CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁

မြန်မာ - ထိုင်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်း၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သည့် မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းပိုင်းတချို့ ပြန်လည်အသုံးပြု၍ ရနေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

မြဝတီ - ကော့ကရိတ်လမ်းသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနှင့် ရာသီဥတုဒဏ်ကြောင့် ပြီးခဲ့သည့် မိုးတွင်းကာလတွင် အသုံးပြုနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ပြန်လည်ပြုပြင် ပြီးစီးပြီဖြစ်သလို နှစ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ညှိနှိုင်း မှုများကြောင့် ယခုသီတင်းပတ်မှစတင်၍ ဖြတ်သန်းသွားလာ အသုံးပြုနေခြင်း ဖြစ်သည်။

မြဝတီ-ကော့ကရိတ် အာရှလမ်းမကြီး အသုံးမပြုနိုင်ခင် အချိန်က ယခင် အသုံးပြုခဲ့သည့် လမ်းဟောင်းများဖြစ် သည့် ဒေါနတောင်တက်လမ်း၊ ထို့ကော်ကိုးလမ်းနှင့် ကြက်ဥတောင်လမ်းများကို အသုံးပြုကာ ကုန်သွယ်ခဲ့ရ ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ပြောင်းလုပ်ငန်းအသင်းမှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးသန့်ဇင်ထွန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြဝတီ-ကော့ကရိတ်လမ်း အခြေအနေကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “လမ်းဟောင်းပေါ့၊ အရင် ကော့ကရိတ်ကနေ သွားနေတဲ့ လမ်းဟောင်းတို့၊ တောလမ်းတို့ သွားတာပေါ့နော်။ အခု လောလောဆယ်တော့ လမ်း ၄ လမ်းလောက် ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ကြက်ဥတောင်လမ်းတို့၊ 1080 လမ်းတို့ အဲဒီလို လမ်းတွေတော့ သွားလို့ရနေတယ်။ ဘယ်လို နားလည်မှုနဲ့တော့ သွားလို့ရနေတယ်လို့ မပြောတတ်ဘူးပေါ့နော်။ လောလောဆယ်ကတော့ မြဝတီလမ်းကို အသုံးပြုပြီးတော့ ပြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ သွားဖို့တော့ မရှိဘူးလေ။ ၁ လပိုင်းကုန်လာလို့ ၁၂ လပိုင်းတို့၊ ၁ လပိုင်းတို့ ဖြစ်လာရင်တော့ မြဝတီကို သွားလို့ရနေတယ်ဆိုရင်တော့ ၂ လ ပိုင်းကို ရောက်ဖို့အတွက် ကြိုပြီးတော့ ပြောင်းဆံတွေ သယ်ထားတာမျိုးတို့ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တာပေါ့နော်။ လောလောဆယ်တော့ မဖြစ်နိုင်သေးဘူးလေ။ ကုန်ကျစရိတ် များသွားတော့ ကုန်ပစ္စည်းပေါ်မှာ ဈေးပိုကုန်ကျတာ ပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

မြဝတီသို့ တောလမ်းမှတဆင့် ကြက်သွန်များ တင်ပို့ရာတွင် ကုန်ကျစရိတ် မြင့်တက်နေကြောင်း၊ လက်ရှိ မြဝတီ - ကော့ကရိတ် လမ်းပိုင်းများ ပြန်လည်အသုံးပြု၍ ရသွားသဖြင့် ကုန်တင်ကားခ ကုန်ကျစရိတ် ထက်ဝက်ခန့် သက်သာသွားနိုင်သည်ဟု မြင်းခြံကြက်သွန်ကုန်သည် ဦးအောင်စိန်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြဝတီကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ဟိုတုန်းက မိုးများတဲ့အချိန်တုန်းက ၁ ပိဿာကို ၇၀၀ ကျတဲ့လမ်း၊ အဲဒီလမ်းက အခုလတ်တလော အခြေအနေအရ တစ်ဝက် သက်သာသွားပြီ။ တွဲကားတော့ မရဘူးလေ။ ဖြတ်လမ်းကဆိုတော့။ ၁၂ ဘီးအထိ တိုက်ရိုက် တက်လို့ရသွားပြီ။ ၁၂ ဘီး တက်ရသွားလို့ရှိရင် တိုက်ရိုက် မြဝတီအထိ တက်ရသွားလို့ရှိရင် စရိတ်က ဒီထက် လျော့သွားမှာ။ အခုက သာမညနဲ့ မြဝတီ ဈေးလေးတင် ၃၀၀၊ ၃၅၀ လို့ပြောတာ။ ဒီဘက်ကနေ သာမည ရောက်အောင် ပို့ရတဲ့ဈေးက ၂၅၀ ရှိသေးတယ်။ အဲဒီတော့ ဟိုဘက်လမ်းကြောင်းက တိုက်ရိုက် တက်လို့ရပြီဆိုလို့ ရှိရင် မြဝတီအရောက် ဒီကနေ ကားခ ၄၀၀ တို့၊ ၃၅၀ တို့၊ ၅၀၀ တို့ ဖြစ်သွားရင် အခု ၆၀၀၊ ၇၀၀ ကုန်တဲ့လမ်းက ထက်လျော့သွားမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

လမ်းပိုင်းအခြေအနေများ ပြန်လည်ကောင်းမွန် လာနေပြီဖြစ်သော်လည်း လမ်းကြောင်းတလျောက်ရှိ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဂိတ်ကြေးကောက်ခံနေသည့် ဂိတ်အရေအတွက် များပြားနေခြင်းနှင့် ကောက်ခံသည့် နှုန်းထားများ မြင့်မားနေခြင်းကြောင့် ကုန်သွယ်မှု ကုန်ကျစရိတ်များ ဆက်လက် မြင့်တက်နေမည် ဖြစ်သည်ဟု ကုန်သည်များက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၃၁

လာအိုနိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ အလုပ်သမားရေးဝန်ကြီးဌာနတို့ အလုပ်သမားရေးရာ နားလည်မှု စာချွန်လွှာကို ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းက လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြပြီး လာအိုကို လုပ်သားစေလွှတ်ရသည်အထိ မြန်မာက နိမ့်ကျသွား ပြီလားဟု အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်သူများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များကြား သုံးသပ်နေကြသည်။

အရှေ့တောင်အာရှတွင် လာအိုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံခြင်း တူညီကြသော်လည်း လုပ်သားများအား လာအိုနိုင်ငံသို့ စေလွှတ်ရသည်အထိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆင်းရဲနိမ့်ကျသွားသည်ဟု ပြော၍ရကြောင်း ပညာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဖောင်ဒေးရှင်း FED မှ အလုပ်သမားတာဝန်ခံ ဦးမင်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထို့အပြင် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အကျိုးခံစားခွင့်များမှာ ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း မရှိသော်လည်း အများအပြားရှိပြီး လာအိုတွင် ၎င်းအနေအထားမျိုး မရှိသေးကြောင်း၊ အခြားအိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများနှင့် အင်မတန် ကွာခြားကြောင်း ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။

အလုပ်သမားများကို တွေ့ရစဉ်

ဦးမင်းဦးက “အဲဒါကို ဘယ်လိုလုပ်သွားပြီးတော့ အဲဒီကိုရောက်တဲ့ အလုပ်သမားတွေအနေနဲ့က အဆင်ပြေနိုင် မလဲပေါ့။ ကိုဗစ်ကိစ္စတွေမှာပဲကြည့် လာအိုမှာရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေရဲ့ အခက်အခဲတွေ အကူအညီတွေ တောင်းလာတာတွေ ကြားရတယ်လေ။ အဲဒါတွေ ဘာမှမှ မလုပ်ပေးနိုင်တာ။ အဲဒါကို လာအိုကို MOU ထိုးပြီး လွှတ်မယ်ဆို လွှတ်တော့လည်း လွှတ်ပေါ့။ လစာတို့ဆိုတဲ့ဟာတွေကတော့ ပြောလာမယ်။ နိမ့်ကျလို့ လွှတ်ရတယ် လို့ပဲ သုံးသပ်ရမှာပဲ။ ထိုင်းကတော့ ရှင်းရှင်းပြောရရင် လုပ်သားလိုအပ်ချက်လည်းရှိတယ်။ အနည်းဆုံးတော့ အခြေခံ လုပ်ခလစာ ဘယ်လောက် အစရှိသဖြင့် ကျန်တဲ့အခွင့်အရေးတွေ၊ လူမှုဖူလုံရေးနဲ့ ပတ်သက်တာတွေ မြင်ရတယ် အနည်းဆုံးက။ လာအိုမှာကြ‌တော့ မသေချာဘူး။ ဘာမှန်းကိုမသိတာ။ လာအိုမှာက အခြေခံအချက် အလက်တွေ ရဖို့အတွက်က သူတို့ဆီမှာလည်း အခက်အခဲတွေ ရှိနေတာလေ အများကြီး။ အဲဒါကို ဘယ်လို သွားပြီးပို့မလဲဆိုတာ ကျနော်တို့လည်း စဉ်းစားလို့တော့ မရပါဘူး။ ဘာလို့ အဲဒါကို ပို့ဖြစ်လဲဆိုတာ” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

လာအိုနိုင်ငံ၏ အခြေခံလုပ်ခလစာသည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက နိမ့်ကျသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေခံ လုပ်အားခနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက များစွာသာလွန်ကြောင်း အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်သူများနှင့် လုပ်ငန်း ရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

လက်ရှိ အနေအထားအရ ပြည်တွင်းတွင် အလုပ်အကိုင် ရှာဖွေရခက်ခဲနေသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသားများသည် ရရာ အလုပ်ကို လုပ်ကိုင်လိုကြခြင်းကြောင့် သွားရောက်လုပ်ကိုင်ကြမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ၎င်းတို့က သုံးသပ်သည်။

 မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လာအိုသံအမတ်ကြီးနဲ့ နစကဉက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို တွေ့ရစဉ်

စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ဦးအောင်ပြည့်စုံက  “ကျနော် ပြောလို့ရတာတစ်ခုက အရှေ့တောင်အာရှ အာဆီယံဒေသ တွင်းမှာဆိုရင် ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ ဗီယက်နမ်၊ မြန်မာဆိုတဲ့ နိုင်ငံ ၄ နိုင်ငံက ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေဆိုပြီးတော့ ဖြစ်ခဲ့ပြီးတော့ ဖွံ့ဖြိုးမှုနောက်ကျရာကနေ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံအဆင့်ကို ကြိုးစားတက်လှမ်းကြတယ်လို့ ပြောကြတဲ့ နေရာမှာ ဗီယက်နမ်ဆို ထွက်သွားတာ ကြာလှနေပြီပေါ့။ ထိုင်းဆိုရင်လည်း ထိုနည်းတူစွာပဲ။ ကမ္ဘောဒီးယားဆိုရင် လည်း လွန်ခဲ့တဲ့ ၃၊ ၄ နှစ်ကတည်းက ၂၀၂၀ လောက်ထဲက နိုင်ငံအနေအထားတစ်ခုကို အာဆီယံဒေသထဲမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတွေကနေ အရှိန်ရပြီးတော့ ဖွံ့ဖြိုးနေတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပြီးတော့ လာအိုဆိုရင်လည်း အခုဆိုရင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားတွေတောင် ပြန်လည်ပြီး ရောင်းချပေးနေတဲ့ နိုင်ငံမျိုးဖြစ်နေတယ်။ သူက ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံ ဖြစ်နေတာ။ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိတစ်နေ့ လုပ်အားခဝင်ငွေနဲ့ လာအိုနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ အလုပ်သမားတစ်ယောက်ရဲ့ လုပ်အားခဝင်ငွေ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ရင် ဆင်းရဲလား၊ မဆင်းရဲလား အဖြေထွက်လာပါလိမ့်မယ်” ဟု ပြောသည်။

လာအိုနိုင်ငံသို့ မြန်မာနိုင်ငံသားများအနေဖြင့် တရားမဝင် သွားရောက်ကြမှုမှာ များပြားလျက်ရှိပြီး ဒုက္ခမျိုးစုံ ကြုံတွေ့နေကြရသူများလည်း ရှိနေသည်။

လူနေမှုစရိတ် မြင့်မားလာမှုကို လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေရန်အတွက် အလုပ်သမားများ၏ အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာ လာအိုငွေ ကစ်ပ် ၁,၃၀၀,၀၀၀ (အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၆၆ ဒေါ်လာ) မှ လာအိုငွေ ကစ်ပ် ၁,၆၀၀,၀၀၀ (အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၈၂ ဒေါ်လာ) သို့ တိုးမြှင့်သတ်မှတ်ထားသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၃၁

မွန်ပြည်နယ်တွင် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်ထားသည့် ရော်ဘာများကို တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရာ တွင် ကန့်သတ်မှုများ ရှိနေပြီး ထောက်ခံစာ တောင်းခံမှုများ ရှိနေကြောင်း မွန်ပြည်နယ် ရော်ဘာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင် သူများထံမှ သိရသည်။

ရော်ဘာသည် လယ်ယာထွက်ကုန်ဖြစ်သည့်အတွက် တောင်သူလယ်သမား အခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားမြှင့်တင်ရေး ဥပဒေတွင် လွတ်လပ်စွာ သယ်ယူခွင့်နှင့် ရောင်းချခွင့်ရှိကြောင်း ပြဋ္ဌာန်းထားသော်လည်း လက်ရှိတွင် စစ်ဆေးရေးဂိတ်များက ထောက်ခံစာများ တောင်းခံ၍ ငွေကြေး တောင်းယူနေမှုများလည်း ရှိနေသည့် အတွက် ရော်ဘာသယ်ယူခွင့်နှင့်ပတ်သက်၍ ပြည်နယ်အစိုးရထံသို့ တင်ပြသွားရန် ရှိနေကြောင်း မွန်ပြည်နယ် ရော်ဘာအသင်းမှ အတွင်းရေးမှူး ဦးထွန်းထွန်းနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရော်ဘာစေးကနေ ရော်ဘာဖြစ်လာရန် အဆင့်ဆင့်လုပ်ဆောင်နေပုံ

“အဓိကတော့ ကျနော်တို့ ဂိတ်တွေ ရှိတယ်ဗျ။ ဂိတ်တွေက ရော်ဘာသယ်လာလို့ရှိရင် သူတို့တွေက တားမြစ်ကုန် တစ်ခုလို မတားပေမယ့်လည်း သူတို့က ဒါက ရော်ဘာသယ်လာတဲ့ပုံစံမျိုး ခွင့်ပြုချက်ရှိလား၊ ဘာလား ညာလား သူတို့ အဲဒီလိုမေးတာမျိုး ခဏခဏ ကြုံရတယ်။ သိုပေမယ့်လည်းပဲ ကျနော်တို့ မွန်မှာ သယ်ယူခွင့်နဲ့ ပတ်သက် ပြီးတော့ ဥပဒေတစ်ခုက ရှိထားပြီးသားဖြစ်တယ် စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန် ဖြစ်တဲ့အတွက်ကိုပေါ့နော်။ လွတ်လပ်စွာ သယ်ယူရောင်းချခွင့်ရှိတယ်ဆိုတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော်တို့မွန်မှာ ဘာမှ ပြည်နယ်အစိုးရကလည်း ဘာမှ ထုတ် ထားတာ မရှိဘူး။ ကျနော်တို့လည်း လွတ်လပ်စွာ သယ်ယူလို့ရတယ်လို့ပဲ ကျနော်တို့ မှတ်ယူထားပါတယ်ခင်ဗျ။ ဂိတ်တွေမှာကျတော့ အဲဒီလို မဟုတ်ဘူး။ မျှောစာတွေတောင်းလိုက်၊ ခွင့်ပြုချက်တွေတောင်းလိုက် နောက်ဆုံး တော့လည်း အတိုင်းအတာလေးတစ်ခု သူတို့ ရသွားလို့ရှိရင် သူတို့ ကျေနပ်သွားတယ်ဆိုတဲ့သဘောမျိုး ကျနော်တို့ အများကြီး တွေ့ရတာပေါ့နော်။ အဲဒါကြောင့်မို့ ကျနော်တို့ ရော်ဘာတောင်သူတွေနဲ့ ဂိတ်တွေ၊ ဂိတ်တွေမှာ ရော်ဘာသယ်ယူတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အနှောင့်အယှက်တွေ ဖြစ်နေတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ကျနော်တို့ အများကြီး ကြားနေရတာပေါ့နော်။ အဲဒီအတွက်ကိုလည်း ကျနော်တို့ ပြည်နယ်အစိုးရကို မေးခွန်းပြန်မေးဖို့တော့ ရှိပါတယ် ခင်ဗျ” ဟု ပြောသည်။

ဒါ့အပြင် ရော်ဘာ သယ်ဆောင်ရာတွင်လည်း နယ်ကျော်၍ သယ်ဆောင်၍ မရကြောင်း၊ မွန်ပြည်နယ်မှ ရော်ဘာကို ကရင်ပြည်နယ်သို့လည်းကောင်း၊ ကရင်ပြည်နယ်မှရော်ဘာကို မွန်ပြည်နယ်သို့ လည်းကောင်း၊ အလားတူ မွန်ပြည်နယ်မှ ရော်ဘာကို တနင်္သာရီတိုင်းသို့ လည်းကောင်း သယ်ဆောင်ရာတွင်လည်း သယ်ယူခွင့်မပြုဘဲ ဖြတ်သန်းခွင့် ထောက်ခံစာများ တောင်းခံမှုများလည်း ရှိနေသည်ဟု သိရသည်။

ရော်ဘာချပ်များကို နေလှန်းထားစဉ်

ထိုသို့ လွတ်လပ်စွာ သယ်ဆောင်ခွင့် မရသည့်အတွက် အချိန်ကြန့်ကြာခြင်းနှင့် ကုန်ကျစရိတ် ပို၍ များပြားလာ နေပြီး တောင်သူများတွင် ရော်ဘာဈေးနှုန်း ရရှိမှု နည်းပါးသွားသည်ဟု ရေးမြို့နယ်မှ ရော်ဘာလုပ်ငန်းရှင် တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ကျနော်တို့က အဲဒီမျှောစာတွေ၊ ထောက်ခံစာတွေ လုပ်တဲ့အခါကျတော့ ဂိတ်တွေ၊ ဂိတ်တွေမှာ ကျနော်တို့ ပိုက်ဆံပေးရတဲ့အခါကျတော့ ကုန်သည်တွေ၊ ပွဲစားတွေက ပေးတယ်ဆိုပေမယ့် တကယ့်တကယ်က အဲဒါတွေ အားလုံးက စရိတ်ကို ဘယ်သူက ကျခံရလဲဆိုတော့ တောင်သူတွေဆီမှာပဲ သူတို့က မျှပြီးတော့ ယူလိုက်ကြတာ ပေါ့လေ။ တောင်သူတွေပဲ ခံစားရတာပေါ့။ အဲဒီကုန်ကျစရိတ်တွေ အားလုံးက သူတို့ ၁ ပေါင် ကုန်ကျစရိတ်ကို သူတို့က ဘယ်လောက်၊ ဂိတ်တွေရဲ့ ကုန်ကျစရိတ် ဘယ်လောက်ရှိလဲ ပြီးသွားလို့ရှိရင် သူတို့ ခွင့်ပြုချက်ယူရတဲ့ ကုန်ကျစရိတ် ဘယ်လောက်ရှိတယ် သူတို့ အကုန်လုံး ပေါင်းလိုက်လို့ရှိရင် တစ်ပေါင်ကို ၅ ကျပ်ကျလို့ရှိရင် ၅ ကျပ်လုံး ကောက်လိုက်မယ်။ အဲဒီလို ဖြစ်သွားတဲ့အခါ နောက်ဆုံး အဆုံးသတ်မှာ တောင်သူငယ်တွေပဲ ခံစားရတာ ပေါ့နော်။ ကုန်ကျစရိတ် များလာလေ တောင်သူငယ်တွေက ဈေးရတာ နည်းသွားလေ ဖြစ်သွားတာပေါ့ အဲဒါကို ပြောချင်တာ” ဟု ပြောသည်။

