CNI News
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၀

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်၌ ရွေးကောက်ပွဲကို အပိုင်း(၁)အနေဖြင့် မြို့နယ် ၁၀၂ မြို့နယ်မှာ ကျင်းပရန် စီစဉ်လျက်ရှိသည်။

ထို့နောက် ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်း ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် နိုင်ငံရေးပါတီ ၉ ပါတီ မှတ်ပုံတင်ထားရာ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၉ ရက်တွင် သတ်မှတ်ချက်နှင့်မကိုက်ညီ၍ ၃ ပါတီကို ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC) က ဖျက်သိမ်းလိုက်သည်။

ထို့ပြင် ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်း ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် နိုင်ငံရေးပါတီအနေဖြင့် မဲဆန္ဒနယ် ၄၁၇ နယ် ဝင်မပြိုင်နိုင် လျှင် ပါတီဖျက်သိမ်းခံရမည်ဟု ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEU)က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မေး ။        ။ ရွေးကောက်ပွဲက အပိုင်း(၁)ကို စတင် ကျင်းပမှာဖြစ်တဲ့အတွက် အပိုင်း(၁) ကျင်းပမယ့် ကာလ အတွင်း ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အမည်စာရင်းကို ပြည်ထောင်စုအဆင့် ဝင်ပြိုင်မယ့်ပါတီက ကိုယ်စားလှယ် လောင်း အမည်စာရင်း ၄၁၄ ဦး တင်သွင်းရမယ့်ထဲမှာမှ ဘယ်နှဦးကို တင်သွင်းနိုင်ရင် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ပြိုင်ခွင့် ရှိပါသလဲ။ 

ဖြေ ။         ။ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ပါတီများသည် ရွေးကောက်ပွဲ အပိုင်း(၁)တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည့် မြို့နယ် ၁၀၂ မြို့နယ်အတွက်သာ မဟုတ်ဘဲ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၈ ရက်စွဲနဲ့ ကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီး/ ပြည်နယ်လွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ် ၈၃၃ နယ်အတွက် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အမည်စာရင်းကို တင်သွင်း ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၂(က) (၁)အရ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံးတွင် စည်းရုံးမည့် ပါတီဖြစ်ပါက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လွှတ် တော် (တိုင်းရင်းသားလူမျိုးလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် မဲဆန္ဒနယ်အပါအဝင်) မဲဆန္ဒနယ် အားလုံး၏ ထက်ဝက် တွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။        ။ ပြည်ထောင်စုအဆင့် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ပါတီက မဲဆန္ဒနယ်ရဲ့ထက်ဝက်ကို အမည်စာရင်း တင်သွင်းရမယ်ဆိုတာက မြို့နယ် ၃၃၀ အနက် ထက်ဝက်ကိုပြောတာပါလား သို့မဟုတ် အပိုင်း(၁) ကျင်းပမယ့် မြို့နယ် ၁၀၂ မြို့နယ်ထဲက မဲဆန္ဒနယ် ထက်ဝက်ကို ပြောတာပါလား သိလိုပါတယ်။ 

ဖြေ ။        ။ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၂ (က) (၁)အရ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံးတွင် စည်း ရုံးမည့်ပါတီဖြစ်ပါက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည် နယ်လွှတ်တော်(တိုင်းရင်းသားလူမျိုး လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် မဲဆန္ဒနယ် အပါအဝင်) မဲဆန္ဒနယ် အားလုံး၏ ထက်ဝက်တွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အပိုင်း(၁) ကျင်းပမယ့် မြို့နယ် ၁၀၂ မြို့နယ်ထဲက မဲဆန္ဒနယ် ထက်ဝက်ကို ပြောတာမဟုတ်ပါဘူး။

မေး ။        ။ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံး ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ကြမည့် နိုင်ငံရေးပါတီအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဝင်မယ့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၄၁၄ ဦးကို UEC က သတ်မှတ်ထားတဲ့ ရက်အတွင်း တင်ပြနိုင်မှု မရှိဘူးဆိုရင် အဲဒီပါတီက ဘယ်လို ဆက်ဖြစ်မှာပါလဲ သိလိုပါတယ်။ ဥပမာ- ပါတီက ဖျက်သိမ်းခံလိုက်ရမှာလား သို့မဟုတ် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ပြိုင်ခွင့် ပိတ်ခံရမှာလား။

ဖြေ ။        ။ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၂ (က) (၁)အရ ပြည်ထောင်စုတစ်ဝန်းလုံးတွင် စည်းရုံးမည့် ပါတီဖြစ်ပါက ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော် သို့မဟုတ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်(တိုင်းရင်းသားလူမျိုး လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် မဲဆန္ဒနယ် အပါအဝင်) မဲဆန္ဒနယ် အားလုံး ၏ ထက်ဝက်ဖြစ်တဲ့ မဲဆန္ဒနယ် ၄၁၇ နယ်မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်ထားတဲ့အတိုင်း ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ခြင်း မရှိပါက နိုင်ငံရေးပါတီအဖြစ် ဆက်လက်ရပ်တည် ပိုင်ခွင့်မရှိဘဲ ဖျက်သိမ်းခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။        ။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း အရည်အချင်း သတ်မှတ်ချက် ကန့်သတ်မှုတွေဟာ ဒီမိုကရေစီစနစ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပါက လွတ်လပ်စွာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခြင်းဖြစ်လို့ ဒီမိုကရေစီစနစ်နဲ့ သဟဇာတမဖြစ်ဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ထောက်ပြမှုတွေရှိပါတယ်၊ ဒီအပေါ် ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။ 

ဖြေ ။        ။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသည့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များသည် နိုင်ငံတော် နှင့် သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်များအတွက် လွှတ်တော်အတွင်း ဥပဒေပြုရေးကဏ္ဍများကို ‌ဆောင်ရွက် ရမယ့် ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်ပါတယ်။

အဆိုပါ ပုဂ္ဂိုလ်များဟာ အရည်အချင်းရှိတဲ့သူတွေ ဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။ ပြည်သူလူထုအကျိုး၊ အများအကျိုးကို သယ်ပိုးဆောင်ရွက်နိုင်သူတွေ ဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်အနေနဲ့ အရည်အချင်းရှိတဲ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ လွှတ်တော်ထဲကို ရောက်ရှိနိုင်ဖို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ဥပဒေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်သွား မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။       ။ နောက်ဆုံး မေးမြန်းလိုတာကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဟာ ပါတီစုံဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့ ခြေလှမ်းလို့ဆိုကြပါတယ်။ သို့သော်လည်း UEC ရဲ့ သတ်မှတ်ချက် တွေနဲ့ ကန့်သတ် စည်းမျဉ်းတွေက ပါတီမစုံအောင် လုပ်နေသလားဆိုပြီး ထောက်ပြနေကြတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ UEC နဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကြား ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကာ ဖြေရှင်းမှုတွေ လုပ်သွားဖို့ ရှိ/မရှိ သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။        ။ နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ တည်ထောင်ခွင့်နဲ့ မှတ်ပုံတင်ခွင့်များ ဆောင်ရွက်ရာမှာ လွယ်ကူ အဆင်ပြေစေဖို့ အတွက် နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများကို ပြင်ဆင်ပြီး သတ်မှတ်ချက်များကို ဖြေလျော့ ပေးခဲ့ပါတယ်။

တည်ဆဲနိုင်ငံရေးပါတီ ၅၇ ပါတီရှိပြီး အဆိုပါ နိုင်ငံရေးပါတီများ အားလုံးဟာ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများနှင့် သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများပါ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်း ချက်များအညီ ဆောင်ရွက်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကော်မရှင်အနေနဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများနဲ့ အခါအားလျော်စွာ တွေ့ဆုံပြီး နိုင်ငံရေးပါတီများမှ တင်ပြချက်များကိုလည်း ဥပဒေနှင့်အညီ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါတယ်။ 

CNI Interview 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၇

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသွားမည်ဟု ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားထားသည်။

ထို့နောက် ရွေးကောက်ပွဲကို ကာကွယ်ပေးမည့် ဥပဒေများ အပါအဝင် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်များအတွက် ကျင်းပသွားမည့် ရွေးကောက်ပွဲစနစ်ပုံစံကို ပြဋ္ဌာန်းသည့် ဥပဒေများကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၉ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

တခြားတစ်ဖက်မှာလည်း မဲပေးရမည့် စက်ခလုတ်အပေါ် ယုံကြည်မှုများ ကျဆင်းနေသလို လုံခြုံရေးစိုးရိမ်မှုများ လည်း ဖြစ်နေကြသည်။ အလားတူ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် စနစ်များက ရှုပ်ထွေးနေသည့်အပေါ်လည်း အားမလို အားမရမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC)ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

ရွေးကောက်ပွဲ မဲထည့်ရန် ပြင်ဆင်နေစဉ်

မေး ။           ။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်သူ့လွှတ်တော်ကို PR နဲ့ ကျင်းပမယ်လို့ ထင်ကြခဲ့ပေမယ့် FPTP စနစ်နဲ့ပဲ ကျင်းပမယ်လို့ ဆိုတဲ့အပေါ် အငြင်းပွားမှုတွေရှိနေပါတယ်။ ဘယ်လိုကြောင့် FPTP စနစ်နဲ့ပဲ ကျင်းပဖို့ ဆုံးဖြတ် လိုက်တာလဲ သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။          ။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၀၉ တွင် မြို့နယ်ကို အခြေခံ၍လည်းကောင်း၊ လူဦးရေကို အခြေခံ၍ လည်းကောင်း ပြဋ္ဌာန်းချက်အရ မြို့နယ်အလိုက် FPTP စနစ်ဖြင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ၃၃၀ ဦးကို ရွေးကောက် တင်မြှောက်ရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။           ။ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ပြည်နယ် လွှတ်တော်ကိုတော့ PR ရော FPTP ရော အရောစနစ်နဲ့ ကျင်းပမယ်လို့ တွေ့ရပါတယ်။ အဲတော့ လူတစ်ကိုယ် မဲတစ်ပြားဆိုတာ မဟုတ်တော့ဘဲ လူတစ်ကိုယ် မဲပေါင်းများစွာ ပေးရတော့ မလို ဖြစ်သွားတော့ မဲပေးရမယ့် လူတွေအတွက် ရှုပ်ထွေးမှုတွေ မဖြစ်စေနိုင်ဘူးလား။ ဘာကြောင့် အခုလို စနစ် ၂ မျိုး ရောပြီး ကျင်းပဖို့ လိုအပ်တာပါလဲ။

ဖြေ ။          ။ အမျိုးသားလွှတ်တော်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်တို့ကို FPTP စနစ်အပြင် PR စနစ် ပါဝင်သော ရောနှောထားသော ကိုယ်စားလှယ် အချိုးကျစနစ်(MMP) ကျင့်သုံးဖို့ ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ မဲဆန္ဒရှင်က တစ်မဲပဲ ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ်ကိုယ် မဲပေါင်းများစွာ ပေးရခြင်း မဟုတ်ပါ။

မဲဆန္ဒရှင်တွေအတွက်လည်း ရှုပ်ထွေးမှုလည်း မရှိပါ။ FPTP စနစ်ရဲ့ အားသာချက်နဲ့ PR စနစ်ရဲ့ ကောင်းကျိုး ရရှိ နိုင်တဲ့စနစ် ဖြစ်ပါတယ်။ FPTP နဲ့ ကိုယ်စားလှယ်မရခဲ့ရင်တောင် PR နဲ့ အချိုးကျ ကိုယ်စားလှယ် ရနိုင်တဲ့စနစ် ဖြစ်ပါတယ်။

အမျိုးသားလွှတ်တော်အတွက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်း၊ ဒေသ တစ်ခုစီမှ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးစီကို FPTP နဲ့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ်လွှတ်တော်အတွက် တိုင်းရင်းသား လူမျိုး လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်ကိုလည်း FPTP နဲ့ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

 မဲပေးမယ့် စက်ကို နိုင်ငံရေးပါတီများကို ရှင်းပြနေစဉ်

မေး ။           ။ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ မဲပေးရမယ့်စနစ်က စက်ခလုတ်နဲ့ဖြစ်နေတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အခြေခံ လူတန်းစား များပြားသလို သက်ကြီးရွယ်အိုပိုင်းကလည်း နည်းပညာ တက်သိနားလည်မှု အားနည်းတဲ့ အတွက် ဒီလို စက်ခလုတ်နဲ့ မဲပေးခိုင်းခြင်းက လူထုအတွက် ရှုပ်ထွေးမှုဖြစ်ပြီး မဲမပေးတာတွေ များမလာနိုင်ဘူး လား။ 

ဖြေ ။          ။ လာမည့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ တစ်နိုင်ငံလုံး မဲရုံအားလုံးမှာ MEVM အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစက်တွေ အသုံးပြုသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မဲပေးစက် ကိုင်တွယ် အသုံးပြုနည်း သင်တန်းများကို တိုင်းဒေသကြီး၊ ပြည်နယ် အလိုက် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

မဲဆန္ဒရှင် ပြည်သူများ မဲပေးစက်နဲ့ကျွမ်းကျင်စွာ မဲပေးနိုင်ဖို့အတွက် ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ မီဒီယာကတစ်ဆင့် အသိပညာပေး အစီအစဉ်တွေလည်း ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ မဲဆန္ဒရှင်ပြည်သူတွေက ရိုးရှင်းလွယ်ကူစွာ ခလုတ် နှိပ်ပြီး မဲပေးနိုင်တဲ့စနစ် ဖြစ်ပါတယ်။ လူထုအတွက် ရှုပ်ထွေးမှု၊ ခက်ခဲမှု မဖြစ်နိုင်ပါ။

မေး ။           ။ စက်ခလုတ်နဲ့ မဲပေးမှုက နည်းပညာအရ ရလဒ်တွေကို ပြောင်းချင်သလို ပြောင်းလို့ရတယ်၊ ဒါကြောင့် ယုံကြည်ဖို့ ခက်ခဲတယ်လို့ ယူဆမှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် မှန်ကန်တဲ့ ရလဒ်တွေအတိုင်း ဖြစ်နိုင်ဖို့အတွက် အခု မဲပေးမယ့်စက်က ဘယ်လို တာဝန်ခံနိုင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။          ။ မေးခွန်းထဲပါသလို စက်ခလုတ်နဲ့မဲပေးမှုက နည်းပညာအရ ရလဒ်တွေကို ပြောင်းချင်သလို ပြောင်း လို့ရတယ်ဆိုတာ မဟုတ်ပါ။ မဲဆန္ဒရှင်က မဲပေးထားချက်အတိုင်း စက်က မှတ်တမ်းယူမှာဖြစ်ပြီး အဲဒီအတိုင်း ဖော်ပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မဲဆန္ဒရှင်ကိုယ်ုတိင်လည်း ကြည့်ရှုစစ်ဆေးနိုင်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကို မလိုလားသူတွေကတော့ “မယုံကြည် ဘူး” တို့ “မှန်ကန်တဲ့ရလဒ် မဖြစ်နိုင်ဘူး”တို့ ပြောကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမဲပေးစက်တွေရဲ့ ယုံကြည်စိတ်ချရမှု အဆင့်အတန်းက ရိုးရှင်းလွယ်ကူစွာ မဲပေးနိုင်တယ်။ မဲပေးထားတဲ့အတိုင်း စက်ကဖော်ပြတယ်။ အမှားအယွင်းမရှိ ဘူး။ လွယ်ကူ မှန်ကန်မြန်ဆန်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်တယ်။ 

မှန်ကန်တဲ့ မဲရလဒ်ကိုလည်း မိနစ်ပိုင်းအတွင်း ထုတ်ယူပြီးတော့ အပြန်အလှန် စစ်ဆေးနိုင်တယ်။ မဲပေးစက်မှာ Internet, Wifi, Bluetooth စနစ်များ မပါဝင်ပါ။ ကွန်ပျူတာများကဲ့သို့ ဝင်းဒိုးစနစ်(OS)များ မပါဝင်ပါ။ မိုက်ခရို ကွန်ထရိုလာစနစ်ဖြစ်သည့်အတွက် အလွန်ရိုးရှားပြီး လုံခြုံစိတ်ချရသော စနစ်ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ စံချိန်စံညွှန်း ဥပဒေ (၂၀၁၄)နှင့်အညီ မဲပေးစက် အရည်အသွေးနှင့် စံချိန်စံညွှန်းကို အမျိုးသားအဆင့် ထောက်ခံ အသိအမှတ်ပြုလွှာရရှိရေး ဆောင်ရွက်ထားတဲ့အတွက် ရွေး‌ကောက်ပွဲမှာ အသုံးပြုမယ့် မဲပေးစက်တွေ အတွက် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိပါတယ်။

တပ်မတော်သားတစ်ဦးနဲ့မဲပုံးတွေကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။           ။ နောက်တစ်ခုက တပ်တွင်း မဲရုံတွေကို အပြင်ထုတ်သွားဖို့ရှိပါသလား၊ တပ်တွင်းမှာပဲ မဲပေးရမှာလား သိလိုပါတယ်။ 

ဖြေ ။          ။ ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေမှာရော နည်းဥပဒေမှာရော “တပ်တွင်းမဲရုံ”ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရ မရှိပါဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေ ပုဒ်မ ၃၆၊ ပုဒ်မခွဲ(က)တွင် “ကော်မရှင်သည် ရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာအုပ်စုအလိုက် ထားရှိမည့် မဲရုံအရေအတွက်ကို ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ ဦးရေနှင့် ဒေသအခြေအနေကို မူတည်၍ သင့်လျော်သလို သတ်မှတ်နိုင် သည် သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်ရာ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ အဆင့်ဆင့်သို့လည်း တာဝန်ပေးအပ်နိုင်သည်”ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားပါ တယ်။

မဲဆန္ဒရှင် အင်အားနဲ့ နယ်မြေဒေသ အကွာအဝေးပေါ် မူတည်ပြီးတော့ မဲရုံနေရာများကို သတ်မှတ်ခြင်းဖြစ်တဲ့ အတွက် ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စုအတွင်းမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူများ (မသန်စွမ်းသူများ အပါအဝင် ) လွယ်ကူစွာ ဆန္ဒမဲပေးနိုင်ရေး၊ သတ်မှတ်မဲပေးချိန်အတွင်း မဲဆန္ဒရှင်အားလုံး မဲပေးနိုင်ရေးနှင့် လျှို့ဝှက်ဆန္ဒပြု နိုင်ရေးတို့ကို ရှေးရှုပြီးတော့ ဆောင်ရွက်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

မဲရုံနေရာနဲ့ မဲရုံအရေအတွက်များ၊ ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက ဆန္ဒမဲပေးခြင်းကို စောင့်ကြည့်ခွင့် ရှိပါတယ်။ ယခင်ကတည်းက နည်းဥပဒေမှာ ပြဋ္ဌာန်းပေးထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ 

မေး ။           ။ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြည်သူလူထု မဲပေးခွင့် မဆုံးရှုံးရစေဖို့အတွက် ရောက်တဲ့ အရပ် ဒေသမှာ မဲပေးနိုင် ခွင့်ရှိပါသလား၊ သို့မဟုတ် ကိုယ်မွေးဖွားရာ အရပ်ဒေသမှာပဲ မဲပေးခွင့်ရှိတယ်လို့ သတ်မှတ်ထား ပါသလား သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။          ။ ပြည်သူလူထု မဲပေးခွင့် မဆုံးရှုံးစေဖို့ကိစ္စက အရေးကြီးပါတယ်။ မိမိရဲ့ အိမ်ထောင်စုစာရင်း ပုံစံ (၆၆/၆) စာရင်းပေါက်တဲ့ နေရာမှာ မဲစာရင်းပါမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

သို့သော် မဲစာရင်းပါရှိရာ ဒေသကနေ ရက်ပေါင်း ၁၈၀ ထက်မနည်း ရောက်ရှိနေထိုင်ပြီးဖြစ်တဲ့ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာ အုပ်စုမှာ မဲပေးနိုင်ဖို့အတွက် နည်းဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပေးထားပါတယ်။ ပုံစံ(၃-က)နဲ့ လျှောက်ထားပြီး ရောက်ရှိတဲ့ နေရာမှာ မဲပေးခွင့်ရရှိုဖိ့ ဆောင်ရွက်ပေးထားပါတယ်။

ပြည်သူများ မဲပေးရန် လုပ်နေစဉ်

မေး ။           ။ ရောက်တဲ့အရပ်ဒေသမှာ မဲပေးခွင့်ရှိတယ်ဆိုရင် နိုင်ငံသားစိစစ်ရေးကဒ်ပြား မှတ်ပုံတင် သို့မဟုတ် စမတ်ကဒ် ပြတာနဲ့ မဲပေးခွင့်ရှိတာလား သို့မဟုတ် တခြား ဘယ်လို အထောက်အထား စာရွက်/စာတမ်းတွေ လိုအပ်မလဲ သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။          ။ ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေမှာ မဲပေးခွင့်ရရှိဖို့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပတဲ့နေ့မှာ အသက် ၁၈ နှစ်ပြည့် ပြီး ဖြစ်ရမယ်။ နိုင်ငံသားကတ်၊ ဧည့်နိုင်ငံသားကတ်၊ နိုင်ငံသားပြုခွင့်ရလက်မှတ် တစ်မျိုးမျိုး ကိုင်ဆောင်ထားသူ ဖြစ်ရပါမယ်။ မဲစာရင်းမှာ ပါသူလည်းဖြစ်ရပါမယ်။ မဲရုံမှာ မဲပေးဖို့အတွက် မိမိကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ ဥပဒေအရ နိုင်ငံ သားဖြစ်ကြောင်း အထောက်အထားဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံသားကတ် ပြသရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။           ။ နောက်ဆုံး မေးမြန်းလိုတာကတော့ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် လုံခြုံရေးစိုးရိမ်မှုက အလွန် ကြီးမားတဲ့အတွက် မဲရုံကို မဲလာပေးကြဖို့ ခက်ခဲနိုင်တယ်။ ဒီလိုဆိုရင် မဲပေးတဲ့နှုန်းက တော်တော် နည်းနိုင်တယ် လို့ ဆိုကြတော့ လုံခြုံရေးအာမခံချက် ဘယ်လိုပေးနိုင်ပါသလဲ၊ မဲရုံကို လာမှ မဲပေးနိုင်တာမျိုး မဟုတ်တဲ့ တခြား သော မိမိ အိမ်အတွင်းကနေဖြစ်စေ မိမိရောက်နေတဲ့ နေရာကနေဖြစ်စေ မဲပေးလို့ရတဲ့ စနစ်ကိုရော ဖော်ဆောင် သွားဖို့ ရှိပါသလား သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။          ။ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လုံခြုံရေး အရေးကြီးပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ လုံခြုံရေးအတွက် နိုင်ငံတော် အစိုးရနဲ့ လုံခြုံရေးနဲ့တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေက တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေအရ ဆန္ဒမဲပေးရန် လုံခြုံမှု အခြေအနေ မရှိလျှင် ယင်းမဲဆန္ဒနယ်ရဲ့ ‌ရွေးကောက်ပွဲကို ရွေ့ဆိုင်းထားလို့ရပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ လုံခြုံရေးနဲ့ စီမံခန့်ခွဲရေးကိစ္စတွေကို စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲဥပ‌ဒေအရ ကြိုတင်မဲပေးသူ စာရင်းမှာ အကျုံးဝင်ရင် ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရှိပါတယ်။ ကြိုတင်မဲပေးဖို့ အကျုံးမဝင်ဘူးဆိုရင်တော့ မဲရုံမှာပဲ မဲပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ နေအိမ်ကနေ ကြိုတင်မဲပေးဖို့အတွက်ကတော့ အနာ ကြီး ရောဂါစွဲကပ်နေသူ၊ ရောဂါဝေဒနာ ပြင်းထန်စွာ ခံစားနေရသူ၊ အိုမင်းမစွမ်းသူ၊ နေအိမ်တွင် သားဖွားနေသူ များကိုသာ ဥပဒေက ခွင့်ပြုပေးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Interview 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၄

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)သည် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ နေထိုင်သော ဒေသများနှင့် ရှမ်းနီ လက်နက်ကိုင် (SNA) လှုပ်ရှားနယ်မြေများတွင် စစ်ရေးချဲ့ထွင်ကာ ဖော်ဆောင်လျက်ရှိနေသည့်အတွက် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေသည်။

ထို့နောက် အင်းတော်ကြီးဒေသကို SNA က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လကုန်ပိုင်းတွင် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်၍ ထိန်းချုပ် လာခဲ့ရာတွင် ကချင်လူမျိုးများကို တင်းကြပ်နေသည်ဆိုသော သတင်းများ ထုတ်လွှင့်လာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာ လူမျိုးရေး ပြဿနာများ ပေါ်ပေါက်လာမည်ကို အားလုံးက စိုးရိမ်လာနေကြသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)၏ ဗဟိုကော်မတီဝင်၊ တွဲဖက် အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်မှူးကြီးဆေဝမ်းဖှကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

အင်းတော်ကြီးဒေသကို SNA ထိန်းချုပ်လိုက်စဉ်

မေး ။       ။ အခု ကချင်ပြည်နယ်၊ အင်းတော်ကြီးဒေသကို အရင်က KIA လွှမ်းမိုးထားတယ်။ ဒီနောက်ပိုင်းမှာ SNA က ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာပြီးတော့ တော်တော်များများ ထိန်းချုပ်လာခဲ့တယ်။ ဆိုတော့ အင်းတော်ကြီးဒေသက SNA အတွက် ဘယ်လောက် အရေးပါတဲ့ဒေသလဲ၊ ဘာကြောင့် အဲဒီဒေသကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ SNA အတွက် လိုအပ် တာလဲ။

ဖြေ ။        ။ ဟုတ်ကဲ့ဗျ။ အင်းတော်ကြီးဒေသဆိုတာ ဟိုး ရှေးယခင်ကတည်းက  မူလ ဒေသခံရှမ်းနီလူမျိုးတွေရဲ့ နယ်မြေဖြစ်ပါတယ်။

သမိုင်းအစဥ်အဆက် တည်ရှိခဲ့တဲ့ မြို့ရွာတွေဟာ ရှမ်းနီအမည်နဲ့ မှည့်ခေါ်ထားတာက သက်သေတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ရှမ်းနီတွေကိုယ်တိုင် တည်ထောင်ခဲ့တဲ မြို့ပြပြည်ထောင်တွေဖြစ်ပြီး ယနေ့တိုင် ထင်ရှားတဲ့ သမိုင်းမှတ်တမ်း  ဖြစ်ရပ်တွေ၊ ပုံပြင်တွေ ဒဏ္ဍာရီတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ ရှမ်းနီဒေသဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိ ရှမ်းနီလူမျိုး အများဆုံးနေထိုင်တဲ့  အင်းတော်ကြီး ရှမ်းနီနယ်မြေကို KIA တွေက မတရားကျူးကျော် သိမ်းပိုက်ထားတာ ကာလအတန်ကြာ လာတာနဲ့အမျှ ဒေသတွင်း ရှမ်းနီပြည်သူလူထုဟာ KIA ရဲ့ မတရားအဓမ္မ မှုတွေကို  နေ့စဥ် ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

အဲဒီအတွက် မိမိတို့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)က ဒေသတွင်း ရှမ်းနီပြည်သူလူထုကို အဲဒီဒုက္ခတွေ ကနေ ကယ်တင်ဖို့ ဒေသတည်ငြိမ်အေးချမ်းဖို့အတွက် အရေးကြီး လိုအပ်ပါတယ်။ 

အင်းတော်ကြီးဒေသ မူလပိုင်ရှင်ဖြစ်တဲ့ ရှမ်းနီတို့ရဲ့ သမိုင်းဖြစ်တည်မှုနဲ့အတူ  ရှည်လျားလှတဲ့ သမိုင်းတလျှောက် ယှဥ်တွဲပြီး ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ သမိုင်းမှတ်တမ်းများစွာ ရှိပါတယ်။

အဲဒီလိုနေရာကို မတရားကျူးကျော် ဖိနှိပ်လာတဲ့ ဘယ်သူကိုမဆို ကျနော်တို့ SNA က ကာကွယ်တိုက်ထုတ်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA) တပ်ဖွဲ့ဝင်ကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။       ။ အခု အင်းတော်ကြီးဒေသကြီး SNA ဝင်ရောက်လာလို့ ကချင်လူမျိုးတွေ ထွက်ပြေးနေကြရတယ်၊ ကချင်အိမ်တွေကို SNA က ချိတ်ပိတ်နေတယ်ဆိုပြီးတော့ ကချင်သတင်းဌာနတွေ အများစုမှာ ရေးသားဖော်ပြလာ တာ တွေ့ရတယ်။ ဒါတွေက ဘယ်လိုဖြစ်တာလဲ။

ဖြေ ။        ။ ကျနော်တို့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)ဟာ ရှမ်းနီအမျိုးသားများ ညီညွတ်ရေးကောင်စီ (SNUC)ရဲ့ မူဝါဒနဲ့ ဦး ဆောင်မှုအောက်မှာ လှုပ်ရှားကြိုးစား ဆောင်ရွက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ကျနော်တို့ရဲ့ အဓိက မူဝါဒကြီး(၅)ရပ် ရှိပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ မြန်မာပြည်အထက်ပိုင်းရှိ ပြည်သူလူထုများ ဘက်စုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဥ်တွဲ နေထိုင်ရေးဆိုတဲ့ အချက်ဟာ တစ်ခုအပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ဟာ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း မည်သည့် အဖွဲ့အစည်းမဆို တိုင်းရင်းသား လူမျိုးတစ်ဦး တစ်ယောက်ကိုမျှ ထိခိုက်နာကျင် ပျက်စီးစေလိုသော ဆန္ဒ၊ လုပ်ရပ်မှန်သမျှကို ရှုံ့ချပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ SNA အဖွဲ့အစည်းဟာ ဒေသတွင်း ပြည်သူလူထု အေးချမ်းသာယာရေးကိုပဲ ရှေးရှုပါတယ်။ မိမိတို့ လူမျိုးစရိုက်ဟာ  ရန်မူအနိုင်ကျင့်တဲ့ အလေ့အကျင့်မရှိပါဘူး။ 

ကချင်ဆိုတာ ကျနော်တို့နဲ့အတူနေ မိတ်ဆွေတွေပါ။ ကျနော်တို့က သူတို့ကို (သိမ်းဖော)လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။ 

တစ်ဆိပ်ကို တစ်အိပ်လုပ်တတ်တဲ့  နိုင်ငံရေးအမြတ်ရလိုမှု လုပ်ငန်းသမားတွေရဲ့ ဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးတဲ့ မီဒီယာတွေကြောင့် အချို့ကိစ္စတွေက အထင်အမြင်တွေ လွှဲမှားစေပါတယ်။

လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခအသွင်ကို အားပေးတဲ့ မီဒီယာတွေနဲ့ နိုင်ငံရေး အမြတ်ထုတ် လုပ်ငန်းသမားများရဲ့ ပရိုဂရမ်တွေ လို့ မြင်ပါတယ်။ ကချင်လူမျိုးနဲ့ ရှမ်းနီတို့ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ  ဒေသတွင်း မိတ်ရင်းဆွေရင်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

