CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေ ၂၆

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ (AFP) ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး မူဝါဒက ဘာလဲဆိုသည့်အပေါ် ပြည်သူလူထုများ သိရှိနိုင်ရေးအတွက် AFP ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က ချပြသွားခဲ့သည်။

ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီသည် နိုင်ငံရေးမူဝါဒ ၂ ရပ်ရှိကြောင်း၊ ပထမမူဝါဒသည် ရခိုင်ဒေသမြောက်ဘက်ရှိ ဘူးသီး တောင်၊ မောင်တော နယ်ခြားဒေသအား အထူးအာရုံစိုက်ကြောင်း၊ ဒုတိယမူဝါဒသည် တိုင်းရင်းသား အားလုံး လိုလားသော စစ်မှန်သည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ တည်ဆောက်ရန်ဆိုသည့် ဦးတည်ချက်ဖြစ်ကြောင်း ဒေါက်တာအေးမောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော်တို့က ပါတီအနေနဲ့ ပါတီဖွဲ့စည်းကတည်းက မူ ၂ ခုရှိတယ်ဗျ၊ တစ်ခုက ရခိုင်ဒေသရဲ့ မြောက်ဘက် ပေါ့၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော နယ်ခြားဒေသကို အထူးအာရုံစူးစိုက်တယ်ဗျ၊ အဲဒီနယ်ခြားဒေသကို လုံခြုံအောင် မကာကွယ်ပေးနိုင် သေးဘူးဆိုရင် ရခိုင်ဒေသရဲ့ အနာဂတ်ဟာ ကြာကြာမခံနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ဦးတည်ချက်နဲ့ ကျနော်တို့ ပါတီ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ ပါတီတည်ထောင်ခြင်းရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် နံပါတ် ၁ ကို ညွှန်းတယ်ဗျ၊ နံပါတ် ၂ ကတော့ဖြင့် တိုင်းရင်းသားအားလုံး လိုလားတဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ တည်ဆောက်ဖို့ဆိုတဲ့ ဦးတည်ချက်ပါ၊ ပြီးခဲ့တဲ့ကာလတွေ အကုန်လုံးကို ဖြတ်တဲ့အခါမှာ ပါတီစုံဆိုတဲ့ သဘောသွားတာပေါ့၊ သွားတဲ့အခါမှာ နိုင်ငံရေး အားဖြင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး အဖြေရှာပြီးမှ ညှိနှိုင်းခြင်းအားဖြင့် စစ်မှန်တဲ့ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုဆိုတဲ့ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းပိုင်ခွင့်ကို မတည်ထောင်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အဖြေတစ်ခုကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အင်အားစုတွေဖက်ကရော၊ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် အဖြေရှာတဲ့ သူတွေဖက်ကရော သက်သေမပြနိုင်ခဲ့ဘူး၊ အဲဒါကြောင့် လည်း လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ဇာတ်ရှိန်က မြင့်လာတာပေါ့၊ ဒါကြောင့်လည်း လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးသည် သာလျှင် ခုနက Self-Determination ကို ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းဆိုတာကို အခုကာလမှာ အမြင့်ဆုံးအရှိန် ရောက်နေတာပဲ။ အဲဒီ‌တော့ သက်သေပြရမှာက ခုနကပြောတဲ့ နိုင်ငံရေးအားဖြင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး မယ်၊ အဖြေရှာမယ်၊ ဆိုးကျိုးသံသရာကနေ ရုန်းထွက်မယ်ဆိုတဲ့ဟာက မှန်တဲ့လမ်းကြောင်းဆိုတာကို သက်သေပြ ရမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။  

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြို့တော်စစ်တွေရှိ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ၏ ပါတီဌာနချုပ်ကို ဩဂုတ်၂၅ရက်က မြင်တွေ့ရစဉ်။(ခွန်လတ် | ဖရွန်းတီးယားမြန်မာ)

မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေသည်မှာ ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ယနေ့အချိန်ထိ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်လာခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

အလားတူ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ချုပ်ငြိမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများ အကြိမ်ကြိမ် လုပ်လာရာမှာလည်း ခိုင်မြဲသော သဘောတူညီချက်များ မရရှိဘဲ အကြိမ်ကြိမ် သဘောတူညီချက်များ ပျက်ပြား၍ တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေသည်။

ထို့နောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့က နိုင်ငံရေးသဘောထား ကွဲလွဲမှုများကြောင့် နိုင်ငံအနှံ့အပြားတွင် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် ဖက်ဒရယ်နှင့်ဒီမိုကရေစီကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုအား တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေကြ သော်လည်း တချို့သော တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များကတော့ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း၊ လွတ်လပ်ရေးဆိုသော ရည်မှန်းချက်များအထိ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာနေကြသည်။

နိုင်ငံ၏ အခြေခံဖြစ်သည့် ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ရှိသော တောင်သူများ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုမရဘဲ စီးပွားရေး ခြေလှမ်း လှမ်းရန် မလွယ်ကူကြောင်း၊ ထို့အပြင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ဖိတ်ခေါ်မှုနှင့် စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ကဏ္ဍအား မသွားနိုင် လျှင်လည်း စီးပွားရေး မဖွံ့ဖြိုးနိုင်ကြောင်း ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ (AFP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဒေါက်တာအေးမောင်ကိုတွေ့ရစဉ် 

၎င်းက “စီးပွားရေးကတော့ ကျနော်တို့ စျေးကွက် စီးပွားရေးစနစ်ပဲ၊ စျေးကွက် စီးပွားရေးစနစ် သည်သာလျှင် တစ်နည်းအားဖြင့် ယှဥ်ပြိုင်တဲ့ စီးပွားရေးပေါ့ဗျာ၊ အဲဒီတော့ စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေးကို အခြေခံတယ်ဆိုတဲ့ ဘက်နဲ့ သွားတာပေါ့၊ နိုင်ငံက ထွက်နိုင်တဲ့ သယံဇာတတွေ၊ သူ့ရဲ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနဲ့ ကုန်သွယ်မှုပေါ့ဗျာ၊ အဲဒီတော့ အဲဒီ အားလုံးရဲ့ အခြေခံက နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုဆိုတဲ့ ဥစ္စာနဲ့သွားပါတယ်၊ နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှပဲ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်နိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းကို ရနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ဘက်နဲ့ သွားပါတယ်၊ အဲဒီမှာ ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ အခြေခံဖြစ်တဲ့ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ရှိတဲ့ တောင်သူလယ်သမားများရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု မရဘဲနဲ့ စီးပွားရေး ခြေလှမ်းတစ်ခု လှမ်းဖို့ မလွယ်ဘူးဆိုတာကိုလည်း လက်ကိုင်ထားတယ်၊ အဲဒီလိုပဲ မြန်မာ့စီးပွားရေး ပြန်လည်ဦးမော့ဖို့အတွက် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု၊ ဖိတ်ခေါ်မှုနဲ့ စက်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကဏ္ဍကို မသွားနိုင်ဘဲနဲ့လည်း မဖွံ့ဖြိုးနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ဘက်နဲ့သွား ပါတယ်၊ အဲဒါကြောင့် ပြည်ပကို ရောက်နေကြတဲ့ နည်းမျိုးစုံရောက်တဲ့လူတွေ ပြည်တွင်း ပြန်လာနိုင်အောင် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုနဲ့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်ခြေရှိအောင် ဘက်ပေါင်းစုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် အားလုံး ဘက်ပေါင်းစုံ ပြည့်စုံတဲ့ အမျိုးသားစီးပွားရေး မူဝါဒကြီးတစ်ရပ်ကို ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်ပြီးမှ ချသင့်တယ် ဆိုတဲ့ဥစ္စာနဲ့ သွားပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပန်းတိုင်ရည်မှန်းချက် ပြည့်မီမှုမရှိသေးသည်ကို တွေ့ရပြီး ဆီထွက်သီးနှံနှင့် ပတ်သက်ပြီး အထွက်နှုန်း အားနည်းနေဆဲဖြစ်ကာ ပြည်ပမှ တင်သွင်းနေရဆဲဖြစ်ကြောင်း နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် မိမိတို့နိုင်ငံအနေဖြင့် ရေခံမြေခံကောင်းများနှင့် လုပ်အားအရင်းအမြစ်များ ရှိပြီးဖြစ်ပေမယ့် အမှန်တကယ် အလုပ်လုပ်ခြင်းမရှိ၍ ဝင်ငွေနည်းနေရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၃

ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းသည် ပြည်နယ်တိုင်းတွင် ကိုယ်ပိုင်စစ်တပ်များရှိသောကြောင့် သီးသန့်ကဲ့သို့ ဖြစ်နေကာ ပြည်ထောင်စုကြီးအတွက် အန္တရာယ်ကြီးမားကြောင်း ရှမ်းနှင့်တိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (SNDP) ဥက္ကဋ္ဌ စိုင်းအိုက်ပေါင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထို့ပြင် တိုင်းရင်းသားများအား ဖက်ဒရယ်အရ ကိုယ့်ဒေသကိုယ် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးပြီး ပြည်ထောင်စုထဲတွင်သာ ရှိနေသင့်ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံရေးစားပွဲဝိုင်းပေါ်တွင် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးရန်လိုကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

စိုင်းအိုက်ပေါင်းက “ဖက်ဒရယ်ဆိုလို့ရှိရင် ပြည်ထောင်စုကြီးက ပေါင်းစည်းတယ်၊ စုပေါင်းတာပေါ့နော်။ ကိုယ့် ဒေသမှာ ကိုယ်အုပ်ချုပ်၊ သယံဇာတတွေ၊ အခွန်အခတွေကို ပြည်ထောင်စုနဲ့ မျှမျှတတ ခွဲဝေယူ အဲဒီလိုပုံစံလေ၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းသည် ပြည်နယ်တစ်ခု၊ ပြည်နယ်တစ်ခုတိုင်းမှာ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းက အန္တရာယ်ရှိတယ်။ ရုရှား ပြည်ထောင်စုကြီး ပြိုကွဲသွားတာ ဘာကြောင့်လဲ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းကြောင့်ပါ၊ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းကြောင့်။ ပြည်နယ်တိုင်း၊ ပြည်နယ်တိုင်းမှာ သူ့ကိုယ်ပိုင် စစ်တပ်တွေ ရှိနေတယ်၊ သူ့ဟာသီးသန့်လို ဖြစ်နေတယ် ဆိုလို့ရှိရင် ဒါပြည်ထောင်စုကြီးအတွက် အန္တရာယ်ကြီးတယ်လေ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းက။ ဖက်ဒရယ်ဆိုလို့ရှိရင် ကိုယ့်ဒေသကို ကိုယ်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးလိုက်၊ တိုင်းရင်းသားတွေ သူ့ဒေသသူ အုပ်ချုပ်ပါစေလေ၊ ပြည်ထောင်စုထဲမှာပဲ ရှိနေပါစေ၊ ညီတူညီမျှ ခံစားခွင့် မျှမျှတတ ယူကြ၊ အဓိက,ကတော့ စားပွဲဝိုင်းမှာ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းနဲ့ ဆွေးနွေးပေါ့ဗျာ၊ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးလေ။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ အားလုံးက ဘယ်လိုဖြစ်စေချင်တယ်၊ လက်နက်ကိုင်အားလုံး နိုင်ငံရေးစားပွဲဝိုင်းမှာ ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်း ဆွေးနွေးလိုက်တာ အဲဒါတိုင်းပြည်အတွက် အကောင်းဆုံးပဲလို့ ကျနော်ယူဆတယ်” ဟု ပြောသည်။ 

