CNI International Article
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅

အိန္ဒိယ၏ အနောက်မြောက်နယ်စပ်ဒေသကို ကမ္ဘာက စောင့်ကြည့်နေချိန်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် ထိစပ်နေသည့် အရှေ့မြောက်နယ်စပ်၌ အလွန်အရေးကြီးသော အခြေအနေများ တိတ်တဆိတ် ဖြစ်ပွားသွားခဲ့သည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လက ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ် (Antonio Guterres) ၏ ဒါကာ ခရီးစဉ်အတွင်း ဘင်္ဂါလီ(မူရင်း- ရိုဟင်ဂျာ)များကို နေရပ်ပြန်ပို့ရေးအတွက် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံ လမ်းတစ်ခုကို ဖန်တီးရန် အကြံပြုခဲ့သည်။

ထိုအကြံပြုချက်ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်ဆုရင် ယူနွတ်(Yunus) ဦးဆောင်သည့် ကြားဖြတ်အစိုးရသည် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်ရေး စီမံကိန်းကို တွန်းအားပေး လုပ်ဆောင် နေသည်။

ဘင်္ဂါလီအရေး အဆင့်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် ရာထူးကို ရရှိခဲ့သည့် ခါလီလူအာ ရာမန် (Khalilur Rahman) ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်(NSA)အဖြစ် ခန့်အပ်မှုသည် အဆိုပါစင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်ရေး အစီအစဉ်ကို ပြည်တွင်း/ပြည်ပ သဘောတူညီချက်မပါဘဲ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ် ထားသော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ၏ သဘောထားကို ပြသရာ ရောက်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွက် လူသားချင်း စာနာထောက်များမှုများ ပေးပို့ရေး၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကော့ဘဇား (Cox’s Bazar) ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် နေထိုင်နေသည့် ဘင်္ဂါလီဒုက္ခသည်များကို နေရပ်ပြန်ပို့ရေး တို့အတွက် ထိုစင်္ကြံလမ်းကို အသုံးပြုသွားမည်ဟု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေးအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် မက် တောင်ဟစ် ဟော့စိန် (Md Towhid Hossain) က ပြောကြားခဲ့သည်။

ဘင်္ဂါလီတွေကို တွေ့ရစဉ်

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ဘင်္ဂါလီဒုက္ခသည် ၁ ဒသမ ၃ သန်းသည် ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ ပြန်ရန် ၂၀၁၇ ခုနှစ်ကတည်းက ဆက်တိုက် ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

ဒုက္ခသည်များကို နေရပ်ပြန်ပို့မည့် တစ်ဖက်သတ်ဆန်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတိုက်အခံ များကလည်း ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။

ပထမအချက်မှာ ယခု ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် ရွေးကောက်ခံ အစိုးရမဟုတ်ဘဲ ယာယီအစိုးရ ဖြစ်နေခြင်း ကြောင့် ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအချက်မှာ ထိုအစီအစဉ်ကို အခြားနိုင်ငံရေး အင်အားစုများနှင့် တိုင်ပင်မှု မရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။
လက်ရှိ ပါတီလှုပ်ရှားမှုများ ပိတ်ပင်ခံထားရသည့်  Awami League ပါတီကလည်း ထိုစင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်ရေး အစီအစဉ်ကို ကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး အနောက်နိုင်ငံများသည် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို စစ်ပွဲဆင်နွှဲရန် ထိုစင်္ကြံကို အသုံးပြု ဖွယ်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အမျိုးသားရေးပါတီ (BNP) ကဲ့သို့ အခြားနိုင်ငံရေး ပါတီများကလည်း ယာယီအစိုးရ၏ တစ်ဖက် သတ် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဝေဖန် ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။

ထိုစင်္ကြံလမ်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ အချူပ်အခြာအာဏာကို ထိခိုက်စေမည့် အလားအလာအပေါ် အတိုက်အခံ များက စိုးရိမ်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။

စိတ်မကောင်းစရာ နောက်တစ်ချက်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်မည့် အရိပ်လက္ခဏာများ မရှိသေးဘဲ အထိန်းအကွပ်မရှိသည့် အခြေအနေ ဖြစ်နေသည်။

အနောက်နိုင်ငံများ၏ ထောက်ခံမှုကို ရရှိထားသည့် ယာယီအစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအကဲ မိုဟာမက် ယူနွတ် (Muhammed Yunus) ကလည်း အမေရိကန်၏ အလိုဆန္ဒကို ဖြည့်ဆည်းပေးနေသည်။

ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂူတာရက်စ်နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ယာယီအစိုးရအဖွဲ့ အကြီးအကဲ ယူနွတ်ကို တွေ့ရစဉ်

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကံကြမ္မာသည် ယူနွတ်၏ လက်ထဲတွင် ရှိနေသည်။ သို့သော် ယခုကဲ့သို့ အရေးကြီးသည့် ဆုံးဖြတ် ချက်များ၏ ရလဒ်သည် အိန္ဒိယ၏ အနီးဝန်းကျင်ရှိ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုများ ရှိစေမည် ဖြစ်သည်။

ယူနွတ်သည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားကို အာရုံစိုက်နေသဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသည် ပထဝီဝင်နိုင်ငံ ရေး ပြိုင်ဆိုင်မှုများ၏ ဗဟိုချက်ဖြစ်လာဖွယ်ရှိသည်။

အမေရိကန်နှင့် ကုလသမဂ္ဂအပြင် နိုင်ငံတကာ ပဋိပက္ခလေ့လာရေးအဖွဲ့ (ICG) တို့ကလည်း မြန်မာပဋိပက္ခတွင် အင်အားကြီးမားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဖြစ်သော အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု များ ပြုလုပ်ရန် ယူနွတ်ကို ယခုနှစ်အစောပိုင်းက တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

တစ်ဖက်တွင်လည်း မြန်မာ့တပ်မတော်သည် ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်းကဲ့သို့ တရုတ်၏ စီမံကိန်းများကို ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိစေရန် တရုတ်နှင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည။

ထို့ပြင် နစကသည် အခြေခံ အဆောက်အအုံများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ပုဂ္ဂလိက လုံခြုံရေးကုမ္ပဏီများ တည်ထောင်ခွင့် ပြုမည့် ပူးတွဲလုံခြုံရေး လုပ်ငန်းကုမ္ပဏီ (JSVC) ကိုလည်း တရုတ်နှင့်ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
တရုတ်သည် ထိုစီမံကိန်းကို အသုံးပြုပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြားနိုင်ငံများထက်စောကာ ခြေကုပ်ယူမည်ဖြစ်သည်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်က ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကို ညီနောင်မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း ရှမ်းပြည်နယ်တွင် စတင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့တွင် MNDAA၊ TNLA နှင့် AA တို့ ပါဝင်သည်။

AA သည် မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝန်းရှိ အင်အားနည်းသည့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို ထောက်ပံ့ ပေးနေသည့်အပြင် မဟာမိတ်များကို ကူညီပေးရန် မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းတွင် လက်နက်ကိုင်အင်အား ၆၀၀၀ နီးပါးဖြင့် တပ်စွဲထားသည်။

ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂူတာရက်စ်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ပြင် AA သည် တရုတ်၏ လွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် ရှိနေသည်ဟု ယူဆရသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ “၀” ဒေသ၏ ထောက်ခံမှုကိုလည်း ရရှိထားသည်။

ယနေ့တွင် တရုတ်သည် မြန်မာ့တပ်မတော်ကိုသာမက အချို့တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအပေါ်တွင်ပါ ဩဇာလွှမ်းမိုးထားပြီး အနောက်နိုင်ငံများကို ထိတ်လန့်စေခဲ့သည်။

အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း အိန္ဒိယသည် မြန်မာနှင့် ကီလိုမီတာ ၁၆၄၀ အရှည် ထိစပ်နေသည့် နယ်စပ်ဒေသတွင် လုံခြုံရေးကို ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်နေကာ မြန်မာနှင့် ဆက်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းများကို ဖွင့်လှစ်ထားသည်။

ထိုအချိန်တွင် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှု၊ စီးပွားရေး အကျပ်အတည်း၊ ပြည်တွင်းလုံခြုံရေး ပြဿနာများနှင့် ရင်ဆိုင် နေရသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံတစ်ခု ဖော်ဆောင်ရန် မရမက တောင်းဆိုနေ ခြင်းကြောင့် ဒေသတွင်း စိုးရိမ်မှုများကို မြင့်တက်စေခဲ့သည။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် Awami League ပါတီကို ပိတ်ပင်မှု၊ ယခင်အစိုးရဟောင်းအား နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု တရားရုံး တွင် တိုင်ကြားမည့် အစီအစဉ်၊ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ရှိတ်ဟာစီနာ (Sheikh Hasina) ကို လိုလားသည့် စစ်တပ် အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဝါကာ အူဇာမန် (Waqar-uz-Zaman) ရုရှားသို့ ရောက်ရှိနေချိန်တွင် ရာမန်ကို NSA အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ခန့်အပ်မှု အစရှိသည့် လုပ်ဆောင်ချက်များသည် တိုက်ဆိုင်မှုတစ်ခု မဟုတ်ပေ။