KIA ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ၁၉၆၁ ကနေ ယနေ့အချိန်ထိ သုတေသနပြုစစ်တမ်း ကောက်ရင် ရှမ်းနီလူမျိုးတွေအပေါ် လူမျိုးသုဉ်းစေလိုတဲ့ ဆန္ဒနဲ့ စေတနာကို ရှေ့တန်းတင်ပြီး အမျိုးမျိုး ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါ တယ်။ ကျနော်တို့လူမျိုး ရှမ်းနီလုထုတွေ အပေါ်ထားတဲ့ သူတို့ရဲ့ ပင်ကိုယ်သဘောထားဟာ လုံးဝအနုတ်လက္ခဏာ ဆောင်ပါတယ်။ 

KIA တွေရဲ့  ရှမ်းနီလူထုအပေါ်  နှစ်ပေါင်းများစွာ လူမဆန်တဲ့ ရက်စက်မှုတွေကို မှတ်တမ်းနဲ့တကွ ချပြရှင်းလင်းဖို့ သူတို့တောင်းဆိုနေသလားလို့ ပြန်မေးခွန်း ထုတ်ချင်ပါတယ်။ လိုအပ်ရင် ရှင်းလင်းချပြဖို့ ရှမ်းနီမြို့ရွာ အသီးသီးက KIA ကြောင့် ကျရတဲ့မျက်ရည်တွေ ခုထိ မခမ်းခြောက်သေးပါဘူး။

အဲဒီအတွက်  ခံစားကြရတဲ့ ရှမ်းနီမိသားစုတိုင်းရဲ့ KIA အပေါ် ရွှံစိတ်၊ ကြောက်စိတ်တွေကို ကုစားဖို့ ဘယ် သတင်းဌာနတွေကို အားကိုးကြရပါမလဲ။ 

တကယ်တော့ အင်မတန် ချစ်စရာကောင်းတဲ့  ရှမ်းနီဒေသတွင်းက မိတ်ဆွေရင်း အလေ့အထတွေကို KIA  ပေါ်ပေါက်လာပြီးကတည်းက ရိုက်ချိုးခံထားကြရတယ်ဆိုတာ  အားလုံးသိသင့်ပါတယ်။ 

ကျနော်တို့ SNA က မတရားတဲ့ အဓမ္မဖိနှိပ်မှုတွေကို ရှင်းလင်းတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မတရားမှုတွေကို အားပေး ထောက်ပံ့သူတွေကို သတိပေးတာမျိုးတွေ ရှိတယ်။

ဒါပေမယ့်  ဘယ်လူမျိုး တစ်ဦးတစ်ယောက်ကိုမှ ထိခိုက်နစ်နာစေလိုသော ပျက်စီးစေလိုသော ဆန္ဒသဘောထား မရှိပါဘူး။

နောက်တစ်ခုက SNA ဆိုတာ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်၊ ရှမ်းနီလက်နက်ကိုင်တပ် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒေသတွင်း အခြားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ကွဲကွဲပြားပြား မြင်နိုင်ကြဖို့ လိုပါတယ်။  ဒေသတွင်း အခြေပြု ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့လား၊ အစိုးရ မြန်မာ့တပ်မတော် တပ်ဖွဲ့လား၊ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA) တပ်ဖွဲ့လား ဆိုတာ မီဒီယာများကလည်း ကွဲကွဲပြားပြားသိဖို့ လိုပါတယ်။

ဒီမှာ ပြုမူဆောင်ရွက်မှုတိုင်း၊ လုပ်ဆောင်တိုင်း ဘယ်သူ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းက ဘာတွေ လုပ်ဆောင်တယ်ဆိုတာကို ဂဃနဏ သိရှိပြီး ပြည်သူလူထုကို သတင်းစကားပြောပြနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မိမိ အဖွဲ့အစည်းအပေါ် မကြိုက် မလိုလားတဲ့သူရဲ့ သတင်းပေးပို့မှုဟာ မှန်ကန်တဲ့ သတင်းအရင်းအမြစ်ကိုဖြစ်ဖို့ ခဲယဉ်းပါလိမ့်မယ်။

ဒါကြောင့် အချို့အချက်အလက်များကို ဒေသတွင်း မြေပြင် အခြေအနေမှန်သိရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

KIA -PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။       ။ တခြားတစ်ဖက်မှာလည်း KIA က SNA ထိန်းချုပ်နယ်မြေတွေဖြစ်တဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးထဲက ဟုမ္မလင်း၊ ရွှေပြည်အေး၊ ဗန်းမောက်၊ ပင်လည်ဘူး တို့ကို PDF တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ လုပ်တယ်၊ အဲမှာ ပင်လည်ဘူးနဲ့ ရွှေပြည်အေးကတော့ KIA က ထိန်းချုပ်သွားပြီး ကျန် ၂ မြို့နယ်ကို တိုက်ခိုက်နေ တယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီဒေသတွေက စစ်ရေး-စီးပွားရေးအရ ဘယ်လောက် အရေးပါလို့လဲ၊ နောက်တစ်ခုက SNA ကြိုးပမ်းနေတဲ့ ရှမ်းနီနဲ့ ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတွေ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် ဘယ်လောက် အရေးပါတဲ့ ဒေသတွေဖြစ်လို့ လဲ။

ဖြေ ။        ။ ဒီနေရာမှာ ဒေသတွင်း လူမှုစီးပွားရေးအကြောင်း မပြောခင် မိမိတို့ SNA အကြောင်း အနည်းငယ် ပြောပါမယ်။

SNA ဆိုတာ မိမိတို့ ရှမ်းနီလူမျိုး အပါအဝင် ဒေသတွင်း ပြည်သူလူထုကို လက်နက်အားကိုးနဲ့ အနိုင်ကျင့်မှုတွေကို မခံမရပ်နိုင်ဖြစ်ရသလို ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ မူလရပိုင်ခွင့်တွေကို ပြည်ထောင်စုအတွင်းက အခြားတိုင်းရင်းသားများ နည်းတူ ရရှိဖို့၊ ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ဖွဲ့စည်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် လက်ရှိမှာ ရှမ်းနီတို့ရဲ့ သမိုင်းအစဥ်အလာ ရှိခဲ့မှုနဲ့အတူ မိမိတို့ လူမျိုးအများစု နေထိုင်ရာ ဒေသတွေကို တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုရှိအောင် ကြိုးစားနေပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ မိမိတို့  ကာကွယ်စောင့်ရှောက်  ထိန်းသိမ်းရာ ဒေသတွေကို KIA နဲ့ တပည့်အပေါင်းပါ အဖွဲ့အစည်း တွေက မတရား ကျူးကျော်ဝင်ရောက် သိမ်းပိုက်တာတွေ ရှိနေပါတယ်။

ခဏက ခင်ဗျားပြောတဲ့ ပင်လည်ဘူးနဲ့ ရွှေပြည်အေးဟာ သူတို့အတွက် ဒေသတွင်း ဗျူဟာကျတဲ့နေရာတွေ ဖြစ်ပါ တယ်။  ရွှေပြည်အေးဟာ ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းရဲ့ အထက်အောက် စုန်ဆန်မဲ့ ရေကြောင်းကုန်စည်တွေကို ထိန်းချုပ်ထားခြင်းအားဖြင့် သူတို့ရဲ့ သြဇာကို ထိန်းထားတဲ့အပြင်  ဒေသတွင်း လူထုစီးပွားရေးကို လိုသလို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပါတယ်။ 

ကချင်ပြည်နယ်ကနေ  ချင်းပြည်နယ် အဲဒီကနေ ရခိုင်ပြည်နယ် ပင်လယ်ထွက်ပေါက်အထိ လွယ်လင့်တကူ သွားလာ လှုပ်ရှားနိုင်ဖို့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသ အတော်များများကို တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်တဲ့ နေရာမှာ ပင်လည်ဘူးမြို့ ဟာ အရေးပါတဲ့ နေရာတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

ပင်လည်ဘူး၊ ဗန်းမောက်၊ အင်းတော်ကနေ အထက်ဘက်ကို ကချင်ပြည်နယ် လမ်းကြောင်းတွေ၊ ပင်လည်ဘူး ကနေ ခမ်းပတ်၊ တမူး အိန္ဒိယနယ်စပ်အထိ ဒီဒေသတွေကို သိမ်းပိုက်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်း ချိနဲ့ သွားလိမ့်မယ်လို့ ယူဆသလို သူတို့ရဲ့ မူးယစ်ဆးဝါး အပါအဝင် လက်နက် စတဲ့ မှောင်ခိုလုပ်ငန်းတွေကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်ကိုင်နိုင်ဖို့ ခြေကုတ်နိုင်ဖို့ မတရားကျူးကျော်မှုတွေကို လုပ်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ ဒေသတွင်း မိမိတို့ ရှမ်းနီလူထုရဲ့ လူမှုဘဝတွေကို တိုက်ရိုက် ထိခိုက်စေပါတယ်။ လမ်းခရီး ကုန်စည်ကူးသန်းကြတဲ့အခါ အခက်အခဲများစွာ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။

မြစ်ကြောင်းမှာ အဆမတန် ငွေကြေးကောက်ခံတာတွေ၊ အလိုမကျရင် ရေယာဥ်တွေ လချီပိတ်တားတာတွေ၊ ဖမ်းဆီးတာတွေ၊ ထိုနည်းတူပဲ သူတို့ထိန်းချုပ်ရာ ကုန်တွင်းပိုင်း နေရာတွေမှာ မတရား အဆမတန် ငွေကြေး ကောက်တာတွေ အဆင်မပြေရင် ဖမ်းဆီးတာတွေဟာ ဒေသတွင်း ပြည်သူလုထုကို အများကြီး နစ်နာစေပါတယ်။

ဒါတွေကို ပုံမှန်အခြေအနေ တစ်ရပ်ဖြစ်အောင် ကျနော်တို့  ကြိုးစားနေပါတယ်။

 ရှမ်းနီလူငယ်များကို ရှမ်းနီအမျိုးသားများနေ့မှာ တွေ့ရစဉ်

မေး ။       ။ KIA က စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရင် အိန္ဒိယနယ်စပ် ထွက်ပေါက်ရမယ်၊ ကချင်-စစ်ကိုင်း-ချင်း-ရခိုင် အနောက်မြောက်ဒေသ လွတ်မြောက်ရေးကို တည်ဆောက်ပြီး ရခိုင်ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ကို အားကိုးမယ်။ ပြီးရင် SNA နဲ့ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ လူမျိုးစုလွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုကို  ဟန့်တားပိတ်ဆို့ နိုင်မယ်လို့ တွက်ဆချက်တွေ ရှိတယ်။ ဒီယူဆချက်တွေအပေါ် ဘယ်လိုမြင်လဲ။

ဖြေ ။        ။ ဒါက သူတို့ မျှော်လင့်လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်လိုတဲ့ ယူဆချက်ပေါ့ဗျာ။ တကယ်တမ်းမှာ အဲဒီလောက် လွယ်ကူရှင်းလင်း မနေပါဘူးဗျ။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် အစီအစဥ်ဟာ  တစ်စုံတစ်ခုသော ပျက်စီး ဆုတ်ယုတ်နိုင်မဲ့ အခင်းအကျင်းဆီ ဦးတည်နေတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

ဒီနေရာမှာ "ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ လူမျိုးစု လွှတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှု "စကားရပ်ကို ပြင်ပြီးမေးစေချင် ပါတယ်။

ကျနော်တို့ဟာ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံက တိုင်းရင်းသားများရဲ့ တန်းတူညီမျှ မူလ ရပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးကို ရရှိပိုင်ဆိုင်လိုတဲ့သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ယခုအခြေအနေတွေထဲက စောစောကပြောတဲ့ ဟာတွေကို အချိန်မီ မဟန့်တား မကာကွယ်နိုင်ဘူးဆိုရင်၊ လျစ်လျူ ရှုထားမယ်ဆိုရင် မိမိတို့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများရဲ့ အခြေအနေထက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားရေး၊ ပထဝီ နိုင်ငံရေး ဟာ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။ 

တစ်ဘက်မှာ ပင်လယ်ထွက်ပေါက်ရှာ ကြိုးစားသလို သီးခြားလွှတ်မြောက်မှု အတွက်ပါ အစီအစဥ်တကျ လုပ်ကြဖို့ ဆိုတာ မြင်တွေ့နေရတဲ့အတွက်  ပြည်ထောင်စု မပြိုကွဲရေးဆိုတာ ပိုမိုပြီး မတောက်ပနိုင်တဲ့ အခြေအနေကို ရင်ဆိုင် ကြုံတွေ့ရကောင်း ကြုံတွေ့ကြနိုင်ပါတယ်။

ဒါဟာ ရှမ်းနီအရေးထက် ပိုအားစိုက်ရမဲ့ ပြည်ထောင်စုအရေး ဖြစ်ပါတယ်။ 

မေး ။       ။ လက်ရှိ မြန်မာ့‌နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ SNA က မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ ပူးပေါင်းနေတယ်၊ အားလုံးက ဖြုတ်ချဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းဘက်ကို ပူးပေါင်းနေတယ်လို့ စွပ်စွဲတာတွေလည်း တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ SNA က တကယ် မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ ပူးပေါင်းနေတာလား၊ ဘာကြောင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးကို ဖော်ဆောင်နေတဲ့ KIA- PDF  တွေနဲ့ တိုက်ပွဲဖြစ်နေရတာလဲ။

ဖြေ ။        ။ နွေဦးတော်လှန်ရေးအပေါ် ဘာမှ မဝေဖန်လိုပါဘူး။ ကျနော်တို့ ရှမ်းနီလူမျိုး၊ ရှမ်းနီပြည်သူလူထုရဲ့ ပင်ကိုယ်သဘော စရိုက်လက္ခဏာကိုမှ အေးချမ်းစွာ နေထိုင်စားသောက်လိုပြီး အများစုက လယ်ယာလုပ်ငန်း ခွင်မှာ ပျော်မွေ့တဲ့ လူမျိုးတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ 

သို့သော် မရားမှု၊ ဖိနှိပ်မှု၊ ရက်စက်မှု၊ လူ့လောကပါလ အခြေခံတရားတွေ ခေါင်းပါးစွာ ပြုမူဆက်ဆံခြင်း ခံရတဲ့ အခါ၊ သည်းခံနိုင်မှုစွမ်းရည် နည်းပါးလာတဲ့အခါ လက်နက်ကိုင်ပြီး ပြန်လည် တိုက်ထုတ်တွန်းလှန်ဖို့  အနေအထား ဖြစ်လာတာပါ။ အဲဒီလိုပဲ လက်ရှိအနေအထားမှာ ရပ်တည်လျက်ရှိပါတယ်။

ဒီလိုနေရာမှာ ကျနော်တို့  လူမျိုး၊ ကျနော်တို့ လူထု၊  ကျနော်တို့ဒေသနဲ့ နယ်မြေသမိုင်းကြောင်းအပေါ် ဘယ်သူတွေက ဖျက်ဆီးနေသလဲ၊ ဘယ်သူတွေက အားပေးနေသလဲ၊ ဘယ်သူတွေက စောင့်ကြည့်နေသလဲ၊ ဘယ်သူတွေက ကူညီပေးနေသလဲဆိုတဲ့ အချက်တွေဟာ ကျနော်တို့ လူမျိုးစုရဲ့ ရပ်တည်ရမဲ့ အခြေအနေအပေါ် ရိုက်ခတ်မှု ရှိပါတယ်။

ကျနော်တို့ ရှမ်းနီလူထုရဲ့ အနာဂတ် မျှော်မှန်းချက်တွေကို ဘယ်အဖွဲ့အစည်းတွေက အားပေးထောက်ခံကြ သလဲဆိုတဲ့ အခြေအနေတွေက  ကျနော်တို့နဲ့ သဟဇာတဖြစ်မှုကို ဖော်ပြပါတယ်။ 

မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး သမိုင်းမှာ အားလုံးအပေါ်၊ တစ်နိုင်ငံလုံးအပေါ် ကျနော်တို့ နားလည်နိုင်စွမ်းကို ဖော်ဆောင် နိုင်ခဲ့ပေမဲ့ ယနေ့အချိန် ရှမ်းနီတွေရဲ့ ဒုက္ခပင်လယ်ဝေနေတဲ့ အခြေအနေကို တစ်ကြိမ်တစ်ခါမှ လှည့်ကြည့်ပေး နိုင်ကြသူ မရှိသလောက် ရှားပါတယ်။

ကျနော်တို့ လူထုအပေါ် မတရားစွာ ပြုကျင့်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လက်အောက်ကနေ အမိန့်ပေးတဲ့အတိုင်း အငှားလက်နဲ့ ရက်စက်နေသူတွေကိုတော့ ကျနော်တို့က မိမိတို့ကိုယ် ကာကွယ်ခွင့်အရ ပြန်လည် တိုက်ထုတ် ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အမှန်တကယ်က ကျနော်တို့ဟာ ကျနော်တို့ ဒေသအပေါ် မတရားသိမ်းပိုက်ပြီး ရှမ်းနီလူထုကို ဖိနှိပ်တဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေကလွှဲလို့ ဘယ်သူနဲ့မှ တိုက်ပွဲမဖြစ်လိုပါဘူး။ 

ရှမ်းနီနယ်မြေကို ကာကွယ်ရမယ်လို့ SNA ကြွေးကြော်ထားစဉ်

မေး ။       ။ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုနဲ့ နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို မြန်မာ့တပ်မ‌တော်ဘက်က ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီး ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုအပေါ် SNA ရဲ့ ရပ်တည်မှုက ဘယ်လိုအခြေအနေ ရှိပါသလဲ။

ဖြေ ။        ။ အမှန်တကယ်ဆိုရင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ ၂၀၀၈ ခုနှစ်က ရေးဆွဲ အတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်း ခဲ့တဲ့ အခြေခံဥပဒေအရ (၅)နှစ်တစ်ကြိမ်  အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲက ပုံမှန် ဖြစ်နေမှာပါ။ 

အဲဒီမှာ အနိုင်ရပါတီက နိုင်ငံကိုဦးဆောင်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးအောင် ဆောင်ရွက်ကြပါလိမ့်မယ်။ ဒါက ပုံမှန်အခြေအနေပါ။ ယခုအခြေအနေကတော့ နိုင်ငံရဲ့ တော်တော်များများမှာ မငြိမ်သက်မှုတွေ၊ မအေးချမ်းမှုတွေဟာ အားကောင်း ကောင်းနဲ့ မောင်းနှင်နေပါတယ်။

လက်ရှိ မြန်မာ့တပ်မတော်ရဲ့ နိုင်ငံတော်အာဏာကို ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်မှုဟာ အဲဒီအရှိန်တွေကို အကုန်အစင် မဆောင်ရွက်နိုင်သေးပါဘူး။

သို့သော် အနေအထားဟာ ရွေးကောက်ကျင်းပပြီး လက်ရှိနိုင်ငံတော်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်မဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပါတယ်။

“သူတစ်လူ ငါတစ်မင်း” ဖြစ်နေမှုကို ပြန်လည်ကုစားဖို့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲဟာ မပြည့်စုံပေမဲ့ အိမ်မကြီးထဲဝင်ဖို့ တံခါးပေါက်ကြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အိမ်ထဲဝင်ဖို့ လှေခါးကတော့ လောလောဆယ် တပ်မတော်က တာဝန်ယူနေတယ် လို့ မြင်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ ရသလောက်လုပ်ရင်း အရွေ့တစ်ခု စတင်နေပြီလို့ မြင်ပါတယ်။ 

မေး ။       ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူမျိုးစုလွတ်မြောက်ရေး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး တွေ ရရှိဖို့အတွက် မျိုးနွယ်စုတိုင်း နီးပါးက နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ကြိုးပမ်းနေကြတယ်။  SNA ကလည်း ရှမ်းနီနဲ့ ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေး တန်းတူညီမျှမှု ရရှိရေးကို လုပ်နေတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလုပ်ငန်းစဉ် တွေရဲ့ အမာခံက လူထုထောက်ခံမှုရှိဖို့ လိုတယ်လို့ ပြောလေ့ရှိကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ SNA ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေအပေါ် ရှမ်းနီလူထုတချို့က မေးခွန်းထုတ်တာတွေ တွေ့ရတယ်၊ ဘာကြောင့်လဲ။

ဖြေ ။        ။ ကျွန်တော်တို့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)မှာ  စစ်သည်တော်တိုင်း ကျင့်ကြံလိုက်နာကြရမဲ့ ကျင့်ဝတ်အချက် (၉၀)ရှိပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ပြည်သူလူထုကို ဘယ်လို ပြုမူဆက်ဆံရမယ်ဆိုတာ အလေးအနက် ထည့်သွင်းပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါတွေကို အခြေခံ စစ်သင်တန်းမှာကတည်းက တိကျစွာလိုက်နာကြဖို့ သိရှိပြီး လက်တွေ့ကျင့်သုံးလျက် ရှိပါတယ်။

မိမိတို့ဟာ ပြည်သူလူထုက ပေါက်ဖွားလာတာနဲ့အညီ ပြည်သူလူထုသာ “အမိအဖ”ဖြစ်ကြောင်းကို ခံယူကျင့်သုံး လျက်ရှိပါတယ်။ အမျိုးသားရေးလုပ်ငန်းစဥ်တွေ တည်ဆောက်ကြတဲ့အခါ ပြည်သူ ထောက်ခံမှုဟာ အရေးကြီး ပါတယ်။ အဲဒီအတွက်လည်း အတတ်နိုင်ဆုံး ပြည်သူလူထုက အထင်အမြင် လွှဲစရာတွေကို ဂရုပြုရှောင်ရှားပါ တယ်။

သို့သော် အရောင်ဆိုးခြင်း ခံကြရတဲ့ အချို့ပြည်သူတွေရဲ့ အမြင်မှာ မိမိတို့ SNA ဘာလုပ်လုပ် အပြုသဘော မြင်နိုင် ဖို့ ခက်ခဲနေပါတယ်။ အဲဒီအတွက်ကလည်း အချိန်တစ်ခု ပေးရပါမယ်ဗျ။ ဒီလိုအချိန်မှာ မိမိတို့ရဲ့ အချို့သော တပ်ဖွဲ့ ဝင်တွေရဲ့ “မချေ မငန်” ဆက်ဆံရေးတွေ ရှိကောင်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါကိုလည်း မိမိတို့ အမျိုးသားရေး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်စေလိုမှုအပေါ် သဘောထားကြီးစွာနဲ့ နားလည်ပေးစေလိုပါတယ်။ 

အဲဒီလိုကိစ္စတွေ ရှိခဲ့ရင်လည်း ဒီနေရာကနေ သက်ဆိုင်သူများကို တောင်းပန်စကား ဆိုပါရစေဗျ။ ပြည်သူ အားပေး မှု၊ ထောက်ခံမှုဟာ ကျနော်တို့ အဖွဲ့အစည်းအတွက် ခွန်အားတစ်ရပ် ဖြစ်ပါတယ်။  ဒီလို အခြေအနေမှာ SNA နဲ့ ပြည်သူများအကြား ဘယ်လို အဖုအထစ်မှ မရှိသလို အရောင်ဆိုးပြီး စည်းလုံးညီညွတ်ရေး ပျက်ပြားစေမဲ့ ဘယ် လုပ်ရပ် ပြုမူမှုမဆို ကန့်ကွက် ရှုံ့ချပါတယ်ဗျ။။ 

ရှမ်းနီအမျိုးသားနေ့ ကျင်းပနေစဉ်

မေး ။       ။ နောက်ဆုံး မေးချင်ပါတယ်။ SNA ဟာ သူတို့ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နယ်မြေတွေထဲက လူထုကို လက်နက်အားကိုး အနိုင်ကျင့်မှုတွေရှိတယ်လို့ ပြောကြဆိုကြတာတွေလည်း ကြားရတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီ ပြောဆိုမှုတွေက တကယ် ဟုတ်/မဟုတ်တော့ မပြောလိုပေမယ့် အဲလိုတွေ အနိုင်ကျင့်မှု မရှိဖို့တော့ လိုအပ် မယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။ ဒီအခြေအနေအပေါ် ဘာပြောနိုင်ပါလဲ။

ဖြေ ။        ။ ဟုတ်ကဲ့ဗျ။ ခဏက ပြောသလိုပေါ့ဗျာ။ ကျနော်တို့ဟာ မိမိတို့ ဒေသတွင်းမှာ အတူနေကြတာ အများ စုက ရှမ်းနီတွေ ဆိုသော်လည်းပဲ အခြားလူမျိုးစုံ ရှိကြပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ တစ်ခုပြောစရာလေး ရှိပါတယ်။ SNA ထိန်းချုပ်နယ်မြေဆိုပေမဲ့  ဒေသတွင်းနေ အားလုံး SNA ကို ချစ်နေတယ်လို့တော့ ပြောလို့မရပါဘူး။

နှစ်သက်ရာ ပါတီစုံခေတ်မှာ မိမိကြိုက်နှစ်ရာကို အားပေးကြတာက ဓမ္မတာပါ။

မိမိ မကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းစဥ် ဘယ်လောက်ကောင်း နေပေမယ့် အပြစ်မြင်တတ်ကြသလို၊ မိမိကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ လုပ်ငန်းစဥ် လွှဲချော်မှားယွင်းနေပေမယ့် အပြစ်ပြောဖို့ ဝန်လေးကြတဲ့အပြင် တစ်ချို့အရာတွေကို ဖုံးဖိထားပေးကြတာမျိုးကလည်း ယနေ့ အခါမှာ လူ့သဘာဝတွေလို ဖြစ်နေပါတယ်။ 

ဒါကြောင့်မို ကျနော် စောစောက ပြောကြားခဲ့သလို တစ်ဆိပ်ကို တစ်အိပ်လုပ်လေ့ရှိတဲ့ လူ့သဘာဝ အနေအထား မှာ မိမိအဖွဲ့အစည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်နိုင်ရေးဟာ သတိကြီးစွာ ထားပြီး လုပ်ကိုင်ရပါတယ်။ အမှန်တကယ် ပြည်သူ့ ထောက်ခံမှုမရှိရင် ကျနော်တို့ ဘယ်လိုမှ ရပ်တည်လို့ မရပါဘူး။

ကျနော်တို့ ယနေ့ (နှစ်ပေါင်း-၃၆ နှစ်)ကျော် ဖြတ်သန်းလာတာဟာ  ရှမ်းနီပြည်သူလုထု ထောက်ခံအားပေးမှု ကြောင့်ပါ။ ဒါကြောင့် လူထုအပေါ် ဘယ်တော့မှ လက်နက်နဲ့ အနိုင်ကျင့် ဗိုလ်ကျတဲ့ အလုပ်မျိုးကို မလုပ်ခဲ့သလို။ လက်ရှိမှာလည်း မရှိပါဘူး။ နောင်လည်း ဘယ်တော့မှ ရှိလာမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

ကျနော်တို့ SNA အဖွဲ့အစည်းဟာ ပြည်သူလူထုရဲ့ ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုး ဘယ်တော့မှ မဖြစ်သလို ပြည်သူလူထုအပေါ် ရိုင်းပြစွာ အနိုင်ကျင့်မဲ့ အဖွဲ့အစည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာကို ထပ်လောင်း ပြောပါမယ်။ 

အကယ်၍ အခြေအနေအရ မခြေမငန် အနေအထားကို ကြုံခဲ့ကြရင်လည်း  အမျိုးသားရေး ရှေ့တန်းတင်ပြီး သည်းခံခွင့်လွှတ် နားလည်ကြဖို့ ပြောကြားလိုပါတယ်။ 

အချို့တပ်ဖွဲ့ဝင်များရဲ့ လူထုအပေါ် မလေးမစား ဖြစ်သွားသော ဆက်ဆံရေးများအတွက် ယခုစကားဝိုင်းမှ  အနူးအညွှတ် တောင်းပန်ပါတယ်။

မပြေလည်တဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိလာခဲ့ရင် ထိရောက်တဲ့ အရေးယူ ဆောင်ရွက်မှုတွေကို အမြန်ဆုံး ဖြေရှင်း လုပ်ကိုင်ဖို့ ကျ‌နော်တို့မှာ အရပ်ဘက်-စစ်ဘက် ဆက်ဆံရေးနှင့် ညှိနိူင်းပေါင်းစပ်ရေးကော်မတီ(CMRCC)ကို ဖွဲ့စည်းထားပါတယ်။

လူထုအချင်းချင်း ကိစ္စရပ်တွေ၊ တပ်ဘက်-အရပ်ဘက် ကိစ္စရပ်တွေကို သမ္မာသမတ်ကျကျ  ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါတယ်။ ဒေသတွင်း ပြည်သူလူထုထဲမှာ မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းနဲ့ ပိုမိုချစ်ကြည်ရင်းနှီးတဲ့ မိသားစုဝင်တွေအဖြစ် ပုံဖော် ကြိုးစားနေပါတယ်။ အဲဒီလို စည်းလုံးညီညွှတ်တဲ့ ခွန်အားနဲ့ ရှမ်းနီတွေရဲ့ အနာဂတ်ကို ပုံဖော်ဖန်တီး နိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၉

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD)အစိုးရကို ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ မဲစာရင်းအငြင်းပွားမှုအား မဖြေရှင်းဘဲ အစိုးရဖွဲ့စည်းရေး ကြိုးပမ်းသည်ဟုဆိုကာ မြန်မာ့တပ်မတော်က ဖြုတ်ချ၍ နိုင်ငံတော်အား အရေးပေါ် အခြေအနေ ကြေညာ၍ အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းဖြစ်ကာ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် နစကကို ဖြုတ်ချရေး လက်နက်ကိုင် တော်လှန်နေကြသည်။

အဆိုပါ နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကြောင့် ဒီမိုကရေစီစနစ် ထူထောင်ရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည် ဆောက်ရေးမှာလည်း အလှမ်းဝေးလာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် နစကသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသွား ရန် စီစဉ်နေသလို ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရသည့်ပါတီကို နိုင်ငံတော်အာဏာလွှဲပြောင်း ပေးသွားမည်ဟု ပြောကြား လျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် တိုက်တွန်းနေသလို နစက ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝင်ရောက်မယှဉ်ပြိုင်ရန် ဆုံးဖြတ်ထားသော ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(SNLD)မှ ဥက္ကဋ္ဌ စိုင်းညွန့်လွင်ကို CNI သတင်းဌာနက မေးမြန်းထားသည်။

မေး ။         ။ အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြန်တည်ဆောက်နိုင်မယ်လို့ မြင်ပါသလား။

ဖြေ ။         ။ အဖွဲ့အစည်း အများစုကတော့ အခုအချိန်အထိ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြန်တည်ဆောက်ကြမယ်လို့ ပြောနေကြတာဘဲ။ တကယ့် လက်တွေ့မှာတော့ ဘယ်လိုဖြစ်လာကြမလဲဆိုတာ  ခန့်မှန်းကြည့်ဖို့ မလွယ်ဘူးဗျ။

တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးကိုတောင် မတည်ဆောက်နိုင်သေးတဲ့အတွက် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြန်ထူထောင်ဖို့ဆိုတာ ရွှေပြည်တော် မျှော်တိုင်းဝေးလို့ ပြောရမှာပါပဲ။

