CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၆

ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတို့မှ ထွက်ရှိသည့် အရည်အသွေးမြင့် ဆားများကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့သွားမည်ဟု ရခိုင်ပြည်နယ် ဆားလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ဆားတင်ပို့ရန်အတွက် နှစ်ဖက် ကုန်သည်များ ဆောင်ရွက်ထားပြီး ဖြစ်သော် လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကုန်သည်များကို လိုင်စင်ထုတ်ပေးရာ၌ ကြန့်ကြာမှုများ ရှိနေကြောင်း၊ ထိုသို့ ကြန့်ကြာနေခြင်းကြောင့် နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီမှုဖြင့် G to G တင်ပို့နိုင်ရန်အတွက် တင်ပြထားကြောင်း ရခိုင်ပြည်နယ် ဆားလုပ်ငန်းရှင်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသန်းဝင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော်တို့ တင်ပို့ဖို့အတွက် ဟိုဘက်နိုင်ငံက ကုန်သည်တွေနဲ့ ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လို့ ပြီးပါပြီ။ ကျနော် တို့မှာ နည်းနည်းလောက် အခက်အခဲတစ်ခုက ဟိုဘက်နိုင်ငံက ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနက ထုတ်ပေးတဲ့ လိုင်စင် တွေကပေါ့နော် တအားကြန့်ကြာတဲ့အတွက် နှစ်နိုင်ငံ မြန်မာအစိုးရနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ကျနော်တို့ ဆားကိစ္စကိုပါ ဆွေးနွေးဖို့အတွက် ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကို ကျနော်တို့ တင်ပြခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက မြန်မာအစိုးရဆီကနေ ဆန်တန်ချိန် ၂ သန်းကို ဝယ်ထား ပါတယ် ၅ နှစ်အတွင်းမှာလေ။ အဲဒါ ၁ သိန်းစီ၊ ၂ သိန်းစီ ပို့နေတာပေါ့လေ မြန်မာအစိုးရက။ အဲဒီအထဲမှာ ဆားကို လည်း G to G အစိုးရနဲ့ Government to Government စနစ်နဲ့ ဆွေးနွေးလို့ ရအောင်ဆိုပြီးတော့ ကျနော်တို့ အချက်အလက်တွေကို ပေးထားပါတယ်ခင်ဗျာ။ G to G အနေနဲ့ သွားနိုင်ဖို့လည်း တင်ပြထားပါတယ်ခင်ဗျ။ ကုန် သည် အချင်းချင်း လုပ်နိုင်ဖို့အတွက်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကုန်သည်တွေကို ပါမစ်ချပေးတဲ့ အခါ ကြန့်ကြာမှု ရှိတဲ့အတွက် ဆွေးနွေးမှုတွေမှာ ဒါတွေကို ဆွေးနွေးပေးဖို့အတွက် ကျနော်တို့က တင်ပြထားတာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ဆားများ နေလှန်းထားသည်ကိုတွေ့ရစဉ်(GETTY IMAGES)

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ မြေကြီးပေါ်တွင် လှန်းပြီး ပြန်လည်သန့်စင်သည့် ဆားနှင့် ပလက်စတစ်ပေါ်၌ လှန်းသော နေလှန်းဆားကို တင်ပို့သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တန်ချိန် ၁ သိန်း တင်ပို့မည်ဆိုပါက ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ဆားများကို ထက်ဝက်စီ တင်ပို့မည်ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ဆားကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့မှု ရပ်ဆိုင်းနေသည်မှာ ၂၀၀၄ ခုနှစ် ကတည်းကပင်ဖြစ်ပြီး ၁၀ စု နှစ် တစ်ခုကြာပြီးမှသာ လက်ရှိ ပြန်လည် တင်ပို့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဆားများကို အရည်အသွေးမြင့် ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဆားတောင်သူများသည် နည်းပညာနှင့် အရင်းအနှီး လိုအပ်ချက် ရှိနေသည့်အတွက် နိုင်ငံတော်မှ ဆားထုတ်လုပ်ရာတွင် အသုံးပြုသည့် ပလက်စတစ် များနှင့် မြေကြီးတွင် လှန်းသော နေလှန်းဆားများကို ဆေးကြောသည့် စက်များကိုလည်း အကြွေးစနစ်ဖြင့် ပံ့ပိုး ပေးရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆားတောင်သူတစ်ဦးက ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော်တို့ ဆားမှာ ဆားထုတ်လုပ်တဲ့ တောင်သူတွေမှာ မြေယာတွေ ဧက ၅၀၊ ၁၀၀ ရှိပြီးတော့ သူတို့မှာ အရင်းအနှီး မတည်ငွေတွေက နည်းပါတယ်ခင်ဗျ။ ကျနော်တို့ ၁၀ ဧကမှာ ၁ ဧက ပလက်စတစ် ခင်းရတာပေါ့နော်။ ပလက်စတစ်ခင်းရင် မြန်မာငွေ သိန်း ၄၀၊ ၅၀ လောက် ကုန်ပါတယ်။ ဆားထွက်တာတော့ ၂ ဆလောက် ထွက်ပါ တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါကို ရင်းဖို့အတွက် သူတို့မှာ အခက်အခဲ ရှိပါတယ်။ အဲတော့ အဲဒီပလက်စတစ်ကို ကျနော်တို့ စက်မှုဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပေးတာဖြစ်ဖြစ်၊ နိုင်ငံတော်က နိုင်ငံခြားကနေ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်နဲ့ တင်ပေးတာ ဖြစ် ဖြစ်၊ ကျနော်တို့ကို အသုံးပြုစနစ်နဲ့ ပံ့ပိုးပေးဖို့ လိုပါတယ်။ နံပါတ် ၂ အချက်က ကျနော်တို့ ဒီဇယ်နဲ့ ကျနော်တို့ ဧက ၁၀၀ လောက်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ဒီဇယ်နဲ့ အလုံး ၁၅ ပီပါလောက် ကုန်တာ ဖြစ်ပါတယ် တစ်ရာသီဆိုရင်လေ။ အဲ တော့ ဒီဇယ်နဲ့ သုံးမယ့်အစား ကျနော်တို့ ဆိုလာ pump နဲ့ သုံးတဲ့ နည်းပညာ လိုပါတယ်။ အဲဒီ ဆိုလာ pump နဲ့ တင်လိုက်မယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ဆားတောင်သူတွေမှာ လုပ်ရတဲ့ ဒီဇယ်တွေ လျော့ကျသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ မြေကြီးမှာ လှန်းတယ်ဆိုလည်း မြေကြီးမှာ လှန်းတဲ့ဆားတွေကို pump နဲ့ ဆေးဖို့အတွက် pump တွေကိုလည်း ကျနော်တို့ အသုံးပြုစနစ်နဲ့ အကြွေးစနစ်တွေနဲ့ ကျနော်တို့ကို ၁ နှစ်၊ ၂ နှစ် အဲလို ပံ့ပိုးပေးဖို့ လိုပါ တယ် ခင်ဗျ” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဆားများ နေလှန်းထားသည်ကိုတွေ့ရစဉ်(GETTY IMAGES)

ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ထုတ်လုပ်သည့် ဆားကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ပြန်လည်တင်ပို့မည်ဆိုပါက ဆားတောင်သူများ အဆင်ပြေလာနိုင်ပြီး ဆားလုပ်ကွက်ဧကများလည်း တိုးလာနိုင်ကြောင်း၊ ထို့နောက် ဆားလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်မည့်သူ များပြားလာနိုင်ပြီး ဒေသခံများလည်း အလုပ်အကိုင်များ ရရှိလာမည်ဖြစ်သည်ဟု ဆားတောင်သူများက ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ကျောက်ဖြူ၊ ပေါက်တော၊ စစ်တွေ၊ မြေပုံ၊ သံတွဲနှင့် ဂွမြို့နယ်တို့တွင် ဆားကို အဓိက လုပ်ကိုင် ကြပြီး ဆားလုပ်ကွက် ဧကပေါင်း ၃ ထောင်ကျော်ရှိပြီး ဆားတန်ချိန် ၂ သိန်းခန့် ထုတ်လုပ်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ဆားတင်ပို့မည့် အချိန်တွင် ဒေသတွင်း ဆားဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာနိုင်ပြီး တစ်ပိဿာ ၂၅၀ ကျပ်အထိ ရရှိနိုင်ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ဆားတစ်ပိဿာ ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၁၅၀ ကျပ်ရှိကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၃

မြန်မာ့ကော်ဖီကို ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံက ဝယ်လိုအားကြောင့် ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်ခဲ့သည့်အပြင် လက်ရှိ ၌ ပြည်တွင်းကုန်သည်များကလည်း ဝယ်လိုအားများလာသည့်အတွက် ပြည်တွင်း ကော်ဖီဈေးနှုန်းသည် ၃ ဆမှ ၄ ဆအထိ မြင့်တက်နေပြီး ဈေးကောင်းရရှိနေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ ကော်ဖီစိုက်ပျိုးသူများထံမှ သိရသည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ကော်ဖီအစို တစ်ပိဿာလျှင် ၈၀၀ ကျပ်သာ ရရှိခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် ကော်ဖီအစို တစ်ပိဿာလျှင် ၃၈၀၀ ကျပ်အထိ ရရှိနေကြောင်း ရွာငံကော်ဖီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများ အစုအဖွဲ့ မှဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝင်းအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ပြည်တွင်းတင် ဈေးတက်နေတာ။ တကယ့်တကယ် နိုင်ငံခြား မနှစ်က အဝယ်လိုက်တယ်ဆိုတာက ဘရာဇီးလ်ကော်ဖီက နှင်းခါးရိုက်လို့ အထွက်နည်းသွားတာရယ်၊ လာအိုနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားကော်ဖီကို တရုတ်က သိမ်းသွားတော့ ထိုင်းက သူတို့ဝယ်ဖို့ ကော်ဖီ မရှိတော့ဘူးလေ။ သူတို့ဝယ်ဖို့ ကော်ဖီမရှိတော့ သူတို့က အဲဒီဘက် ဝယ်နေကျကို ဒီဘက်ကို လာထည့်တာ။ အဲလိုဝယ်တော့ မနှစ်က ဈေးတော်တော်လေးကို မြောက်သွားတယ်။ တစ်ခါမှ မဖြစ်ဖူးတဲ့ဈေးက သီးလုံးစို တစ်ပိဿာကို မနှစ်က ၇၀၀၊ ၈၀၀ ကနေ ဒီနှစ်က အဲဒီအရှိန်နဲ့ပေါ့ သူတို့ ဝယ်မယ်ထင်ပြီးတော့ အလုအယက် ဝယ်ကြတာ။ ကော်ဖီအဆံက မနှစ်က ၁၅၀၀ ကနေ ဒီနှစ် သီးလုံးအမှည့် တစ်ပိဿာကို ၃၇၀၀၊ ၃၈၀၀ အထိတောင် ရောက်သွားပြီ” ဟု ပြောသည်။

ကော်ဖီသီးများကို နေလှန်းနေစဉ်

လက်ရှိတွင် ကော်ဖီအစို ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၃၈၀၀ ကျပ်ခန့် ဈေးနှုန်းရရှိနေပြီး ယခင်ကထက် ၃ ဆခန့် မြင့်တက်နေကြောင်း၊ အလားတူ ကော်ဖီအဆံ ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၆၅၀၀ ကျပ် ဖြစ်ပေါ်နေပြီး ယခင်နှစ် ထက် ၂ ဆခန့် မြင့်တက်နေကြောင်း သိရသည်။