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံ ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် စစ်တပ်အကြီးအကဲ၏ အာဏာကို တန်ပြန်ရန် ရာမန်ကို ရာထူးတိုးပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အတွင်းလူများက ထင်ကြေးပေးခဲ့ကြသည်။

အဆိုပါ စင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်မှုသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက် လုံခြုံရေး စိန်ခေါ်မှုများ ရှိနိုင်သဖြင့် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဇာမန်သည် ထိုအစီအစဉ်ကို ကန့်ကွက်ဖွယ်ရှိနေသည်။

စစ်တပ် အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဝါကာ အူဇာမန်ကို တွေ့ရစဉ်

သို့သော် လက်ရှိတွင် သူသည် ရာထူးတည်မြဲရေးအတွက် ထိုအစီအစဉ်ကို ပါဝင်ဖွယ်ရှိသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ Shah Jalal နိုင်ငံတကာလေဆိပ်သို့ အမေရိကန်လေတပ်၏ လေယာဉ်များသည် ကုန်ပစ္စည်း အများအပြားနှင့် ရောက်ရှိခဲ့သည့် သတင်းများကြောင့် ထိုလေယာဉ်များသည် AA နှင့် အခြား EAO များအတွက် စစ်ဘက်သုံးပစ္စည်းများ သယ်ဆောင်လာခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများသည် လူသားချင်း  စာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံနှင့် ပတ်သက်သည့် ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်သည်။
စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကင်းသည့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံကို အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းသည် ပဋိပက္ခကို ကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည်ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်း၏ မာရီယူပိုးလ် (Mariupol) မြို့နှင့် ဆီးရီးယားရှိ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံများသည် အောင်မြင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

ယူကရိန်းတွင် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှု ကင်းရမည့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စင်္ကြံများ ဗုံးကြဲခံရခြင်း၊ ဆီးရီးယားတွင် ထိုစင်္ကြံလမ်းများကို အသုံးပြုပြီး အတိုက်အခံများက မြို့များကို သိမ်းယူခြင်း အစရှိသည့် ဖြစ်စဉ်များ ရှိခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဖြစ်စဉ်တွင် ယာယီအစိုးရသည် ပြည်သူများ၏ ထောက်ခံမှုမပါ၊ နိုင်ငံရေးသဘောတူညီမှုမရှိဘဲ အနောက်နိုင်ငံများ၏ တွန်းအားပေးမှုဖြင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံကို ဖော်ဆောင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တစ်နေရာကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာကို ပိုမိုထိန်းချုပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုစင်္ကြံလမ်းကို အသုံးပြုပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ EAO များကို လက်နက်များ ထောက်ပံ့မည့် အန္တရာယ်လည်း ရှိနေသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်းရှိ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များကလည်း ထိုစင်္ကြံလမ်းကို အသုံးပြုပြီး မူးယစ်ဆေးဝါးများ မှောင်ခိုကူးဖွယ်ရှိနေသည်။ မူးယစ်ဆေးဝါး မှောင်ခိုကူးမှုသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ယခင်ကတည်းက ရှိနေသည့် ကြီးမားသော ပြဿနာဖြစ်သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိနေသည့် မြန်မာသည် ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုနှင့် ဓာတုမူးယစ်ဆေးများ ထုတ်လုပ်မှု အများဆုံး ဖြစ်သည်။

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုစင်္ကြံအတွက် သံသယဖြစ်စရာကောင်းသည့် နောက်တစ်ချက်လည်း ရှိသည်။
ထိုအချက်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် အိန္ဒိယတို့တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည့် ဘင်္ဂါလီများသည် ရခိုင်ပြည်နယ်ကို ပြန်ချင်သည့် ဆန္ဒမရှိပေ။ ရခိုင်သို့ ပြန်လျှင် လုံခြုံမှုမရှိကြောင်း ၎င်းတို့က ယူဆထားကြသည်။

ARSA ဟုခေါ်သည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကလည်း AA နှင့်တိုက်ပွဲဖြစ်ရန် တာစူနေပြီး တိုက်ပွဲများဖြစ်လာပါက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် စစ်ပွဲဇုန်တစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့ကို အမေရိကန်၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု မြင့်တက်လာနိုင်သည့် အခြေအနေ အား အိန္ဒိယအနေဖြင့် သတိပြုရမည်ဖြစ်သည်။

 AA ခေါင်းဆောင် ၂ ဦးကို တွေ့ရစဉ်

AA သည် အလွန်အင်အား တောင့်တင်းသည့် အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ဖွဲ့စည်းခဲ့ကာ လူငယ်များနှင့် အတွေ့အကြုံရင့်သည့် ခေါင်းဆောင်များပါဝင်သည်။

အမေရိကန် ဦးဆောင်သည့် အနောက်နိုင်ငံများသည် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်သည့် အဖွဲ့များအား ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သဖြင့် AA ကိုလည်း ထောက်ပံ့ပေးဖွယ်ရှိကာ အိန္ဒိယ၏ အရှေ့မြောက် နယ်စပ်ဒေသများတွင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။

အိန္ဒိယအနေဖြင့် ချင်းပြည်နယ် အရေးကိုလည်း ဂရုစိုက်ရမည်ဖြစ်ပြီး မကြာသေးမီက ဖင်လန်နိုင်ငံမှ အကျပ်အတည်း စီမံခန့်ခွဲရေး အစီအစဉ် (CMI) က ပြိုင်ဘက် ချင်းလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့ကြား ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ကို တန်ပြန်ရန်နှင့် ခြေကုပ်ရယူရန် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုအဖွဲ့များကြား ဆက်ဆံရေးများကို ကြိုးကိုင် ခြယ်လှယ်ရန် ကြိုးပမ်းနိုင်သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ AA သည် အနောက်နိုင်ငံများကို စိုးရိမ်ပြီး အပြည့်အဝ ယုံကြည်မှု မရှိသေးသော်လည်း အနောက်နိုင်ငံများ၏ မှန်ကန်သည့် ကမ်းလှမ်းချက်များကို ရရှိမည်ဆိုပါက AA ၏ သဘောထားသည် လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲသွားလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

Source: First Post

CNI Sport Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅

၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ ပရီးမီးယားလိဂ် ပြိုင်ပွဲကတော့ နောက်ဆုံးပွဲစဉ်တွေ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် ၃ နေရာအတွက် အသင်း ၅ သင်း ပြိုင်ဆိုင်မှုဟာ အလွန်စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရာသီပိတ် နောက်ဆုံးပွဲစဉ် မတိုင်မီမှာ ချန်ပီယံဖြစ်မယ့် အသင်းနဲ့ တန်းဆင်းမယ့် အသင်းတွေက ထွက်ပေါ်ခဲ့ ပြီဖြစ်လို့ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်အတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှုက နောက်ဆုံးပွဲစဉ်မှာ ပရိသတ်တွေကို ဆွဲဆောင်နိုင်ဖို့ ရှိနေတာပါ။ 

ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ လာမယ့်ရာသီအတွက် ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် ၆ နေရာအထိ ရရှိထားပြီး ချန်ပီယံ လီဗာပူးလ် အသင်း၊ အမှတ်ပေးဇယား အဆင့် ၂ နေရာက အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ယူရိုပါလိဂ်ချန်ပီယံ စပါးအသင်းတို့က ဝင်ခွင့်တွေကို ရရှိခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် လက်ကျန် ၃ နေရာအတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှုဟာ နောက်ဆုံးပွဲစဉ်မှ အဖြေထွက်ပေါ်လာမှာပါ။

ဒီနေရာအတွက် မန်စီးတီး၊ နယူးကာဆယ်၊ ချယ်လ်ဆီး၊ အက်စတွန်ဗီလာနဲ့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းတို့က ယှဉ်ပြိုင်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

 ချယ်လ်ဆီးအသင်းနဲ့ ယူနိုက်တက် ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ပွဲစဉ် ၃၇ ယှဉ်ပြိုင်အပြီးမှာ မန်စီးတီးအသင်းက ရမှတ် ၆၈ မှတ်နဲ့ အဆင့် ၃၊ နယူးကာဆယ်၊ ချယ်လ်ဆီးနဲ့ အက်စတွန်ဗီလာအသင်းတို့က ရမှတ် ၆၆ မှတ် ရရှိထားပြီး နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းက ရမှတ် ၆၅ မှတ် ရရှိထားတာပါ။ 

