CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၀

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂ ရက်က အမေရိကန်ရေတပ်၏ ဖျက်သင်္ဘောတစ်စီးသည် ကာရစ်ဘီယံတောင်ပိုင်းတွင် သင်္ဘောတစ်စီးကို ပစ်ခတ်နှစ်မြှုပ်ခဲ့သဖြင့် လူ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။

ထိုသင်္ဘောသည် ဗင်နီဇွဲလား၏ Tren de Aragua ဒုစရိုက်ဂိုဏ်းနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် မူးယစ်ဆေးဝါးများ တင်ဆောင်လာသော သင်္ဘောဟု အမေရိကန်က ကြေညာခဲ့သည်။

ရက်ပိုင်းအကြာတွင် ဗင်နီဇွဲလား တိုက်လေယာဉ် နှစ်စင်းသည် အမေရိကန်၏ USS Jason Dunham စစ်သင်္ဘောအနီး၌ သတိပေးသည့် အနေဖြင့် အနီးကပ်ပျံသန်းခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်ကမူ ထိုလုပ်ဆောင်ချက်ကို ပြင်းထန်သည့် ရန်လိုမှုဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ဗင်နီဇွဲလားအစိုးရက ကာရစ်ဘီယံရေပြင်တွင် သင်္ဘောတစ်စင်းအား နှစ်မြှုပ်ခဲ့သည့် အမေရိကန်၏ တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုံ့ချခဲ့ပြီး ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် ဗင်နီဇွဲလားအစိုးရအား အပြောင်းအလဲဖြစ်စေရန် လုပ်ဆောင်သည့် ရှေ့ပြေးနိမိတ် ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ဗင်နီဇွဲလားအစိုးရသည် သောင်းနှင့်ချီသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို စစ်စည်းရုံးကာ အမေရိကန်က ကျူးကျော် လာပါက တော်လှန်ရေးအစိုးရအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားမည်ဟု ဗင်နီဇွဲလားသမ္မတ နီကိုလက်စ် မာဒူရို (Nicolás Maduro) က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထရမ့် အစိုးရအဖွဲ့ကမူ ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်သည် ကာကွယ်ရေး သက်သက်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် ပင်လယ်ရေကြောင်း ကင်းလှည့်မှုမှအစ ပွာတိုရီကိုကျွန်းတွင် F-35 ကိုယ်ပျောက် တိုက်လေယာဉ်များ ဖြန့်ကြက်ချထားမှုသည် ကာကွယ်ရေး သက်သက်ဆိုသည့် စကားလုံးထက် အဓိပ္ပာယ်များစွာ ပိုမိုသက်ရောက် နေသည်။

အထူးသဖြင့် အမေရိကန်သည် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးစစ်ပွဲကို ပထဝီနိုင်ငံရေး ထိပ်တိုက်တွေ့မှုအဖြစ် ပြောင်းလဲနေပြီး လက်တင်အမေရိကတွင် တရုတ်၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ထိပ်တိုက်တွေ့ရန် အရဲစွန့်လှုပ်ရှား ဖွယ်ရှိသည်။

ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ အမေရိကန် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးသည် ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိ တပ်ဖွဲ့များအပေါ် မှီခိုအားထားခဲ့သည်။

တရုတ်နဲ့ အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို သရုပ်ဖော်ထားစဉ်

သို့သော် ကာရစ်ဘီယံဒေသတွင် USS Iwo Jima စစ်သင်္ဘော၊ ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်တပ် ဖျက်သင်္ဘောများနှင့် နျူကလီးယား ရေငုပ်သင်္ဘောများ ပါဝင်သည့် စစ်သင်္ဘောအုပ်စုကို ဖြန့်ကြက်ချထားမှုသည် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးအတွက် မဟုတ်ဘဲ အစိုးရအဖွဲ့ အပြောင်းအလဲ တစ်ရပ်အတွက် ပြင်ဆင်မှုများနှင့် ဆင်တူနေသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဗင်နီဇွဲလားသည် စွမ်းအင်များ တူးဖော်ပြီး ပြည်ပသို့ ရောင်းချနေရသည့် စီးပွားရေး အင်အားနည်းသော နိုင်ငံမဟုတ်တော့ပေ။

ဗင်နီဇွဲလားသည် ကမ္ဘာ့အနောက်ခြမ်းဒေသတွင် တရုတ်၏ အရေးအကြီးဆုံး မိတ်ဖက်နိုင်ငံများထဲတွင် ပါဝင် လာခဲ့ကာ တရုတ်သည် ၎င်း၏ ပတ်လမ်းရပ်ဝန်းစီမံကိန်း (BRI) အောက်၌ ဗင်နီဇွဲလားအတွက် ချေးငွေများနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ဒေါ်လာဘီလျံနှင့်ချီ ထောက်ပံ့ပေးနေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သည် ဗင်နီဇွဲလား ကမ်းလွန်ရေပြင်များတွင် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးကို စစ်ပုံစံ သွင်းခြင်းဖြင့် အမေရိကန်၏ နောက်ကျောဘက်၌ တရုတ်၏ ဩဇာတည်ထောင်မှုကို သည်းခံမည် မဟုတ်ကြောင်း အရိပ်လက္ခဏာ ပြနေခြင်းဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ပြည်တွင်းတွင်မူ မူးယစ်ဆေးဝါး မှောင်ခိုကူးမှုကို တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်း နေထိုင်သူများအရေး၊ ကြီးလေးသည့် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် တန်းတူ သတ်မှတ်ထားသည့် ထရမ့်၏ နိုင်ငံရေး အယူအဆသည် အားကောင်း လာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သည် မူးယစ် အကြမ်းဖက် သမားများကို စစ်အင်အား အသုံးပြုပြီး နှိမ်နင်းနေသည့် အသွင်ဖြင့် ပုံဖော်နေခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် တရုတ်ကမူ ထိုအခြေအနေကို မတူကွဲပြားစွာ ရှုမြင်ထားသည်။

တရုတ်ကုမ္ပဏီများသည် ဗင်နီဇွဲလား၏ ရေနံ၊ လျှပ်စစ်စွမ်းအင်နှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများတွင် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများကို တိုးမြှင့်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ဗင်နီဇွဲလား ကမ်းလွန်ရေပြင်ရှိ အမေရိကန် စစ်သင်္ဘော အုပ်စုသည် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေးကို အကြောင်းပြပြီး တရုတ်၏ ခြေကုပ်ယူမှုကို အားနည်းစေရန် ကြိုးပမ်းဖွယ်ရှိသည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ ဗင်နီဇွဲလားသမ္မတ မာဒူရိုကို တွေ့ရစဉ်

အမေရိကန်ရေတပ်သည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် ရေတပ်သင်္ဘောများဖြင့် ကင်းလှည့်မှုများ ပြုလုပ်ပြီး တရုတ်ကို ဖိအားပေးရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

ယခုအခါတွင်မူ တရုတ်သည် ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံကို ခြေကုပ်ယူပြီး အမေရိကန်ကို ပြန်လည်ဖိအားပေးရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု အမေရိကန်အစိုးရက ယူဆနေသည်။

မာဒူရို အတွက်မူ အမေရိကန်၏ စစ်အင်အား ဖြန့်ကြက်မှုသည် ၎င်းအတွက် အန္တရာယ်များသလို နိုင်ငံရေး အကျိုးအမြတ်လည်း ရရှိနိုင်သည်။

အမေရိကန်က ဖိအားပေးလေလေ၊ မာဒူရိုသည် ၎င်း၏ အာဏာသက်တမ်း ရှည်ရေးအတွက် တရုတ်နှင့် ရုရှား ဘက်သို့ ရောက်ရှိသွားလေလေ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ 

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်၏ မဟာဗျူဟာသည် ဗင်နီဇွဲလားကို တရုတ်နှင့် ဆက်ဆံရေး ပိုမိုနီးကပ်သွားစေမည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

လက်ရှိ အချိန်တွင် အမေရိကန်၏ စစ်အင်အား ဖြန့်ကြက်မှုကို လက်တင်အမေရိကနိုင်ငံများ၏ အစိုးရများက သတိထားနေကြသည်။

မက္ကဆီကို သမ္မတ ကလော်ဒီယာ ရှိန်းဘမ်း (laudia Sheinbaum) ကမူ တစ်ဖက်သတ် စစ်ရေးအသွင်ဆောင်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