မေး ။        ။ ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားတွေ တောင်းဆိုနေတဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုက ဒီမိုကရေစီ ပြိုလဲနေချိန်မှာ ဘယ်လောက်ထိ အလှမ်းဝေးသွားပြီလို့ ထင်ပါသလဲ။ ဒီမိုကရေစီမရရင် ဖက်ဒရယ်လည်းရဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အမြင်ပေါ်မှာ ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။        ။ လက်ရှိပြဿနာတွေမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း အကြီးအသေး အားလုံးကတော့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်ကြမယ်လို့ ထုတ်ပြောနေကြတာဘဲ။  ဆန့်ကျင်ဖက် အဖွဲ့အစည်းတွေ အားလုံးလောက်က ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု ထူထောင်ကြမယ်လို့  ကြွေးကြော် နေကြတာပဲ။

ထူးဆန်းတာက ပြဿနာဖြစ်နေကြသူ အချင်းချင်းကြားမှာ အဲဒီအချက်ကတော့ တူညီနေကြပါတယ်။  ပိုပြီး ထူးဆန်းတာက အဲဒီအချက်အပေါ်မှာ သဘောတူကြပါတယ်ဆိုတဲ့ သဘောတူညီချက်မျိုးတော့  ရှိမထားကြသေး တာဘဲ။  ဦးတည်ချက် တူကြသူချင်း တိုက်နေကြသလိုပဲဗျ။

ဒီမိုကရေစီ မရှိရင် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ထူထောင်ဖို့ အလွန်ကို ခက်တယ်ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။  ဒီမိုကရေစီ ဆိုတာ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့လည်း သက်ဆိုင်နေတာမို့  လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေက တရားဥပဒေ စိုးမိုးပြီး ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်ထူထောင်ဖို့ဆိုတာ  အလွန်အင်မတန်ကို ဝေးကွာလွန်းနေတာလည်း အမှန်ပါပဲ။

မေး ။         ။ အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ပြိုကွဲနိုင်ငံအဆင့်ကို ရောက်နေပြီး ဒီအခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းနိုင်မယ့် အနေအထားကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ ဘက်အသီးသီးက မကြိုးပမ်းကြဘဲနဲ့ ကိုယ်အာဏာ ရရှိရေးကိုပဲသွားဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတယ်လို့ ဆိုကြတယ်။ ဒီအခင်းအကျင်းထဲမှာ ပြည်သူလူထု အားကိုယူပြီးတော့ ပြန်လည် ထိန်းကျောင်းနိုင်မယ့် နည်းလမ်းကို ပြောပါဆိုရင် ဘာဖြစ်မလဲ။

ဖြေ ။         ။ ပြည်ထောင်စု မပြိုကွဲရေး၊ တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး၊ အချုပ်အခြာ အာဏာ တည်တံ့ ခိုင်မြဲရေး - ဆိုတဲ့ တို့တာဝန်အရေးသုံးပါး စလုံးဟာ ပိန်လိမ်နေပြီး အက်ကြောင်းတွေ ပေါ်နေရပြီလို့ ပြောနိုင် ပါတယ်။

ပြည်တွင်းအင်အားစုများ အနေနဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်မှု ပျက်ပြားနေပြီလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ တကယ့်ကို စိတ်မကောင်းစရာပါဗျာ။ သက်ဆိုင်ရာ ဘက်အသီးသီးကလည်း စစ်အနိုင်ရရေးနဲ့ အာဏာရှိရာကိုပဲ ဦးတည် နေကြတယ်။  တစ်ဖက်နဲ့ တစ်ဖက် နာကျည်းမုန်းတီးမှုတွေကလည်း ပြင်းထန်နေကြတယ်။ 

ပြည်သူလူထုကလည်း သက်ဆိုင်တဲ့ ဒေသအလိုက် ဒုက္ခမျိုးစုံကို ခါးစည်းခံနေရတော့ ကိုယ့်ဒုက္ခနဲ့ကိုယ် ဖြစ်နေကြ တာပါ။ ပြည်သူကို အားယူဖို့ ခက်တယ်လို့ မြင်မိတယ်။ အခုအထိတော့ ပြည်သူကို အားယူပြီး ပြန်လည် ထိန်းကျောင်းနိုင်မဲ့  လူပုဂ္ဂိုလ်/ အဖွဲ့အစည်း ထင်ထင်ရှားရှား မတွေ့ရသေးပါဘူး။

အခု အခြေအနေကိုကြည့်ရင် စစ်ရေးနည်းလမ်းက ဦးဆောင်နေတာပါ။ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းက ဟိုးအဝေးမှာ ပြတ်ကျန်နေရစ်တာ နှစ်အတော်ကြာခဲ့ပါပြီ။  စစ်ရေးကို “ချို” စေပြီး  နိုင်ငံရေးကို “ပို” အောင် အားထုတ်ကြဖို့ လိုပါတယ်။

လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲအပြင် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲကိုလည်း ဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။  ဒါကလည်း ပြောပါဆိုလို့ သာ ပြောရတာပါ။ လက်တွေ့မှာတော့ အရိပ်အရောင်တောင် မမြင်ရသေးပါဘူး။  လူထုအားကိုယူပြီး ပြုပြင်ဖို့ ဆိုတာ စစ်ရေးနည်းလမ်းနဲ့  မဖြစ်နိုင်ဘဲ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းနဲ့သာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။  လက်ရှိမှာတော့ နိုင်ငံရေး နည်းလမ်းတွေက ဆောင်ရွက်ခွင့်မရတဲ့အတွက် မှေးမိန် ပျောက်ကွယ်နေရပါတယ်။

ငြိမ်းချမ်းရေးဖိုရမ် ကျင်းပနေစဉ်

မေး ။        ။ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြန်လည်ထိန်းကျောင်းနိုင်ဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ဆို ပြီးတော့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးရဲ့ ထွက်ပေါက်အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲကို ပြောနေကြတယ်။ တကယ်ပဲ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမှ ဒီမိုကရေစီနဲ့ဖက်ဒရယ်ကို ပြန်တည်ဆောက်နိုင်မယ်လို့ မြင်ပါသလား။ ရွေးကောက်ပွဲမဟုတ်ဘဲ တခြား နည်းလမ်းမရှိတော့ဘူးလား။

ဖြေ ။         ။ ဒီဇင်ဘာမှာ ကျင်းပဖို့ စီစဥ်နေတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက လူထုအတွက် ထွက်ပေါက် မဟုတ်ပါဘူး။  ၂၀၂၀-တုန်းက ပထမ ရထားတဲ့ပါတီကို ပါဝင်မှုမရှိနိုင်အောင် ခင်းကျင်းထားတဲ့ အခင်းအကျင်းကို ကြည့်လိုက်ရင် လွတ်လပ်တရားမျှတတယ်လို့  ပြောဖို့ ခက်ပါတယ်။

လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမယ်ဆိုလို့ရှိရင် သင့်တင့်လျှောက်ပတ်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် (သပ္ပာယ ဖြစ်တဲ့ပတ်ဝန်းကျင်) ဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။  လက်ရှိအခြေအနေကတော့ အဲဒီလို အခြေအနေမျိုးဖြစ်နေ တယ်လို့  ကျနော်တော့ မထင်ပါဘူး။

ကျနော့် အမြင်ကတော့ အရေးကြီးတဲ့  stakeholders  အများစု ဆွေးနွေးကြပြီး သဘောတူဆုံးဖြတ် ထားတဲ့ အတိုင်း ကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမျိုးကသာ တိုင်းပြည်အတွက် ထွက်ပေါက်ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။   နိုင်ငံရေးပါတီ တချို့နဲ့ NSPNC  ဆွေးနွေးထားကြတဲ့  သဘောတူညီချက် (၄၃) ချက်ရှိတယ်လို့တော့ ပြောပါတယ်။  ဒါပေမဲ့ လျှို့ဝှက်ထားတဲ့အတွက် လူထုအနေနဲ့  “သဘောတူညီချက်” ကို အကြောင်းပြုပြီး မဲပေးဖို့ ဘယ်လိုလုပ်ဖြစ်နိုင်မလဲ။  ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိရမယ်လို့ ဆိုထားတယ် မဟုတ်လား။

အခုကျင်းပမဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို  အောင်မြင်အောင် ကျင်းပနိုင်ရုံနဲ့တော့ ဒီမိုကရေစီကို ပြန်ကျင့်သုံးဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်နိုင်ပြီလို့  ဆိုတာကတော့  စည်းလွတ်ဝါးလွတ် ပြောဆိုတာဘဲ ဖြစ်တယ်။  ဒါလောက် လေးနဲ့တော့ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတာ  နားလည်သူတိုင်းက သိကြပြီးသားပါ။

ရွေးကောက်ပွဲ မဟုတ်တဲ့ အခြားနည်းလမ်းဆိုရင်တော့ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြစ်တဲ့ အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေး လုပ်ဖို့ပဲ ရှိတော့တယ်။  စစ်ရေးနဲ့ မုန်းတီးမှုတွေက အရမ်းကို ကြီးလွန်းနေတဲ့ ကာလမှာ နှစ်ဖက်ဆွေးနွေးကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ရင်ကိုဘဲ အားလုံးက သေဒဏ်ပေးသလို ဝိုင်းပြီး  မိုးမွှန်အောင် ဆဲရေးဆန့်ကျင်ကြတာမို့ ဘယ်သူ မှ ဝင်မပြောရဲကြတော့ပါဘူး။  တိုင်းပြည်ကတော့ နာပြီးရင်းနာ နေရတော့မှာပါ။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။        ။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်ခဲ့ရင် မြန်မာပြည် အခင်းအကျင်းက ဘယ်လိုဖြစ်လာနိုင်လဲ၊ အကယ်၍ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ဘူးဆိုရင် ဘယ်လို အခင်းအကျင်း ဖြစ်နိုင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။        ။ ထင်ရှားတဲ့ အတိုက်အခံတွေ မပါခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပြီးခဲ့ရင်  စစ်တပ်နဲ့ အဆင်ပြေတဲ့ ပါတီဝင် အများစုက လွှတ်တော်ထဲကို ရောက်လာပါမယ်။  ဥပဒေပြုခြင်း/ပယ်ဖျက်ခြင်း/ ပြင်ဆင်ခြင်းတွေကို လွှတ်တော်ကပဲ လုပ်ပါတော့မယ်။  ဘဏ္ဍာငွေ သုံးစွဲရေးကိုလည်း ဥပဒေနဲ့အညီ ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ပြီး လုပ်ရပါ တော့မယ်။ 

လက်ရှိ အခြေအနေထက်စာရင် ပိုပြီး ကြန့်ကြာနိုင်ပါတယ်။  နှေးကွေးသွားပါမယ်။ စစ်ထွက်တွေပါတဲ့ အရပ်သား အစိုးရ ပေါ်လာမှာဖြစ်ပြီး De Jure အစိုးရလို့ ထုတ်ပြန်ပါလိမ့်မယ်။  ဒါပေမဲ့ လက်နက်ကိုင် ခုခံတော်လှန်ရေး လုပ်နေကြတဲ့  အဖွဲ့အစည်းတွေ ဖက်ကတော့ ရပ်တန့်သွားဖို့ မရှိနိုင်ပါဘူး။ ပိုပြီးတော့တောင်မှ ကြီးထွားလာ ပါလိမ့်မယ်။

အသစ်ပေါ်လာတဲ့ အရပ်သားအစိုးရ အနေနဲ့ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေကို  ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ သူတို့ဟာ စစ်ရေးနည်းလမ်းကို လျော့ကျစေပြီး နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို ပြောင်းရွေ့လာ အောင်  ဘယ်လောက် လုပ်နိုင်စွမ်း ရှိမလဲဆိုတာကတော့ မေးရမဲ့ မေးခွန်းဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင်  ERO’S နဲ့ PDF တွေ သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ နယ်မြေတွေကို ပြည်ထောင်စုထဲ ပြန်ပြီးပူးပေါင်းလာအောင် ဘယ်လို စီစဥ်ဆောင်ရွက်မလဲဆိုတာ နောက်မေးခွန်းတစ်ခုပေါ့။  နောက်တစ်ခုက ကိုယ်ကျိုးရှာသူတွေကို အစိုးရအဖွဲ့ထဲ  ထည့်ဖွဲ့စည်းလိုက်မိခဲ့ရင် အကြီးအကျယ် ငါးပါးမှောက်ပါလိမ့်မယ်။

နစကဥက္ကဋ္ဌနဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ကိုယ်စားလှယ်တွေကို တွေ့ရစဉ် 

စီစဥ်ထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ မဖြစ်ခဲ့ဘူးဆိုရင် စစ်ရေးအရှိန်အဟုန်က အခုထက်ပိုပြီး မီးတောက်ကြီးလာနိုင်တယ်။ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းက သွားလို့မရတော့ရင် စစ်ရေးနည်းလမ်းကိုပဲ အလေးပေး လုပ်ကြတော့မှာမို့ပါ။ ဆရာပြော သလို တိုင်းပြည်ကောင်းဖို့ စိတ်ဆန္ဒ အမှန်တကယ် ရှိခဲ့ရင် -  အခု ပဋိပက္ခထဲ ပါဝင်ပတ်သက်သူ  အများစုပါဝင်တဲ့ ညှိနှိုင်းပွဲလုပ်ဖို့ နည်းလမ်းကလွဲပြီး အခြားနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းမျိုး မတွေ့မိပါဘူး။ 

မေး ။        ။ နောက်ဆုံး မေးလိုတာကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖြစ်လို့ တက်လာမယ့် အစိုးရက ဒီထက် ပိုမို ကျပ်တည်းတဲ့ အခြေအနေကို ရင်ဆိုင်ရနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်သူတွေလည်းရှိကြတယ်။ ဆိုတော့ ဘယ်လိုအကျပ် အတည်းတွေ ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါသလဲ၊ အဲဒီ အကျပ်အတည်းတွေ မဖြစ်လာအောင်ဆိုရင် ကြိုတင်ပြီးတော့ ဘယ်လို သဘောတူညီချက်တွေ ရယူထားသင့်တယ်လို့ မြင်ပါသလဲ။

ဖြေ ။         ။ အပေါ်မှာ ပြောခဲ့ပြီးပါပြီ။  လွှတ်တော်ပေါ်လာတဲ့အတွက် ဥပဒေပြုရေးနဲ့ ဘဏ္ဍာငွေ သုံးစွဲရေးမှာ အခုထက် အများကြီး နှေးကွေးသွားပါလိမ့်မယ်။  အများနဲ့ လုပ်ကိုင်ရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေမို့  စိတ်ထဲရှိတဲ့အတိုင်း မြန်နိုင်မှာ မဟုတ်တော့ပါဘူး။ ဝေဖန်မှုတွေ ၊ ကန့်ကွက်မှုတွေကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကျော်လွှားရတော့မှာပါ။ 

ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပမီ (အခုအချိန်အထိ)  ပြိုင်ဖက်တွေနဲ့ ညှိနှိုင်းထားတာ မရှိတဲ့အတွက်  အကျပ်အတည်း မဖြစ်ရလေအောင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ဖို့  မလုပ်နိုင်ပါဘူး။  ရင်ဆိုင်ရုံကလွဲပြီး အခြားနည်းလမ်း မရှိပါဘူး။  တက်လာ မဲ့ အစိုးရထဲမှာ ကိုယ်ကျိုးစီးပွါးရှာတဲ့ လူတွေကို မှားယွင်းထည့်သွင်း ဖွဲ့စည်းမိခဲ့ရင် သံင်္ဃာစဉ်ပါ မှောက်နိုင်ပါတယ်။ 

အခုအခြေအနေက တစ်ဖက်ကိုတစ်ဖက် အပြတ် ကျော်ဖြတ် ချေမှုန်းကြဖို့ကိုဘဲ စဥ်းစားနေကြတယ်လို့ ယူဆမိ လို့ပါ။

CNI Interview
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၂၂ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားလာသည်မှာ ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှစ၍ ယနေ့ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်ထိ ကြာမြင့်လာ ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

အဆိုပါ ပြည်တွင်းစစ်သည် တိုင်းရင်းသားများ တန်းတူညီမျှ အခွင့်အရေး မရရှိခြင်း၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု မတည်ဆောက်နိုင်ခြင်းနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပျက်သုဉ်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်နေသူ ဦးခွန်းဆိုင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါသည်။

မေး ။       ။ ၄ နှစ်ကျော်ကြာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းမှာ နိုင်ငံရေးအရသော်လည်းကောင်း၊ စစ်ရေးအရ သော်လည်းကောင်း တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ဘယ်လောက်အရေးပါလဲ။ ဘယ်လိုနေရာမှာရှိနေလဲ။

ဖြေ ။       ။ သူက အရေးပါတာက လွတ်လပ်ရေး မရခင်ကတည်းက အရေးပါတာ။ လူဦးရေများတာ၊ နည်းတာက အဓိက မဟုတ်ပါဘူး။ အဓိက,ကတော့ ကျနော်တို့က ဗမာပြည်အားလုံးရဲ့ တစ်ဝက်ကျော်ကျော် ဧရိယာမှာ ရှိနေ တာကို၊ အရေးကြီးတာပေါ့။ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက အခုထိက ကျနော်တို့က သဘောတူညီချက် လုပ်ထား တာတွေကို အကောင်အထည် မဖော်ခဲ့ဘူး။ ကျနော်တို့က ဖက်ဒရယ်ကို လုပ်မယ်ပြောခဲ့ပေမယ့် တကယ်လုပ်တဲ့ အခါမှာတော့ လုပ်တာဟာ တစ်ပြည်ထောင်ပဲ လုပ်ခဲ့တယ်။

အခုဆိုရင်လည်း တစ်ပြည်ထောင် မလုပ်တော့ဘူး ဖက်ဒရယ် လုပ်မယ်ဆိုပြန်တော့လည်း ဗဟိုက ပိုပြီးတော့မှ အာဏာရှိရမယ်ဆိုပြီး လုပ်တယ်။ အဲဒီလို တစ်ဖက်သတ် လုပ်မယ်ဆိုရင် ကျ‌နော်တို့နိုင်ငံဟာ ဘယ်နည်းနဲ့မှ ငြိမ်းချမ်းမှာ မဟုတ်ဘူး။ 

ကျနော်တို့နိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တပ်ချုပ်ကြီးက ပြောခဲ့တယ်။ သူတို့ရဲ့ ဒို့တာဝန်အရေး (၃) ပါးကို မထိခိုက် ဘူးဆိုရင် အကုန်လုံး လိုတာ ပြင်ချင်ပြင် လုပ်ချင်တာလုပ်ဆိုတာ ရှိခဲ့တယ်။ နောက်ပြီးတော့ NCA လက်မှတ် ထိုးပြီးနောက် ဒို့တာဝန်အရေး (၃) ပါးအတွက် ပင်လုံဟာ အဓိကဖြစ်တယ်။ ပင်လုံကို လိုက်နာတယ်ဆိုရင် ဒို့တာဝန်အရေး (၃) ပါးက ဘာမှစိတ်ပူစရာ မလိုဘူးဆိုတာ ပါခဲ့ပြီးသား ဖြစ်တယ်။ 

သို့သော်လည်းပဲ ဒို့တာဝန်အရေး (၃) ပါးကိုပဲ အဓိကထားပြီးတော့မှ ပင်လုံကို လျစ်လျူရှုထားတယ်၊ နာမည် လောက်ပဲ ယူထားတယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့နိုင်ငံဟာ ရှုပ်ပြီးရင်း ထပ်ရှုပ်မယ်။ ရှုပ်လည်း ရှုပ်လာခဲ့ပြီးပြီ။ အရင် တုန်းက ကျနော်တို့နိုင်ငံက ရောဂါမရှိတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တယ်။ ရောဂါမရှိတဲ့ဟာကို တစ်ခါတည်း ဆေး လာပေးတာက မှားတဲ့‌ဆေးကြီး လာပေးတော့ အနာတခြား၊ ဆေးတခြား။ ကျနော်တို့လိုတာ ဖက်ဒရယ်ဆေးကြီး၊ လာပေးတာက တစ်ပြည်ထောင်ဆေးဖြစ်တဲ့ အခါကြတော့ အနာက မပျောက်ဘဲ ပိုဆိုးလာတယ်။ ပိုဆိုးလာလေ တစ်ပြည်ထောင် ဆေးကို ပေးလေဆိုတဲ့ အခါကြတော့ ရောဂါက ဆိုးသထက် ပိုဆိုးလာတာ အခုထိပေါ့။ 

အခု အခြေအနေမှာတော့ ပင်လုံလောက်နဲ့ပဲ ကုစားလို့ မရတော့ဘူး။ ခွဲစိတ်ကုသတဲ့ အဆင့်ထိတောင် ရောက်လာ နိုင်တယ်။ ဒါကို ကျနော်တို့အားလုံးက သဘောထားကြီးကြီးနဲ့ မလုပ်ဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့က အနာတခြား၊ ဆေး တခြား ဆက်လုပ်မယ်ဆိုရင် ဒီလူနည်းစုဖြစ်တဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေကဏ္ဍကို ဆက်လက်ပြီးတော့မှ သေးသိမ်အောင် လုပ်မယ်ဆိုရင် တိုင်းပြည်ဟာ နောက်ဆုံးတော့ ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ ဖြစ်သွားမယ်။ သူများနိုင်ငံအောက် ရောက်သွား မယ်။ ဒီလိုရောက်သွားမယ်ဆိုရင် ဘယ်သူ့အပြစ်မှ မဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ အားလုံးရဲ့အပြစ်ပဲ။ အနာတခြား၊ ဆေး တခြား လုပ်ခဲ့တဲ့အပြစ်ပဲ။ အနာတခြား၊ ဆေးတခြားလုပ်ခဲ့တဲ့ အပြစ်ပဲလို့ ပြောရမယ်။

မေး ။        ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းက KNU ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ တွေ့ရတာပေါ့ လူမျိုးတွေနဲ့ ပြည်သူအားလုံးကို ငြိမ်းချမ်းကောင်းမွန်စွာ နေထိုင်ခြင်းကို အာမခံသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ထောင်ရေးဆိုပြီး ပြောသွားတာ တွေ့ရတယ်။ လူမျိုးနဲ့ ပြည်သူအားလုံးကို အာမခံတဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုဆိုတာ ဘာကိုဆိုလိုချင်တာလဲ။ ဆရာ့အနေနဲ့ ဘယ်လိုနားလည်ထားလဲ။

ဖြေ ။        ။ အဲဒါကတော့ သူတို့ကို မေးရမှာဖြစ်တယ်။ ကျနော့်ကို မေးလို့မရဘူး။ သို့သော်လည်း ကျနော်တို့ ရိုးရိုး သဘောပေါက်တာကို ပြောရမယ်ဆိုရင် အခြေခံဥပဒေအသစ်ကို ရေးဆွဲမယ်ဆိုကတည်းက တပ်မတော်ဘက်က ပြောခဲ့တာကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံဟာ လူမျိုးအခြေခံနိုင်ငံ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ပထဝီအခြေခံနိုင်ငံ ဖြစ်ဖို့လိုတယ်။ 

ပြည်နယ်တွေ နာမည်တွေကိုလည်း လူမျိုးနာမည်တွေ မတပ်ဘဲနဲ့ ပထဝီအခြေခံ နာမည်တွေ တပ်ဖို့လိုတယ်လို့ ပြောတယ်။ ဒါကို တိုင်းရင်းသားတွေက လက်မခံခဲ့ပါဘူး။ ဘာကြောင့် လက်မခံလဲဆိုတော့ အမြင်ကျဉ်းလို့ မဟုတ် ဘူးတဲ့ SNLD ကိုယ်တိုင်က ပြောခဲ့တယ်။ ကျနော်တို့က အမြင်ကျဉ်းတာ မဟုတ်ပါဘူးတဲ့။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာ အခုက တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးတွေ ဘာမှတစ်ခုမှမရှိဘူး။ မရှိတဲ့ကြားထဲက တိုင်းရင်းသား နာမည်တောင် ထပ်ဖျက် ဦးမယ်ဆိုတော့ အဲဒါကို ကျနော်တို့ လက်မခံနိုင်ဘူးတဲ့။

နောက်တစ်ခုက အရင်တုန်းက ဗမာပြည်ခေါ်တာကို အခုမြန်မာပြည်ခေါ်မယ် မြန်မာဆိုတာ အားလုံးကိုလွှမ်းခြုံတဲ့ ဝေါဟာရဖြစ်တယ်။ ဒါကိုလည်း ကျနော်တို့ အများစု လက်မခံပါဘူးတဲ့။ အများစု လက်ခံနိုင်မယ့် နာမည်မျိုးကို ကျနော်တို့ ဝိုင်းပြီး ရွေးရမှာပေါ့လို့ တခြားခေါင်းဆောင်တွေ ဘာတွေက ပြောပါတယ်။ အဲဒီတော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံ ကို ကောင်းချင်တယ်ဆိုရင် တစ်ဖက်က လူမျိုးကို အရေးထားနေတဲ့ အခြေအနေမှာ ရုတ်တရက်ချက်ချင်း ကျနော် တို့က ပြောင်းချင်လို့ မရဘူး။ ဒါတဆင့်ပြီး တဆင့် သွားရမယ့်ကိစ္စဖြစ်ပါတယ်။ 

အမေရိကန် အရီဇိုးနားပြည်နယ်ဆိုရင် အရီဇိုးနားလူမျိုးဆိုတာ မရှိပါဘူး။ တက္ကဆပ်ပြည်မှာလည်း တက္ကဆပ်လူမျိုး မရှိပါဘူး။ အဲဒီလိုမျိုး ဖြစ်လာဖို့ဟာ အခုအခြေအနေမှာ တဆင့်ပြီး တဆင့်သွားရမှာ ဖြစ်တယ်။  ကျနော် လည်း ဖြစ်စေချင်တယ်။ ဒါပေမယ့် လက်ရှိမှာက လူမျိုးက အဖိနှိပ်ခံနေရတာကို ကိုယ့်လူမျိုးပျောက်မှာ စိုးရိမ်နေ ကြတာ ဒါကိုလည်း ကျနော်တို့နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်တဲ့ခေါင်းဆောင်တွေက သတိထားရမှာဖြစ်တယ်။ 

ငါတို့လိုချင်တာကို ချက်ချင်းလုပ်လို့မရဘူး။ တဆင့်ပြီး တဆင့်လုပ်ရမယ်။ တဆင့်ပြီး တဆင့် လုပ်သွားမယ်။ လူမျိုးအခွင့်အရေးတွေပေးမယ်။ ပေးပြီးတော့ နောက်ပိုင်းမှာ လူမျိုးအခွင့်အရေးတွေ ရှိလာပြီဆိုရင် လူမျိုးဆိုတဲ့ ကိစ္စက အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်သွားမှာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီအချိန်မှာ လူမျိုးတင်မကဘူး လူ့အခွင့်အရေးဆိုတာ ရှိလာမယ်။ လူ့အခွင့်အရေးကတောင် ပိုပြီးအဓိက ဖြစ်လာလိမ့်မယ်။ လူ့အခွင့်အရေးအဓိက ဖြစ်လာတဲ့အချိန်မှာ လူမျိုး ကိစ္စက တဖြေးဖြေး ပျောက်သွားမှာပေါ့။ ဒီလိုပဲ ကျနော်ယုံကြည်တယ်။ ကျနော်ယုံကြည်တာ မှားနိုင်တာပေါ့။ 

မေး ။           ။ လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ အများစု ထောက်ပြနေကြတာက တရုတ်က အရမ်းလွှမ်းမိုးနေတယ်။ တရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့်ပဲ ရှမ်းမြောက်က နယ်မြေအချို့ကို ပြန်ရနေတာ စသဖြင့်ပေါ့။ ဒီအပေါ် ဆရာ့အနေနဲ့ ဘယ်လိုမြင်လဲ။

ဖြေ ။            ။ ဒါက တရုတ်ကိုမေးရမှာပေါ့။ သို့သော်လည်းပဲ ငါ ညံ့လို့ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုလည်း အားလုံးက ဝန်ခံ ရမှာပေါ့။ ဒီကိစ္စမှာ တပ်မတော်လည်း ညံ့တယ်။ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေလည်း ညံ့တယ်။ အကုန်လုံးညံ့လို့ ဖြစ်တာပေါ့။ ကိုယ့်ပြဿနာကိုယ် မဖြေရှင်းနိုင်တဲ့ လူမျိုးတွေဟာ တခြားလူမျိုးတွေကို ကျနော်တို့ ပြဿနာကို လာဖြေရှင်းဖို့ လက်ခံရမှာပဲ။

မေး ။            ။ ဒါဆို မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေး လမ်းကြောင်းတစ်ခုခု အခုနှစ်ထဲမှာ ပေါ်ပေါက်လာ နိုင်ဖွယ်ရော ရှိပါဦးမလား။ ဘယ်လိုမြင်မိလဲ။

ဖြေ ။             ။ သူတို့ လာမယ့် ၂၅၊ ၂၆၊ ၂၇ မှာ ဆွေးနွေးကြမှာပဲ။ အခြေအနေ ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတာ ဝိုင်းစောင့် ကြည့်ကြတာပေ့ါ။ ဒါပေမယ့် အခုလောလောဆယ် ဆန့်ကျင်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း တော်တော်များများရဲ့ စိတ်ဓာတ် ကို ပြောမယ်ဆိုရင် အခုအချိန်မှာတော့ သွေးကြွေးမှာ ဆွေးနွေးရေး မရှိဆိုတဲ့ အသံက ပိုကျယ်နေတုန်းပဲ။ ဒီအခြေ အနေကတော့ နည်းနည်း စောင့်ကြည့်ရမှာပေါ့။ ချက်ချင်း မဖြစ်နိုင်သေးဘူး။

မေး ။              ။ ဒါဆို ဇူလိုင်လကုန် နောက်ပိုင်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းကရော ဘယ်လိုဖြစ်လာနိုင်လဲ။

ဖြေ ။              ။ ဒါကိုလည်း ဒီ ၂၅၊ ၂၆၊ ၂၇ ပွဲကို စောင့်ကြည့်ရမှာပေါ့။ အဲဒါပြီးရင် ဇူလိူင်လ သူတို့ ရွေးကောက်ပွဲ ကြေညာတာတွေ ဘာတွေ ဖြစ်လာနိုင်တာပေါ့။ အဲဒီအခါကြ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြေညာလို့ရှိရင် ဥပဒေတွေ ဘယ်လိုရှိလဲဆိုတာလည်း ဝိုင်းဝန်းပြီးလေ့လာကြတာပေါ့။

CNI Interview 
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၇

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလတို့ အပိုင်းလိုက် ခွဲ၍ ကျင်းပသွားမည်ဟု နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားထားသည်။

ထို့နောက် ရွေးကောက်ပွဲကို မည်သည့် စနစ်ဖြင့် ကျင်းပမည်လဲ၊ ဘယ်ဒေသများကို ဦးစားပေးကျင်းပမည်လဲ၊ ဘယ်လိုအပိုင်းလိုက် ခွဲ၍ကျင်းပမည်လဲ ဆိုသည့်အပေါ် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC)ကို CNI သတင်းဌာနက မေးမြန်းထားပါသည်။

CNI ။                ။  ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလမှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲက PR စနစ်နဲ့လား၊ FPTP စနစ်နဲ့လား။ သို့မဟုတ် PR နဲ့ FPTP ရောစပ် ကျင်းပမှာလား။