ယခုနှစ်တွင် ရော်ဘာဈေးနှုန်းသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ထက် ၂ ဆခန့် မြင့်တက်လျက်ရှိနေပြီး ရော်ဘာ ၁ ပေါင်လျှင် ယခင်က ၁၅၀၀ ကျပ် ရှိရာမှ လက်ရှိတွင် ၃၀၀၀ ကျပ် ရှိနေကြောင်း၊ မွန်ပြည်နယ်သည် ရော်ဘာအများဆုံး စိုက်ပျိုးထွက်ရှိသည့်ဒေသဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် တန်ချိန် ၁ သိန်းကျော် ထုတ်လုပ်လျက် ရှိသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၃၀

ရှမ်းပြည်နယ်၏ အထင်ကရ ပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည့် တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင် ရိုးရာမီးပုံးပျံပွဲတော်အတွက် လက်ရှိတွင် တောင်ကြီး၊ ကလော၊ ညောင်ရွှေ စသည့်မြို့များတွင် ဟိုတယ်ဘိုကင်များ ပြည့်လုနီးပါး ဖြစ်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားဝန်ကြီးဌာနထံမှ သိရသည်။

တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင် ရိုးရာမီးပုံးပျံပွဲတော်ကို နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်နေ့မှ ၁၅ ရက်နေ့ (တန်ဆောင်မုန်း လပြည့် နေ့)အထိ ၇ ရက်တာ ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် ဟိုတယ်ဘိုကင် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ပြည့်နေပြီ ဖြစ် သည်ဟု ရှမ်းပြည်နယ် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးထင်အောင်နိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “လောလောဆယ်ကတော့ ဟိုတယ်ဘိုကင်တွေကတော့ ကျနော်သိသလောက်တော့ ပြည့်သလောက် ဖြစ်နေပြီဗျ ကလောနဲ့ တောင်ကြီးကတော့လေ။ အင်းလေးတော့ နည်းနည်းကျန်တယ်ဗျ။ မနေ့က မိတ်ဆွေ တစ်ယောက်ကို လှမ်းပြီးတော့ မေးကြည့်တော့ တော်တော်လေး မေးရတယ် ဟိုတယ်တွေ တော်တော်များများ ပြည့်နေကြပြီ။ ပြောရမယ်ဆိုရင် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ပြည့်နေပြီပေါ့။ ခရီးသွား အခြေအနေကတော့ ကျနော်တို့ မှန်းပါတယ် ခါတိုင်းနှစ်တွေလိုပဲ ဒေသခံတွေကလည်း ဒီအနားပတ်ဝန်းကျင် တောင်ကြီးသားတွေကလည်း မီးပုံးပျံ ပွဲဆိုတာ သူတို့အတွက်ကတော့ တကယ့်ကို ခရေဇီဖြစ်တဲ့ ပွဲတော်တစ်ခုပဲလေ။ မီးပုံးပျံပွဲရာသီဆိုတာနဲ့ သူတို့က မရဘူး၊ အဲဒီအတွက် ဒေသခံလူထုကလည်း အများကြီးလာမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ အလားတူပဲ ကျနော်တို့ တောင်ကြီးတို့၊ ကလောတို့၊ အင်းလေးဒေသဆိုတာ နယ်မြေတည်ငြိမ်အေးချမ်းတဲ့ဒေသဖြစ်တဲ့အတွက် ပြည်တွင်း က မန္တလေး၊ ရန်ကုန် စသဖြင့်ပေါ့လေ နေပြည်တော် အဲဒီဘက်က ခရီးသွားတွေလည်း တန်ဆောင်တိုင် ကာလ အချိန်မှာ လာရောက်လည်ပတ်မယ်လို့ မျှော်မှန်းထားပါတယ်ဗျ” ဟု ပြောသည်။

ပွဲတော်ရက်အတွင်း တစ်ရက်လျှင် မီးပုံးပျံ ၇ လုံးမှ ၉ လုံးအထိ လွှတ်တင်မည်ဖြစ်ပြီး စုစုပေါင်း ညလွှတ် မီးပုံးပျံ အလုံး ၆၀ ကျော်နှင့် နေ့လွှတ် အရုပ်များလည်း ပါဝင်သွားမည် ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။

တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင် မီးပုံးပျံပွဲတော် ပြုလုပ်နေစဉ်

ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင် မီးပုံးပျံပွဲတော်ကို ကျင်းပခဲ့သော်လည်း လာရောက် လည်ပတ်သူ နည်းပါးခဲ့ကြောင်း၊ ထို့နောက် ယခုနှစ်တွင်လည်း နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိသည့်အချိန်၊ ကုန်ဈေးနှုန်း မြင့်တက်ချိန်တွင် ပွဲတော်ကျင်းပခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍လည်း ဝေဖန်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေသည်။

ခရီးသွားဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဦးသက်လွင်တိုးက “ပြောရခက်ပါတယ်။ သွားမယ့်သူက သွားကြမှာပဲလေ ပြည်တွင်းတွေပေါ့။ အခုလည်း အင်းလေးလည်း အခြေအနေ ဆိုးပေမယ့် သွားတဲ့သူက သွားတာပဲ။ ကလောလည်း အခုထိ နလန်ထူဖို့ လုပ်နေတုန်းပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် သွားတဲ့သူက သွားမှာပဲ။ အင်းလေးကတော့ ဒီနှစ် ဖောင်တော်ဦး မလုပ်ဖြစ်ဘူးပေါ့နော်။ မလုပ်ဖြစ်တာလည်း ကောင်းကောင်းပေါ့။ အကုန်လုံးက ရေဘေးသင့်သွားတာကိုး။ တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင်ကတော့ သူတို့ လုံခြုံရေး သူတို့ အစီအမံတွေ ကောင်းတယ်ဆိုရင်တော့ ဘာမှမဖြစ်တော့လည်း အစဉ်အလာမပျက် လုပ်ဖြစ်သွားတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ခုနကပြောသလိုပေါ့ ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲတွေ လုပ်သာလုပ်ကြပေမယ့် ပြည်သူရဲ့ စိတ်မှာတော့ အကုန်လုံးက တကယ် မပျော်နိုင်ကြဘူးပေါ့နော်။ အဲဒါတွေကတော့ တကယ် ရသအစစ်ကိုပေါ့နော်၊ အကုန်လုံး မခံစားနိုင်ဘူးပေါ့နော် လက်ရှိအခြေအနေကြောင့်ပေါ့နော်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တောင်ကြီးမြို့တွင် ဟိုတယ် အလုံးရေ ၄၇ လုံး၊ ကလောတွင် ဟိုတယ် ၇၂ လုံးနှင့် ဟိုတယ်အားလုံး ဖွင့်လှစ်ထား လျက်ရှိနေပြီး အင်းလေးဒေသ ညောင်ရွှေမြို့နယ်တွင် ဟိုတယ် ၁၁၀ တွင် ၅၆ လုံး ပိတ်ထားကြောင်း သိရသည်။

တောင်ကြီးတန်ဆောင်တိုင် မီးပုံးပျံပွဲတော်အတွက် တချို့သောဟိုတယ်များသည် အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်နေ့ ကတည်းကပင် ဘိုကင်ပြည့်နေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၃၀

မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ် (MFTB) နှင့် မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်(MICB) တို့ကို အမေရိကန်အစိုးရက စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ ကန့်သတ်မှု လုပ်ဆောင်ပြီးနောက် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ကိုလည်း ထိုသို့ ပြုလုပ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း သုံးသပ်မှုများရှိနေသည်။