လက်နက်ကိုင် ခေါင်း‌ဆောင်တချို့နဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို တွေ့ရစဉ်

လက်ရှိတွင် ဖက်ဒရယ်နှင့်ဒီမိုကရေစီကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုအား တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေကြ သော်လည်း တချို့သော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များကတော့ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း၊ လွတ်လပ်ရေးဆိုသော ရည်မှန်းချက်များအထိ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာနေမှုများ ရှိနေကြသည်။ 

နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများတွင် တိုင်းရင်းသား လက်နက် ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ အနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားတို့၏ အရေးကိုသာ တောင်းဆိုလျက်ရှိပြီး ဒေသအရေးကို တောင်းဆိုမှု အားနည်းကြောင်း၊ လူတစ်စုကို ကိုယ်စားပြုသည့် အဖွဲ့အစည်းများ ဖြစ်၍မရဘဲ ဒေသကို ကိုယ်စားပြုသည့် အဖွဲ့အစည်းများ ဖြစ်ရန်လိုကြောင်း၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များသည် ကိုယ်ပိုင် နယ်မြေများ ရရှိရေး ကြိုးပမ်းနေကြ၍ စစ်ပွဲဆက် ဆင်နွှဲရမည်ဟု ပြောထားသည်။

ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းသည် သီးခြားနိုင်ငံ ထူထောင်ခြင်းထက် အန္တရာယ်နည်းသော်လည်း စစ်မှန်သည့်ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုထက် အန္တရာယ်ကြီးကြောင်း၊ ဖက်ဒရယ်အပေါ်တွင်သာ အာရုံစိုက် အလေးထားပါက ဖက်ဒရယ် ထက်ပို၍ မတောင်းသင့်ကြောင်း NCA ထိုးထားသည့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်(PNLO- NCA/S) မှဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

KIA- AA-TNLA-MNDAA ခေါင်းဆောင်များကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “နှိုင်းယှဥ်ချက် အရဆိုရင် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းက သီးခြားနိုင်ငံထူထောင်တာ ထက်ကိုတော့ အန္တရာယ်နည်း တယ်၊ သို့သော်လည်းပဲ စစ်မှန်တဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ပူးပေါင်းနေထိုင်မှုထက်ကိုတော့ အန္တရာယ်ကြီးတယ်၊ သူက အလယ်မှာဖြစ်နေတယ်၊ စစ်မှန်တဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုက တန်းတူညီတူရယ်၊ သူ့အခွင့်အရေး၊ ကိုယ့် အခွင့်အရေး၊ ပြည်နယ်တွေ အသီးသီး၊ လူမျိုးအသီးသီးနေပြီးတော့ ပြည်ထောင်စု တစ်ခုလုံးအတွက်ကျတော့ စုပေါင်းကာကွယ်တဲ့စနစ်ပေါ့၊ စုပေါင်းစီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတဲ့စနစ်တွေ လုပ်နိုင်ရင် ဖက်ဒရယ်က ကျ‌နော်တို့ တိုင်းပြည် အတွက် အကောင်းဆုံးပုံစံပါပဲ၊ သို့သော် စုဖွဲ့မှု အားနည်းလာရင် စုစည်းမှု အားနည်းလာရင်တော့ တချို့ပြည်နယ် တွေ တချို့လူမျိုးတွေက ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဆိုတဲ့ တစ်ဆင့်ထပ်မြင့်တယ်ပေါ့။ ဖက်ဒရယ်ထက်မြင့်တဲ့ဟာကို တောင်းလာနိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလိုတောင်းတဲ့ဟာက ဖက်ဒရယ်ကို ထိခိုက်နိုင်တာပေါ့၊ တကယ်တော့ ဖက်ဒရယ်အပေါ်မှာပဲ တကယ် အာရုံ စိုက်တယ်၊ အလေးထားတယ်ဆိုရင်‌တော့ ပိုတောင်းလို့တော့ မသင့်တော်ဘူးပေါ့” ဟု ပြောသည်။

အာရက္ခတပ်တော်(AA)က “ဝ” ထက် မနိမ့်သော နိုင်ငံရေး အဆင့်အတန်းမျိုးကို ယူမည် သို့မဟုတ် ကွန်ဖက်ဒရေး ရှင်း (ကွန်ဖက်ဒရိတ်)အဆင့်အတန်းကို ရအောင်ယူမည်ဟု ပြောထားသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ထက် ကျော်လွန်ပြီး ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အဆင့်အတန်းရရှိထားသော EAO များမှာ “ဝ”ပြည်သွေးစည်း ညီညွတ်ရေးတပ်မတော်(UWSA)၊ အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်-မိုင်းလား (NDAA)တို့ဖြစ်သည်။

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဂွမ်မော်ကလည်း တိုင်းရင်းသားများသည် ၂၀၂၅ ရောက်လာသည့်အခါမှာ ဖက်ဒရယ်ထက် ကျော်လွန်သည့် စဉ်းစားချက်များ ရှိလာမည်ဟု ထုတ်ဖော် ပြောကြား ထားသည်။

ထို့ပြင် တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(TNLA) အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ် တားဘုန်းကျော်ကလည်း နိုင်ငံတစ်ခုအထိ တည်ထောင်ရန် အခြေအနေဖြစ်လာပါက အဆင်သင့်ဖြစ်အောင် ပလောင်လူမျိုးများ လုပ်ထားရမည်ဟု ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၈ ရက်က ပြောခဲ့သည်။

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁ 

တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ တချို့သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကို နောက်ခံထားပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်နေကြသည်ဟု ရှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကောင်စီ(RCSS/SSA)ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်က ပြောသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁ ရက်က ကျရောက်ခဲ့သည့် (၆၇)နှစ်မြောက် ရှမ်းပြည်တော်လှန်ရေးနေ့သို့ ပေးပို့သည့် သဝဏ်လွှာတွင် ၎င်းက ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်က “ ၆၇ နှစ်တာ တော်လှန်ရေးကာလမှာ အတွင်းအပြင် နိုင်ငံရေးပြဿနာ ကြုံတွေ့ရခြင်း၊ အမြင်မတူခြင်းတို့ကြောင့် ရှမ်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအကြား သွေးကွဲမှုများ ရှိခဲ့ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တချို့ က စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များကို နောက်ခံထားပြီး ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ခြင်း၊ ရှမ်းလူထုတို့၏ ပညာရေး၊ ဗဟုသုတ မပြည့်စုံခြင်းတို့ကြောင့် ရန်သူရဲ့ စည်းရုံးသိမ်းသွင်းမှုကို ခံရပြီး အသုံးချခံဘဝ ရောက်ခဲ့ကြရ ပါတယ်။ ဒါတွေဟာ ရှမ်းတော်လှန်ရေးရဲ့ အားနည်းချက် ဖြစ်သလို တော်လှန်ရေး ပန်းတိုင် မရောက်အောင် ဟန့် တားတဲ့ အတားအဆီးလည်းဖြစ်ပါတယ်”ဟု ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲနေသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း များစွာရှိသည့်အနက် မည်သည့် အဖွဲ့ အစည်းကို ရည်ညွန်း ပြောကြားသည်ကိုတော့ တိတိကျကျ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်က ထည့်ပြောသွားခြင်းမရှိပေ။

ရှမ်းလူမျိုးများ၏ အမျိုးသားအလံကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများသည် မိမိ ထိန်းချုပ်ကာ အုပ်ချုပ်စီမံခွင့် ရရှိနေသော နယ်မြေများအတွင်းမှာ ပြည်တွင်း/ပြည်ပမှ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များဖြင့် ပူးပေါင်း၍ သယံဇာတများ ထုတ်လုပ် ခြင်းမှ ချမ်းသာကြွယ်ဝလျက်ရှိနေသည်။

ရှမ်းပြည်လူထုများ၊ မျိုးချစ်များအနေဖြင့် ရရှိခဲ့သည့် သင်ခန်းစာအား လေ့လာသုံးသပ်ပြီး အတွေးအခေါ်နှင့် လုပ်ငန်းများကို ပြုပြင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တော်လှန်ရေး ဆောလျင်စွာ အောင်မြင်ရေးနှင့် ကျွန်ဘဝ လွတ်မြောက် ရေးအတွက် ရှမ်းပြည်သားများအားလုံး အနေဖြင့် အမျိုးသား၊ တိုင်းပြည်၊ ဘာသာ၊ သာသနာတို့အတွက် ရည်မှန်း ပြီး တော်လှန်ရေးတွင် ရဲ့ဝံ့စွာ ပါဝင်ဆင်နွှဲကြစို့ဟု ပြောသည်။

ရှမ်းတော်လှန်ရေးကို ၁၉၅၈ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် စဝ်နွဲ့ ခေါ် ဆောယန်တ ဦးစီးပြီး လူ ၃၁ ဦး၊ သေနတ် ၇ လက်ဖြင့် နွံစစ်ဟန် ဆိုသော တပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်း၍ စတင်ခဲ့ရာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁ ရက်၌ ရှမ်းတော်လှန်ရေး (၆၇)နှစ်မြောက် ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

ထို့နောက် ရှမ်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း အနေဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ RCSS နှင့် ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေး ပါတီ (SSPP)တို့သာ တည်ရှိတော့သည်။

CNI International News

နယူးဒေလီ၊ ဧပြီ ၈

အမေရိကန်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ကောက်ခံကြောင်း ကြေညာခဲ့သဖြင့် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲနှင့် စီးပွားရေးပျက်ကပ် ဖြစ်ပွားလာမည့် အခြေအနေများကို စိုးရိမ်နေရချိန်တွင် ဧပြီ ၇ ရက်က အိန္ဒိယ၏ ရှယ်ယာဈေးကွက်သည် သိသိသာသာ ကျဆင်းသွားခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာမှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရှယ်ယာဈေးကွက်များ ကမောက်ကမ ဖြစ်နေမှုနှင့်အတူ အိန္ဒိယ၏ Nifty 50 စတော့ ရှယ်ယာ ဈေးကွက် ညွှန်းကိန်းသည် ၄ ဒသမ ၀၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။

ထိုနှုန်းထားသည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် မတ်လနောက်ပိုင်း အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ထိ ထိုးကျသွားခဲ့ကာ ၁၀ လအတွင်း နေ့အလိုက် အဆိုးရွားဆုံး ကျဆင်းမှုဖြစ်ခဲ့သည်။

