CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၁

၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ မတ်လက အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ (Narendra Modi) သည် မောရစ်ရှနိုင်ငံသို့ သွားရောက်ခဲ့သည့် ခရီးစဉ်အတွင်းတွင် ဒေသတွင်း အလုံးစုံလုံခြုံရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး (SAGAR) ဟုခေါ်သည့် မူဝါဒကို စတင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဆယ်နှစ်အကြာဖြစ်သည့် ယခုနှစ် မတ်လတွင် မိုဒီသည် မောရစ်ရှနိုင်ငံသို့ နောက်တစ်ကြိမ် လာရောက် ခဲ့ပြီး ခရီးစဉ်တွင် MAHASAGAR ဟုခေါ်သော ပိုမိုကြီးမားသည့် မူဝါဒသစ်ကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။

MAHASAGAR သည် နယ်မြေဒေသများ တစ်လျှောက် လုံခြုံရေးနှင့်တိုးတက်မှုအတွက် အပြန်အလှန်နှင့် အလုံးစုံ တိုးတက်ရေးဆိုသည့် မူဝါဒ၏ အတိုကောက် စကားလုံးဖြစ်သည်။

MAHASAGAR သည် SAGAR ၏ ပိုမိုအဆင့်မြင့်သည့် မူဝါဒတစ်ခုဖြစ်ပြီး လုံခြုံရေးကဏ္ဍကို ကျော်လွန်၍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊ နည်းပညာမျှဝေရေးနှင့် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးတို့ကို အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် မူဝါဒဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနဲ့ မောရစ်ရှခေါင်းဆောင်ကို တွေ့ရစဉ်

ယခုခရီးစဉ်အတွင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် မောရစ်ရှနှင့် ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် နှစ်နိုင်ငံအကြား ပိုမိုကောင်းမွန်သော မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးကို ရရှိနေပြီဖြစ်သည်။

MAHASAGAR ဟူသည့် စကားလုံးသည် ဟင်ဒီဘာသာစကားအရ "ပင်လယ်" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ထိုမူဝါဒသည် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရန်၊ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော တိုးတက်မှုအတွက် ကျွမ်းကျင်မှုများကို မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် လုံခြုံရေးကဏ္ဍ တိုးတက်စေရန် အာရုံစိုက်ထားသည်။

အိန္ဒိယသည် ထိုရည်မှန်းချက်များ အောင်မြင်ရန် အတိုးနှုန်းနည်းသည့် ချေးငွေများ၊ နည်းပညာပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှုနှင့် အင်စတီကျူးရှင်းဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးကူညီမှုများဖြင့် လုပ်ဆောင်ရန် စီစဉ်နေသော်လည်း အသေးစိတ် အချက်အလက်များကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။

လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း SAGAR သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ နိုင်ငံများနှင့် လက်တွဲလုပ်ဆောင်မည့် အိန္ဒိယ၏ မဟာဗျူဟာဖြစ်ပြီး ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးတို့ကို အာရုံစိုက်ထားသည်။

၂၀၂၁၈ ခုနှစ်တွင် မိုဒီသည် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေး အစည်းအဝေးဖြစ်သော ရှန်ဂရီလာ ဆွေးနွေးပွဲ (Shangri-La Dialogue) အတွင်း အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အိန္ဒိယ၏ ချဉ်းကပ်ပုံကို ရှင်းပြခဲ့သည်။

လက်ရှိ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ဗစ်ကရမ် မစ္စရီ ( Vikram Misri) ကလည်း ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် SAGAR ၏ အဓိကနယ်ပယ် ၅ ခုကို စာရင်းပြုစုခဲ့သည်။

ထိုနယ်ပယ် ၅ ခုမှာ လုံခြုံရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ အရည်အချင်းများ ဖော်ထုတ်မြှင့်တင်ရေး၊ စုပေါင်းလုပ်ဆောင် မှု၊ စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့်  ပင်လယ်ရေကြောင်းဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်မှုရှိရေး အစရှိသည့် နယ်ပယ် များ ဖြစ်သည်။

ထိုနယ်ပယ် ၅ ခုသည် အိန္ဒိယနှင့် ဒေသတွင်း မဟာမိတ်နိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို လမ်းညွှန် ထိန်းကြောင်း ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

အိန္ဒိယသည် SAGAR နှင့်အတူ အင်ဒို-ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာများ အစီအစဉ် (IPOI) ကိုလည်း မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။

BIMSTEC အစည်းအဝေး တက်ရောက်လာတဲ့ ခေါင်းဆောင်များကို တွေ့ရစဉ်

IPOI သည် တရားဝင် သဘောတူစာချုပ် မလိုအပ်ဘဲ နိုင်ငံများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်သည့် အစီအစဉ် တစ်ခုဖြစ်ကာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ ဘေးအန္တရာယ် တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ရေကြောင်းလုံခြုံရေးအတွက် ကြိုးပမ်းမှုများကို အထောက်အကူပြုပေးသည့် အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်၊ ဂျပန်၊ သြစတြေးလျ၊ အာဆီယံ၊ ပြင်သစ်နှင့် နယူးဇီလန် အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသည် အိန္ဒိယ ၏ IPOI ကို ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။

ထို့ကြောင့် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် အိန္ဒိယ၏ ချဉ်းကပ်မှုသည် ပွင့်လင်းပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုရှိသည့် အချက်ကို ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်။

အိန္ဒိယသည် အခြားဒေသတွင်း လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေး အဖွဲ့များထဲတွင်လည်း ပူးပေါင်း ပါဝင်ထားပြီး ထိုအဖွဲ့များ ထဲတွင် BIMSTEC ၊ ကိုလံဘိုလုံခြုံရေးအစည်းအရုံး ၊ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကော်မရှင် အစရှိသည့် ဒေသတွင်း အဖွဲ့များ တွင်လည်း ပါဝင်ထားသည်။

ကိုလံဘိုလုံခြုံရေးအစည်းအရုံးတွင် အိန္ဒိယ၊ မောရစ်ရှ၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မော်လ်ဒိုက်ဗ်တို့ ပါဝင်ပြီး အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကော်မရှင်၌ အိန္ဒိယ၊ မောရစ်ရှ၊ ဆေးချဲလ်စ်၊ မာဒါဂက်စ်ကာ၊ မာယော့နှင့် ရီယူနီယံကျွန်းတို့ ပါဝင်သည်။

မောရစ်ရှနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယထံမှ ခိုင်မာသည့် အထောက်အပံ့များကို ရရှိခဲ့ပြီး အိန္ဒိယသည် မောရစ်ရှ၏ ကမ်းခြေ စောင့်တပ်ဖွဲ့ကို ခေတ်မီအောင် ကူညီပေးခဲ့သလို အခြေခံ အဆောက်အဦများ တည်ဆောက်ကာ အဓိကကျသည့် ပရောဂျက်များကိုလည်း စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

ထိုပရောဂျက်များထဲတွင် မြေအောက်ရထားလမ်းစီမံကိန်း၊ တရားရုံးချုပ်အသစ် ဆောက်လုပ်ရေး၊ အိုးအိမ် တည်ဆောက်ရေး၊ ဆေးရုံသစ် တည်ဆောက်ရေးတို့ ပါဝင်သည်။

သို့သော်လည်း အိန္ဒိယသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဒေသ(IOR)တွင် ဩဇာအာဏာ ချဲ့ထွင်နေသည့် တရုတ်၏ စိန်ခေါ်မှု နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ဂေါဝန် (Galwan) မြစ်အတွင်း အိန္ဒိယစစ်သားများနှင့် တရုတ်စစ်သားများ ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခဲ့ ပြီးနောက် အိန္ဒိယနှင့်တရုတ်ကြား တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည် မော်လ်ဒိုက်၊ သီရိလင်္ကာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစရှိသည့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများနှင့် ခိုင်မာသော ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို လျှော့ချခဲ့သည်။

ထို့ပြင် တရုတ်သည် အိန္ဒိယထက် စီးပွားရေးအင်အား ပိုမိုကြီးမားနေပြီး ဥပမာပြရမည်ဆိုပါက မောရစ်ရှနှင့် အိန္ဒိယကြား ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုး ဒေါ်လာ ၅၅၄ သန်း ရှိခဲ့ချိန်တွင် မောရစ်ရှနှင့် တရုတ်အကြား ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုး သည် ဒေါ်လာ ၁.၁ ဘီလီယံရှိခဲ့သဖြင့် တရုတ်၏ ကုန်သွယ်မှုသည် ၂ ဆ နီးပါး ပိုမိုများပြားနေသည်။