ကော်ဖီဈေးကွက် ကောင်းမွန်နေခြင်းကြောင့် ကော်ဖီစိုက် တောင်သူများအတွက် အကျိုးရှိသော်လည်း လက်ရှိ ဈေးကွက်ကို ဆက်လက် ထိန်းထားနိုင်ရန်အတွက် ကော်ဖီအား တိုးချဲ့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း စီတာကော်ဖီ တည်ထောင်သူ ဦးမင်းလှိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကော်ဖီဈေး ကောင်းတယ်ဆိုတော့ တောင်သူတွေအတွက် ဝမ်းသာစရာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ရေရှည်တည်တံ့ဖို့ လိုတာပေါ့။ လိုတာဆိုတော့ ပြည်တွင်းက လှော်လက်တွေ အတွက်ကျတော့ နည်းနည်း ဈေးကြီးသွားတာပေါ့နော်။ ဈေးကြီးသွားတာဆိုတော့ အဲဒီလိုမျိုး change တစ်ခုလုံး အဆင်ပြေဖို့အတွက်က နည်းနည်းလေး ကော်ဖီတိုး ထုတ်ရမှာပေါ့နော်။ ကော်ဖီတိုးစိုက်ကြရမယ် အဲဒါလေးတွေတော့ လိုတာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝှမ်း ကော်ဖီစိုက်ဧက ၅၀၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး ဧက ၃၀၀၀၀ ကျော်တွင် ကော်ဖီထုတ်လုပ်လျက်ရှိ ကြောင်း၊ တစ်နိုင်ငံလုံးအနေဖြင့် ကော်ဖီထွက်ရှိမှုမှာ ၈၆၁၁ တန်ရှိကြောင်း မြေစာရင်းဦးစီးဌာန၏ ကောက်ခံသော စစ်တမ်းများအရ သိရသည်။

လက်ရှိ နိုင်ငံရေး အခြေအနေများကြောင့် ချင်းပြည်နယ်၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် တချို့သော ကော်ဖီစိုက်ရာ ဒေသ များတွင် နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းနှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲများကြောင့် ကော်ဖီခူးဆွတ် ရိတ်သိမ်းမှု မပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ရွာငံကော်ဖီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများ အစုအဖွဲ့မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝင်းအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကော်ဖီသီးများကို လေ့လာနေစဉ်

၎င်းက “ရှမ်းတောင်ဘက်ကတော့ ကောင်းပါတယ် အေးအေးချမ်းချမ်း အကုန်လုံး ခူးကြပြုကြ ကိုယ်သီး သလောက် ထွက်တာ ရိတ်သိမ်းနိုင်တာပေါ့။ ချင်းတို့၊ ကယားတို့ ဘက်ကျတော့ သူတို့ နိုင်ငံရေး အခြေအနေ ကြောင့်တော့ အသီး မခူးနိုင်ကြဘူးပေါ့ တော်တော်များများက။ နောက်ပြီးတော့ ခူးထားပြီးတဲ့ သူတွေကျပြန်တော့ လည်း ပို့ဖို့ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်တာပေါ့။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးက အခြေအနေမကောင်းတော့ သူတို့ပစ္စည်း ပြည်မ သယ်ထုတ်ဖို့တွေ ကျတော့လည်း ဦးတို့လည်း ကြားနေရပါတယ်၊ ဘာလို့ဆို တချို့ဆို လုံးဝကို ခူးလို့မရတဲ့ နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွေ ရှိတယ်။ တချို့နေရာတွေကျတော့ ခူးလို့ရတယ်၊ ဒါပေမယ့် ပြည်မကို ထုတ်ဖို့ အတွက် ကျတော့ လမ်းကြောင်းမကောင်း မသာယာတော့ အခက်အခဲရှိတော့ သူတို့လည်း မလာကြဘူး။ ရှမ်းတောင်၊ ရှမ်း မြောက် အားလုံးပေါင်းရဲ့ ၄ ပုံ ၁ ပုံလောက်တော့ ရှိမှာပေါ့ အဲဒီနယ်က ထွက်တာတွေက” ဟု ပြောသည်။

ကော်ဖီကို ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်း၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ကချင်ပြည်နယ်၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ကရင်ပြည်နယ်တို့တွင် အဓိကစိုက်ပျိုးကြပြီး ကော်ဖီသီးများကို ဒီဇင်ဘာ၊ ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီလတို့တွင် ခူးဆွတ်လေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၉

မလေးရှားတွင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားအသစ် ခေါ်ယူရန်ရှိသည့်အတွက် တရားမဝင် အထောက်အထားမဲ့ များအား ရှင်းထုတ်နေခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်ဟု မလေးရှားရှိ မြန်မာအဖွဲ့အစည်းများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် မလေးရှားပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးသည် နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြား သား အလုပ်သမား ၆ သိန်းခန့် ခေါ်ယူမည်ဟု ပြောဆိုပြီးနောက် တရားမဝင် အထောက်အထားမဲ့များအား ဖမ်းဆီးမှု ပိုမိုများပြားလာသည့်အတွက် ယခုကဲ့သို့ သုံးသပ်ကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း မလေးရှား၌ မြန်မာများအား ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးဘာဘူကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “သတင်းထောက်တစ်ယောက်က ထမေးတာ မလေးရှားမှာရှိတဲ့ တရားမဝင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမား တွေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမလဲဆိုတာ သူပြောလိုက်တဲ့ တစ်ခွန်းတော့ရှိတယ်။ အဲဒီထဲမှာ သူဘာပြောလဲ ဆိုတော့ အခုငါတို့ရဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲက တရားမဝင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားတွေအတွက် လုံးဝ မပါဘူး ပေါ့နော်။ ဆိုလိုတဲ့ သဘောကတော့ လောလောဆယ် လက်ရှိ တရားမဝင် အလုပ်သမားတွေအတွက် ဘာမှ စဉ်းစားထားတာ မရှိသေးဘူး။ အဲဒီအတွက် ဘာမှ ထုတ်ပြန် ကြေညာထားခြင်းလည်း မရှိဘူး။ ဥပမာ ပါမစ်ချပေး ဖို့၊ တရားမဝင်တွေကို တရားဝင် လုပ်ပေးဖို့ဆိုတာ သူတို့မှာ ဘာမှ Plan မရှိသေးဘူး။ အဲဒီတော့ ကျနော့်အမြင်မှာ ပြောရမယ် ဆိုရင်တော့ လူသစ်တွေပဲ သူတို့ ထပ်ခေါ်မယ်ဆိုရင် လက်ရှိ မလေးရှားနိုင်ငံ အတွင်းမှာရှိတဲ့ တရား မဝင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားတွေကို သူတို့ ရှင်းထုတ်ဖို့ပဲ ရှိတယ်။ အဲဒီအတွက်ကို အခုသူတို့ ပိုမိုပြီးတော့ ဖမ်းဆီးနေတာကို တွေ့မြင်ရတာပေါ့နော်။ အရင်က ထက်တောင်မှ ပိုဆိုးနေတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ လူသစ်တွေ ထပ်ခေါ်ဖို့အတွက် လူဟောင်းတွေကို ရှင်းထုတ်လိုက်တဲ့ အနေအထားမျိုးလို့ပဲ ကျနော် ထင်တာပေါ့လေ” ဟု ပြော သည်။

မလေးရှားအာဏာပိုင်များက တရားမဝင် အလုပ်သမားများကို စိစစ်နေစဉ်

ပြီးခဲ့သည့် ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်နေ့ တစ်ရက်တည်းတွင် မလေးရှား၌ မြန်မာအပါအဝင် တရားမဝင် အထောက်အထားမဲ့ နိုင်ငံခြားသား တစ်ထောင်ကျော်အား ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားအသစ် ခေါ်ယူရန်အတွက် ယခုကဲ့သို့ မြန်မာ အပါအဝင် တရားမဝင် အထောက် အထားမဲ့ နိုင်ငံခြားသားများအား ဖမ်းဆီး၍ ရှင်းထုတ်ခြင်းမှာ မှန်ကန်ပါက အဖမ်းအဆီးများ ယခုထက် ပိုမို များပြား လာဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားရှိ မြန်မာအဖွဲ့အစည်းများက သုံးသပ်သည်။

မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ယခုရက်ပိုင်း အဖမ်းအဆီးများသည် စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံနှင့် လုပ်ငန်းခွင်များတွင် သာမက နိုင်ငံခြားသား အများစုနေထိုင်ကြသည့် ဒေသမှ နေအိမ်များတွင်ပါ လိုက်လံဖမ်းဆီးနေခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုသို့ ဖမ်းဆီးရာတွင်လည်း နေရာတစ်ခုအား တစ်ရက်တည်း၌ တစ်ခါထက်မနည်း ဝင်ရောက် စစ်ဆေးဖမ်းဆီးနေခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် တရားမဝင် အထောက်အထားမဲ့များနှင့် ဒုက္ခသည် တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် အထူးသတိထားကြရန် ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဗဟို (Center for Arakan Refugees) မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညီညီလွင်က CNI သတင်းဌာ နသို့ ပြောသည်။

 မလေးရှားအာဏာပိုင်များက တရားမဝင် အလုပ်သမားများကို ဖမ်းဆီးဖို့ ရှာဖွေနေစဉ်

၎င်းက “စားသတိ၊ သွားသတိ၊ လာသတိ၊ နေသတိပေါ့နော်။ နောက်တစ်ခါ မူးယစ်ပြီးတို့ ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားတာတို့၊ ကိုယ်က တရားဝင်နေထိုင်တာ မဟုတ်တော့ ဒါတွေကို ဆင်ခြင်ဖို့လိုတယ်။ နှိမ့်ချပြီးတော့ အသံမထွက်အောင် နေဖို့ လိုတာပေါ့နော်။ နောက် အတတ်နိုင်ဆုံးကတော့ ဒေသခံတွေကို ရိုးသားဖို့လိုတယ်။ သူတို့ရဲ့ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးစံတွေကို လေးစား အသိအမှတ်ပြုဖို့လိုတယ်။ အချင်းချင်း ဆက်ဆံပြောဆိုပြီးတော့ သတိပေး ထိန်းကွပ် ဖို့တော့ လိုတယ်။ ဘာလို့ဆို သိန်းနဲ့ချီ ရှိနေတဲ့ဟာကြတော့။ အထူးသဖြင့် ဒေသခံတွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ ငြိုငြင်လာရင် တော့ အာဏာပိုင်တွေ မလွှဲမရှောင်သာ လုပ်ဆောင်ရတဲ့ အပိုင်းတွေရှိတာပေါ့။ အဲဒါလေးကို ၄၊ ၅၊ ၆ လပေါ့နော်။ ဘယ်လို အခြေအနေ ဖြစ်လာမယ် မသိခင် ဆက်ကြားမှာ အကုန်လုံးက အလုံးစုံပိုင်းပေါ့။ ဆိတ်ဆိတ် ငြိမ်ငြိမ်လေး နဲ့ နှိမ့်ချပြီးတော့ နေတာ အကောင်းဆုံးပဲ” ဟု ပြောသည်။

မလေးရှားနိုင်ငံ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးသည် နိုင်ငံ ၁၅ နိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားများကို ခေါ်ယူမည် ဆိုသော်လည်း မည်သည့်နိုင်ငံမှ ခေါ်ယူမည်ဆိုသည်ကိုတော့ အတိအကျ မပြောကြားခဲ့သဖြင့် မလေးရှားသို့ လာရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ချင်သည့် မြန်မာများအနေဖြင့် လူအလိမ် မခံရစေရန် သတိပြုသင့်ကြောင်း မလေးရှားရှိ မြန်မာအဖွဲ့အစည်းများက ပြောသည်။

မလေးရှားသို့ လာရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်မည့် သူများနှင့် မလေးရှားရှိ မြန်မာများအနေဖြင့် ၎င်းတို့နိုင်ငံမှ သတင်းများအား အမြဲမပြတ် ဖတ်ရှုလေ့လာပြီး ဂရုတစိုက်ရှိသင့်ကြောင်းလည်း ၎င်းတို့က အကြံပြုသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၆

လက်ရှိတွင် ထိုင်းသို့ နှစ်နိုင်ငံ သဘောတူညီမှု စာချွန်လွှာ (MOU) ဖြင့် မြန်မာအလုပ်သမားများအား စေလွှတ်သည့် အထဲတွင် အများစုသည် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိချိန်၌ အလုပ်မရရှိခြင်း၊ အလုပ်ရသော်လည်း စာချုပ်ပါ အတိုင်း မဟုတ်ခြင်းနှင့် လမ်းဘေးမှာ စွန့်ပစ်ခဲ့ခြင်းများ ကြုံတွေ့နေကြရသည်။