အိန္ဒိယရဲ့ စတော့ဈေးကွက်ကို ကြည့်နေကြစဉ် 

အိန္ဒိယ၏ အခြား စတော့ရှယ်ယာ ဈေးကွက်ဖြစ်သည့် BSE Sensex ၏ ညွှန်းကိန်းသည်လည်း ၃ ဒသမ ၈၆ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းသွားခဲ့ကာ အခြား အာရှစတော့ ဈေးကွက်များလည်း ကျဆင်းခဲ့သည်။

MSCI Asia ex-Japan index သည် ၇ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဂျပန်၏ Nikkei 225 သည် ၇ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းခဲ့သည်။

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ကြေညာခဲ့သည့် ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ကောက်ခံသော အစီအစဉ်သည် မျှော်မှန်းထားသည့် ပမာဏထက် ပိုမိုကြီးမားခဲ့ပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွားမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတို့ အပေါ် စီးပွားရေးအရ သက်ရောက်မှုများ ရှိလာနိုင်ကြောင်း အမေရိကန် ဗဟိုဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ ဂျရုန်း ပါဝဲလ် (Jerome Powell ) က ဧပြီ ၄ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ Nasdaq စတော့ရှယ်ယာ ညွှန်းကိန်းတွင်လည်း ဧပြီ ၇ ရက်က ၅ ဒသမ ၈၂ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့ပြီး ရေနံနှင့် အခြားကုန်စည်များ၏ ရှယ်ယာတန်ဖိုးများလည်း ကျဆင်းခဲ့သည်။

စျေးကွက်ဖွင့်တဲ့ BSE Sensex အဆောက်အအုံကိုတွေ့ရစဉ်

တရုတ်က အမေရိကန်ကို  အပြန်အလှန် အခွန်စည်းကြပ်မှုများနှင့် တုန့်ပြန်သည့် အစီအမံများကို ကြေညာခဲ့ပြီး နောက် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ အရှိန်မြင့်လာချိန်တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ယုံကြည်မှုသည် ကျဆင်းခဲ့သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

“အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန် ကောက်ခံတာဟာ ယာယီဆိုရင်တောင် ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေအတွက် မသေချာ မရေရာမှုတွေ မြင့်တက်လာစေခဲ့ပါတယ်”ဟု ကိုတက် Kotak Institutional Equities ၏ လေ့လာသူ ဆန်ဂျိဗ် ပရာဆက် (Sanjeev Prasad) က ပြောကြားခဲ့သည်။

“လာမယ့် သီတင်းပတ် အနည်းငယ်အတွင်း အိန္ဒိယဈေးကွက်တွေရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ဟာ အိန္ဒိယရဲ့ လက်လီ ရောင်းချမှု၊ ပြည်တွင်း အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေရဲ့ အခွန်နှုန်းထား အခြေအနေအရ အမေရိကန်နဲ့ အဆင်ပြေအောင် ညှိနိုင်မလား ဒါမှမဟုတ် အမေရိကန်ကို အခွန်တိုးကောက်ပြီး တုန့်ပြန်မလားဆိုတဲ့ အခြေအနေ ပေါ်မှာ မူတည်နေပါလိမ့်မယ်”ဟု ပရာဆက်က ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: ရိုက်တာ

CNI International News

ကွာလာလမ်ပူ၊ ဧပြီ ၈

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့အနေဖြင့် စည်းလုံးညီညွတ်စွာ တုန့်ပြန်ရေးအတွက် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများကို မလေးရှားနိုင်ငံက ဦးဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါ အီဘရာဟင် (Anwar Ibrahim) က ပြောကြားခဲ့ သည်ဟု Nikkei Asia မှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

“အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ အနေနဲ့ မလေးရှားဟာ စည်းလုံးညီညွတ်တဲ့ ဒေသတွင်းတပ်ဦးတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာစေဖို့၊ ပွင့်လင်းပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ ထောက်ပံ့ရေး ကွင်းဆက်တွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့နဲ့ အာဆီယံရဲ့ စုပေါင်းအသံကို နိုင်ငံတကာက ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ ကြားသိနိုင်ဖို့ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ဦးဆောင်သွားမှာပါ” ဟု အန်ဝါက ဧပြီ ၆ ရက်ညပိုင်းက Facebook အပါအဝင် ၎င်း၏ လူမှုမီဒီယာ ချန်နယ်များတွင် တင်ခဲ့သည့် ဗွီဒီယိုမိန့်ခွန်း၌ ပြောကြားခဲ့သည်။ 

သီးခြား ပို့စ်တစ်ခုတွင်လည်း အန်ဝါက ဒေသတွင်း စုပေါင်းတုန့်ပြန်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဗီယက်နမ်ဝန်ကြီးချုပ် ဖမ်မင်ချင်း (Pham Minh Chinh) နှင့် ဖုန်းဆက်သွယ် ပြောဆိုခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

အာဆီယံခေါင်းဆောင်များကိုတွေ့ရစဉ်

အန်ဝါသည် ဧပြီ ၆ ရက်က မလေးရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာသည့် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ပရာဘိုဝို ဆူဘီယန်တို (Prabowo Subianto) နှင့်လည်း ကုန်သွယ်ခွန်ကိစ္စများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟု အခြား Facebook ပို့စ်တစ်ခုတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

အဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံ ပါဝင်သည့် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် အမေရိကန်၏ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန်ကို အဆိုးရွားဆုံး ခံစားခဲ့ရသည့် နိုင်ငံများထဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။

ဗီယက်နမ်သည် အခွန်နှုန်းထား ၄၆ ရာခိုင်နှုန်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားက ၄၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ မလေးရှားက ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းစီဖြင့် အမေရိကန်နှင့် အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။

မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါ အီဘရာဟင်နဲ့ အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ပရာဘိုဝို ဆူဘီယန်တိုကို တွေ့ရစဉ်

အခြားဒေသတွင်း နိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် မလေးရှားသည် အမေရိကန်ကို လက်တုန့်ပြန်သည့် အစီအစဉ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

ထို့ပြင် မလေးရှားသည် အမေရိကန် ကုန်စည်များအပေါ် စည်းကြပ်ခွန် ၄၇ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ခဲ့သည်ဆိုသည့် ထရမ့် အစိုးရအဖွဲ့၏ ပြောကြားချက်များကိုလည်း ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

မလေးရှားဗဟိုဘဏ် (Bank Negara Malaysia ) အုပ်ချုပ်ရေးမှူး  အဗ္ဗဒူ ရာရှိဒ် ဂက်ဖော် (Abdul Rasheed Ghaffour) ကလည်း မလေးရှားနိုင်ငံသည် ကုန်သွယ်ခွန် ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နှင့် ညှိနှိုင်းနိုင်သည့် အခြေအနေတွင် ရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း၊ အမေရိကန်နှင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ပြီးမှသာလျှင် ကုန်သွယ်ခွန်ကြောင့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို လေ့လာဆန်းစစ်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Nikkei Asia

CNI International News

ဝါရှင်တန်၊ ဧပြီ ၈

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန် များ တိုးမြှင့်ကောက်ခံကြောင်း ကြေညာချက်ကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စျေးကွက်များသည် ဧပြီ ၇ ရက်တွင် ကျဆင်းသွားခဲ့ကြောင်း အေပီမှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

နိုင်ငံအများအပြားသည် အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်တိုးမြှင့်မှုကို မည်ကဲ့သို့ တုန့်ပြန်ရမလဲ အဖြေရှာနေချိန်တွင် တရုတ်နှင့် နိုင်ငံအချို့ကမူ အလျင်အမြန် တုန့်ပြန်ခဲ့ကြသည်။

ဟောင်ကောင်တွင် တည်ငြိမ်မှုမရှိသည့် စျေးကွက်များ၏ အခြေအနေကြောင့် အခွန်နှင့်ပတ်သက်ပြီး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည့် စီမံချက်များသည် အာမခံချက်မရှိကြောင်း ဟောင်ကောင် ဘဏ္ဍာရေး အတွင်းဝန် ပေါလ်ချန်း (Paul Chan) က ပြောကြားခဲ့သည်။

ဧပြီ ၇ ရက်က ဟောင်ကောင်၏ စတော့ရှယ်ယာစျေးကွက်သည် ၁၃ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့ပြီး နိုင်ငံအချို့တွင် ရင်းနှီးငွေများ စီးဆင်းမှုသည်လည်း အဟန့်အတား ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

စတော့ဈေးကွက်ကို တွေ့ရစဉ်

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ဂျာမနီသည် ဆယ်စုနှစ် တစ်စုနီးပါးအတွင်း တရုတ်ကို ကျော်လွန်ပြီး အမေရိကန်၏ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ဘက် နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည်။

ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင်လည်း အမေရိကန်သို့ တင်ပို့သည့် ပို့ကုန်ကဏ္ဍ မြင့်တက်ခဲ့သော်လည်း ထရမ့်၏ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်ကောက်ခံမည့် ကြေညာချက်ကြောင့် လာမည့်လများအတွင်း အမေရိကန်သို့ ပို့ကုန်ကဏ္ဍ အခြေအနေသည် သေချာရေရာမှုမရှိကြောင်း ဂျာမနီ၏ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ဥရောပ၏ စတော့ရှယ်ယာ စျေးများလည်း စျေးကွက်အဖွင့်ပိုင်းတွင် ကျဆင်းခဲ့ပြီး ဂျာမနီ၏ DAX  ရှယ်ယာ သည် ၆ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ပြင်သစ်၏ CAC 40 ရှယ်ယာသည် ၅ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်း ဗြိတိန်၏ FTSE 100  ရှယ်ယာသည် ၄ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှားကမူ ထရမ့်၏ အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန် ၃၂ ရာခိုင်နှုန်း ကောက်ခံမှုကို လက်တုန့်ပြန်သွားမည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

စတော့ဈေးကွက်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုအရေးကိစ္စကို သံတမန်နည်းလမ်း၊ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရေး နည်းလမ်းများဖြင့် အဖြေရှာသွားမည်ဟု အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရအဖွဲ့က ပြောသည်။

တောင်ကိုရီးယားကလည်း ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ရန် ကုန်သွယ်ရေး ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်သူတစ်ဦးကို ယခုသီတင်းပတ်အတွင်း ဝါရှင်တန် (Washington) သို့ စေလွှတ်သွားမည် ဖြစ်သည်။

ပါကစ္စတန်ကလည်း ထိုကိစ္စနှင့်ပတ်သက်ပြီး အစိုးရကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့ကို ယခုလအတွင်း အမေရိကန်သို့ စေလွှတ်ရန် ပြင်ဆင်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အရှေ့အလယ်ပိုင်း၏ စတော့ရှယ်ယာ စျေးကွက်များလည်း ကျဆင်းခဲ့ကာ၊ ရေနံစျေးနှုန်းများလည်း သိသာစွာ ကျဆင်းခဲ့သဖြင့် ရေနံထုတ်လုပ်မှုအပေါ် မှီခိုနေရသည့် နိုင်ငံများကို အခက်တွေ့စေခဲ့သည်။