ထို့ကြောင်း အိန္ဒိယသည် ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုး ကွာဟချက်ကို လျှော့ချချင်နေပြီး MAHASAGAR မူဝါဒသည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာနိုင်ငံများအား ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့များ ပိုမိုပေးအပ်လိုသည့် အိန္ဒိယ၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့ရေးရာ အခင်းအကျင်းမှာ ပြောင်းလဲနေပြီး အမေရိကန်သည် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် ပြည်တွင်းရေးကို ပိုမိုအာရုံစိုက်လာကာ တရုတ်နှင့် ပြိုင်ဆိုင်မှု ပိုမိုမြင့်တက်နေသည်။

တရုတ်၏ ပတ်လမ်း၊ရပ်ဝန်းစီမံကိန်း (BRI) သည်လည်း ဒေသတွင်း လျှင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့လာသည်။

ထိုအချက်များကြောင့် အိန္ဒိယသည် SAGAR မူဝါဒမှ MAHASAGAR မူဝါဒသို့ ပြောင်းလဲခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီကိုတွေ့ရစဉ်

အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ နိုင်ငံအများအပြားသည် ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်ပြောင်းလဲမှု၊ ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှု သို့မဟုတ် ကပ်ရောဂါများကဲ့သို့သော သမားရိုးကျ မဟုတ်သည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် အသင့် အနေအထား မဟုတ်သေးပေ။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယသည် ထိုနိုင်ငံများအတွက် စိတ်ချယုံကြည်ရသည့် လုံခြုံရေး အထောက်အပံ့ပေးသည့် နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်လိုခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် အိန္ဒိယအတွက် ပြဿနာတစ်ခုမှာ ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန(MEA)၏ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာတွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအတွက် လျာထားခဲ့သည့် ဘတ်ဂျက်သည် ကျဆင်းနေခဲ့သဖြင့် MEA ၏ ပြည်ပ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော်သည့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို လျော့ပါးစေခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

 အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးကော်မတီ၏ ၂၀၂၄-၂၅ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာတွင် MEA သည် လာမည့် ၅ နှစ်အတွင်း ၎င်း၏ ရည်မှန်းချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် တစ်နှစ်လျှင် ရန်ပုံငွေ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုမိုလိုအပ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အိန္ဒိယအနေဖြင့် ငွေကြေး အထောက်အပံ့ကို တိုးမြှင့်ခြင်းမရှိပါက MAHASAGAR အစီအစဉ်သည် လေထဲတွင် တိုက်အိမ် ဆောက်နေသည့် အဆင့်မှာပင် ရှိနေဦးမည်ဖြစ်သည်။

MAHASAGAR မူဝါဒ အောင်မြင်ရန်အတွက် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ငွေကြေး ပိုမိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံခြင်း၊ အာဆီယံ၊ Quad နှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုခိုင်မာသော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ တည်ဆောက်ခြင်း၊ တရုတ်နှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရန် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို တိုးမြှင့်ခြင်း၊ IPOI နှင့် ကိုလံဘိုလုံခြုံရေးအစည်းအရုံး ကဲ့သို့ ဒေသတွင်း အဖွဲ့များကို ပိုမိုခိုင်မာ အားကောင်းအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း အစရှိသည့် အရာများကို လုပ်ဆောင်ရ မည်ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏ ကြီးမားသော စိတ်ကူးစိတ်သန်းများကို ငွေကြေးနှင့် ကြိုးစားအားထုတ်မှုတို့ကို ပူးပေါင်းပြီး လုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက MAHASAGAR သည် အိန္ဒိယကို အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင် ပိုမိုအင်အားကြီးမားသည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာစေနိုင်ပြီး ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး၊ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် တည်ငြိမ်ရေးတို့ကို အထောက်အကူ ပြုပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times

CNI Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၁

ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဆုကို ၁၅ ကြိမ်အထိ ရရှိထားပြီး ဘုရင်အဖြစ် တင်စားခြင်း ခံထားရတဲ့ ရီးရယ်လ် အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ကွာတားဖိုင်နယ် ပထမအကျော့ပွဲစဉ်မှာ အာဆင်နယ်အသင်းကို ၃ ဂိုး- ဂိုးမရှိနဲ့ ဂိုးပြတ် အရေးနိမ့်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဒီရလဒ်ဟာ အံ့အားသင့်စရာ ရလဒ်ဖြစ်ခဲ့သလို ဂိုးသမား ကော့တွိုက်စ်သာ ဂိုးကာကွယ်မှုတွေ မပြုလုပ်နိုင်ရင် ရီးရယ်လ်အသင်းအတွက် အရှက်ကွဲစရာ ရလဒ်မျိုး ကြုံတွေ့ရနိုင်တာပါ။

ရီးရယ်လ်အသင်း ကွင်းလယ်လူ ဘယ်လင်ဂမ်က အာဆင်နယ်အသင်းကို ၃ ဂိုးပဲပေးပြီး အရေးနိမ့်ခဲ့တာ ကံကောင်းခဲ့တယ်လို့တောင် ပွဲအပြီးအင်တာဗျူးမှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ 

ဗီနီစီးယက်စ်၊ ဘတ်ပီ၊ ဘယ်လင်ဂမ်နဲ့ ရိုဒရီဂိုတို့လို ကြယ်ပွင့် ကစားသမားတွေရှိနေတဲ့ ရီးရဲလ်အသင်းရဲ့ တိုက်စစ်ပိုင်းက အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ခံစစ်ကို ကြီးမားတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ မပြုလုပ်နိုင်ခဲ့တာက ရီးရယ်လ် အသင်းအတွက် စိုးရိမ်ဖို့ကောင်းတာပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်း ကစားသမားတွေနဲ့ နည်းပြ အန်ဆယ်လော့တီက ဒုတိယအကျော့မှာ ဘာမဆိုဖြစ်သွားနိုင် တယ်လို့ ပြောပြီး သူတို့ရဲ့ယုံကြည်မှုကို ပြသခဲ့ကြပါတယ်။ 

 ရီးရယ်လ်အသင်းနဲ့ အာဆင်နယ်အသင်း ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

တကယ်တမ်း လက်တွေ့မှာရော ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ အိမ်ကွင်းမှာ အာဆင်နယ်အသင်းကို ၃ ဂိုးပြတ် ပြန်သွင်း နိုင်မလားဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေတာပါ။

ရီးရယ်လ်အသင်းရဲ့ တိုက်စစ်ကစားသမားတွေသာ ဂိုးရနိုင်မယ့် အခွင့်အရေးတွေကို အကောင်းဆုံး အသုံးချနိုင် မယ်ဆိုရင် ၃ ဂိုးဟာ သူတို့အတွက် ခက်ခဲနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

ဒါပေမယ့် အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ခံစစ်ကို ကျော်ဖြတ်နိုင်ဖို့က သူတို့အတွက် အခက်အခဲရှိနိုင်ပါတယ်။ 

အာဆင်နယ်အသင်းဟာ အဓိကနောက်ခံလူ ဂါဘရီရယ်လ် ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူနေရလို့ စိုးရိမ်စရာရှိခဲ့ပေမယ့် ပထမအကျော့မှာ ရီးရယ်လ်အသင်းရဲ့ တိုက်စစ်ကို အကောင်းဆုံး ထိန်းချုပ်ပြခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတာပါ။ 

ဒီရာသီ အာဆင်နယ်အသင်း ကစားထားတဲ့ ပွဲတွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် သူတို့ကို ဘယ်အသင်းကမှ ၂ ဂိုးထက် ပိုပြီး သွင်းယူထားနိုင်တဲ့ အသင်းမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါက အာဆင်နယ်အသင်းရဲ့ ခံစစ်ကြောင်း ဘယ်လောက်အထိ ကောင်းမွန်နေလဲဆိုတာ ပြသနေတာပါ။ 

အာဆင်နယ်အသင်းဟာ တိုက်စစ်မှူးတွေ ဒဏ်ရာကြောင့် မပါဝင်နိုင်ပေမယ့် သူတို့မှာ နေရာစုံကနေ ဂိုးသွင်းယူနိုင်တဲ့ ကစားသမားတွေရှိပြီး သူတို့ရဲ့ တည်ကန်ဘောတွေဟာ ပြိုင်ဘက်တိုင်းကို ဒုက္ခပေးနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ပြီးတော့ အာဆင်နယ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်မှာ ရီးရယ်လ်အသင်းကို မရှုံးနိမ့်သေးဘူးဆိုတဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ အချက်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားတာပါ။

ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ မတူညီတဲ့အသင်းပေါင်း ၁၁၁ သင်းကို အနိုင်ယူထားပေမယ့် ဒီအထဲ မှာ အာဆင်နယ်အသင်း ပါဝင်ခဲ့ခြင်းမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဆင်နယ်အသင်းကို ကွာတားဖိုင်နယ် ပထမအကျော့မှာ အရေးနိမ့်ခဲ့တဲ့ ရလဒ်ကြောင့် ရီးရယ်လ်အသင်းနည်းပြ အန်ဆယ်လော့တီဟာ နည်းပြရာထူးအတွက် ဖိအားတွေကို ခံစားနေရတာပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းသာ ချန်ပီယံလိဂ် ပြိုင်ပွဲကနေ ထွက်ခဲ့ရရင် အန်ဆယ်လော့တီဟာ နည်းပြအဖြစ်ကနေ ထုတ်ပယ်ခံရဖွယ်ရှိတယ်လို့ စပိန်မီဒီယာတွေက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

အဲဒါကြောင့် အန်ဆယ်လော့တီ အနေနဲ့ သူ့ရဲ့နည်းဗျူဟာတွေကို ဘယ်လိုတွေ ပြောင်းလဲပြီး ဒုတိယအကျော့ ပွဲစဉ်အတွက် ပြင်ဆင်လာမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ချင်စရာ ကောင်းနေပါတယ်။

ရီးရယ်လ်အသင်းနဲ့ အာဆင်နယ်အသင်း ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ဒုတိယအကျော့ပွဲစဉ်မှာ ရီးရယ်လ်အသင်းအနေနဲ့ ဂိုးရဖို့ကို ဦးတည်ပြီး တိုက်စစ်ဖွင့်ကစားရင် အာဆင်နယ် အသင်းကို ဂိုးတွေ ပြန်ပေးရနိုင်လို့ ဒီပွဲဟာ ရီးရယ်လ်အသင်းအတွက် ခက်ခဲမယ့် ပွဲစဉ်ဖြစ်လာမယ် ဆိုတာ သေချာနေတာပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ချန်ပီယံလိဂ် ပြိုင်ပွဲတွေမှာလည်း မဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေကနေ ပြန်လာနိုင်တဲ့ အခိုက်အတန့်တွေ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ဖူးပါတယ်။

အဲဒါကြောင့် အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရမယ့် ဒုတိယအကျော့ ပွဲစဉ်မှာ ရီးရယ်လ်အသင်း ပြန်လာနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြတဲ့ သူတွေလည်းရှိသလို မပြန်လာနိုင်တော့ဘူးလို့ သုံးသပ်နေကြတဲ့ သူတွေလည်းရှိနေတာပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းအနေနဲ့ လက်ရှိ ချန်ပီယံဆုကို ဆက်ထိန်းသိမ်းချင်တယ်ဆိုရင် အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ပွဲစဉ်မှာ မဖြစ်နိုင်တဲ့အရာတွေကို လုပ်ပြရမှာဖြစ်ပြီး တကယ်ရော လုပ်ပြနိုင်မလားဆိုတာ ချန်ပီယံလိဂ်ကွာတားဖိုင်နယ် ဒုတိယအကျော့ပွဲစဉ်မှာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက်မှုများအောက်မှ အမေရိကန်

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ် ၊ ဧပြီ ၆

ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် သတင်းများသည် ပြန့်ကျဲနေပြီး ပုံပြင်ဆန်ပုံရသော်လည်း ဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက်မှုသည် အလေးအနက်ထားရမည့် အရေးကိစ္စတစ်ခုဖြစ်သည်။

တရုတ်အစိုးရနှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိသည့် ဟက်ကာများသည် Microsoft ၏ အီးမေးလ် cloud စနစ်၊ အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတို့၏ အီးမေးလ်စနစ်များကို ဖောက်ထွင်း ဝင်ရောက် ခဲ့သည်။

အခြား ဟက်ကာများသည် ဂူအမ်ရှိ အမေရိကန်စစ်တပ်၏ ဆက်သွယ်ရေးစနစ်များ၊ ရေတပ်၏ အမှတ် ၇ စစ်သင်္ဘောအုပ်စုအတွက် ထိန်းချုပ်ကွပ်ကဲရေးစင်တာ၏ စနစ်များအတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။

Salt Typhoon အမည်ရှိ တရုတ်ဟက်ကာ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် Cisco Router များ၏ အားနည်းချက်များကို အသုံးချပြီး AT&T နှင့် Verizon အပါအဝင် အမေရိကန် ဆက်သွယ်ရေးကုမ္ပဏီ ၉ ခုကို ဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက် ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ထိုဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက်မှုသည် အမေရိကန်သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံး ထောက်လှမ်းရေး ကျိုးပေါက်မှုများထဲတွင် တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံ လုံခြုံရေးအေဂျင်စီ (CISA) သည် ထိုကဲ့သို့ ကြီးမား သည့် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး နောက်ဆုံးရ အချက်အလက်များကို ထုတ်ပြန်ပေးနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိ ကြောင်း New York Times သတင်းစာက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

ထိုဖြစ်စဉ်များကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် မည်သူ့တွင် တာဝန်ရှိနေသည်ဆိုခြင်းကို တစ်နှစ်ကျော်ကြာသည်အထိ တိကျစွာ မသိရသေးပေ။ 

တရုတ်သူလျှိုများကလည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ဖုန်းများကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

Ransomware အသုံးပြုနေစဉ်

တရုတ်သည် အမေရိကန်၏ အရေးကြီးသည့် အခြေခံ အဆောက်အအုံများတွင် အန္တရာယ်ရှိသော အဖျက်ဆော့ဖ်ဝဲ (malware) များ ထည့်သွင်းထားကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရက သတိပေးခဲ့သည်။ ထို malware များကို အချိန် မရွေး အသက်သွင်းနိုင်သည်။

CrowdStrike ဆော့ဖ်ဝဲကုမ္ပဏီ၏ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သူလျှိုခြိမ်းခြောက်မှု အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၂၄ ခုနှစ် တွင် တရုတ်၏ ဆိုက်ဘာသူလျှို လှုပ်ရှားမှုသည် ၁၅၀ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

ရုရှားနိုင်ငံသည်လည်း ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများ ကြီးကြီးမားမား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ခြိမ်းခြောက် ငွေညှစ်ရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် Ransomware တိုက်ခိုက်မှုများသည် ကုမ္ပဏီများကိုသာမက ကျောင်းများ၊ ဘုရားကျောင်းများ၊ ဆေးရုံများနှင့် သွေးလှူဘဏ်များကိုပင် ပစ်မှတ်ထားလာခဲ့ကြသည်။

BadPilot အမည်ရှိ ရုရှားဟက်ကာ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် အင်္ဂလိပ်စကားပြောသည့် နိုင်ငံများရှိ အဖွဲ့အစည်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း Microsoft ကုမ္ပဏီက ဖော်ပြခဲ့သည်။

၎င်းတို့၏ ပစ်မှတ်များထဲတွင် စွမ်းအင်၊ ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ သင်္ဘော၊ လက်နက် ထုတ်လုပ် ရေးနှင့် အစိုးရအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။

အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များအပေါ် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများကို ပုလဲဆိပ်ကမ်း တိုက်ခိုက်မှုနှင့် နှိုင်းယှဉ် ဖော်ပြရမည်ဆိုပါက “ပုလဲဆိပ်ကမ်းတိုက်ခိုက်မှု ဒစ်ဂျစ်တယ်ဗားရှင်း” ဟု ပြောနိုင်သည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အမေရိကန် နည်းပညာကုမ္ပဏီများသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စနစ်များစွာကို တည်ဆောက် ထားသောကြောင့် အခြားနိုင်ငံများ အတွက်လည်း အန္တရာယ်ရှိသည်။

တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့သည် ဒေတာခိုးယူရန်နှင့် သတင်းမှားများဖြန့်ရန် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများကို အသုံးပြုလျက် ရှိသည်။

ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှု အားလုံးသည် တစ်ကြိမ်တည်းတွင် တစ်ပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်ပွားခဲ့မည်ဆိုပါက အမေရိကန် သည် ပြင်းထန်စွာ တုန့်ပြန်ဖွယ်ရှိသည်။ အတိတ်ကာလက အမေရိကန်သည် ပုလဲဆိပ်ကမ်း တိုက်ခိုက်ခံရမှု၊ 9/11 တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်စဉ်များတွင် ပြင်းထန်သည့် တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများဖြင့် တုန့်ပြန်ခဲ့ဖူးသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ အမေရိကန်၏ ရန်ဘက်များသည် သမိုင်းပေး သင်ခန်းစာများကို ရရှိထားခဲ့ကြပြီးဖြစ်သည်။

အမေရိကန်၏ ရန်ဘက်များသည် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားစေနိုင်သော အခြေအနေကို ဦးတည်သွားစေနိုင်သည့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ရင်ဆိုင်မှုများကို ရှောင်ရှားမည်ဖြစ်သည်။