အဆင့် ၃ နေရာက အသင်းနဲ့ အဆင့် ၇ နေရာမှာ ရပ်တည်နေတဲ့ အသင်းတို့အကြားမှာ ရမှတ်ကွာဟမှုက ၃ မှတ် သာ ရှိတာကြောင့် ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရရှိဖို့ အသင်းတိုင်း မျှော်လင့်ခွင့်ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိ အခြေအနေ အရဆိုရင် မန်စီးတီးအသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရရှိဖို့ အခြေအနေ အကောင်းဆုံး ဖြစ်နေတာပါ။

မန်စီးတီးအသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ် နောက်ဆုံးပွဲစဉ်အဖြစ် ဖူလ်ဟမ်အသင်း အိမ်ကွင်း သွားရောက် ယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မန်စီးတီးအသင်းဟာ ဒီပွဲစဉ်မှာ အနိုင်ရလဒ် ဒါမှမဟုတ် သရေတစ်မှတ် ရရှိတာနဲ့ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရမှာဖြစ်ပြီး မရှုံးနိမ့်ဖို့တော့ လိုအပ်တာပါ။

ရှုံးနိမ့်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အခြားအသင်းတွေရဲ့ ရလဒ်ကို စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်လို့ ရလဒ်ကောင်းရရှိအောင် ကြိုးစားခဲ့ရင် မန်စီးတီးအသင်းအတွက်  ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့်ကို အေးအေးဆေးဆေး ရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ 

မန်စီးတီး အသင်းယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

မန်စီးတီးအသင်းနည်းပြ ဂွာဒီယိုလာက သူတို့အသင်း ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရရှိနိုင်မယ်ဆိုတာ ယုံကြည်မှုရှိ နေတာပါ။

နယူးကာဆယ်အသင်းဟာ နောက်ဆုံးပွဲစဉ်မှာ အဲဗာတန်အသင်းကို အိမ်ကွင်းယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဗာတန်အသင်းဟာ နယူးကာဆယ်အသင်းအတွက် ကစားရခက်နိုင်တဲ့ အသင်းဖြစ်ပေမယ့် နယူးကာဆယ် အသင်းဟာ အိမ်ကွင်းရလဒ် ကောင်းတာကြောင့် အနိုင်ရရှိအောင် ကစားပြီး ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့်ရရှိဖို့ ပစ်မှတ် ထားနေတာပါ။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းကတော့ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ကို ရရှိဖို့ကြိုးပမ်းနေတဲ့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းနဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံနေလို့ ခက်ခဲတဲ့ပွဲစဉ်တစ်ပွဲကို ယှဉ်ပြိုင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

အိမ်ကွင်းအားကောင်းတဲ့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းဟာ ဒီပွဲကို အိမ်ကွင်းကစားရမှာဖြစ်လို့ သူတို့အတွက် အားသာချက်ရှိနိုင်တာပါ။

နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရရှိဖို့ အတွက်ဆိုရင် ချယ်လ်ဆီးအသင်းကို အနိုင်ရရှိဖို့ လိုသလို သူတို့ရဲ့ အထက်မှာရှိတဲ့ အသင်းတွေထဲက အနည်းဆုံး တစ်သင်း ခြေချော်ဖို့လည်း လိုအပ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့်အတွက် မျှော်လင့်ချက် အနည်းဆုံး ဖြစ်ပေမယ့် ဝင်ခွင့်ရယူနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။

နယူးကာဆယ်အသင်းကိုတွေ့ရစဉ်

ချယ်လ်ဆီးအသင်းကတော့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းကို အနိုင်ရလဒ်ရရှိတာနဲ့ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် ရရှိမှာဖြစ်လို့ အနိုင်ရလဒ် ရယူနိုင်ဖို့ ပစ်မှတ်ထားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အက်စတွန်ဗီလာအသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ်ရာသီ နောက်ဆုံးပွဲစဉ်မှာ ယူနိုက်တက်အသင်းအိမ်ကွင်း သွားရောက် ယှဉ်ပြိုင်ရမှာပါ။ 

အက်စတွန်ဗီလာအသင်းအတွက် အနိုင်ရလဒ် ရရှိဖို့လိုသလို နယူးကာဆယ်၊ ချယ်လ်ဆီးအသင်းတို့ ရမှတ်လျော့ဖို့ ကိုလည်း မျှော်လင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ကိန်းဂဏန်း အချက်အလက်တွေ တွက်ချက်တဲ့ Opta က မန်စီးတီးအသင်းကို ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရဖို့ အကောင်းဆုံး အသင်းအဖြစ် ၉၆.၈၃ ရာခိုင်နှုန်းပေးထားပြီး၊ နယူးကာဆယ်အသင်းကို ၈၁.၇၃ ရာခိုင်နှုန်း၊ ချယ်လ်ဆီးအသင်းကို ၅၇.၈၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ အက်စတွန်ဗီလာအသင်းကို ၄၃.၉၇ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ် အသင်းကို ၁၉.၆၆ ရာခိုင်နှုန်းသာ ပေးထားတာပါ။

အဲဒါကြောင့် ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် လက်ကျန် ၃ နေရာကို ဘယ်အသင်းတွေ ရယူသွားနိုင်မလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖွယ် စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁

မြန်မာနိုင်ငံသည် စစ်ပွဲများဖြစ် အချိန်ကုန်နေပြီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းပေါ် မတက်နိုင်ခဲ့သည်မှာ နှစ်‌ပေါင်းများစွာ ကြာပြီဖြစ်သည်။

ယခု မိမိတို့ ရှင်သန်ဖြတ်သန်းနေသည့် နိုင်ငံသည် ပထမ မြန်မာနိုင်ငံလား၊ သို့မဟုတ် စတုတ္တမြန်မာနိုင်ငံလားဆို သည့်အပေါ်မှာလည်း ရှုမြင်ပုံများကွဲလွဲ၍ ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင် ချုပ်ငြိမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများ မအောင်မြင်ဘဲ ဖြစ်နေကြသည်။

ဗမာတိုင်းရင်းသားများ အားကောင်းသည့် နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် အင်အားစုများ အပါအဝင် မြန်မာ့တပ်မတော် ကတော့ ယခုမြန်မာနိုင်ငံသည် စတုတ္တနိုင်ငံ ဖြစ်သည်ဟု မှတ်ယူထားကြသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော အနော်ရထာ(ပထမမြန်မာနိုင်ငံ ထူထောင်သူ)၊ ဘုရင့်နောင်(ဒုတိယမြန်မာနိုင်ငံ ထူထောင်သူ)၊ အလောင်းဘုရား(တတိယမြန်မာနိုင်ငံ ထူထောင်သူ)တို့သည် ပထမ-ဒုတိယ-တတိယ မြန်မာနိုင်ငံ များကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်နေ့တွင် ဗြိတိသျှလက်အောက်မှ လွတ်လပ်ရေးယူခဲ့သော ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံသည် စတုတ္တနိုင်ငံဖြစ်သည်ဟု ယူဆထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲအတွင်း ပျက်စီးနေတဲ့ အဆောက်အအုံတွေကို တွေ့ရစဉ်(ဓာတ်ပုံ-ရိုက်တာ)

ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားများကတော့ အနော်ရထာ၊ ဘုရင့်နောင်၊ အလောင်းဘုရားတို့နှင့်အတူ မိမိတို့မှာ လည်း ဘုရင်စနစ်ဖြင့် ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်း အုပ်ချုပ်လာခဲ့ပြီး ၁၈၈၅ ခုနှစ်မှာ ဗြိတိသျှလက်အောက်သို့ လူမျိုးပေါင်း စုံ၏ နယ်မြေများအားလုံး ကျရောက်သွားကာ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေးယူ၍ ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့သည့်အတွက် ပထမမြန်မာနိုင်ငံဟု မှတ်ယူထားကြသည်။