သို့သော် မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ် (MEB)သည် ပိတ်ဆို့ခံထားရသည့် ဘဏ်နှစ်ခုထက် နိုင်ငံခြားငွေလွှဲပြောင်းမှုများ၊ ကုန်သွယ်မှု ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်းများ မရှိသောကြောင့် အကယ်၍ ပိတ်ဆို့ခံရပါကလည်း အဆိုးထဲမှ ပိုဆိုးစရာ မရှိကြောင်း ဘဏ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူ ဦး‌‌ဋ္ဌေးအောင်ကြည်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “MICB ဆိုတာ commercial investment သွားတာ‌ပေါ့။ MFT ကြတော့ Foreign Trade ကို သွားတာပေါ့။ Foreign currency transition ရှိတာပေါ့ သဘောက။ MEB အနေနဲ့က Foreign currency transition မရှိဘူးပေါ့။ ရှိနေနိုင်လည်း ရှိနေနိုင်မှာပေါ့ ကျနော်သိသလောက်တော့ မရှိဘူးပေါ့။ ဒီ ၃ ခု နှိုင်းယှဉ်ရင်တော့ MICB commercial ဆိုင်တာကို။ ဟိုဘက်ကလည်း Foreign Trade ဆိုတော့ ဒီ ၂ ခုကတော့ sanctions ဘာညာဆိုရင် ထိတာပေါ့။ MEB ကတော့ ဟို ၂ ခုလောက် ထိစရာအကြောင်းမရှိဘူးပေါ့။ အဆိုးထဲကနေ ပိုဆိုးစရာ အကြောင်း မရှိဘူးပေါ့။ ယေဘုံယျအားဖြင့်တော့ လုပ်ငန်းသဘောအရကြည့်ရင်တော့ အဓိကတော့ MFTB နဲ့ MICB တို့ လုပ်ရ မှာပေါ့ Foreign trade ဆိုရင်တော့ MFTB ပေါ့။ investment ဆိုရင် Local ဖြစ်ဖြစ် Foreign ဖြစ်ဖြစ် MICB နဲ့ transit လုပ်ရမှာပေါ့။ ဟိုတုန်းကတော့ အဲဒီလိုသွားခဲ့တာ အခုနောက်ပိုင်းတော့ procedure တွေပြောင်းလား မပြောင်းလား မသိတော့ဘူး။ ရှိခဲ့ရင်တောင်မှ ဟို ၂ ခုလောက် မများဘူးပေါ့လေ။ တအားကြီး စိုးရိမ်စရာမျိုးတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ်(MFTB)ကို တွေ့ရစဉ်

နစကထံသို့ နိုင်ငံခြားငွေ ဝင်ရောက်မှုကို ကန့်သတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှုဘဏ် (MFTB) နှင့် မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဘဏ်(MICB) တို့ကို အမေရိကန်အစိုးရက စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ ကန့်သတ်မှု လုပ်ဆောင်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ပြည်တွင်းရှိ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း၊ လေကြောင်းလိုင်းများ၊ ခရီးသွား လုပ်ငန်းများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆိုင်ရာ လုပ် ငန်းများ၊ ကုန်သွယ်ရေး လုပ်ငန်းများသည် ငွေပေးချေခြင်းနှင့် အခွန်ပေးဆောင်မှုများ လုပ်ဆောင်ရာတွင် MICB ဘဏ်နှင့် MFTB ဘဏ်များဖြင့်သာ ချိတ်ဆက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုကဲ့သို့ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ကိုပါ ပိတ်ဆို့မှု ပြုလုပ်မည်ဆိုပါက အစိုးရပိုင် ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှု ကိစ္စများမှာ ဒုက္ခရောက်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ကြသည်။

ကုန်သွယ်မှုဆိပ်ကမ်းကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် လာမည့် နိုဝင်ဘာတွင် နစကဥက္ကဋ္ဌ တရုတ်သို့သွားမည့် ခရီးစဉ်သည် ထိုအခြေအနေများအား ရှောင်ရှားရန်အတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ အခြား ပြည်တွင်းတည်ငြိမ်ရေးများလည်း ပါနိုင်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “‌ငွေရေးကြေးရေး အရရော၊ တခြားကုန်ပစ္စည်းတွေဘာတွေ အရရော international က sanctions တွေ စလာပြီပေါ့။ အရင် ဒီ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အစိုးရဘဏ် MFTB နဲ့ MICB ကို sanctions လုပ်တယ်။ အခုဒီ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်ကိုပါ sanctions လုပ်မယ်ဆိုရင် financial transaction ကတော်တော် ဒုက္ခ ရောက်မယ်။ အစိုးရပိုင်ပေါ့လေ။ ဘာလို့ဆို ဒါက အစိုးရဘဏ်။ ဆိုတော့ အဲဒီဟာကို ရှောင်ရှားဖို့အတွက် ဘာပဲ ပြောပြော ခြေကုပ်တစ်ခုရှာရမယ်။ အဲဒီအတွက်လည်း ပါကောင်းပါနိုင်တယ်။ အရန်ငွေတွေ ထုတ်ရောင်းနေရ တယ်။ ထုတ်ပြီးတော့ စက်သုံးဆီ၊ စားသုံးဆီ၊ ဆေးဝါးတို့ကို ပံ့ပိုးနေရတယ်။ ဆိုတော့ အရန်ငွေလည်း တဖြေးဖြေး နဲ့ ပါးလာတဲ့သဘောရှိတယ်။ အဲဒါအတွက်လည်း ချေးငွေတို့ grant တို့ သွားပြီး ညှိတဲ့သဘောရှိပါတယ်” ဟု ပြော သည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ်သည် နိုင်ငံပိုင်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ကြီးဖြစ်ပြီး ကူးသန်းရောင်းဝယ် ရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ အစိုးရငွေတိုက်ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ ငွေစုဘဏ်လုပ်ငန်းများနှင့် အခြားငွေကြေး ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများကို ဘဏ်ခွဲပေါင်း ၃၃၅ ခု ဖြင့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပဘဏ် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက် ပေးလျက်ရှိသည်။ 

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၉

မြန်မာနိုင်ငံတော်ဗဟိုဘဏ်က သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် လိုအပ်သည့် နိုင်ငံခြားငွေများကို ဧပြီလမှ စတင်၍ ရောင်းချပေးရာ လက်ရှိအချိန်ထိ ဒေါ်လာ သန်း ၁၀၀၀ အထိ ရောင်းချပေးထားပြီဖြစ်၍ စီးပွားရေးကို ကုစားနိုင်ပြီလားဆိုကာ မေးခွန်းထုတ်မှုများ ရှိနေသည်။

ထိုသို့ ရောင်းချပေးသော်လည်း ပြည်တွင်း ကုန်ဈေးနှုန်း မြင့်တက်မှုနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများတွင် သက်ရောက် မှုများ မရှိသေးဘဲ ပြည်သူလူထုမှာ အကျပ်အတည်းများဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ က ပြောသည်။

ဗဟိုဘဏ်မှ ရောင်းချပေးထားသည့် ဒေါ်လာများ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွင် ရောက်/မရောက်ကို လေ့လာသင့် ကြောင်း ဘဏ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူ ဦးဋ္ဌေးအောင်ကြည်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဗဟိုဘဏ် ရုံးချုပ်ကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ဘယ်ဟာတွေ အရေးကြီးလဲပေါ့။ တစ်ဖက်က ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီးတော့ စဉ်းစားမှ ရမှာပေါ့။ လောလောဆယ် သွင်းကုန်လိုင်စင် ဘာညာ ချပေးထားတယ်။ ဘာကြောင့် ချပေးထားတယ်၊ ဘယ်လောက် အရေးကြီးလဲ အဲဒီလို control မှုရှိရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ အဲဒီလို မရှိဘူးဆိုရင်တော့ ဒါတမျိုးပေါ့။ local မှာတော့ Foreign currency က တကယ်တော့ မလိုဘူးလေ။ လိုတယ်ဆိုတာ import ကြောင့်ပဲ လိုမှာ။ export ပြန်လုပ်ဖို့အတွက် import သွင်းရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်တွေလည်း ရှိတာကိုး။ ဘာလို့ဆို semi product တွေ သွင်းရ တာပေါ့။ raw material တွေ သွင်းရတာ ရှိတယ်။ နောက်တစ်ခါ community goods တွေ သွင်းရတာ ရှိ တယ်။ ဒါတွေမှာ ဘာတွေ အရေးကြီးသလဲပေါ့။ ကုန်သွယ်ရေးကရော ဘယ်လောက် သွင်းကုန်လိုင်စင် ပေးထားသလဲ ပေါ့။ အဲလိုသဘောမျိုး ရှိတာပေါ့။ တစ်ခုတော့ ရှိတာပေါ့။ တစ်ဖက်က သူတို့က transition ရှိထားပြီးသားလေ။ ဘယ်လောက် ရာခိုင်နှုန်း သွင်းလို့ရှိရင် ဘယ်လောက် ရောင်းပေးမယ်ဆိုတာ သူတို့မှာ system က ရှိပြီးသား။ အဲဒီ system က သပ်သပ်။ ဒီဘက်က အခုရောင်းပေးနေတာက သပ်သပ်ပေါ့။ ရောင်းတယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စကို ခွဲထုတ်ဖို့က တော်တော်လေး ခက်တာပေါ့။ economy ထဲ ရောက်မရောက် ဒါလေးတော့ လေ့လာစေချင်တာ ပေါ့လေ။ ဒါက လောလောဆယ် အနေအထားမှာ လိုအပ်ပါတယ်။ တစ်ခုစဉ်းစားဖို့က ဘယ်လောက်ထိ ရောင်းနိုင်မှာလဲ။ ဒီအခြေ အနေက ဘယ်လောက်ကြာမှာလဲ” ဟု ပြောသည်။

ဗဟိုဘဏ်အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်နှုန်း အဆမတန် မြင့်တက်လာပြီးနောက်ပိုင်း စက်သုံးဆီ၊ စားသုံးဆီ စသည့် သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်များ အဆင်ပြေစေရန်အတွက် နိုင်ငံခြားငွေကြေး ဈေးကွက်အတွင်းကို နိုင်ငံခြား ငွေများ ဆက်တိုက် ထုတ်ရောင်းပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