အလုပ်သမားစေလွှတ်ရာတွင် MOU ဖြင့် စေလွှတ်ခြင်းသည် အင်မတန် ကောင်းမွန်သည့် စနစ်အပြင် စာချုပ်ချုပ် ဆိုရာတွင်လည်း အတိအကျ ချုပ်ဆိုရခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်ဖက်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိချိန်တွင် စာချုပ်ပါအတိုင်း အလုပ် ချက်ချင်း ရရှိရမည်ဖြစ်သည်။

ယခုကဲ့သို့ MOU အလုပ်သမားများ စာချုပ်ပါအတိုင်း အလုပ်မရရှိခြင်းသည် နှစ်နိုင်ငံ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာန၏ ပေါ့လျော့မှုကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း၊ စေလွှတ်လိုက်သော ပြည်ပအလုပ်အကိုင် အေဂျင်စီများ၏ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန် ခံမှု မရှိခြင်းတို့အား သေချာစွာ ကိုင်တွယ် မဖြေရှင်းပေးကြောင်း၊ ထိုသို့ ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်း မပေးနိုင်ပါက ရေရှည် တွင် MoU စနစ်မှာ ပျက်စီးသွားနိုင်ကြောင်း MWRN မှ အကြံပေး ဦးအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာအလုပ်သမားများ ထိုင်းကို MOU ဖြင့်သွားရန် စောင့်နေကြစဉ်

၎င်း “ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ MOU စနစ်ကို စာချုပ် ချုပ်တဲ့အခါမှာ ၃ ဘာသာနဲ့ ချုပ်ရပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံကို လာမယ်ဆိုရင် ထိုင်း၊ မြန်မာ၊ အင်္ဂလိပ် ၃ ဘာသာနဲ့။ အဲဒီမှာ လက်မှတ် ရေးထိုးရမယ့် ပုဂ္ဂိုလ်တွေသည် ကာယကံ ရှင် အလုပ်သမားက ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ တည်ဆဲဥပဒေပါ အချက်အလက်တွေကို အဲဒီလို ခံစားရပါမယ်ဆိုတာ ထည့်ရေး ထားတယ်။ အင်မတန် တိကျ ခိုင်မာတဲ့ဟာတွေကို လက်မှတ် ရေးထိုးရမယ်။ ပြီးရင် အလုပ်ရှင်ကလည်း ဒီအတိုင်း အလုပ်သမားတွေကို ပေးဆောင်ပါမယ်ဆိုတာ ထိုးထားတယ်။ ပြီးရင် အေဂျင်စီကလည်း ထိုးတယ်။ ပြီးရင် မြန်မာ အလုပ်သမား ဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူး ကိုယ်တိုင် ထိုးထားပါတယ်။ မြန်မာ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက အေဂျင်စီတွေကို ထိန်းချုပ်ထားရတယ်၊ မှတ်ပုံတင်တာလည်း သူ့ဆီမှာပဲ တင်ထား ရတယ်။ အဲဒီတော့ သေချာ စိစစ် တာဝန်ယူပေးဖို့ လိုအပ်တယ်။ သူ့ဥပဒေကိုက MOU လုပ်သားက အလုပ် လက်မဲ့ဖြစ်စရာ အကြောင်းမရှိဘူး။ ဆိုက်ရောက်ရာဒေသမှာ ခြံနံပါတ်နဲ့ အိမ်နံပါတ်နဲ့ ကုမ္ပဏီနာမည်နဲ့ ထုတ်လုပ်တဲ့ ကုန်ပစ္စည်း အမျိုးအစားနဲ့ အတိ အကျ ပါထားတဲ့အတွက်ကြောင့် အဲဒီအတိုင်းကို နှစ်နိုင်ငံအစိုးရ တာဝန်ရှိသော အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနများမှ ဥပဒေပါ အချက်အလက်များအတိုင်း တိတိကျကျ ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုရင် MOU စနစ်က လုံးဝ ပျက်စီးသွားစရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး” ဟု ပြောသည်။

ထို့ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် မူဝါဒများ စနစ်တကျချမှတ်၍ ခိုင်မာသည့် ဥပဒေအား ကျင့်သုံးသင့်ကြောင်း၊ ထိုသို့ ဆောင်ရွက်မည်ဆိုပါက ယခုကဲ့သို့ MOU ဖြင့် စေလွှတ်ခံရသည့် အလုပ်သမားများ၏ ပြဿနာများ ရှိလာမည် မဟုတ်ကြောင်း ထိုင်းအခြေစိုက် အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်နေသူများက ပြောသည်။

ယခုအခါတွင် MOU ဖြင့် စေလွှတ်ခံရသည့် အလုပ်သမားအများစု ကြုံတွေ့နေရသည်မှာ စာချုပ်ပါ အတိုင်း အလုပ် မပေးနိုင်သည့်အပြင် အလုပ်မရရှိခြင်းတို့ ဖြစ်သည့်အတွက် လူကုန်ကူးနေခြင်း ဖြစ်နေသည်ဟု မြန်မာ ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ကိုသားကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာအလုပ်သမားများ ဖမ်းဆီးခံထားရစဉ်

၎င်းက “နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံ့အရေးမှာရော ဒီအလုပ်သမားအရေး တည်ဆဲဥပဒေမှာရော တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုမရှိလို့ MOU ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်သုံးထားပြီးတော့မှ မြန်မာပြည်သူတွေကို၊ ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားတွေကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် လူကုန်ကူးတယ်လို့ ကျနော့်အနေနဲ့ ဒီလိုသုံးသပ်တယ်။ ဒါကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ အေဂျင်စီကို ဌာနတစ်ခုခုက အရေးယူခြင်း၊ တရားစွဲခြင်း လုံးဝမရှိခဲ့ဘူး။ အဲဒီတော့ ရှင်းရှင်းလေးပဲ ဥပဒေ စိုးမိုးမှု မရှိတဲ့အတွက် လိုင်စင်ကျပြီး တော့ လူကုန်ကူးတယ်လို့ ကျနော့်အနေနဲ့ မှတ်ချက်ပေးလိုတယ်။ ကိုဗစ်မတိုင်ခင် တုန်းကတော့ MOU စနစ် စေလွှတ်တဲ့ နေရာမှာ အခု ဒီ ကိုဗစ်နောက်ပိုင်း စေလွှတ်တာထက်တော့ အများကြီး ပိုကောင်းပါတယ်။ အဓိက အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနမှာ တာဝန်ယူထားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက မိမိတို့ တာဝန်ယူထားတယ်ဆိုတာဟာ တာဝန် ရှိတယ်ဆိုတဲ့ အသိတစ်ခုနဲ့အတူ ဒီလိုမျိုး လက်လွတ်စပယ် လိုင်စင်ကိုင်ပြီးတော့ လူကုန်ကူးနေတဲ့ အေဂျင်စီတွေ ကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူသင့်တယ်လို့ ကျနော်အနေနဲ့ ပြောလိုတယ်”ဟု ပြောသည်။
အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ထိုအေဂျင်စီများ အားလုံးအား သေချာစိစစ် မကိုင်တွယ်နိုင်ပါက အေဂျင်စီ တစ်ခုအား စံနမူနာအနေဖြင့် ထိရောက်သည့် အရေးယူစစ်ဆေးမှုမျိုး လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း ထိုင်းအခြေစိုက် အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်နေသူများက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် MOU စနစ်ဖြင့် အလုပ်သမား အများအပြား စေလွှတ်နေသော်လည်း ငွေကြေးကုန်ကျမှုများသည့် အတွက် ပွဲစားများဖြင့် တရားမဝင် လမ်းကြောင်းမှ ခိုးဝင်သူလည်း အများအပြား ရှိနေသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံရုံးရှေ့မှာ မြန်မာများကိုတွေ့ရစဉ်

MWRN မှ အကြံပေး ဦးအောင်ကျော်က “မူလကတည်းက MOU ဆိုတာကြီးကို သူတို့ သိပ်စိတ်မဝင်စားတဲ့ ကြား ထဲက ပြောရမှာတော့ အားနာတယ်။ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံသား အများစုကို လေ့လာသုံးသပ်တဲ့ အခါမှာ လေ့လာ မှုအား အင်မတန်နည်းတယ်။ MOU နဲ့ သွားရင်လည်း ပိုက်ဆံကုန်တာချင်း အတူတူ ဟိုရောက်ရင်လည်း အလုပ် လည်းမရ၊ ဒုက္ခတွေဖြစ်၊ သောကတွေ ဖြစ်လို့ဆိုတာမျိုး သိသွားရင် MOU သည်လည်း မကောင်းတဲ့ အလုပ်ကြီး တစ်ခုလို မြင်သွားရင် နောက်ပိုင်းမှာ ကုန်သည် ပွဲစားတွေနဲ့ပဲ လိမ်လည်လှည့်ဖျားပြီးတော့မှ အသွားခံရမှာ ဖြစ်ပါ တယ်။ ဒီ MOU စနစ်က တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ အင်မတန်ကို ကောင်းမွန်သော အစိုးရအချင်းချင်း ချိတ်ဆက်ပြီး ခိုင်မာ သော အလုပ်တစ်ခုဆိုတာကို သိအောင် မြန်မာလူထုကြားမှာ ထိုးဖောက်နေတဲ့ အချိန်မှာ အခုလိုမျိုး မလိုလားအပ် တဲ့ ပြဿနာတွေ ကြိမ်ဖန်များစွာ ဖြစ်လာရင် ခုနကပြောတဲ့ ဗဟုသုတ အသိဉာဏ် နည်းပါးသော မြန်မာနိုင်ငံ ကျေးလက် တောရွာက လူတွေအားလုံးက MOU သည်လည်း ဘာမှအသုံးကျတဲ့ အလုပ်မဟုတ်ဘူး။ အဲဒါကြောင့် ငါတို့နည်း ငါတို့ဟန်နဲ့ ကုန်သည်၊ ပွဲစားတွေ လိမ်လည်လှည့်ဖျားတဲ့ နောက်ကိုပဲ လိုက်သွားရင်တောင်မှ အဆင်ပြေတယ်ဆိုတာမျိုး အတွေးမှားသွားရင် ကြလာရင်တော့ ဆိုးသွားနိုင်တယ်ပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံသို့ MOU ဖြင့် မြန်မာ အလုပ်သမားများ စေလွှတ်ခြင်းအား ကိုဗစ်ကြောင့် ၃ နှစ်ခန့် ယာယီ ရပ်နားထားခဲ့ ခြင်းဖြစ်ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မေလ မှ စတင်ကာ ပြန်လည် စေလွှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ပြန်လည် စေလွှတ်ချိန်တွင် စာချုပ်ပါအတိုင်း အလုပ်မရရှိခြင်း ပြဿနာများ နည်းပါးခဲ့ပြီး ယခုနောက်ပိုင်း တွင် ပြန်လည်၍ ပြဿနာများဖြစ်လာသလို ပိုမို များပြားလာကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၂

မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူနေမှုဘဝတွင် လက်ရှိအချိန်၌ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှုသည် များပြားနေခြင်းကြောင့် ယခုလို ကွာဟမှုကို နည်းပါးစေရန်အတွက် ကောင်းမွန်သည့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးနှင့် အခွင့်အလမ်းများအား ဖန်တီးပေး သင့်ကြောင်း မြန်မာ့စီးပွားရေး လေ့လာသူများက ပြောသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူလတ်တန်းစား အလွှာပျောက်ကွယ်လာပြီး ချမ်းသာသည့် အသိုင်းအဝန်းနှင့် ဆင်းရဲ သော အသိုင်းအဝန်းသာ ရှိလာနေကြောင်း စီးပွားရေးပညာရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