တရုတ် စစ်မဟာဗျူဟာ ဒသနပညာရှင်ကြီး ဆွန်ဇူး (Sun Tzu) ရေးသားခဲ့သည့် “စစ်ပွဲ၏ အမြင့်ဆုံး အနုပညာ သည် မတိုက်ခိုက်ဘဲ အနိုင်ယူခြင်းဖြစ်သည်”ဆိုသည့် စာသားအတိုင်း ကျင့်သုံးကြလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

၁၉၄၁ ခုနှစ်က ပုလဲဆိပ်ကမ်း တိုက်ခိုက်ခံရချိန်တွင် ထိုအချိန်က အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင် နေသည့် ဖရန့်ကလင်း ဒီ ရုစဗဲ့ (Franklin D. Roosevelt) ကဲ့သို့ ပြင်းထန်စွာ လက်တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်၏ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးနှင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံ လုံခြုံရေးအေဂျင်စီကို တွေ့ရစဉ်

သို့သော် လက်ရှိ ထရမ့် အစိုးရအဖွဲ့သည် ချက်ချင်းတုန့်ပြန် ဆောင်ရွက်ရမည့်အစား ကြီးမားသည့် အမှားများကို သာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုအမှားများအနက် တစ်ခုမှာ ထရမ့်သည် CISA ဝန်ထမ်းများကို လျှော့ချခဲ့ပြီး ဆိုက်ဘာနှင့်ပတ်သက်ပြီး အတွေ့အကြုံမရှိသည့် ရှေ့နေတစ်ဦးကို အိမ်ဖြူတော်၏ ဆိုက်ဘာ အကြီးအကဲအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ယီမင်ရှိ ဟူရ်သီသူပုန်များကို စစ်ရေးအရ တိုက်ခိုက်မည့် လျှို့ဝှက်အဆင့် အသေးစိတ် အချက်အလက် များသည့် Signal အက်ပလီကေးရှင်း၏ group chat တွင် ပေါက်ကြားသွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်နှင့်ရုရှား၏ ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်မှုများကို အမေရိကန်၏ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍရော အစိုးရကပါ ထိရောက်စွာ တုန့်ပြန်နိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိသည်ကို မြင်တွေ့ရသည်။

အကြောင်းရင်းတစ်ခုမှာ ဒီမိုကရေစီ လူ့အဖွဲ့အစည်းများတွင် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိက အကြား စည်းရုံးညီညွတ်မှုရှိစေရန် ခက်ခဲခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။

ခေါင်းဆောင် အများအပြားကလည်း ပြဿနာ၏ အတိမ်အနက်ကို ဝန်ခံရန် ငြင်းဆိုနေသည်။ 

လုပ်ငန်းအမှုဆောင်များကလည်း စစ်မှန်သော ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးထက် တရားဥပဒေဆိုင်ရာ အကာအကွယ်များ ကို အားကိုးအားထားပြုနေကြသည်။

ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် ဆိုက်ဘာတိုက်ခိုက်ခံရသည့် အခါမျိုးတွင် ၎င်းတို့သည် လုပ်ငန်းစံနှုန်းများကို လိုက်နာမှုရှိ ကြောင်း သက်သေပြရန်အတွက် ရှေ့နေများနှင့် ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ကုမ္ပဏီများကို ငှားရမ်းလေ့ရှိသည်။ 

သို့သော် ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ချွတ်ယွင်းချက်များကို အဖြေရှာရန် အားနည်းတတ်ကြသည်။

ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးကို အာရုံစိုက်ရမည့်အစား ကုမ္ပဏီများသည် ငွေကြေးဆုံးရှုံးမှုကို ရှောင်ရှားရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဂုဏ်သတင်းများကို ကာကွယ်ရန် ကြိုးစားကြသည်။

နည်းပညာကုမ္ပဏီများကလည်း ၎င်းတို့၏ အားနည်းချက်များကို ဝန်ခံရန် တွန့်ဆုတ်တတ်ကြသည်။

၎င်းတို့သည် cloud computing နှင့် ဒေတာ သိမ်းဆည်းရေးအတွက် ခိုင်မာသော လုံခြုံရေး ကတိကဝတ်များကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသော်လည်း တရုတ်ဟက်ကာများက ထိုကုမ္ပဏီများ၏ အားနည်းချက်များကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

TikTok ကုမ္ပဏီကိုတွေ့ရစဉ်

သောက်သုံးရေ၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား၊ ဘဏ္ဍာရေး၊ ဆက်သွယ်ရေး၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတို့ ကဲ့သို့ လုပ်ငန်းများကို ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများက လုပ်ကိုင်နေခြင်းကြောင့် အမေရိကန်အစိုးရသည် အရေးကြီးသည့် ထိုလုပ်ငန်းများကို အပြည့်အဝ ကာကွယ်ပေးနိုင်ခြင်းမရှိပေ။

အနောက်နိုင်ငံများမှ အစိုးရများသည် ဒစ်ဂျစ်တယ် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ရန် ကောင်းစွာ စီစဉ်ထားခြင်း မရှိဘဲ အရေးကြီးသော အချက်အလက်များကို အမြဲမပြတ် မျှဝေလေ့မရှိပေ။

စီအိုင်အေ အပါအဝင် အမေရိကန်ထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီ ၁၈ ဖွဲ့အထိ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ထောက်လှမ်း ရေး အသိုက်အဝန်း (IC) သည် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု အားနည်းခြင်းကြောင်း 9/11 တိုက်ခိုက်မှုကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိပေ။

တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး အေဂျင်စီများသည် ဆိုက်ဘာခြိမ်းခြောက်မှုဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို နားလည်ရန်နှင့် မျှဝေရန် ရုန်းကန်နေရသည်။

ကာကွယ်ရေး ဝန်ထမ်းအင်အား ၃ သိန်းခန့်ရှိသည့် အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနသည်ပင် ခိုင်မာသော ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး အစီအစဉ်များကို ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

ထို့ပြင် အမေရိကန်နိုင်ငံသား သန်း ၁၇၀ ကျော်က TikTok ကို အသုံးပြုနေခြင်းသည် ပြဿနာ၏ တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖြစ်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောသည်။

TikTok သည် ထုတ်လုပ်ခဲ့ဖူးသမျှ ဒစ်ဂျစ်တယ် လက်နက်များထဲတွင် အစွမ်းထက်ဆုံး ဒစ်ဂျစ်တယ် လက်နက် တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် DeepSeek၊ Shein နှင့် Temu ကဲ့သို့ အခြားသော တရုတ် အက်ပလီကေးရှင်းများသည်လည်း အသုံးပြု သူများ၏ ဒေတာကို ထိန်းချုပ်မှု အနည်းငယ်ဖြင့် စုဆောင်းသည်။

ထိုပြသနာများကို ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများရှိနေပြီး ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ဒစ်ဂျစ်တယ် ဝန်ဆောင်မှု ဝန်ကြီးဌာန ထူထောင်ရန် အကြံပြုနေကြသည်။

အချို့ကမူ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးအတွက် အစိုးရနှင့် ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများ ပေါင်းစည်းထားသည့် အထူးအဖွဲ့တစ်ခု ဖွဲ့စည်းရန် အဆိုပြုနေကြသည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်အနေဖြင့် အချိန်မနှောင်းမီ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေး ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် အချိန်မီ အကောင်အထည်ဖော် လုပ်ဆောင်သင့်ပေသည်။

Source: Asia Times

CNI Sport Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၄

ဒီရာသီ နည်းပြလူးဝစ်အင်းနရစ် လက်ထက် ပီအက်စ်ဂျီအသင်းရဲ့ ရလဒ်နဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ဟာ အလွန် ကောင်းမွန်နေပြီး ဆုဖလား ၄ လုံး ရယူနိုင်မယ့် လမ်းကြောင်းပေါ်မှာ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်း မက်ဆီ၊ နေမာ၊ ဘတ်ပီတို့လို ကမ္ဘာအကောင်း ဆုံးကစားသမား တွေနဲ့ အသင်းကို တည်ဆောက်ခဲ့ပေမယ့် မျှော်လင့်သလို ဖြစ်မလာခဲ့တာပါ။

အဲဒါကြောင့် နည်းပြလူးဝစ်အင်းနရစ်ဟာ လူငယ်ကစားသမား ကြယ်ပွင့်တွေနဲ့ အသင်းကို တည်ဆောက်ပြီး အပြောင်းအလဲတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

စပိန်လူမျိုးနည်းပြ လူးဝစ်အင်းနရစ်ဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းရဲ့ အနာဂတ်အတွက်ပါ ရည်ရွယ်ပြီး အသင်းကို တည်ဆောက်ကာ နာမည်ကြီး ကစားသမားအချို့ကို ထွက်ခွာခွင့်ပေးခဲ့တာပါ။