ဘရာဇီးလ်သမ္မတ၏ အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ဆဲလ်ဆို အမ်မိုရင် (Celso Amorim) ကလည်း လက်တင်အမေရိကသည် ပြည်ပ၏ ကြားဝင်စွက်ဖက်မှုများကြောင့် နာကျင်ခံစားခဲ့ရသည့် ဖြစ်ရပ်များ ရှိခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်ကို သတိပေး ခဲ့သည်။

မူးယစ်ဆေးဝါး တိုက်ဖျက်ရေးတွင် အမေရိကန်၏ ကာလကြာရှည် မဟာမိတ်ဖြစ်ခဲ့သည့် ကိုလံဘီယာနိုင်ငံကမူ ပဋိပက္ခဖြစ်လာမည့် အရေးကို စိုးရိမ်ကြောင်း လေသံပစ်လာခဲ့သည်။

တရုတ်ကမူ အခြေအနေကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နေဆဲဖြစ်သည်။

တရုတ်သည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်များကတည်းက အမေရိကန်၏ စစ်အင်အား ဖြန့်ကြက်မှုကို ဆန့်ကျင်ရန်အတွက် ငွေကြေးရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု မက်လုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။

အကယ်၍ အမေရိကန်အနေဖြင့် စစ်အင်အားပြ ခြိမ်းခြောက်သည့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို အရှိန်မြှင့်မည်ဆိုပါက တရုတ်ကလည်း ၎င်း၏ အာဏာအပျော့ကိုသုံးပြီး စွမ်းအင်နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို တိုးမြှင့်မည်ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်သည် မူးယစ်ဆေးဝါး တိုက်ဖျက်ရေး၊ အထူးသဖြင့် ဗင်နီဇွဲလားကို အကြောင်းပြုပြီး တရုတ်နှင့် Proxy War ဆင်နွှဲမည်ဆိုပါက ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်မှုကို အရဲစွန့် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်အတွက် အဓိကခြိမ်းခြောက်မှုမှာ မူးယစ်ဆေးဝါး ဆိုခြင်းထက် ပထဝီနိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခ ဖြစ်နိုင်သည် ဆိုသည့်အချက်ကို သတိမပြုမိပါက အမေရိကနိုင်ငံများတွင် အင်အားချိန်ခွင်လျှာ ပြောင်းလဲသွား စေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times

CNI Sport Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၉

အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီတွေမှာ အဓိက ကစားသမားတွေရဲ့ ဒဏ်ရာတွေကြောင့် အပါအဝင် အခြား အကြောင်းအရာတွေကြောင့် ဆုဖလားတွေကို လက်လွှတ်ခဲ့ရတယ်လို့ ဆင်ခြေပေး ပြောဆိုမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာ အာဆင်နယ်အသင်း ဂန္ထဝင် အွန်နရီက အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ ဒီရာသီလူစာရင်းဟာ အခြား အသင်းတွေထက် အလွန်တောင့်တင်းတာကြောင့် ဒီနှစ်မှာ ဆုဖလားတစ်ခုခု ရယူရမှာဖြစ်ပြီး ဘာဆင်ခြေမှ ပေးလို့ မရတော့ဘူးလို့ ပြောလာခဲ့ပါတယ်။ 

အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ဒီရာသီမှာ ဆုဖလားတွေ ရယူနိုင်ဖို့အတွက် ပေါင်သန်း ၂၅၀ ကျော် အသုံးပြုပြီး နေရာ တိုင်းမှာ ကစားသမား အင်အားဖြည့်ထားခဲ့တာပါ။

အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ လက်ရှိ လူစာရင်းကို ကြည့်ရရင် တစ်နေရာမှာ ကစားသမား ၂ ဦးဟာ အသင့် အနေအထား ရှိနေပြီး ၂ သင်းစာ လူစာရင်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီတွေမှာ အဓိက ကစားသမားဖြစ်တဲ့ ဆာကာနဲ့ အိုဒီဂတ် အပါအဝင် ကစားသမားအချို့ ဒဏ်ရာ ကြောင့် အနားယူရတဲ့ အချိန်မှာ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ သူတို့ရဲ့နေရာမှာ အစားထိုးမယ့် ကစားသမားမရှိလို့ အခက်တွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတာ အားလုံးမြင်တွေ့ခဲ့ရတာပါ။

အွန်နရီကို တွေ့ရစဉ် 

ဒီရာသီအစပိုင်းမှာလည်း အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ဆာကာ၊ အိုဒီဂတ်၊ ဆာလီဘာ၊ ဟာဗတ်ဇ်နဲ့ ဂျီးဆပ်စ်တို့ ဒဏ်ရာ အခြေအနေ ကြုံတွေ့နေရချိန်မှာ အခက်တွေ့နိုင်မလားဆိုပြီး စောင့်ကြည့်မှုတွေ ခံခဲ့ရပါတယ်။ 

ဒါပေမယ့် နွေရာသီမှာ ခေါ်ယူခဲ့တဲ့ မက်ဒူကီ၊ အီဇီ၊ ယိုကီရက်စ်၊ မိုစကွဲယား၊ ဇူဘီမန်ဒီတို့က ဒီနေရာတွေကို အသင့် ဝင်ရောက်ပြီး အာဆင်နယ်အသင်းအတွက် ခြေစွမ်းတွေ ပြသနိုင်ခဲ့ကြတာပါ။ 

ဒါကြောင့် နည်းပြအာတီတာဟာ အဓိက ကစားသမားတွေ ဒဏ်ရာရနေချိန်မှာ သူ့အတွက် အတောင့်တင်းဆုံး လူစာရင်းကို ရွေးချယ်လို့ ရနေတာဖြစ်ပါတယ်။

အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ လက်ရှိ အနေအထားဟာ ဆုဖလား တစ်ခုခု ရယူနိုင်ဖို့ အချိန်တန်နေပြီလို့ ပြောရမှာပါ။ 

အမှန်တော့ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီတွေကတည်းက ဆုဖလားတွေရယူဖို့ နီးစပ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးမှာ ခြေချော်ခဲ့တာကြောင့် ပရီးမီးယားလိဂ် ပြိုင်ပွဲမှာ ၃ ရာသီဆက်တိုက် အဆင့် ၂ နေရာနဲ့ ရာသီအဆုံးသတ်ခဲ့ရပြီး မနှစ်ကရာသီ ချန်ပီယံလိဂ် ပြိုင်ပွဲမှာလည်း ဆီမီးဖိုင်နယ်အထိ တက်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အာဆင်နယ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ ဒီရာသီ ကစားထားတဲ့ ၅ ပွဲကို ကြည့်ရမယ်ဆိုရင် ပွဲတိုင်းအကောင်းဆုံး စွမ်းဆောင်ရည် တွေကို ပြသထားပြီး နေရာတိုင်း အမှားအယွင်း နည်းခဲ့တာပါ။ 

ဒီ ၅ ပွဲမှာ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ၄ ပွဲ အနိုင်ရထားပြီး လီဗာပူးလ်အသင်းကို ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ အရေး နိမ့်ထားတဲ့ ၁ ပွဲသာ ရှုံးပွဲ ကြုံတွေ့ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီ ၅ ပွဲမှာ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ၁၁ ဂိုးသွင်းထားပြီး ၁ ဂိုးသာ ပေးဂိုးပေးခဲ့ရတာပါ။ ဒီပေးခဲ့ရတဲ့ ၁ ဂိုးကလည်း လီဗာပူးလ်အသင်း ကွင်းလယ်လူ ဆိုဘို့ဆလိုင်းရဲ့ ဖရီးကစ် ကန်ချက်ကနေ ပေးခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။

အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီကတည်းက ခံစစ်ကစားပုံ အလွန်ကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး သူတို့ကို ပြိုင်ပွဲတွေမှာ ဘယ်အသင်းကမှ ၂ ဂိုး အထက်ပိုပြီး သွင်းယူနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့တာပါ။

အာဆင်နယ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

လက်ရှိအချိန်မှာ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ခံစစ်ပိုင်း ပိုကောင်းမွန်လာသလို တိုက်စစ်ပိုင်းမှာ ယိုကီရက်စ်ကလည်း သွင်းဂိုးတွေ သွင်းယူနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

လူစားဝင်ပြီး ကစားနေရတဲ့ မာတင်နယ်လီနဲ့ ထရော့ဆာဒ်တို့ကလည်း ပွဲထွက် လူစာရင်းထဲ ဝင်နိုင်ဖို့ ဂိုးတွေ သွင်းယူပြီး ခြေစွမ်းပြသနေတာကြောင့် အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ လူစာရင်းထဲ အားပြိုင်မှုတွေကလည်း အသင်းကို ပိုပြီးအားကောင်းလာစေမှာပါ။