UEC ။              ။ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ယခင်ကျင့်သုံးခဲ့သည့် မဲအများဆုံးရသူ အနိုင်ယူစနစ်(FPTP)နှင့် အချိုးကျ ကိုယ်စားပြုစနစ်(PR) ၂ မျိုးလုံး အသုံးပြုဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI ။               ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြို့နယ်ပေါင်း ၃၃၀ မြို့နယ်အနက် မြို့နယ်ပေါင်း ဘယ်လောက်လောက်မှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ ရှိနေပါသလဲ။ 

UEC ။              ။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်ရက် ထုတ်ပြန်ကြေညာပြီးသည့်အချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည့် နယ်မြေဒေသလုံခြုံရေး အခြေအနေအရ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်သည့်မြို့နယ်များတွင် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ် ပြီး မကျင်းပနိုင်သည့် နယ်မြေများကိုလည်း ထုတ်ပြန်ကြေညာပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ လက်ရှိ စာရင်းဇယားများအရ မြို့နယ်ပေါင်း ၂၆၇ မြို့နယ်မှာ ကျင်းပဖို့ရှိပါတယ်။

CNI ။              ။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်အတွက် မဲထည့်ရမယ့် စနစ်က  PR လား FPTP လား သိလိုပါတယ်။ အမျိုးသားလွှတ်တော်အတွက်  မဲထည့်ရမယ့် စနစ်က  PR လား FPTP လား သိလိုပါတယ်။ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်လွှတ်တော်အတွက် မဲထည့်ရမယ့်စနစ်က  PR လား FPTP လား သိလိုပါတယ်။ 

UEC ။             ။ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ယခင်ကျင့်သုံးခဲ့သည့် မဲအများဆုံးရသူ အနိုင်ယူစနစ်(FPTP)နှင့် အချိုးကျကိုယ်စားပြုစနစ်(PR) ၂ မျိုးလုံး အသုံးပြု ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပြီး သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းထုတ်ပြန်ပြီးပါက အသေးစိတ်သိရှိရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI ။             ။ ရွေးကောက်ပွဲ မဲပေးရမယ့်စနစ်က မြန်မာအီလက်ထရောနစ်မဲပေးစက် (Myanmar Electronic Voting Machine-MEVM)နဲ့ ဖြစ်တော့ ရလဒ်တွေကို ပြင်ဆင်ထားမျိုးတွေ လုပ်လာနိုင်တယ်လို့ ယူဆမှုတွေလည်း ရှိတယ်။ ဒီလိုမျိုး မဖြစ်အောင် ဘယ်လို အာမခံနိုင်ပါသလဲ။ 

UEC ။            ။ MEVM စက်များနဲ့ စမ်းသပ်မဲပေးခြင်းများကို နေပြည်တော်မှာရှိတဲ့ ဗဟိုအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဝန်ကြီး ဌာန၊ တက္ကသိုလ်များ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများနဲ့ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ် ၉ ခုတို့မှာ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေး ပါတီများကိုလည်း စမ်းသပ်မဲပေးခြင်း ဆောင်ရွက်ပြီးဖြစ်ပါတယ်။

မဲပေးတဲ့သူကိုယ်တိုင် စိစစ်နိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မဲပေးမှုများအရ ရလဒ်မှားယွင်းမှုမရှိ ကြောင်း တွေ့ရှိပါတယ်။ မဲပေးစက်မှာ Internet, Wifi, Bluetooth စနစ်များ  မပါဝင်ပါ။ ကွန်ပျူတာများကဲ့သို့ ဝင်းဒိုးစနစ်(OS)များ မပါဝင်ပါ။

မိုက်ခရိုကွန်ထရိုလာစနစ် ဖြစ်သည့်အတွက် အလွန်ရိုးရှင်းပြီး လုံခြုံစိတ်ချရသော စနစ်ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ စံချိန်စံညွှန်းဥပဒေ(၂၀၁၄) နှင့်အညီ မဲပေးစက်၏ အရည်အသွေးနှင့် စံချိန်စံညွှန်းကို အမျိုးသားအဆင့် ထောက်ခံ အသိအမှတ်ပြုလွှာရရှိရေး ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။

CNI ။               ။ ရွေးကောက်ပွဲကို ဘယ်တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်မှာ အရင်ဆုံး ကျင်းပဖို့ စီစဉ်ထားပါသလဲ။ ဒုတိယဦးစားပေး ကျင်းပမယ့် ဒေသတွေက ဘယ်ဒေသတွေ ဖြစ်မလဲ သိလိုပါတယ်။

UEC ။              ။  နယ်မြေဒေသ အခြေအနေအရ ကန့်သတ်ချက်ရှိတဲ့ နယ်မြေများမှလွဲ၍ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်များအားလုံးမှာ ဦးစားပေး အစီအစဉ်အတိုင်း အပိုင်းခွဲ၍ ကျင်းပရန် လျာထားပါတယ်။

CNI ။               ။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလမှာ ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ မဲပေးရမယ့်ရက်က တစ်ရက်တည်းပဲ လား သို့မဟုတ် ဘယ်နှရက်အထိ မဲပေးဖို့ ခွင့်ပြုသွားဖို့ ရှိပါသလဲ။

UEC ။              ။ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲကို အပိုင်းလိုက် ကျင်းပဖို့လျထားပြီး အပိုင်းအလိုက် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်ရက်များကို သတ်မှတ်ပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI ။              ။ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်သေးသည့် တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာဆိုရင် အဲဒီ ဒေသတွေ မှာပဲ ဝင်ပြိုင်ဖို့ လုပ်ထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ပြိုင်စရာမလိုတော့ဘူးလား သို့မဟုတ် ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ပြိုင်ခွင့် ရှိနိုင်ပါသလဲ၊ အဲဒီဒေသက ပြည်သူတွေကရော ဘယ်လိုပုံစံနဲ့မဲပေးလို့ရတဲ့ စနစ်ကို စီစဉ်ပေးသွားဖို့ရှိပါသလဲ၊ (ဥပမာ- ရခိုင်ပြည်နယ်- ချင်းပြည်နယ်- ကယားပြည်နယ်- ကချင်ပြည်နယ်- စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တို့မှာ ဝင်ပြိုင်မယ့် ပါတီတွေနဲ့ ပြည်သူတွေကို ရည်ညွန်းစဉ်းစားကြည့်ရန်)။

UEC ။              ။ ပြောင်းလဲကျင့်သုံးမည့် ရွေးကောက်ပွဲစနစ်နှင့်အညီ တိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော်အလိုက် မဲဆန္ဒနယ်များကို သတ်မှတ်ပေးမည်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးပါတီများ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြည်သူတွေ အနေနဲ့လည်း မဲဆန္ဒနယ်အလိုက် သတ်မှတ်ထားတဲ့ မဲရုံများမှာ မဲပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။

CNI ။             ။ ဥပမာ- ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ သုံးမြို့နယ် ကျင်းပနိုင်ပေမယ့် အဲဒီ သုံးမြို့နယ်အတွက်ပဲ လွှတ်တော် အမတ်တွေရှိပြီး တခြား ၁၄ မြို့နယ်အတွက် လွှတ်တော်အမတ်ကတော့ လစ်လပ်နေရာအဖြစ် ထားမှာလား။ သို့မဟုတ် ကျင်းပလို့ရတဲ့ သုံးမြို့နယ်ထဲမှာပဲ တခြား ၁၄ မြို့နယ်က ကိုယ်စားလှယ်တွေကို မဲပေး ရွေးချယ်ခိုင်းမှာ လား။ အဲလိုဆိုရင် မဲပေးရမယ့် ပြည်သူတွေက ဘယ်လို မဲထည့်ရမှာလဲ ကိုယ်စားထည့်ခိုင်းမယ်ဆိုတာမျိုးလား သိလိုပါတယ်။ 

UEC ။              ။ ပြောင်းလဲ ကျင့်သုံးမည့် ရွေးကောက်ပွဲစနစ်နှင့် ကိုက်ညီမည့် သက်ဆိုင်ရာလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းထုတ်ပြန်နိုင်ရန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါတယ်။ 

ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့် မဲဆန္ဒနယ်များအလိုက် သတ်မှတ်လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များကို ရွေးချယ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းပြီးပါက အသေးစိတ် သိရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၇

နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှာ ကျင်းပသွားမည်ဟု ပြောကြားထားသည်။

တခြားတစ်ဖက်မှာလည်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ကျယ်ပြန့်နေခြင်းကြောင့် နိုင်ငံရေးပါတီများသည် ရုံးခန်းများ ဖွင့်လှစ်ရန် အခက်အခဲများဖြစ်ပေါ်နေသည်။

ထိုအခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC)သို့ CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားပါသည်။

နိုင်ငံရေးပါတီများကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။             ။ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ့် ရက်အတိအကျကို သတ်မှတ်ထားပြီးလား သိလိုပါတယ်။ 

ဖြေ ။             ။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC) အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်ရက်ကို လျာထား သတ်မှတ်ပြီးဖြစ်ပြီး အချိန်မီ ကြိုတင်ထုတ်ပြန်ပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။            ။ နစကဥက္ကဋ္ဌက ဒီဇင်ဘာလမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမယ် ပြောထားတော့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလကို ဘယ်အချိန်မှာ စတင်နိုင်ပြီလဲဆိုတာကို သတ်မှတ် ကြေညာသွားဖို့ ရှိ/မရှိ သိလိုပါ တယ်။

ဖြေ ။           ။ ‌ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပမည့်ရက် သတ်မှတ်ကြေညာပြီးနောက်ပိုင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် လောင်း အမည်စာရင်း စိစစ်ပြီးချိန်တွင် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလကို သတ်မှတ် ကြေညာသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

မေး ။          ။ တစ်နိုင်ငံလုံးကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ပါတီဆိုရင် တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ မြို့နယ်ပေါင်းရဲ့ ထက်ဝက်မှာ ရုံးခန်း(မြို့နယ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်မှာ)ဖွင့်ရမယ်လို့ ပုဒ်မ ၅ (ဇ)မှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့အတွက် လက်ရှိတစ်နိုင်ငံလုံး ဝင်ပြိုင်မယ့် ပါတီတွေထဲက ဘယ်ပါတီတွေက ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်ပါအတိုင်း ရုံးခန်းဖွင့်လှစ်ထားနိုင်ပြီလဲ၊ ဘယ် ပါတီတွေကတော့ မဖွင့်နိုင်သေးဘူးလဲ သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။         ။ တစ်နိုင်ငံလုံး စည်းရုံးမည့် ပါတီ ၉ ပါတီတွင် ၃ ပါတီမှာ သတ်မှတ်ရုံးခန်း အရေအတွက် ဖွင့်လှစ်ထား နိုင်ပြီး ၆ ပါတီမှာ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေပါ သတ်မှတ်ချက်အတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် နေ့ ရက်မတိုင်မီ အနည်းဆုံး ရက်ပေါင်း ၉၀ ကြိုတင်၍ ကော်မရှင်က အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် နေ့ရက် အတွင်း သတ်မှတ်ရုံးခန်း ပြည့်မီနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

နိုင်ငံရေးပါတီများကို တွေ့ရစဉ်

မေး ။        ။ တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်းမှာပဲ ဝင်ပြိုင်မယ့်ပါတီက အဲဒီ တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်ရဲ့ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်မှာ ပါတီရုံးခန်းဖွင့်ရမယ်လို့ ပုဒ်မ ၅ (ဇ)မှာ ပြဋ္ဌာန်းထားပါတယ်။ ဆိုတော့ ဘယ်ပါတီတွေက ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်ပါအတိုင်း ရုံးခန်းဖွင့်လှစ်ထားနိုင်ပြီလဲ၊ ဘယ်ပါတီတွေကတော့ မဖွင့်နိုင်သေး ဘူးလဲ သိလိုပါတယ်။

ဖြေ ။        ။ တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ်တစ်ခုအတွင်း၌သာ စည်းရုံးမည့် ပါတီ ၄၅ ပါတီတွင် ၁၉ ပါတီမှာ သတ်မှတ်ရုံးခန်း အရေအတွက် ဖွင့်လှစ်ထားနိုင်ပြီး ၂၆ ပါတီမှာ နိုင်ငံရေးပါတီများ မှတ်ပုံတင်ခြင်းဥပဒေပါ သတ် မှတ်ချက်အတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် နေ့ရက်မတိုင်မီ အနည်းဆုံး ရက်ပေါင်း ၉၀ ကြိုတင်၍ ကော်မရှင်က အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် နေ့ရက်အတွင်း သတ်မှတ်ရုံးခန်း ပြည့်မီနိုင်ရေး ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါ တယ်။

မေး ။         ။ ကယားပြည်နယ်မှာ ၇ မြို့နယ်အနက် ၁-၂ မြို့နယ်သာ အစိုးရက ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီး ကျန်မြို့နယ် များကို အုပ်ချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိသေးတဲ့အတွက် ကယားပြည်နယ်မှာပဲ ဝင်ပြိုင်မယ့် ပါတီဟာ မြို့နယ် ၅ မြို့နယ်မှာ ရုံးခန်းဖွင့်ဖို့ အခက်အခဲဖြစ်နေသလို ရခိုင်ပြည်နယ်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာလည်း အလားတူ အခက်အခဲတွေ ရှိနေ ပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုအခြေအနေကိုရော UEC က ဘယ်လိုဖြေလျှော့သွားဖို့ရှိပါသလဲ။

ဖြေ ။         ။ နယ်မြေအခြေအနေ ကန့်သတ်ချက်ရှိသော တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များရှိ ပါတီများ ရုံးခန်း ဖွင့်လှစ်ခြင်းနှင့် စပ်လျဉ်း၍ သက်ဆိုင်ရာပါတီ၏ တင်ပြချက်အပေါ် စိစစ်ပြီး လုံခြုံရေး ကောင်းမွန်သော မြို့နယ် ရုံးများတွင် ယာယီ တွဲဖက်ဖွင့်လှစ်ခွင့်ပြုထားပါတယ်။

မေး ။        ။ မေးခွန်း ၄ ပါ အခြေအနေ အခက်အခဲကို UEC က ဖြေလျှော့ပေးခြင်း မရှိဘူးဆိုရင် ကယား၊ ချင်း၊ ရခိုင် စတဲ့ ပြည်နယ်တွေကိုပဲ ဝင်ပြိုင်ဖို့ လုပ်ထားတဲ့ ပါတီတွေဟာ နစက ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် မရတော့ဘူးလား။ ပါတီကလည်း ပျက်ပြယ်သွားပြီလို့ မှတ်ယူလို့ရပါသလား။

ဖြေ ။       ။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် အနေနဲ့ ပါတီများအတွက် ဖြေလျှော့ဆောင်ရွက်ပေးပြီးဖြစ်ပါ တယ်။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် နောက်ပိုင်းမှာ ပေါ်ပေါက်လာသည့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ကျော်လွှားနိုင်ရေးအတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် နိုင်ငံရေးပါတီတချို့နှင့် နစကမှ ကြိုးပမ်းနေသည်။

သို့သော် နစကသည် ရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွင်း ကျင်းပမည်ဟုသာ ပြောကြားထားပြီး မည်သည့် နေ့ရက်တွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်ကြောင်း အတိအကျ မပြောသည့်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်/မဖြစ် မည်သူမှ မပြောနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေသည်။

တချို့ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲသည် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဆိုသည်ထက် ပိုမိုဆိုးရွားသွားနိုင်ကြောင်း ထောက်ပြလျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(SNLD)မှဥက္ကဋ္ဌ ဦးစိုင်းညွန့်လွင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားသည်။

နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် နစကဥက္ကဋ္ဌတွေ့ဆုံစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။    ။ တချို့က ရွေးကောက်ပွဲလုပ်စေချင်ကြတယ်။ ‌ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ရင် အာဏာ ၃ ရပ်ကို SAC တစ်ယောက်တည်း ကိုင်ထားတာကနေ ကွဲသွားမယ်။ တချို့ကြတော့ ရွေးကောက်ပွဲပြီးနောက် နိုင်ငံရေး အနေအထား ပိုပြီးဆိုးနိုင်တယ်လို့ ဆိုကြတယ်။ ဒီအခင်းအကျင်းအားလုံးကို ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲ ပုံစံမျိုး ရှိနိုင်လား။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ အခုက မြို့နယ် ၁၀၀ လား, ၁၁၀ လားမသိဘူး ပြင်ဆင်ထားတယ်။ လက်တွေ့ကတော့ ဘယ်လောက် ဖြစ်နိုင်မလဲ မပြောတတ်ဘူး။ အခုက ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ဖို့အတွက်ဆိုရင် လုံခြုံရေး ပြဿနာရှိ တယ်။ ရွေးကောက်ပွဲက လုံခြုံရေးမကောင်းဘူး။ အားလုံးအယူအဆ အမျိုးမျိုးပေ့ါ။ 

တချို့ကလည်း အာဏာကြီး ၃ ရပ်ကို တစ်ယောက်တည်း ကိုင်ထားတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲပြီးလို့ အာဏာခွဲဝေတဲ့ အခါကြရင် သူက အာဏာတွေ ခွဲသွားမယ်ပေါ့။ အဲဒီကြရင် အခုထက် ပိုကောင်းမယ်လို့ မြင်ကြတာ ရှိပါတယ်။ 

တချို့ကြတော့လည်း ဒီရွေးကောက်ပွဲက ပြည့်ပြည့်စုံစုံမရှိဘူး။ တပ်မတော်ဘက်က စိုးမိုးထားတဲ့ နယ်မြေတွေမှာပဲ ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်မယ်ဆိုတဲ့ အခါကြတော့ မမျှတဘူးလို့ ထင်ကြတယ်။ အမျိုးမျိုးပေါ့။ ကျနော့် အယူအဆ ကတော့ နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးပွဲ အရင်ရှိဖို့လိုတယ်။ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲကရတဲ့ သဘောတူညီချက်အတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲမျိုးက အခု မြန်မာပြည်ရဲ့ ပြဿနာထဲက တချို့ပြဿနာ တော်တော်များများကို ဖြေရှင်းပြီးသား ဖြစ်သွားမယ်လို့ ယူဆတယ်။ 

CNI သတင်းဌာန ။    ။ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုကနေ ရလာတဲ့ သဘောတူညီချက်အတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်မယ်ဆို ဘယ်လို ရွေးကောက်ပွဲမျိုး ဖြစ်လာနိုင်မလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ အဲဒါ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်လာနိုင်တာပေါ့ သဘောတူညီချက်ရပြီ ဆိုရင် တော့။ သဘောတူညီတဲ့ လူတွေချည်းပဲ အများစု အဲဒီလို လုပ်တာလည်း ဖြစ်နိုင်တာပေါ့။ အခုကတော့ အတိုက်အခံတွေက သိပ်မများဘူး မရှိသလောက်ပဲ။ အခုကတော့ ဘက်တစ်ဖက်တည်းကိုပဲ အားပေးတဲ့ လူတွေပဲ လုပ်နေကြတဲ့ သဘောဖြစ်တယ်။ 

NCA နှစ်ပတ်လည် အခမ်းအနား ကျင်းပစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။    ။ နိုင်ငံရေးတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ အရင်မလုပ်ဘဲနဲ့ SAC ရဲ့ သဘောဆန္ဒအတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ခဲ့ရင် အဲဒီနောက်ပိုင်း တက်လာမယ့် အရပ်သားအစိုးရ လက်ထက်မှာ လက်ရှိ နိုင်ငံရေး အနေအထားကို ထိန်းနိုင်ဖွယ်ရှိမလား၊ ဆိုးရွားနိုင်ဖွယ်ရှိမလား။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ သူက အခက်အခဲက ဘာအခက်အခဲလဲဆိုတော့ တစ်နိုင်ငံလုံးကို ခြုံပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲ မလုပ်နိုင်တဲ့အတွက် အများစု လုပ်နိုင်ရင် မဆိုးဘူးပေါ့။ အခုက ၃ ပုံ ၁ ပုံလောက်ပဲ လုပ်နိုင် မယ်ဆိုရင် တစ်နိုင်ငံလုံးကို မလွှမ်းခြုံနိုင်ဘူး။ 

မလွှမ်းခြုံနိုင်တော့ အဲဒီကတက်လာတဲ့ အစိုးရရဲ့ ဩဇာအာဏာပေါ့။ သူ့ကို အသိအမှတ်ပြုမှုတွေ အခက်အခဲ ရှိနိုင်တာပေါ့။

CNI သတင်းဌာန ။    ။ ဒါဆို ပါတီစုံ ပါဝင်နိုင်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲမျိုး SAC အနေနဲ့ ပြင်ဆင်သင့်တာပေါ့။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ ဒါပေါ့ အဲဒီလိုမျိုး ဖြစ်ရမှာပေါ့။ သူ့ဘက်ကလည်း အခက်အခဲရှိမှာပေါ့။  ဒါပေမယ့် ကြိုးစားရမှာပေါ့။

CNI သတင်းဌာန ။    ။ ၂၀၀၈ အရ ဖြေရှင်းဖို့ အဆင်မပြေတာတွေ တွေ့ရတယ်။ တိုင်းရင်းသား လက်နက် ကိုင်တွေက ၂၀၀၈ ကို ဖျက်ပြီး/ ဖယ်ပြီးတော့မှ ဆွေးနွေးချင်ကြတယ်။ SAC ဘက်က ကြတော့လည်း ၂၀၀၈ ကို ကိုင်ဆွဲပြီး ဆွေးနွေးနေကြတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးက ရောက်သင့်သလောက် ခရီးမရောက်ဘူး။ ဒါကို ဘယ်လို ပြင်ဆင် သင့်လဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ အမှန်တော့ အယူအဆ မတူကြဘူး။ မတူတာကို  တူအောင်ရှင်းရမှာပဲလေ။ ၂၀၀၈ က တပ်က ဩဇာများတယ် ဒါကြောင့် လက်နက်ကိုင် တိုင်းရင်းသားတွေက ကြိုက်မှာ မဟုတ်ဘူး။ တပ်မတော်ဘက် ကလည်း သူ့ကို အာဏာတွေ အများကြီးပေးထားတဲ့ ၂၀၀၈ ကို ကိုင်ဆွဲချင်တာပေါ့။ အယူအဆ မတူတာကို ရှင်းမှ ရမှာပေါ့။

CNI သတင်းဌာန ။    ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး အရွေ့တစ်ခု ရောက်ဖို့ဆိုရင် နှစ်ဖက်အင်အားစုတွေ အနေနဲ့ ဘာတွေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်မလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးပါပဲ။ နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းပြီး ဆွေးနွေးဖို့ပေါ့။ မတူတဲ့လူတွေ တိုက်ရိုက် မဆွေးနွေးနိုင်ဘူးဆိုရင်တောင်မှ တတိယအုပ်စုပေါ့နော် အာဆီယံလိုမျိုး၊ ကုလသမဂ္ဂလိုမျိုး အဲဒီကနေ တဆင့်ဆင့် ဆွေးနွေးရမယ်လို့ ထင်တယ်။

CNI သတင်းဌာန ။    ။ လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကရော ဘယ်လို အနေအထားမှာ ရှိနေသေးလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ လောလောဆယ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ထောင်ထဲမှာရှိနေတဲ့ အခါကြတော့ သူ့ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ဘာမှ မရှိဘူးလေ။ သူ့ကို ထောက်ခံတဲ့လူ၊ အားပေးတဲ့ လူတွေကတော့ ပြန်လွတ်စေချင်တာပေါ့။ 

သူတို့အတွက်က အားရှိအောင် အဲဒီလိုလုပ်ချင်တာပေါ့။ တစ်ဖက်ကလည်း အဲဒီလိုမျိုး အားရှိအောင်လုပ်ပေးဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူး။

မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ၃ ဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။    ။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တော်လှန်ရေး အခင်းအကျင်းက ဘယ်အရွေ့ကို သွားနေတယ် လို့ သုံးသပ်မိလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ အခု မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းက တော်တော်ဆိုးရွားတဲ့ အနေအထားကို ရောက် သွားပြီ။ အဆိုးရွားဆုံး အခြေအနေကို ရောက်နေပါပြီ။ ကမ္ဘာစစ်ကြီးလိုမျိုး မြို့တွေအများကြီး ပျက်စီးတာ မဟုတ် တောင်မှ တော်တော်လေးကို ထိခိုက်နစ်နာနေပြီ။ 

အထူးသဖြင့် လူထုတွေမှာ စားဝတ်နေရေး ပြဿနာတွေ ရှိလာတယ်ပေါ့။ လူထုရဲ့ဆန္ဒကို ပြောမယ်ဆိုရင် မြန်မြန် ပြီးစေချင်ကြတာပေါ့။ မြန်မြန်ကောင်းစေချင်ကြတာပေါ့။ ဖြစ်နိုင်ရင်လည်း အားလုံး ပြေပြေလည်လည် ဖြစ်စေချင် ကြတာပေါ့။ 

CNI သတင်းဌာန ။    ။ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံက ပြိုကွဲနိုင်ငံနီးပါး ဖြစ်နေပြီ။ ဒီအနေအထားမျိုးမှာ ကျဆုံးနိုင်ငံ မဖြစ်အောင် ဘယ်လိုထိန်းကျောင်းဖို့ လိုအပ်မလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် ညှိနှိုင်းဖို့လိုတာပေါ့။ မပြေလည် မချင်းကတော့ ကျဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ပြိုကွဲတဲ့ အနေအထားမျိုး ရောက်လာနိုင်တယ်။ တော်တော်လေး ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေမျိုးကို ရင်ဆိုင်ရမှာပဲ။ 

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အားလုံးပါဝင်တဲ့ state holder တွေ ဒါတွေကို ပြန်စဉ်းစားသင့်တယ်။ နာကျည်းမှုတွေ၊ မုန်းတီး မှုတွေ၊ မခံချင်စိတ်တွေ၊ ကလဲ့စား ချေချင်စိတ်တွေ အဲဒီလိုဖြစ်နေကြတော့ အရမ်းတော့ ခက်တဲ့အနေအထားမျိုး။ 

KIA နဲ့ TNLA နယ်မြေအငြင်းပွားပြီး ရန်ဖြစ်နေကြစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။    ။ ပြိုကွဲနိုင်ငံ၊ ကျဆုံးနိုင်ငံဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးကို ပြည်သူလူထု မြင်အောင် ပြောရမယ် ဆိုရင် ဘယ်လိုပုံစံမျိုးလို့ ပြောရမလဲ။ 

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ အင်အားစုကြီးတွေက တဖြေးဖြေးနဲ့ သူ့နေရာနဲ့သူ သိမ်းပိုက်တဲ့ နေရာတွေ ဖြစ်နေကြ တော့ အင်အားစု သေးသေးလေးဆိုရင်တော့ ပြိုကွဲမှုမရှိဘူး။ ဥပဒေစိုးမိုးမှုတွေ ပျက်သုန်းတာမရှိဘူး။ သို့သော် လည်း အခုက အင်အားစုကြီးတွေ အကြီးကြီးဖြစ်ပြီး နေရာအနှံ့အပြားမှာ ဖြစ်နေတဲ့ ပြိုကွဲနိုင်တယ်လို့ ပြောနိုင်တာ ပေါ့။

လူထုဘက်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် တနေ့လုပ်အားခက ၄၈၀၀ ပဲရှိတယ်။ တစ်နေ့လုပ်တဲ့ လုပ်အားခက ဆေးလိပ် တစ်ဘူးစာ လောက်ပဲရှိတယ်။ ရေရှည်ကြရင် အိမ်ထောင်စုတစ်ခုက ဘယ်လောက်အထိ ခံနိုင်မလဲ။ တော်တော် လေး အတိဒုက္ခ ရောက်တယ်လို့ ပြောလို့ရတာကိုး။ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အစုအဖွဲ့ ပါတီတွေကြတော့လည်း တစ်မျိုး ပေါ့။

CNI သတင်းဌာန ။    ။ လက်ရှိ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အခင်းအကျင်းမှာ EAO တွေရဲ့ နယ်မြေစိုးမိုးမှုတွေမှာ အငြင်းပွားလာတဲ့ အကျိုးဆက်တွေ တွေ့ရတယ်။ ဒါတွေက ဘယ်လောက်အထိ ပြင်းထန်လာနိုင်မလဲ။

ဦးစိုင်းညွန့်လွင်   ။    ။ လိမ္မာပါးနပ်ဖို့ လိုတယ်လို့ ထင်တယ်။ အခုက တချို့ စစ်တိုက်လို့ရတဲ့ နေရာတွေက ကိုယ့်နေရာ ဆိုပြီးတော့ အဲဒီလိုမျိုး အယူအဆတွေတော့ ရှိတာပေါ့၊ အဲဒါတွေက ပြဿနာအများကြီး ဖြစ်မှာပဲ။ ဒီဟာတွေက ရှမ်းမြောက်မှာလည်း ရှိနိုင်တယ်၊ ရှမ်းတောင်မှာလည်း ရှိနိုင်တယ်။ ကချင်မှာလည်း ရှိနိုင်တယ်။ စစ်ကိုင်းမှာလည်းရှိနိုင်တယ်။ အဲဒီလိုမျိုးအများကြီးရှိတာပေါ့။ 

ရခိုင်လိုမျိုး လူမျိုးတစ်မျိုးတည်း အများကြီးရှိတဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာတောင်မှ အဲဒီလို ပြဿနာတွေရှိတယ်။ ဗမာ လူမျိုးတွေက ထပ်နေကြတယ်၊ ရောနှောနေကြတယ်။ ဆိုတော့ ကိုယ့်တပ် တစ်ခုတည်းက ရတာနဲ့တင် ကိုယ့် လူမျိုး တစ်ခုတည်းက နည်းနည်း ပြောရခက်တယ်။ အဲဒီလိုပြောတယ်ဆိုရင် ဖြေရှင်းရခက်လိမ့်မယ်၊ ပြဿနာတွေ က မပြီးဘဲနဲ့ ဆက်ပြီးတော့ ရှည်ကြာမယ့်သဘောရှိတယ်။ 

အခုက ကိုယ့်မိသားစု၊ ကိုယ့်အဖွဲ့အစည်း၊ ကိုယ့်အရပ် ဒေသတစ်ခုတည်း ကြည့်နေရင်တော့ ပြဿနာက ပြီးမှာ မဟုတ်ဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ခုလုံးကို ခြုံပြီးကြည့်ဖို့လိုတယ် အားလုံးပေါ့။ အဲဒီလိုခြုံကြည့်ပြီးတော့ စေတနာ ထားပြီး ဆောင်ရွက်ရင်တော့ အဆင်ပြေမှာပေါ့။ ဒီလိုမဟုတ်ဘဲ ကိုယ့်အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုတည်းအတွက်ပဲ လုပ်ကြ မယ်ဆိုရင်တော့ ပြဿနာတွေက ရှည်ကြာနေဦးမှာပဲ။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများကြား ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်လျက်ရှိနေသည်။

အဆိုပါ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်များကို တရုတ်နိုင်ငံက ကြားဝင်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းပေးနေသည်။

သို့သော်လည်း လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများသည် နယ်မြေချဲ့ထွင်၍ အာဏာတည်ဆောက်နိုင်ရေး တောင်းဆို နေကြသလို မြန်မာ့တပ်မတော်ကလည်း ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ကိုင်ဆွဲကာ နယ်မြေတောင်းဆိုမှုများ အား လက်မခံနိုင်ကြောင်း ရပ်တည်လျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ထိုးထားသည့် ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ်(PNLO-NCA/S)မှဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားသည်။