Source: အေပီ

CNI International News

တိုင်ပေ၊ မတ်လ ၂၅

ထိုင်ဝမ်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွင်း အာရှတိုက်၏ ပျော်စရာ အကောင်းဆုံးနေရာအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရကြောင်း ကမ္ဘာ့ပျော်ရွှင်မှု အစီရင်ခံစာ - ၂၀၂၅ (World Happiness Report 2025) ၏ ထုတ်ပြန်ချက်ကို ကိုးကားပြီး The Nation မှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

ယခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံများနှင့် နေရာဒေသပေါင်း ၁၄၇ ခုကို စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့ရာတွင် ထိုင်ဝမ်သည် ကမ္ဘာ့ပျော် စရာ အကောင်းဆုံးစာရင်း၌ အဆင့် ၂၇ နေရာမှာ ရပ်တည်ခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ကမ္ဘာ့အဆင့် ၃၁ နေရာတွင် ရှိခဲ့သည့် ထိုင်ဝမ်သည် ယခုနှစ်၌ အဆင့် ၂၇ သို့ တက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီး အာရှ၏ ပျော်စရာအကောင်းဆုံး နေရာအဖြစ် စင်္ကာပူကို ကျော်ဖြတ်ပြီး အဆင့် ၁ နေရာကို ရရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုထုတ်ပြန်ချက်တွင် ထိုင်ဝမ်ကို ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်း အုပ်ချုပ်သည့် ဒီမိုကရေစီကျွန်းဟု အသိအမှတ်ပြု ဖော်ပြထားသည်။

ထိုင်ဝမ်အတွင်း သွားလာနေသူများကိုတွေ့ရစဉ်

အဆိုပါ ဖော်ပြချက်သည် ထိုင်ဝမ်အား ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ကြေညာထားသည့် တရုတ်၏ ယူဆချက်ကို ငြင်းဆို‌သော ဖော်ပြချက်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် အာရှတိုက်၏ ပျော်စရာအကောင်းဆုံး နေရာများနှင့် နိုင်ငံများစာရင်း၌ ထိုင်ဝမ်၊ စင်္ကာပူ၊ ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်း၊ ဂျပန်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ မလေးရှား၊ တရုတ်နှင့် မွန်ဂိုလီးယားတို့ ရပ်တည်လျက် ရှိသည်။

ဝင်ငွေများပြားခြင်း၊ ကျန်းမာရေး ကောင်းမွန်ခြင်းကဲ့သို့ လူအများကို ပျော်ရွှင်စေသည့် သမားရိုးကျ အကြောင်းရင်း များအပြင် မိသားစုများ၊ မိတ်ဆွေ သူငယ်ချင်းများ အတူတူ ဝိုင်းဖွဲ့စားသောက်ခြင်း၊ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ယုံကြည်မှု ရှိခြင်း အစရှိသည့် အချက်များကလည်း ပျော်ရွှင်မှုညွှန်းကိန်းတွင် အရေးကြီးကြောင်း World Happiness Report 2025 ၏ အယ်ဒီတာဖြစ်ပြီး အောက်စ်ဖို့ဒ် တက္ကသိုလ်၏ ချမ်းသာသုခ သုတေသနစင်တာ၏ ညွှန်ကြးရေးမှူး ဂျန် အီမန်နျူရယ် ဒီ နီဗီ ( Jan-Emmanuel De Neve) က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်အတွင်း သွားလာနေသူများကိုတွေ့ရစဉ်

ကောက်ခံရရှိခဲ့သည့် အချက်အလက်များအရ မိသားစုဝင်များ၊ မိတ်ဆွေ သူငယ်ချင်းများနှင့် ထမင်းလက်စုံ စားသုံးခြင်းသည် တစ်ယောက်တည်း အထီးကျန်စွာ စားသုံးရသူများထက် ဘဝကို ပိုမိုကျေနပ် ပျော်ရွှင်မှုရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

ထိုင်ဝမ်ကဲ့သို့ မိသားစုဝင်များ၊ မိတ်ဆွေ သူငယ်ချင်းများ ထမင်းလက်စုံ ဝိုင်းဖွဲ့စားသောက်သည့် ဓလေ့သည့် အရှေ့အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ပိုမိုမြင့်တက်လာပြီး အထူးသဖြင့် ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီယားတို့တွင် ထမင်းလက်စုံစားသည့် ဓလေ့သည် ရေပန်းစားလျက်ရှိသည်။

အာရှ၏ အပျော်ရွှင်ဆုံး နိုင်ငံများစာရင်းတွင် သိသိသာသာ အဆင့်တက်လာသည့် နိုင်ငံမှာ ဗီယက်နမ်ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၌ ကမ္ဘာ့အဆင့် ၈၃ နေရာမှာ ရှိခဲ့ရာမှ ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့အဆင့် ၄၆ နေရာအထိ အဆင့်တက်လာခဲ့ ခြင်း ဖြစ်သည်။

Source: The Nation

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၆

ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးဖြစ်သည့် ဦးချစ်ဆွေအား အလုပ်သမားဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်ခြင်း သည် ထိုင်းရောက် မြန်မာအလုပ်သမားများအတွက် ပိုမိုတင်းကြပ်မှုများ ရှိလာနိုင်ကြောင်း ရွှေ့ပြောင်း အလုပ်သမားအရေး ဆောင်ရွက်သူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

နစကဥက္ကဋ္ဌ သက်တမ်း ၆ လ ထပ်တိုးချိန်တွင် ၁ နှစ်ကျော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် အလုပ်သမားဝန်ကြီး ဦးမြင့်နောင်ကို တာဝန်မှ အနားပေးလိုက်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ် ဦးချစ်ဆွေကို အစားထိုး ခန့်အပ် လိုက်သည်။

ဦးချစ်ဆွေသည် ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့သည့်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အလုပ်သမား အရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ထဲထဲဝင်ဝင် သိရှိသူဖြစ်သောကြောင့် ပိုဆိုးရန်သာရှိကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမား အရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးမင်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကိုတွေ့ရစဉ်

ဦးမင်းဦးက “ဒီဘက်မှာရှိတဲ့ အနေအထားကိုလည်း သူသိထားပြီးသားလေ။ သူ့အနေနဲ့ကတော့ ပြောရမယ်ဆိုရင် တစ်ခုသာတာက ဒီဘက်မှာရှိတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်က အာဏာပိုင်တွေနဲ့ အဆက်အသွယ်ရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် တချို့ဟာတွေမှာတော့ ညှိနှိုင်းလုပ်ဆောင်လို့ရတဲ့ဟာတွေရှိတယ်။ ကျနော်ဆိုလိုတာက အလုပ်သမားအရေး အတွက်ကတော့ ပိုပြီးကောင်းဖို့ မရှိနိုင်ပါဘူး။ ပိုဆိုးဖို့ပဲရှိတယ်။ ဘယ်လိုမျိုးကိုင်တွယ်လို့ ရမလဲ၊ ညှိလို့ရမလဲ ဒါမျိုးတွေပဲ အားထုတ်ပြီးလုပ်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ကြပ်မှာကတော့ ကျိန်းသေတယ်လေ။ သူက ဒီမှာရှိတဲ့ အနေအထားကို သူကသိသွားပြီးပြီဆိုတော့ အလုပ်သမားတွေ ဘယ်လိုမျိုး ညှိလို့ရမလဲဆိုတာ ပိုပြီး ကျွမ်းကျင်သွားတာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ဦးချစ်ဆွေသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ၌ နစက သက်တမ်း ၆ လတိုးစဉ်က ထိုင်းနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး အဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်တွင် နစက သက်တမ်း ၆ လ ထပ်မံ တိုးသည့်အခါမှာတော့ အလုပ်သမားဝန်ကြီးအဖြစ် ပြောင်းလဲ ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည်။

ဦးချစ်ဆွေသည် အလုပ်သမားအရေး ပို၍ကျွမ်းကျင်သည်ဟု သုံးသပ်ကာ အလုပ်သမားဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ် လိုက်ခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ သို့သော် အလုပ်သမားအရေးမှာ အလားအလာ ကောင်းလာဖွယ်မရှိကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကိုတွေ့ရစဉ်

ဦးအောင်ကျော်က “ကျနော်တို့ အစဉ်အလာမှာလည်း နိုင်ငံခြားတိုင်းတစ်ပါးမှာ သံအမတ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံထားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ပြည်တွင်းကို ပြန်လည်ခေါ်ယူပြီးမှ ဝန်ကြီးအဖြစ် ရာထူးခန့်အပ်တာ မကြားဖူးဘူး။ သူတို့ကတော့ အလုပ်သမားအရေးကို ပိုပြီးကျွမ်းကျင်တယ်လို့ သုံးသပ်ပုံရတယ်။ သို့သော် ကျနော်တို့ အမြင်မှာတော့ ထိုင်းမှာ သံအမတ်အဖြစ် နေစဉ်ကာလမှာလည်း အလုပ်သမားအရေးကို စွမ်းစွမ်းတမံ ဘာတစ်ခုမှ ဆောင်ရွက်တာ မရှိခဲ့ ဖူးတဲ့ အတွက်ကြောင့် ကျနော်တို့ အနေနဲ့တော့ အလုပ်သမားရေးရာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထိုင်းကိုယ်စားပြုတင် မဟုတ် ဘဲနဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာရှိတဲ့ လုပ်သားတွေအရေးကို သိဖို့ဆိုတာ အင်မတန်ခက်ပါလိမ့်မယ်။ ထိုင်းအလုပ်သမား အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတောင် ဘာတစ်ခုမှ စွမ်းစွမ်းတမံ မဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ဘူးဆိုတာကို ကျနော်တို့ မြင်တွေ့ ရပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်မှ စတင်ကာ စစ်မှုထမ်း အသက်သတ်မှတ်ချက်ဖြစ်သည့် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အတွင်း အမျိုးသားများအား ပြည်ပအလုပ်အကိုင်အတွက် စာချုပ်ချုပ်ဆိုမှုများကို အကန့်အသတ်မရှိ ရပ်ဆိုင်း ထားသည်။

ထိုမတိုင်ခင် ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်က နေပြည်တော် အစည်းအဝေးတွင် နစကဥက္ကဋ္ဌမှ လူဦးရေ ကျဆင်းခြင်းကြောင့် ပြည်တွင်း လုပ်သားအင်အားနှင့် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် သက်ရောက်မှုဖြစ်စေကြောင်း မှတ်ချက်ပြု ပြောဆိုထားခဲ့ သည်။

ထို့နောက် ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့တွင် စစ်မှုထမ်းနည်းဥပဒေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး နည်းဥပဒေပုဒ်မ ၅၁ မှာ စစ်မှုထမ်း ရန် ဆင့်ခေါ်သည့် အမိန့်စာ ရရှိသူသည် ဗဟိုအဖွဲ့၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ပြည်ပနိုင်ငံများကို ထွက်ခွာခွင့် မရှိစေရဟု ထည့်သွင်းပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