အာဆင်နယ်အသင်း အနေနဲ့ လက်ရှိ ပြသနေတဲ့ ပုံစံကို ရာသီကုန်အထိ ဆက်ထိန်းထားနိုင်မယ်ဆိုရင် သူတို့ အတွက် ဆုဖလား တစ်ခုခုဟာ ပြေးလွှတ်မှာ မဟုတ်သလို ဆင်ခြေပေးနေရတာတွေလည်း အဆုံးသတ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ဆုဖလားလက်မဲ့ ဖြစ်နေမှုကို ဒီရာသီမှာ အဆုံးသတ် သွားနိုင်မလား ဆိုတာတော့ စောင့်ကြည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၈

အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာ နိုင်ငံသည် နယ်နိမိတ် ထိစပ်မှု ကီလိုမီတာ ၁၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။ ထို့ပြင် နှစ်နိုင်ငံအတွင်း နေထိုင်ကြသော လူမျိုးများအနက် အိန္ဒိယ၏ အရှေ့မြောက်ဒေသတွင်းနေ လူမျိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူမျိုးများဖြင့် မနုဿဗေဒအရ ရုပ်ချင်း ဆင်တူကြသည်။

အိန္ဒိယ၏ အာရုနာချယ်ပရာဒေ့ရှ်ပြည်နယ်၊ အာသံပြည်နယ်၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မဏိပူရပြည်နယ်တို့သည် မြန်မာ နိုင်ငံ၏ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကချင်ပြည်နယ်၊ ချင်းပြည်နယ်တို့ဖြင့် ထိစပ်နေသည်။ 

ထိုသို့ ထိစပ်နေခြင်းနှင့်အတူ အိန္ဒိယကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်နေသော ကသည်း၊ မီဇို၊ ကူးကီး၊ နာဂ စသည့် လက်နက်ကိုင်များသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက အိန္ဒိယနှင့်ထိစပ်နေသော ဒေသများမှာ အခြေပြု လှုပ်ရှားနေသည် ဟု အိန္ဒိယဘက်က ယုံကြည်ထားသည်။

အဆိုပါ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်သူများရှိနေခြင်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက နယ်စပ်ဒေသ မတည်ငြိမ်မှုများ ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး စီမံကိန်းနှင့် Act East Policy ကို အကောင် အထည်ဖော်ရန် အဟန့်အတားဖြစ်နေသည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသည် အရှေ့မြောက်ဒေသ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် မြန်မာ-အိန္ဒိယနယ်စပ် ဒေသတစ်လျှောက် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကို အရှိန်မြှင့် တည်ဆောက်ရန် ဆန္ဒပြင်းပြလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

အိန္ဒိယ-မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်လျှောက် မတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် (၁) အိန္ဒိယ-မြန်မာ အကောင်အထည်ဖော်မည့် ကုလားတန်မြစ်ဘက်စုံစီမံကိန်း ရပ်တန့်ထားရခြင်း၊ (၁) ထိုင်း-မြန်မာ-အိန္ဒိယ ၄ ဘီလီယံ ကုန်သွယ်ရေးလမ်း ဖောက်လုပ်ရေး စီမံကိန်း အကောင်အထည်မဖော်နိုင်ဘဲ ဖြစ်နေခြင်း၊ (၃) နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ရပ်တန့် နေခြင်း၊ (၄) အိန္ဒိယနိုင်ငံက မြန်မာဒုက္ခသည်များကို စောင့်ရှောက်ထားရခြင်း၊ (၄) အိန္ဒိယ-မြန်မာ-တရုတ် လီဒို လမ်း ပြုပြင်ရေး စီမံကိန်းရပ်တန့်နေခြင်း၊ (၅) မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အိန္ဒိယ၏ သယံဇာတ တူးဖော်လိုသော ရည်မှန်း ချက်များ အကောင်အထည်မဖော်နိုင်ခြင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ဒေသ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းလာ ခြင်း၊ (၆) အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နောက်ကျနေခြင်း စသည့် အခြေအနေများကို ကြုံ တွေ့နေရနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသည် မြန်မာနိုင်ငံ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် နယ်စပ်ဒေသတစ်လျှောက် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ရှိလာရေး လိုအပ်သည်ဟု ယူဆပြီး လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းမှာ ယခင်ကထက် ထည်ထည်ဝင်ဝင် ပါဝင် ပတ်သက်ရန် စဉ်းစားလာပုံပေါ်သည်။

မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ယခုလို ပြောရသလဲဆိုရင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၃၁ ရက်က တရုတ်နိုင်ငံ၊ တီယန်ကျင်း မြို့မှာ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနှင့် ကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်တို့ တွေ့ဆုံပြီး နှစ်နိုင်ငံ တပ်မတော်ကြား လုံခြုံရေးနှင့်ကာကွယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဆက်ဆံရေးအခြေအနေကို တိုးမြှင့်ရန် အပြင် မြေရှားသတ္တုတူးဖော်ရေး သဘောတူ ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

ထိုအချက် ၂ ချက်သည် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ ကိုယ်တိုင် တရားဝင် ထုတ်ဖော် ပြောကြားခဲ့သော အချက်များ ဖြစ်ပြီး တရားဝင် မထုတ်ပြန်သော နောက်ကွယ်က အခြေအနေများကလည်း ပိုမိုနက်ရှိုင်းနေနိုင်သော အခြေအနေ များ ရှိနိုင်သည်။

ထို့နောက် ကစထ(၁)မှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကိုဦး ဦးဆောင်သည် ၅ ဦးပါ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၀ ရက်မှာ နယူးဒေလီတွင် အိန္ဒိယစစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Upendra Dwivedi နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

ထိုသို့ တွေ့ဆုံစဉ် ကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးမြှင့်ရေး၊ စစ်ရေးနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဆက်ဆံမှုများ တိုးချဲ့ရေး၊ ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးတို့အတွက် အပြန်အလှန် ကတိကဝတ်များကို ထပ်မံအတည် ပြုရေးတို့ကို အဓိကထား ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်ဟု အိန္ဒိယစစ်တပ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အလားတူ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကိုဦးသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် အိန္ဒိယ အရှေ့ပိုင်းစစ်ဌာန ချုပ်၏ တပ်မှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး RC Tiwari အပါအဝင် အခြား ထိပ်သီးအရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

အဆိုပါ တွေ့ဆုံမှုတွင် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်မည့် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုအဖြစ် အိန္ဒိယစစ်တပ်သည် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ဒစ်ဂျစ်တယ် လေ့ကျင့်ရေး စွမ်းဆောင်ရည်များ မြင့်တက်စေရေးနှင့် သတင်းအချက်အလက် စီမံခန့်ခွဲမှုကို တိုးတက်စေရေးတို့အတွက် ခေတ်မီ IT Lab ပစ္စည်းများကို တင်ပြခဲ့ကြောင်း၊ ထိုကဲ့သို့ ရှင်းလင်း တင်ပြမှုသည် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ကာကွယ်ရေး အခြေခံ အဆောက်အအုံများ အဆင့်မြှင့်တင်မှုနှင့် နည်းပညာ ၏ မောင်းနှင်အားဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အိန္ဒိယ၏ ထောက်ခံမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသရာ ရောက်ခဲ့သည်ဟု အိန္ဒိယဘက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးကိုကိုဦးသည် အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်း ဒေသကြီး မြောက်ပိုင်း၊ ချင်းပြည်နယ်)၊ မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(ကချင်ပြည်နယ်)၊ အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာန ချုပ် (မန္တလေးတိုင်း ဒေသကြီ၊ မကွေးတိုင်းတောင်ပိုင်း)စသည့် စစ်တိုင်း ၃ တိုင်းကို ကိုင်တွယ်သော ကစထ(၁)မှူး ဖြစ်သည်။

ကစထ(၁)၏ လက်အောက်ခံ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များမှာ ကချင်ပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတို့ ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ကချင်ပြည်နယ်တို့ဖြင့် ထိစပ်လျက်ရှိပြီး အိန္ဒိယကို တိုက်ခိုက်နေသော နာဂ၊ ကသည်း လက်နက်ကိုင်များ အခြေပြု လှုပ်ရှားနေသော နယ်မြေများဖြစ် သည်။