ယခင်ကတည်းက ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာခြားမှုသည် များစွာရှိနေသော်လည်း လက်ရှိကာလတွင် ပို၍ ကွာခြားလာ နေကြောင်း၊ ထို့သို့ ကွာခြားနေမှုကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးနိုင်ရန်လိုအပ် ကြောင်း၊ ပိုမို ကောင်းမွန်သည့် ဈေးကွက်များနှင့် အခွင့်အလမ်းများ ရှိမှသာ အခြေခံ လူတန်းစားများအတွက် အဆင်ပြေမည်ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ဦးအောင်ပြည့်စုံက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရန်ကုန်မြို့အတွင်း အမျိုးသမီး နှစ်ဦးလမ်းလျောက်နေသည်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဦးအောင်ပြည့်စုံက “အခုလည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင်တော့ ကွာခြားနေတာပဲလေ။ တစ်နေ့ကို လုပ်ခလစာ ၄၈၀၀ ကနေ ၆၀၀၀ တိုးတောင်းနေတဲ့အချိန်မှာ အော်ဟစ်ပြီးတော့ ဆန္ဒပြမှုတွေ ဖြစ်နေတယ်၊ တစ်နေ့ အနိမ့်ဆုံး ပေါ့နော် ၈ နာရီ အလုပ်လုပ်ရတဲ့ သူတွေက ငွေ ၆၀၀၀ ရဖို့အတွက် အသည်းအသန် ဆန္ဒပြပြီး တောင်းဆိုနေရတဲ့ ကာလကြီးမှာ ၆ သိန်းဖြစ်ဖြစ် သိန်း ၆၀ ပဲဖြစ်ဖြစ် တစ်ညတည်းနဲ့ ထိုင်သုံးနေကြတဲ့ လူတန်းစားကလည်း ရှိနေပြီး သား ဖြစ်နေပြီ။ အဲတော့ ဒီလိုမျိုး ကွာဟမှု ကြီးမားတဲ့ ဘက်တစ်ခုကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ဖြစ်နေပြီ။ အဲဒီ ဘက်ကို ကျဉ်းမြောင်းသွားဖို့က ချမ်းသာတဲ့သူတွေကို ဆင်းရဲသွားအောင် လုပ်မှာလား။ ဆင်းရဲတဲ့ သူတွေကို ချမ်းသာသွားအောင် လုပ်မှာလားဆိုတဲ့ အဖြေတစ်ခု စဉ်းစားရတော့မှာပေါ့။ အဲတော့ ချမ်းသာတဲ့သူတွေကို ဆင်းရဲ အောင် သွားလုပ်လို့ မရဘူး။ ဒါက သူ့ရဲ့ ကိုယ်စွမ်းဉာဏ်စွမ်းရှိသမျှ ကြိုးစားထားတာ ဖြစ်တယ်။ ဆင်းရဲတဲ့ သူတွေ ကို ကျနော်တို့က ခုနကပြောသလို အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာ ၆၀၀၀ သတ်မှတ်ရာကနေ ၁၀၀၀၀ ရအောင် ကျနော်တို့ ဘာလုပ်ပေးနိုင်မလဲ။ အဲလိုလုပ်ပေးနိုင်ဖို့အတွက် စက်ရုံ အလုပ်ရုံတွေက လည်ပတ်မယ်။ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ဈေး ကွက်တွေ ရှာလို့ရမယ်ဆိုရင် စောနကပြောတဲ့ အလုပ်သမားတွေ အတွက်လည်း အခွင့်အရေးတွေ ရလာနိုင်တာ ပေါ့။ နိုင်ငံတစ်ခုလုံးကို ခြုံကြည့်မယ်ဆိုရင် ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ ဈေးကွက်တွေ၊ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့ အခွင့်အလမ်းတွေ ရမှပဲ အခြေခံလူတန်းစားတွေ အတွက်လည်း အသက်ရှူချောင်မှာ ဖြစ်တယ်” ဟု ပြောသည်။

ထိုသို့ လူတန်းစားနှစ်ရပ် ကွာခြားမှု များပြားလာခြင်းကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း သက်ရောက်မှုများစွာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း၊ ခိုးဆိုးလုနှိုက်မှုများ မူလကထက် ပို၍များလာနိုင်ကြောင်း၊ ထို့နောက် နိုင်ငံတွင်းရှိ စီးပွားရေး အရင်းအနှီးများ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ထွက်သွားမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကြောင်း စီးပွားရေး ပညာရှင်တစ်ဦး က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာပလာဇာအတွင်းကို မြင်တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “welfare state မတည်ဆောက်နိုင်ဘူးပေါ့လေ၊ နိုင်ငံက welfare state ဆိုတာက အားလုံး ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု သိပ်မမြင့်တဲ့ အခြေအနေမျိုးကို တည်ဆောက်ရတာပေါ့ နိုင်ငံတိုင်းက။ အထူးသဖြင့် လူလတ်တန်းစား များများရှိအောင် ဖန်တီးပေးရမယ်။ အဲဒါမှ သူက သူ့ရဲ့ သုံးစွဲနိုင်မှုကလည်း တိုးလာမယ်။ ဆင်းရဲချမ်းသာ ကွာဟမှု ကလည်း လျော့သွားမယ်။ ဒါပေမယ့် ဆင်းရဲချမ်းသာ အခုလိုမျိုး ပိုပိုပြီးတော့ ကွာဟလာတာက ချမ်းသာတဲ့သူတွေ က ကောင်းတယ်လို့ ထင်ကောင်း ထင်လိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီဟာက မကောင်းဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဆင်းရဲ သား ရပ်ကွက်ထဲမှာ တစ်ယောက်တည်း ချမ်းသာနေရင် အဲဒီလူက အန္တရာယ်ရှိတယ် အဲဒီသဘောမျိုးပဲ။ အခုက အောက်ခြေက ပိုပိုပြီး ဆင်းရဲသွားပြီး အခုဟာက အလုပ်အကိုင်ကလည်း ဖန်တီးမပေးနိုင်ဘူး။ အဲတော့ ခိုးဆိုးလု နှိုက်တွေ ပိုပြီးတော့ များလာမယ်၊ ခါတိုင်းကနေ ပိုပြီးတော့ တက်လာမယ်။ ဆိုတော့ ၂ ခုလုံးအတွက် မကောင်းပါ ဘူး။ နောက် အဲဒီရဲ့ effect တွေလည်း ရှိတယ်။ အဲလိုမျိုး ဖြစ်လာလို့ရှိရင် မြန်မာပြည်မှာ ကိုယ့်နိုင်ငံတွင်းမှာ ဘာမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ၊ ထုတ်လုပ်မှုတွေ မလုပ်တော့ဘူး။ ပြည်ပကိုသွားပြီး property တွေ ဝယ်ထားမှာပေါ့။ အခုဆို ဖတ်မိပါတယ် ထိုင်းမှာ အိမ်ခြံမြေဝယ်တာ မြန်မာက Top 10 ထဲမှာ ပါနေတယ်။ အဲဒါက ကိုယ့်ဆီက စီးထွက်ကုန် တာပေါ့နော်။ ကိုယ့်ရဲ့ အရင်းအနှီးတွေ အကုန်လုံး စီးထွက်ကုန်တာပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

အောက်ခြေ လူတန်းစားများ အဆင်ပြေစေရန်အတွက် နိုင်ငံတော်မှ အသေးစားနှင့် အလတ်စား လုပ်ငန်းများ အတွက် ချေးငွေများ ထုတ်ချေးပေးခြင်းများ ရှိသော်လည်း အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း အများအပြား ဖန်တီးပေး နိုင်သော အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများ လည်ပတ်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးသင့်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက အကြံပြုနေကြသည်။

အလားတူ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ပိတ်ထားရသည့် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်အောင် လည်း နိုင်ငံတော်မှ ဆောင်ရွက်ပေးရန် လိုအပ်သည်ဟု ၎င်းတို့က ပြောသည်။

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဝင်ရောက်လာရန်နှင့် လုပ်ငန်းများ လည်ပတ်နိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ပဋိပက္ခများ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရန် လိုအပ်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေးလေ့လာ သုံးသပ်သူများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၉

မြန်မာ့ကြက်သွန်နီများကို တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ တင်ပို့ရန်အတွက် ဝယ်ယူမှုများ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ပိုမို များပြားလာနေကြောင်း ကြက်သွန်ကုန်သည်များထံမှ သိရသည်။

ယခုကဲ့သို့ ဝယ်ယူမှု များပြားလာခြင်းသည် တရုတ် - မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် မူဆယ်ရှိ နယ်စပ် ကုန် သွယ်ရေးဂိတ်များကို ဖွင့်လှစ်ခြင်း အပြင် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် အဓိကကုန်သွယ်နေသည့် မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းကြောင်းတွင် ကုန်ကားများ ပြန်လည်သွားလာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ပခုက္ကူမြို့ကုန်သည်ပွဲစားများ အသင်းမှ ကြက်သွန်ကုန်သည် ဦးလှသောင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကြက်သွန်က တရုတ်လိုင်း ဖွင့်တယ်။ မြဝတီကလည်း ဖွင့်တော့မှာလို့ ပြောတော့ ကြိုစုနေကြတာပေါ့။ ဟိုက မှာတဲ့အချိန် ကိုယ်က အဆင်သင့်ဖြစ်အောင်လို့ ဆိုပြီးတော့။ တရုတ်ကလည်း လိုချင်ပုံရတယ် တရုတ်လိုင်း ကလည်း ဖွင့်တော့လေ။ တရုတ်သမားတွေပါ နည်းနည်းလေး ဟိုဟာ (အဝယ်လိုက်) ဖြစ်လာတယ်။ တရုတ်လိုင်း က ဖွင့်လိုက်တော့ အဲဒါအတွက်ပါ မျှော်ကိုးပြီး ဝယ်ကြသလား မသိပါဘူး” ဟု ပြောသည်။

ကြက်သွန်နီများ အိတ်ထဲထည့်နေကြစဉ်

လက်ရှိ ကြက်သွန်ဈေးကွက်တွင် ရောင်းလိုအားထက် ဝယ်လိုအား များပြားနေခြင်းကြောင့် ကြက်သွန်များသည် လက်ရှိ ဈေးနှုန်းတွင်သာ တည်ငြိမ်နေနိုင်ကြောင်း ကြက်သွန်ပွဲရုံများထံမှ သိရသည်။

ထို့အပြင် ပြည်ပဈေးကွက်ကို မျှော်ကိုးနေမှုများ ရှိသည့်အတွက် ကြက်သွန်ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၂၀၀၀ ကျပ် တွင် ဆက်လက် ရှိနေနိုင်ကြောင်း ကြက်သွန်ပွဲရုံပိုင်ရှင်တစ်ဦးက ပြောသည်။

၎င်းက “၂၀၀၀ နား ပတ်ချာလည်တော့ နေလင့်အုံးမယ်နဲ့ တူတယ်။ ဒီကနေ့ ပြတ်တာတွေတောင်မှ ဦးဆီကို ၂၂၀၀။ ၂၁၀၀၊ ၂၁၅၀ ဦးပွဲရုံ ပြတ်တာတွေဆိုရင် အဲလိုတွေ။ ၂၀၀၀ နား ပတ်ချာလည်တော့ နေအုံးမယ်နဲ့ တူတယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကြက်သွန်နီ ပွဲရုံတစ်ခုကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ကြက်သွန်စိုက် ရာသီတွင် ကြက်သွန်စိုက် တောင်သူများအနေဖြင့် ဓာတ်မြေဩဇာ သယ်ယူခွင့် မရရှိခဲ့သည့်အတွက် အထွက်နှုန်းများ ကျဆင်းခဲ့ကြသည်။

သို့သော်လည်း လက်ရှိ ကြက်သွန်စိုက် ရာသီ၌ ဓာတ်မြေဩဇာများကို သယ်ယူခွင့် ရရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည့်အတွက် စိုက်ပျိုးမှုနှုန်းနှင့် စိုက်ဧကများ တိုးမြှင့်လာနိုင်ကြောင်း ကြက်သွန်ကုန်သည်များက သုံးသပ်နေကြသည်။

ဓာတ်မြေဩဇာများ သယ်ယူခွင့်ရလာသော်လည်း လက်ရှိ ဓာတ်မြေဩဇာ ဈေးနှုန်းများသည် ယခင်နှစ်ထက် ငွေကျပ် ၃၀၀၀၀ မြင့်တက်နေပြီး တစ်အိတ် လျှင် ၁၈၀၀၀၀ ကျပ်အထိ ဝယ်ယူနေရသည်ဟု ပခုက္ကူမြို့နယ်မှ ကြက်သွန်စိုက်တောင်သူများထံမှ သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၄