CNI International News

ဒမတ်စကတ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁

ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၏ အသစ်ခန့်အပ်ခဲ့သည့် သမ္မတ အာမက် အယ်ရှာရား (Ahmed al-Sharaa) က မတူကွဲပြားသည့် လူမျိုးစုများကို ကိုယ်စားပြုမည့် ပေါင်းစုံပါဝင်သော အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစိုးရအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဖြစ် ကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်က ပြောကြားခဲ့သည်ဟု ရိုက်တာမှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထိုအစိုးရအဖွဲ့သည် အင်စတီကျူးရှင်းများ ထူထောင်၍ လွတ်လပ်ပြီး မျှတသည့် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည့် အချိန်အထိ ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။

ရှာရားသည် ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်က ဆီးရီးယားသမ္မတအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

သူသည် ပြီးခဲ့သည့် နှစ်ကုန်ပိုင်းက ဆီးရီးယားတွင် လက်နက်ကိုင်တပ်ပေါင်းစုကို ဦးဆောင်ကာ ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး သမ္မတ ဘာရှာအယ်အာဆတ် (Bashar al-Assad) ကို ဖြုတ်ချနိုင်ခဲ့သည်။

အာမက် အယ်ရှာရားကို တွေ့ရစဉ် 

ထို့နောက် ကြားဖြတ်အစိုးရအဖွဲ့ ထူထောင်ကာ ၁၃ နှစ်ကြာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကို အကူအညီပေးလိုသည့် အနောက်နိုင်ငံများ၊ အာရပ်နိုင်ငံများ၏ သံတမန်ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့များနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားလွှတ်တော်ကို ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဖျက်သိမ်းပြီးနောက် ရွေးကောက်ပွဲအသစ် မကျင်းပမီ အချိန်အထိ လွှတ်တော်နေရာတွင် အစားထိုးရန် ဥပဒေပြုအဖွဲ့ငယ်တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းမည်ဟု ရှာရားက ပြောကြားခဲ့သည်။

လာမည့် ရက်ပိုင်းအတွင်း ဆီးရီးယားပြည်သူများ၏ အနာဂတ်နိုင်ငံရေး အစီအစဉ်များကို ဆွေးနွေးနိုင်မည့် နိုင်ငံတော်အဆင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးညီလာခံကို ကျင်းပရန် ကော်မတီတစ်ခု ဖွဲ့စည်းသွားမည်ဟုလည်း ရှာရားက ဆိုသည်။

ထိုညီလာခံအပြီးတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ် ရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်မည် ဖြစ်ပြီး အခြေခံဥပဒေရေးဆွဲရေးနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရေး လုပ်ငန်းစဉ်သည် ၄ နှစ်အထိ ကြာမြင့်နိုင်ကြောင်း ရှာရားက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: ရိုက်တာ

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၁

လျှပ်စစ်ဓာတ်အား လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်မှ ဆောင်ရွက်သည့် စီမံကိန်းများရှိသကဲ့ သို့ လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့်လည်း မိမိတို့လုပ်ငန်း လိုအပ်ချက်များအလိုက် ဆိုလာစီမံကိန်းများကို ဆောင်ရွက်နိုင် ကြောင်း နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၀ ရက်က မိတ္ထီလာခရိုင်အတွင်းရှိ အသေးစား၊ အငယ်စားနှင့် အလတ်စား စီးပွားရေး(MSM E) လုပ်ငန်းရှင်များအား တွေ့ဆုံစဉ် ၎င်းက ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

အ‌သေးစား၊ အငယ်စားနှင့် အလတ်စားစီးပွားရေး(MSME) လုပ်ငန်းရှင်များက လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားရရှိရေး ဆိုလာစနစ်ဖြင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား အသုံးပြုနိုင်ရေး နိုင်ငံတော်မှ ကူညိဆောင်ရွက်ပေးစေလိုကြောင်း နစကဥက္ကဋ္ဌကို တင်ပြခဲ့ကြသည်။

နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က “ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား လိုအပ်ချက်အတွက် မိမိတို့အနေဖြင့် ပြန်လည် ပြည့်ဖြိုးမြဲစွမ်းအင်မှ ထုတ်ယူသုံးစွဲမှုကို အားပေးဆောင်ရွက်လျက်ရှိကြောင်း၊ မိတ္ထီလာသည် မိုးရွာ ရက်နည်းသည့် ဒေသဖြစ်သဖြင့် နေရောင်ခြည်စွမ်းအင်ဖြင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထုတ်ယူသုံးစွဲမှုကို အောင်မြင်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်မှ ဆောင်ရွက်သည့် စီမံကိန်းများရှိသကဲ့သို့ လုပ်ငန်းရှင်များ အနေဖြင့် လည်း မိမိတို့လုပ်ငန်း လိုအပ်ချက်များအလိုက် ဆိုလာစီမံကိန်းများကို ဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်း” ပြောသည်။

လျှပ်စစ်ဓာတ်အားဖြန့်ဝေပေးနိုင်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ အကြမ်းဖက်သမားများ၏ ဖျက်ဆီးမှုများ၊ အချို့ စက်ရုံများ အနေဖြင့် စွမ်းအားပြည့် လည်ပတ်နိုင်မှုမရှိခြင်းများ၊ ဓာတ်ငွေ့လိုအပ်ချက် မပြည့်မီမှုများကြောင့် အခက်အခဲများ ရှိကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

ထို့ပြင် နိုင်ငံတော်မှ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းများ အကောင်အ ထည်ဖော်ရာတွင် ကန့်ကွက်မှုများလည်းရှိကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် အမြန်ဆုံး အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်၍ ရသည့် ဆိုလာစနစ်ကို မိမိတို့အနေဖြင့် အားပေးဆောင်ရွက်နေခြင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်မှ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသကဲ့ သို့ လုပ်ငန်းရှင်များအနေဖြင့်လည်း တစ်နိုင်တစ်ပိုင် ဝိုင်းဝန်းဆောင်ရွက်ကြရန်လိုကြောင်း နစကဥက္ကဋ္ဌက ပြောသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်မှု အလွန်များပြားလာပြီး ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများနှင့် ကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်းများ အဓိက လည်ပတ်နေသည့် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၌ တစ်နေ့လျှင် ၄ နာရီကြား ၂ ကြိမ်ပေး၍ ၁၆ နာရီ မီးပြတ်တောက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် အလုပ်ရုံများ၊ စက်ရုံများ၊ ရုံးလုပ်ငန်းများ လည်ပတ်ရန် အခက်အခဲများဖြစ်လာကြသလို ပြည်သူလူထု ကြားမှာလည်း လူနေမှုကုန်ကျစရိတ်များ မြင့်မားလာကြကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၅

မြန်မာ့တပ်မတော်၏ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တည်ရှိရာ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အမ်းမြို့နယ်တွင် တိုက်-ပွဲများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားနေသောကြောင့် အမ်းမြို့သည် စစ်ရေး/စီးပွားရေးအတွက် ဘယ်လောက်အရေးပါသလဲဟု မေးခွန်းထုတ်မှုများ ရှိနေသည်။

အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တည်ရှိရာ အမ်းမြို့သည် မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါသော နယ်မြေဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ(ANP)မှ မူဝါဒရေးရာဦးဆောင်ကော်မတီဝင် ဦးထွန်းအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အရေးပါတယ်ဆို ရခိုင်မှာ အဓိကနေပြီးတော့ သူကဌာနချုပ်လေ၊ တကယ်ကို အချက်အချာကျတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့က အမ်းကိုက မူလရှိနေတဲ့ ဗမာပြည်မက အုပ်ချုပ်မယ့်အချိန်မှာ မဟာဗျူဟာအရ တည်ထားတဲ့ဟာဖြစ်တယ်၊ ဒီနေ့ခါက ပြည်မမှာတော့ တစ်နိုင်ငံလုံးမှာတော့ သူ့ကိုလက်မခံတော့ဘူး ဆိုတဲ့ အချိန်မှာ အမ်းက ကုန်းတွင်းပိတ်သွားတဲ့ မဟာဗျူဟာအရ တွက်ချက်ထားတဲ့ဟာတွေက လွဲသွားတယ်ပေါ့ဗျာ။ အမ်းမြို့နယ်မှာဆိုရင် ကျေးရွာပေါင်း ၃၀၀ ကျော်လောက်ရှိတယ်၊ နယ်ကျယ်တယ်ပေါ့လေ အကျယ်ဆုံးဖြစ်တယ်။ အဲဒီနယ်တွေ အကုန်လုံးကို ဘယ်လိုမှ စကစ-က ထိန်းချုပ်လို့မရဘူး။ သူအဲ့တာတွေကို လက်လွှတ်ထားတာကြာ ပြီ၊ သူက အမ်းမြို့ပေါ်မှာပဲရှိတယ်။ အခုချိန်မှာ သူအဲ့ဒီဟာတွေ ဆုံးရှုံးသွားမယ်ဆိုလည်း သူ့ရဲ့အနောက်ဘက် ခံတပ်ကြီးလုံးဝ ဆုံးရှုံးသွားတာဖြစ်တယ်၊ ကျိုးသွားတာဖြစ်တယ်"ဟု ပြောသည်။

အာရက္ခတပ်တော် AA ကိုတွေ့ရစဥ်

ထို့အတူ စီးပွားရေးအရ နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ၊ စီမံကိန်းများရှိသောကြောင့် အမ်းမြို့ကို မြန်မာ့တပ်မတော် လက်လွတ်လိုက်ရပါက အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် အာရက္ခတပ်တော်(AA) တို့ ဆွေးနွေးကြရမည့် အခြေအနေ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ကြောင်း ဦးထွန်းအောင်ကျော်က ဆက်ပြောသည်။

၎င်းက “စီးပွားရေးအရကတော့ အမ်းစစ်ဌာနချုပ် ကျပြီဆိုတာနဲ့ ရခိုင်မှာအဓိက နိုင်ငံတကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားတဲ့ စစ်တွေ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်ရဲ့မြို့တော် အဲဒီနေရာမှာ ကုလားတန်စီမံကိန်းရှိတယ်၊ ဒါလည်း အရေးကြီးတယ်။ နောက် တစ်ခါ ကျောက်ဖြူ တရုတ်ရဲ့ တကယ့်ကို သမုဒ္ဒရာနှစ်စင်းစီမံကိန်း တရုတ်ကရေရှည် Plan ဆွဲပြီးတော့ လုပ်ထား တဲ့ထဲမှာ ကျောက်ဖြူဟာ အရမ်းအရေးကြီးတဲ့ နေရာမှာရှိတယ်။ ပြီးတော့ ဒီလိုအရေးကြီးတဲ့နေရာ အခု အမ်း ကျပြီဆိုရင် အမ်းကနေအောက်ကို နည်းနည်းလေး ဆင်းလိုက်တာနဲ့တင် ကျောက်ဖြူ ရေထွက်ပေါက်ကို ရောက် သွားတာပဲလေ။ ဒီတော့ သေချာပေါက် အမ်း ကျပြီဆိုတာနဲ့ စစ်တွေရယ်၊ ကျောက်ဖြူရယ် ဆိုတာကတော့ အိန္ဒိယ ရယ်၊ တရုတ်ရယ်၊ တပ်တော်ရယ်ပေါ့နော် သူတို့တွေ စကားပြောကြရလိမ့်မယ်"ဟု ပြောသည်။