CNI သတင်းဌာန     ။            ။ မြန်မာ့တပ်မတော်က ၂၀၀၈ ကို ကိုင်စွဲပြီးတော့ သွားတယ်၊ EAO တွေက နယ်မြေသတ်မှတ် ပေးဖို့ တောင်းဆိုတယ်၊ တပ်က ပေးလို့မရဘူး။ ဒီလိုကွာဟချက်တွေကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးက မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုပြီး ပြောကြတယ်။ ဒီအခြေအနေကို ဘယ်လိုလုပ်သင့်လဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။           ။ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုတာက နိုင်ငံ‌ရေးဆွေးနွေးပွဲတွေကနေ ထွက်လာတဲ့ နိုင်ငံရေး သဘောတူချက်တွေရမှ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုတာ ဖြစ်တာကိုး၊ အခုက ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကြိုတင်ညှိနှိုင်းတဲ့ ပွဲလောက်ပဲ ဖြစ်နေတော့ တိုင်းရင်းသားတွေက နယ်မြေချဲ့ပြီးတော့ တောင်းဆိုလာတယ်၊ ဟိုကလည်း ၂၀၀၈ အောက်က ပေးလို့မရဘူး။ သို့သော် ၂၀၀၈ အောက်က ပေးလို့ရသည်ဖြစ်စေ၊ မရသည်ဖြစ်စေ ဥပမာ- “ဝ” လို ကျတော့ ၂၀၀၈ နဲ့ ကွဲပြားတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး ပုံသဏ္ဍာန်ရှိနေတယ်၊ “ဝ” တို့၊ မိုင်းလားတို့မှာက ၂၀၀၈ နဲ့ လုံးဝ ကိုက်ညီတဲ့ ပုံစံမဟုတ်ပါဘူး။

ထို့အတူပဲ ၂၀၀၈ နဲ့ လုံးဝ မကိုက်ညီသော်လည်းပဲ ၂၀၀၈ နဲ့အညီ ပေးလို့မရဘူးလို့ ပြောသော်လည်းပဲ တစ်နည်း နည်းနဲ့ လက်လွှတ်ထားရတာတွေ ရှိတဲ့အခါကျတော့ ညှိနှိုင်းရတဲ့ သဘောတော့ ရှိပါလိမ့်မယ်၊ ဒါကြောင့် ဒီရေရှည် မှာတော့ မြေလိုချင်တဲ့ လူပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တရားဝင် ဖြစ်ချင်တာပဲဖြစ်ဖြစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရဲ့ ဘောင်ထဲမှာ ပေးပိုင်ခွင့်ရှိအောင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တစ်ခုခု လုပ်ပြီးတော့ သွားရမယ့် အခင်း အကျင်းတော့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊ အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ အတွက်ကလည်း လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ စစ်ရေးပဋိပက္ခကို လျှော့ရမယ်၊ ရပ်ရမယ်၊ ထို့အတူပဲ ရန်လိုမှုလို့ခေါ်တဲ့ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် ရန်လိုတဲ့ဟာတွေကို ရပ်ရမယ်၊ ရန်လိုမှုတွေ ရပ်ပြီး စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေကို လျှော့တဲ့အချိန်မှာမှ ခုနကပြောတဲ့ နိုင်ငံရေးရလဒ်တွေ ထွက်ပေါ်မယ်၊ ဆွေးနွေးပွဲတွေကို သွားရမယ်လို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်၊ ဒါကြောင့် အခုဆွေးနွေး နေတာတွေက အဆင့်မတူကြဘူး၊ တစ်ဖက်ကတော့ နယ်မြေကိစ္စ ပြောပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေနဲ့ ဆိုင်လာတယ်၊ တစ်ဖက်ကလည်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အရ လက်မခံနိုင်ဘူးပြောတယ်၊ အဲဒီ ၂ ခုစလုံးက ဆက်သွားလို့ရအောင်က အပစ်ရပ်ထားဖို့တော့လိုတယ်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၁၅ ရက် NCA လက်မှတ်ထိုးကြစဉ်

CNI သတင်းဌာန     ။            ။ အပစ်ရပ်တာတွေကို ကြည့်လိုက်ရင် အပစ်ရပ်ရမယ်၊ ထိုးစစ်တွေ ချက်ချင်းရပ်ရမယ် ဆိုပြီး အချက်တွေပါတယ်၊ တပ်ဖက်ကနေပြီးတော့ ဒီအချက်တွေကို လက်ခံချင်ပုံ မရဘူး၊ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီလိုထိုးစစ်တွေ ရပ်လိုက်တာက နယ်မြေပေးလိုက်ရတဲ့သဘောမျိုး သက်ရောက်သွားတယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောဆိုမှု တွေလည်း ရှိတယ်ပေါ့လေ၊ အဲတော့ အပစ်ရပ်တာတွေကလည်း ရေတိုတွေပဲခံပြီး ပြန်ပြီးတိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားနေ ဆဲပဲ၊ ဒါတွေကိုရော ဘယ်လိုညှိနှိုင်းသင့်တယ်လို့ ဗိုလ်မှူးကြီး မြင်ပါသလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။           ။ ကျ‌နော်တို့ မြင်တာကတော့ နိုင်ငံတကာမှာဖြစ်ဖြစ်ပေါ့၊ ပြည်တွင်းမှာဖြစ်ဖြစ် နှစ်ဖက် တပ်များသည် ရောက်ရှိတဲ့နေရာတွင် ရပ်ရန်ဆိုတဲ့ဟာက ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထ မရှိဘူးဗျ၊ ဘာကြောင့်လဲဆို တော့ နှစ်ဖက်တပ်များ ရောက်ရှိတဲ့နေရာတွင် ရပ်ရန်ဆိုတဲ့ဟာက ကမ္ဘာစစ်တုန်းက အသုံးအနှုန်းတွေ ဖြစ်တယ်ဗျ၊ အခုလက်ရှိကတော့ နှစ်ဖက်တပ်များက ရောက်ရှိတဲ့ နေရာကနေပြီးတော့ Grid Line လို့ခေါ်တယ်ဗျ၊ အဲဒီ Grid Line တစ်ခုဆွဲပြီးတော့ ဘယ်တပ်က ဘယ်စည်းထိ ဆုပ်ရမယ်တာ ရောက်ရှိတဲ့နေရာတွင် ရပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ဟာက ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထ မရှိဘူးဗျ။

ကိုယ်ကသာတဲ့အချိန်မှာ အဲဒီရောက်ရှိတဲ့ နေရာမှာရပ် နှစ်ဖက် အပစ်ရပ်လို့ပြောရင် ကိုယ်ကသာလို့ ပြောတာကိုး၊ ကိုယ်က အခြေအနေ မကောင်းဘူးဆိုရင် ဘယ်လက်ခံမလဲ ဘယ်သူမှ ဒါကြောင့် ရောက်ရှိတဲ့ နေရာမှာ ရပ်တာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ အပစ်ကိုရပ်ပြီးတော့ တပ်တွေရဲ့ နေရာချထားမှုကို သပ်သပ်ကို ပြန်စဥ်းစားရတယ်ဗျ။

အဲဒါ ကျနော်တို့ရဲ့ NCA အတွေ့အကြုံပေါ့၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ NCA မှာ တပ်နေရာချထားရေး အဲတာကို ကျနော်တို့က သီးသန့်ဆွေးနွေးရတာဗျ၊ အပစ်ရပ်ရုံနဲ့ ကိုယ်ရောက်တဲ့နေရာမှာ ယူထားဆိုတာ လုပ်လို့ မရဘူးဗျ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ NCA ထိုးခါနီးမှာ အဲဒီလို ရောက်တဲ့နေရာ ယူထားဆို ကမန်းကတမ်း နီးရာ မြို့တွေ၊ ရွာတွေ ဆွဲယူထားပြီးတော့ ပြန်မဆုပ်ဘူးဆိုရင် ပြဿနာရှိတယ်။

ဒါကြောင့် အပစ်ရပ်တာ ပြောတာတစ်ခု ရောက်တဲ့နေရာမှာ နေတာမဟုတ်ဘဲနဲ့ မိမိတို့ရဲ့ ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိတဲ့ Grid Line ခေါ်တာပေါ့၊ အဲဒီမျဥ်းတစ်ကြောင်းကို ဆွဲပြီးတော့ အဲဒီမျဥ်းရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ နေရတယ်ဗျ၊ အဲဒီကြားထဲမှာ စစ်မဲ့ဇုန်တို့ ဘာတို့ဆိုတာ ထားပေးရတယ်ဗျ၊ အဲတာမှ လုပ်လို့ရတယ်၊ အခုကျနော် နောက်ဆုံး သတင်းရတဲ့ ဆွေးနွေးပွဲက အဲဒါတွေမပါဘူး၊ နှစ်ဖက်တပ်များ ‌ရောက်သည့်နေရာတွင် ရပ်ရန်ဆိုတာ ကိုယ်ကဦးသွားရင် ကိုယ်ရောက်တဲ့နေရာက ရှေ့ရောက်နေရင် အမြတ်ထွက်တာကိုး၊ ဟိုဖက်ကလည်း ဘယ်လက် ခံမလဲ၊ နှစ်ဖက်တပ်များ အပစ်ရပ်ရန် အဲဒီလိုစရမယ်။

(၂)က Grid Line ဆွဲပြီးတော့ တပ်နေရာချထားရေးကို သပ်သပ်ဆွေးနွေးရတယ်ဗျ၊ ဒီတိုင်းပြောင်ကြီး ရောက်တဲ့ နေရာ နေလို့တော့မရဘူး၊ ဒါကြောင့် ဆွေးနွေးပွဲကတော့ အဲဒီလို နှစ်ဖက် အတွေ့အကြုံနဲ့ အမြင်ရှိတယ်ဆိုရင် တော့ ညှိညှိနှိုင်းနှိုင်း လုပ်လို့ရတာ ရှိပါလိမ့်မယ်ဗျ။

(၈)နှစ်ပြည့် NCA လက်မှတ်ထိုးခြင်း အခမ်းအနား ကျင်းပစဉ်

CNI သတင်းဌာန     ။            ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ချုပ်ဆိုထားတဲ့ NCA စာချုပ်မှာ နိုင်ငံတကာ အသိသက်သေတွေလည်း ပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး အနေအထားမှာတောင် NCA စာချုပ်က ဘာကြောင့် ဖောက်ဖျက်ခံနေရတာလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။           ။ စာချုပ်အတိုင်း ဘယ်သူမှ မလုပ်လို့ပေါ့ဗျာ၊ စာချုပ်မှာ လက်မှတ်ထိုးတာက ကျနော် မှတ်မိသလောက် အစိုးရဆိုတဲ့ အစုအဖွဲ့ကနေပြီးတော့ အစိုးရရယ်၊ လွှတ်တော်ရယ်၊ တပ်မတော်ရယ် ၃ ပါတီ ထိုး တယ်ဗျ။ ကျနော်တို့ ဘက်ကတော့ အဖွဲ့အစည်း အသီးသီးရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ၊ အတွင်းရေးမှူး၊ နောက်စစ်ဦးစီးချုပ် ၃ ယောက် ထိုးတယ်ဗျ။

အဲဒီလို ကတိကဝတ် အာမခံထားသော်လည်းပဲ ဘာကြောင့် ဖောက်တာလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ နှစ်ဖက်စလုံးပေါ့၊ အစိုးရကလည်း သူပြိုကွဲသွားတယ်၊ လွှတ်တော်နဲ့ အစိုးရက မရှိဘူး၊ တပ်မတော်ကျန်တယ်၊ ၃ ယောက် ၃ ဖွဲ့မှာ တပ်မတော်ကျန်တယ် NCA ထိုးတဲ့ထဲမှာ ကျန်တဲ့ လွှတ်တော်ကလည်း မရှိတော့ဘူး၊ နောက်တစ်ခါ ဒီ NCA ထိုး တဲ့ထဲမှာလည်းပဲ NCA ထိုးခဲ့တဲ့ အဖွဲ့တချို့က NCA က ပြန်လည်နုတ်ထွက်တယ် ဆိုပြီးတော့ ကြေညာပြီးတော့ နုတ်ထွက်ပြီးတော့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ချိုးဖောက်ကြတယ်။

သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် အပြစ်တင်ရင်တော့ ဆုံးမှာမဟုတ်ဘူး အဲဒီကိစ္စကတော့ သို့သော် မူလ NCA ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် က အင်မတန်ကောင်းတယ်၊ အင်မတန်မှ စည်းကမ်းလည်းရှိတယ်၊ သို့သော် NCA ရဲ့ မူလ ရည်ရွယ်ချက်တွေကို တချို့အဖွဲ့အစည်းတွေက ဆုပ်ကိုင်ထားတယ်လို့ ပြောပေမယ့် အဲဒီအတိုင်းပဲ လိုက်နာနိုင်တာ မရှိကြဘူးဗျ။

အဲတာကိုတော့ ကျနော်တော့ သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် နာစေ၊ သာစေ ပြောတာမဟုတ်ပါဘူး၊ မလိုက်နာနိုင်ကြလို့ပါ၊ စာချုပ်ကတော့ သိက္ခာရှိပါတယ်၊ ဥပဒေစာတမ်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်၊ လွှတ်တော်ကလည်း အတည်ပြုပြီးသား စာချုပ်ဖြစ်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့် လိုက်နာမယ်ဆိုရင် ဘယ်ဘက်က ဖြစ်ဖြစ်ပေါ့ဗျာ၊ အားလုံးလိုက်နာကြမယ် ဆိုရင်တော့ ဆွေးနွေးမှု ရနိုင်ပါတယ် ဒီ NCA လမ်းကြောင်းပေါ်က ဆွေးနွေးလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

တရုတ်အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာတိန့်ရှီးကျွင်းနဲ့ နစကဥက္ကဋ္ဌကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန     ။            ။ ဒီလို နိုင်ငံတကာ အသိသက်သေတွေ ပါဝင်လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ NCA စာချုပ် တောင် လွယ်လွယ်နဲ့ ဖောက်ဖျက်ခံရတော့ တပ်မတော်နဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေ ၂ ဦးတည်း သီးသန့်ချုပ်ဆိုတဲ့ စာချုပ်တွေကရော လွယ်လွယ်နဲ့ဖောက်ဖျက်မခံရနိုင်ဘူးလား။ ဒီလိုဖြစ်နေရင် မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးက ဘာထူးမလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။           ။ ဖောက်ဖျက်ခံနိုင်တာပေါ့၊ သို့သော်လည်းပဲ အခုနောက်ပိုင်း အပစ်ရပ်တွေက တရုတ်က ကြားဝင်တယ်၊ တရုတ်က သက်သေအဖြစ်နဲ့ပါတယ် သူဘယ်‌လောက် ထိန်းနိုင်မလဲ ကြည့်ရမှာပေါ့ဗျာ၊ ခက်တာက အရင် ကျနော်တို့ ဒီမှာ သက်သေလို့ခေါ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းက ၆ ခုပါပါတယ်၊ အဖွဲ့အစည်း ၂ ခုကတော့ UN နဲ့ EU ပေါ့၊ နိုင်ငံအနေနဲ့ကတော့ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယနဲ့ ထိုင်းပေါ့။

သို့သော် အဲဒီတုန်းက သူတို့ကို သက်သေမှာထားပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ ရှေ့မှောက်မှာ လက်မှတ်ထိုးတာ မှန်ကန်ပါ တယ်ဆိုတဲ့လောက်ပဲ အကယ်၍ အကောင်အထည်မဖော်ဘူး တစ်ဖက်ဖက်က ဖောက်ဖျက်ခဲ့သော် အရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ Mechanical(ယန္တရား)က မပါဘူး၊ မပါတဲ့အခါကျတော့ သက်သေက သက်သေပဲဖြစ်ပြီးတော့ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ဖို့၊ ကြားဝင်ဖို့၊ စေ့စပ်ဖို့၊ နှိုးဆော်ဖို့၊ သတိပေးဖို့ ဆိုတာတွေက မပါဘူးဗျ။

အဲဒီ မပါတဲ့ဟာက အားနည်းချက်ဖြစ်ပြီးတော့ သက်သေတွေက ဒီတိုင်းထိုင်ကြည့်နေရတဲ့ သဘောမျိုး ဖြစ်နေ တယ်၊ ကျနော်တို့ စဆွဲတုန်းက EAO တွေ ဘက်ကတော့ တင်ပြတာက ဒီသက်သေတွေကို သက်သေလို့ပဲ မထားနဲ့ လိုအပ်ရင် ကြားဝင်ဖြေရှင်းတဲ့ ပြဿနာပေါ်ရင် ကြားဝင်ဖြေရှင်းတဲ့ အခွင့်အာဏာပေးပါလို့ ကျနော်တို့ တောင်းဖူး တယ်၊ အဲတုန်းက ဦးသိန်းစိန် အစိုး‌ရ‌အောက်က ဆွေးနွေးရေး အဖွဲ့တွေက လက်မခံကြဘူးဗျ၊ သက်သေရိုးရိုးပဲ ထားပါ၊ မိမိတို့ ရှေ့မှောက်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးသည်မှာ မှန်ကန်ကြောင်းဆိုတာ ဒီလောက်ပဲထားပါ ဆိုပြီးတော့ လျှော့ချလိုက်တော့ သက်သေတွေရဲ့ အဆင့်ကို လျှော့ချလိုက်တဲ့ အခါကျတော့ လုပ်ပိုင်ခွင့်က မရှိဘူး။

ဒါကြောင့် လုပ်ပိုင်ခွင့် မရှိတဲ့အခါကျတော့ အခု ဘက်ပေါင်းစုံပေါ့ သူဖောက်ငါဖောက် ဖောက်ကြတဲ့အခါကတော့ ဘယ်သူ့ကို တိုင်လို့တိုင်ရမှန်း မသိဘူး ဖြစ်သွားတယ်၊ အဲဒီမှာ ကျနော်တို့ အားနည်းချက်ဖြစ်တယ်ဗျ၊ ဒါကြောင့်‌ နောက်နောင် ဒီ ၂ ဖွဲ့ချင်းပဲ ထိုးထိုးပေါ့ဗျာ၊ သက်သေခိုင်ခိုင်မာမာနဲ့ ဖောက်ဖျက်လို့ရှိရင် ဘယ်လိုဖြစ်မလဲဆိုတဲ့ ဟာမျိုး နောက်ပြီးတော့ ခိုင်မာတဲ့ တတိယ အင်အားစုပေါ့၊ ဥပမာ-ကျနော်တို့ အရင်ရှိပြီးသား ကူမင်းဆွေးနွေး ပွဲတွေမှာ ဖြစ်လာတဲ့ဟာတွေမှာ တရုတ်က ကြားကနေပြီးတော့ Data ယူထားတယ်ဆိုရင်တော့ ဒါမျိုးတွေက စာချုပ်တွေက နည်းနည်း ခိုင်မာနိုင်တာပေါ့ဗျာ။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၇

မြန်မာနိုင်ငံ၊ ကရင်ပြည်နယ်၊ မြဝတီမြို့နှင့် ရွှေကုက္ကိုလ်မြို့တို့တွင် အွန်လိုင်းငွေလိမ်လည်လုပ်ငန်း(ကျားဖြန့်) အပါအဝင် လူမှောင်ခိုကူးမှုများလည်း ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်အစိုးရက ထိုင်းအစိုးရကို ဖိအားပေးမှုများ ပြုလုပ်လာပြီး တရုတ်-မြန်မာ-ထိုင်း ပူးပေါင်း၍ နှိမ်နင်းရန် ကြိုးပမ်းလာခဲ့သည်။

ထို့နောက် ထိုင်းအစိုးရကလည်း ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြုကရင်တပ်မတော်(DKBA)နှင့် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF)တို့ စိုးမိုးထားသည့် မြဝတီ၊ ရွှေကုက္ကိုလ်၊ ဘုရားသုံးဆူမြို့တို့ကို လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၊ အင်တာနက်၊ လောင်စာ ဆီတို့ကို ဖြတ်တောက်လိုက်သည်။

အဆိုပါအခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြုကရင်တပ်မတော်(DKBA)မှ စစ်ဦးစီးအရာရှိချုပ် ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါသည်။

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ကျားဖြန့်နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အခုလက်ရှိ လုပ်ဆောင်နေတာရယ်၊ ‌‌ရှေ့လျှောက်လုပ်ဆောင် သွားမယ့်အရာတွေကို သိလိုပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ နာမည်ကြီးတဲ့ ကျားဖြန့်ကိုတော့ ကျနော်တို့ ပျက်စီးယိုယွင်းအောင် အမှုန့်ချေ ဖို့ပဲရှိမှာဗျ၊ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီကျားဖြန့်ဆိုတာ နာမည်ဆိုးကြီး ဖြစ်နေတယ်လေ၊ ကျားဖြန့်ရဲ့အလုပ် အစက ဘာလုပ်လဲဆိုရင် လူသားချင်းချင်း မစာနာဘူး၊ ရက်စက်ကြမ်းကြူတ်တယ် ကျ‌နော်တို့လည်း မသိနေ၊ မကြားရ၊ မမြင်ရဘူးလားနော်။

အခု နာမည်ကြီးလာတဲ့အပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ ဒီကျားဖြန့်ဆိုတဲ့အရာဟာ လူသားချင်းကို တကယ့်တကယ် မစာနာတဲ့အလုပ် ဖြစ်နေတယ်ဆိုတာ ထင်ပေါ်လာပြီ၊ ကျော်ကြားလာပြီလေ၊ ဒီဥစ္စာကိုတော့ ကျ‌နော်တို့က တိုက်ဖျက်ရဖို့ပဲနော်။ 

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ DKBA က အခုလက်ရှိ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ ဘယ်လိုနားလည်မှု ယူပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ထားလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ ကျနော်တို့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လုပ်ထားတယ်၊ လုပ်ပြီးတော့ NCA ထိုးထားတယ်၊ အဲဒီနားလည်မှုတော့ ရှိတာပေါ့၊ နောက် သွားသွားလာလာ၊ ကူးလူးဆက်ဆံ မှုတွေ၊ ထိတွေ့မှုတွေ၊ သတင်းပေးမှုတွေ ရှိတယ်ပေါ့၊ အဲလောက်တော့ ရှိတာပေါ့ဗျာနော်။

ထိုင်းဘက်ကို ကျားဖြန့်တွေလွှဲပေးဖို့ စစ်ဆေးနေစဉ်

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ထိုင်းနဲ့ရော ဘယ်လို အခြေအနေရှိပါသလဲ၊ ဘယ်လိုနားလည်မှု ရှိပါသလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ နားလည်မှုတော့ အထူးသဖြင့် မရှိပါဘူး၊ သူနေတဲ့နေရာနဲ့ ကျနော်တို့နေတဲ့ နေရာနဲ့ ချောင်းခြားတယ်လေ၊ နားလည်မှုမရှိပါဘူး၊ တစ်ခါတလေ ကျနော်တို့ ဒေသမှာရှိတဲ့ လူတွေ စျေးသွား ဝယ်တာတို့ ဘာတို့ရှိတယ်၊ နောက်ဒီဘက်က ထွက်တဲ့သီးနှံတွေ ဟိုဘက်ကို သွားရောင်းတာရှိတယ်၊ သီးနှံဆိုတာ ပြောင်းတို့ဘာတို့၊ မန်ကျည်းသီးတို့ ဘာတို့ အဲလိုသွားရောင်းတာ ရှိတာပေါ့နော်။

တကယ်တမ်း ကျနော်တို့မှာ အခက်အခဲ ရှိတာကလည်း အဲဒီလူတွေ လွှဲပြောင်းတဲ့နေရာမှာ အခက်အခဲရှိတယ်၊ လူအုပ်နဲ့ပြောင်းရင်းနဲ့ ကျ‌နော် တို့ လဝက ပေါ့လေ၊ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ ဥပဒေ လဝက-ကို လွှဲပြောင်းရမယ်၊ လူကလည်း များတဲ့အခါကျတော့ အဲလိုပြောင်းဖို့လည်း သယ်ယူပို့ဆောင်‌ရေး လမ်းကြောင်းကလည်း အခက်အခဲ ရှိတော့လေ၊ ကျနော်တို့က ဟိုဘက်ကမ်း၊ ဒီဘက်ကမ်းကိုပဲ လွှဲပြောင်းခဲ့တယ်ပေါ့လေနော်၊ လူကများတော့ ဒီကနေ ပို့ဖို့ဆိုတာ အခက်အခဲရှိလို့လေ၊ ထိုင်းဘက်ခြမ်းကိုပဲ လွှဲလိုက်တာပေါ့ အဲလိုဖြစ်သွားတယ်၊ အမှန်မှန်တော့ ဒီဘက်က လွှဲဖို့ ကြိုးစားကြည့်တယ်၊ ဒီဘက်ကလွှဲဖို့က ကိုယ်လည်း အဆင်မပြေတော့ နီးစပ်ရာလွှဲလိုက်ရတာ ဖြစ်တယ်၊ သူတို့လာတော့လည်း ဟိုဘက်ကမ်းပဲ လာတယ်လေ၊ ဟိုဘက်ကမ်းကလာတော့ ဟိုဘက်ကမ်းက ပြန်တော့လည်း ဘာအခက်မှမရှိဘူး၊ ဘာအပန်းမှ မကြီးဘူး၊ ဥပဒေ တိတိကျကျ ကျနော်တို့လည်း မသိရ၊ မဖတ်ရ အဲတာတွေလည်း ရှိတာပေါ့။

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ကျားဖြန့်တွေကို တရုတ်ဘက်ကနေ တောင်းလာပြီဆိုရင်ရော DKBA ဘက်က ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ ပို့ပေးမယ်လို့ စဥ်းစားထားပါသလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ တရုတ်တောင်းတိုင်း ကျနော်တို့ မပို့ပါဘူး၊ တရုတ်က ကျနော်တို့ကို ထမင်း ကျွေးတာမှ မဟုတ်တာ၊ ကိုယ့်ထမင်း ကိုယ်လုပ်စားနေရတာ၊ သူတောင်းတိုင်း ကျနော်တို့ ပို့ရအောင် သူက ကျနော်တို့ကို ထမင်းကျွေးတာမရှိဘူးလေ။

တရုတ်ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဒုဝန်ကြီး မြဝတီမြို့က ကျားဖြန့်တွေကို တွေ့ဆုံစဉ်

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ကျားဖြန့်ကို အကြောင်းပြပြီးတော့ ဆရာတို့ဒေသကို “ဝ”တို့ ကိုးကန့်လိုမျိုး ဝင်သိမ်းလာမယ်ဆိုရင်ရော ဘယ်လိုဖြစ်သွားနိုင်လဲ၊ အဲဒီအခြေအနေကို ဘယ်လိုရင်ဆိုင်ဖို့ စဥ်းစားထားပါသလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ “ဝ” တို့မှာက တရုတ်နဲ့လည်း နီးတယ်လေ၊ တရုတ်ပြည်မှာ သူတို့သွားလာ နေရတယ်လေ၊ အဲတာတွေ ရှိတာပေါ့။ 

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ထိုင်းဘက်က မီးဖြတ်တဲ့အခါမှာ ဒီဘက်က ပြည်သူတွေက လာပြီး ထိခိုက်နေတယ်၊ ဒါတွေကို‌ရော ဘယ်လို လုပ်ဆောင်ပေးတာမျိုး ရှိသလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ မီးဖြတ်တာတော့ ပြန်ကြည့်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် နည်းနည်း လူသားချင်း မစာနာပဲ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုပဲ၊ ဒီမှာရှိတဲ့ လူထုဦးရေနဲ့ ကျားဖြန့်လုပ်ငန်းနဲ့ လူဦးရေကွာ တယ်လေ၊ တကယ်တမ်းကျတော့ ဒီလောက် ရိုက်ခတ်ကျော်ကြားတဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု၊ လူ့အခွင့်အရေး အဲလိုပြန်ကြည့်မယ် ဆိုလို့ရှိရင် သူဖြတ်စရာအကြောင်း မရှိဘူး၊ တကယ်လုပ်တဲ့သူပဲ သူနှိမ်နင်းရမှာ၊ လာတဲ့ လူတွေက သူ့နိုင်ငံက ဖြတ်ကျော်ပြီး လာတဲ့ဥစ္စာကြီးဟာနော်။

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ ထိုင်းက BGF ခေါင်းဆောင်တွေကိုလည်း ဖမ်းဆီးအရေးယူမှုတွေ လုပ်ဖို့ရှိ နေတယ်၊ DKBA ခေါင်းဆောင်တွေကိုလည်း ဖမ်းဖို့အတွက် ပြောလာတာတွေ ရှိတယ်၊ ဒီကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တော့ရော ဆရာ့အနေနဲ့ ဘယ်လိုတုန့်ပြန်ချင်ပါသလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ ဘာမှအထူးသဖြင့် မတုန့်ပြန်ဘူး၊ လောကကြီးရဲ့ သ‌ဘောက ကိုယ်ညံ့ရင် ကိုယ်ခံရမှာပဲ၊ ထိုင်းက တကယ်လို့ အပြစ်ရှိတယ် ဟုတ်တယ်၊ မှန်တယ်ဆိုရင် အချက်အလက် အထောက်အထား ပြနိုင်ရင်တော့ သူဖမ်းမှာပေါ့၊ နောက်ဆုံး တစ်ခုနားလည်ဖို့က သူဖမ်းတတ်ရင် ကိုယ်လည်းဖမ်းတတ်တယ်၊ သူ လုပ်တတ်ရင် ကိုယ်လည်း လုပ်တတ်တယ်ဆိုတာလည်း သိဖို့လိုတာပေါ့ဗျာ၊ ဒါစစ်သားစကားနဲ့ ပြောတာလေ။  

CNI သတင်းဌာန             ။          ။ နောက်ဆုံး အဲဒီဒေသကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာများ ပြောချင်တာရှိပါ သလဲ။

ဗိုလ်ချုပ်စောဆန်းအောင်  ။         ။ ဒီဒေသ အကြောင်းအရာကတော့ အေးအေးချမ်းချမ်းပဲ ဖြစ်စေချင်တယ်ပေါ့ လေ၊ အေးချမ်းမလို သာယာမလိုနဲ့ မိုင်းသံ၊ ဗုံးသံတွေ ကြားနေရတာတော့ လူထုအတွက်တာ့ စိတ်မကောင်းဘူးပေါ့ နော်။

CNI Interview

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂

နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ-ကပ္ပလန်/အန်းမိုင်(NSCN-K/AM)အဖွဲ့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်က NSCN-K/YA အဖွဲ့ ကနေ ခွဲထွက်ရေး သီးသန့် နာဂ လက်နက်ကိုင်အဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် နာဂဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် မြန်မာ-အိန္ဒိယအစိုးရတို့နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးလျက်ရှိနေ သည်။