ထို့နောက် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့်နယ်နိမိတ် ထိစပ်ပြီး တည်ငြိမ်မှုကို ထိခိုက်ခံ နေရသော မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ အိုက်ဇောမြို့သို့ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက်က သွားရောက်၍ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် အပါအဝင် ဒေသခံများဖြင့် တွေ့ဆုံကာ မိန့်ခွန်းများ ပြောကြားခဲ့သည်။

တဆက်တည်းမှာပဲ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီသည် မဏိပူရပြည်နယ်၊ အင်ဖာမြို့သို့ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် သွားရောက်၍ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် အပါအဝင် ဒေသခံများဖြင့် တွေ့ဆုံကာ မိန့်ခွန်းများ ပြောကြားခဲ့ သေးသည်။

အထက်ပါ အခြေအနေများသည် အိန္ဒိယ-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးကို ဩဂုတ်လကနေ စတင် ပြောင်းလဲ မြင်တွေ့လာရ ခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုနှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးကနေ အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ်ဒေသတစ်လျှောက် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ဆောင်ရွက်လာနိုင်မလား စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သလို ထိုအချက် ၂ ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်လာ နိုင်ခြင်းနှင့်အတူ အထက်မှာ ဖော်ပြခဲ့သော ယူဆချက် ၆ ချက်ကို ရလဒ်ကောင်း ထွက်အောင် ဆောင်ရွက်လာနိုင် မလားဆိုသည်ကိုလည်း စောင့်ကြည့်ရအုံးမည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ အိန္ဒိယ-မြန်မာ နယ်စပ်တစ်လျှောက် တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို နှစ်နိုင်ငံ စစ်တပ်နှင့်အစိုးရကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်လာမည်ဆိုလျှင် AA၊ ချင်းလက်နက်ကိုင်များ(CNF- CNDF- ချင်း PDF များ)၊ နာဂ၊ ကသည်း၊ မီဇို၊ ကူးကီးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းက PDF များ၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း KIA ၏ စစ်ရေး ထောက်ပံ့မှုများအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရှိလာနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယ-မြန်မာ ဆက်ဆံရေးသည် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပြီး မည်သည့် ဖြစ်တည်လာမည်ကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရပေအုံးမည်။

CNI Intenational Article

ဘေကျင်း၊ စက်တင်ဘာ ၁၂

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) နှင့် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီတို့သည် ၎င်းတို့ ကိုယ်ကိုယ် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် သဘောထား တင်းမာသူများအဖြစ် ပုံဖော်လိုသည့် ဆန္ဒရှိနေကြသည်။

ထရမ့်သည် ဒုတိယသက်တမ်းတွင် တရုတ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး လေလုံးထွား ပြောဆိုမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း တစ်ခါ တစ်ရံတွင် သူပြောခဲ့သည့် အကြောင်းအရာများကို သူကိုယ်တိုင် ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းသွားခဲ့သဖြင့် စက္ကူကျား တစ်ကောင်ကဲ့သို့ ဖြစ်ခဲ့သည်။

သို့သော် ဆန့်ကျင်ဘက် အနေဖြင့် တရုတ်သည် အေးဆေး တည်ငြိမ်စွာဖြင့် ၎င်း၏ အခွင့်အလမ်းများကို အမိအရ ဆုပ်ကိုင်နိုင်ခဲ့သည်။

ရှေးဟောင်း တရုတ်စစ်ဗျူဟာမှူးဖြစ်သည့် ဆွန်ဇူး၏ စစ်သေနင်္ဂဗျူဟာကျမ်းသည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်အတွင်း ပဋိပက္ခများ အပါအဝင် ဩဇာအာဏာနှင့်ပတ်သက်သည့် တွေးခေါ်မြော်မြင်မှုများအပေါ် ယနေ့ အချိန်အထိ လွှမ်းမိုးထားဆဲဖြစ်သည်။

ထိုစစ်သေနင်္ဂဗျူဟာကျမ်း၏ ရှုထောင့်မှ ကြည့်မည်ဆိုပါက ထရမ့်၏ တရုတ်မဟာဗျူဟာသည် ကြီးမားသည့် အမှားများကို ဖော်ပြရာရောက်နေသည်။

ဆွန်ဇူး၏ အဓွန့်ရှည်တည်တံ့သည့် သင်ခန်းစာ တစ်ခုမှာ ရိုးရှင်းလှသည်။ ထိုသင်ခန်းစာမှာ "သင့်ရန်သူအကြောင်း နဲ့ သင့်အကြောင်းကို သင်ကိုယ်တိုင် သိထားမယ်ဆိုရင် သင့်အနေနဲ့ တိုက်ပွဲပေါင်း ၁၀၀ တိုက်ရမယ်ဆိုပါစေ၊ ထွက်ပေါ်လာမယ့်ရလဒ်ကို ကြောက်ရွံ့နေစရာ မလိုပါဘူး" ဆိုသည့် သင်ခန်းစာဖြစ်သည်။

မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်သည် နှစ်ဖက်စလုံး၏ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များကို ရှင်းလင်းတိကျစွာ ရှုမြင်ခြင်းဖြင့် အစပြုသည်။

ဆွန်ဇူးကို တွေ့ရစဉ်

ထိုအချက်ကို ထရမ့်က မျက်ကွယ်ပြုခဲ့သည်။ ထရမ့်သည် ရွေးကောက်ပွဲအကြို မဲဆွယ်စည်းရုံးချိန်ကာလက တရုတ်ကို ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ကောက်ခံပြီး အမေရိကန်ရှေ့ ဒူးထောက်စေရန် လုပ်ဆောင်မည်ဟု လေလုံး ထွား ပြောဆိုခဲ့သည်။

သို့သော် တရုတ်သည် ထရမ့်၏ ပထမသက်တမ်းက ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲမှ ရရှိခဲ့သည့် သင်ခန်းစာများကို လေ့လာ ကာ နောက်တစ်ကြိမ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲရန် အသင့်ပြင်ထားခဲ့သည်။

ထရမ့်သည် တရုတ်၏ တန်ပြန်ထိုးနှက်ချက်ကို အထင်သေးခဲ့သည်။ အမေရိကန်၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် စားသုံးသူများသည် တရုတ်၏ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ကဏ္ဍအပေါ် မှီခီုနေရသည့် အချက်ကို သတိမမူခဲ့မိပေ။

ထို့ပြင် တရုတ်၏ မြေရှားသတ္တုများသည် အမေရိကန်အတွက် ဖိအားတစ်ခု ဖြစ်လာမည့် အချက်ကိုလည်း ထည့်မတွေးခဲ့မိပေ။

ထရမ့်၏ အရဲစွန့်လုပ်ဆောင်မှုက အမေရိကန်ကို ပြန်ပြီး အထိနာစေခဲ့သည်။ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်မှုများသည် အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေခဲ့သဖြင့် ထရမ့်သည် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ ရပ်ဆိုင်းရေးအတွက် တရုတ် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် ( Xi Jinping) နှင့် ဖုန်းဆက်ဆွေးနွေးရသည့် အခြေအနေကို ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေက ရှီ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပုံရိပ်ကို ပိုမိုတောက်ပြောင်စေခဲ့ကာ ပြည်တွင်းတွင်လည်း အမျိုးသားရေး ဝါဒကို ပိုမိုခိုင်မာ အားကောင်းစေခဲ့ရုံမက ဆွေးနွေးပွဲ စားပွဲဝိုင်းတွင်လည်း တရုတ်၏ အနေအထားကို ပိုမိုခိုင်မာ စေခဲ့သည်။

တရုတ်သည် ဆွန်ဇူး၏ နောက်ထပ် သင်ခန်းစာ တစ်ခုဖြင့်လည်း တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုသင်ခန်းစာမှာ "သူတို့ (ရန်သူများ) အသင့် ပြင်မထားရသေးတဲ့ နေရာကို တိုက်ခိုက်ပါ" ဆိုသည့် သင်ခန်းစာဖြစ်သည်။

ထရမ့်နဲ့ တရုတ် စစ်ဗျူဟာ ကျွမ်းကျင်သူများကိုတွေ့ရစဉ် 

ထိုသင်ခန်းစာဖြင့် တရုတ်သည် အမေရိကန် လယ်ယာပို့ကုန်များ၊ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ဗဟိုချက်များကို ပစ်မှတ် ထားခဲ့ပြီး ထရမ့်၏ နိုင်ငံရေးထောက်ခံမှုကို တိုက်ရိုက် ထိုးနှက်နိုင်ခဲ့သည်။