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်ချောထုတ်လုပ်ရန်အတွက် ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများနှင့် မြေနေရာများစွာ ရှိသော်လည်း ကုန်ချောထုတ်လုပ်နိုင်မှု မရှိသလောက် ဖြစ်နေသည်မှာ တိကျသေချာ ခိုင်မာသည့် မူဝါဒရှိရန်လိုအပ်သည်ဟု စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ကုန်ပစ္စည်းများကို ကုန်ချော ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် စီးပွားရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် မူဝါဒများ မကြာခဏ အပြောင်းအလဲ မလုပ်ဘဲ ခိုင်မာနေမှသာ ကုန်ချော ထုတ်လုပ်နိုင်မည်ဖြစ်သလို နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည်လည်း ဝင်ရောက်လာမည် ဖြစ်သည်ဟု စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်း ဦးအောင်ပြည့်စုံက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အဓိက ကျနော်တို့နိုင်ငံက ကုန်ကြမ်းကနေ ကုန်ချောမသွားနိုင်တဲ့ အဓိကအချက်က ပညာရှင် မရှိတာ လည်း မဟုတ်ဘူး၊ ကျနော်တို့ အရင်းအနှီး မရှိတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ စက်ပစ္စည်း ကိရိယာ မရှိတာလည်း မဟုတ် ဘူး။ အဓိက ကျနော်တို့ဆီမှာ လိုအပ်နေတာက တစ်ခုပဲ ရှိတယ်။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ မူဝါဒ ပဲ။ ဥပမာ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ခိုင်မာတဲ့ မူဝါဒရှိရင် ခုနကပြောတဲ့ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က ပညာရှင်တွေ ကျနော်တို့ နိုင်ငံ ကို လာလို့ရတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဆိုတာကလည်း လာလို့ရတယ်။ သူတို့တွေ လာပြီဆိုတာနဲ့ စက်ပစ္စည်းတွေ အလိုအလျောက် ပါလာတာ။ ဒီ ၃ ခုစလုံးက သူ့ဟာသူ ချိတ်ဆက်နေတာ။ ကျနော်တို့ ခိုင်မာသေချာတဲ့ မူဝါဒ အမြဲတမ်း ပြောတယ်။ ဥပမာ ထားပါတော့ ကျနော်တို့ အစိုးရတစ်ဆက် တက်လာတယ် ဥပဒေတစ်ခု ချထားတယ် မူဝါဒပေါ့။ နည်းဥပဒေတစ်ခု ချထားတယ် ဥပဒေတော့ အမြဲတမ်း ရှိပြီးသား။ နောက်အစိုးရ တက်လာတယ် ရှေ့က နည်းဥပဒေကို ပယ်ဖျက်တယ်။ နောက်ထပ် ဥပဒေတစ်ခု ကျင့်သုံးတယ် အစားထိုးတယ်။ အဲလိုမျိုးတွေ ဖြစ်နေ သ၍ကတော့ ပညာရှင်လည်း လာမှာ မဟုတ်ဘူး။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုလည်း လာမှာမဟုတ်ဘူး။ အဲတော့ ကျနော်တို့က အနှစ် ၃၀ သို့မဟုတ် အနှစ် ၅၀ ခိုင်မာသေချာတဲ့ ဘယ်လိုအစိုးရပဲ ပြောင်းပြောင်း ကျနော်တို့က စီးပွားရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ခိုင်မာတဲ့ မူဝါဒတွေ တသမတ်တည်း ချမှတ်ထားပြီးသား ရှိတယ်ဆိုရင် ခုနကပြောတဲ့ အချက် အလက်တွေ ကုန်ချောတွေ ထုတ်လုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်တယ်” ဟု ပြောသည်။

ကားထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းခွင်ကိုတွေ့ရစဉ် (GETTY IMAGES)

အစိုးရ၏ မူဝါဒ အပြောင်းအလဲကြောင့် လက်ရှိတွင် မော်တော်ကား ထုတ်လုပ်နေသည့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကုမ္ပဏီအများစုသည် ရပ်နားထားရကြောင်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မည့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ဝင်ရောက်ရန်အတွက်လည်း အဟန့်အတားတစ်ခု ဖြစ်နေကြောင်း ဦးအောင်ပြည့်စုံက ဆက်လက်ပြောသည်။

ကုန်ချောများ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များကို လုပ်ပိုင်ခွင့်များပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ထို့နောက် အဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်း၍ အစိုးရ၏ မူဝါဒများကို ထောက်ပြ အကြံပြုပေးနိုင်သည့် ပညာရှင်များကို မွေးထုတ်ပေးရန်နှင့် ပညာတော်သင်များ စေလွှတ်ပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း မြန်မာ့စီးပွားရေး လေ့လာသူများက ထောက်ပြကြသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပညာရှင်များ ရှိသော်လည်း လုပ်ပိုင်ခွင့်များ နည်းပါးခြင်းကြောင့် ကုန်ချောထုတ်လုပ်ရန် အဆင်မပြေ ဖြစ်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု စီးပွားရေးပညာရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တစ်ရှူးများထုတ်လုပ်နေသည်ကို တွေ့ရစဉ် (GETTY IMAGES)

၎င်းက “ဒီမှာက organize လုပ်ပေးတာ မရှိဘူးလေ။ အဲဒါကြောင့် အစိုးရ ပေါ်လစီဆိုလည်း အခု သတိထားမိလား မသိဘူး။ Myanmar Development institute (MDI) ဆိုပြီးတော့လေ ဦးသိန်းစိန် လက်ထက်ကတည်းက အဲဒီ MDI ကို အစပျိုးခဲ့တယ်။ ဒီကနေ စပြီးတော့ မာစတာတွေ လွှတ်တယ်။ သူတို့နဲ့ စနေပြီ။ Myanmar Development institute က သူတို့က အဓိက ပေါ်လစီနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အကြံဉာဏ်တွေ ပေးတာ။ ဒါပေမယ့် အခုဟာက ပျက်သ လောက် ဖြစ်သွားတာပေါ့။ အများကြီး ကိုရီးယားမှာဆိုရင် KDI (Korea Development institute) နောက် ဂျပန် မှာဆိုရင် Trade & Economic ဆိုပြီးတော့ အဲလိုမျိုး အစိုးရကို စီးပွားရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပေါ်လစီတွေကို အကြံပြု ပေးတာ။ အကြံပြုပေးတာဆိုတာ ရိုးရိုး အပေါ်ယံ အကြံပြုပေးတာမျိုး မဟုတ်ရဘူး။ search နဲ့ သေချာ လုပ်ပြီး တော့ အကြံပြုရတဲ့ အဖွဲ့အစည်းမျိုး ရှိတယ်။ အဲလိုမျိုး ထောင်နိုင်မှ ရမှာ။ သူတို့ကို ဘယ်သူကမှ ဒီပေါ်လစီက ငါတို့ ဝန်ကြီးဌာနကို ထိခိုက်စေတယ် ဘာညာ သူတို့ကို သွားပြောလို့ မရဘူး။ သူတို့မှာ မကောင်းရင် မကောင်း ကြောင်း ချန်နယ်တွေကို အကုန်လုံး ထောက်ပြခွင့် ရှိတယ်။ ဒီမှာက အဲလိုမျိုးဟာ မရှိဘူး။ ထောက်ပြတော့မယ် ဆိုရင် ဟိုလူ့မျက်နှာကြည့်ရ၊ ဒီလူ့မျက်နှာကြည့်ရ နောက် ကိုယ်အပြောခံရမလား၊ အထုတ်ခံရမလား အဲဒါတွေ ကြည့်နေရတော့ ဘယ်လိုလုပ် အဆင်ပြေတော့မှာလဲ။ လုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိဘူး။ လုပ်ပိုင်ခွင့် ရှိအောင်လည်း ဖန်တီး မပေးဘူးပေါ့လေ။ တစ်ယောက်တည်း ကနေပြီးတော့ ဘက်စုံ ထောက်ပြနိုင်တဲ့သူက မရှိဘူးပေါ့လေ။ ပညာရှင် တွေကို စုစည်းပေးရမှာ MDI လိုဟာမျိုး” ဟု ပြောသည်။

ကုန်ချော ထုတ်လုပ်နိုင်ရန်အတွက် ပြည်တွင်းရှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တချို့ ကြိုးစားမှုများ ရှိသော်လည်း ဈေး ကွက် မရှိခြင်း၊ နည်းပညာ အကူအညီ လိုအပ်နေခြင်းနှင့် လုပ်ပိုင်ခွင့်များ နည်းပါးခြင်းကြောင့် နှောင့်နှေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ဟု စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် စိုက်ပျိုးရေးနိုင်ငံ ဖြစ်သော်လည်း စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်များကို ကုန်ကြမ်းအဖြစ်နှင့်သာ တင်ပို့ နေရကြောင်း၊ လက်ရှိအချိန်ထိ ကုန်ချော ထုတ်လုပ်နိုင်မှု မရှိသေးကြောင်း၊ ကုန်ချောများ ထုတ်လုပ်နိုင်ပါက ဈေးကွက်များ ပိုမိုကျယ်ပြန့် လာမည်ဖြစ်ပြီး စိုက်ပျိုးသည့် တောင်သူများအတွက်လည်း ကောင်းမွန်လာမည် ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် ကုန်ချောထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အဓိက လိုအပ်ချက် တစ်ခုဖြစ်သည့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား အပြည့်အဝ ရရှိရေးသည်လည်း အရေးပါသည့် အပိုင်းတွင် ပါဝင်နေကြောင်း ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၁

၂၀၂၁ - ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဘဏ္ဍာနှစ်တွင် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးသည် ၈ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာသည်ဟု နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောသည်။

နေပြည်တော်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ၊ တိုင်းဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်များ၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသနှင့် တိုင်းဥက္ကဋ္ဌ များနှင့် ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်နေ့က တွေ့ဆုံစဉ် ၎င်းက အထက်ပါအတိုင်း ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် NLD အစိုးရလက်ထက် ၂၀၂၀ - ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် စီးပွားရေးသည် ၅ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ သော်လည်း လက်ရှိ ၂၀၂၁ - ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပထမ ၆ လတာကာလတွင် ၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်ပြီး ဒုတိယ ၆ လတာကာလတွင် ၃ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လာခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောသည်။

တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေး တွက်ချက်ရာတွင် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အကြီး-အသေး အားလုံးကိုပေါင်း၍ တွက်ချက်ခြင်း ဖြစ်သည့်အတွက် တိုင်းပြည်စီးပွားရေး တိုးတက်လာသည်ဆိုသော်လည်း လက်ရှိ၌ ဖြစ်ပေါ်နေသော စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းကြောင့် ပြည်သူများရင်ဆိုင်နေရသည့် အခက်အခဲများကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်သည်ကို မတွေ့ရသေးကြောင်း လုံခြုံရေးအရ အမည်မဖော်လိုသူ စီးပွားရေးပညာရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသို့ ကုန်များတင်ပို့နေသည့် ကားများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “GDP ကတော့ တက်ချင်လည်း တက်မှာပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒေတာတွေက မထုတ်ပြန်ဘူး။ အရင် တုန်းကတော့ စီမံကိန်းတို့ ဘာတို့ကတော့ ထုတ်ပြန်တယ်။ စီမံ/ဘဏ္ဍာက ထုတ်ပြန်တယ်၊ အချက်အလက်တွေ သိရတယ်။ အခုကတော့ မထုတ်ပြန်တော့ မသိရဘူး။ သူတို့တက်တယ်ဆို တက်တယ် လုပ်လိုက်ရတာ။ ဆိုတော့ တက်နိုင်ခြေ မရှိဘူးလားဆိုတော့ ရှိရင်လည်း ရှိမယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ GDP ဆိုတာက တစ်နိုင်ငံလုံးကို ပေါင်း လိုက်တာကိုး။ တစ်နိုင်ငံလုံး ပေါင်းလိုက်တာဆိုတော့ အပေါ်ကလူတွေ ပိုပြီးတော့ ချမ်းသာရင် ချမ်းသာလာမှာပေါ့။ ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းတွေ ကနေပြီးတော့ တက်ရင်တက်လာမယ် ဥပမာ ဂတ်စ်လိုဟာမျိုး။ သူက အစိုးရရဲ့ ထုတ်လုပ်မှုတွေရော၊ ပုဂ္ဂလိကရဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေရော၊ အကြီးတွေရော အသေးတွေရော အကုန်လုံးကို ပေါင်းပြီးတော့မှ တွက်တာကိုး။ GDP တက်လားဆိုတာကိုတော့ အပြင်လူတွေအနေနဲ့ တိတိကျကျ မသိနိုင်ဘူး။ ဘာလို့ဆို ဒေတာတွေ မရှိဘူး။ ဒါပေမယ့် welfares (သက်သာချောင်ချိရေး) အနေနဲ့ကတော့ ကျသွားတယ်။ welfares ကျသွားတယ်။ welfares က သူက General public ကို ကြည့်ရတာကိုး။ General public အနေနဲ့ကျ တော့ ဘယ်သူမှ အဆင်ပြေမနေဘူး ကြီးတာလည်း ကြီးတဲ့အလျောက်၊ ငယ်တာလည်း ငယ်တဲ့အလျောက် အဆင်ပြေ မနေတော့။ အထူးသဖြင့်ကတော့ အောက်ခြေလူတန်းစားတွေ အဆင်မပြေတော့ welfares က မတက် ဘူးလို့ ပြောလို့ရတယ်။ အဲတော့ GDP တက်ရင်တက် ဒါက အများပြည်သူကို သိပ်ပြီးတော့ support မဖြစ်ဘူးပေါ့ လေ။ General public ကို support မဖြစ်ဘူး အဲလိုပဲ ပြောလို့ရမယ်” ဟု ပြောသည်။

တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေး တိုးတက်လာခြင်းသည် ပြည်တွင်းစီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို အားပေး ဆောင်ရွက်နေခြင်း၊ ပြည်တွင်းရှိ ရေသယံဇာတ၊ မြေသယံဇာတ၊ လယ်ယာ၊ သားငါးကဏ္ဍများ၊ သစ်တောကဏ္ဍများနှင့် လူသား အရင်း အမြစ်များ၏ ဆောင်ရွက်နိုင်မှုများကို အသုံးချနိုင်မှုတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု နစကဥက္ကဋ္ဌက ပြောသည်။

ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း၊ ဆန်နှင့် ရေထွက်ကုန် တင်ပို့မှု စသည့် ကုန်သွယ်မှုကဏ္ဍများနှင့် တွက်ချက်ပါ က စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ရှိသော်လည်း ပြည်တွင်းထုတ်ကုန် ထုတ်လုပ်နိုင်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ တိုးတက်လာသည်ကို မတွေ့ရကြောင်း စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူ ဦးသက်ဇော်က ပြောသည်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ နစက တာ၀န်ရှိသူများတွေ့ဆုံစဉ်

ဦးသက်ဇော်က “သူတို့ကတော့ Trade ပေါ်မှာပဲ စကားပြောနေတာလားတော့ မသိဘူးပေါ့နော်။ တကယ် အမှန် တကယ် production က တကယ်တိုးတက်လာဖို့ လိုတာကိုး။ သူကတော့ အဓိကကတော့ စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူ ရေး sector မှာပဲ အဓိကထားနေပုံ ရပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေကတော့ ပြတာပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် ကုန်သွယ်မှုက အရင် ဦးသိန်းစိန် လက်ထက်ကရှိတဲ့ ကုန်သွယ်မှုနှုန်းတော့ မရောက်သေးဘူးဗျ။ ကျနော်တို့က ဆန်တင်ပို့မှုက ပိုလာပါတယ်။ ကျန်တဲ့အပိုင်းတွေကတော့ ရောက်လာတာ မရှိသေးဘူးပေါ့နော်။ အဓိကကတော့ စွမ်းအင်ကနေ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ရောင်းတဲ့ ကိစ္စတွေလည်း ပါမှာပေါ့နော်။ ပိုငွေကတော့ ဆန်စပါး နဲ့ ရေထွက်ကုန်တွေပေါ့။ ကျွန်းတွေကတော့ ဒီလောက်ကြီး ရတော့တာ မဟုတ်ဘူးလေ။ သဘာ၀သယံဇာတက ဒီလောက်ကြီးရှိတာမဟုတ်ဘူးလေ။သဘာ၀သယံဇာတရောသဘာဝဓာတ်ငွေ့တို့ ပါမှာပေါ့ဗျာ။ အဲလောက်ပဲ တက်လာမယ့်ကိစ္စပဲ ရှိပါတယ်။ ကျန်တာတော့ ပြည်တွင်းထုတ်ကုန်က ကျနော်တို့ မှန်း သလောက်ကတော့ CMP ကတော့ အတိုင်းအတာ တစ်ခုတော့ သွားနေတာပေါ့နော်။ ကျန်တာတော့ တိုးတက်လာ တာ မတွေ့သေးဘူးဗျ” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။
လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှု ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းကြောင့် အခြေခံကုန်ဈေးနှုန်း၊ စက်သုံးဆီ ဈေးနှုန်း များ ကြီးမြင့်နေသည့်အပြင် အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှုများ ကြုံတွေ့နေရကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် လျှပ်စစ်မီးကြောင့် အသေးစားနှင့် အလတ်စား ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရန် ခက်ခဲနေသလို တချို့မှာ ရပ်နားနေရကြောင်း၊ နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်နှုန်း မတည်ငြိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း သိရသည်။

အလားတူ လက်ရှိ စီးပွားရေး တိုးတက်မှုသည် ကိုဗစ်ဖြစ်ပွားသည့် ကာလနှင့် နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပွား သော ၂၀၂၁ ခုနှစ်၏ စီးပွားရေး အခြေအနေနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပြထားခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ကိုဗစ် မဖြစ်ခင် ကာလ တိုင်းပြည် စီးပွားရေးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက တိုးတက်မှုများစွာ လိုအပ်နေသေးကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် များနှင့် ပညာရှင်များက မှတ်ချက်ပြုကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၇

ရန်ကုန်မြို့ရှိ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ CNG အသုံးပြု ပြေးဆွဲနေသည့် YBS ယာဉ်များ၊ အငှားယာဉ်များနှင့် တခြား မော်တော်ယာဉ်များ ဂတ်စ်ဖြည့်ရန် တန်းစီစောင့်ဆိုင်းနေမှု များပြားလာခြင်းကြောင့် အခက်အခဲ မရှိစေရန် CNG ဆိုင်များကို ညဘက်အချိန် တိုးမြှင့်ဖွင့်လှစ် ရောင်းချပေးနေကြောင်း မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း မော်တော်ယာဉ် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ဌာနမှ သိရသည်။

ယခင်က CNG အရောင်းဆိုင်များအနေဖြင့် နေ့စဉ် မနက် ၅ နာရီမှ ည ၉ နာရီအထိသာ ဖွင့်လှစ်ရောင်းချလျက် ရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် ည ၁၀ နာရီအထိ အချိန်တိုးမြှင့်၍ ရောင်းချပေးနေသည်ဟု မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့ လုပ်ငန်းမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ပုံမှန် ကျနော်တို့ မနက် ၅ နာရီကနေပြီးတော့ ည ၉ နာရီအထိ ရောင်းနေတာကနေပြီးတော့ ညကို နောက် ၁ နာရီ ထပ်ဆုတ်ပြီးတော့ ၁၀ နာရီအထိ တိုးမြှင့်ရောင်းချပေးတာကို ပြောတာပါ။ ဘယ်လိုကြောင့်လဲဆိုတော့ ထွက်လာတဲ့ ကားလေးတွေ များလာပြီးတော့ တန်းစီးတဲ့ ယာဉ်တွေ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ဆိုင်ပိတ်ချိန်ကို နောက်ကို ဆုတ်ခိုင်းလိုက်တာပါ” ဟု ပြောသည်။

ဂတ်စ်ထည့်ရန် စောင့်နေသည့် ကားများကိုတွေ့ရစဉ်

CNG ဂတ်စ် ရောင်းချသည့်အချိန်ကို တိုးမြှင့်ပေးလိုက်သော်လည်း တချို့သော ဂတ်စ်ဆိုင်များတွင် ဂတ်စ်တန်းစီ သည့် ကားတန်းများဖြင့် ပြည့်နေသေးကြောင်း YBS ယာဉ်မောင်းများက ပြောသည်။

ထို့နောက် CNG အရောင်းဆိုင်များတွင် ငွေကြေးပေးဆောင်၍ နေရာယူမှုများနှင့် ဂတ်စ်ဖြည့်ရန် တန်းစီနေသည့် ကားများကို ကျော်၍ ဖြတ်ထည့်သည့် ကားများကိုလည်း CNG အရောင်းဆိုင်များက ကြပ်မတ်ပေးရန် လိုအပ်သည် ဟု YBS ယာဉ်မောင်းတစ်ဦးဖြစ်သည့် ကိုဝဏ္ဏ (အမည်လွှဲ) က ပြောသည်။

၎င်းက “လောလောဆယ်တော့ ဂတ်စ်ဆိုင်တွေမှာတော့ ကားတွေက ပိတ်ကြပ်ညှပ်ပြီးတော့ ပန်းခြံကဆိုင်နဲ့ ဟို ဘက် အမှိုက်ပုံဆိုင်ကတော့ ကားတွေ ၂ စီး ထပ်ကုန်ပြီ။ ၁၀ နာရီအထိ တိုးပေးလည်း အလွန်ဆုံး ကားတွေ ဂတ်စ် ထည့်ရတာ ၃ စီး၊ ၄ စီးထက် မပိုပါဘူးခင်ဗျ။ ၁ နာရီလောက် ပိုပေးလည်း အလွန်ဆုံးက ၆ စီးပေါ့။ နောက်တစ်ခုက အခု ဂတ်စ်ဆိုင်တွေမှာကတော့ လုပ်စားနေတဲ့ သူတွေရှိတယ်။ နေရာရောင်းစားတဲ့ သူတွေရှိတယ်။ ဘော်ဒါ ဘောကျက်တွေနဲ့ လုပ်စားနေတဲ့ သူတွေရှိတော့ ကားက စောင့်သာစောင့်နေရတယ် ကားက မရွေ့ဘူး။ အဲလိုပေါ့ တစ်စီး ၅၀၀၀၊ ၁၀၀၀၀ ပေးပြီးတော့ ဟိုကားရှေ့ကဖြတ်ဝင်၊ ဒီကားရှေ့က ဖြတ်ဝင် အဲလိုလုပ်စားတဲ့ သူတွေလည်း ရှိတာပေါ့။ အဲဒါတွေလည်း ခဏခဏ ပြဿနာတက်တယ်။ အဲဒါတွေလည်း ဆိုင်က ကြပ်မတ်ပေးဖို့ လိုတယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဂတ်စ်အရောင်းဆိုင်မှာ ဂတ်စ်ထည့်နေကြသည့်ကားများကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့အပြင် မော်တော်ယာဉ်များ ကြာရှည်မောင်းနိုင်ရန်အတွက် ဂတ်စ်များကို ပေါင်ချိန်ပြည့်မှီရန်နှင့် အရည်အသွေး ကောင်းမွန်သည့် ဂတ်စ်များ ထည့်ပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ လုပ်မှသာလျှင် ဂတ်စ်ဖြည့်ရန် တန်းစီနေကြရ သည့် ကားတန်းရှည်များ လျော့နည်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ယာဉ်မောင်းများက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ဂတ်စ်ဖြည့်ရာ၌ ပေါင်ချိန်ပြည့်မှီခြင်း မရှိသည့်အတွက် တစ်နေ့လျင် ဂတ်စ်ကို ၂ ချိန် တန်းစီ၍ ဖြည့်တင်းနေရခြင်းကြောင့် ကားတန်းများ ပို၍ ရှည်လာပြီး ဂတ်စ်ဆိုင်များမှာ စုပုံလာခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ဂတ်စ်များ အရည်အသွေးနှင့် ပေါင်ချိန် မပြည့်မှီခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်းမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက “ကျနော်တို့က ပုံမှန် ကုန်းတွင်း သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပဲ ပေးနေရတယ်၊ သူ့ရဲ့ အနေအထားက တစ်မျိုး။ ကမ်းလွန်သဘာဝဓာတ်ငွေ့တွေ ရောလာပြီဆိုရင် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ အရောလေးတွေ ရှိလာပြီဆိုရင် အသုံးခံတဲ့ အနေအထားလေးတွေက တစ်မျိုး။ ကမ်းလွန်သဘာဝဓာတ်ငွေ့မှာ ဆိုရင်တောင်မှ ကျနော်တို့က လောပိတကို သုံးတာနဲ့ ရတနာကို သုံးတာ မတူသေးဘူးလေ။ အခုလည်း ဒီရက်ပိုင်းလေးမှာ ကျနော်တို့က ကုန်းတွင်း သဘာဝဓာတ်ငွေ့ကို သုံးပေးတာ များတဲ့အတွက်ကြောင့် ကားတွေ အမောင်းခံတဲ့ အနေအထားလေး ရတယ်လို့ သုံးသပ်လို့ရပါတယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရန်ကုန်တွင် CNG အရောင်းဆိုင် ၄၁ ဆိုင်ရှိပြီး လက်ရှိ၌ ဆိုင် ၄၀ ကို ဖွင့်လှစ်ထားကြောင်း၊ တစ်ရက်လျှင် CNG ကုဗပေ ၁၈ သန်းကျော် ရောင်းချပေးလျက်ရှိကြောင်း မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း မော်တော်ယာဉ် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ဌာနမှ သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၃