 စက်သုံးဆီဆိုင်ကို တွေ့ရစဉ်

ဗဟိုဘဏ်၏ ဒေါ်လာထုတ်ရောင်းပေးမှုကြောင့် ပြည်တွင်းတွင် စက်သုံးဆီ အခက်အခဲ အနည်းငယ် ပြေလည်နေ ကြောင်း၊ သို့သော် ရေရှည်အတွက် ရောင်းချပေးနိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း စီးပွားရေးဈေးကွက်လေ့လာသုံးသပ်သူ ကိုနေခန့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အခုလောလောဆယ် တောက်လျှောက် ရောင်းပေးနေလို့ အခု ကျနော်တို့ ဆီပြဿနာ သိပ်မရှိတော့ဘူး လေ။ ဒါပေမယ့် တစ်ချက်ရှိတာက သူက တစ်ခါရောင်းပေးရင် နည်းနည်းပဲ ကဲ့ရောင်းနေတာ။ အဲဒါတော့ ပြော စရာရှိတယ်။ နောက်ထပ် ရောင်းပေးနိုင်ပါ့မလား ဆိုတာကတော့ တရုတ်ကို သွားတဲ့အခါမှာ ဟိုက ချေးငွေ ထုတ်ပေးမလားဆိုတာတော့ မပြောတတ်ဘူး။ ရောင်းပေးတာကလည်း ကောင်းပါတယ်။ ကောင်းတယ်ဆိုပေမယ့် ရေရှည် ဘယ်လောက်ထိ သွားနိုင်မလဲ။ နိုင်ငံရေးကလည်း တော်တော်နဲ့ ပြီးမယ့်ပုံ မပေါ်သေးဘူး။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က တရုတ်ကို နောက်လ သွားဖို့ အစီအစဉ် ရှိတယ်။ အဲဒီကနေပြီးတော့ တရုတ်ဆီက ဘက်ပေါင်းစုံ ကနေ အကူအညီရမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားတယ်။ တကယ်လို့ ရတယ်ဆိုရင်တော့ ဘယ်လိုဖြစ်မယ် မသိသေးဘူး။ အပြောင်းအလဲကတော့ ရှိအုံးမှာပါ။ ဗဟိုဘဏ် ဒေါ်လာရောင်းပေးတာကတော့ ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဈေးကတော့ နည်းနည်း တက်လာနေတယ်” ဟု ပြောသည်။

ဗဟိုဘဏ်က ဒေါ်လာများ ထုတ်ရောင်းပေးနေခြင်းကြောင့် လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်းဒေါ်လာဈေးနှုန်းသည် တည်ငြိမ်နေပြီး တစ်ဒေါ်လာလျှင် ၄၆၀၀ ဝန်းကျင်တွင်သာ ရှိနေသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၉

တရုတ်ဘက်မှ နယ်စပ်ဂိတ်များ ပိတ်ထားသဖြင့် လက်ရှိ မူဆယ်မြို့အတွက် စက်သုံးဆီဝယ်ယူရ အခက်အခဲဖြစ်နေ ပြီး လိုသလောက် မရရှိသည့်အပြင် အကန့်အသတ်ဖြင့်သာ ရောင်းချပေးနေကြောင်း မူဆယ်မြို့ရှိ ပရဟိတအသင်း များမှ တာဝန်ရှိသူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မူဆယ်မြို့တွင် စက်သုံးဆီ နှုန်းထားများမှာလည်း ယခင်ကထက် တိုးမြင့်သွားသကဲ့သို့ တစ်စီးလျှင်  ၅ သောင်းနှုန်း ခန့်ဖြင့် တန်းစီစနစ်နှင့် ရောင်းချပေးနေကြောင်း၊ အခြားကုန်စည်များမှာလည်း ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်နေပြီး လူသုံးကုန် ပစ္စည်းများမှာ ရှားပါးနေကြောင်းလည်း ၎င်းတို့က ပြောသည်။

ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း မူဆယ်မြို့ပေါ်မှာ သွားလာနေကြတဲ့ မော်တော်ယာဉ်တချို့  (AFP)

ကမ်းလက်ကူညီပရဟိတအသင်းမှ “ဝယ်မရတာ မဟုတ်ဘူး။ သူကထိန်းပြီး ရောင်းခိုင်းတာပေါ့နော်။ အစိုးရ ထိန်း ချုပ်ထားတဲ့ မြို့ဖြစ်တဲ့အတွက် ဟိုဘက်ကို ဖြတ်လေးဖြတ် လုပ်တဲ့ပုံစံမျိုးပေါ့။ အဲဒါကြောင့် ဒီဟာတွေကို ပေး မဖြတ်တာပေါ့။ ဆီကရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် အကန့်အသတ်နဲ့ ‌ရောင်းခိုင်းတာပေါ့။ လူတွေက ကြောက်လန့်ပြီး တော့ အတင်းဝယ်နေကြတာ။ လူ အဝင်/အထွက် ကတော့ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် ပစ္စည်းတွေကို သယ်လာလို့မရတော့ ပစ္စည်းသယ်တဲ့အဖွဲ့တွေက မသွားတော့ဘူး။ မသွားကြတော့ လူအဝင်/အထွက်က ကြဲတာပေါ့။ အလုပ်သွားလုပ် မယ့်သူကလည်း ဟိုဘက်က တရုတ်ကနေ စက်ရုံကနေ ခေါ်စာ ရဲစခန်းကို တင်ရတယ်။ တရုတ်ရဲစခန်းက ချပေး မှာ သွားလို့ရတာ။ ဥပမာ ဘယ်သူတွေသွားမယ်ဆိုတဲ့ စာရင်းကို စက်ရုံက တရုတ်ရဲစခန်းကို တင်ရတယ်။ တရုတ် ရဲစခန်းကနေ ဒီစက်ရုံမှာ ဒီလူတွေလာမယ်ဆိုတာသေချာမှ သူတို့ အရင်တုန်းက ပြစ်မှုရှိ၊ မရှိတွေဘာတွေ ပြန် လိုက်တယ်။ စစ်ပြီးတော့ ဟိုဟာဖြစ်တယ်ဆိုမှ ခွင့်ပြုတာ။ နောက်ဆုံးခွင့်ပြုမှ ဒီဘက်က ဝင်လို့ရတာ” ဟု ပြော သည်။

တိုက်ပွဲများကြောင့် နယ်စပ်ဂိတ် အားလုံးနီးပါး ပိတ်ထားရသည့်အထဲ လက်ကျန်ဂိတ်ဖြစ်သည့် မိုင်းလားဂိတ်အား တရုတ်ပစ္စည်းများ တင်သွင်းခြင်းကို တရုတ်ဘက်မှ ပိတ်လိုက်သဖြင့် မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ဂိတ် အားလုံး ပိတ်သွားသည့် အခြေအနေဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် မူဆယ်မြို့၌ တရုတ်ယွမ်ငွေ ၁၀၀ အား မြန်မာငွေ ခြောက်သောင်းကျော် ပေါက်ဈေးဖြစ်နေပြီး လူသုံးကုန်ပစ္စည်းများအား တရုတ်ယွမ်ငွေဖြင့်သာ သတ်မှတ်ကြကြောင်းလည်း သိရသည်။ 

 မူဆယ်အဝင်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့အပြင် တရုတ်ဘက်မှ နယ်စပ်ဂိတ်များ ရုတ်တရက် ပိတ်လိုက်သဖြင့် မြန်မာဘက်သို့ဝင်မည့် ကုန်ကားများမှာ လည်း တရုတ်နိုင်ငံထဲတွင် ပိတ်မိနေသဖြင့် မူဆယ်မြို့၌ ကုန်ဈေးနှုန်းများလည်း ဈေးကြီးနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း နှလုံးလှပရဟိတအသင်းမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “တရုတ်ပြည်နဲ့ မြန်မာပြည်နဲ့ အဝင်/အထွက်ကုန်တွေ သယ်တဲ့ကားတွေကတော့ တရုတ်ပြည်ထဲမှာ ပိတ်မိ နေတာပေါ့။ ပစ္စည်းတွေက သွင်းလို့မရဘူး။ ဒီမှာက အခုလက်ရှိ ပစ္စည်း အဝင်/အထွက်မရှိ၊ ရပ်တန့်တဲ့ပုံစံမျိုးဖြစ် တော့ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ပစ္စည်းတွေပြတ်ပြီးတော့ အလုပ်သမားတွေ တချို့ နားလိုက်ရတယ် နားနေကြတာ အဲဒီလိုမျိုးတွေလည်းရှိတယ်။ အခြေခံလူတန်းစားတွေ ဒုက္ခရောက်တယ်။ အထိနာတာပေါ့။ ငွေဈေးတွေကတက်၊ ပစ္စည်းတွေကပြတ် ဝယ်လို့မရ။ မုန့်ပဲသရေစာကအစ ဈေးတွေ အကုန်တက်တာပေါ့။ ဈေးကြီးတာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

သို့သော် လူ အဝင်/အထွက်များအား ပုံမှန်အတိုင်း ခွင့်ပြုပေးလျက်ရှိပြီး တရုတ်နိုင်ငံရှိ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများသို့ သွားရောက်လုပ်ကိုင်ကြရန် ရောက်ရှိနေသူ များပြားကြောင်း သိရသည်။

ယခုကဲ့သို့ ကုန်ပစ္စည်းများ တင်သွင်းခြင်းပြုနေသည့် နယ်စပ်ဂိတ်များ တရုတ်ဘက်မှ ရေရှည် ပိတ်ထားမည် ဆိုပါက ဒေသခံပြည်သူလူထုများ ပို၍ အထိနာမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း မူဆယ်မြို့ရှိ ပရဟိတအသင်းများက ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၈

နိုင်ငံခြားငွေ အပါအဝင် ရွှေဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းစေရန် ဗဟိုဘဏ်၌ အရန်သိမ်းထားသည်များကို ထုတ် ရောင်းပေးခြင်းက လိုအပ်သည်ထက် ပိုမထုတ်သင့်ကြောင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများက ထောက်ပြ ကြသည်။