တရုတ်သည် မြေရှားသတ္တု တင်ပို့ရောင်းချမှုများကို တင်းကျပ်ခဲ့သဖြင့် အမေရိကန်၏ နည်းပညာနှင့် ကာကွယ် ရေး လုပ်ငန်းများကို အခက်တွေ့စေခဲ့သည်။

တရုတ်၏ ဖိအားများမှာ အလုပ်ဖြစ်သည်ဟု ပြောရမည်ဖြစ်သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထရမ့်သည် ၎င်း၏ ကုန်သွယ်ခွန် အစီအစဉ်များကို အချိန်ဆွဲခဲ့ပြီး နည်းပညာ တင်ပို့ရောင်းချမှုများအပေါ် တားမြစ်ကန့်သတ်ချက်များ ချမျတ်ထားမှုကို ဖြေလျှော့ပေးခဲ့သည်။

ထို့ပြင် တရုတ်နှင့် ပဋိပက္ခ မဖြစ်စေရန် ရှောင်လွဲလိုသည့် အနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်သမ္မတအား အမေရိကန်မှဖြတ်ပြီး ခရီးသွားမှုကိုပင် ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။

ထရမ့်၏ နောက်ထပ် အမှားတစ်ခုမှာ အမေရိကန်၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မဟာမိတ်ကွန်ရက်ကို ဖျက်သိမ်းမှု ဖြစ်သည်။

"စစ်တပ်၏ အလွှာစုံ (အောက်ခြေစစ်သားမှအစ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအဆုံး) တွင် တူညီသည့် စိတ်ဓာတ်ဖြင့် တစ်သွေး တည်း တစ်သားတည်း ဖြစ်နေသည့် စစ်တပ်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသူသည် အနိုင်ရလိမ့်မည်" ဆိုသည့် ဆွန်ဇူး၏ သတိပေးချက်သည် စစ်မြေပြင်နှင့် ပထဝီနိုင်ငံရေး အခြေအနေတို့အပေါ် လွှမ်းခြုံသက်ရောက်နေသည်။

စည်းလုံးညီညွတ်ခြင်းဆိုသည့် အဓိပ္ပာယ်မှာ ပြည်တွင်းတွင်သာမက ပြည်ပနိုင်ငံများနှင့်လည်း ယုံကြည်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သည်။ ထိုအချက်များကို ထရမ့်က ဆုတ်ယုတ်လျော့ပါးစေခဲ့သည်။

နိုင်ငံတကာ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ရှီကျင့်ဖျင်ကို တွေ့ရစဉ် 

ထရမ့်၏ ဒုတိယသက်တမ်း လုပ်ငန်းစဉ်များက ပြည်တွင်းတွင် ဒီမိုကရေစီကို လျော့ပါးစေကြောင်း စွပ်စွဲမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်း ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားစေခဲ့ကာ နိုင်ငံရေး အစွန်းနှစ်ရပ်ကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် တစ်ချိန်က အမေရိကန်၏ ကိုယ်ကျင့်သိက္ခာပိုင်းဆိုင်ရာ ဩဇာအာဏာ ရရှိခဲ့သည့် စံတန်ဖိုးများကို လျော့ကျစေခဲ့သည်။ 

ပြည်ပတွင်လည်း ထရမ့်၏ အမေရိကန်ပထမ (America First) မူဝါဒသည် အမေရိကန်ကို နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ကင်းကွာစေခဲ့သည်။

ဥပမာအနေဖြင့် ပါရီ ရာသီဥတု သဘောတူညီချက်၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီနှင့် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့အစည်းတို့မှ နုတ်ထွက်ခြင်း၊ နေတိုးအဖွဲ့ဝင် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများကို ခြိမ်းခြောက်ခြင်း၊ ပြည်ပ အထောက်အပံ့ များ ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ မဟာမိတ်များကို ရန်ဘက်များအဖြစ် ကုန်သွယ်ခွန်များ တိုးမြှင့်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုလုပ်ဆောင်ချက် တစ်ခုချင်းစီတိုင်းက အမေရိကန်၏ အာဏာအပျော့ကို တဖြေးဖြေး လျော့ကျလာစေခဲ့ပြီး မဟာမိတ်များ အနေဖြင့်လည်း အမေရိကန်အပေါ် ဆက်လက်မှီခိုင်ရန် သင့်၊ မသင့်ကို မေးခွန်းထုတ်လာကြသည်။

ထိုအချိန် အတောအတွင်း တရုတ်ကမူ အချိန်မဖြုန်းဘဲ ရသမျှ အခွင့်အလမ်းအားလုံးကို အရယူနိုင်ခဲ့သည်။ 

ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့(SCO) ၊ BRICS နှင့် BRI စီမံကိန်းများမှတဆင့် တရုတ်သည် ကုန်သွယ်ရေး၊ ရာသီဥတု အရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့တွင် တာဝန်ယူနိုင်စွမ်းရှိသည့် အဓိက အင်အားကြီးနိုင်ငံအဖြစ် တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။

ထရမ့် ဒုတိယသက်တမ်း အာဏာရလာခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အမေရိကန်၏ ဩဇာအာဏာ ကျဆင်းလာချိန်တွင် တရုတ်၏ ပုံရိပ်သည် မြင့်တက်လာကြောင်း ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လေ့လာချက် စစ်တမ်းများတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲမှအစ ပနားမားတူးမြောင်းနှင့် ဂရင်းလန်းကျွန်းတို့ကို သိမ်းယူလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့ မှု အပါအဝင် ထရမ့်၏ လေလုံးထွားပြောဆိုမှုနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး နယ်နိမိတ် အချုပ်အခြာ အာဏာတို့အပေါ် စံသတ်မှတ်ချက်များကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ဖီဆန်ရာ ရောက်ခဲ့သည်။

ထိုလုပ်ဆောင်ချက်များက အမေရိကန်၏ ဗိုလ်ကျစိုးမိုးရေးနှင့် တရားမျှတမှု မရှိသည့် မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုတို့နှင့် ပတ်သက်သည့် တရုတ်၏ ဝါဒဖြန့် ယန္တရားကို ပိုမိုခိုင်မာစေခဲ့သည်။

စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ဆန့်ကျင်မှုနှင့် ပြိုင်ဘက်အပေါ် အပိုင်တွက်ထားခြင်းအားဖြင့် အမေရိကန်သည် ရေတို နိုင်ငံရေး အသာစီးရမှုကို ဆုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်း ရှိမည်မဟုတ်ပေ။

ထို့ကြောင့် ကိုယ့်အကြောင်းကိုယ် သိထားရုံမျှမက ကိုယ့်ရန်သူ၏ အကြောင်းကိုလည်း သိထားရမည်ဆိုသည့် အခြေခံမဟာဗျူဟာကို လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

အဓိပ္ပာယ်မှာ နှစ်ဖက်စလုံး၏ အားသာချက်၊ အားနက်ချက်တို့ကို အရှိအတိုင်း လက်ခံပြီး အမေရိကန်၏ အားသာ ချက်ကို ကိုင်ကာ တရုတ်၏ အားနည်းသည့် နေရာများကို ပစ်မှတ်ထားရမည့် အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သည်။

ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲသည် အမေရိကန်အတွက် သင်ခန်းစာဖြစ်သည်။

အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးသည် ရွေးကောက်ပွဲများ၊ လော်ဘီများနှင့် စားသုံးသူ ကုန်စျေးနှုန်းများအတွက် ဆတ်ဆတ်ထိ မခံနိုင်သည့် အရေးကိစ္စဖြစ်သည်။ ကွန်မြူနစ်ပါတီ အုပ်ချုပ်သည့် တရုတ်တွင်မူ ထိုဖိအားများနှင့် ရင်ဆိုင်ရခြင်းမရှိပေ။

ထို့ကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲတွင် တရုတ်သည် အထက်စီးမှာ နေခွင့်ရမည်ဖြစ်သည်။

သို့သော် နည်းပညာကဏ္ဍတွင်မူ ထိပ်သီး တက္ကသိုလ်များ၊ စွန့်ဦးတီထွင် ပါရမီရှင်များနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မဟာမိတ်များနှင့်အတူ အမေရိကန်သည် အားသားနေဆဲဖြစ်သည်။

အမေရိကန်အနေဖြင့် ထိုအခြေအနေကို အသုံးပြုပြီး တစ်ကိုယ်တော် မလှုပ်ရှားဘဲ မိတ်ဖက်များနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ကာ အားသာချက်ကို ပိုမိုခိုင်မာစွာ လုပ်ဆောင်ရန်ဖြစ်သည်။