မလေးရှားနိုင်ငံက မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားများအတွက် တရားဝင် နေထိုင်ခွင့်နှင့် အလုပ် လုပ်ကိုင်ခွင့် ပါမစ်ပြန်ဖွင့် ပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည့် မြန်မာများမှ CNI သတင်း ဌာနသို့ ပြောသည်။

သို့သော် ပါမစ် ထုတ်ပေးရာတွင် တရားမဝင် ခိုးဝင်၍ရောက်ရှိနေသည့် အထောက်အထား မရှိသူများ ပါ/မပါကို တော့ ထုတ်ဖော် ပြောမထားသေးပေ။

ထို့နောက် ပါမစ်ပြုလုပ်မည်ဆိုပါက အထောက်အထားအနေဖြင့် ပတ်စပို့စ်စာအုပ် ရှိရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ပတ်စပို့စ် စာအုပ်ရှိပြီး အလုပ်ရှင်သူဌေးရှိသည့် မည်သူမဆို လျှောက်ထား၍ရကြောင်း မလေးရှား၌ မြန်မာများအား ကူညီ ဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးဘာဘူကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မလေးရှားတွင် ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ အလုပ်သမားများ အထောက်အထားများပြသရန် ကိုင်ထားစဉ်

၎င်းက “ဒီတစ်ခါမှာ လျှော့ပေါ့မှုတွေတော့ အများကြီး လုပ်ထားတာ တွေ့ပါတယ်။ သို့ပေမယ့်လည်း Report အထု ခံရတဲ့ လူတွေ၊ အောက်လမ်းကနေ လာတဲ့လူတွေ လုပ်လို့ ရ၊မရတော့ သူတို့ ပြောထားတာ မရှိသေးဘူး။ လော လောဆယ်တော့ ပြောရမယ်ဆိုရင် အလည်ဗီဇာတို့၊ ဘာတို့ တရားဝင် ဝင်လာထားတဲ့ သူတွေကို သူတို့ ဦးစားပေး ပါလိမ့်မယ်။ ဟိုးအရင် ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ဒီလိုပါမစ်မျိုးကို ဖွင့်ပေးခဲ့တယ်။ ဖွင့်ပေးခဲ့တဲ့ အနေအထားမျိုးမှာ ဒီ မလေးရှားမှာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တချို့လူတွေက အလည်ဗီဇာနဲ့လာပြီးတော့ overstay ဖြစ်သွားတာ တွေ လျှောက်ပိုင်ခွင့် ရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့ တချို့ calling နဲ့ လာပြီး ကုန်ဆုံးသွားလို့ အဲဒီလိုမျိုး ဆက်ပြီးတော့ ပါမစ်အသစ် လုပ်တာမျိုး အဲဒါတွေ လုပ်လို့ရတယ်။ ဘယ်လိုလူမျိုးတွေကို ရပ်ပစ်လဲဆိုတော့ calling နဲ့ လာပြီး တော့ အဲဒီစက်ရုံမှာ မလုပ်ဘဲနဲ့ တခြားအလုပ်ကို သွားလုပ်လိုက်တော့ သူတို့ကို ခေါ်ထားတဲ့ စက်ရုံ လုပ်ငန်းရှင် တွေကနေ သူတို့ကို report လုပ်ထားတာတွေ blacklist ထဲ သွင်းထားတာတွေ အဲဒီလိုလူမျိုးတွေ မရတာတွေ ရှိတယ်။ နောက်တစ်ခု အောက်လမ်းကနေ ဝင်လာပြီးတော့ မလေးရှားရောက်မှ ပတ်စပို့စ် လျှောက်ပြီးတော့ ပါမစ် သွားလျှောက်တဲ့ သူတွေကိုလည်း လုံးဝမပေးခဲ့ပါဘူး ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ အောက်လမ်းကနေ တရားမဝင် ဝင်လာတဲ့လူတွေက မလေးရှားအဝင်မှာ သူတို့ရဲ့ လက်ဗွေတွေကို လ.ဝ.က ကနေ ယူထားတာ မရှိတဲ့ အတွက် သူတို့ဆီမှာ မလေး အဝင် အထောက်အထားမရှိတော့ ပါမစ်လျှောက်ပိုင်ခွင့်ဆိုတာ မရှိခဲ့ပါဘူး” ဟု ပြောသည်။

ပါမစ်လျှောက်မည်ဆိုပါက အလုပ်ရှင်သူဌေး ရှိရမည်ဖြစ်ပြီး အလုပ်ရှင်သူဌေး ကိုယ်တိုင် လျှောက်ပေးပါက ပို၍ ကောင်းမွန်သော်လည်း အလုပ်ရှင်သူဌေးမှ လျှောက်ပေးရန် အဆင်မပြေပါက အေးဂျင့်များဖြင့် လျှောက်ထား၍ ရကြောင်း သိရသည်။

သို့သော် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က အေးဂျင့်များဖြင့် ပါမစ်ပြုလုပ်သည့် မြန်မာအလုပ်သမားများထဲတွင် အချို့သည် လက်ရှိ အချိန်အထိ ပါမစ်မရရှိသေးသူများလည်း ရှိကြောင်း မလေးရှားတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည့် မြန်မာများထံက သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ပါမစ်လျှောက်ထား၍ ရပြီဖြစ်သော်လည်း မည်သည့်ကာလတွင် စတင်ထုတ်ပေးမည် ဆိုသည်ကိုတော့ အတိအကျ မသိရသေးကြောင်း၊ အဖမ်းအဆီးများ နေသည့်အတွက် ယခုကဲ့သို့ ပါမစ်ပြန်ဖွင့်ပေးချိန်တွင် လျှောက် ထားသင့်ကြောင်း မလေးရှားတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည့် မညို့က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ အလုပ်သမားများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ပါမစ်လုပ်ပေးရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့ ကိုယ့်ဗမာပြည်သားတွေအတွက်။ အားလုံးကတော့ မျှော်လင့်နေ ကြတာပဲ။ ပါမစ်ဖွင့်ရင် လုပ်မယ့်သူက အများကြီး ဗမာတွေက အရမ်းပျော်မှာပေါ့။ အားလုံးက စာအုပ်တွေ ကိုယ်စီ ရှိတယ်။ ပါမစ်ချမပေးတော့ လုံးဝ မလုပ်ရဖြစ်နေတာပေါ့။ ပါမစ်ချပေးရင် သူဌေးတွေကလည်း လုပ်ပေး ကြမှာ ပေါ့။ အဲဒါကိုပဲ မျှော်လင့်နေ စောင့်ဆိုင်းနေကြတာပဲ ဗမာတွေကတော့။ သူဌေးတွေလည်း အဲဒါကိုပဲ စောင့်နေကြ တာ။ စာအုပ်မရှိရင်တော့ တင်လို့မရဘူးပေါ့ ပါမစ်။ ပါမစ် လုပ်ပေးမယ်ပြောတော့ ဗမာတွေ အတွက်တော့ ကောင်း တာပေါ့။ အခုက အရမ်းကို ဖမ်းနေတာ။ ပါမစ်လုပ်တော့ ကိုယ့်မှာ မဖမ်းတော့ဘူးလေ။ လုံခြုံမှု ရသွားတာပေါ့ စာအုပ် ရှိတော့။ အစ်မတို့နေတဲ့ နေရာမှာတောင်မှ အော်ပရစီ ဝင်မယ်ဆိုပြီး အော်နေတော့ ကြောက်ကြောက်နဲ့ အလုပ်သွားလိုက် ကြောက်ကြောက်နဲ့ အလုပ်ပြန်လိုက်၊ မိုးချုပ်ကျရင် ညမအိပ်ရဲလိုက် အဲဒီလို ဖြစ်နေကြတာပေါ့ အိုသမားတွေက များတယ်ဆိုတော့။ အမှန်တွေက နည်းကိုနည်းတယ် အစ်မတို့နားမှာ” ဟု ပြောသည်။

အဆိုပါ ပါမစ်အား ပြုလုပ်ထားပါက တရားဝင် ဖြစ်သွားသည့်အတွက် အသွားအလာများ၊ လုပ်ငန်းခွင်များတွင် လက်ရှိ နေထိုင်နေကြရသကဲ့သို့ ကြောက်ရွံစွာဖြင့် နေထိုင်ရန် မလိုအပ်တော့ကာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွားလာ လုပ်ကိုင်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ယခုပြန်ဖွင့်ပေးမည့် ပါမစ်အား ပထမဆုံးအကြိမ် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်သည့် Overstay သမားများအနေဖြင့် ဒဏ်ကြေး ငွေအပြင် ပါမစ်ပြုလုပ်ရာတွင် ကုန်ကျမည့် ကုန်ကျစရိတ်တို့အား ပေးဆောင်ရမည်ဖြစ်ပြီး မည်မျှကုန်ကျမည်ကို တော့ မသိရှိရသေးပေ။

ထို့အပြင် လက်ရှိ၌ ပါမစ်ထုတ်ပေးမည့် ရက်အား အတိအကျ မကြေညာသေးသဖြင့် လူလိမ်မခံရစေရန် အထူး သတိပြုသင့်ကြောင်း၊ ပါမစ်ပြန်ဖွင့်ပေးနေချိန်တွင် ပတ်စပို့စ်စာအုပ်ရှိသည့် မြန်မာအားလုံး လျှောက်ထားသင့် ကြောင်း မလေးရှားတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည့် မြန်မာများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၁

မလေးရှားနိုင်ငံရှိ မြန်မာမှ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးအဖွဲ့အစည်းအချို့ ဖမ်းဆီးခံနေရမှုနှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် UNHCR ကို ဖိအားပေးသင့်ကြောင်း မလေးရှားရှိ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းအချို့က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မလေးရှားအာဏာပိုင်များသည် တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများအား အဓိကထား၍ ဖမ်းဆီးနေခြင်း မဟုတ်သော် လည်း ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းက တရားမဝင်အထောက်အထားမဲ့များအား ဝင်ရောက် ဖမ်းဆီးချိန်၌ ချင်းတိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၏ ရုံးလည်း ဝင်ရောက် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ထိုသို့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများ ဖမ်းဆီးခံရမှု ထပ်မံမရှိလာစေရန်အတွက် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များနှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် UNHCR အား ဖိအားပေးသင့်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားတွင် UNHCR ကတ် ကိုင်ဆောင် နေထိုင်နေသော တိုင်းရင်းသားတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဦးထွန်း(အမည်လွှဲ) က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားအရေး လုပ်ပေးနေတဲ့အဖွဲ့တွေကို မလေးရှားရဲကဖမ်းဆီးနေစဉ်