ထိုသို့ ထုတ်ရောင်းပေး၍ ကာလတို ဖြေရှင်းနည်းအစား အဓိကပြဿနာ အရင်းအမြစ်အား ရှာဖွေဖြေရှင်းရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ထိုသို့ မဖြေရှင်းနိုင်သရွေ့ တစ်ခုမဟုတ်တစ်ခု ပြဿနာပေါ်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း ဘဏ်ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ ဦးဋ္ဌေးအောင်ကြည်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “သူဘယ်အချိန်ထိ ရောင်းနိုင်မှာလဲလို့ Question ရှိတယ်လို့ ပြောခဲ့ဖူးတယ်။ အားလုံးကတော့ demand နဲ့ supply မှာ သွားပြီးနိဂုံးချုပ်တာပဲ။ foreign currency demand and supply ပေါ့။ အဓိကက supply က ချို့နဲ့နေ တယ်။ main problem ဒါကို မရှင်းနိုင်ဘဲနဲ့တော့ ကျန်တာက consequence problem ပေါ့ အကျိုးဆက်တွေ ကတော့ ဆက်ရှိနေဦးမှာပဲ။ rule course ကို ရှင်းနိုင်ဖို့ဆိုတာက ကျနော်တို့ရဲ့ political structure ၊ economic structure အပေါ် အများကြီး မူတည်တာပေါ့။ ဒီ structure ကြီး တစ်ခုလုံးကို စဉ်းစားပုံ စဉ်းစားနည်းက ပြောင်းလဲစဉ်းစားမှ ရတော့မှာလို့ ကျနော်ပြောဖူးပါတယ်။ အဓိကကတော့ rule course မမိဘဲနဲ့ ကျန်တဲ့ consequence problem တွေကတော့ ရှိနေမှာပဲ။ ဒီဟာလုပ်လိုက် ဟိုဘက်ကပြဿနာပေါ်လိုက်။ ပဲ့နင်းတော့ ဦးထောင် ဦးနင်းတော့ပဲ့ထောင် အဲဒီလိုပဲ ဖြစ်နေမှာပဲ” ဟု ပြောသည်။

နိုဝင်ဘာလတွင် နစက ဥက္ကဋ္ဌ တရုတ်သို့ သွားရောက်မည့်ခရီးစဉ်သငွေကြေးကိစ္စများပါဝင်နိုင်ပြီး တရုတ် ကြောင့် တိုးတက်သွားသည့်နိုင်ငံ သေချာမတွေ့ဖူးသေးကြောင်း၊ သီရိလင်္ကာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တို့မှာ နမူနာ ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများက ထောက်ပြကြသည်။

ထိုခရီးစဉ်သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိနိုင်သော်လည်း ၎င်းနိုင်ငံများကဲ့သို့ မဖြစ်စေရန် သေချာဦးဆောင်၍ လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ၎င်းတို့က သုံးသပ်သည်။

မြန်မာကျပ်ငွေ၊ နိုင်ငံခြားဒေါ်လာငွေနှင့် အကယ်ဒမီအခေါက်ရွှေ

အရန်သိမ်းထားသည်များကို အထိန်းအကွပ်မရှိ ထုတ်ရောင်းမည်ဆိုပါက ၂၀၂၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီး တက်လာမည့် အစိုးရအသစ်အပေါ် အခက်အခဲဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ထောက်ပြပြောဆိုသည်။

“ဗဟိုဘဏ်က ထုတ်ရောင်းတာတွေ ခပ်စိတ်စိတ်ဖြစ်လာတယ်။ အရင်ကတစ်ခါမှ မရောင်းဖူးဘူး။ နိုင်ငံခြားငွေ ထုတ်ရောင်းတဲ့ဟာကတော့ သိသာတယ်။ ရွှေရော ဒီဗဟိုဘဏ်မှာက နိုင်ငံတော်မှာက အရန်ရွှေလည်း ရှိတယ်။ အဲဒီရွှေတွေပါ ထုတ်ရောင်းနေတယ်။ ဒါလည်း နည်းနည်းတော့ ထည့်စဉ်းစားရမယ်။ ဘာလို့ဆို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရရင် ရှေ့နှစ်မှာ ရွေး‌ကောက်ပွဲလုပ်မယ်။ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ပြီး တက်လာတဲ့ အစိုးရဖြစ်ချင်တာဖြစ် နိုင်ငံတော်မှာရှိတဲ့ အရန်ငွေရော အရန်‌ရွှေရောကို သုံးသွားမယ်ဆိုတဲ့ သဘောလားတော့ မသိဘူး။ အဲဒီလိုလည်း စဉ်းစားရတာပေါ့လေ။ ဒါက အခုရွှေနဲ့ငွေ ဈေးကျပြီးတော့ ငြိမ်နေတဲ့ အခြေအနေကို သုံးသပ်ရတာပေါ့” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

နစကဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် လာမည့် နိုဝင်ဘာလ၌ တရုတ်သို့ သွားရောက်မည့် ခရီးစဉ်သည် ဘက်ပေါင်းစုံ၌ တရုတ်ဘက်မှ ကူညီထောက်ပံ့မှုများရရှိရန်အတွက် သွားရောက်တွေ့ဆုံခြင်းဖြစ်ပြီး ချေးငွေများ လည်း ရရှိလာနိုင်ကြောင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများက ယူဆကြသည်။

ထိုသို့ ကူညီထောက်ပံ့မှုများရရှိရေး ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးကြရာတွင် တရုတ်ကလည်း သူ၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် ပြန်လည်တောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း တရုတ်မှ ရပ်ဝန်းတစ်ခု ၊ လမ်းကြောင်းတစ်ခု One Belt One Road (OBOR) ကို အဓိက လိုချင်နေသဖြင့် ထိုစီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရေး တောင်းဆိုလာနိုင်ဖွယ် ရှိကြောင်းလည်း သုံးသပ်ကြသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၈

ရွှေရောင်းဝယ်ခြင်းကို အရေးကြီးကုန်စည် ဝန်ဆောင်မှုအဖြစ် ကြေညာလိုက်ပြီး ရည်ညွှန်းဈေး သတ်မှတ်ရန် လုပ်ဆောင်နေခြင်းသည် တရားမဝင် အရောင်းအဝယ်ဈေးကွက်ကို ပို၍ ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသုံးသပ်သူများက ထောက်ပြကြသည်။

ရွှေရောင်းဝယ်ခြင်းကို အရေးကြီးကုန်စည်အဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး အရောင်းအဝယ်ဈေးကွက်နှင့် ဈေးနှုန်းကို ကန့်သတ်ခြင်း၊ တားမြစ်ခြင်း၊ ကြီးကြပ်ခြင်း စသည်များကို ဆောင်ရွက်လာနိုင်ပြီး ရွှေကုန်သည်များ၊ လုပ်ငန်း ရှင်များကို ဖမ်းဆီး အရေးယူမှုများလည်း လုပ်ဆောင်လာနိုင်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း ၎င်းမှာ သက်ရောက်မှု မရှိကြောင်း ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသုံးသပ်သူ ကိုနေခန့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ဒီတစ်ခေါက် သတ်မှတ်တာက အရင်ဟာတွေထက် အရင်ကလည်း သတ်မှတ်တာပဲ။ ဒါပေမယ့် ဒီတစ်ခေါက်ကကျတော့ ကော်မတီတစ်ခု တိုးလာတာပေါ့။ ရွှေဈေး သတ်မှတ်ရေး ကော်မတီပေါ့။ YGEA တစ်ခု တည်း မဟုတ်ဘဲနဲ့ တခြားအဖွဲ့တစ်ခု ပေါ်လာတယ်ပေါ့။ အဲဒီမှာ နည်းနည်းတော့ ပိုကြပ်သွားဖို့ များတယ်။ နောက် တစ်ခုက ကျနော်တို့ အရင်ကဆိုရင် ဒီလို ရွှေဈေးသတ်မှတ်တာတို့၊ သူတို့ ရွှေကို အရေးကြီးကုန်စည်အဖြစ် သတ် မှတ်ပြီဆိုရင် ရွှေလုပ်ငန်းရှင်တွေကို နည်းနည်း ဖမ်းဆီး၊ စစ်ဆေး ဘာညာလေးရှိတာပေါ့။ အခုလည်း အဲဒီလိုတော့ ဆက်လုပ်မယ့်ပုံစံတော့ ရှိတယ်။ အခုလောလောဆယ်တော့ ကုန်သည်တွေရော၊ ဆိုင်သမားတွေရော အကုန် ငြိမ်နေကြပါတယ်။ ၂ ပတ်လောက်တော့ ငြိမ်နေအုံးမယ် ဒီအတိုင်းပဲ။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလို လုပ်တာလည်း ခဏခဏ ရှိနေပြီ။ အဲဒီလောက်ကြီး သက်ရောက်မှု မရှိဘူး။ မှောင်ခိုဈေးကွက် ပိုကြီးသွားနိုင်တာပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

အကယ်ဒမီ ရွှေတုံးကိုတွေ့ရစဉ်

ရွှေရည်ညွှန်းဈေး သတ်မှတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဓာတ်သတ္တု(ရွှေ) ရည်ညွှန်းဈေး သတ်မှတ်ရေးကော်မတီက နေ့စဉ် အွန်လိုင်းအစည်းအဝေး ပြုလုပ်ပြီး အတည်ပြုသတ်မှတ် ထုတ်ပြန်ပေးသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

အစိုးရအနေဖြင့် အခြေခံစားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်း ကျဆင်းစေရန် ရွှေနှင့်ဒေါ်လာ ဈေးနှုန်းကိုသာ ထိန်းချုပ် ကန့်သတ်မှုများ လုပ်ဆောင်နေသော်လည်း ကုန်ဈေးနှုန်း ကျဆင်းလာမှု မရှိကြောင်း၊ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုအတွက်သာ ရေတိုအနေဖြင့်သာ သက်ရောက်မှုရှိနေသည်ဟု စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