တရုတ်တွင်မူ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုနှင့် နည်းပညာ အားကောင်းသည့် မဟာမိတ်နိုင်ငံများ ရရှိရန် ရုန်းကန်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။

ထရမ့်နဲ့ရှီကျင့်ဖျင်ကို တွေ့ရစဉ် 

"ရန်သူများ လက်လွတ် ဆုံးရှုံးမခံနိုင်သည့် နေရာများကို တိုက်ခိုက်ပြီး၊ ရန်သူများ မထင်မှတ်ထားသည့် နေရာများ ကို ရုတ်တရက်ချီတက်" ဆိုသည့် ဆွန်ဇူး၏ စစ်ဗျူဟာကို လေ့လာကြည့်မည်ဆိုပါက ထရမ့်၏ မခန့်မှန်းနိုင်သည့် ရွှေ့ကွက်များကို မြင်တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအချက်က ထရမ့်၏ ပထမသက်တမ်းအတွင်း စစ်မှန်သည့် အားသာချက်တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ်က ထရမ့်သည် တရုတ်ခရီးစဉ်အတွင်း လှိုက်လှဲပျူငှာစွာ ကြိုဆိုခံခဲ့ရသည်။ သို့သော် လအနည်းငယ် အတွင်းမှာပင် ထရမ့်သည် တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲကို စတင်ခဲ့ပြီး တရုတ်၏ Huawei နှင့် ZTE ကုမ္ပဏီတို့ကို ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်သည် အငိုက်မိသွားပြီး အမေရိကန်က အသာစီးရခဲ့သည်။

သို့သော် ထိုမဟာဗျူဟာသည် အလစ်အငိုက်ဖမ်းပြီး ထိခိုက်နစ်နာစေရန်အတွက်သာ အလုပ်ဖြစ်သည်။

ထရမ့်၏ ဒုတိယသက်တမ်းတွင်မူ တရုတ်သည် ထိုအခြေအနေအတွက် ပြင်ဆင်ထားခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။

တရုတ်ကလည်း အလစ်အငိုက်ဖမ်းပြီး ထိုးနှက်သည့် အနေဖြင့် မြေရှားသတ္တု တင်ပို့မှုကို ကန့်သတ်လိုက်ချိန်တွင် ထိုအခြေအနေအတွက် ပြင်ဆင်မထားခဲ့သည့် ထရမ့်သည် အငိုက်မိသွားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် ထရမ့်၏ ချဉ်းကပ်ပုံသည် ရေတိုပုံစံမျိုးဖြစ်ပြီး သဘောတူညီချက်များကို လျှင်မြန်စွာ ရယူလိုသည့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ကျင့်သုံးနေသည်။

ထရမ့်၏ မခန့်မှန်းနိုင်သည့် ရွှေ့ကွက်အချို့သည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် တရုတ်ကို အငိုက်ဖမ်းနိုင်မည် ဆိုသော်လည်း ခိုင်မာသည့် မဟာဗျူဟာ မရှိပါက စက္ကူကျားပုံစံမျိုးသာ ဖြစ်နေဦးမည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times

CNI Sport Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၂

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားခြေစစ်ပွဲ(တောင်အမေရိကဇုန်) နောက်ဆုံးပွဲစဉ်မှာ ဘရာဇီးလ်အသင်းကို ၁ ဂိုး-ဂိုးမရှိနဲ့ အနိုင်ရပြီး ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ပြန်လည် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရနိုင်မယ့် မျှော်လင့်ချက် ရှင်သန်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် မရခဲ့ပေမယ့် ဒီပွဲအနိုင်ရခဲ့တာကြောင့် တောင်အမေရိကဇုန် ခြေစစ်ပွဲ အမှတ်ပေးဇယားအဆင့် ၇ နေရာမှာ ရပ်တည်ခဲ့ပြီး ပလေးအော့ဖ် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် တစ်နေရာကို ရရှိခဲ့တာပါ။ 

ဒါဟာ ၁၉၉၄ ခုနှစ်က အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို နောက်ဆုံးအကြိမ် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တဲ့ ဘိုလီးဗီးယားအသင်းအတွက် နှစ်ပေါင်း ၃၂ နှစ်အကြာမှာ ကမ္ဘာ့ဖလား ဝင်ခွင့်ပြန်ရနိုင်မယ့် အခွင့်အရေး ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ သူတို့အသင်းရဲ့ သမိုင်းမှာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို ၃ ကြိမ်အထိ ဝင်ပြိုင်ခဲ့ဖူးပြီး ဒီ ၃ ကြိမ် စလုံးမှာ အုပ်စုအဆင့်နဲ့သာ ကျေနပ်ခဲ့ရတာပါ။

ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို ၄ ကြိမ်မြောက် ဝင်ပြိုင်ခွင့်ရဖို့ ပစ်မှတ်ထားနေတဲ့ ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရဖို့ နောက်ထပ် ဖြတ်ကျော်ရမယ့် အဆင့်တွေ ရှိနေပါသေးတယ်။

ဘိုလီးဗီးယားအသင်း အောင်ပွဲခံနေစဉ်

လာမယ့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ မတ်လမှာ ပုံစံအသစ်နဲ့ အသင်း ၆ သင်းပါဝင်တဲ့ ပြိုင်ပွဲတစ်ခုကို မက္ကဆီကိုနိုင်ငံက အိမ်ရှင် အဖြစ် ကျင်းပသွားမှာပါ။ 

ကမ္ဘာ့ဖလားဝင်ခွင့်အတွက် ပလေးအော့ဖ် ယှဉ်ပြိုင်ရမယ့် အသင်းတွေကို အရင်လို နှစ်ကျော့ကစားပြီး ဆုံးဖြတ်တဲ့ ပုံစံမျိုး မဟုတ်ဘဲ မက္ကဆီကိုနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပပြီး ဆုံးဖြတ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီပလေးအော့ဖ်ကို ကွန်ကာကပ်ဖ်ဇုန်က ၂ သင်း၊ တောင်အမေရိကဇုန်၊ အာရှဇုန်၊ အာဖရိကဇုန်နဲ့ သမုဒ္ဒရာပိုင်း ဇုန်က ၁ သင်းစီ ယှဉ်ပြိုင်ရမှာပါ။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ တောင်အမေရိကဇုန်က ဘိုလီးဗီးယားအသင်းနဲ့ သမုဒ္ဒရာပိုင်းဇုန်က နယူးကာလီဒိုးနီးယားအသင်း ၂ သင်းသာ အဖြေထွက်သေးပြီး ကျန်ဇုန်တွေရဲ့ ခြေစစ်ပွဲတွေက မပြီးသေးတာကြောင့် ဘယ်အသင်းတွေ ထွက်ပေါ်လာမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပုံစံအသစ်နဲ့ ကျင်းပမယ့် ပလေးအော့ဖ်အဆင့်မှာ အဆင့်သတ်မှတ်ချက် အမြင့်ဆုံးအသင်း ၂ သင်းဟာ ဗိုလ်လုပွဲ ကနေ စောင့်ဆိုင်းရမှာဖြစ်ပြီး ကျန်တဲ့အသင်း ၄ သင်းက ဆီမီးဖိုင်နယ်ယှဉ်ပြိုင်ရမှာပါ။ 

ဆီမီးဖိုင်နယ်မှာ အနိုင်ရတဲ့အသင်း ၂ သင်းဟာ ဗိုလ်လုပွဲမှာ စောင့်ဆိုင်းနေတဲ့ အသင်း ၂ သင်းနဲ့ ဗိုလ်လုပွဲ ယှဉ်ပြိုင် ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းနဲ့ ဘရာဇီးလ်အသင်း ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ဗိုလ်လုပွဲမှာ အနိုင်ရတဲ့အသင်း ၂ သင်းကတော့ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ဝင်ခွင့်နေရာကို ရရှိမှာပါ။ အဲဒါကြောင့် ဘိုလီးဗီးယားအသင်းအနေနဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားဝင်ခွင့်ရနိုင်ဖို့ ထပ်ပြီး ကြိုးစားရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ အဝေးကွင်း အားနည်းတဲ့ အသင်းဖြစ်တာကြောင့် ဒီပလေးအော့ဖ် ပွဲစဉ်တွေဟာ သူ့အတွက် ကြီးမားတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေလို့ ပြောရမှာပါ။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ အိမ်ကွင်းမှာဆိုရင် ဘရာဇီးလ်၊ အာဂျင်တီးနားအသင်းတွေကို အနိုင်ယူနိုင်တဲ့ အသင်း ဖြစ်ပေမယ့် အဝေးကွင်း မှတ်တမ်းကတော့ ဆိုးရွားပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်း အနေနဲ့ သူတို့ရဲ့မျှော်လင့်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းချင်တယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာ့ဖလားဝင်ခွင့်ရဖို့ အများဆုံးဖြတ်ကျော်ရမယ့်ပွဲ ၂ ပွဲကို အောင်မြင်စွာ ကျော်ဖြတ်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်းဟာ လာမယ့် အောက်တိုဘာမှာ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို ပထမဆုံးအကြိမ် ဝင်ခွင့်ရခဲ့တဲ့ ဂျော်ဒန်အပြင် ရုရှားအသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲကစားပြီး သူတို့ရဲ့ခြေစွမ်းကို စမ်းသပ်ခံဖို့ ပြင်ဆင်ထားတာပါ။ 