တခြား တစ်ဖက်မှာလည်း မြန်မာဘက်ခြမ်း နာဂဒေသတွင် နာဂလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများစွာ ရှိနေခြင်း ကြောင့် ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကို ခြိမ်းခြောက်နေသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်ပြီး NSCN-K/AM အဖွဲ့မှ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုအဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ ဦးချင်းအောင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါသည်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ NSCN-K/AM က အခု အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ် လုပ်နေတယ်လို့ သိရတယ်။ ဘယ်လို အခြေအနေ ရှိကြပါသလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ အိန္ဒိယနဲ့ ကျနော်တို့ လောလောဆယ် ဆွေးနွေးမှု Process မှာပဲရှိနေပါသေးတယ်။ ဆွေးနွေးမှု Process အတိုင်းအတာ တစ်ခုအနေအထားမှာပဲ ရှိနေသေးတယ်။ သူတို့ကလည်း ကျနော်တို့ကို လက်မခံနိုင်တာ ကျနော်တို့ကျတော့ နယ်စပ်ရဲ့ခြံစည်းရိုးကို လုံးဝအကာမခံဘူး။ မကာပါနဲ့ဆိုတဲ့ဟာကို ကျနော်တို့ က ကြေညာချက်ထုတ်ထားတာ။ ဒီအတွက်ကြောင့်မလို့ နည်းနည်းလေး နောက်ကျနေတာလေးတွေ ရှိတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို အိန္ဒိယဘက်က ခြံစည်းရိုးမကာဘူးဆိုရင် ဆရာတို့က ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေး တဲ့အခါမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးနိုင်တယ်လို့ ယေဘုယျ ပြောလို့ရလား။

NSCN-K/AM      ။              ။ ကျနော်တို့ကျတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ မူဝါဒထဲမှာကျတော့ အိန္ဒိယနဲ့ နယ်စပ်မျဉ်းတွေမှာ ကျတော့ နာဂလူမျိုးတွေရှိတယ်။ အိန္ဒိယကကျတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုပေမယ့် ခြံစည်းရိုးခတ်မယ်လို့ ပြောလာတဲ့ အခါကျတော့ အခက်အခဲဖြစ်ပြီး Process ထဲမှာပဲရှိသေးတယ်။ ဆွေးနွေးနေဆဲပဲ ရှိသေးတယ်။ ဆွေးနွေးနေတုန်းပဲ ရှိသေးတယ်။ အဲဒါလေး လာညှိနေတာ။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့က လုံးဝ ခြံစည်းရိုးမခတ်ပါနဲ့ဆိုပြီးတော့ ကန့်ကွက်ထားတာရှိတယ်။

 NSCN-K/AM အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။              ။ အခု ဆရာတို့ ဆွေးနွေးနေတယ်ဆိုတာက အိန္ဒိယဗဟိုအစိုးရနဲ့လား၊ ပြည်နယ်အစိုး ရနဲ့လား။

NSCN-K/AM      ။              ။ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ ဆွေးနွေးနေတယ်ဗျ။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို ဆွေးနွေးနေဆဲအဆင့်လား သို့မဟုတ် ဆွေးနွေးပွဲက ခြံစည်းရိုး ကာဖို့မကာဖို့နဲ့ ရပ်နေတဲ့အဆင့်လား။

NSCN-K/AM      ။              ။ ဟုတ်တယ် အဲ့အတိုင်းအတာဖြစ်နေတယ်။ ပထမတစ်ကြိမ် ဆွေးနွေးပြီပြီး။ ဒုတိယ အကြိမ်မှာ ဒီကိစ္စတွေဖြစ်နေတယ်။ အဲတော့ ၂ ကြိမ်တော့ တွေ့ပြီပြီး။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ မြန်မာအစိုးရနဲ့ကျတော့ရော ဘယ်လိုပုံစံမျိုး ဆရာတို့ ဆက်သွားနေလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ မြန်မာအစိုးရနဲ့ကျတော့ ကျနော်တို့က ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ကျနော်တို့ နာဂဒေသက တအားကြီး ခေတ်နောက်ကျခဲ့တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၅၀-၆၀ ကတည်းက ကျနော်တို့ နာဂဒေသက ဖွံ့ဖြိုးမှု တအားနောက်ကျခဲ့တယ်။ အဲဒီအတွက်ကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့ နာဂဒေသကို တည်ငြိမ်အေးချမ်းအောင် တည် ဆောက်မယ်ဆိုတဲ့ဟာနဲ့ ကျနော်တို့ မြန်မာအစိုးရနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ယူပြီးတော့မှ ကျနော်တို့ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးကိစ္စတွေ ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဒီ Process တွေ ကျနော်တို့ သွားနေ တယ်။

 CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို လက်ရှိမှာ မြန်မာအစိုးရနဲ့ ဆရာတို့အဖွဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ်ချုပ်ပြီပြီးလား။ စာချုပ်ချုပ်ဖို့အတွက် ဆွေးနွေးဆဲ အဆင့်ပဲလား။

NSCN-K/AM      ။              ။ လောလောဆယ် ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးတဲ့အဆင့်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဆွေးနွေးတဲ့ အဆင့်ဆိုတာက စာချုပ်လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ အဆင့်တော့ မရှိသေးဘူး။ ကျနော်တို့က လောလောဆယ် အပြု သဘောအနေနဲ့ ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးထားတဲ့အဆင့်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။

 NSCN-K/AM အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဆရာတို့အဖွဲ့ကို သူတို့(မြန်မာအစိုးရ)က BGF အနေနဲ့ ဆွေးနွေးတာလား၊ ပြည်သူ့စစ်ထားဖို့ဆွေးနွေးတာလား သို့မဟုတ် EAO အနေဖြင့် ဆွေးနွေးသလား။ ဘယ်လိုသဘောထားနဲ့ ဆွေးနွေးသလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ ကျနော်တို့ကိုကျတော့ အဲလို BGF တို့ ဘာတို့မျိုးမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့လည်း ကျနော်တို့ကျတော့ နာဂလက်နက်ကိုင် ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့ NSCN က Independent ဆိုတဲ့ လမ်းစဉ်ကို သွားတဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ ဘယ်တော့မှ လက်နက်မကျဘူး။ 
ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ ဒေသကို ကျနော်တို့ ကာကွယ်မယ်ဆိုတဲ့ လမ်းစဉ်ကိုသွားမယ် အဲအတိုင်းပဲ ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးတာ။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို ဆရာတို့အဖွဲ့ (NSCN-K/AM)ကို တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း (EAO) အနေနဲ့ လက်ခံပြီး ဆွေးနွေးတယ်လို့ နားလည်လို့ရလား။ 

NSCN-K/AM      ။              ။ ဟုတ်တယ် ဟုတ်တယ်။ အဲဒီအတိုင်းပါပဲ။ လက်ခံပြီး ဆွေးနွေးတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ တချို့ကျတော့ သူတို့(မြန်မာအစိုးရ)က BGF ပုံစံမျိုး၊ ပြည်သူ့စစ်ပုံစံမျိုး ဖွဲ့စည်းစေ ချင်တာမျိုး အလာသဏ္ဍန် သဘောထားပေးပြီးတော့မှ ဆွေးနွေးတာမျိုးရှိတော့လေ။ အဲတော့ ဆရာတို့ကိုကျတော့ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ ရပ်တည် ဆွေးနွေးခွင့်ရတာလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ သူတို့ကတော့ ကျနော်တို့ကို အဲလို(BGF)ကမ်းလှမ်းတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ ကတော့ လုံးဝ လက်သင့်မခံဘူး။ BGF ဆိုတဲ့ဟာကို၊ ပြည်သူ့စစ်ဆိုတဲ့ဟာကို ကျနော်တို့ လက်သင့်မခံပါဘူး။ ကျနော်တို့ကျတော့ ဘာလို့ဆို NSCN က ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် Independent ဆိုတဲ့ မူဝါဒနဲ့သွားနေတာ ဖြစ်တဲ့အခါကျ တော့လေ။ ကျနော်တို့က သူတို့ကို ဘယ်တော့မှ ကျနော်တို့ နယ်ခြားစောင့်လည်း လုပ်မှာမဟုတ်ဘူး၊ ပြည်သူ့စစ်လည်း လုပ်မှာ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ဆီမှာ လက်နက်ချပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးယူမှာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့က မြန်မာအစိုးရနဲ့ အဓိက ကျနော်တို့ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးပေါ့။ ဒါကို အဓိကဦးတည်ပြီးတော့မှ ကျနော်တို့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်မယ်။ ဒေသအခြေခံပြီး အလုပ်လုပ်မယ်လို့ အဲအတိုင်းပဲ ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးနေတာဖြစ်တယ်။

NSCN-K/AM အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။              ။ အခုအဲဒီ ဆွေးနွေးမှုက ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာထိ ပေါက်မြောက်နေပြီးလဲ။ 

NSCN-K/AM      ။              ။ ဘယ်လောက်ထိ ပေါက်မြောက်နေပြီးလဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ အခုထိတော့ လက်မှတ်မထိုးရသေးတာပဲ ကျန်တယ်။ ကျန်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားတော့ ကျနော်တို့ ပေါင်းစပ်လုပ်တာ အောင်မြင်တယ်။ 

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို ဆရာတို့ဘက်က အဆိုပြုတဲ့အချက်တွေက ဘယ်အချက်တွေ ပါဝင်လဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ ကျနော်တို့ အဆိုပြုတဲ့အထဲမှာတော့ အဓိကကျတဲ့ လုပ်ငန်းက ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေး လုပ်ငန်းတွေ၊ ဒေသရဲ့ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ဒီကိစ္စတွေကို ကျနော်တို့ NSCN အဖွဲ့အစည်းကနေလည်းပဲ မြန်မာအစိုးရနဲ့ ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့မှ ဆောင်ရွက်နေပါတယ်။ အဲဒီအချက်ပဲ ပိုပြီးတော့မှ ကျယ်ပြန့်တဲ့အတိုင်းအတာ တစ်ခုရှိတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို တပ်နေရာ ချထားရေး အခြေအနေကရော ဘယ်လိုပုံစံမျိုး နားလည်မှုယူထား ပါသလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ တပ်နေရာချထားရေးကတော့ လောလောဆယ်ကတော့ ကျနော်တို့ နားလည်မှုနဲ့ပဲ ကျနော်တို့ နယ်မြေယူနိုင်တဲ့ အတိုင်းအတာနဲ့ပဲ နယ်မြေယူတယ်။ 

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကျတော့ရော ဘယ်လိုပုံစံမျိုး NSCN-K/AM တို့က လျှောက်လှမ်းနေလဲ။ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ မဟာမိတ် လုပ်ပြီးသွားနေတာလား။ ကိုယ့်ဘာသာပဲ သီးသန့် သွားနေတာလား။ အဲဒီထဲ(နာဂဒေသ)မှာလည်း လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေက ပေါင်းစုံဖြစ်နေတော့လေ။

NSCN-K/AM      ။              ။ ဟုတ်ကဲ့ပါ ကျနော်တို့ကတော့ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် လောလောဆယ်ကတော့ ပွင့်ပွင့်လင်း လင်း ပြောရမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ဒေသမှာ အခု အဖွဲ့အစည်း အများကြီး ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မလို့ သူတို့ အဖွဲ့ တွေနဲ့လည်း ကျနော်တို့ ချိတ်ဆက်နေတယ်။ ကျနော်တို့ KIA ဘာညာကိုလည်း ချိတ်ဆက်ထားတယ်။ သူတို့ကိုလည်းပဲ ကျနော်တို့ကတော့ နာဂဒေသကို လုံးဝ အနှောင့်အယှက်မပေးပါနဲ့ဆိုတဲ့ အတိုင်းအတာကို ကျနော်တို့ ချိတ်ဆက်နေတာရှိတယ်။

NSCN-K/AM နဲ့ NNC အဖွဲ့တို့ တွေ့ဆုံကြစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။              ။ KIA နဲ့ ဆက်ဆံဖို့အတွက် ချိတ်ဆက်နေတဲ့ အတိုင်းအတာက ဘယ်လောက် အနေအထားထိ ရှိနေပြီးလဲ။ တွေ့ဆုံပြီးကြပြီးလား။

NSCN-K/AM      ။              ။ အဲလို တွေ့တယ်ဆိုတာတော့ မဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့က မက်ဆေ့စ် တစ်ခုနဲ့ပဲ ကျနော်တို့ သွားနေကြတာ။ လူချင်းတော့ တွေ့တာ မရှိသေးဘူး။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ KIA ဘက်ကရော သူတို့ သဘောထားကို ဆရာတို့ဘက်ကို ဘာများ အကြောင်းပြန် တာရှိသလဲ။

NSCN-K/AM      ။              ။ လောလောဆယ် ကျနော်တို့ကို အဲကိစ္စတော့ ဘာအကြောင်းပြန်ချက်တော့ ဘာမှ မရှိသေးဘူး။ 

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဒါဆို အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ဆိုရင် ဆရာတို့က ဘယ်လိုပုံစံမျိုးဆိုရင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးနိုင်တယ်၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ယူနိုင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ထားလဲ။ နောက်တစ်ခုက မြန်မာအစိုးရနဲ့ဆိုရင်ရော ဘယ်လိုပုံစံမျိုးဆိုရင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ်ထိုးနိုင်တယ်၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ယူနိုင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ထားလဲ။ အဲဒီအပိုင်းကို ကျနော် သီးခြားစီ သိလိုပါတယ်။

NSCN-K/AM      ။              ။ အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ကတော့ ကျနော်တို့ လောလောဆယ် Process ထဲမှာပဲ သွားနေ တုန်း။ အိန္ဒိယအစိုးရကလည်း ကျနော်တို့ကို ကမ်းလှမ်းထားတာရှိတယ်။ အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့က အဲဒီ ခြံစည်းရိုး ခတ်တဲ့ကိစ္စ ကျနော်တို့က ကန့်ကွက်ထားတာကြောင့် ဒီဟာလေးကို နည်းနည်းညှိနေရတုန်းပဲရှိတယ်။  
မြန်မာအစိုးရနဲ့ကျတော့ ကျနော်တို့က ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် လောလောဆယ် NSCN အနေနဲ့ မြန်မာပြည်ဘက်မှာ အခြေချပြီးတော့မှ လုပ်တဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့ တောင်းဆိုချက်တွေကို ဘယ်လောက်လိုက်လျောနိုင်မလဲပေါ့၊ အဲအပေါ်မှာ မူတည်မှာပါ။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ အရင်တုန်းက ဦးကပ္ပလန် ဦးဆောင်တုန်းက NSCN-K က တိုင်းဒေသကြီးအဆင့် ထိုးထားတဲ့စာချုပ်ရှိတယ်လေ။ အဲဒီစာချုပ်ကရော ဆရာတို့နဲ့ဆက်ပြီး ဆွေးနွေးနေသေးလား။ ဒါမှမဟုတ် အဲစာချုပ် မပါတော့ဘဲနဲ့ သီးသန့် လမ်းကြောင်းတစ်ခုနဲ့ NSCN-K/AM က သွားနေကြတာလား။ 

NSCN-K/AM      ။              ။ ကျနော်တို့က အဲစာချုပ်အတိုင်းပဲ ပြန်ပြီးတော့မှ ဆက်ပြီးတော့မှသွားတာ။ ကျနော်တို့ကတော့ ကိုယ့်ဒေသ ကိုယ့်လူမျိုးတွေရဲ့ အခြေအနေကို နိုင်ငံအခင်းအကျင်း ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်နေနေပါ ကျနော်တို့ နာဂဒေသဆိုတာ တကယ်ကို နောက်ကျနေတဲ့အတိုင်းအတာမှာ ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့ နာဂဒေသရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စတွေ၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးကိစ္စတွေကို ကျနော်တို့ အကောင်းဆုံး ဖြစ်အောင် ကျနော်တို့ ရပ်တည်နေတယ်။

CNI Interview 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၂

နာဂကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသနှင့်တိုင်း ၆ ခုအနက် ဖွံ့ဖြိုးမှု အနိမ့်ကျဆုံးဒေသဖြစ်သည်။

နာဂဒေသသည် တောင်တန်းဒေသ ဖြစ်သောကြောင့် ပြည့်စုံမှုမရှိသည့်အပြင် ကျောင်းဆရာ/ဆရာမ မလုံ လောက်မှု၊ ကုန်စျေးနှုန်းကြီးမြင့်မှု၊ လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များ၏ အခွန်များ ကောက်ခံရမှု၊ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု နှောင့်နှေးခြင်း စသည့် အခြေအနေများဖြင့် ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ နာဂအမျိုးသားပါတီ (NNP)ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရှုမောင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

CNI သတင်းဌာန ။             ။  လက်ရှိ နာဂဒေသ အခြေအနေ‌က ဘယ်လိုရှိနေလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ နာဂဒေသက လောလောဆယ်တော့ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေ၊ တိုက်ပွဲ အနေအထား တွေတော့ ကျနော်တို့ ဒီလိုတော့ မရှိပါဘူး။ တိုက်ပွဲမရှိတဲ့ လောလောဆယ်တော့ ငြိမ်းချမ်းသေးတယ်လို့ ပြောလို့ရ တာပေါ့နော်၊ အဲလိုတော့ရှိတယ်။
သို့သော်ငြားလည်း ဘယ်နေ့၊ ဘယ်ချိန်မှာများ ကျနော်တို့ဆီ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ တော့ ပြည်သူတွေကြားမှာ ရှိပါတယ်။ အဲလိုမျိုးရှိတယ်၊ နောက်ကျန်တဲ့ဟာတွေကတော့ ပုံမှန်လည်ပတ်နေတဲ့ နယ်မြေတစ်ခုပေါ့နော်၊ အဲလိုပြောလို့ရပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။             ။  လက်ရှိ နာဂဒေသရဲ့ နိုင်ငံရေး အခြေအနေကရော ဘယ်လိုရှိနေလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ နိုင်ငံရေးအနေနဲ့ကတော့ နိုင်ငံရေးဆိုတာ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အတိုင်းပဲ ပြောရမှာပေါ့၊ နိုင်ငံရေးက တိုက်ပွဲဖြစ်နေတယ်ဆို‌တော့ နိုင်ငံရေးက တစ်တိုင်းတစ်ပြည်လုံးဖြစ်တော့ နိုင်ငံ‌ရေးက သေနေသလို ဖြစ်တာပေါ့ဗျာ။ စစ်ရေးစစ်ရာထဲမှာပဲ ဖြစ်နေတဲ့ အနေအထားမျိုးဆိုတော့ အဲဒီသဘောသဘာဝ ကျနော်တို့ဆီမှာလည်း သက်ရောက်တာပေါ့။

သို့သော်ငြားလည်း အခုက ရွေးကောက်ပွဲလုပ်မယ် ဘာညာဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ ရှိလာတယ်၊ ရှိလာတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုမှာ ပြည်သူတွေကတော့  စိုးရိမ်ပူပန်မှုနဲ့ အမြဲတမ်း စိတ်ဆင်းရဲပြီး နေနေရတာထက်စာရင်တော့ နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက် တစ်ခုအနေနဲ့ တိုင်းပြည်ရဲ့ အခြေအနေတစ်ခုက ပိုပြီးတော့ ကောင်းတဲ့ လမ်းကြောင်းဘက် ကို ရောက်သွားနိုင်မလားဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်မျိုးနဲ့ စိတ်ဝင်စားတာမျိုးတွေရှိတယ်၊ စိတ်ဝင်စားတာမျိုးတွေ ရှိတယ်ဆိုတာ ထောက်ခံတယ်၊ ကန့်ကွက်တယ် ဆိုတာမျိုးကို ဆိုလိုတာမဟုတ်ဘူး၊ ပိုကောင်းတဲ့ အခင်းအကျင်း တစ်ခု ပိုကောင်းတဲ့ အခြေအနေတစ်ခု၊ ဒီဟာကြီးက ဘယ်တော့ပြီးဆုံးမလဲ၊ ပြီးဆုံးမဲ့ အရာတစ်ခုအတွက် လမ်းစ တစ်ခုများ ဖြစ်လာမလားဆိုတဲ့ သဘောထား အမြင်လေးတွေနဲ့ စဥ်းစားတွေးခေါ် နေကြတဲ့ နိုင်ငံရေးပုံစံမျိုးတော့ ရှိပါတယ်ဗျ။

နာဂအမျိုးသားပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးရှုမောင်ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။  နာဂဒေသမှာ ပညာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ရော ဘယ်လိုတွေ လုပ်ဆောင်နေ ကြလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ ပညာရေးကတော့ သူ့ဟာနဲ့သူ လည်ပတ်နေတဲ့ သဘောရှိပါတယ်၊ ပညာရေးဝန်ကြီး ဌာနကနေ လုပ်တယ်၊ မြို့နယ်၊ ခရိုင်၊ အဲဒီကနေ သူတို့ပညာရေး ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန အောက်မှာရှိတဲ့ စာသင် ကျောင်း အသီးသီးပေါ့နော်၊ ဒါတွေကတော့ ပုံမှန်လည်ပတ်တဲ့ အနေအထားပါပဲ အဲတာတွေကတော့ ဘာမှမရှိဘူး၊ ဒါပေမယ့်လည်း ခုနပြောသလို ဆရာ/ဆရာမ မလုံ‌လောက်မှု အဲဒါကတော့ ထုံးစံအတိုင်းပေါ့ဗျာ။

ရိုးရာအစဥ်အလာမပျက် နာဂတောင်တန်းက အမြဲတမ်း ပြည့်စုံမှုမရှိတဲ့ နယ်မြေတစ်ခုဆိုတော့ အဲတာကတော့ အခုချိန်မှာ တိုင်းပြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေးအခြေအနေ ဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ ပိုပြီးတော့ ဆရာ/ဆရာမ မလုံလောက်မှု ပြဿနာတွေတော့ ဒါအမြဲတမ်း ရှိနေဆဲဖြစ်တယ်၊ အဲတာတော့ ရှိတယ်။ သို့သော်လည်း ပုံမှန်လည်ပတ်တဲ့ ပညာရေးအနေနဲ့တော့ သွားနေတာပေါ့လေ၊ အဲ့လိုတော့ရှိပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။             ။  နာဂလက်နက်ကိုင်တွေ ပိုက်ဆံကောက်နေတဲ့ ကိစ္စတွေလည်း ကြားရတယ်၊ ဒါတွေ ကို‌ရော ဘယ်လိုဖြေရှင်းကြမလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ လက်နက်ကိုင်ဆိုတာကတော့ ဘယ်လက်နက်ကိုင်ပဲဖြစ်ဖြစ် တိုင်းရင်းသားနာမည် ခေါင်းစဥ်တပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မတပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ် လက်နက်ကိုင်ပြီး‌တော့ ယုံကြည်ချက် တစ်ခု အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့ အဖွဲ့အစည်း မှန်သမျှတော့ ပိုက်ဆံကောက်မှာပဲ။ အဲဒါကို အကောက်ခွန်လို့ပဲ ပြောပြော ဆက်ကြေး ကောက်တယ်လို့ပဲပြောပြော ကြိုက်တဲ့ ခေါင်းစဥ်ပြော ဒါကတော့ကောက်မှာပဲ။

အဲတော့ အဲဒါကို မကောက်ပါနဲ့ ဆိုတဲ့ဟာကတော့ ပြည်သူတွေ ဘက်ကနေ၊ ပြောအားဆိုအား မရှိဘူးပေါ့နော်၊ ကောက်ပါ၊ မကောက်ပါနဲ့၊ မကောက်နဲ့လို့ ပြောပိုင်ခွင့် ရှိတာကတော့ ဒါသက်ဆိုင်ရာ အစိုးရဌာနတွေတော့ ပြောပိုင်ခွင့်ရှိတယ်ပေါ့လေ။ 
သို့သော်လည်း ဒါက မကောက်နဲ့၊ ကောက်ပါဆိုတဲ့ ဟာကိုကတော့ ဘယ်အစိုးရဌာနမှလည်း ပြောမယ်မထင်ဘူး။ သို့သော်လည်း တကယ်တမ်း မြေပြင်မှာ တကယ်‌ကောက်ခံတဲ့ အနေအထားမှာက ပြည်သူတွေ၊ အဲဒီကောက်ခံရ တဲ့  လုပ်ငန်းတွေ၊ ပြည်သူတွေ ပေးနိုင်ကမ်းနိုင်တဲ့ အဆင့်အတန်းလား၊ ဒါမှမဟုတ် အဲထက်ကို ကျော်လွန်ပြီးတော့ မနိုင်မနင်း ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်စေတဲ့ အတိုင်းအတာမျိုးနဲ့ ကောက်ခံနေကြသလား ဆိုတဲ့ဟာမျိုးတော့ ဒါကတော့ ချင့်ချိန်ရမှာပေါ့နော်၊ ချင့်ချိန်ရမှာဖြစ်တယ်။

တကယ်လို့များ မနိုင်မနင်းဖြစ်တဲ့ အနေအထားမျိုးနဲ့ ကောက်ခံတဲ့ အကောက်ခွန် နေရာမျိုး ဆိုရင်တော့ ကျနော် တို့က ဒါပြည်သူတွေကြားမှာ ထိုက်သင့်တဲ့ အခုနိုင်ငံရေးပါတီတွေပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ ရိုးရာအဖွဲ့အစည်းတွေပဲဖြစ်ဖြစ်၊ တခြား လူမှုအသင်းအဖွဲ့ အနေနဲ့ပဲဖြစ်ဖြစ် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ ဒါလေးတော့ ဒီလိုတော့ ခင်ဗျားတို့ မလုပ် သင့်ဘူး၊ လုပ်သင့်ပါတယ်ဆိုတဲ့အတိုင်း ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပေးရတဲ့ အနေအထားမျိုး အဲလိုလည်း ရှိကြပါတယ်။ 

အဲလိုလည်း ရှိတယ်ဆိုရင်တော့ ဘယ်လက်နက်ကိုင် နယ်မြေမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် ပိုပြီးတော့ ပြည်သူတွေအတွက် အကျိုး ရှိတာပေါ့ဗျာ၊ အဲလိုလေးတွေ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ လုပ်ပေးတာ၊ ထိန်းကျောင်းပေးတာပေါ့ဗျာနော်၊ ဒါတွေ သူတို့ ကြိုက်သ‌လောက် ကောက်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ သူတို့ကြိုက်သလောက် ကောက်တယ်ဆိုတဲ့ အနေအထား၊ မပေးရင် မရဘူးဆိုတဲ့ အနေအထား၊ ပြည်သူတွေက ရှာဖွေစားသောက်ရတဲ့အခါမှာ ကုန်စျေးနှုန်းမြင့်တဲ့ အနေ အထား မျိုးတွေကျတော့ ဒါကပြဿနာ ဖြစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော်၊။

နယ်မြေ မငြိမ်းချမ်းမှုကိုလည်း စစ်ပွဲဖြစ်မှ မငြိမ်းချမ်းတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ တခြား လူမှုရေးပဋိပက္ခတွေကလည်း မငြိမ်းချမ်းမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေလည်း မဖြစ်အောင် အားလုံးအဖွဲ့အစည်း အသီးသီးကနေပြီး ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းထိန်းကျောင်းရတဲ့ သဘောတော့ ရှိပါတယ်ဗျ၊ ပြည်သူဆိုတာ ဘယ်သူ့ကိုမှ အခွန်မပေးချင်ဘူးဗျာ၊ ဒါရှင်းတယ်၊ မဖြစ်မနေပေးရတဲ့ အနေအထားတစ်ခုမှာ ပေးနိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုးရှိတဲ့ အခွန်စည်းကမ်းလို ပုံစံမျိုး ဆိုရင်တော့ ဒါပြည်သူတွေက ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် နားလည်တယ်လေ၊ ဒါတော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းတွေ ရှိတယ်ဆို တာ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းတွေ အကောက်ခွန် ကောက်တယ်ဆိုတာ ဒါကျနော်တို့ အားလုံး တစ်တိုင်း တစ်ပြည်လုံး သိပြီးသားပဲ၊ အဲသ‌ဘောတော့ ရှိတာပေါ့။

နာဂဒေသကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။ နာဂဒေသမှာ လူစုဆောင်းတာတွေ ခံနေရတယ်ဆိုပြီး အသံတွေ ထွက်လာနေတယ်၊ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ရော ဘယ်လို အခြေအနေရှိပါသလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ အဲဒါက ကျ‌နော်လည်း ကြားနေတယ်၊ ကြားနေတယ်ဆိုတာက လူက ဘယ်နေ့မှာ၊ ဘယ်နှစ်ယောက်ဆွဲသွားပြီ ဆိုပြီး‌တော့ ဖမ်းခံရတဲ့ ပုံစံမျိုး၊ အဲလိုမျိုး ကြားတယ်ပေါ့နော်၊ စစ်မှုထမ်းဖို့ ဖမ်းတာလား၊ တခြား ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုနဲ့ ဖမ်းတာလား၊ ဒါမှမဟုတ် အခြား ကိစ္စတစ်ခုကြောင့် ဖမ်းတာလား၊ ပြောချင်တာ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ တစ်ခုခုရှိလို့ ဖမ်းတာလား၊ သတင်းပေါက်ကြားတဲ့ အနေအထားမှာ သူတို့က လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဒီလူ က ဘာဖြစ်လို့၊ ဘာဖြစ်လို့ဆိုတဲ့ သံသယရှိတဲ့အတွက် ဖမ်းတာလား။ စစ်မှုထမ်းခိုင်းဖို့ ပြည်သူတွေကို မဖြစ်မနေ ဆိုတဲ့ပုံစံ တွေ့တဲ့လူကို ကောက်ဖမ်းတဲ့ ပုံစံမျိုးလားဆိုတာတော့ ကျနော်က အဲဒေသကို မရောက်သေးဘူး။

အဖမ်းခံနေရတယ်ဆိုတာကတော့ ကြားနေရတယ်၊ အဲတာကို သီးခြားအနေနဲ့ အတည်တော့ မပြုနိုင်သေးတဲ့ အတွက်ကြောင့် ဒါကိုတော့ ဟုတ်ပါတယ်၊ ဖမ်းပါတယ်၊ စစ်မှုထမ်းဖို့ လူတွေကို ဖမ်းပါတယ်လို့လည်း ကျနော် ကတော့ အဲလိုတော့ မပြောနိုင်ပါဘူးဗျ၊ ဖမ်းနေတာတော့ ကြားရတယ်။ လက်တွေ့တော့ ဘယ်သူကို ဖမ်းတယ် ဆိုတာတော့ မသိဘူး၊ ဖမ်းနေတယ်ဆိုတာတော့ အဲတာတော့ ဟုတ်တယ်၊ ဒါပေမယ့် အကြောင်းအရာက စစ်မှု ထမ်းခိုင်းဖို့ လူတွေကို ဖမ်းနေတဲ့ သ‌ဘောလား၊ အခြားကိစ္စတစ်ခုခုနဲ့ ဖမ်းခံရတာလားဆိုတာတော့ ကျနော်တို့ အတည်မပြု နိုင်သေးပါဘူး။

CNI သတင်းဌာန ။             ။ နာဂဒေသမှာ နယ်စပ်ဂိတ်တွေ ပြန်ဖွင့်ပြီလို့ ကြားတယ်၊ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဘာတွေထူးခြားမှု ရှိလာနိုင်လဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ ကြိုဆိုတာပေါ့‌ဗျာ၊ နယ်စပ်ဂိတ်တွေ ဖွင့်တယ်ဆိုတာ ကောင်းတဲ့သတင်းပဲ၊ တရုတ် ပြည်မှာ ဖွင့်တာလည်း ကောင်းတဲ့သတင်းပဲ၊ နယ်စပ်ဂိတ်တွေ ဖွင့်တယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ ပြည်တွင်း/ပြည်ပ ကျနော်တို့ ပြည်မကနေ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသား နယ်မြေတွေမှာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှုက အရမ်းကို နှောင့်နှေးနေ တာ၊ ကျ‌နော်တို့ နာဂဒေသဆိုရင် ဟုမ္မလင်းနဲ့ ခန္တီးကြား၊ ဟုမ္မလင်းနဲ့ မုံရွာကြား အဲဒီလမ်းတွေက အင်မတန် ခက်ခဲတယ်။ ကုန်ပစ္စည်းတစ်ခုကို မှာလိုက်ရင် အနည်းဆုံး ၆ လပဲ၊ ၆ လဆို ၆ လကြားမှာ ကျနော်တို့က ဘယ်လိုမှ ရှင်သန်ရပ်တည်လို့ အဆင်မပြေတဲ့အခါ ကျနော်တို့ အားကိုးစရာ ထွက်ပေါက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံပဲဖြစ်တယ်။ 