လူးဝစ်အင်းနရစ်ဟာ ဘတ်ပီ ရှိခဲ့တဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီကတည်းက ဘတ်ပီ မပါဝင်တဲ့ လူစာရင်းကို အသုံးပြုပြီး အသင်းကို စမ်းသပ်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဒီရာသီအစပိုင်းမှာ အနည်းငယ် ရုန်းကန်ခဲ့ရပေမယ့် နည်းပြ လူးဝစ်အင်းနရစ်ရဲ့ ကစားကွက် နည်းစနည်နဲ့ ကစားသမားသစ်တွေ အံ့ဝင်လာတဲ့ အချိန်မှာ အလွန်ကောင်းမွန်လာခဲ့တာကို မြင်တွေခဲ့ရတာပါ။

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ပြင်သစ်လိဂ်နဲ့ ဖလားပြိုင်ပွဲတွေဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းအတွက် မခက်ခဲတာကြောင့် ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲဟာ သူတို့အတွက် အဓိကစမ်းသပ်ရမယ့် ပြိုင်ပွဲဖြစ်ပါတယ်။

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဒီရာသီ ချန်ပီယံလိဂ် အုပ်စုပွဲစဉ် ၅ ပွဲ ကစားအပြီးမှာ ၁ ပွဲသာ အနိုင်ရခဲ့တာကြောင့် ပြိုင်ပွဲကနေ ထွက်ခွာရဖို့ နီးစပ်ခဲ့တာပါ။

ဒါပေမယ့် နည်းပြလူးဝစ်အင်းနရစ်ရဲ့ ဦးဆောင်မှုနဲ့ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ် အုပ်စုနောက်ဆုံး ၃ ပွဲစလုံး အနိုင်ရခဲ့ပြီး ပလေးအောဖ့် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ကို ရရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။  

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ် ပလေးအောဖ့်မှာ ပြင်သစ်လီဂူး-၁ ပြိုင်ဘက် ဘရက်စ်အသင်းကို နှစ်ကျော့ ပေါင်း ရလဒ် ၁၀ ဂိုး-ဂိုးမရှိနဲ့ ဂိုးပြတ်အနိုင်ရပြီး ၁၆ သင်းအဆင့်ကို တက်နိုင်ခဲ့တာပါ။

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ၁၆ သင်းအဆင့်မှာ ချန်ပီယံလိဂ်အုပ်စု အဆင့်အမှတ်ပေးဇယား ထိပ်ဆုံးနေရာမှာ ရပ်တည်ခဲ့တဲ့ လီဗာပူးလ်အသင်းနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ လီဗာပူးလ်အသင်း ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲကနေ ပီအက်စ်ဂျီအသင်း ထွက်ခွာရနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်မှုတွေ ရှိခဲ့ကြပေမယ့် လက်တွေ့မှာ တော့ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ လီဗာပူးလ်အသင်းကို နှစ်ကျော့စလုံး အသာစီးနဲ့ ကစားပြီး ကွာတားဖိုင်နယ်ကို တက်နိုင်ခဲ့တာပါ။

ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းရဲ့ အလိုချင်ဆုံးဆုဖလား ဖြစ်တာကြောင့် ဒီဆုဖလားကို ရယူနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ချက်ကို အသက်ဆက်နိုင်ခဲ့တာဟာ သူတို့အတွက် ကျေနပ်စရာဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ 

ဒီရာသီ နည်းပြလူးဝစ်အင်းနရစ် လက်ထက် ပီအက်စ်ဂျီအသင်း ရလဒ်ကောင်းတွေ ရယူနိုင်ခဲ့တာမှာ တောင်ပံ ကစားသမား ဒမ်ဘီလီရဲ့ စွမ်းဆောင်မှုတွေကလည်း အဓိကကျခဲ့တာပါ။ 

ဘာစီလိုနာအသင်းမှာ ကစားခဲ့ချိန်တုန်းက ဒဏ်ရာကြောင့် မကြာခဏဆိုသလို အနားယူနေခဲ့ရလို့ ဆေးရုံ အုပ်ကြီး လို့ နာမည်ပြောင်ရထားတဲ့ ဒမ်ဘီလီဟာ ဘောလွန်းဒီအော ဆန်ခါတင်စာရင်းမှာ ပါဝင်မယ့် ခြေစွမ်းတွေနဲ့ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းကို ရလဒ်ကောင်းတွေ ရယူပေးနိုင်ခဲ့တဲ့ ကစားသမားတွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဒီရာသီမှာ ပြင်သစ်လီဂူး-၁ နဲ့ ပြင်သစ်စူပါဖလားတို့ကို ရရှိထားပြီး ပြင်သစ်ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ဗိုလ်လုပွဲနဲ့ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ကွာတားဖိုင်နယ်ကို ရောက်ရှိထားတာပါ။ 

နည်းပြ လူးဝစ်အင်းနရစ်ကို တွေ့ရစဉ်

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဒီရာသီမှာ သွင်းဂိုး ၁၂၀ ကျော် သွင်းယူထားပြီး ပေးဂိုးက ၄၀ ကျော်သာ ပေးထားရကာ နည်းပြ လူးဝစ်အင်းနရစ် လက်ထက် မှော်ဝင်တဲ့ ရာသီတစ်ခုကို ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းအနေနဲ့ မှော်ဝင်တဲ့ရာသီ အမှန်တကယ် ဖြစ်ဖို့ဆိုရင် ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဆုဖလားရယူနိုင်ဖို့ လိုအပ်နေတာပါ။ 

ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားသာ ရယူနိုင်ခဲ့ရင် ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ တစ်ရာသီအတွင်း ဆုဖလား ၄ လုံးစလုံး ရယူနိုင်မယ့် မှတ်တမ်းကောင်းကို ပိုင်ဆိုင်သွားဖို့ ရှိနေပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် နည်းပြလူးဝစ်အင်းနရစ် အနေနဲ့ အနာဂတ်အတွက်ပါ ရည်ရွယ်ပြီး တည်ဆောက်နေတဲ့ ပီအက်စ်ဂျီ အသင်းကို သမိုင်းဝင် အောင်မြင်မှုမျိုးရအောင် လုပ်ပေးနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ် ၊ မတ်လ ၂၉

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ပဋိပက္ခများ၏ အကျိုးဆက်များထဲ၌ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ချင်းပြည်နယ်နှင့် အိန္ဒိယ၏ မီဇိုရမ် (Mizoram) ပြည်နယ်ရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများ၏ သမိုင်းဝင် အနှောင်အဖွဲ့များ ပေါင်းစည်းခြင်းလည်း ပါဝင်လာခဲ့သည်။

ထိုဒေသသည် မီဇို-ချင်း-ကူကီး-ဇို မျိုးနွယ်စုများ စုစည်းနေထိုင်ရာ ဒေသဖြစ်သည်။

ထိုလူမျိုးများသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြပြီး ဒေသိယစကား အမျိုးမျိုး ပြောဆိုကြသော်လည်း တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်သည့် ရည်မှန်းချက်မှာမူ တူညီနေကြသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်က အာဏာကို လွှဲပြောင်းရယူခဲ့ပြီးနောက် လအနည်းငယ် အကြာမှာပင် ချင်းပြည်နယ် နှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမှ ထောင်နှင့်ချီသည့် စစ်ဘေး ဒုက္ခသည်များသည် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သို့ နယ်စပ် ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။

ထိုဖြစ်ရပ်သည် ၁၉၈၈ ခုနှစ် လူထုအုံကြွမှုအပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အခြေအနေကို ပြန်ပြောင်း အောင့်မေ့စေခဲ့သည်။

မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သည် ဒုက္ခသည်များကို ကူညီရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။

ပြည်နယ်အစိုးရက ဒုက္ခသည်စခန်းများ ဆောက်လုပ်ရန် မြေနေရာများ လျာထားသတ်မှတ်ပေးခဲ့သည်။

အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းများကလည်း ဒုက္ခသည်များကို အကူအညီပေးရန် လိုအပ်သည့် အရင်းအမြစ်များကို စုဆောင်းထားပြီး လက်ရှိတွင် ဒုက္ခသည် အရေအတွက် ၃၁,၀၀၀ ခန့်ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။

မီဇိုရမ်ပြည်နယ်သည် ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကီလိုမီတာ ၅၁၀ အရှည်ရှိ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည်။

ထိုပြည်နယ် ၂ ခုစလုံးမှ ဒေသခံများသည် ကန့်သတ်ချက်မရှိဘဲ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် သွားလာခွင့်ရှိခဲ့သည်။

မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ချင်းသူပုန် ၂ ဖွဲ့ပေါင်းစည်းရေးသဘောတူညီကြစဉ်

မကြာသေးမီက အိန္ဒိယအစိုးရသည် နယ်စပ်ဒေသတလျှောက် သွားလာလှုပ်ရှားမှုကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်း လာခဲ့သည်။