ထိုသို့ မှတ်ယူရခြင်းကလည်း မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးကို တောင်တန်းနှင့်ပြည်မ အတူတကွ ပေါင်းစည်းရေး သဘောတူညီမှု ရယူခဲ့ခြင်း အပါအဝင် လွတ်လပ်သော ပြည်ထောင်များ စုပေါင်း၍ ရယူခဲ့သော လွတ်လပ်ရေးမှ ပေါက်ဖွားလာသည့် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်သည့်အတွက်ကြောင့် ယူဆခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့နောက် တိုင်းရင်းသား တန်းတူညီမျှမှု မရှိခြင်း၊ အာဏာခွဲဝေမှု အားနည်းခြင်း၊ သယံဇာတခွဲဝေမှုအားနည်းခြင်း၊ ဒီမိုကရေစီ ပျက်စီးသွားခြင်း၊ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုအားကြီးခြင်း၊ မဟာဗမာ လူမျိုးကြီးဝါဒ ဖော်ဆောင်လာခြင်း၊ သဘော တရားရေးရာများ ကွဲပြားလာခြင်း စသည့် အခြေအနေများကြောင့် ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်နေ့ လွတ်လပ်ရေးယူပြီး နောက် လပိုင်းအကြာမှာဘဲ ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရာမှာ ယနေ့ (၂၀၂၅ ခုနှစ်)အထိ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်လာခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်ရေး မရခင်တုန်းကလည်း ပဒေသရာဇ်စနစ်ကြောင့် ဘုရင်များသည် စစ်တိုက်၍ နယ်မြေချဲ့ထွင်၍ လူမျိုးစုများကြား စစ်ပွဲများဖြစ် အချိန်ကုန်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း လူမျိုးစုများ စုစုစည်းစည်း ဖြစ်လာမလားဆိုသော်လည်း ဖြစ်မလာဘဲ စစ်ပွဲများဖြစ်သာ အချိန်ကုန်နေပြန်သည်။

ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ၁၉၄၈ မှ ၁၉၅၈ ထိလည်းကောင်း၊ ၂၀၁၁ မှ ၂၀၁၅ ထိလည်း ကောင်း၊ ၂၀၁၅ မှ ၂၀၂၀ ထိလည်းကောင်း စသည့် အချိန်ကာလ သုံးပိုင်းသာ လူထုက ထိတွေ့ခံစားခွင့်ရရှိခဲ့ပြီ ကျန်အချိန်များမှာ စစ်ပွဲများအတွင်း အသက်ရှင် ရပ်တည်နေကြရသည်။

လက်နက်ကိုင်ထားသူ တစ်ဦးကို တွေ့ရစဉ် (ဓာတ်ပုံ-အေပီ)

လက်ရှိကို ကြည့်ပါကလည်း ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်က NLD အစိုးရကို ၂၀၂၀ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ မဲစာရင်း အငြင်းပွားမှုအား မဖြေရှင်းဘဲ အစိုးရဖွဲ့စည်းရန် ကြိုးစားသည်ဟုဆိုကာ ဖြုတ်ချ၍ နိုင်ငံတော်အား အရေးပေါ် အခြေအနေ ကြေညာပြီး အုပ်ချုပ်နေသည်။

ထို့နောက် လွတ်လပ်ခွင့်များ တဖြေးဖြေး လျှော့နည်းလာပြီး စစ်ဘောင်ကျယ်ပြန့်လာခြင်းနှင့်အတူ ဒီမိုကရေစီ ပျောက်ဆုံးလာနေသည်။

ထို့ကြောင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် အားကောင်းလာရေးအတွက် ကြိုးပမ်းကြရာမှာ အုပ်စု ၂ စု ကွဲလာခဲ့သည်။ အုပ်စု တစ်စုကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပ၍ စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးကို ဖယ်ရှားကာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်လည်အား ကောင်းရေး ကြိုးပမ်းနေကြသည်။

နောက်ထပ် အုပ်စုတစ်စုကတော့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး နည်းလမ်းဖြင့် စစ်တပ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးကို ဖယ်ရှား ကာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်လည်အားကောင်းရေး ကြိုးပမ်းနေသည်။

ထိုသို့ ကွဲလွဲနေချိန်မှာပဲ တချို့က ဒီမိုကရေစီကို ကာကွယ်ရန်အတွက် စစ်တိုက်နေခြင်းဟု ပြောသလို တချို့က တော့ ဒီမိုကရေစီ ဆုံးရှုံးသွားခြင်းကြောင့် စစ်တိုက်နေခြင်းဟု ပြောကြပြန်သည်။

အဆိုပါ အခြေအနေ ၂ ရပ်အကြား ပြည်သူလူထုသည် ကြားညှပ်၍ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လွတ်လပ်ခွင့် စသည့် အထွေထွေ ကျဆင်းမှု အကျပ်အတည်းများကို ရင်ဆိုင်ဖြတ်သန်းနေကြရသလို အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်သွားကြသလို မိသားစုများ ဆုံးရှုံးသွားကြရခြင်းများလည်း ကြုံတွေ့နေကြရသည်။

စစ်ဘုရင်များကတော့ သူ့နယ်မြေ ကိုယ့်နယ်မြေအဖြစ် နယ်မြေအပိုင်စားများဖြင့် ရပ်တည်လျက်ရှိသလို နယ်မြေ အပိုင်စားများ ရရှိရေးအတွက်လည်း ကြိုးပမ်းနေကြသည်။ တချို့သော စစ်ဘုရင်များကတော့ အာဏာကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းနေကြသည်။

"နိုင်ငံတွေက စစ်ပွဲကို ဖန်တီးတယ်, စစ်ပွဲတွေက နိုင်ငံကို ဖန်တီးတယ်" လို့ ဖရန်စစ်ဖူကူယားမားက ပြောခဲ့ဖူး သည်။ 

မြန်မာပြည်မှာတော့ စစ်ပွဲများကနေ အမုန်းတရားများကို ဖန်တီးလာပြီး အမုန်းတရားများက နိုင်ငံကို ပြိုကွဲအောင် ဖန်တီးနေသည်ဟု ပြောရမလိုဖြစ်နေသည်။

အဆုံးမှာတော့ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် တဖြေးဖြေးနှင့် ပျက်စီးလာပြီး ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အဟန့်အတားပေါင်းစုံဖြင့် ရင်ဆိုင်လာနေရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ အလံကို တွေ့ရစဉ်

စင်္ကာပူနိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သည့် လီယွမ်ယုကတော့ “ကင်မရာ ကိုင်ထားတဲ့သူတွေက သေနတ်ကိုင်ထားတဲ့ သူတွေထက် ဒီမိုကရေစီကို ပိုပြီး ကာကွယ်နိုင်တဲ့ အဖိုးတန် ကာကွယ်ရေးသမားဖြစ်တယ်”ဟု ၁၉၆၂ ခုနှစ်က ပြောခဲ့ဖူးသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ဒီမိုကရေစီနာမည်အောက်က သေနတ်ကိုင်ထားသူများသည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရေး ကာကွယ်နေသူများဆိုကာ စားပွဲဝိုင်းတစ်ခုတည်းမှာ မျက်နှာချင်းဆိုင်ထိုင်၍ ဆွေးနွေးနေချိန်  အပ်တိုတစ်‌ချောင်းတောင် မကိုင်ထားသော ကလောင်/ကင်မရာ ကိုင်သူများကတော့ တိုင်းပြည်ပြိုကွဲအောင် လုပ်သူများဟု စွပ်စွဲခံနေရလေသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံသည် စစ်ဘောင်ကျယ်ပြီး နိုင်ငံရေးဘောင်ကျဉ်းကာ ဒီမိုကရေစီနာမည်အောက်မှာ စစ်ဘုရင် များက အုပ်ချုပ်နေသည့် နိုင်ငံအဖြစ် ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။

ဒီမိုကရေစီနာမည်အောက်က စစ်ဘုရင်များ အုပ်ချုပ်သည့် နိုင်ငံအဖြစ်ကနေ ပြန်လည်ရုန်းထွက်ပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အခြေခံသော ပြည်ထောင်စုစနစ်အား ဖော်ဆောင်နိုင်ရေးအတွက် ပြည်သူလူထုများ စည်းလုံး ညီညွတ်ရန်လိုအပ်သလို မှန်ကန်သော ရပ်တည်ချက်များကို ရွေးချယ်နိုင်ရန်လိုအပ်သည်။

သို့မဟုတ်ပါက စတုတ္တနိုင်ငံပဲ ပြောပြော၊ ပထမနိုင်ငံပဲ ပြောပြော မြန်မာနိုင်ငံသည် ပြိုကွဲနိုင်ငံ သို့မဟုတ် ကျရှုံးနိုင်ငံအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိသွားနိုင်သည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနီးပတ်ဝန်းကျင်များနှင့် အဝေးက ဧည့်သည်များသည် မြန်မာနိုင်ငံကို ကိတ်မုန့်ကဲ့သို့ အစိတ်စိတ် ခွဲခြမ်းမျှဝေရန်အတွက် ကြိုးပမ်းနေကြခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ဒီမိုကရေစီနာမည်အောက်က စစ်ဘုရင်များ အုပ်ချုပ်နေသော နိုင်ငံအဖြစ်ကနေ ပြည်တွင်းညီညွတ်ရေး အင်အားဖြင့် ပြန်လည်၍ အသစ်တစ်ဖန် တည်ဆောက်နိုင်ရန်လိုအပ်သည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အနာဂတ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖက်ဒရယ်သည် မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်တည်လာမလဲ ဆိုသည်ကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရန်သာ ရှိတော့သည်။ 