၎င်းက“ကျနော်တို့မှာ UN အထောက်အထားနဲ့ပဲ နေရတာဆိုတော့။ UNHCR ပဲ ကျနော်တို့ ဖိအားပေးပြီးမှ လုပ်ဖို့ ပဲ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ UNHCR ကို ဖိအားပေးနိုင်မှ UNHCR ကနေ သူတို့ရဲ့ immigration ပဲဖြစ်ဖြစ် ရဲပဲဖြစ်ဖြစ် ပေါ့နော် သူတို့ကို အကောင်းမွန်ဆုံးသော ဆွေးနွေးမှုတွေ လုပ်နိုင်မှသာလျှင် ကျနော်တို့ ဒီမှာရှိနေတဲ့ အထောက် အထား မရှိတဲ့သူတွေရော မြန်မာပြည်သားအားလုံးပါပဲ safe ဖြစ်မှာဆိုတော့ ကျနော်တို့ UN ကိုပဲ ဖိအားပေးဖို့ရှိ တယ်။ အခုလည်း ပေးနေတယ်။ အဲဒီတော့ အတတ်နိုင်ဆုံး လ.ဝ.ကနဲ့ စကားပြောမယ်။ ပြည်ထဲရေးတို့ အစိုးရ ဘက်ကို သူတို့ အတတ်နိုင်ဆုံးကြိုးစားပေးမယ်လို့ ပြောတယ်ဆိုတော့ ကျနော်တို့က ဖိအားပေးနိုင်တာပဲရှိတယ်။ NGO က အစပေါ့နော်။ အားလုံးက ဒီ UN ကိုပဲ ဖိအားပေးရမယ်။ သို့သော် တစ်ဖက်မှာက UN ကို ဖိအားပေးနိုင်မှ သာလျှင် UN နဲ့ ဒီအစိုးရနဲ့ အကုန်ပေါင်း ပြေပြေလည်လည် ဆွေးနွေးနိုင်မှသာလျှင် အဖမ်းအဆီးတွေမရှိဘဲနဲ့ အားလုံးက safe ဖြစ်မယ့် အနေအထားမှာရှိတာပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ ဖိအားပေးနိုင်တာက ဒီ UN ပဲ ရှိတယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် UNHCR အနေဖြင့် တိုင်းရင်းသား ဒုက္ခသည်များနှင့်ပတ်သက်၍ UN ဒုက္ခသည်ကတ် ထုတ်ပေးခြင်း သာရှိပြီး အခြားကိစ္စရပ်များ၌ ကူညီပံ့ပိုးမှု မရှိသလောက် နည်းပါးကြောင်း မလေးရှားရှိ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်း အချို့က ပြောသည်။

ထို့ကြောင့် တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းများ အနေဖြင့်လည်း အဖမ်းအဆီး ခံရမှုများတွင် မိမိလူမျိုး၊ အဖွဲ့အစည်း မဟုတ်သဖြင့် မိမိနှင့်မသက်ဆိုင်ဟု မလုပ်သင့်ဘဲ သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းများမှ ခေါင်းဆောင် များအနေဖြင့် အလေးနက် စဉ်းစား၍ လုပ်ကိုင်သင့်ပြီဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားရှိ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်း အချို့ က ပြောသည်။

ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဗဟို(CAR)မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညီညီလွင်က “ဘာလို့ဆို ဒီပြဿနာတွေကို ရင်ဆိုင် ဖြေရှင်းနေရတာက ဒီလူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းတွေ ဖြစ်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ ရောက်လာရင် သူတို့ဆီကိုလာတယ်။ နေထိုင်မကောင်းရင် သူတို့ဆီကို ရောက်တယ်၊ ဖျားနာရင် သူတို့ဆီကို ရောက်တယ်။ ကလေးမွေး၊ အသုဘကအစ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေကပဲ ချပေး ရတယ်ဆိုတော့ ဒါက တကယ့်ကို သူတို့ က ရင်ဆိုင်လုပ်ကိုင်နေရတာပေါ့။ UNHCR က UNHCR ကတ် ထုတ်ပေး လိုက်ရုံလောက်ပါပဲ။ မန်ဘာကတ် ဆို တာကလည်း သူတို့က မှောင်ခိုလုပ်တယ်လို့ မြင်တာပေါ့နော်။ တကယ်တော့ မှောင်ခိုလုပ်တာ မဟုတ်ဘူး အဲဒါ တွေက။ မိမိအဖွဲ့ဝင်တွေကို သူတို့ရဲ့ အထောက်အထားပေါ့နော်။

အဲဒီက ရရှိလာတဲ့ ငွေတွေကို ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေး၊ ပညာရေး ကိုယ့်အဖွဲ့ဝင်တွေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရတာ ရှိတာကို။ စရိတ်စက ကလည်း အလွန် တရာ ကြီးတယ်လေ မလေးရှားမှာက။ နံပါတ်တစ်က တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်း အချင်းချင်းလည်း တစ်ယောက် နဲ့ တစ်ယောက် တစ်ဖွဲ့နဲ့တစ်ဖွဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းမှု အားနည်းတယ်။ သတင်းဖလှယ်တာတို့၊ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှု အဲဒါတွေ လုပ်ဖို့လိုတယ်။ နောက် UNHCR ကလည်း တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့တွေကို အရင်လို နီးနီးကပ် ကပ် ဆက်ဆံတာ သိပ်မရှိတော့ဘူး။ ဆိုတော့ အဲဒါတွေ အကုန်လုံးကို စုပြုံလိုက်တဲ့ အခါကျတော့ ဒါတွေက စိုးရိမ်စရာပေါ့နော်။ တကယ်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီးတော့ အစိုးရကို ရှင်းပြဖို့ လိုမယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားအရေး လုပ်ပေးနေတဲ့အဖွဲ့တွေကို မလေးရှားရဲကဖမ်းဆီးနေစဉ်

မလေးရှားသို့ ရောက်ရှိနေသည့် မြန်မာနိုင်ငံမှ တိုင်းရင်းသားဒုက္ခသည်များသည် UNHCR အပါအဝင် ၎င်းနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည့် တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းများကိုသာ အားကိုးနေရခြင်းဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းကတ် ပြုလုပ်၍ UNHCR ထံမှ ဒုက္ခသည်ကတ်များ လျှောက်ထားကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ယခုကဲ့သို့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများ ဖမ်းဆီးခံရပါက ၎င်းတို့ လက်အောက်ရှိ ဒုက္ခသည် တိုင်းရင်းသားများ အတွက်လည်း အစစအရာရာ အခက်အခဲများ ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း မလေးရှားရှိ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းအချို့ က ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၆

ထိုင်းနိုင်ငံသို့ အဓိက ကုန်စည်ပို့ဆောင်ပေးနေသည့် လမ်းကြောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည့် မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့် မကြာခဏ ပိတ်ထားရာကနေ ယခု ပြန်ဖွင့်လိုက်ပြီဖြစ်သော်လည်း မီးဖိုချောင်သုံး ကုန်စိမ်းသီးနှံများ ပို့ဆောင်ရာတွင် အခက်အခဲ ရှိနေသေးသည်ဟု အဝေးပြေးကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များထံမှ သိရသည်။

တိုက်ပွဲများကြောင့် မိုင်းခွဲခံထားရသည့် ကော့ကရိတ်မြို့နယ်ရှိ တောနော်ရေတံခွန်အနီးရှိ တံတားကို ပြုပြင်ပြီးနောက် ပိတ်ထားသည့် မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းပိုင်းတွင် ကုန်တင်ယာဉ်များ ဖြတ်သန်း၍ ရပြီဆိုသော်လည်း မကြာခဏ အဖွင့်အပိတ် ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရာတွင် အခက်အခဲ ရှိနေခြင်း ဖြစ်သည်ဟု အဝေး ပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သည့် ကုန်တင်ယာဉ်ပိုင်ရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

၎င်းက “လမ်းတွေကတော့ ဖွင့်လိုက် ပိတ်လိုက်ပဲ။ ကျနော်တို့ရဲ့ သွားလာတာက ကိုယ့်ကားကျမှ ဖြစ်သွားရင်တော့ မတတ်နိုင်ဘူး။ ကျနော်တို့ ယာဉ်ပိုင်ရှင်တွေရော၊ ယာဉ်မောင်းတွေပါ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲ ရှိတယ်။ ရှိတော့ နောက်ပြီးတော့ လမ်းမှာ ပိတ်နေတယ်ပေါ့နော်။ နောက်ပြီးတော့ တစ်ခါ မြဝတီကို ကျနော်တို့ ကုန်စိမ်းတွေပေါ့ နော် မီးဖိုချောင်သုံး ကုန်စိမ်းတွေ ဂေါ်ဖီတို့ ပို့ရတာပေါ့နော်။ ပန်းဂေါ်ဖီတို့၊ ဂေါ်ဖီထုပ်၊ အာလူးတို့ ဘာတို့ ညာတို့ပေါ့ နော်။ မီးဖိုချောင်သုံး ပစ္စည်းတွေကလည်း ဟိုကို သွားရတာ အခက်အခဲ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲတော့ ပြန်ဖွင့်တော့ အကုန်လုံး အဆင်ပြေတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် အခုကလည်း ဖွင့်လိုက်ပိတ်လိုက်ပါပဲ” ဟု ပြောသည်။

မြဝတီ-ကော့ကရိတ်လမ်း ဖြတ်သန်းမှု ပိတ်ထားစဉ်

ကော့ကရိတ်မြို့နယ် တောနော်ရေတံခွန်အနီးရှိ တံတား မိုင်းခွဲခံရပြီးနောက် တံတားပေါ်သို့ ကားများကို တစ်စီးပြီး မှ တစ်စီးပုံစံဖြင့် ဖြတ်သန်းနေရခြင်းကြောင့် ကားလမ်းများ ပိတ်ဆို့မှု ဖြစ်ပေါပြီး ကုန်တင်ယာဉ်များနှင့် အိမ်စီး မော်တော်ယာဉ် အမြောက်အများ ပိတ်ဆို့မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် လက်ရှိ အချိန်ကာလသည် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းများအတွက် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုကောင်းမွန်သည့် အချိန်ကာလ ဖြစ်သော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်း၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးတိုင်း ဒေသကြီးတို့တွင်သာ ကောင်းမွန်နေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ အဝေးပြေးကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျင်သိန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးကတော့ သူ့ဟာနဲ့သူတွေ တခြားနယ်တွေကိုပေါ့နော် ပုံမှန်လေးပဲ သွားနေပါတယ်။ ဒီရက်တွေက ကုန်စည်စီးဆင်းမှု အားကောင်းတဲ့ အချိန်ပဲ ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ပုံမှန်လေးပေါ့နော် သူ့ဟာနဲ့သူ ဒါပေမယ့် အရင်လို အင်နဲ့ အားနဲ့ မသွားနိုင်ဘူးပေါ့နော် ပုံမှန်လေးတော့ သွားနေပါတယ်။ ရှမ်းတောင်နဲ့ ရန်ကုန်၊ မန္တလေး ဒီတကြောကတော့ ကောင်းနေပါတယ်။ ကျန်တဲ့နယ်တွေကတော့ သူ့ဟာနဲ့သူ ပုံမှန်လေးတော့ စီးနေ တာပေါ့နော်။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကျတော့ နည်းနည်းလေးတော့ အခက်အခဲ ရှိတာပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

မြဝတီ-ကော့ကရိတ်လမ်းပေါ်မှာ ဖြတ်သန်းနေတဲ့ ကုန်ကားများကိုတွေ့ရစဉ်

မြဝတီနှင့် ကော့ကရိတ် လမ်းကြောင်းတွင် ကရင်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(KNLA)၊ PDF ပူးပေါင်း တပ်ဖွဲ့နှင့် မြန်မာ့တပ်မတော်တို့အကြား မကြာခဏ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး ကုန်တင် ယာဉ်များလည်း မကြာခဏ ပိတ်ဆို့မှု ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိသည်။

ထို့အပြင် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရာတွင် လမ်းကြောင်းတလျှောက် နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိသည့်အတွက် ကုန်စည် ပို့ဆောင်ရာတွင် တန်ဆာခများကို ပုံမှန်ထက်တိုး၍ ကောက်ခံမှုများ ရှိခြင်းကြောင့် ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုများ လည်း ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း လုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းပိုင်းမှတဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံထုတ် ကုန်ပစ္စည်းဖြစ်သည့် အခြေခံ စားသောက်ကုန်၊ ဆေးဝါး၊ အလှကုန်၊ လူသုံးကုန်နှင့် ဆောက်လုပ်ရေးသုံး ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများကို အဓိကထား တင်သွင်းနေရခြင်း ဖြစ်သည်။