သို့သော် အိန္ဒိယအစိုးရက နယ်စပ်ခြံစည်းရိုးခတ်မည့် အစီအစဉ်ကို ကြေငြာခဲ့ချိန်တွင် ထိုအစီအစဉ်ကို မီဇိုရမ် ပြည်နယ် သာမကဘဲ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် အိန္ဒိယ၏ အခြားပြည်နယ်များကပါ ဆန့်ကျင် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။

မြန်မာသူပုန်အဖွဲ့များ၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများသည် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် ခိုလှုံနေကြသည်မှာ အဆန်းတော့ မဟုတ်ပေ။

ချင်းပြည်နယ်ရှိ လက်နက်ကိုင်လှုပ်ရှားမှုအတွက် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်က ထောက်ပံ့ပေးမှုသည် တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်သည့် အင်အားချိန်ခွင်လျှာကို တိမ်းစောင်းစေရန် အဓိက ကျနေသည်။

လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အချို့၏ လုပ်ဆောင်မှုများကို ယုံကြည်ရမည်ဆိုပါက လက်ရှိတွင် တပ်မတော်သည် ချင်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံး၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းထက် မပိုသော နယ်မြေများကိုသာ ထိန်းချုပ်ထားသည်။

ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) အပါအဝင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အများအပြားသည် လွန်ခဲ့သည့် သုံးနှစ်အတွင်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှရရှိသည့် အကူအညီအတွက် ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပဋိပက္ခမဖြစ်ပွားမီ ချင်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်သူများသည် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကို နည်းမျိုးစုံဖြင့် မှီခိုအားထားခဲ့ရသည်။

အကြောင်းရင်းမှာ လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်နှစ်ခန့်အတွင်းက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်များနှင့် တိုင်းဒေသကြီး အားလုံး အနက် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှုန်း အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်ခဲ့သော ချင်းပြည်နယ်၏ စီးပွားရေး အခြေအနေမှာ ဆိုးရွားခဲ့ခြင်း ကြောင့် ဖြစ်သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် စစ်တမ်းတစ်ခုအရ အိမ်ထောင်စု ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးသည် စားနပ်ရိက္ခာ လုံခြုံမှု သတ်မှတ်ချက်တွင် အလွန်နိမ့်ကျသည့် နေရာ၌ ရှိနေခဲ့သည်ကို ဖော်ပြထားသည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနယ်စပ် အနီးတွင် နေထိုင်သော ချင်းပြည်နယ်မှ လူအများအပြားသည် ၎င်းတို့၏ စားဝတ်နေ ရေးအတွက် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ကို မှီခိုအားထားနေရသည်မှာ အံ့သြစရာကိစ္စတော့ မဟုတ်ပေ။

၎င်းတို့သည် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် မီဇိုရမ်နှင့် ကုန်စည်ကူးသန်း ရောင်းဝယ်မှုများ တွင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။

မဏိပူရပြည်နယ်မှာ ကူကီးနဲ့ကသည်း လူမျိုးရေးပဋိပက္ခဖြစ်ပွားစဉ်

မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှ တင်ပို့သည့် ကုန်ပစ္စည်းများမှာ ဆေးဝါး၊ လောင်စာဆီ၊ ဆိုလာပြားများ၊ ဟင်းရွက်ဆီ၊ ဆားနှင့် အဝတ်အထည်များမှအစ မူးယစ်ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်ရေးတွင် အသုံးပြုသည့် ဓာတုပစ္စည်းများအထိ ပါဝင်သည်။

လက်နက်ကိုင်များ ထိန်းချုပ်ထားသည့် နယ်မြေများကို ဝိုင်းဝန်းပိတ်ဆို့သည့် တပ်မတော်၏ “ဖြတ်လေးဖြတ်” ဗျူဟာကြောင့် အိန္ဒိယမှ ချင်းပြည်နယ်သို့ လောင်စာဆီ (ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇယ်) နှင့် ဆေးဝါးများ တင်ပို့မှု ပိုမိုမြင့်တက် ခဲ့သည်။

မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှ မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ကုန်စည်များကို လမ်းကြောင်းများစွာဖြင့် ဆက်လက် ထောက်ပံ့နေခြင်း ကြောင့် ချင်းပြည်နယ်တွင် ဆိုးရွားသည့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းသည် အဆိုးဆုံး အခြေအနေအထိ ရောက်ရှိခဲ့ခြင်းမရှိသေးပေ။

စျေးနှုန်းများ မြင့်တက်မှုနှင့် ဝယ်လိုအားများသည် တစ်ခါတစ်ရံ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်တတ်သော်လည်း နယ်စပ် နှစ်ဘက်ရှိ လူမျိုးစု အသိုင်းအဝိုင်းများကြားတွင် နီးကပ်သည့် ဆက်ဆံရေးများ ရှိနေခြင်းကြောင့် အခက်အခဲ အချို့ကို ပြေလည်စေခဲ့သည်။

မီဇို-ကူကီး-ဇို လူမျိုးစုများ နေထိုင်သည့်  မီဇိုရမ်ပြည်နယ် အပါအဝင် ဆက်စပ်နေသော အိန္ဒိယပြည်နယ်များ ဖြစ်သော မဏိပူရ၊ အာသံနှင့် တြိပူရ ပြည်နယ်များ အားလုံးကို စုစည်းကာ  “မဟာမီဇိုရမ်ပြည်နယ်” ကို ထူထောင်ရန် တောင်းဆိုမှုသည် မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း အားကောင်းလာခဲ့သည်။

ထိုအယူအဆသည် လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကတည်းက ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မီဇိုရမ်ပရာဒက်ရှ် လွှတ်တော်ကော်မတီသည် ၎င်း၏ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် မဟာမီဇိုရမ်ပြည်နယ်အတွက် တောင်းဆိုမှုကို ထည့်သွင်းထားသည်။

မီဇိုအမျိုးသားတပ်ဦး (MNF) သည် ၁၉၈၆ ခုနှစ် မီဇိုသဘောတူညီချက် ရရှိစေခဲ့သည့် အိန္ဒိယအစိုးရနှင့် ဆွေးနွေး မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ချိန်က အဆိုပါ နယ်မြေများ ပေါင်းစည်းရေးကိစ္စကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလက မဏိပူရပြည်နယ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခများကြောင့် ကူကီး-ဇို ကျေးရွာ များမှ လူပေါင်း ၁၀,၀၀၀ ခန့်သည် ၎င်းတို့၏ အိုးအိမ်များမှ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် ခိုလှုံခဲ့ရပြီးနောက် မဟာမီဇိုရမ်ပြည်နယ် ထူထောင်ရေး အယူအဆသည် ပိုမိုအားကောင်းလာခဲ့သည်။

ထိုအယူအဆသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ရွေးကောက်ပွဲများတွင်လည်း မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စ တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးပါတီ အားလုံးသည် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအားလုံးကို ပေါင်းစည်းရန် အချေအတင် ငြင်းခုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

 မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ချင်းသူပုန် ၂ ဖွဲ့ပေါင်းစည်းရေး ဆွေးနွေးအပြီးတွေ့ရစဉ်

၂၀၂၁ ခုနှစ်က မြန်မာနိုင်ငံမှ ဒုက္ခသည်များ ဝင်ရောက်မှုကို တားဆီးရန် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အိန္ဒိယပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန၏  အမိန့်ကို မီဇိုရမ်ပြည်နယ်အစိုးရက ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် ပြည်နယ်တွင်းရှိ ရပ်ရွာလူထုနှင့် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များက ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအကြား ပြည်နယ်တွင်း တွေ့ဆုံပွဲများ ကျင်းပခဲ့ကာ တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်နေသည့် ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအား စည်းလုံးညီညွတ်စေခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က အိုင်ဇောလ် (Aizawl) မြို့တော်အခြေစိုက် ဇိုမီးပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးအဖွဲ့ (ZORO) သည် ချင်းပြည်နယ်အတွင်း ဇိုမီးတော်လှန်ရေးအဖွဲ့ (ZRO) နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ကြား တိုက်ခိုက်မှုများ အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိစေရန် ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးသည့် အစည်းအဝေးကို ကျင်းပပေးခဲ့သည်။

ထိုကြိုးပမ်းမှုကြောင့် လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကို ရှောင်ရှားရန် နှစ်ဖက်ခေါင်းဆောင်များ၏ ကတိကဝတ် များနှင့်အတူ သဘောတူညီမှု ရရှိခဲ့ကြသည်။