ဂရေဟမ်ဘဲလ်က “တံခါးတစ်ပေါက်က ပိတ်နေချိန်မှာ ပွင့်နေတဲ့ အခြားတံခါးတွေရှိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့က ပိတ်နေတဲ့ တံခါးကိုပဲ ဝမ်းပန်းတနည်းနဲ့ အချိန်အကြာကြီး ထိုင်ကြည့်နေကြတယ်။ ကျနော်တို့အတွက် ဖွင့်ထားတဲ့ တံခါးတွေကို  မမြင်နိုင်ကြဘူး”ဟု ပြောခဲ့လေသည်။

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၉

ကမ္ဘာကြီးမှာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၉၀ ကျော်ရှိသည့်အနက် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည့်နိုင်ငံရှိသလို ရွေးကောက်ပွဲမရှိသည့် နိုင်ငံများရှိသည်။

အလားတူ နိုင်ငံရေးပါတီ ရှိသည့် နိုင်ငံရှိသလို နိုင်ငံရေးပါတီ မရှိသည့် နိုင်ငံများလည်းရှိသည်။ 

ဥပမာ- ဆော်ဒီ၊ ယူအေအီး၊ ကတာ၊ ဘရူနိုင်း စသည့် နိုင်ငံများတွင် ရွေးကောက်ပွဲမရှိသလို နိုင်ငံရေးပါတီများ လည်းမရှိကြပေ။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ နိုင်ငံအများစုတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ရှိသလို နိုင်ငံရေးပါတီများလည်းရှိကြသည်။ 

ထို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ ရှိသည့်နိုင်ငံများတွင် နိုင်ငံသူ/သား မဲဆန္ဒရှင်များက မဲပေးသည့်အခါမှာ မည်ကဲ့သို့သော အခြေအနေများကို လေ့လာဆန်းစစ်ပြီးမှ မဲပေးကြသလဲ၊ မဲပေးသင့်သလဲဆိုတာကို လေ့လာကြည့်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ မှာလည်း မဲဆန္ဒရှင် တစ်ဦးအနေဖြင့် ဘယ်လို အခြေခံအကြောင်းတရားများအပေါ် ကြည့်၍ မဲပေးသင့်လဲစဉ်းစား သင့်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသွားရန် ပြင်ဆင်နေကြသလို တခြားတစ်ဖက်မှာလည်း ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ရေး ဟန့်တားရန် ပြင်ဆင်နေကြသည်။

ထိုအထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံသူ/သားများသည် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည်ကို အားပေးထောက်ခံရမလား၊ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ရေး ဟန့်တားနေခြင်းကို အားပေးထောက်ခံရမလား ဆိုသည့် အခြေအနေ ၂ ရပ်ကြားမှာ ကြားညှပ်နေသည်။

ထို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်ခြင်းမဖြစ်ခြင်းထက် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲရှိခဲ့ရင် မဲဆန္ဒရှင် တစ်ဦး အနေဖြင့် စဉ်းစားဆုံးဖြတ်သင့်သော အချက်များကိုသာ အဓိကထား ဆွေးနွေးသွားလိုပါသည်။

ပါတီ၏ မူဝါဒနှင့် ရည်မှန်းချက်များ
*******************************
    ပါတီများ၏ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံခြားရေး၊ ဒီမိုကရေစီအရေး၊ ဖက်ဒရယ် အရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လူငယ်အရေး စသည့် မူဝါဒများကို သေချာလေ့လာရန် လိုအပ်သည်။ ထိုမူဝါဒများ ရှိ/မရှိကိုလည်း လေ့လာရန် လိုအပ်သည်။

အဆိုပါ မူဝါဒများသည် မိမိ၏ ယုံကြည်ချက်နှင့် တန်ဖိုးထားမှုများဖြင့် ကိုက်ညီမှု ရှိပါသလား ဆိုသည်ကိုလည်း စဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ပါတီ၏ ရည်မှန်းချက်များသည် လက်တွေ့ကျပြီး တိုင်းပြည်အတွက် အကျိုးရှိနိုင်ပါ့မလား ဆိုခြင်းကိုလည်း လေ့လာဆန်းစစ်ကြည့်ရမည်။

ပါတီ၏ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းနှင့် အတွေ့အကြုံ
*****************************************

    ထိုပါတီသည် ယခင်က အစိုးရအဖွဲ့မှာ ပါဝင်ခဲ့ဖူးလျှင် ဘယ်လိုမျိုး စွမ်းဆောင်ရည်များ ပြသခဲ့လဲဆိုသည် ကို လေ့လာရမည်၊ လူထုကို ဘယ်လို ဆက်ဆံခဲ့သလဲ၊ တိုင်းပြည်ကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင်လုပ်ပေးနိုင် ခဲ့သလား၊ နိုင်ငံသားများက ဆင်းရဲပြီး သူတို့က ချမ်းသာသွားကြသလား စသည့် အခြေအနေများကို လည်း လေ့လာ၍ စဉ်းစားရမည်။

ထို့နောက် ပါတီ၏ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းနှင့် အဖွဲ့ဝင်များ၏ အရည်အချင်း (နိုင်ငံရေးနှင့် လုပ်နိုင်စွမ်း အရည်အချင်းကို ဆိုလိုသည်) ပြည့်ဝပြီး တိုင်းပြည်အတွက် စွမ်းစွမ်းတမံ လုပ်ဆောင်နိုင်သည့်သူများ ဖြစ်ပါသလားဆိုသည်ကိုလည်း စဉ်းစားရမည် ဖြစ်သည်။

အလားတူ ပါတီ၏ အဖွဲ့အစည်း တည်ဆောက်ပုံနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ပုံများသည် တည်ငြိမ်၍ ထိရောက်မှုရှိသ လားဆိုခြင်းကိုလည်း သုံးသပ်ရမည်။

ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ အရည်အချင်းနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရား
******************************************************

    မိမိ၏ မဲဆန္ဒနယ်တွင် ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ ပညာအရည်အချင်း၊ လုပ်ငန်း အတွေ့အကြုံ၊ နိုင်ငံရေးအသိ ကြွယ်ဝမှု၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များကို လေ့လာရန်လိုအပ် သည်။

ကိုယ်စားလှယ်လောင်းသည် ပြည်သူကို ကိုယ်စားပြုနိုင်သည့် စိတ်ဓာတ်နှင့် ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းမွန်သူ ဖြစ်သလားဆိုသည်ကို စဉ်းစားရမည်။ မဲဆွယ်စည်းရုံးစဉ်ကတစ်မျိုး လွှတ်တော်အမတ် ဖြစ်သည့်အခါတစ်မျိုး လုပ်တတ်သူလား သုံးသပ်ရမည်။

ထို့နောက် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ ‌ပြောဆိုလုပ်ကိုင်ပုံများသည် ယုံကြည်အားထားလောက်မှု ရှိပါသလားဆို သည်ကို လေ့လာသုံးသပ်၍ ဆန်းစစ်ရန်လည်း လိုအပ်သည်။ 

Party List စနစ်ဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမည်ဆိုလျှင်တော့ မဲဆန္ဒရှင်သည် ကိုယ်စားလောင်းကို သိခွင့်မရ တော့ဘဲ ပါတီကိုပဲ မဲထည့်ရတော့မည်ဖြစ်သည့်အတွက် ပါတီသည် အုပ်စုဖွဲ့နိုင်ငံရေး သို့မဟုတ် ဆရာ-တပည့် မွေးနိုင်ငံရေးစနစ် ရှိနေသည့် ပါတီလားဆိုသည်ကို သုံးသပ်ပြီးမှ မဲပေးသင့် မပေးသင့်ကို ရွေးချယ်သင့်သည်။

အလားတူ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု ကြီးထွားသည့်ပါတီလား ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ လွတ်လပ်စွာ ပြည်သူအကျိုးကို ထမ်းခွင့်ပြုမည့် ပါတီလားဆိုသည်ကို စဉ်းစားရမည်။

ထို့ပြင် ပါတီအကျိုးစီးပွားနှင့် ပြည်သူလူထုအကျိုးစီးပွား ယှဉ်လာသည့်အခါ ပါတီအကျိုးစီးပွားရေး ကာကွယ်တာ လား ပြည်သူလူထုအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်သည့်ပါတီလား ကြည့်ရန်လိုအပ်သည်။