ဘိုလီးဗီးယားအသင်း အနေနဲ့ ဒီပွဲတွေကနေ အားနည်းချက်တွေကို ပြင်ဆင်ပြီး လက်တစ်ကမ်း အကွာမှာသာ ရှိတော့တဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလား ဝင်ခွင့်လက်မှတ်ကို အရယူနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article

နယူးဒေလီ၊ စက်တင်ဘာ ၆

အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒရာမိုဒီ (Narendra Modi) နှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် (Xi Jinping) တို့သည် ၇ နှစ် အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံ၊ တီယန်ကျင်း (Tianjin) မြို့ တွင် တွေ့ဆုံခဲ့မှုသည် သာမန် သံတမန် ဆက်ဆံရေးထက် ပိုသည့် လေးနက်မှုကို ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။

ဧပြီလတွင် စတင်ခဲ့သော အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့် ကောက်ခံမှု အစီအစဉ်သည် ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့ပြီးနောက် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှု စီးဆင်းမှုများကို ပုံစံပြောင်းလဲသွား စေသည့် အချိန်၌ ရှီနှင့်မိုဒီတို့၏ တွေ့ဆုံမှု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အချိန်အခါသည် သံသယ မကင်းဖွယ်ရာ အဖြစ်မှန်ကို ပေါ်လွင်စေသည် - ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးသည် အသာစီး ဗဟိုချက် တစ်ခုတည်းတွင် မဖွဲ့စည်းတော့ဘဲ ပြိုင်ဆိုင်သော ပါဝါနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရင်းမြစ်များရှိသော ဘက်စုံဖွဲ့စည်းပုံဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးသည် အင်အားကြီးနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံတည်းကိုသာ ဗဟိုပြုထားသည့် အခင်းအကျင်းမှ  ဝင်ရိုးစုံ ကမ္ဘာအခင်းအကျင်းကို ဗဟိုပြုသည့်ပုံစံသို့ ပြောင်းလဲလာသည်။ 

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံအားလုံးသည် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု၏ အရင်းအမြစ်များအတွက် ပြိုင်ဆိုင်လာကြသည်။

ထရမ့်၏ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်မှုများက ထိုအခြေအနေကို ပိုမိုသိသာ ထင်ရှားစေခဲ့သည့် မောင်းနှင်အား တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

ထရမ့်သည် ဧပြီလက တစ်ကမ္ဘာလုံးမှ တင်ပို့သည့် ကုန်စည်များအပေါ် အခြေခံကုန်သွယ်ခွန် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ 

ထို့နောက် ဥရောပ၊ အာရှနှင့် လက်တင်အမေရိကတို့ရှိ မဟာမိတ်များ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများ အားလုံးနီးပါးကို နောက်ထပ် ကုန်သွယ်ခွန်များ အသီးသီး တိုးမြှင့်ကောက်ခံခဲ့သည်။

ဩဂုတ်လ ကုန်ပိုင်းတွင် အိန္ဒိယသည် အမေရိကန်သို့ တင်ပို့သည့် အထည်အလိပ်များမှအစ ကျောက်မျက်ရတနာ များအလယ်၊ ပင်လယ်စာများအဆုံး ပို့ကုန်ကဏ္ဍများအပေါ် ကုန်သွယ်ခွန် ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ခံခဲ့ရသည်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်နဲ့ မိုဒီကို တွေ့ရစဉ်

အိန္ဒိယသည် အမေရိကန်၏ နီးကပ်သည့် မဟာမိတ်အဖြစ် သတ်မှတ် ခံထားရသည့်တိုင် ထိုကဲ့သို့ ကုန်သွယ်ခွန် များ တိုးမြှင့်ခံခဲ့ရခြင်းကြောင့် အမေရိကန်သည် စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ် ရမည်ဆိုပါက ဆက်ဆံရေးကိုပင် ထည့်မတွက်သည့် အခြေအနေကို ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ တားမြစ် ကန့်သတ်ချက်များကို မြှင့်တင်နေချိန်တွင် အခြားနိုင်ငံများ ကလည်း အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်များအား ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို မြှင့်တင်ခဲ့ကြ သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ တီယန်ကျင်း (Tianjin) မြို့တွင် သြဂုတ် ၃၁ ရက်မှ စက်တင်ဘာ ၁ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့သည့် ရှန်ဟိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့(SCO) ထိပ်သီး အစည်းအဝေးသည် အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံများကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် လမ်းကြောင်းတစ်ခု ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။

အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ရုရှား၊ အီရန်နှင့် ပါကစ္စတန်တို့ ပူးပေါင်းထားသည့် ဗဟိုအာရှနိုင်ငံများ ပါဝင်သော SCO အဖွဲ့သည် သံတမန်ရေးရာ သွေးစည်းမှုကို ပြသခြင်းထက် ပိုပြီး လေးနက်မှုရှိသည်။

တစ်ချိန်က အရေးကိစ္စ တော်တော်များများတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု သိပ်မရှိခဲ့သည့် နိုင်ငံများသည် ယခုအခါ၌ ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ စတင်ပြုလုပ်လာကြောင်း ထင်ရှားစေခဲ့သည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က ဂေါ်ဝန်တောင်ကြားဒေသတွင် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ် စစ်သားများကြား ပြင်းထန်စွာ ခိုက်ရန် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် နှစ်နိုင်ငံ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်ခဲ့သော်လည်း မိုဒီနှင့် ရှီတို့သည် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ပြုလုပ်နိုင်သည့် အချက်က ပြည်ပ၏ ဖိအားအောက် (အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်နိုင်)တွင် လျှင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲလာသည့် မဟာဗျူဟာ တွက်ချက်မှုများကို ထင်ဟပ်စေခဲ့သည်။

အကျိုးဆက်အရ အမေရိကန်ကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစနစ်၏ ဗဟိုချက်တွင် ထားရှိသည့် စစ်ပြီးခေတ် သဘောတူညီမှု သည် တဖြည်းဖြည်း မှေးမှိန်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ရှန်ဟိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖွဲ့(SCO)ထိပ်သီး အစည်းအဝေးတက်ခဲ့တဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကို တွေ့ရစဉ်

အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်မှု အစီအစဉ်သည် ကုန်သွယ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် လုံခြုံရေးကဏ္ဍတို့တွင် စင်ပြိုင်ကွန်ရက်များ ထူထောင်မှုကို အရှိန်မြှင့်တင်ပေးရာ ရောက်ခဲ့သည်။

တစ်ချိန်က ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းကို တူညီသည့် စံသတ်မှတ်ချက်များကို ပေါင်းစည်းခြင်းဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆို ခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် မတူကွဲပြားသော စည်းကမ်းများ၊ နည်းစနစ်များဖြင့် သီးခြားဖွဲ့စည်းပုံများကို တိုးမြှင့် လုပ်ဆောင်လာကြသည်။

အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန်များ သို့မဟုတ် ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခံရသည့် နိုင်ငံများသည် အမေရိကန်နှင့် ဆွေးနွေး ရန် စောင့်ဆိုင်း မနေကြတော့ဘဲ အမေရိကန်အပေါ် မှီခိုမှုကို လျှော့ချနိုင်မည့် အခြား အသင်းအဖွဲ့များနှင့် ဒေသတွင်း မူဘောင်များကို ပြောင်းလဲထူထောင်လာကြသည်။