တရုတ်- မြန်မာနှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ပိုက်လိုင်းစီမံကိန်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရခိုင်ပြည်နယ် အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းမှ အရှေ့မြောက် ရှမ်းပြည်နယ်ကတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အနောက် ဘက် ပြည်နယ်များအထိ ဆက်သွယ်ထားသော စီမံကိန်းကြီးဖြစ်သည်။ 

ထိုစီမံကိန်းသည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်ပေါင်း ၂၂ မြို့နယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားပြီး စုစုပေါင်း ကုန်ကျစရိတ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၄၅ ဘီလီယံကျော် ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှ ရခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော် စစ်တွေဆိပ်ကမ်းအထိ ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝ မြို့နယ်အားဖြတ်ပြီး ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်း ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို တည်ဆောက်နေသည့် ကုလားတန်မြစ် စီမံကိန်းလည်းရှိနေသည်။

အမ်းမြို့သည် နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အရေးပါသော မြို့ဖြစ်သောကြောင့် ပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်ကြောင်း တရုတ်-မြန်မာအရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်ကို တွေ့ရစဥ်

၎င်းက “နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် ခင်ဗျားပြောသလိုပဲ တော်တော်အရေးပါပါတယ်၊ ဒီဘက်ကလည်း အကုန်လုံး လောက်နီးနီး ရပြီလေ၊ ဒါပဲကျန်သလို ဖြစ်တာကိုး။ အဲတော့ စစ်ကောင်စီဘက်ကလည်း ဒါကို အ-သေအကြေခံဖို့ စဥ်းစားထားထင်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆို‌တော့ ဒီဘက်မှာလည်း ထိထားတာတွေက အများကြီးဆိုတော့ တော်တော်လေးတော့ ပြဿနာကြီးမယ်ထင်တယ်၊ အပြင်းအထန်တော့ တိုက်နေကြရမယ်ထင်တယ်။ တိုက်နေ တာလည်း ကြာလည်းကြာပြီနော်၊ ဘေးပတ်ပတ်မှာလည်း AA ကပဲ ဝိုင်းထားတယ်လို့ ကြားတယ်။ အရေးကြီး တာတော့ နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အရေးကြီးတာပဲ၊ ဒါကြောင့်မို့ အ‌-သေအလဲ တိုက်နေကြတာ ဖြစ်မယ်ထင်တယ် ကြည့်ရတာ"ဟု ပြောသည်။

AA သည် စစ်ဆင်ရေးများ စတင်ဖော်ဆောင်စဉ် ကတည်းက တရုတ်၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအား ကာကွယ်မည်ဟု ပြောကြားထားကြောင်း၊ နှစ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် တရုတ်ကို ထိခိုက်နစ်နာအောင် လုပ်နိုင်လိမ့်မည် သို့မဟုတ် လုပ်ရဲလိမ့်မည်ဟု မထင်ကြောင်း၊ လုပ်ရန်လည်း သင့်တော်မည် မဟုတ်ကြောင်း စစ်ရေးအကဲခတ်များက ထောက်ပြကြသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် AA ကြား ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ အမ်း၊ မောင်တောနဲ့ တောင်ကုတ်မြို့နယ်များမှာ တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေကြသည်။

လက်ရှိတွင် အမ်း၊ မောင်တော၊ ဂွနှင့် တောင်ကုတ် မြို့နယ်များတွင် AA က အင်အားအလုံးအရင်းနှင့် ထိုးစစ်ဆင် နေသလို ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်နှင့် စစ်တွေမြို့နယ်များကိုလည်း AA မှ ဝိုင်းရံပိတ်ဆို့ထားကြောင်း သိရသည်။

AA ဘက်ကနေ ချင်းလက်နက်ကိုင် တချို့နှင့် ကျောင်းသားလက်ရုံးတပ်ဖွဲ့(SAF) အပါအဝင် တခြားသော နွေဦး တော်လှန်ရေးမှတဆင့် ပေါ်ပေါက်လာသော လက်နက်ကိုင်များ ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်ပေးလျက်ရှိနေသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၅

တရုတ်အစိုးရ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးများတက်ရောက်ရန်နှင့် တရုတ်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများဖြင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန်အတွက် နစကဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာမြန်မာလေကြောင်းလိုင်း(MAI)နှင့် ထွက်ခွာသွားပြီဖြစ်ကြောင်း သိရ သည်။

အဆိုပါ တရုတ်ခရီးစဉ်တွင် နစကဥက္ကဌနှင့်အတူ နစက တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးရဲဝင်းဦး၊ ကောင်စီဝင် နှင့်အကြံပေး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးညိုစော၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးတချို့၊ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးတို့ မှ ဝန်ကြီးချုပ်များ လိုက်ပါသွားသည်။

ထို့နောက် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်နှင့် ၇ ရက်နေ့များတွင် တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကျင်းပမည့် အဌမအကြိမ် မြောက် မဟာမဲခေါင် ဒေသခွဲ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၊ (၁၀)ကြိမ်မြောက် ဧရာဝတီ-ကျောက်ဖရား- မဲခေါင် စီးပွားရေး ပူးပေါင်း ဆောင် ရွက်မှု မဟာဗျူဟာ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး၊ (၁၁)ကြိမ်မြောက် ကမ္ဘောဒီယား- လာအို- မြန်မာ- ဗီယက်နမ် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ထိပ်သီး အစည်းအဝေးများသို့ တက်ရောက် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။

ထို့နောက် တရုတ်အစိုးရအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူများနှင့်တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း နစကသတင်း ထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

နှစ်နိုင်ငံ အစိုးရနှင့် ပြည်သူများအကြား ချစ်ကြည်ရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ကဏ္ဍပေါင်းစုံတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ပိုမိုတိုးတက်ခိုင်မာအောင် ဆွေးနွေးဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိတွင် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသများဖြစ်သည့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းနှင့် ကချင်ပြည်နယ်၌ မြန်မာ့တပ် မတော်နှင့် KIA-MNDAA-TNLA-PDF များကြား တိုက်ပွဲများ အပြင်းအထန်ဖြစ်ပွားနေသည်။

အဆိုပါ တိုက်ပွဲများကြောင့် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ဂိတ်များ ပိတ်ထားရပြီး ကုန်သွယ်ရေးများ ရပ်တန့်နေသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၂ 

လာမည့် နိုဝင်ဘာလတွင် နစကဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက် ရန်ရှိသည့်အတွက် ထိုခရီးစဉ်က စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးမှာ ဘယ်လိုအပြောင်းအလဲများ ဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုသည့်အပေါ် စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေး အကဲခတ်များကြား သုံးသပ်လျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ ခရီးစဥ်သည် တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည့် သြဂုတ်လ ကတည်းကပင် စီစဥ်ထားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

နစကဥက္ကဌ သွားရောက်မည့် တရုတ်ခရီးစဥ်သည် နှစ်ဦးပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရမည့် အကျိုးစီးပွားများ ရှိသောကြောင့် အခွင့်အလမ်းများ ပိုရလာနိုင်သလို စစ်ရေးအရလည်း အားကောင်လာနိုင်ကြောင်း သေနင်္ဂမဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအဖွဲ့မှ ဒါရိုက်တာ ဦးသိန်းထွန်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “နှစ်ဦးပူးပေါင်းပြီး လုပ်ဆောင်ရမယ့် အကျိုးစီးပွားအများကြီး ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် အခုလိုမျိုး တရားဝင်သွားရောက်တဲ့ ခရီးစဥ်မျိုး ဖြစ်လာတော့ကျ ဒီထက်မက ပိုနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်းမျိုးပေါ့၊ အဲတာတွေအတွက် တော်တော်လေး သေချာပါတယ်။ စစ်ရေးအရ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း‌ ပြောမယ်၊ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံရဲ့ တပ်မတော်တစ်ရပ်ဟာ ကိုယ့်နိုင်ငံအတွက်ကတော့ အမြဲတမ်း ဒီအင်အားစုက တည်ဆောက်ထားရတာ ထုံးစံပဲ။ အဲဒီ အင်အားစုမှာ ခုနပြောသလို နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ဒေသတွင်း ဆက်ဆံရေး ဒါတွေကပိုပြီးတော့ အထောက်အကူ ပြုစေတယ်၊ ဒါကလည်း ပထမအချက်ပေါ့။ ဒါပေမယ့် သိထားဖို့ လိုအပ်တာက ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင်ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းက အဓိက အရေးကြီးတယ်။ အဲဒီလုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ ပြင်ပမိတ်ဆွေတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး အလုပ်လုပ်ရတဲ့ အပိုင်းကျတော့ ဒုတိယအပိုင်းလာတာ။ အဲတော့ အင်အားကောင်းမှုဆိုတာတော့ ရလာနိုင်တယ်၊ ဒါပေမယ့် အဲဒီအင်အားကောင်းမှုကို မြန်မာကိုယ်တိုင်က ဘယ်လောက်ထိ အကျိုးရှိအောင် အသုံးချနိုင်လဲ၊ ဒါက အဓိကကျတဲ့ အချက်ဖြစ်လာပြီပေါ့”ဟု ပြောသည်။

သမ္မတ(ငြိမ်း) ဦးသိန်းစိန်နှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်တို့ကို တွေ့ရစဥ်

မြန်မာနှင့် တရုတ်သည် နယ်စပ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွင် ကုန်သွယ်ရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု များစွာရှိ၍ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများကြောင့် ပိတ်ထားရသည့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်‌ရေး ကိစ္စရပ်များလည်း ဆွေးနွေးနိုင် ကြောင်း နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများက သုံးသပ်ကြသည်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ ယခုခရီးစဥ်သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲနောက်ပိုင်း တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးအကြိမ် သွားရောက်ခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လနှင့် ဇူလိုင်လများကတော့ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်(ငြိမ်း)၊ နစကဒုဉက္ကဌ ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းတို့ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သေးသည်။

စစ်ရေး အလှည့်အပြောင်းများ ထူးထူးခြားခြား ဖြစ်လာနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ စီးပွားရေး အလှည့်အပြောင်းများ သာ ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးသန်းစိုးနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ရုရှားသမ္မတ ပူတင်ကို တွေ့ရစဥ်