ယခုလအစောပိုင်းတွင် မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် လာဒူဟိုမာ (Lalduhoma) သည် ချင်းပြည်နယ်ရှိ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အချို့မှ ခေါင်းဆောင်များကို ဖိတ်ကြားကာ အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားမှုများကို အဆုံးသတ်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ချင်းပြည်ကောင်စီ (CC) နှင့် နိုင်ငံတကာ ချင်းအမျိုးသားအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) တို့သည် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ရက်က ပေါင်းစည်းညီညွတ်သော ချင်းအမျိုးသားကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ 

ထိုသဘောတူညီချက် မတိုင်မီကလည်း (K. Vanlalvena) က ချင်းပြည်နယ်ရှိ ချင်းပြည်ကောင်စီရုံးသို့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် လွှတ်တော်အမတ် ကေ ဗန်လာဗီနာ သွားရောက်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့်ပူးပေါင်းရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။

မြန်မာတပ်မတော်ကမူ အိန္ဒိယနိုင်ငံရေး သမားများအနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့် “ကိုယ်ကျိုးစီးပွားရှာမှုများ” ကို ရှောင်ရှားရန် တိုက်တွန်းထားသည့် ကြေညာချက်ဖြင့် ပြင်းထန်စွာ တုန့်ပြန်ခဲ့သည်။

အချုပ်ဆိုရပါမူ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်  ပံ့ပိုးကူညီမှုကြောင့် မြန်မာ့တပ်မတော် အနေဖြင့် ချင်းပြည်နယ်ကို လွယ်ကူစွာ ပြန်လည် ထိန်းချုပ်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။

ထို့ကြောင့် ချင်းပြည်နယ်ကို မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ပါဝင်သွားနိုင်မည့် အရေးကို အချိန်မီ တားဆီးရန် လိုအပ်သည်ကို သတိချပ်သင့်ပေသည်။

Source: The Diplomat

CNI Sport Article 

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၈

ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူစိတ်ဝင်စားမှု အမြင့်ဆုံးပြိုင်ပွဲတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲဟာ ၂၀၂၆ ခုနှစ်မှ ကျင်းပမှာ ဖြစ်ပေမယ့် လက်ရှိအချိန်မှာ ခြေစစ်ပွဲအောင် အသင်းတချို့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာ ရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် ခြေစစ်ပွဲအောင်မြင်တဲ့ အသင်း ၄ သင်း ထွက်ပေါ်လာခဲ့တာပါ။

ဒီအသင်းတွေကတော့ ဂျပန်၊ နယူးဇီလန်၊ အီရန်နဲ့ လက်ရှိချန်ပီယံ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ 

၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို ပူးတွဲအိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပမယ့် အမေရိကန်၊ မက္ကဆီကိုနဲ့ ကနေဒါအသင်းတို့ဟာ အလိုအလျောက် ခြေစစ်ပွဲ အောင်မြင်ထားတာကြောင့် အခုဆိုရင် ဒီပြိုင်ပွဲကို ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရရှိတဲ့ အသင်း အရေအတွက်ဟာ ၇ သင်းအထိ ရှိလာခဲ့တာပါ။

အသင်းပေါင်း ၄၈ သင်းနဲ့ ကျင်းပမယ့် ဒီပြိုင်ပွဲအတွက် ဝင်ခွင့်လက်မှတ် နောက်ထပ် ၄၁ နေရာကို ရရှိဖို့ အသင်း အများအပြားဟာ အခွင့်အရေးတွေ ရှိနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ခြေစစ်ပွဲအတွက် သမုဒ္ဒရာပိုင်းဇုန်က ပြီးဆုံးသွားခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး အာရှဇုန်နဲ့ တောင်အမေရိကဇုန်တွေကလည်း ပြီးဆုံးဖို့ နီးစပ်လာခဲ့ပြီဖြစ်တာပါ။

ဂျပန်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ကွန်ကာကပ်ဖ်နဲ့ အာဖရိကတို့က ယှဉ်ပြိုင်နေဆဲဖြစ်သလို ဥရောပဇုန်က အခုမှခြေစစ်ပွဲတွေစတင် ယှဉ်ပြိုင်နေ တာဖြစ်ပါတယ်။ 

သမုဒ္ဒရာပိုင်းဇုန်မှာ နယူးဇီလန်အသင်းက တိုက်ရိုက် ခြေစစ်ပွဲ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး နယူးကာလီဒိုးနီးယားအသင်းက ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရဖို့အတွက် ပလေးအော့ဖ် ယှဉ်ပြိုင်ရဦးမှာပါ။

အာရှဇုန်ကတော့ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် ၈ နေရာနဲ့ ပလေးအော့ဖ် ၁ နေရာရှိထား ပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ ဂျပန်နဲ့ အီရန်တို့က တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် ရရှိထားပြီး ဥဇဘတ်ကစ္စတန်၊ ယူအေအီး၊ တောင်ကိုရီး ယား၊ ဂျော်ဒန်နဲ့ သြစတြေးလျတို့ ကလည်း တိုက်ရိုက် ဝင်ခွင့်နေရာကို ရယူနိုင်ဖို့ အပြိုင်ကြိုးစားနေကြတာပါ။ 

အာဖရိကဇုန်ကတော့ တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် ၉ နေရာနဲ့ ပလေးအောဖ့် ၁ နေရာ ရရှိထားပါတယ်။ 

အာဂျင်တီးနားအသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ခြေစစ်ပွဲအောင်မြင်တဲ့ အသင်းတွေ မထွက်ပေါ်သေးပေမယ့် အသင်းကြီးတွေဖြစ်တဲ့ အီဂျစ်၊ အိုင်ဗရီကို့စ်၊ မော်ရိုကို၊ အယ်လ်ဂျီးရီးယား၊တူနီးရှားနဲ့ ဂါနာအသင်းတို့ ဟာ ခြေစစ်ပွဲအောင်မြင်ဖို့ နီးစပ်နေပြီလို့ ပြောရမှာပါ။

၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် တောင်အမေရိကဇုန်ကအသင်း ၆ သင်း တိုက်ရိုက် ဝင်ခွင့်ရမှာဖြစ်ပြီး ပလေးအော့ဖ်က ၁ နေရာ ရရှိထားပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ အာဂျင်တီးနားအသင်းက ခြေစစ်ပွဲအောင်မြင်ထားပြီး အီကွေဒေါ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ဘရာဇီးလ်နဲ့ ဥရုဂွေးအသင်းတို့ဟာ လာမယ့်ပွဲတွေမှာ ရလဒ်ကောင်း ရယူနိုင်ခဲ့ရင် ကျန်တဲ့ တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် ၅ နေရာကို ဒီအသင်းတွေပဲ ရယူသွားနိုင်တာပါ။ 

ကွန်ကာကပ်ဖ်ဇုန်ကတော့ ပူးတွဲအိမ်ရှင် ၃ နေရာအတွက် ပေးထားရလို့ နောက်ထပ် တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့် ၃ နေရာနဲ့ ပလေးအော့ဖ် ၂ နေရာ ရရှိထားပါတယ်။

အီရန်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

ဥရောပဇုန်က ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် ဝင်ခွင့်အများဆုံးအဖြစ် ၁၆ နေရာရရှိမှာပါ။ ဥရောပဇုန်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာ ရက်သတ္တပတ်ကမှ ခြေစစ်ပွဲတွေ စတင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရလို့ ခြေစစ်ပွဲအောင်မြင်တဲ့ အသင်းတွေ ထွက်ပေါ်ဖို့ ၂၀၂၆ ခုနှစ်အထိ စောင့်ဆိုင်းရဖို့ ရှိနေပါတယ်။

၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲအတွက် ခြေစစ်ပွဲတွေကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာကတည်းက စတင်ယှဉ်ပြိုင် နေတာဖြစ်ပြီး ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ မတ်လမှသာ ခြေစစ်ပွဲတွေ အားလုံးပြီးဆုံးသွားမှာပါ။ 

နောက်ထပ် နိုင်ငံတကာပွဲတွေကို ဇွန်လရောက်မှသာ ပြန်လည်ယှဉ်ပြိုင်မှာဖြစ်လို့ ဇွန်လထဲမှာ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလား ခြေစစ်ပွဲ အောင်မြင်တဲ့ အသင်းအရေအတွက်တွေကို ထပ်ပြီးပေါင်းထည့်လို့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် ဘယ်အသင်းတွေက နောက်ထပ် ခြေစစ်ပွဲ အောင်မြင်တဲ့ အသင်းတွေအဖြစ် ထပ်မံထွက်ပေါ် လာမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၆

မြန်မာနိုင်ငံကို တောင်တန်း-ပြည်မ ပူးပေါင်း၍ ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် လွတ်လပ်ရေးရယူခဲ့ကြသည်။ 

ထိုသို့ လွတ်လပ်ရေးကို ရယူစဉ်မှာ တိုင်းရင်းသားအားလုံး တန်းတူညီမျှရေးကို အခြေခံခဲ့ကြသလို အားလုံး ပေါင်း စည်းရေးကို ဦးတည်ခဲ့ကြသည်။