ရွှေဆိုင်ကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “အဓိကက ရွှေကို ထိန်းချုပ်ရမှာ မဟုတ်ဘူး။ အဓိကက ကုန်စည်။ အစိုးရ လိုက်ထိန်းတယ်ဆိုတာ ငွေကြေးနဲ့ ရွှေကိုပဲ လိုက်ထိန်းတာပဲရှိတာ။ ကုန်စည်ဈေးနှုန်းအပေါ်မှာ ဘာသက်ရောက်မှုမှ မရှိဘူးလေ။ ရွှေထိန်း လို့ ထားပါတော့ ရွှေနဲ့ ဒေါ်လာကို ထိန်းလိုက်လို့ တခြားကုန်စည်အပေါ် သက်ရောက်တယ်ဆိုရင်တော့ ဒါက မဆိုး ဘူးပြောရမယ်။ ဒါပေမယ့် ရွှေနဲ့ ဒေါ်လာကိုပဲ ထိန်းသိမ်းပြီးတော့ တခြားကုန်စည်အပေါ်မှာ သက်ရောက်မှု မရှိ တော့ ဒါကြီးက အလကားကြီးပဲ။ အဓိက အခြေခံစားသောက်ကုန်အပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုရှိမှ ဖြစ်မှာလေ။ အခြေခံ စားသောက်ကုန်အပေါ်မှာ သက်ရောက်မှု မရှိရင် အလကားပဲ။ အဲဒီတော့ ဒီရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေးတက်ရင် ပစ္စည်းဈေးတွေ လိုက်တက်ပြီး၊ ရွှေဈေး၊ ဒေါ်လာဈေးတွေ ကျသွားတာတောင်မှ ပစ္စည်းက ပြန်ကျတာမှ မဟုတ် တော့တာ။ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု ခဏတာလေးပဲ ကောင်းကျိုးရှိကောင်းရှိနိုင်တာ၊ ရေရှည်အတွက်ကျ အဆင်မပြေ ဘူး” ဟု ပြောသည်။

ပြည်တွင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ပဋိပက္ခများနှင့် နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းများကြောင့် ရွှေနှင့်ဒေါ်လာ ဈေးကွက်ကို ထိန်းနိုင်သည့် အခြေအနေ မရှိကြောင်း၊ ဈေးကွက်ကို ထိန်းညှိရင်း ပြည်တွင်းတွင် ကုန်စည် ရှားပါးခြင်းနှင့် ကုန်ဈေးနှုန်း မြင့်တက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေသည်။

ထို့အပြင် ရွှေဈေးနှုန်းသည်လည်း လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသည့် အကယ်ဒမီ မီးလင်းရွှေ တစ်ကျပ်သားလျှင် ၆၅ သိန်း ဝန်းကျင်တွင် ရှိနေပြီး ငွေကျပ် သိန်း ၆၀ အောက်သို့ ကျရောက်နိုင်ခြေ အလွန်နည်းပါးကြောင်း ဈေးကွက်လေ့လာ သူများက ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၅

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တန်ဖိုးအထားရဆုံး ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေ မည်ဟု မျှော်လင့်ယုံကြည်မိကြောင်း နစကဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၄ ရက်နေ့က အိန္ဒိယနည်းပညာနှင့် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အစီအစဉ်၏ နှစ် (၆၀)ပြည့် အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားတွင် ၎င်းက ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သတ္တမမြောက်ကုန်သွယ်ဖက် နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လျက်ရှိပြီး ၂၀၂၃-၂၀၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကုန်အထိ စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်မှု ပမာဏအနေဖြင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်း ၁၁၅၀ ဒသမ ၁၈၁ ရှိခဲ့ကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသည့် နိုင်ငံ၊ ဒေသပေါင်း ၅၃ ခုအနက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလအထိ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စာရင်းအရ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသည် အဆင့် ၁၁ တွင် ရှိနေ ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောသည်။

၎င်းက “အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တန်ဖိုးအထားရဆုံး ကုန်သွယ်ဖက် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေမည်ဟု မျှော်လင့်ယုံကြည်မိကြောင်း၊ ယခု အိန္ဒိယနည်းပညာနှင့် စီးပွားရေးပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု အစီအစဉ်သည် နှစ်နိုင်ငံအကြား ယုံကြည်မှု၊ ချစ်ကြည်မှု၊ အပြန်အလှန် လေးစားမှုနှင့် ကဏ္ဍာများစွာတွင် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုများ တိုးတက်လာစေရေးတို့အတွက် မြဲမြံသည့်အုတ်မြစ်သဖွယ် လမ်းစဖော် မြှင့်တင်ပေးခဲ့သည်ဟု လည်း ဆိုနိုင်ကြောင်း” ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးများသည် နယ်မြေမတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် ရပ်တန့်နေသလို အိန္ဒိယ၏ ကုလားတန်မြစ်စီမံကိန်းမှာလည်း ဆက်လက် အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ဘဲ ရပ်တန့်နေသည်။

သို့သော် အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာနိုင်ငံသည် ဆေးနှင့် ဆေးပစ္စည်းများ၊ ပဲနှင့် တခြားသော လူသုံးကုန်များကို ပင်လယ်ရေ ကြောင်းကနေတဆင့် ကုန်သွယ်လျက်ရှိနေသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၅

ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရန်အတွက် ဖရဲသခွားစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မည့် တောင်သူများအနေဖြင့် နယ်စပ်ဂိတ်ပေါက် အခြေအနေနှင့် လမ်းကြောင်း အခြေအနေများကို ပွဲရုံများနှင့်ပွဲစားများကို သေချာစွာ မေးမြန်းပြီးမှသာ စိုက်ပျိုးစေလိုကြောင်း ဖရဲစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူများနှင့် ကုန်သည်များက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် တရုတ်သို့ တင်ပို့နေကျဖြစ်သည့် တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဂိတ်ပေါက် အားလုံးနီးပါး ပိတ်ထား ရပြီး ယခင်နှစ်က တင်ပို့ခဲ့သော မိုင်းလား - တာလော့ နယ်စပ်ဂိတ်ပေါက်သည်လည်း လက်ရှိမှာ အဖွင့်အပိတ် မသေချာသည့် အခြေအနေ ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် တောင်သူများအနေဖြင့် ချင့်ချိန်စိုက်ပျိုးကြရန် လိုအပ်သည်ဟု စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမှ ဖရဲစိုက်တောင်သူ ကိုသစ္စာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဖရဲစိုက်တောင်သူကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “လတ်တလောက အခုက မိုင်းလား - တာလော့ဂိတ်က လောလောဆယ်က တရုတ်ပြည်ဘက်ခြမ်းပေါ့ မြန်မာဘက်ခြမ်း မဟုတ်ဘူး၊ လောလောဆယ် ပိတ်ထားတယ်။ အစ်ကိုတို့ အဲဒီတစ်ပေါက်ပဲ ရှိတာကိုး သွားဖို့ရာ လေ။ အဲဒီတစ်ပေါက်ပဲ ရှိတဲ့အခါကျတော့ အဲဒီအပေါက်က ပိတ်ထားတယ်ဆိုလို့ရှိရင် တရုတ်ဈေးကွက်မှာ လက်ရှိ သွင်းအားစုနဲ့က ကုန်ကျစရိတ်နဲ့က ဈေးကွက်က လုံးဝ မကိုက်ဘူး။ သွားနိုင်ဖို့ အလားအလာ မမြင်သေးဘူး။ အလားအလာ မမြင်သေးဘူးဆိုတာက လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးရော၊ government body ကြောင့်ရော မလွယ်ဘူး၊ တော်တော်ကို ခဲယဉ်းတယ်” ဟု ပြောသည်။

ယခုနှစ်တွင် ဖရဲစိုက်တောင်သူများသည် ယခင်က တရုတ်နိုင်ငံမှ တင်သွင်းသည့် ဖရဲမျိုးများကို စိုက်ပျိုးသဖြင့် စိုက်ပျိုးစရိတ် ကြီးမြင့်မှု၊ အထွက်နှုန်းနှင့် အရည်အသွေး ကျဆင်းမှုများကြောင့် အရှုံးနှင့် ကြုံခဲ့ကြရသည်။

ထို့ကြောင့် ယခုနှစ်တွင် ကိုရီးယားနိုင်ငံမှ တင်သွင်းသည့် ဖရဲမျိုးများကို ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးလာရာ စိုက်ပျိုးစရိတ် လျော့ကျသွားသည့်အပြင် အရည်အသွေးနှင့် အထွက်နှုန်းလည်း မြင့်မားကြောင်း ဖရဲစိုက်တောင်သူ ကိုသစ္စာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။  

 ဖရဲသီးများကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ဒီမျိုးစေ့သည် မှန်ကန်တဲ့မျိုးစေ့ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် သူ့ကို ကုရမယ့်စရိတ် ဥပမာ သူများက ဆေး ၅ ကြိမ် ဖြန်းရမယ်ဆိုရင် သူက ၂ ကြိမ်နဲ့ ပြီးတယ်။ သူများတွေ မြေဆီ ၅ အိတ်လောက် သွင်းတဲ့နေရာမှာ သူက ၃ အိတ် လောက်နဲ့ ပြီးသွားတယ်။ အထွက်နှုန်းမှာကျတော့ အပင် ၁၀ ပင်ကို ကြည့်လိုက်တယ်၊ ပုတဲ့ကောင်က ပု၊ ရှည်တဲ့ ကောင်ကရှည်၊ ချွန်တဲ့ကောင်က ချွန်ဆိုတာကြောင့် ပယ်သီးဆိုတာ ထွက်လာမယ်။ အခု ဒီကောင်ကျတော့ အဲဒီလို မဟုတ်ဘူး။ ၁၀ ပင်ကြည့်လိုက်ရင် ၉ ပင်က ဖြောင့်ရမယ်၊ ရှည်ရမယ်၊ လုံးပတ်လှရမယ်။ အဲဒီအတွက်ကြောင့် ၁ လုံးကို သူက သတ်မှတ်ပေးထားတယ်၊ ဥပမာတစ်ခု ၃ ဒသမ ၅ ကီလို၊ ၄ ကီလို ထားပါတော့၊ အပင် ၁၀၀၀ သည် ကီလို ၄၀၀၀ ဖြစ်နေရမယ်။ အပင် ၃၀၀၀ သည် ကီလို ၁၂,၀၀၀၊ ၁ ဧကရဲ့ အထွက်နှုန်းသည် ၁၂ တန် ထွက်တယ် လို့ သတ်မှတ်တယ်။ အခြားသောမျိုးကို စိုက်လိုက်လို့ရှိရင် ၈ တန် ထွက်ရတာနဲ့၊ ၇ တန် ထွက်ရတာနဲ့ အဲဒီမှာ ကွာသွားပြီ” ဟု ပြောသည်။

ဖရဲစိုက်ပျိုးရာတွင် မျိုးစေ့များကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းလျက်ရှိကြောင်း၊ သို့သော် တင်သွင်းခွင့် ပါမစ်များ ကန့်သတ် ထားခြင်းကြောင့် စိုက်ပျိုးချိန်အမှီ မစိုက်ပျိုးနိုင်သည့် အခြေအနေများလည်း ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း၊ မျိုးစေ့များကို တရားမဝင် တင်သွင်းနေရခြင်းကြောင့် ကုန်ကျစရိတ်များလည်း မြင့်မားလျက် ရှိနေကြောင်း တောင်သူများက ပြောသည်။

ထို့နောက် ဓာတ်မြေဩဇာ ဝယ်ယူရာတွင်လည်း အစိုးရမှ သတ်မှတ်ထားသည့် ဈေးနှုန်းဖြင့် မရရှိဘဲ ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်စွာ ဝယ်ယူနေကြရသည်ဟု သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၅

နိုင်ငံခြားငွေဈေးနှုန်းများ တည်ငြိမ်နေသည်မှာ ကာလတစ်ခုအထိ ရှိနေပြီဖြစ်သောကြောင့် ပြည်ပမှ တင်သွင်း သည့် ကုန်ပစ္စည်းနှုန်းများမှာ ကျသင့်နေပြီဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

အစိုးရမှ အရေးကြီးကုန်စည်အဖြစ် တင်သွင်းခွင့်ပြုထားသည့် ကုန်စည်များအတွက် ဒေါ်လာများ ရောင်းချပေးနေ သဖြင့် စက်သုံးဆီ အပါအဝင် အခြားကုန်စည်နှုန်းထားများမှာ ကျသင့်နေပြီဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးနှုန်းမကျသည့် အပေါ်တွင် မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် ဦးအောင်ပြည့်စုံက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

၎င်းက “ပြည်ပကနေ တင်သွင်းတဲ့ ကုန်ပစ္စည်းတွေရဲ့ ဈေးနှုန်းကလည်း ကျရတော့မယ့်အနေအထားပေါ့။ ဒေါ်လာ ဈေးနဲ့ တွက်ပြီးသွင်းလာတဲ့ ကုန်တွေဆိုရင် ဆေးဝါးပဲဖြစ်ဖြစ် မဖြစ်မနေ ပြည်ပကနေ အရေးကြီးကုန်စည်ဆိုပြီး တင်သွင်းရမယ့် ကုန်စည်တွေကိုလည်း အစိုးရက ဒေါ်လာတွေ ချပေးနေတာတွေရှိတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုအပိုင်း တွေမှာ စက်သုံးဆီလည်း ပါလာမယ်။ ဆေးဝါးတွေလည်း ပါလာမယ်ဆိုရင် ဈေးနှုန်းတွေကတော့ အတန်အသင့် တော့ အရင် ‌ဒေါ်လာ ၄၀၀၀ ပတ်ချာလည်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ စက်သုံးဆီဈေးနှုန်းနဲ့ ၆၀၀၀ ဝန်းကျင်လောက် ပေါက်ဈေး ဖြစ်သွားတဲ့ စက်သုံးဆီဈေးနှုန်းနဲ့က သိပ်မထူးခြားဘူး မကျဘူးဆိုရင် ဒါက မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာပြီပေါ့။ ဘာကြောင့် မကျတာလဲ။ တစ်ဖက်မှာရော လောင်စာဆီဈေးနှုန်းက အဲဒီလောက်အထိ တက်နေလို့ ကျနော်တို့ဆီ က မကျတာလား။ သို့မဟုတ်ရင် ဘယ်သူတွေကြောင့် မကျတာလဲ မေးခွန်းထုတ်ရတော့မယ်။ အစိုးရအနေနဲ့လည်း ဒါကို ကိုင်တွယ်ဖို့လိုလာပြီ။ အဓိကက အစိုးရအနေနဲ့ ဒေတာတွေကို စနစ်တကျကိုင်တွယ်ပြီးတော့ လုပ်ငန်းရှင် တွေအပေါ်မှာလည်း ဖိအားပေးဖို့လိုအပ်လာပြီလို့ ထင်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ဗိုလ်ချုပ်ဈေးအတွင်း တစ်နေရာကို တွေ့ရစဉ်

အခြေခံစားသောက်ကုန် အပါအဝင် အခြားကုန်ပစ္စည်း နှုန်းထားများ မကျခြင်းက ရောင်းလိုအားလျော့ကာ ဝယ်လို အား ပိုမိုတက်လာခြင်းကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများက ထောက်ပြကြသည်။

ပြည်တွင်းကုန်ထုတ်လုပ်မှု အပါအဝင် ပြည်ပမှ တင်သွင်းမှုများ အပေါ်လည်း တင်းကြပ်မှုများ ပြုလုပ်သဖြင့် ရောင်းလိုအား ကျဆင်းနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ရောင်းလိုအားကျပြီး ဝယ်လိုအား တက်နေသရွေ့ ကုန်ဈေးနှုန်းများမှာ ဆက်လက် တက်နေဦးမည်ဖြစ်ကြေင်း စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အဲဒါလည်း Supply Demand ပဲ။ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်တယ်။ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုကြောင့် ထုတ်လုပ်မှု တွေ လျော့ကျလာတယ်။ ဆိုတော့ supply က ကျလာတာပဲ။ demand က လူတွေရဲ့ ဝယ်လိုအားတင်မဟုတ်ဘူး ဈေးကွက်ထဲမှာ လှည့်လည်နေတဲ့ ငွေကြေးလည်းပါတယ်။ အဲဒီလှည့်လည်‌နေတဲ့ ငွေကြေးကလည်း တဖြေးဖြေး များလာတဲ့ သဘောရှိတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ နိုင်ငံတော်က ဘတ်ဂျက်က လိုငွေပြမယ်။ နောက်ဆုံး လက်နက် က ငွေစက္ကူတွေ ရိုက်ထုတ်တာပေါ့။ အဲဒီလို ရိုက်ထုတ်လိုက်တဲ့အတွက် ဈေးကွက်ထဲမှာ များလာတယ်။ Supply ကျနေတယ် Demand က တက်လာတယ် ဆိုရင် ကုန်စည်ဈေးနှုန်းကတက်မှာပဲ။ ဒါ Local Production ပေါ့။ ပြည်ပ သွင်းကုန်လည်း အတူတူပဲ။ ဒီ export ဝင်ငွေကျလာတဲ့အတွက် နောက် FDI လည်း မရှိတဲ့အတွက် ဈေးကွက်ထဲမှာ နိုင်ငံခြား‌ငွေက နည်းနေမှာပဲ။ နည်းနေတဲ့အတွက် import မလုပ်နိုင်ဘူး။ အဲဒီကြားထဲမှာမှ အစိုးရ ကနေ import လိုင်စင်တွေကို အကုန်လုံး ဖျက်ချတယ်။ import အတွက် ဘာမှ support လုပ်မပေးဘူးဆိုတဲ့ အခြေအနေဆိုတော့ ဈေးကွက်ထဲမှာ ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်ရော၊ ပြည်ပထုတ်ကုန်ရောရဲ့ supply က ကျနေတဲ့ သဘောရှိတယ်။ အဲဒီအချိန်မှာပဲ Demand က တိုးလာတယ်။ ဘယ်လိုပဲပြောပြော demand side က တက်လာ တယ် supply ကြတော့ လျော့ကျသွားတယ် ဆိုတော့ ကုန်ဈေးနှုန်းက တက်မှာပဲ” ဟု ပြောသည်။

ကုန်စိမ်သည်တစ်ဦးကို တွေ့ရစဉ်

တရားဝင်ကုန်များ လျော့ကျသော်လည်း တရားမဝင်ကုန်များမှာ အများအပြား ဝင်ရောက်လျက်ရှိနေသည်။

သို့သော် တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှုဖြစ်သည့်အတွက် လမ်းကြောင်းခ အပါအဝင် အခြားသော ကုန်ကျစရိတ်မှာ လည်း တရားဝင်ကုန်သွယ်မှုထက် ပိုမိုကုန်ကျသောကြောင့် ထိုကုန်ပစ္စည်းများအပေါ်တွင် ဈေးနှုန်းများ တိုးမြှင့် ကာ သတ်မှတ်လိုက်ကြခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံခြားငွေဈေးကျသော်လည်း ကုန်ပစ္စည်းနှုန်းထားများမှာ မကျဆင်းနိုင်သေးခြင်းဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်ကြသည်။