၎င်းက “စစ်ရေး အလှည့်အပြောင်း ဆိုတာကတော့ သိပ်ပြီး‌တော့ ထူးထူးခြားခြားတော့ ရှိမလာနိုင်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် စီးပွားရေး အလှည့်အပြောင်းတွေတော့ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ စီးပွားရေး အလှည့်အပြောင်း ဆိုတာ ခုမကြာခင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀၀ ချေးငှားမယ်လို့ တယူသန် ယူဆနေပါတယ်။ အဲတာဆိုရင် စစ်ကောင်စီနဲ့ ပြိုကျနေတဲ့ သူ့စီးပွားရေးကို ကျားကန်ဖို့အတွက် အခွင့်အ‌ရေး ရသွားနိုင်တဲ့ အနေအထားရှိပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ပုံရိပ်လည်း ကောင်းနိုင်တယ်ပေါ့ဗျာ။ စစ်ရေးအရတော့ တိုက်ရိုက် ဆက်သွယ်ဖို့ အကြောင်းအချက် နည်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့အနေနဲ့ သူထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အင်အားစု တွေကို ဒီစစ်ပွဲထဲမှာ မပါသွားအောင် တားဆီးတာတို့၊ နောက်ပြီးတော့ လက်နက်စီးဆင်းမှု ကန့်သတ်တာ တို့ ဒါတွေတော့ လုပ်လာနိုင်ပါတယ်။ အဲတော့ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး အပြောင်းအလဲတွေ အနည်းအကျဥ်း တော့ ဖြစ်ထွန်းလာနိုင်တဲ့ အကြောင်းတွေရှိပါတယ်”ဟု ပြောသည်။

နစကဥက္ကဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သည် ပြည်ပခရီးစဉ် အနေဖြင့် ရုရှားနိုင်ငံအား (၃)ကြိမ်  သွားရောက်ထားပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်က ခရီးစဉ်မှာတော့ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ခရီးစဥ်သည် ဒုတိယမြောက် အဓိက မဟာမိတ်အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခုသို့ သွားရောက်မည့် ခရီးစဥ်တစ်ခုဖြစ်လာရန် ရှိနေသည်။

CNI News 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၃

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ လားရှိုးမြို့ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့(MNDAA) ကြား အပြိုင်အဆိုင် ကြိုးပမ်းနေခြင်းကြောင့် လားရှိုးမြို့သည် စစ်ရေးနှင့်စီးပွားရေးအရ ဘယ်လောက်ထိ အရေးပါ သလဲဆိုသည့်အပေါ်  နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များကြား သုံးသပ်လျက်ရှိနေသည်။

လားရှိုးမြို့သည် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်(EOAs) များအတွက် စီးပွားရေး၊ စစ်ရေးအရ အရေးပါသောမြို့ဖြစ်ကြောင်း ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO) မှ ဦးဆောင်နာယက ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနဲ့ စီးပွားရေးတို့နဲ့တွက်ရင် အဓိကအနောက်ပိုင်း ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းက ရှိတော့ အရေးပါတဲ့ မြို့ဖြစ်ပါတယ်။ အရောင်းအဝယ်ကိစ္စ၊ စီးပွားရေးကိစ္စ။ တစ်ချိန်ထဲမှာပဲ တစ်ချိန်တုန်းကဆိုရင် မြောက်ပိုင်းမှာ ပိုပြီးတော့ တိုက်ခိုက်မှုတွေပေါ့လေ။ ကျနော်တို့ တော်လှန်ပုန်ကန်မှုတွေများတော့ အဲဒီဟာကို ထိန်းဖို့က နောက်ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဝင်လာတုန်းက တိုက်ထားလို့။ အားလုံး တော်တော်များများမှာ အရေး ပါတဲ့ စစ်ဌာနချုပ် မဟာဗျူဟာကျတဲ့ စစ်ဌာနချုပ်လည်း ဖြစ်တာပေါ့ဗျာ။ အဲဒါကြောင့် ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ရှုံးသွားတယ် ဆိုရင်တော့ ဗဟိုအာဏာပိုင်တွေ အနေနဲ့ကလည်း သိက္ခာအများကြီး ကျနိုင်တယ်လို့ ပြောနိုင်တယ်။ ဒါကြောင့် စစ်ရေးအရ အရေးပါတဲ့ နေရာတစ်ခု ဖယ်ပေးလိုက်တယ်ဆိုတာ ကြီးမားတဲ့ ဆုံးရှုံးမှုဖြစ်တော့ အကုန်လုံး ပြန်မရ တာတောင်မှ အဲဒီနေရာကို အေးအေးချမ်းချမ်း နေလို့မရအောင် နိုင်တဲ့နည်းနဲ့ အနှောင့်အယှက်ပေးတာ။ အခု လည်းဒါက ရန်သူဖြစ်နေတာ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် ရတဲ့နည်းနဲ့ ကိုယ်အားရှိရင် ရှိတဲ့နည်းနဲ့ ပြန်ပြီးတော့ တုန့်ပြန် တာ ဖြစ်မှာပေါ့ဗျာ။ အဲလို ယူဆပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

လားရှိုးမြို့သည် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး ကုန်သွယ်ရေးအရ အရေးပါသော မြို့ဖြစ်သည်။

MNDAA ကိုတွေ့ရစဥ်

အလားတူ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(ရမခ) အပါအဝင် ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့များနှင့် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်စခန်းများ အခြေစိုက်ကာ နယ်မြေတည်ငြိမ်ရေး ဆောင်ရွက်မှုများ လုပ်ငန်းစဉ်များ အကောင်အထည်ဖော်သည့် မြို့ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် လားရှိုးမြို့နှင့် ရမခ တိုင်းစ်စဌာနချုပ် အပါအဝင် သိန္နီမြို့၊ ဖောင်းဆိုင်၊ မုံးကိုး၊ ချင်းရွှေဟော်၊ လောက်ကိုင်၊ ကုန်ကြမ်း စသည့် မြို့နယ်များနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများကို ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့(MNDAA)က ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ဖော်ဆောင်ကာ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည်။

ထို့နောက် MNDAA က လားရှိုးမြို့ကို အုပ်ချုပ်ရေး ထူထောင်နေခြင်းကြောင့် မြန်မာ့တပ်မတော်က လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ကာ အုပ်ချုပ်ရေးမထူထောင်နိုင်အောင် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိနေသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်သည် ရမခအား ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ရန်အတွက် လားရှိုးမြို့ကို ချေမှုန်းနေခြင်း ဖြစ်နိုင် ကြောင်း၊ လားရှိုးမြို့သည် ရှမ်းမြောက်အတွက် အဓိက အချက်အချာကျသော မြို့ဖြစ်သောကြောင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများအတွက် အရေးပါကြောင်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးသန်းစိုးနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မူဆယ်(၁၀၅) မိုင် ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်ကို တွေ့ရစဥ်

၎င်းက "လားရှိုးမြို့ရဲ့ အရေးပါမှုက တစ်စုံတစ်ရာတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက မင်းအောင်လှိုင်အတွက် အရေးအကြီးဆုံး မဟုတ်ပါဘူး။ မင်းအောင်လှိုင်အတွက် အရေးအကြီးဆုံးက လားရှိုးမှာ ဒီ MNDAA အနေနဲ့ ဆက်လက် မရပ်တည်နိုင်ဘဲနဲ့ ပြည်သူတွေကလည်း လားရှိုးမြို့ကို စွန့်ခွာထွက်ပြေး ကြဖို့အတွက် သူကြိုးပမ်းနေ တာ ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်ကတော့ ယူဆပါတယ်ဗျ။ ပြောလိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကတော့ လားရှိုးကို ပျက်စီးအောင် ဖျက်စီးပြီးမှ လားရှိး(ရမခ)ကို ပြန်တည်ဆောက်နိုင်မှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် လားရှိုးကို အပြတ်အသတ် ချေမှုန်းနေ တယ်လို့ ကျနော် ယူဆပါတယ်ဗျ။ လားရှိုးကို အပျက်အစီး ပုံကြီးတွေနဲ့ လူမနေတဲ့ ရပ်ကွက်ဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်း နေတာ ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် ယူဆပါတယ်ဗျ။ လားရှိုးကလည်း လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ အဓိက ဦးတည်ချက်က ရှမ်းမြောက်ဖြစ်တာကိုး။ အဲတော့ တစ်ပြည်လုံးကို လွှမ်းခြုံထားတာ မဟုတ်ဘူး။ ရှမ်းမြောက် အတွက်တော့ လားရှိုးက အရေးကြီးဆုံးဖြစ်တယ်၊ အချက်အချာ နေရာဖြစ်တာကိုး။ ဒါကြောင့်လည်း တိုင်းစစ် ဌာနချုပ် တည်ထားတာ”ဟု ပြောသည်။

ထို့နောက် တရုတ်-မြန်မာ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများသည် လားရှိုးမြို့ကနေ ဖြတ်သန်းနေရသည့်အတွက် စီးပွားရေးအရလည်း အချက်အချာ ချသည်ဟု ဦးသန်းစိုးနိုင်က ဆက်ပြောသည်။

၎င်းက “ဘာကြောင့်လဲဆို‌တော့ တရုတ်ပြည်နဲ့ ဆက်သွယ်နေတဲ့ စီးပွားရေးလမ်းကြောင်းတွေ အားလုံးက အဲဒီ လားရှိုးကနေ ဖြတ်သန်းနေရတာ ဖြစ်တာကိုး။ အဲတော့ လားရှိုးကို ပိတ်ဆို့ထားခြင်းအားဖြင့် စစ်ကောင်စီ အနေနဲ့ သန်းရာနဲ့ချီပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဆုံးရှုံးနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီ အခြေအနေကြောင့် သူက လားရှိုးကို ကျနော်တို့ မြေပုံပေါ်က ဖယ်ရှားနိုင်အောင် လားရှိုးက လူမနေတဲ့ ရပ်ကွက်ကြီးဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းနေပုံရတယ်လို့ ကျနော် တော့ ယူဆပါတယ်ဗျ” ဟု ပြောသည်။
တရုတ်အစိုးရ လားရှိုးမြို့ကနေ MNDAA ကို ထွက်ပြီး လောက်ကိုင်မှာသာ ခြေကုပ်ယူရန် ညှိနှိုင်းခဲ့သော်လည်း လားရှိုးမြို့ကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားပြီးမှ နောက်ဆုတ်ရမည်ဆိုလျှင် အောက်ခြေရဲဘော်များ၏ ကန့်ကွက်မှုကို ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်၍ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း MNDAA က တုန့်ပြန်ခဲ့သည်ဟု သံတမန်အသိုင်းအဝိုင်းများကြားက သိရ သည်။

MNDAA ကတော့ တရုတ်၏ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ တောင်ကြီးနှင့် မန္တလေး ကို တိုက်ခိုက်မည်မဟုတ်ကြောင်း၊ မိမိ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို အပြည့်အဝ ရရှိစေလိုကြောင်း၊ စစ်ရေးချဲ့ထွင် မည်မဟုတ်ဘဲ မိမိကိုယ်ကိုယ် ခုခံကာကွယ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၄ ရက်နေ့စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန် ထားသည်။