အဲတော့ အိန္ဒိယအနေနဲ့ ဒါကိုလမ်းဖွင့်ပေးတယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့ဒါ အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ တွေ့တဲ့ချိန်မှာ ပြောကြဆိုကြ နဲ့ ပြောတာပေါ့နော်၊ အဲတော့ အဲဒီအကျိုး သက်ရောက်မှုလို့လည်း ယူဆပါတယ်။ ဖွင့်တယ်ဆိုတော့ သူတို့လည်း ကျေးဇူးတင်တယ်။
ဒါပေမယ့် တစ်ခုပဲရှိတာက လွတ်လပ်စွာ စီးဆင်းခွင့် ကားတွေ၊ ဆိုင်ကယ်တွေ လွတ်လွတ်လပ်လပ်နဲ့ လုံခြုံရေး ထိခိုက်မှု တအားမရှိဘဲနဲ့၊ လုံခြုံရေး ထိခိုက်မှုဆိုတာ သွားလာရေးမှာ အရမ်းကြီး ပိတ်ဆို့တာမျိုးတွေ၊ နှောင့်နှေး ကြန့်ကြာအောင် ဖျက်တာ အဲလိုမျိုးတွေ မဟုတ်ဘဲဗျာ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို လည်ပတ် နိုင်ရင် ကျနော်တို့ နာဂဒေသက ပြည်မရဲ့ အခင်းအကျင်းအားဖြင့်၊ ပြည်မရဲ့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းကြောင့် လမ်းခရီး ကြန့်ကြာပြီဆို ဒီဘက်ကို အားကိုးတာထက်စာရင် အိန္ဒိယဘက်က ကျနော်တို့နဲ့ နာရီပေါင်း ဘယ်လောက်မှမရှိတဲ့ နယ်မြေ၊ ကျနော်တို့အတွက် အရေးပေါ်ထွက်ပေါက် အနေနဲ့ ဒါကတော့ ကောင်းပါတယ်၊ ကျနော်ကတော့ အဲလိုပဲ မြင်တယ်၊ ရေရှည်အကျိုးစီးပွားလည်း အများကြီးဖြစ်မှာပါ၊ အဲလိုပဲယူဆပါတယ်။ 

နာဂဒေသကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။ နာဂဒေသက တခြားဒေသတွေထက် စာလို့ရှိရင် အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရင်ဆိုင် ရတဲ့ ဒေသတစ်ခုဖြစ်တယ်၊ ဒါကြောင့် ပြည်သူလူထုအတွက် ဦးရှုမောင်တို့ နာဂဒေသမှာရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ အားလုံးက ဘယ်လိုမျိုး ဖြေရှင်းမလဲ၊ ဘယ်လိုမျိုး လုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ ရည်ရွယ်ထားပါသလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ ကျနော်တို့ကတော့ အခက်အခဲ ဘာရှိလဲဆိုတာ ကိုယ်တိုင်လည်း အဲမှာနေတဲ့ အခါကျတော့ ဥပမာဆိုရင် ကျနော်တို့ ဆန်စျေး၊ ဆီစျေး ကြီးနေတဲ့ကိစ္စ၊ အဓိက,ကတော့ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆားပေါ့ဗျာ။
ဆီဆိုတဲ့အခါမှာ ဒီစားသုံး၊ ဟင်းချက်တဲ့ဆီကို ပြောချင်တာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ဓာတ်ဆီတို့၊ ဒီဇယ်တို့ ကိစ္စပေါ့နော်၊ နာဂ တောင်တန်းကို တစ်နေရာနဲ့တစ်နေရာ ဆက်သွယ်မယ်၊ မြို့ပေါ်မှာ သွားလာမယ်၊ ကုန်ပစ္စည်းသယ်မယ်၊ ဆန် သယ်မယ်၊ တောင်ယာသွားမယ်၊ အဲတာအကုန်လုံးက ဆိုင်ကယ်တို့၊ ကားတို့ သုံးရတာဖြစ်တယ်၊ နောက်ပြီးတော့ အခြားရွှေလုပ်ငန်း ကိစ္စတွေ၊ အခြားစီးပွားရေး ကိစ္စတွေ အကုန်လုံးက ဆန်နဲ့ဆီနဲ့ အဲတာတွေက ကုန်စျေးနှုန်း မတရား မြင့်တင်နေတယ်။

ဒါဥပမာ ပြောပြကြည့်တာပေါ့နော် ကုန်ပစ္စည်းနှစ်ခုက အဲလို အခက်အခဲတွေ ရှိနေတဲ့အချိန်မှာ ဒီဟာကို ကျနော် တို့က ဓာတ်ဆီတက်အောင် ဓာတ်ဆီကို ဘယ်လောက်နဲ့ပဲ ရောင်းရမယ်ဆိုတာ ကျနော်တို့က သတ်မှတ်ပိုင်ခွင့် မရှိဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အစိုးရအနေနဲ့ ဒီလို ကုန်စျေးနှုန်းတွေ မြင့်တက်နေတဲ့ အနေအထား တစ်ခုကိုလည်း သူတို့အနေနဲ့ ဝင်ပါပြီးတော့ ထိန်းညှိပေးမယ်ဆိုရင်တော့ ပိုကောင်းတယ်၊ ကျနော်တို့ဘက်က‌တော့ အကြုံပြု ဆွေးနွေးတာပဲ ရှိမှာပါ။ 

ကျနော်တို့ ကိုယ်တိုင် ဒီဟာကို တောင်းဆို ညှိနှိုင်းပေးဖို့ဆိုတဲ့ အနေအထားမှာ ကျနော်တို့က အာဏာပိုင် မဟုတ် သေးတဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ အဲလိုတော့ရှိတယ်၊ နောက် အခြားလူမှုရေးဆိုင်ရာ အခက်အခဲတွေရှိတယ်။ ဥပမာ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အခက်အခဲတွေရှိတယ်၊ ကျနော်တို့က ဘယ်လိုပံ့ပိုးပေးရမလဲ၊ ဘယ်လိုကူညီ‌‌ပေးရမလဲ၊ ဥပမာ အားဖြင့် ရွာတွေမှာ ဒုက္ခရောက်နေတယ်၊ ရွာတွေမှာ ရောဂါတစ်ခု ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင် ဒါကို ကျန်းမာရေး ဌာနတွေ မှာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ အဲမှာအဲမှာဖြစ်နေတယ်၊ ကျနော်တို့ကို ကူညီပါဦး ကျနော်တို့က ရွာတွေက လာပြော ရင် ကျနော်တို့က အဲတာ သတင်းကြားရင် အဲလိုပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ သတင်းပေးပြီးတော့ ဒါကို ကူညီပံ့ပိုးနိုင် အောင် အခွင့်အရေး ရအောင်ဆိုတဲ့ဟာမျိုး အဲလိုလုပ်ပေးတာမျိုး စာသင်ကျောင်းက ခုထိ ကျောင်းမဖွင့်သေးဘူး ဆိုလည်း ဒီကျောင်းကို ဘာကြောင့် မဖွင့်သေးတာလဲဆိုတာ ဒါက Check and balance လုပ်ပေးတဲ့ အနေအထား မျိုးနဲ့ပဲ ကျနော်တို့က ရပ်တည်နေရတဲ့ အနေအထားပါဗျ။ 

CNI Interview 
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂၄

မြန်မာနိုင်ငံမှ နိုင်ငံရေးပါတီ ၁၁ ပါတီ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်(EAO) ၆ ဖွဲ့၊ အမျိုးသားစည်းလုံး ညီညွတ်ရေး နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ရေး ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ (NSPNC) ဥက္ကဋ္ဌနှင့်အတွင်းရေးမှူး၊ ပြန်လည် သင့်မြတ်ရေး နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစင်တာ(CPR) တို့မှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၀ ကျော်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ လေ့လာရေးခရီးစဉ် သွားရောက်ခဲ့သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ လေ့လာရေးခရီးစဉ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ တည်ဆောက်ရေးအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း ခရီးစဉ်မှာ ပါဝင်ခဲ့သူများက ပြောသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ အိန္ဒိယခရီးစဉ်မှာ ပါဝင်ခဲ့သူ NCA ထိုးထားသည့် ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက် ရေးပါတီ(ALP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်စောမြရာဇာလင်းကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

CNI သတင်းဌာန       ။             ။ ဆရာမတို့ အိန္ဒိယခရီးစဥ်မှာ အဓိက ဘယ်အပိုင်းတွေကို လေ့လာခဲ့ပါသလဲ။

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။            ။ အဓိကအားဖြင့် ဆိုလို့ရှိရင် သမ္မတနဲ့ သမ္မတရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ၊ နောက်ပြီးလို့ရှိရင် Governor (အုပ်ချုပ်ရေးမှူး)ရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ၊ ပြီးလို့ရှိရင် ပြည်နယ်တွေကို ဘယ်လိုဖွဲ့စည်းထားလဲဆိုတဲ့ အနေ အထား တွေပေါ့။

ပြီးလို့ရှိရင် ကော်မရှင် Finance Commission (ဘဏ္ဍာရေးကော်မရှင်) ကိုလည်း လေ့လာခဲ့ရတယ်။ နောက် ကျေးရွာ၊ ရပ်ကွက်အုပ်ချုပ်ရေး စနစ်တွေကိုလည်း ကျမတို့က လေ့လာဖြစ်ခဲ့တယ်။ နောက်တစ်ခုက ဆိုလို့ရှိရင် minority (လူနည်းစု) တွေရဲ့ အခွင့်အရေးတွေပေါ့လေ၊ ဥပမာ ဘာသာဗေဒနဲ့ဆိုင်တဲ့ ဘာသာစကားနဲ့ ပတ်သက် ပြီး‌တော့မှ minority တွေ၊ လူမျိုးစုတွေရဲ့ အကြောင်းတွေကိုလည်း လေ့လာခဲ့ရတယ်။  

CNI သတင်းဌာန       ။             ။ ဒါဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ တည်ဆောက်မယ့် ဖက်ဒရယ်စနစ်အတွက် အိန္ဒိယ ကနေပြီးတော့ ဘယ်အပိုင်းတွေ၊ ဘယ်စနစ်တွေကို ယူသင့်လဲ။ 

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။            ။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လေ့လာသင့်တယ်ဆိုတဲ့ အပိုင်းတွေကတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့တဲ့ အနေအထားတွေကို အတုယူသင့်တယ်။ ‌နောက်ပြီးလို့ရှိရင် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ မီဇိုရမ်တို့ ဆိုလို့ရှိရင် လည်း ခွဲထွက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ကြတာပဲ။

အခု လက်ရှိ အနေအထားမှာ ဆိုလို့ရှိရင် မီဇိုရမ်တို့၊ တခြားပြည်နယ်တို့ အများကြီးရှိတယ်၊ နာဂလန်တို့၊ အဲလို ပြည်နယ်တွေက အခုချိန်မှာဆိုရင် ခွဲမထွက်တော့ဘူး။ သူတို့က ပြည်ထောင်စု အတွင်းမှာကို ရှိနေကြတယ်။ 
ပြည်ထောင်စုရဲ့ အခြေအနေကို သူတို့က ဖွဲ့စည်းပုံကို ကြည့်တဲ့အခါမှာလည်းပဲ အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ခွဲထွက်ခွင့် မရှိသော ပြည်ထောင်စု၊ အဲလိုပုံစံနဲ့ သူတို့ဖွဲ့စည်းပုံမှာ ရေးထားတာ တွေ့ရတယ်။ အဓိက ခွဲထွက်ခွင့်မရှိသော ပြည်ထောင်စုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ဘယ်လိုကြိုးပမ်းခဲ့လဲ ဆိုတာကတော့ အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်တယ်လို့ ဖြေကြားချင်ပါတယ်၊ တော်တော်အရေးကြီးတယ်။ 

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ သွားရောက်လေ့လာကြသူများကို တွေ့ရစဉ် (ဓာတ်ပုံ- ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း/ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်)

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ဆိုလို့ရှိရင် လူမျိုးပေါင်း ၂၀၀ ကျော် ရှိကြတယ်၊ ၂၂ ဘာသာကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် တရားဝင်၊ အစိုးရက တရားဝင် ဘာသာအဖြစ် ပြဋ္ဌာန်း ထားတယ်။ 

ပြီးလို့ရှိရင် ကိုယ်ကြိုက်နှစ်သက်ရာ ဘာသာစကားကို မိခင်ဘာသာစကားကို အဓိကပြောခွင့် ရှိတယ်။ နောက်ပြီး လို့ရှိရင် ဟိန္နူဘာသာစကားကို သူတို့ပြောခွင့်ရှိတယ်၊ နောက်  အင်္ဂလိပ်စကားပြောချင်လား၊  ဥရောပစကားကို ပြောချင်လား၊ ဥရောပဘာသာရပ်တွေကို လေ့လာချင်လား စသည်အားဖြင့် ကျောင်းမှာဆိုလို့ရှိရင်လည်း သင်ယူ ပိုင်ခွင့်ကို လောလောလတ်လတ် ခွင့်ပြုထားတာတွေကို တွေ့ရတယ်။

CNI သတင်းဌာန       ။             ။ အိန္ဒိယက ဘယ်လိုအုပ်ချုပ်ကြသလဲ၊ ဘယ်လိုအာဏာခွဲဝေမှုတွေ ပြဋ္ဌာန်းကျင့် သုံးကြလဲ။

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။            ။ အာဏာခွဲဝေမှုဆိုတဲ့အခါမှာ သမ္မတက သမ္မတရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို သီးခြား ဖော်ပြ ထားတာရှိတယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် Governor (အုပ်ချုပ်ရေးမှူး) နဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာရှိနေတဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ပေါ့ တစ်နည်း အားဖြင့်ဆို Chief Minister သူတို့တွေရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုတွေ အပေါ်မှာ Governor (အုပ်ချုပ်ရေးမှူး) က ထိန်းချုပ်မှု တွေ၊ ထိန်းချုပ်မှု စနစ်တွေကိုလည်း အိန္ဒိယဖွဲ့စည်းပုံမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတာ ရှိတယ်။

ပြည်နယ်တစ်ခုမှာ ဆိုလို့ရှိရင် Chief Minister (ဝန်ကြီးချုပ်) ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် Governor (အုပ်ချုပ်ရေးမှူး) ဆိုတာ ခန့်ထားတာရှိတယ်။ ဒီ Governor (အုပ်ချုပ်ရေးမှူး) ရဲ့ အနေအထားကိုလည်း မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သုံးသင့်၏၊ မသုံးသင့်၏၊ ဖြစ်သင့်၏၊ မဖြစ်သင့်၏ပေါ့လေ၊ အဲတာတွေကို အသေအချာ စဥ်းစားဖို့လိုသေးတယ်။

ပြီးလို့ရှိရင် သူတို့မှာကျတော့ ရပ်ရွာအုပ်ချုပ်ရေး အထိကိုက ဒီမိုကရေစီ အရမ်းရှိတယ်။ ဒီမိုကရေစီ တော်တော့်ကို ရှိတာကို တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေက အားလုံးရှိနေတဲ့ အပေါ်မှာ လုပ်ပိုင်ခွင့် ရှိတယ်ဆိုလို့ရှိရင် ခွဲထွက်စရာလိုလား။ လုပ်ပိုင်ခွင့်ဆိုတာ၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်မျိုးကို လိုချင်လို့ပဲ ဒီတိုက်ပွဲ ဝင်ကြတာ မဟုတ်ဘူးလားဆိုတဲ့ စဥ်းစားချက်တွေကလည်း အများကြီးဖြစ်ပါတယ်။ 

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ သွားရောက်လေ့လာကြသူများကို တွေ့ရစဉ် (ဓာတ်ပုံ- ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း/ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်)

နောက်တစ်ခုက ကျမတို့ အထူးသတိပြုဖို့ လိုတာကတော့ ဒီလောက်ကျယ်ပြန့်တဲ့ နိုင်ငံကြီး လူပေါင်း၊ သန်းပေါင်း ၁၀၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ လူပေါင်းစုံ နေထိုင်ကြတယ်၊ ပြီးလို့ရှိရင် ဘာသာပေါင်းစုံပဲ။ အဲလိုနိုင်ငံကြီးတွေက လူတွေကို မခွဲထွက်ရအောင်ထိ ပြုပြင်ပြီးတော့မှ ဒီတိုင်းပြည်ကို အုပ်ချုပ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အရည်အချင်းက အင်မတန်မှ ကြီးမားတယ်။ 

တစ်ခုတော့ သူတို့မှာ ပြဿနာရှိသေးတာ ရှိတယ်၊ အဲတာက ဘာလဲဆိုလို့ရှိရင် လွတ်လပ်ရေး ရခါစမှာ ဆိုလို့ရှိရင် မွတ်စလင်တွေနဲ့ အများကြီး သူတို့တွေနဲ့ စကားပြောခဲ့ရတာရှိတယ်။ အဲလို မွတ်စလင်တွေနဲ့ အများကြီး စကား ပြောခဲ့ရတဲ့အချိန်မှာ ဒီတိုင်းဆိုလို့ရှိရင်တော့ ထားလို့တော့ မသင့်တော်ဘူးဆိုတဲ့ စဥ်းစားချက်တွေ သူတို့မှာလည်း အိန္ဒိယဘက်က လူတွေမှာလည်း ထားလို့မသင့်တော်တော့ဘူး၊ ဒီလူတွေကို သူတို့စဥ်းစားချက် ထွက်လာသလိုပဲ ပါကစ္စတန်လို့ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် ကြိုးပမ်းမယ့် လူတွေမှာလည်းပဲ အိန္ဒိယက ခွဲထွက်မယ်ဆိုတဲ့ စဥ်းစာချက်တွေ အများကြီးရှိလာခဲ့တယ်။

အများအားဖြင့်ဆိုရင် ပြောရမယ်ဆိုလို့ရှိရင် မူစလင်၊ ဟိန္ဒူစတန်တွေပေါ့။ အဲလို တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် မငြိမ်သက် တာတွေ၊ အမြင်မတူတာတွေ ဖြစ်လာကြတဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ပါကစ္စတန်ကို ခွဲထွက်ခွင့် ပြုလိုက်တယ် သူတို့က၊ ပါကစ္စတန် ခွဲထွက်သွားတယ်၊ အဲဒီမှာ ပါကစ္စတန်မှာလည်းပဲ အရှေ့ပါကစ္စတန်နဲ့ အနောက်ပါကစ္စတန်ဆိုတာ ပြန်ဖြစ်သွားတယ်။

အဓိက ဘာလဲဆိုလို့ရှိရင် ထိန်းလို့ မနိုင်တော့နိုင်တဲ့ အနေအထား၊ ထိန်းလို့မနိုင်တော့နိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ ဘာသာလည်းမတူ၊ အယူဝါဒလည်းမတူ ပဋိပက္ခအရမ်းများတယ် ဆိုလို့ရှိရင် ခွဲထွက်ခွင့် ပြုလိုက်တယ်ဆိုတာ တစ်ချက်ကိုတော့ မှတ်သားခဲ့ရတာရှိတယ်။ 

CNI သတင်းဌာန       ။             ။ အိန္ဒိယက လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေကို ဘယ်လိုမြင်ထားတယ်လို့ ဆရာမ နားလည်ထားပါသလဲ။

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။             ။  အိန္ဒိယက မြင်ထားတဲ့  ပုံစံကတော့ မြန်မာနိုင်ငံကိုတော့ အိမ်နီးချင်းကောင်း နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် သူတို့သတ်မှတ်တာ ရှိတယ်။ နောက်ပြီးလို့ရှိရင် ဒီနိုင်ငံက မကွဲမကွာဘဲနဲ့ တိုင်းပြည်၊ ပြည်ထောင်စု တစ်ခုအတွင်းမှာ အခုလက်တွေ့မှာ ရှိနေကြတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေပေါ့။

အားလုံးကို အတူတကွ နေနိုင်တဲ့ အနေအထား တစ်ခုခုကို အိန္ဒိယပုံစံမျိုး သူတို့တွေက မြင်လိုတဲ့ ဆန္ဒ၊ တိုင်းပြည် တစ်ပြည်ကို မကွဲမကွာစေချင်ဘူးပေါ့။ အဲလိုဆိုတဲ့ မြင်လိုတဲ့ဆန္ဒကို အရိပ်အမြွက်ကို မြင်တွေ့ရတယ်။ 

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ သွားရောက်လေ့လာကြသူများကို တွေ့ရစဉ် (ဓာတ်ပုံ- ပြည်သူ့ပါတီ/ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်)

CNI သတင်းဌာန       ။            ။ အိန္ဒိယခရီးစဥ်က မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဘယ်လိုအကျိုး သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်လဲ။ 

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။            ။ အဓိက-က ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေးပေါ့၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဆက်ဆက်က မြန်မာ နိုင်ငံကို အုပ်စိုးခဲ့ကြတဲ့ အဆက်ဆက်သော အကြီးအကဲများက စဥ်းစားသင့်တာက မြန်မာနိုင်ငံသည် တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယကြား၊ ကမ္ဘာကြီးမှာ လူအင်အား အများဆုံးသော နိုင်ငံကြီး ၂ ခုရဲ့ အကြားမှာ မြန်မာနိုင်ငံက တည်ရှိနေ တယ်။ 

တရုတ်နိုင်ငံမှာလည်း မကွဲမကွာဘဲ တိုင်းပြည်ကို တည်ဆောက်နိုင်သလို အိန္ဒိယမှာလည်း မကွဲမကွာဘဲ တည်‌ဆောက်နိုင်တယ်။ စစ်ရေး ပဋိပက္ခတွေကိုလည်း အတတ်နိုင်ဆုံး ထိန်းထားနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ စဥ်းစားချက်မျိုး ကို ကျမတို့ရဲ့ အကြီးအကဲတွေ အရင်ကလည်း မြင်သင့်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

အခုကတော့ အိန္ဒိယခရီးစဥ်ကို ကျမတို့ကို လွှတ်တယ်ဆိုတာက လက်ရှိတိုင်းပြည်မှာ အာဏာအကြီးဆုံးဖြစ်နေတဲ့၊ အာဏာရှိနေတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေက အိန္ဒိယ ဖွဲ့စည်းပုံကိုတော့ မလွဲမသေ လေ့လာသင့်တယ်လို့ လက်ခံပုံ ပေါ် တယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ကျမတို့ကို အိန္ဒိယခရီးစဥ်ကို လွှတ်တယ်လို့ ကျမတို့က နားလည်တယ်။ 

အိန္ဒိယရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုရဲ့ အနေအထားကို သိတဲ့အခါမှာ စိတ်ရှည်ခြင်း၊ သည်းခံခြင်းတွေနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံကို တည် ဆောက်ခဲ့ကြတယ်။ ပြောမယ်ဆိုလို့ရင် မဟာရာဇာ အများကြီးရှိခဲ့တဲ့ တိုင်းပြည်ဖြစ်တယ်။ မဟာရာဇာ ပေါင်းများ စွာ ရာဇာဆိုတာ ရာဇာစိတ်ပဲ၊ ရာဇာဆိုတာ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ကို ဘုရင်အဖြစ်နဲ့ အုပ်ချုပ်ချင်တဲ့ စိတ်တွေက တော် တော် များခဲ့ကြတယ်။

ဒါပေမယ့် အဲဒီ မဟာရာဇာတွေကို တစ်တိုင်းပြည်ထဲမှာ ဝင်ပြီးတော့မှ အတူတကွ နေနိုင်လာအောင် သူတို့တွေကို ဆွေးနွေးခဲ့တာကို ကြည့်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် အဲဒါက တကယ့်ကို ဖက်ဒရယ်ဖြစ်အောင်ကို လုပ်ပေးခဲ့နိုင်လို့ပဲ အိန္ဒိယ ဆိုတာ ဖြစ်ပေါ်လာတာ ဖြစ်တယ်ဆိုတာမျိုးကို ကျမတို့က သုံးသပ်လို့ရတယ်။ အိန္ဒိယကို တည်ဆောက်ဖို့အတွက် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြတာကလည်း ကြိုးပမ်းခဲ့တဲ့ အချိန်မှာလည်းပဲတဲ့ သူတို့တွေက ပြောပြတာက အာသောကမင်းကြီးရဲ့ ထုံးကိုနှလုံးမူခဲ့ပါတယ် ဆိုပြီးတော့မှ ပြောပြတယ်။ 

အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုင်ရာ သွားရောက်လေ့လာကြသူများကို တွေ့ရစဉ် (ဓာတ်ပုံ- ပြည်သူ့ပါတီ/ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်)

CNI သတင်းဌာန        ။             ။ နောက်ဆုံးမေးလိုပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ ဖက်ဒရယ် စနစ်ကို လေ့လာခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံအရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်မယ်ဆိုရင် ဘယ်လို စနစ်တွေကို ယူသင့်တယ်လို့ မြင်ပါသလဲ။ 

ဒေါ်စောမြရာဇာလင်း ။            ။ နံပါတ် ၁ ကတော့ နိုင်ငံကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲတော့မယ် ဆိုတဲ့စိတ်က အဓိက ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတိုင်းပြည်ကို ပြုပြင်ရမယ်၊ တိုက်ပွဲနဲ့ကြီးပဲ ဆက်စပ်နေလို့ မသင့်တော်တော့ဘူးဆိုတဲ့ စိတ်ကို အားလုံးက ပြုပြင်ကြရမှာ ဖြစ်တယ်၊ အားလုံးဆိုသည်မှာ တစ်ဖက်တည်းကို ပြောလိုခြင်းမဟုတ်ပါ။ တိုက်ပွဲထဲမှာ ပါနေတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်များအားလုံးက အသေအချာ စဥ်းစားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

အကယ်၍ အားလုံး မပါနိုင်ငြားသော်လည်းပဲ ပါနိုင်သောသူများနဲ့ ပြည်ထောင်စုထဲက မကွဲမကွာ နေချင်သော သူများနဲ့ သေချာတိုင်ပင်မှုကြီးကို ပြုပြီးတော့မှ ဒီဖွဲ့စည်းပုံ၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်လို ပြုပြင်ပြောင်းလဲ သင့်သလဲဆိုတာကို အဓိက စဥ်းစားချက် အနေနဲ့ စဥ်းစားဖို့ လိုအပ်တယ်။

ပြီးလို့ရှိရင် တိုက်ပွဲ သံသရာထဲကထွက်၊ လွတ်မြောက်ဖို့အတွက် ဆိုလို့ရှိရင် ဒီတိုင်းပြည်ဟာ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ တည်ဆောက်ခြင်းဟာ အကောင်းဆုံးပဲဆိုတဲ့ သန္နိဋ္ဌာန်ချဖို့လိုတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

CNI Local News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၈

မြန်မာ့အရေးတွင် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့သည် ယခင်ထက် ပိုမို ဆောင်ရွက်လာကြသည်။

တရုတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပပြီး အရပ်သား အစိုးရသစ်တစ်ရပ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် နစကနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများ အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်လျက်ရှိသည်။

ထို့အတူ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံ၊ ကူမင်းမြို့တွင် ပြုလုပ်သည့် မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နှင့် သီးသန့်တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး ကို ကူညီရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး NCA ထိုးထားသည့် ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO-NCA/S) မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာကို CNI သတင်းဌာနမှ မေးမြန်းထားသည်။

 ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်နေ့က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို တရုတ်ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့အတူ တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန      ။            ။ နစကဥက္ကဋ္ဌ တရုတ်ခရီးစဉ်ကနေ ပြန်လာပြီးနောက်မှာ နိုင်ငံရေးအပြင် တခြား စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး ဘာတွေ ပြောင်းလဲသွားနိုင်ဖွယ်ရှိသလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။             ။ အများကြီးတော့လည်း မျှော်လင့်လို့မရဘူး။ ကျနော်ထင်တာတော့ နိုင်ငံရေးနဲ့ စစ်ရေးပြဿနာက အရင် ရှင်းရမယ့်ကိစ္စနဲ့ တူပါတယ်။ စစ်ဘောင်ကို ချုံ့ချင်ရင်တော့ နိုင်ငံရေးဘောင်ကို ချဲ့ပေးရမယ့်သဘော ရှိပါတယ်။

အကယ်၍ တရုတ်ဘက်က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးတို့၊ နိုင်ငံရေးဘောင်ကို ချဲ့ဖို့တို့ ပါလာတယ်ဆိုရင်တော့ စစ်ဘောင် ကို ကျုံ့ဖို့အတွက် နည်းနာရှာရမယ့်သဘော ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီဟာကို ဒီနှစ်မကုန်ခင် စစ်ဘောင် ဘယ်လိုချုံ့မလဲ၊ ပဋိပက္ခ ဘယ်လိုလျှော့မလဲဆိုတာကို နှစ်မကုန်ခင်နဲ့ လာမယ့် ၆ လ အကုန်မှာတော့ အရွေ့တစ်ခု ကြီးကြီးမားမား ရှိမယ်လို့ မျှော်လင့်တယ်။ စစ်ရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးမှာလည်း အရွေ့များနိုင်တယ်လို့ ယူဆတယ်။ စီးပွားရေးတို့၊ ဘာတို့ တော့ သိပ်ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ဖြစ်ဦးမှာမဟုတ်ပါဘူး။

CNI သတင်းဌာန      ။            ။ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ နစကတို့ တရုတ်မှာ ကျင်းပတဲ့ မဟာမဲခေါင်ဒေသခွဲ အစည်းအဝေးမှာ တွေ့ခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဘက်က ငြိမ်းချမ်းရေးကို ပြုစုပျိုးထောင်ဖို့ စေတနာနဲ့ ကမ်းလှမ်းခဲ့တယ်လို့လည်း ပြောထားတယ်။ ဆိုတော့ ဒီအအခင်းအကျင်းက ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်မလဲ။ 

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။             ။ ထိုင်းကတော့ နှစ်ဆန်းမှာကတည်းက အခုလက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့အဖေ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင် ကိုယ်တိုင်က ဗမာပြည်က သက်ဆိုင်တဲ့လူတွေကို ခေါ်တွေ့ဖူးတာ မှတ်မိပါလိမ့် မယ်။ ဒါတစ်ခု။ 

နောက်တစ်ခုက လာအိုက အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ ဗမာပြည်ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဖိုရမ် တစ်ခု ခေါ်ဖို့ ကြိုးစားသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် မဖြစ်လိုက်ဘူး။ အခြေအနေရော မပေးတာနဲ့ မဖြစ်လိုက်တဲ့ အပေါ်မှာ အင်ဒိုနီးရှားက အောက်တိုဘာလထဲမှာ ဖိုရမ်တစ်ခုခေါ်ပါတယ်။ 