ပါတီ၏ ပံ့ပိုးသူများနှင့် ရန်ပုံငွေ
*****************************

    ပါတီကို ဘယ်သူတွေက ပံ့ပိုးနေသလဲ၊ ဘယ်သူတွေက နောက်ကွယ်က ချုပ်ကိုင်ထားသလဲ၊ ဘယ်သူ တွေအတွက် အလုပ်လုပ်ပေးနေလဲ၊ ရန်ပုံငွေများကို ဘယ်လိုစီမံခန့်ခွဲလဲဆိုသည်ကို သိရှိအောင် လုပ်၍ မဲပေးသင့် မပေးသင့်အား စဉ်းစားဆုံးဖြတ်သင့်သည်။

ပါတီ၏ ရန်ပုံငွေ ရရှိမှုသည် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိပါသလား စစ်ဆေးရန် လိုအပ်သည်။ တချို့က ပါတီကို အကြောင်း ပြု၍ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ရှာကြသလို မလျော်ဩဇာသုံး၍ ရန်ပုံငွေကို ရှာဖွေလေ့ရှိကြသည်ကိုလည်း မမေ့သင့်ပေ။

ထို့နောက် ပါတီ၏ ပံ့ပိုးသူများနှင့် နောက်ကွယ်က အင်အားစုများ၏ အကျိုးစီးပွားသည် ပါတီ၏ မူဝါဒအပေါ် လွှမ်းမိုးမှု ရှိနေသလား မရှိဘူးလား စဉ်းစားသင့်သည်။

သတင်းအချက်အလက် ရယူခြင်းနှင့် ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်စွမ်း
*****************************************************

    ပါတီများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ အကြောင်းကို တရားဝင် သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် ဘက်မလိုက် သည့် သတင်းဌာနများကနေ ရယူနိုင်ပါသည်။

ထို့နောက် မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများတွင် သူတို့၏ ပြောကြားချက်များကို သေချာနားထောင်ရန် လိုအပ်သလို ထို ပြောကြားချက်များနှင့် ရရှိလာသော သတင်းအချက်အလက်များကို ဥာဏ်နှင့်ဆင်ခြင်တုံတရားကို အသုံးပြု၍ ဆုံးဖြတ်သင့်သည်။

ယခု ခေတ်ကာလများအရ ပါတီနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ လှုပ်ရှားမှုများ၊ ပြောစကားများကို လူမှုကွန်ရက် (ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်၊ တစ်တော့၊ ယူကျူ၊ အိတ်စ်၊ တယ်လိုဂရမ်၊ အင်စတော်ဂရမ်)များမှာလည်း လေ့လာစောင့်ကြည့်ရန် လိုအပ်သည်။

မိမိ၏ အကျိုးစီးပွားနှင့် တိုင်းပြည် အနာဂတ်
***************************************

    မည်သည့်ပါတီက မိမိ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားအပြင် တိုင်းပြည်၏ ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် အနာဂတ်ကို အကျိုးပြုနိုင်ခြင်း ရှိလည်းဆိုသည်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးမှ မဲပေးသင့်မသင့်ကို ဆုံးဖြတ် သင့်သည်။

ထို့ပြင် မည်သည့်ပါတီ၏ မူဝါဒများက တိုင်းပြည်အတွက် အကောင်းဆုံး ဖြစ်နိုင်မလဲဆိုသည်ကို စဉ်းစားရမည် ဖြစ်သည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်သူလူထုများ လိုအပ်နေသည့်ပါတီမှာ (၁) ပြည်တွင်းစစ် ရပ်တန့်ရေး ဆောင်ရွက်နိုင် သော ပါတီ၊ (၂) ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်နိုင်သည့်ပါတီ၊ (၃) စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ပြန်လည်ဦးမော့ အောင် စွမ်းဆောင်နိုင်သည့်ပါတီ၊ (၄) ဒီမိုကရေစီစနစ် အားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မည့်ပါတီ၊ (၅) ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ဦးဆောင်နိုင်မည့်ပါတီ၊ (၆) အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်မှု ပြိုကွဲ နေခြင်းကို ပြန်လည် အားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်မည့်ပါတီ၊ ပညာရေးစနစ် နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီရေး ဆောင်ရွက်နိုင်မည့်ပါတီ ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် (၇) နိုင်ငံသူ/သားများ တန်းတူညီမျှမှုရရှိရေး ဆောင်ရွက်နိုင်မည့်ပါတီ၊ (၈) အာဏာနှင့် ပြည်သူလူထု ဒုက္ခ ရောက်အောင် မလုပ်ဘဲ ကာကွယ်ပေးနိုင်မည့်ပါတီ၊ (၉) ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှု နိုင်ငံတကာအဆင့်မှီ‌ရေး ဆောင် ရွက်ပေးနိုင်မည့်ပါတီ၊ (၁၀) လူငယ်များအတွက် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလှမ်းဖန်တီးပေးနိုင်မည့်ပါတီ၊ (၁၁) ခေတ် သစ် နည်းပညာကို အမှီလိုက်နိုင်သောပါတီ၊ (၁၂) လူငယ်များကို နေရာပေးရန် ဝန်မလေးသောပါတီ၊ (၁၃) ဗဟို ချုပ်ကိုင်မှု အားကြီးသော အစိုးရစနစ်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲပေးနိုင်သောပါတီ၊ (၁၄) အဂတိတရား ကင်းရှင်းပြီး လူထုဝန်ဆောင်မှုကို ချောမွေ့အောင် လုပ်ပေးနိုင်မည့် အစိုးရအဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲပေးနိုင်မည့်ပါတီ၊ (၁၅) ငွေများ တရားနိုင်ဆိုသော တရားရေးစနစ်ကို မှန်ကန်တည့်မတ်ပေးနိုင်သောပါတီ၊ (၁၆) မီဒီယာဆက်ဆံရေးနှင့် မီဒီယာ လွတ်လပ်ခွင့်ကို နားလည်နိုင်စွမ်း မြင့်မားသည့်ပါတီ စသည့် နိုင်ငံရေးပါတီနှင့်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်ကိုသာ ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် မဲဆန္ဒရှင်များသည် မိမိ၏ မဲသည် ရွေးချယ်မှု မှန်ကန်ရန် လိုအပ်သည်။ ရွေးချယ်မှု မှားယွင်းပါက ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုမရှိသော စနစ်ကြီးအတွင်းမှာသာ ရှင်သန်ရပ်တည်နေရမည် ဖြစ်သည်။

မိမိနှင့်ထိုက်တန်သော အစိုးရကို မိမိရွေးချယ်သည့် မဲက အဆုံးဖြတ်ပေးမည်ဖြစ်၍ မိမိအနေဖြင့် နိုင်ငံရေး အသိပညာကြွယ်မှု ရှိရှိဖြင့် တိုင်းပြည်နှင့်လူထု အကျိုးကို မကာကွယ်ပေးဘဲ အာဏာနှင့်အဂတိတရားများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော ပါတီနှင့်လွှတ်တော်အမတ်များ ကင်းရှင်းရေး မှန်ကန်သော မဲဆန္ဒရှင်များ လိုအပ်သည်။

ထိုမှသာလျှင် သန့်ရှင်းသော နိုင်ငံအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံ ရပ်တည်နိုင်မည်ဖြစ်ပြီး လူမှု-စီးပွားနှင့် တိုးတက်သော နိုင်ငံ ဖြစ်လာမည်။ ထိုအခြေအနေကို ရောက်လာမလား မရောက်သေးဘူးလားဆိုသည့်ကိုတော့ မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ဆုံး ဖြတ်ချက်ကိုပဲ စောင့်ကြည့်ရပေတော့မည်။

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၇

အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ကောက်ခံမှုသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို ပြန်လည် ပုံဖော် နေချိန်တွင် မူလက အမေရိကန်သို့ ပို့ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် တရုတ်ကုန်စည်များသည် မိမိတို့၏ နိုင်ငံများ အတွင်းသို့ စုံပြုံဝင်ရောက်လာမည့် အရေးကို နိုင်ငံအများအပြားက စိုးရိမ်နေကြသည်။

အထူးသဖြင့် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုဖိအားများ မြင့်တက်နေချိန်တွင် တရုတ်ကုန်စည်များကို ထိန်းထားရန်အတွက် အချို့က တရုတ်သွင်းကုန်များအပေါ် အခွန်များ စည်းကြပ်ကောက်ခံရန် ဆန္ဒရှိလာကြသည်။