CNI International Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၃

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရှုပ်ထွေးလှသည့် လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေး အခင်းအကျင်းကြောင့် တရုတ်တွင် ဝင်ငွေနှင့် ချမ်းသာ ကြွယ်ဝမှု အခြေအနေကို သိရှိရန် ခက်ခဲလှသည်။

သို့သော် နိုင်ငံတစ်ဝန်း လုပ်ခလစာငွေများ တိုးတက်ခြင်းမရှိဘဲ တန့်နေသည့် လက္ခဏာများ မြင့်တက်လာခြင်း သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် အကျဘက်သို့ရောက်သည့် အခြေအနေများက စားသုံးသူများ၏ ငွေကြေး သုံးစွဲမှုများ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် စားသုံးသူများ၏ ဝယ်လိုအားကို မြှင့်တင်လိုသော တရုတ်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်း အားထုတ်မှုများကို ခြိမ်းခြောက်နေသည်။

တရုတ်အစိုးရက ထုတ်ပြန်သည့် ဝင်ငွေကိန်းဂဏန်းများ၏ အချက်အလက်များတွင်မူ အားတက်စရာကောင်းသည့် ကိန်းဂဏန်းများကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်အမျိုးသား စာရင်းဇယားဗျူရို၏ အချက်အလက်များအရ ယခုနှစ် ပထမနှစ်ဝက်အတွင်း တရုတ်၏ လူတစ်ဦးချင်းစီ သုံးစွဲနိုင်သည့် ဝင်ငွေသည် ပြီးခဲ့သည့် ပထမနှစ်ဝက်ထက် ၅ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ယွမ် ၂၀၇၇၃ ယွမ် (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၀၀၀၀) ရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

ဝင်ငွေတိုးတက်မှုနှုန်းသည် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှုန်းနှင့် တန်းတူဖြစ်ပြီး စားသုံးသူ ငွေကြေး ဖောက်ပွမှုထက် မြင့်မားနေသဖြင့် ပြည်သူများ၏ စားဝတ်နေရေးနှင့် ငွေကြေးသုံးစွဲနိုင်သည့် အခြေအနေသည် မြင့်တက်လာသည့်သဘော ဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မြေပြင်တွင် ကြုံတွေ့နေရသည့် အခြေအနေများနှင့် အခြား တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက်များတွင်မူ ထိုသို့ မဟုတ်ဘဲ ကွဲလွဲချက်များရှိနေသည်။

ဥပမာအားဖြင့် တရုတ်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင်မူ ယခုနှစ် ပထမနှစ်ဝက်အတွင်း လူတစ်ဦး ချင်းစီ၏ ဝင်ငွေခွန်ဆောင်သည့် နှုန်းထားသည် ပြီးခဲ့သည့် ပထမနှစ်ဝက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၅ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျနေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

တရုတ်သည် ဝင်ငွေခွန်ကို လျှော့ချဖြတ်တောက်ခဲ့ခြင်း မရှိခဲ့သည့် အချိန်မှစပြီး ဝင်ငွေခွန်များ လျော့ကျမှုသည် နိုင်ငံအတွင်းရှိ လုပ်ခလစာများ လျော့နည်းလာမှုနှင့် တိုက်ရိုက်အချိုးကျနေသည်။

တရုတ်၏ လူမှုမီဒီယာများ ပေါ်တွင်လည်း လစာငွေလျော့ကျခြင်း၊ အလုပ်များ ရှားပါးခြင်း အစရှိသည့် အကြောင်းအရာဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။

 ကုန်တိုက်တစ်ခုမှာ ဈေး၀ယ်နေကြသူများကို တွေ့ရစဉ်

မကြာသေးမီက တရုတ်နိုင်ငံရှိ IBM ကုမ္ပဏီမှ ဝန်ထမ်း ၁၀၀၀ ကျော် အလုပ်ပြုတ်ခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်သည် ပြည်ပ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအကြား အလုပ်အကိုင်များ ရှားပါးလာသည့် ထင်ရှားသော ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။

လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့ဒုတိယစီးပွားရေး အင်အားအကြီးဆုံး တရုတ်နိုင်ငံတွင် မော်တော်ယာဉ် ထုတ်လုပ်သည့် ကုမ္ပဏီများမှအစ ဆေးဝါးထုတ်လုပ်သော ကုမ္ပဏီများအထိ နိုင်ငံတကာကုမ္ပဏီကြီးများ ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော်လည်း လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ထိုကုမ္ပဏီများသည် တရုတ်ပြည်တွင်း လည်ပတ်နေသည့် ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းများကို အရှိန်လျှော့ချနေသည်။

တစ်ချိန်က ခိုင်မာအားကောင်းခဲ့သည့် တရုတ်၏ အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုနှင့် ဘဏ္ဍာရေးလုပ်ငန်းသည်လည်း လက်ရှိတွင် ပြန်လည်ခိုင်မာ အားကောင်းအောင် တည်ဆောက်နေရသော အဆင့်မှာပင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

လစာငွေနည်းပါးမှုများ သို့မဟုတ် လစာငွေလျှော့ချ ဖြတ်တောက်မှုများသည် မထူးဆန်းသည့် အနေအထားတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီး တစ်ချိန်က "ရွှေပန်းကန်များ" ဟု တင်စားခံရသည့် တရုတ်၏ အလုပ်အကိုင်များသည် လက်ရှိအချိန် တွင် အရောင်အသွေး မှေးမှိန်လာခဲ့သည်။

မြေရောင်းချမှုများမှ ဝင်ငွေများ လျော့ကျလာသဖြင့် ဒေသန္တရအစိုးရများသည် ငွေကြေးချွတ်ချုံ့ကျမည့် အခြေအနေမှ ရုန်းထွက်ရန် ရုန်းကန်နေရသည်။

ဒေသခံအာဏာပိုင်များသည် ဝန်ထမ်း အများအပြားကို ရာထူးမှ မဖြုတ်သေးသော်လည်း ဆေးရုံများနှင့် ဘတ်စ် ကား ကုမ္ပဏီများကဲ့သို့ ပြည့်သူ့ဝန်ဆောင်မှု အစိုးရဌာနများရှိ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများအတွက် ခံစားခွင့်ပေးထားသည့် အပိုဆုကြေးငွေများ၊ ထောက်ပံ့ကြေးများကို လျှော့ချနေသော သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေသည်။

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများနှင့် အချိန်ပိုင်း လုပ်သားများကဲ့သို့ အခြား လူမှုဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းများ၏ ဝင်ငွေ အခြေအနေသည်လည်း စိတ်ဓာတ်ကျစရာဖြစ်နေသည်။

ဆောက်လုပ်ရေးနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများသည် တရုတ်တွင်ရှိသည့် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား သန်း ၃၀၀ ၏ ထက်ဝက်နီးပါးကို အလုပ်ပေးထားနိုင်သော်လည်း မြေနေရာ အခက်အခဲများနှင့် လူအစား စက်များကို အစားထိုး ပြီး လုပ်ငန်းလည်ပတ်နေမှုများကြောင့် ကျွမ်းကျင်မှုနည်းပါးသည့် အလုပ်အကိုင်များ ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းက လူစည်ကားရာနေရာတစ်ခုကိုတွေ့ရစဉ်

အငှားကား မောင်းနှင်မှုနှင့် အစားအစာ ပို့ဆောင်မှုကဲ့သို့ အချိန်ပိုင်း အလုပ်အကိုင် စျေးကွက်တွင်လည်း အလုပ်အကိုင်များ ရရှိရေးအတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်လျက်ရှိသည်။

လုပ်ခလစာငွေများ တုံ့ဆိုင်းနေမှုသည် တရုတ်၏ အိမ်ထောင်စုလိုက် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုနှုန်း ကျဆင်းလာချိန်တွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဝင်ငွေဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နှေးကွေးမှုနှင့် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုရလဒ် ကွယ်ပျောက်နေသည့် အခြေအနေ နှစ်ခု ပေါင်းစည်းမှုသည် တရုတ်၏ စားသုံးသူများ၏ ယုံကြည်ချက်ကို အနိမ့်ဆုံး အခြေအနေအထိ ဆွဲချရာရောက်ခဲ့ သည်။

ထိုအခြေအနေက စားသုံးသူများ၏ အသုံးစရိတ်များ လျော့ကျမှုကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။

ဥပမာအားဖြင့် ဘေကျင်းမြို့တော်တွင် ယခုနှစ် ပထမ ၆ လအတွင်း အကြီးစား စားသောက်ဆိုင်များ၏ စုပေါင်း အမြတ်ငွေသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ပထမ ၆ လတာ ကာလနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၈၈ ဒသမ ၈ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျခဲ့သည်။

တရုတ်အစိုးရသည် လွန်ခဲ့သည့် ၂ နှစ်အတွင်း စားသုံးသူများ၏ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုကို မြှင့်တင်ရန် အားထုတ် ကြိုးပမ်း မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ 

တရုတ်ဘုံကျောင်းကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုအားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း စျေးကွက်အတွင်းရှိ ထုတ်ကုန်များနှင့် ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများသည် မျှော်မှန်းထားသလောက် ကောင်းမွန်ခဲ့ခြင်းမရှိသဖြင့် စားသုံးသူများ၏ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုကို မြှင့်တင်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိ ကြောင်း ယေဘုယျအားဖြင့် မှတ်ယူနိုင်သည်။

ညစျေးများ ဖွင့်လှစ်ခြင်းကဲ့သို့ စားသုံးသူများ၏ ငွေကြေးသုံးစွဲမှုကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် အသုံးမဝင်ပေ။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အိမ်ထောင်စုလိုက် ဝင်ငွေလျော့ကျနေမှုက စားသုံးသူကဏ္ဍတွင် ငွေကြေးသုံးစွဲမှုကို ဟန့်တားရာ ရောက်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ဥပမာအားဖြင့် လစာဝင်ငွေ နည်းလာသူများသည် ၎င်းတို့၏ အသုံးစရိတ်ကို တတ်နိုင်သမျှ ချုံ့လာခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

တရုတ်တွင် ဆယ်စုနှစ် ၄ စုကျော် စီးပွားရေး ထွန်းကားလာပြီးနောက် လက်ရှိ၌ စီးပွားရေးကို အဆင့်မြှင့်တင်ရန်  အိမ်ထောင်စုများအတွက် ဝင်ငွေများကို ပြန်လည်သတ်မှတ်ဖို့ လိုအပ်သည်။

စီးပွားရေး လှုပ်ရှားမှု အစီအစဉ်များကို ပြန်လည် စဉ်းစားသုံးသပ်ရန်အတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံး ချဉ်းကပ်မှုမှာ ရှုပ်ထွေးပြီး အလုပ်မတွင်သည့် ဗျူရိုကရေစီယန္တရားကို လျှော့ချရန်နှင့် အိမ်ထောင်စုများအတွက် သတ်မှတ်ထား သည့် အခွန်များကို သိသိသာသာ လျှော့ချရန်ဖြစ်သည်။

Source: SCMP