ဗမာပြည်နဲ့ပတ်သက်ပြီး သက်ဆိုင်တဲ့ သူတွေခေါ်တဲ့အချိန်မှာ NUG တို့ တခြားအဖွဲ့အစည်းတွေ သွားတာတွေ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ကောင်စီ ဘက်ကတော့ ကိုယ်စားလှယ်လွှတ်တာ မတွေ့ရဘူး။ အဲဒီမှာလည်းပဲ ဆုံချက်က ပျောက်သွားပြီးတော့ ဘာမှ ရလဒ်မထွက်ဘူး။ ထို့အတူပဲ နိုဝင်ဘာလဆန်းမှာ ၅၊ ၆၊ ၇၊ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့က တစ်လလောက် စောင့်ကြည့်ပြီးတော့ ထိုင်းမှာဆောင်ရွက်မယ့် ဗမာပြည်ဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲက အခြေအနေကောင်းတယ်။ လူစုံတယ်ဆိုရင်တော့ နောက်နှစ်မှာ ပဋိပက္ခတွေ လျော့ပြီးတော့ ဆွေးနွေးပွဲတွေ တရားဝင် ဖြစ်လာမယ်လို့ ယူဆရတာပေါ့။ ဒါကြောင့် ထိုင်းပွဲကို စောင့်ကြည့်ရမယ်လို့ ကျနော် အဲဒီလိုပြောချင်ပါ တယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်နေ့က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန် တွေ့ဆုံစဉ်

CNI သတင်းဌာန      ။            ။ ဗိုလ်မှူးကြီးတို့အမြင်မှာရော လက်ရှိ ဖြူးထိုင်းပါတီ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်တို့ အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ NUG တို့အပေါ်မှာ ဘယ်လောက်အထိ သက်ရောက်မှု ရှိမယ်လို့ သုံးသပ်မိထားလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။             ။ သက်ရောက်မှုကတော့ ဗမာပြည်ရဲ့ ပဋိပက္ခက သူတို့ကို တိုက်ရိုက် လာပြီး တော့ ရိုက်ခတ်တာပေါ့။ အိမ်နီးနားချင်းလည်းဖြစ်တယ်။ ဗမာပြည်က အကြောင်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ရောက်လာတဲ့ လူတွေကိုလည်း လက်ခံထားရတယ်။ အဓိကဖြစ်တဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း မြဝတီလမ်းကြောင်း ဆိုလည်း လုံးဝပိတ်နေပြီ။ 

ဆိုတော့ အခက်အခဲနဲ့ ရုန်းနေရတော့ ဒီပြည်တွင်းရေးပဋိပက္ခကြောင့် ထိုင်းက အများဆုံးခံစားရတဲ့ တိုင်းပြည် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ထိုင်းအနေနဲ့ ဒီပဋိပက္ခကို နည်းနာရှာပြီးတော့ ရှင်းပေးဖို့ ကြိုးစားတာက ထိုင်းဘက်က မှန်ပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် ထိုင်းက လုပ်ဆောင်တဲ့နေရာမှာ နေပြည်တော်ဘက်က ဘယ်လောက် လိုက်လျောမလဲဆိုတာလေးပဲ စောင့်ကြည့်ဖို့လိုမယ်။ နောက် အဲဒီကြားမှာ ထိုင်းနဲ့တရုတ်က ပူးပေါင်းပြီးတော့ နောက်လာမယ့် မလေးရှားက နောက်နှစ်မှာ အာဆီယံအကြီးအကဲဖြစ်မှာကို။ မလေးရှားကလည်း သူ့ရဲ့ weight ကို သုံးပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် မယ်ဆိုရင် မလေးရှားရော၊ ထိုင်းရော၊ တရုတ်ရောကြား တတိယအင်အားစုအနေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် မယ်ဆိုရင် တော့ ကျနော်တို့ တွေ့ဆုံပွဲက ဖြစ်သွားနိုင်ခြေရှိတယ်လို့ မှန်းရတာပဲ။

မြန်မာတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန      ။            ။ တရုတ်ဘက်ကလည်း နစကအတွက် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေးကို ထောက်ပံ့ ကူညီမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပေးမယ်လို့လည်း သိရတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးကိုလည်း တရုတ်က အားပေးတာ မျိုးတွေ တွေ့ရတော့ တရုတ်ကနေ ဦးဆောင်မယ့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမယ့် အနေအထားနဲ့ ထိုင်းကနေ လုပ်မယ့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုမှာ ဘယ်ဟာက အရင်ဆုံး အ‌ကောင်အထည် ဖော်နိုင်မယ်လို့ သုံးသပ်မိလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။             ။ လောလောဆယ်တော့ ထိုင်းက အရင်လုပ်နေပြီလေ။ ထိုင်းက plan ချထားတာ ၃ လလောက်ရှိပြီ ဆိုတော့ ထိုင်းက အရင်လုပ်နေပြီ။ တရုတ်က ထိုင်းကိုပဲ လိုက်ပြီးတော့ ပံ့ပိုးရမယ်နဲ့တူပါတယ်။ 

ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ တရုတ်ရဲ့ ပံ့ပိုးမှုက မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့တွေကိုပဲ လွှမ်းခြုံပြီးတော့ တောင်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ မွန်တို့၊ KNU တို့၊ KNPP တို့၊ တခြားလက်နက်ကိုင်ပေါ့ ချင်း အပါအဝင်ပေါ့လေ ဒီလက်နက်ကိုင်နဲ့ ပတ်သက်လို့ တရုတ်က သိပ်အာရုံထားတာ မတွေ့ရဘူး။ 

မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့တွေမှာပဲ တရုတ်က အာရုံထားတော့ တခြမ်းပဲတော့ ငြိမ်းလို့မရဘူး။ ပဋိပက္ခက လုပ်မယ်ဆိုရင် တစ်ပြည်လုံးလွှမ်းခြုံတဲ့ ပဋိပက္ခ လျော့နည်းရေး မူကိုချရမယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ တစ်ပြည်လုံးလွှမ်းခြုံနိုင်ဖို့က ထိုင်းမှာ ဒီဇင်ဘာမှာ ကျင်းပမယ့် တွေ့ဆုံပွဲက လုပ်ဆောင်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်တယ်။ 

CNI သတင်းဌာန      ။             ။ ထိုင်းကလုပ်မယ့် တွေ့ဆုံပွဲမှာရော တစ်ဖက် အင်အားစုတွေ အနေနဲ့ လာနိုင်ခြေ ရှိပါ့မလား။ ဘယ်လိုမျိုး သုံးသပ်မိလဲ။

ဗိုလ်မှူးကြီးခွန်ဥက္ကာ ။               ။ အဓိကကတော့ နေပြည်တော်က ကိုယ်စားလှယ် လွှတ်/မလွှတ်ပေါ့။ တစ်ဖက် က လူတွေပါရင် နေပြည်တော်က မလာတော့ဘူးလေ။ နေပြည်တော်က သွားတဲ့အခါကြ နယူးဒေလီမှာ နေပြည်တော်က လူလွှတ်တယ်။

ဒါပေမယ့် တစ်ဖက် အင်အားစု အတိုက်အခံတွေက မလာပြန်ဘူး။ အင်ဒိုနီးရှားမှာတော့ အတိုက်အခံတွေ သွား တယ်။ နေပြည်တော်က မသွားဘူး။ အဲဒီလိုတွေဖြစ်တာပေါ့။ ဒါကြောင့် နေပြည်တော်လည်း လာအောင် တစ်ဖက် အင်အားစုတွေလည်း ပါနိုင်အောင် ဘယ်လိုစီစဉ်မလဲဆိုတာတော့ အလွတ်သဘောတော့ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ညှိရမယ့် သဘောတော့ ရှိပါတယ်။

CNI Interview 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၅

၁၉၄၈ ခုနှစ်က လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာခင်မှာပဲ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည့် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခသည် နှစ် ၇၀ ကျော်လာသည့်တိုင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရှိန်ကောင်းနေဆဲဖြစ်သည်။ အလားတူ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခများလည်း ဖြစ်ပွား နေပြသည်။

ထို့ကြောင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးပြီး ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံကို ထူထောင်ရန် အားလုံးက ကြိုးပမ်းနေကြသည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာ ဖြစ်ပွားနေသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခနှင့်နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်း နိုင်ရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်စနစ်က ဘာကြောင့် အကောင်းဆုံးဟု မှတ်ယူရသလဲဆိုကာ မေးခွန်းထုတ်သူများလည်း ရှိနေပြန်သည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ CNI သတင်းဌာနက ပြည်သူ့ပါတီ(PP)မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကိုကိုကြီးကို ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

၂၀၁၆ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လက မိုင်ဂျာယန်ညီလာခံ တက်ရောက်ခဲ့သူများကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။ မြန်မာပြည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခ ဖြစ်ရခြင်းရဲ့ ဇစ်မြစ်က ဘာဖြစ်မလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။            ။ အခြေခံကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အကျပ်အတည်းပေါ့၊ ဒီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနဲ့ လွှတ်တော်သက်တမ်း ၂ ကြိမ် ကျင့်သုံးပြီးတဲ့နောက်မှာ လိုအပ်ချက်တွေ၊ အားနည်း ချက်တွေလည်း အများကြီးကျနော်တို့ တွေ့ခဲ့တယ်။ 
အဲ့တော့ ပြုပြင်ဖို့ ကြိုးစားရင်းနဲ့ နောက်ဆုံး ဒီအခြေအနေ ရောက်လာတယ်။ ဆိုတော့ အခြေခံပြဿနာကတော့ ဒီမိုကရေစီရေးနဲ့ ဖက်ဒရယ် ပြဿနာပေါ့နော်။ ဒါကတော့ အဓိကနိုင်ငံရေး ပြဿနာလို့ မြင်ပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။             ။ ဒါဆိုရင် ဒီဇစ်မြစ်ကို ဘယ်လိုချုပ်ငြိမ်းအောင် လုပ်လို့ရမလဲ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်လိုက် တာနဲ့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခတွေက ချုပ်ငြိမ်းသွားနိုင်လား။

ဦးကိုကိုကြီး        ။             ။ အဓိကကတော့ ကျနော်တို့က ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အကြောင်းပြောရင် ကျနော် တို့ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက အိန္ဒိယနိုင်ငံကနေ ပြန်လာတဲ့ခါမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံနဲ့ ကျနော်တို့နဲ့က လွတ်လပ်ရေးက မရှေး မနှောင်းဘဲ ရခဲ့တာ။ သို့သော်လည်းပဲ အိန္ဒိယမှာက လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ခုချိန်ထိ လိုအပ်တာတွေကို ပြုပြင်၊ ပြင်ဆင်ပြီးတော့ သွားခဲ့တာ။ အဲတော့ ကျနော်တို့ကတော့ ၃ ခုရှိသွားပြီပေါ့၊ ဖွဲ့စည်းပုံတွေက ပျက်ပျက်သွားတာ။ အဲတော့ အဓိကကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံက စရေးဆွဲကတည်းက အခြေခံကောင်းတွေ ရှိဖို့လိုတာပေါ့။ ပြီးရင်အဲဒီမှာ လိုအပ်တာလေးတွေကို ပြင်ဆင်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ ဒီလိုပဲ သွားကြရတာလို့ မြင်ပါတယ်။ အဲတော့ ခုအခြေအနေကတော့ ပြည်တွင်းပဋိပက္ခ မြင့်နေတဲ့အခါကျတော့ လက်ရှိအခြေအနေမှာ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်း ပွင့်လာဖို့ကိုပဲ အဓိကထားပြီးတော့ ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ အိန္ဒိယမှာ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ဖက်ဒရယ်စနစ် လေ့လာရေးသွားစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။ အကယ်၍ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြင်ရမယ်ဆိုရင် ဘယ်ပုဒ်မတွေကို အရင်ဆုံး ပြင်သင့်လဲ၊ ဘယ်ပုဒ်မတွေက ပဋိပက္ခမှုတွေကို တွန်းပို့နေတယ်လို့ မြင်ပါသလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။             ။ အခုကတော့ တော်တော်ရှုပ်ထွေးသွားပြီ၊ အဲတော့ ဒါကြောင့်မို့လို့ ခုလောလောဆယ် မှာ အကြီးစား ပြင်ဆင်မှုတွေ၊ ရေရှည်လုပ်ရမယ့် ကိစ္စတွေကတော့ ဆက်လုပ်ရမှာပေါ့။ အဲတော့ ခုလောလော ဆယ်မှာ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသား တန်းတူညီမျှရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အာဏာခွဲဝေခြင်းနဲ့ နောက် ဘဏ္ဍရေးခွဲဝေ ခြင်း‌ပေါ့၊ သယံဇာတ အကျိုးအမြတ် ခွဲဝေတာတွေ အဲတာတွေကို ကျနော်တို့ ပြင်ဖို့လိုတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ ဒီမိုကရေစီဆိုင်ရာ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံ အုပ်ချုပ်‌ရေးမှူးတွေ ပေါ်လာဖို့၊ နောက်တစ်ခါ ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဖက်ဒရယ်အတွက် ကျင့်သုံးဖို့အတွက် Check and balance အားကောင်းမှု လိုအပ်တဲ့အချက်တွေ ပေါ့။  ဥပမာအားဖြင့် ကျနော်တို့က ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ဖို့၊ နောက်တစ်ခါ ဒီတရားရေးစနစ်က သီးခြားလွတ်လပ်တဲ့ တရားစီရင်ရေး ဖြစ်ဖို့အစရှိတဲ့ နောက်တစ်ခါ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု လျှော့ချဖို့။ ဒါမျိုးတွေကို ကျနော်တို့ အဓိကလုပ်ရမယ်လို့ မြင်ပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။             ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးတာနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခတွေက ဖြေရှင်းနိုင်မယ်လို့ ပြောနေကြတယ်၊ ဆိုတော့ ဦးကိုကိုကြီး ဘယ်လိုမြင်လဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။              ။ ဖက်ဒရယ်စနစ်က မဖြစ်မနေ‌ကို ဆောင်ရွက်ရမဲ့ကိစ္စ၊ သို့သော် စစ်ရေးပဋိပက္ခမှာ ကျတော့ နိုင်ငံရေးကြောင့် ဖြစ်တာတွေပါသလို စစ်နဲ့ဆက်စပ်တဲ့ စီးပွားရေးတွေ ပါလာတယ်၊ အကျိုးစီးပွားကိစ္စ တွေလည်း ပါလာတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့ အခြေခံ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို ဖြေရှင်းမှုနဲ့အတူ စီးပွားရေး ဆက်စပ်နေတဲ့ ကိစ္စတွေပေါ့နော်။ အဲတာတွေကိုပါ ကျနော်တို့က ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လိုတယ်လို့မြင်ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တရုတ်ဝန်ကြီးချုပ်ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။               ။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ဖက်ဒရယ်စနစ်က အကောင်းဆုံးလို့ ပြောနေကြတယ်။ ဘာကြောင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်က အကောင်းဆုံးလို့ ထင်ရတာလဲ။ ဦးကိုကိုကြီးရော ဘယ်လိုမြင်ပါသလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။               ။ အဓိကက ကျနော်တို့ဒါ ပင်လုံစာချုပ်ပါ အချက်အလက်တွေ၊ ကတိကဝတ်တွေကို အကောင်အထည် မဖော်နိုင်တာကနေ စပြီးတော့ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးကတည်းက တောက်လျှောက်ပေါ့နော် ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဒါကြောင့် တစ်ခုကတော့ နိုင်ငံရေးအရ၊ ဝါဒရေးရာပြဿနာ၊ အဲအချိန်တုန်းကတော့ ဗမာပြည်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ လက်နက်ကိုင်လှုပ်ရှားမှုက အကြီးဆုံးပေါ့။ အဲတော့ နောက်ပိုင်းမှာတော့ တိုင်းရင်း သား တန်းတူညီမျှရေးနဲ့ ဖက်ဒရယ်နဲ့ အကြောင်းပြုတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေ ပေါ်လာတယ်။ အခု ၂၀၂၁ မှာကတော့ ဒီမိုကရေစီ ဆက်စပ်တဲ့ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေ ပေါ်လာတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော် တို့က ဒီမိုကရေစီရေးနဲ့ ဖက်ဒရယ်‌ရေးပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ပေါ့နော်။ အဲတော့ နိုင်ငံရေးပြဿနာတွေရဲ့ အခြေခံ အချက်ကလည်း ပြည်သူတွေ ကြားထဲမှာ စားဝတ်နေရေး ပြဿနာပေါ့နော်၊ အဲတော့ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေး ပြဿနာကို မဖြည့်ဆည်းနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့် လူထုကြားထဲမှာ မကျေနပ်မှုတွေ၊ နိုင်ငံရေး အကြောင်းပြုပြီး ဖြစ်ပေါ်လာတာတွေ အားလုံး ပေါင်းစုံသွားတာလို့ မြင်ပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ တချို့ဆိုရင် ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံတွေ ဖြစ်ပြီးတော့ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေ ဘာကြောင့် ဖြစ်နေရတာလဲ။ ဥပမာ အီသီယိုးပီးယားမှာ ဆိုရင်လည်း အီသီယိုးပီးယား အစိုးရနဲ့ တီဂရေး ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦးတို့ကြားမှာ ပြည်တွင်းစစ်တွေ ပြန်ဖြစ်နေတာတွေရှိတယ်၊ အိန္ဒိယမှာဆိုရင်လည်း ခွဲထွက်ရေးဝါဒီတွေ ရှိနေတာတွေ တွေ့ရတယ်။ ဒါတွေက ဘာကြောင့်လို့ ထင်ပါသလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။               ။ တစ်ခုကတော့ နိုင်ငံရေးအရ မဖြေရှင်းနိုင်ရင် သူကစစ်ရေးဘက်ကို ရောက်သွား တာပေါ့၊ အဲတော့ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့က နိုင်ငံရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းတဲ့ အလေ့ အကျင့် အားကောင်းလာရင် အိန္ဒိယဆိုရင်လည်း ကျနော်တို့ သွားလေ့လာခဲ့ရသလောက် ဆိုလို့ရှိရင် မျိုးနွယ်စု ပေါင်း ၂၀၀၀ လောက် တရားဝင် ရုံးသုံးဘာသာစကား ၂၂ ခု။ ပြီးတော့ ဇာတ်စနစ်ရဲ့ ပြဿနာတွေ ဆင်းရဲ၊ ချမ်းသာ ကွာဟမှုရှိတာတွေ အများကြီး ဖြစ်ပေမယ့်လို့ နှိုင်းယှဥ်မှုအရ ပြောရရင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ အင်မတန်နည်းပါ တယ်။ အဲတာက ဘာလဲဆိုတော့ အထူးသဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်တွေပေါ့ နိုင်ငံရေး institution တွေ အားကောင်းတဲ့ သဘောပေါ့။ အဲတော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာကတော့ ၁၉၆၂ အာဏာသိမ်းပြီးကထဲက နိုင်ငံရေး institution‌ တွေက အကုန်လုံး ပျက်စီးသွားတယ်။ အဲတော့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ဒါ ၈၈၈၈ ပြီးမှ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ပြန်ပေါ်ပေါက်လာတယ် ဆိုပေမယ့်လို့ အခြေမကျသေးဘူး။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့က စစ်ရေးလွှမ်းမိုးမှု အားကောင်းနေသမျှ ကာလပတ်လုံး နိုင်ငံရေးက နိမ့်နေမှာပဲ။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံရေးဘောင် ပြန်ချဲ့မှ စစ်ရေး‌ဘောင်ကို ပြန်ပြီးတော့ ကျဥ်းနိုင်မယ်၊ ချုံ့နိုင်မယ်လို့ ကျနော်တို့က တော့ အဲလိုမြင်ပါတယ်။

NCA လက်မှတ်ထိုးခြင်း ၈ နှစ်ပြည့် အခမ်းအနားမှာ ခေါင်းဆောင်များကိုတွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။              ။ ဖက်ဒရယ်နိုင်ငံ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ကွန်မြူနစ်ဝါဒနဲ့ တစ်ပြည်ထောင်စု စနစ်ကို ကျင့်သုံး တဲ့ နိုင်ငံတွေ ချမ်းသာနေကြတယ်၊ တည်ငြိမ်နေကြတာတွေရှိတယ်။ ဥပမာ- တရုတ်တို့၊ ရုရှားတို့လိုမျိုးပေါ့။ ဒါက ဘာကြောင့်လို့ ထင်ပါသလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး       ။               ။ တစ်ခုကတော့ Timing(အချိန်ကိုက်)နဲ့ဆိုင်တယ်ဗျ။ အဲတော့ အဓိက-က ခေါင်း ဆောင်တွေရဲ့ ဆင်ခြင်တုံတရား၊ ဥာဏ်အမြော်အမြင်နဲ့ ဆိုင်တယ်။ အဲတော့ ဘေးနားမှာ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံ ဆိုလည်း ကျနော်တို့သွားခဲ့တယ်၊ တစ်ပါတီပဲ၊ တစ်ပါတီပဲဆိုပေမယ့် သူ့မှာဟိုဟာပေါ့ အုပ်စုကွဲလေးတွေ အများ ကြီးရှိတယ်။နောက်တစ်ခါ ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင် မဟုတ်တဲ့ သီးခြား အစုအဖွဲ့တွေလည်း ရှိတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ ဘာလဲ ဆိုတော့ သူက ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး လမ်းကြောင်းပေါ်ကို တွန်းတင်နိုင်ခဲ့တယ်။ အဲတော့ အရင်ဆုံးကတော့ သူက နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်မှုရှိတယ်၊ ပြီးလို့ရှိရင် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု လမ်းကြောင်းပေါ်ကို ခေါင်းဆောင်တွေက အမြော်အမြင် ရှိရှိနဲ့ တွန်းတင်နိုင်ခဲ့တယ်။ အဲဒါက သတိပြုရမယ်လို့ မြင်တယ်။ ပြောရရင်တော့ အုံကြွပေါက်ကွဲမှုတွေ ဖြစ်ကာမှ အဲဒီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါမှာ သိပ်နောက်ကျသွား တယ်။ အဲတော့ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေက စျေးကွက်စီးပွားရေးကို သွားရတော့မယ်၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ရတော့မယ်၊ နဂိုစပြီးကျင့်သုံးတဲ့ ဘုံလယ်ယာစနစ်တွေ မအောင်မြင်ဘူး၊ အဲတော့ ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှု လယ်ယာစနစ်တွေကို ပြောင်းမယ်ဆိုတာတွေက တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေက ပြောရရင်တော့ လူထုမပေါက်ကွဲခင်မှာ သူက ကြိုပြီးတော့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု လုပ်နိုင်ခဲ့တာတွေရှိတယ်။
ဒါတောင်မှ ကျနော်တို့ လူထုဆန္ဒ၊ ကျောင်းသားတွေ ဆန္ဒပြမှုတွေ ဘာတွေဖြစ်ခဲ့သေးတယ်။ သို့သော် တစ်ဖက်က တော့ စိတ်မချမ်းမြေ့စရာတွေ၊ နှိမ်နင်းတာတွေ ရှိခဲ့တယ်ဆိုပေမယ့် အဲတော့ ယေဘုယျ ပြောရရင်တော့  ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အမြော်အမြင် ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့ ဦးဆောင်ပြီး ပြောင်းလဲနိုင်မှုက အရေးကြီးတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။ 

CNI သတင်းဌာန ။             ။ နောက်ဆုံး မေးခွန်းမေးချင်ပါတယ်။ မြန်မာပြည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခကို ချုပ်ငြိမ်းအောင် လုပ်ဖို့ဆိုရင် ဘာတွေကို လုပ်ဖို့လိုအပ်ပါသလဲ။

ဦးကိုကိုကြီး        ။             ။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခဖြစ်လာပြီဆိုရင် သာမန် ပြည်တွင်းရေး သပ်သပ်မဟုတ် တော့ဘူး။ အဲတော့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ပြည်ပနိုင်ငံတွေ ပါလာတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ နည်းလမ်း ကို ဖြေရှင်းပြီဆိုရင် ခုနက တရားမဝင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ နောက်တစ်ခါ ပြည်ပနိုင်ငံတွေရဲ့ပယောဂတွေ ပါလာပြီ။ ဒါကြောင့်မို့လို့ အဲတာက စစ်ရေးနည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းနေတာဟာ နိုင်ငံအတွက် ရလဒ်ကောင်းတွေ မထွက်နိုင်ဘူး။ အဲတော့ အရင်ဆုံး ကျနော်တို့က ပြည်တွင်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ရဲရဲတင်းတင်း လုပ်ဖို့လိုတယ်။ တစ်ဖက်က လည်းပဲ ခုနက နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးမှာ ကိုယ့်ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး၊ တည်ငြိမ်‌ရေးကို အထောက်အကူ ဖြစ်မယ့် နိုင်ငံခြားရေး ပေါ်လစီပေါ့နော် ချဥ်းကပ်မှုတွေရှိဖို့ လိုတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။ အဲ့တော့ ဟိုဖက်ကလည်း တရားဝင် ဆွေးနွေးမှုတွေ မတိုင်ခင်မှာ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ဖြစ်နေတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့ သီးခြား အလွတ်သဘော ဆွေးနွေးတာတွေ၊ လျှို့ဝှက်ဆွေးနွေးတာတွေ ဒါတွေကလည်း လမ်းကြောင်းတွေ တောက်လျှောက် ဖွင့်ထားရမယ်လို့ ကျနော် အဲလိုမြင်ပါတယ်ဗျ။   

CNI Interview 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာ ၂၅

လက်ရှိတွင် အန်းမိုင် ဦးဆောင်သည့် NSCN-K/AM အဖွဲ့သည် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့်တွေ့ဆုံဆွေးနွေး၍ အပစ်ရပ် လက်မှတ်ထိုးမည့်အပေါ် တချို့က ကန့်ကွက်နေခြင်းကြောင့် နာဂအမျိုးသားပါတီ(NNP)၏ အမြင်သဘောထား ဘယ်လိုရှိလဲဆိုသည့်ကို အားလုံးက စိတ်ဝင်စားနေကြသည်။

အပစ်ရပ်စဲရေး NSCN-K/AM ထိုးမည့်အပေါ် ဦးယုံးအောင် ဦးဆောင်သည့် NSCN-K/YA ကကန့်ကွက် နေသလို အမျိုးသားအရေးဆန့်ကျင်သူအဖြစ်ပါ သတ်မှတ်မည်ဟု အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ နာဂအမျိုးသားပါတီ(NNP)ဥက္ကဌ ဦးရှုမောင်ကို CNI သတင်းဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်ကို ပြန်လည်ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။

 NSCN-K/AM အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

CNI သတင်းဌာန ။             ။ NSCN-K/AM အဖွဲ့က အပစ်ရပ် ထိုးမယ့်အပေါ်မှာ ဘယ်လိုမြင်မိပါသလဲ။

ဦးရှုမောင်           ။            ။ အဲတာတော့ ကျနော်တို့ သေချာအသေးစိတ် ဘာမှ ဂဃနဏ အခုက မယ်မယ်ရရ လည်း ဘာမှလုပ်ထားတာ မရှိသေးတဲ့အခါမှာ ပြောရဆိုရတာ နည်းနည်းတော့ ခက်ပါတယ်ဗျ၊ စောင့်ကြည့်ရမဲ့ အခြေအနေလို့ပဲ သုံးသပ်ပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။              ။ NSCN-K/AM က အပစ်ရပ်ထိုးမယ့်အပေါ်မှာ NSCN-K/YA က ကန့်ကွက်ထားတဲ့ အပေါ်မှာရော ဆရာတို့(ပါတီ)အနေနဲ့ ဘယ်လိုမြင်မိပါသလဲ။

ဦးရှုမောင်          ။              ။ ဒါကတော့ တစ်ဖက်ကလုပ်တဲ့ အနေအထားတစ်ခုကို တစ်ဖက်က ဒါသူတို့ရဲ့ သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက် လုပ်ရိုးလုပ်စဥ်လို့ပဲ မြင်ပါတယ်။ အနေအထားတစ်ခုက လက်တွေ့မြေပြင်မှာ မြေပြင်ရဲ့ အခြေအနေကတော့ တစ်မျိုးဖြစ်ရင်ဖြစ်မှာပေါ့၊ သူတို့ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို ထုတ်ဖော်တဲ့သ‌ဘောလို့ မြင်ပါတယ်၊ မြေပြင်မှာတော့ တင်းမာမှုတွေတော့ မရှိပါဘူး။

CNI သတင်းဌာန ။                ။ ဒါဆိုရင် သူတို့အနေနဲ့ ထုတ်ပြန်ချက် ထုတ်လိုက်တာက သူတို့ရဲ့ သဘောဆန္ဒ အလျောက်ပဲပေါ့နော်၊ နာဂအဖွဲ့ အချင်းချင်းတော့ ပြဿနာတတ်တာမျိုးတော့ မရှိဘူးပေါ့နော်။

NSCN-K/YA  အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

ဦးရှုမောင်          ။              ။ မရှိဘူးဆိုတာက မရှိဘူးလို့တော့ ပြောမရဘူး၊ ဒါသူတို့ရဲ့ အဆုံးစွန်ထိ Political position တစ်ခုကို ထုတ်ပြန်တဲ့သဘောလို့ပဲ ယူဆပါတယ်၊ ဒီအပေါ်မှာလည်းပဲ ပွတ်တိုက်မှုတွေ မရှိဘူးလို့လဲ ပြောလို့မရသလို ရှိလာမယ်လို့လည်း စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေတော့ မဟုတ်ဘူး၊ တစ်စုံတရာ အဆုံးစွန်သော အခြေအနေ ကြုံကြိုက်ခဲ့သည်ရှိသော် သူတို့ရဲ့ Political position က ဒါဖြစ်ပါတယ်ဆိုတာကို ပြောတဲ့သဘောလို့ ပဲ ယူဆပါတယ်။

CNI သတင်းဌာန ။                 ။ ဆရာတို့က စောင့်ကြည့်ရမယ့် အနေအထား ရှိတယ်လို့ဆိုပေမယ့် NSCN-K/AM က အပစ်ရပ်ထိုးမယ့်အပေါ်မှာ ဆရာတို့(နာဂပါတီ)အနေနဲ့ သ‌ဘောကျမိသလား၊ သို့မဟုတ် NSCN-K/YA အဖွဲ့လိုပဲ သဘောထားတာလား။

ဦးရှုမောင်          ။               ။ အဲဒါက နည်းနည်း‌ပြောရခက်တယ်ဗျ၊ ဒီနယ်မြေမှာက ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေက အမျိုးမျိုးရှိတယ်၊ ရှိတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့က သဘောကျတယ်လို့လည်း ပြောလို့မရသလို သဘောမကျပါဘူး ဆိုတဲ့ အနေအထားလည်း မရှိဘူး၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဖြစ်နေတဲ့ အခင်းအကျင်း အမျိုးမျိုးပေါ်မှာ Time and Situation ဒီအချိန်နဲ့ အခြေအနေ ၂ ခုပေါ်မှာ အခြေခံပြီး‌တော့ ဘယ်ဟာက ပိုပြီးတော့ ရပ်တည်ဖို့ဖြစ်မလဲဆိုတဲ့ အခြေအနေတစ်ခုပေါ်မှာပဲ သွားရမဲ့ ရွေးချယ်မှုလို့ပဲ ထင်ပါတယ်။