ထိုအခြေအနေတွင် တရုတ်သည် နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေးမှ အလုံးစုံ ဖြတ်တောက်ခံရမည်ဖြစ်ကာ အမေရိကန် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump)အတွက် ထင်မှတ်မထားသည့် အောင်ပွဲကို ရရှိသွားလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ထိုအခြေအနေကို ရှောင်လွှဲရန်အတွက် တရုတ်အနေဖြင့် ဝင်ရိုးစုံကမ္ဘာအတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံကို တည်ဆောက်ရန် ၎င်း၏ ရေရှည် ရည်မှန်းချက်နှင့် ကိုက်ညီသည့် ရေတိုမူဝါဒများကို ကျင့်သုံးရမည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်သည် ၎င်းကိုယ်ကို ၂၁ ရာစု၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင် ဖြစ်လာမည်ဆိုသည့် အချက်ကို အများက သံသယ မဝင်စေရန်အတွက် သေချာလုပ်ဆောင်နေသည်။

အိန္ဒိယသည် ရာစုနှစ်လယ်ပိုင်းတွင် စူပါပါဝါ ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။ ဥရောပကလည်း ၎င်းတို့၏ အဆင့်အတန်း များကို မြှင့်တင်မည်ဖြစ်ပြီး ထရမ့်၏ အားကြီးသူသာ အမှန်ဆိုသည့် အယူအဆကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက လိုက်နာပြီး ၎င်းတို့၏ အနေအထားများကို မြှင့်တင်ဖွယ်ရှိသည်။

အမေရိကန်နဲ့တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကြား ညှပ်နေသူများကို တွေ့ရစဉ်

လက်ရှိ တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည် ကမ္ဘာ့အင်အား အကြီးဆုံးနိုင်ငံနှင့် ဒုတိယအင်အား အကြီးဆုံး နိုင်ငံတို့ကြား ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေမှုကို ထင်ဟပ်စေခဲ့ကာ သက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်ကဏ္ဍများတွင် သြဇာလွှမ်းမိုးမှု များအတွက် သဘောတူညီချက် ရရှိရန် လိုအပ်နေသည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်နေသည့် နှစ်ဖက်စလုံး၏ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများသည် နယ်ချဲ့ဝါဒ၏ သဘာဝပုံစံ ဖြစ်နေသည်။

ထရမ့်က ကနေဒါ၊ ဂရင်းလန်းကျွန်း၊ ပနားမားနှင့် ဂါဇာဒေသတို့ကို အမေရိကန်လက်အောက်သို့ သွတ်သွင်းချင် နေချိန်တွင် တရုတ်ကလည်း တောင်တရုတ် ပင်လယ်အတွင်းရှိ နယ်နိမိတ်များကို ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ကာ အာဆီယံနိုင်ငံအချို့နှင့် ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားလျက်ရှိသည်။

သို့သော် ၎င်းတို့ နှစ်နိုင်ငံကြား ဖြစ်ပွားနေသည့် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲက ၎င်းတို့၏ ပြိုင်ဆိုင်မှုများအပေါ် မည်သို့ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိမည်ဆိုခြင်းကို စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နှင့် တရုတ်ကြား အပြန်အလှန် ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်နေခြင်းသည် နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်ရေး ချိတ်ဆက်မှုကို ကွာဟသွားစေခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ အခွန်တိုးမြှင့် ကောက်ခံမှုကို ခံခဲ့ရသည့် နိုင်ငံများအနေဖြင့် အမေရိကန်၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု အောက်ကို ဝင်ရောက်ရမည့် အခြေအနေကို ရောက်ရှိသွားမည်လားဟု မေးခွန်းထုတ်စရာရှိသည်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ၏ အလံများကို တွေ့ရစဉ်

တရုတ်အနေဖြင့် စူပါပါဝါနိုင်ငံ အားလုံးနှင့် ခင်မင်ရင်းနှီးခွင့်ရှိသည့် ၎င်း၏ ကုန်သွယ်ဖက် နိုင်ငံများ၏ အခွင့်အရေး များကို လေးစားနေသမျှ ကာလပတ်လုံး ထိုအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိလိမ့်မည်မဟုတ်ဟု ဖြေရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအခြေအနေမျိုးတွင် တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြုလုပ်ရသည်မှာ အလွန်အကျိုးများ နေဦးမည်ဖြစ်သည်။ 

သို့သော် ကုန်သွယ်ရေးမှ အကျိုးအမြတ် ရရန်နှင့် သီးခြားလွတ်လပ်စွာ ရပ်တည်ရန်အတွက် စူပါပါဝါနိုင်ငံများ (Super Powers) မဟုတ်သေးသည့် မစ်ဒယ်ပါဝါ (Middle Powers) ဟုခေါ်ဆိုသည့် အင်အားအလယ်အလတ် တန်းစားနိုင်ငံများသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ပထမဆုံးအနေဖြင့် မစ်ဒယ်ပါဝါ နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့၏ ဈေးကွက်များအတွင်းသို့ အပိုကုန်စည်များ စုပြုံ ဝင်ရောက် စေခြင်းမပြုရန် တရုတ်ကို တိုက်တွန်းရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုကုန်စည်များသည် မူလက အမေရိကန်သို့ ပို့ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် ကုန်စည်များဖြစ်ပြီး တရုတ် ကလည်း ပို့ကုန်များကို အကန့်အသတ်ဖြင့် တင်ပို့ရန် သဘောတူရဖွယ်ရှိသည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်သည် ၎င်း၏နိုင်ငံအတွင်း အသုံးစရိတ်များကို တိုးမြှင့်ရန် လိုအပ်သည်။ 

အဓိပ္ပာယ်မှာ ဝင်ငွေခွန်နှင့် အရောင်းခွန်များကို လျှော့ချခြင်း၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုအတွက် အသုံးစရိတ် တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ကလေးသူငယ် ပြုစုစောင့်ရောက်မှုအတွက် အသုံးစရိတ် တိုးမြှင့်ခြင်းနှင့် ပင်စင်များကို တိုးမြှင့်ခြင်း တို့ဖြစ်ပြီး ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများကို ပြည်သူများ အသုံးပြုရ လွယ်ကူစေအောင် လုပ်ဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။

ထိုကဲ့သို့ အပြောင်းအလဲများ ပြုလုပ်ခြင်းမှ ထိခိုက်မှုများကို လျော့ကျစရန်နှင့် ဘတ်ဂျက်လိုငွေပြမှုကို လျှော့ချရန် အတွက် တရုတ်သည် စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သင့်ပြီး ငွေကြေးစနစ်ကို ပြုပြင်သင့်သည်။

ဥပမာအနေဖြင့် တရုတ်သည် ပုဂ္ဂလိက ဘဏ်အသစ်များ ပိုမိုထူထောင်ခွင့်ပြုသင့်သည်။ 

ထိုဘဏ်များသည် အသေးစားနှင့် အလတ်စား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်စေနိုင်ပြီး အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများကို ပေါ်ပေါက်လာစေနိုင်သည်။

တစ်ချိန်တည်းတွင် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားတို့နှင့်အတူ Atlantic-Pacific Sustainability Pact (APSP) ဟုခေါ်သော အစီအစဉ်သစ်တစ်ရပ်ကို အကြံပြုသင့်ပြီး ထိုအစီအစဉ်ကို ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် ဗြိတိန်တို့ကိုလည်း တင်ပြသင့်သည်။

အမျိုးသမီးတစ်ဦး အလုပ်လုပ်နေစဉ်

APSP တွင် ရည်ရွယ်ချက် ၃ ခု ရှိမည်ဖြစ်ပြီး ပထမအချက်မှာ နိုင်ငံအားလုံးအတွက် လွတ်လပ်သည့် ကုန်သွယ်ရေး နယ်ပယ်တစ်ခု ဖန်တီးရန်ဖြစ်သည်။

ဒုတိယအချက်မှာ ကုလသမဂ္ဂနှင့် အခြား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစည်းအဝေးများတွင် ကြားနေ ငြိမ်းချမ်းရေးအုပ်စု ထူထောင်ရန်ဖြစ်သည်။ 

ထိုအုပ်စုသည် အမေရိကန်၊ တရုတ်နှင့် ရုရှားကြား တင်းမာမှုများကို ဟန့်တားပေးနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ရာသီဥတု ဖောက်ပြန် ပြောင်းလဲမှုနှင့် ကပ်ရောဂါကဲ့သို့ ပြဿနာများတွင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို လုပ်ဆောင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

တတိယအချက်မှာ ဖွံ့ဖြိုးတိုတက်ရေး အေဂျင်စီတစ်ခု ထူထောင်ရန်ဖြစ်သည်။ 

ထိုအေဂျင်စီတွင် ချမ်းသာသည့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ဆင်းရဲသည့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကို ငွေကြေးနှင့် နည်းပညာ အကူအညီများ ပေးလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ 

ထိုကဲ့သို့ ပံ့ပိုးကူညီမှုသည် ကာဘွန်ထုတ်လွှတ်မှု လျှော့ချရေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ကာကွယ်ရေးနှင့် ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေးကို ကြီးထွားစေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ဆင်းရဲသည့် နိုင်ငံများအပေါ် ကူညီထောက်ပံ့မှုများကို လက်နက်တစ်ခုအဖြစ် အသုံးချပြီး အင်အားကြီး နိုင်ငံများ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို လျှော့ချပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