ထိုအချက်သည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအတွက် အငြင်းပွားရမည့် ကိစ္စတစ်ခု မဟုတ်ဘဲ ရင်းနှီးငွေ လျာထားမှုနှင့် စျေးကွက်များကို လည်ပတ်ရန် အခြေခံကျသည့် ပြည်လည်ဖွဲ့စည်း တည်ဆောက်ပုံ တစ်ခုဖြစ် သည်။

ထောက်ပံ့ရေး ကွင်းဆက်များကို ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အဆင်ပြေ ထိရောက်စေရေးထက် သက်ဆိုင်ရာ ဒေသများတွင် ကြံ့ကြံ့ခံ ရပ်တည်နိုင်မှုအတွက် ဦးစားပေးပြီး အကောင်အထည်ဖော်လာကြသည်။

နိုင်ငံရေးသည် ထုံးတမ်းစဉ်လာ စီးပွားရေးကဏ္ဍများထက် ပိုမိုအရေးကြီးလာသဖြင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စျေးကွက် များကြား ချိတ်ဆက်မှုများသည် အားလျော့လာခဲ့သည်။

စတော့ရှယ်ယာ၊ အိမ်ခြံမြေ အပါအဝင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အစုစုအတွက် ချမှတ်ထားသည့် စည်းကမ်းဟောင်းများသည် ရေရှည်တွင် အလုပ်မဖြစ်တော့ပေ။

ပူတင်၊ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ မိုဒီကို တွေ့ရစဉ်

နိုင်ငံအသီးသီးရှိ ဗဟိုဘဏ်များကလည်း ထိုအပြောင်းအလဲကို သတိပြုမိခဲ့ကြပြီး အများစုသည် ဒေါ်လာကို မှီခိုမှု လျှော့ချလာကာ ရွှေနှင့် အိမ်ခြံမြေကဲ့သို့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို အားထားလာကြသည်။

အချို့ဒေသများတွင် ဒေါ်လာကို မှီခိုခြင်းမရှိဘဲ ကုန်သွယ်နိုင်သည့် ငွေပေးချေမှု စနစ်သစ်များကို ဖန်တီးနေကြ သည်။

ဒေါ်လာသည် အင်အား အကောင်းဆုံး ငွေကြေး ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရန်ငွေကြေးများ တွင် ဒေါ်လာ၏ ပါဝင်မှုသည် လျော့နည်းလာသည်။

ထိုရလဒ်ကြောင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေး စင်မြင့်ထက်တွင် အမေရိကန်၏ လွှမ်းမိုးမှုသည်လည်း ဖြည်းညှင်းစွာ လျော့ပါး လာခဲ့သည်။

ထိုသက်ရောက်မှုများကို စက်မှုလုပ်ငန်း အများစုတွင် မြင်တွေ့နိုင်သည်။ နည်းပညာ ထောက်ပံ့ရေး စျေးကွက်များ သည် ကုန်ကျစရိတ် နည်းပါးမှုကိုသာ ဦးစားမပေးတော့ဘဲ နိုင်ငံရေးလုံခြုံမှုကို စိတ်ချသေချာစေရန် ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်လာကြသည်။

နိုင်ငံအများအပြားသည် အမေရိကန် ထိန်းချုပ်ထားသည့် တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူး စျေးကွက်အပေါ် မှီခိုမှုကို လျှော့ချရန် အတွက် မတူကွဲပြားသည့် ဒေသများတွင် ၎င်းတို့၏ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး စက်ရုံများကို တည်ဆောက်လာကြသည်။

အလားတူပင် စွမ်းအင် ကုန်သွယ်ရေးသည်လည်း ပြောင်းလဲနေသည်။ ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့် ကောက်ခံမှုများက နိုင်ငံအများအပြားကို မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေး အသစ်များ ထူထောင်ရန်နှင့် ပို့ကုန်လမ်းကြောင်း အသစ်များ ဖော်ဆောင်ရန် တွန်းအားပေးရာ ရောက်ခဲ့သည်။

တစ်ချိန်က အနောက်နိုင်ငံများက ရန်ပုံငွေ အများဆုံး ထောက်ပံ့ခဲ့သည့် အခြေခံ အဆောက်အအုံ ပရောဂျက်များ သည်လည်း ယခုအခါတွင် ဒေသတွင်း ဘဏ်များနှင့် အစိုးရက ထောက်ပံ့ပေးထားသော စီမံကိန်များ၏ ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှုကို ပိုမိုရရှိလာခဲ့သည်။

ထိုအချက်ကို ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းက ပြုလုပ်ခဲ့သော SCO အစည်းအဝေးက သိသာထင်ရှားစေခဲ့သည်။

ပူတင်၊ ရှီကျင့်ဖျင်၊ ကင်မ်ဂျုံအန်နဲ့ နိုင်ငံတကာ ခေါင်းဆောင်တွေကို တွေ့ရစဉ် 

အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်သည် ပြိုင်ဘက်များအဖြစ် ဆက်ရှိနေဆဲဖြစ်သော်လည်း စီးပွားရေးအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု များကို ပြုလုပ်ရမည့် အခြေအနေတွင် နည်းလမ်းသစ်များကို အတူတကွ ရှာဖွေနေကြသည်။

အနောက်နိုင်ငံများ၏ အဆက်အသွယ် ဖြတ်တောက်ခြင်း ခံထားရသည့် ရုရှားသည်လည်း အနောက်အုပ်စု မဟုတ်သည့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများအပေါ် ပိုမိုမှီခို အားထားလာခဲ့သည်။

ဗဟိုအာရှနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသရှိ နိုင်ငံငယ်များသည် ၎င်းတို့အတွက် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ငွေကြေး အကျိုးအမြတ် ပိုမိုရရှိစေရန် မည်သည့် အင်အားစုဘက်တွင် ရပ်တည်ရမည်ဆိုခြင်းကို ရွေးချယ်နေကြသည်။

ထိုရွေးချယ်မှုများသည် သဘောတရားရေးရာ မဟုတ်ဘဲ လက်တွေ့ကျသည့် ရွေးချယ်မှုများ ဖြစ်သည်။ 

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးသည် ပိုမိုကျိုးပျက်လွယ်သလို ပိုမိုဟန်ချက် ညီလာသည့် အချက်ကို နိုင်ငံငယ်များက သိရှိထားကြသည်။

စတော့ရှယ်ယာ စျေးကွက်များ အတွက်လည်း ကုန်သွယ်ခွန်များသည် ရေတိုပြဿနာတစ်ခု မဟုတ်ဘဲ ထာဝရ တည်ရှိနိုင်သည့် မူဝါဒတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံများသည် ကုန်သွယ်ခွန်များကို တန်ပြန်နိုင်မည့် နှစ်ရှည်စီမံကိန်းများကို ပြင်ဆင်နေကြသည်။

ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ အနေဖြင့်လည်း ထိုအခြေအနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် နေရမည်ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာကြီးသည် အတိတ်ကာလကကဲ့သို့ အလုံးစုံ ချိတ်ဆက်မှု ရှိနေသည့်စနစ်ကို ပြန်သွားမည် မဟုတ်ဘဲ သက်ဆိုင်ရာ ဒေသအလိုက် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ဗဟိုချက် အများအပြားရှိလာမည့် အခြေအနေသို့ ဦးတည်နေသည်။

တီအန်ကျင်းတွင် မိုဒီနှင့် ရှီကျင့်ဖျင်တို့၏ ဓာတ်ပုံသည် ထရမ့်၏ အခွန်စည်းကြပ်မှုများကြောင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အခြေအနေများ စတင်ပြောင်းလဲလာသည့် လက္ခဏာကို ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။

SCO အစည်းအဝေးတွင် ထွက်ပေါ်လာသည့် ရလဒ်နှင့် နှင့် အမေရိကန်၏ ကုန်သွယ်ခွန် တိုးမြှင့်မှုတို့မှ ထွက်ပေါ် လာသည့် ရလဒ်မှာ အတူတူပင်ဖြစ်သည်။

ထိုရလဒ်မှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစနစ်ကို ဗဟိုချက် တစ်ခုတည်းမှာသာ မထားတော့ဘဲ သီးခြားစီခွဲပြီး ရပ်တည်မှု၊ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်မှု စီးပွားရေးဆွဲငင်အား၏ ဗဟိုချက်အသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာစေမည့်ရလဒ် ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။

တစ်နည်းအားဖြင့် ပြောရလျှင် ဝင်ရိုးစုံ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အခင်းအကျင်း ပေါ်ပေါက်လာတော့မည် ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times