အာဆီယံ၏ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာမှုနှင့်အတူ ၂၀၄၅ ခုနှစ်တွင် အာဆီယံသည် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် ဗြိတိန် နိုင်ငံတို့လောက် အင်အားကြီးလာမည်ဖြစ်သည်။ 

ထိုသို့ ဖြစ်လာခဲ့မည်ဆိုပါက  APSP လည်း ပိုမိုသြဇာ ကြီးလာမည်ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့ပါ ပူးပေါင်း  ပါဝင် လာဖွယ်ရှိသည်။

အမေရိကန်-တရုတ် ပြိုင်ဆိုင်မှုအတွင်း မစ်ဒယ်ပါဝါနိုင်ငံများအတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်မှုဖြစ်သည်။

အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အဖွဲ့လိုက် လုပ်ဆောင်မှုသည် ပဋိပက္ခများကို လျှော့ချပေးနိုင်ပြီး စူပါပါဝါနိုင်ငံများ ပိုမိုပေါ်ထွက်လာစေနိုင်ကာ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် အထောက်အကူ ဖြစ်စေလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၆

ဘရာဇီးလ်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်သတ္တပတ်က ရီးရယ်လ်အသင်းနည်းပြ အန်ဆယ်လော့တီကို ဘရာဇီးလ်အသင်း နည်းပြအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဘရာဇီးလ်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ဟာ အန်ဆယ်လော့တီကို နည်းပြအဖြစ် ခန့်အပ်နိုင်ဖို့ နှစ်အနည်းငယ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရပြီးမှ ခန့်အပ်နိုင်ခဲ့တာပါ။

အန်ဆယ်လော့တီဟာ ထိပ်တန်းကလပ် အများအပြားကို ကိုင်တွယ်ပြီး အောင်မြင်မှုတွေ ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သူ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်မှုတွေက ဘရာဇီးလ် ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ကို လက်ရွေးစင်အသင်း နည်းပြအဖြစ် ခန့်အပ်ဖို့ ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဆုကို ၅ ကြိမ်အထိရယူပြီး အအောင်မြင်ဆုံး အသင်းဖြစ်ခဲ့ ပေမယ့် ချန်ပီယံဆုကို နောက်ဆုံးအကြိမ် ရယူနိုင်ခဲ့တာက ၂၀၀၂ ခုနှစ်ကပါ။ 

ဘရာဇီးလ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ဒါကြောင့် ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ အောင်မြင်မှုနဲ့ ဝေးကွာနေတာ နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်ကြာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ ဒီကာလအတွင်းမှာ ကိုပါအမေရိကဖလား ၂ ကြိမ် ရယူနိုင်ခဲ့ပေမယ့် ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ၆ ကြိမ်မြောက် ချန်ပီယံဆုကို ရယူချင်တဲ့ သူတို့ရဲ့ဆန္ဒက ပြည့်မြောက်ခဲ့ခြင်း မရှိသေးတာပါ။

ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ ၂၀၀၂ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်း ယာယီနည်းပြ အပါအဝင် နည်းပြ ပေါင်း ၁၀ ဦးကျော်အထိ အပြောင်းအလဲ ပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပခဲ့တဲ့ ၂၀၁၄ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ စတုတ္ထရခဲ့တာက အမြင့်ဆုံးဖြစ်ခဲ့ပြီး ကျန်တဲ့အကြိမ်တွေမှာ ကွာတားဖိုင်နယ်အထိသာ တက်နိုင်ခဲ့တာပါ။ 

ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ အခုနောက်ပိုင်းမှာ အလွန်ကျဆင်းသွားခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးကစားခဲ့တဲ့ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလား ခြေစစ်ပွဲမှာ အာဂျင်တီးနားအသင်းကို ၄ ဂိုး-၁ ဂိုးနဲ့ ဂိုးပြတ် အရေးနိမ့်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အန်ဆယ်လော့တီကို တွေ့ရစဉ်

အရင်က ဘရာဇီးလ်အသင်း လူစာရင်းစုဖွဲ့မှုနဲ့ လက်ရှိ ဘရာဇီးလ်အသင်း လူစာရင်းစုဖွဲ့မှုကို ကြည့်ရမယ် ဆိုရင် လည်း ဆီနဲ့ ရေလို ကွာခြားနေတာပါ။

လက်ရှိအသင်းမှာ အကောင်းဆုံးဖြစ်တဲ့ နေမာဟာ မကြာခဏဆိုသလို ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူနေခဲ့ရပြီး လက်ရွေးစင်အသင်းအတွက် ပါဝင်မကစားနိုင်တာ ၁ နှစ်ကျော်ကြာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး ကစားသမားစာရင်းထဲမှာ ပါဝင်နေတဲ့ ဗီနီစီးယက်စ်နဲ့ ရာဖင်ညာတို့ကလည်း ကလပ် အသင်းမှာ ကစားခဲ့တဲ့ ခြေစွမ်းတွေကို နိုင်ငံအသင်းမှာ ပြသနိုင်ဖို့ ရုန်းကန်နေရတာပါ။ 

အဲဒါကြောင့်လည်း ဘရာဇီးလ်အသင်းဟာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ အောင်မြင်မှုတွေပြန်ရဖို့ ဝေးကွာနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေကို အန်ဆယ်လော့တီ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့တော့ ကောင်းပါတယ်။ 

အန်ဆယ်လော့တီဟာ အီတလီ၊ စပိန်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမနီနဲ့ အင်္ဂလန်နိုင်ငံတွေမှာ ပြည်တွင်းဖလား အောင်မြင်မှုတွေ ရယူနိုင်ခဲ့သလို ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားကို ၅ ကြိမ်အထိ ရယူထားတဲ့ နည်းပြတစ်ဦးပါ။ 

ဘရာဇီးလ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

အန်ဆယ်လော့တီဟာ ကမ္ဘာကျော် ကစားသမား အများအပြားနဲ့ လက်တွဲခဲ့ပြီး အသင်းတွေမှာ အောင်မြင်မှုရ အောင် ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်ရမလဲဆိုတာကို ကောင်းမွန်စွာသိတဲ့ ဝါရင့်နည်းပြတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အန်ဆယ်လော့တီဟာ သူ့ရဲ့နည်းပြဘဝမှာ ပထမဆုံးနိုင်ငံ အသင်းတစ်သင်းကို တာဝန်ယူမှာဖြစ်သလို ဘရာဇီးလ်အသင်းရဲ့ ပထမဆုံးနိုင်ငံခြားသား နည်းပြဖြစ်လို့ ဖိအားတချို့တော့ ခံစားရနိုင်တာပါ။ 

လက်ရှိ ဘရာဇီးလ်အသင်း လူစာရင်းမှာ ရီးရယ်လ်အသင်းက ဗီနီစီးယက်စ်၊ ရိုဒရီဂို၊ မီလီတာအို၊ အန်းဒရစ်နဲ့ ကစားသမားဟောင်း ကတ်စီမီရိုတို့ဟာ အန်ဆယ်လော့တီနဲ့ နှစ်ကာလရှည်ကြာ လက်တွဲခဲ့ဖူးတဲ့သူတွေဖြစ်လို့ သူ့ကို အကူအညီ ပေးနိုင်မယ့်သူတွေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

အရင်ကတည်းက နေမာ အပါအဝင် ဘရာဇီးလ်အသင်း လူစာရင်းထဲမှာရှိတဲ့ ကစားသမားတွေဟာ အန်ဆယ်လော့တီကို နည်းပြအဖြစ် ခန့်အပ်မှာကို ကြိုဆိုမှုတွေရှိခဲ့ကြတာပါ။ 

အန်ဆယ်လော့တီဟာ ဘရာဇီးလ်အသင်းကို အောင်မြင်မှုတွေ ပြန်လည်ရယူပေးနိုင်မယ့်သူအဖြစ် ယုံကြည်နေတဲ့ သူတွေရှိသလို သူ့ရဲ့ခေတ် ကုန်ဆုံးသွားပြီလို့ သတ်မှတ်ကြတဲ့သူတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ 

အန်ဆယ်လော့တီဟာ ဘရာဇီးလ်အသင်းကို မေလ ၂၆ ရက်ကျရင် နည်းပြသစ်အဖြစ် တရားဝင် စတင် ကိုင်တွယ်တော့မှာဖြစ်ပြီး အီကွေဒေါ၊ ပါရာဂွေးအသင်းတို့နဲ့ပွဲတွေမှာ သူ့ရဲ့နည်းဗျူဟာတွေကို မြင်တွေ့ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။