သို့သော် လွတ်လပ်ရေးရပြီး မကြာခင်မှာပဲ လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှမှု မရှိခြင်း၊ လူမျိုး တစ်မျိုးက အရာရာမှာ အခွင့်အရေး အသာစီးရယူထားခြင်း၊ ကိုယ့်ကံကြမ္မာ ကိုယ်တိုင် ဖန်တီးခွင့်များ ဆုံးရှုံးလာခြင်း၊ တရားမျှ တမှုများ အားနည်းလာခြင်း စသည့် အခြေခံ မူများအပေါ်မှာ သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ဖြစ်ကာ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေးဆီသို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။

ထို့နောက် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗမာလူမျိုးကြီး ကျင့်သုံးသည်ဟု ဆိုသော အမြင်များ ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် ထွက်ပေါ်လာသလို ဗမာလူမျိုးများက တခြားသော လူမျိုးများကို တိုင်းရင်းသားဟု ခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲခြင်းနှင့် မျိုးနွယ် စုလေးများဟု မှတ်ယူလာခြင်းများ ရှိလာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးများ အဆုံးသတ်ရေး ငြိမ်းချမ်း‌ရေး (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံရေး စေ့စပ် ဆွေးနွေး မှုများတွင်လည်းကောင်း၊ အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစားများကြားတွင်လည်းကောင်း တိုင်းရင်းသားများဆိုသော စကား လုံးများကို သုံးဆွဲလေ့ရှိသည်။

ဥပမာ- တိုင်းရင်းသား အခွင့်အရေး၊ တိုင်းရင်းသားများ တောင်းဆိုသည့် အချက်များ၊ တိုင်းရင်းသားများ ဆွေးနွေး သည့် အချက်များ စသဖြင့် တိုင်းရင်းသား ဆိုသော စကားလုံးများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြောလေ့ရှိသည်။

ထိုသို့ဆိုလျှင် မေးခွန်းထုတ်စရာများရှိလာသည်။ ဗမာလူမျိုးကရော တိုင်းရင်းသား မဟုတ်ဘူးလား....?၊ ဗမာက လွဲပြီး တခြားသော လူမျိုးများကပဲ တိုင်းရင်းသားများလား.....?၊ ဗမာလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်အမှတ်အသား သရုပ် သဏ္ဍန်က ဘာလဲ....?၊ ဗမာမဟုတ်သော လူမျိုးများက ဆွေးနွေးပွဲများလုပ်သည့်အခါ ဗမာကို ဘာကြောင့် အများစုက ချန်လေ့ရှိတာလဲ....? စသည့် မေးခွန်းများ ရှိလာသည်။ 

ထို့ကြောင့် ဦးသိန်းစိန်နှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့ ဦးဆောင်သည့် အစိုးရ လက်ထက်များက ကျင်းပခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ (သို့မဟုတ်) ၂၁ ရာစုပင်လုံညီလာခံများ အပါအဝင် ဆွေးနွေးပွဲများတွင် မရှင်းလင်းသော ကိုယ်စားပြုမှု တစ်ခုရှိခဲ့သည်။

အလားတူ လက်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ဦးဆောင်ပြီး လျှောက်လှမ်းနေသည့် အင်အားစု လက်ထက်မှာ လည်း မရှင်းလင်းသော ကိုယ်စားပြုမှု တစ်ခုရှိသည်။

ထိုအချက်က ဗမာလူမျိုးကို ဘယ်သူက ကိုယ်စားပြုနေပါသလဲ....?၊ ဗမာလူမျိုးများ ဖြစ်စေလိုသော နိုင်ငံ၏ စနစ် (သို့မဟုတ်)သရုပ်သဏ္ဍန်က ဘယ်လိုမျိုးလဲ....?ဆိုသော အချက်ဖြစ်သည်။

ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားများတွင် မိမိတို့၏ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများက ကိုယ်စားပြု ပါဝင်နေပြီး သက်ဆိုင်ရာ လူမျိုးများ၏ အသံကို ၂၁ ရာစုပင်လုံ ညီလာခံသို့ တင်ပြ ဆွေးနွေးနိုင် နေကြသော်လည်း ဗမာတိုင်းရင်းသားများကမူ မည်သူ (သို့) မည်သည့်အဖွဲ့က ကိုယ်စားပြု ဦးဆောင်နေသည်မှာ မရှင်းလင်းပေ။

ထိုအချက်မှာ စဉ်းစားစရာများ ရှိနေသကဲ့သို့ မေးခွန်း ထုတ်စရာမျာ လည်း ရှိလာသည်။ ဗမာတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ မရှိခြင်းကြောင့်လား၊ တပ်မတော်ကို ဗမာတိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဟု မှတ်ယူ ထားခြင်းကြောင့်လား သို့မဟုတ် အစိုးရအား ဗမာတိုင်းရင်းသား အစိုးရအဖွဲ့ဟု မှတ်ယူထားခြင်းကြောင့်လား စသဖြင့် မေးခွန်းထုတ်စရာများ ဖြစ်လာသည်။

တပ်မတော်နှင့် အစိုးရအဖွဲ့အား ဗမာတိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ၏ ဦးဆောင်သူဟု မှတ်ယူကြမည်ဆိုလျှင်တောင်မှ ဗမာတိုင်းရင်းသားများက တပ်မတော်နှင့် အစိုးရအဖွဲ့သည် မိမိတို့အား ကိုယ်စားပြုကြောင်း ထုတ်ဖော် ပြောကြား ခြင်း မရှိသည့်အတွက် ရှင်းလင်းမှု မရှိပေ။

မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရအောင် အဓိကကျခဲ့သော ပင်လုံစာချုပ် သဘောတူညီချက်တွင် ဗိုလ်ချုပ် အောင်ဆန်း သည် ဗမာတိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ပြောနိုင်သော်လည်း သူသည် တပ်မတော်နှင့် အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းမဟုတ်ပဲ ဖဆပလဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းသာ ဖြစ် သည်။

တချို့က တပ်မတော်နှင့် အစိုးရသည် ဗမာတိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု မြင်ကောင်း မြင်နိုင်ပါသည်။ ထိုအဖွဲ့အစည်း ၂ ရပ်သည် ဗမာတိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုကြောင်း ထုတ်ပြန် ကြေညာထားခြင်း မရှိသ ကဲ့သို့ ပြောဆိုမှုများလည်း မရှိပေ။

တပ်မတော်သည် နိုင်ငံ့တပ်မတော် ဖြစ်သကဲ့သို့ အစိုးရသည်လည်း နိုင်ငံ့အစိုးရဖြစ်ရာ လူမျိုးတစ်မျိုးတည်းကို ကိုယ်စားပြု၍ မရဘဲ နိုင်ငံအတွင်းရှိ လူမျိုးများအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုရပြီး နိုင်ငံသားအားလုံး၏ အကျိုးစီးပွား အား ဆောင်ရွက်ရသည်။

ဤသို့မဟုတ်ပဲ လူမျိုး တစ်မျိုးတည်းကိုသာ ကိုယ်စားပြု၍ ဆောင်ရွက်နေပါက လူမျိုးကြီးဝါဒ ကျင့်သုံးနေခြင်းဟု မှတ်ယူသွားနိုင်ပြီး နိုင်ငံသား အချင်းချင်းအကြား စိတ်ဝမ်းကွဲမှုများ ဖြစ်ပွား၍ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်နိုင်ရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ (ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံနှင့် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံဟု သဘောထားကွဲလွဲနေ) တည်ဆောက်ရေးအပေါ် အဟန့်အတားများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံများတွင် တပ်မတော်နှင့် အစိုးရမှ ကိုယ်စားလှယ်များ ဆွေးနွေးမှုများသည် နိုင်ငံတော်ကို ကိုယ်စားပြု၍ ဆွေးနွေးနေခြင်းသာဖြစ်ပြီး လူမျိုး တစ်မျိုးတည်းကို ကိုယ်စားပြု တင်ပြဆွေးနွေးမှုကိုဖြင့် မတွေ့ရခြင်းကြောင့် ဗမာတိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုနေခြင်း မဟုတ်ကြောင်း မှတ်ယူနိုင်မည်ဟု ထင်ပါသည်။

အလားတူ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP)နှင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD)တို့သည် လည်း ဗမာတိုင်းရင်းသားများ အများစု ပါဝင် ဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း တိုင်းရင်းသားအားလုံး ပါဝင်နေခြင်း ကြောင့် သူတို့၏ ကိုယ်စားပြုမှုများမှာလည်း မရှင်းလင်းပေ။

ကျင်းပပြီးစီးခဲ့သော ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံများ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံများကို ပြန်လည် လ့လာကြည့်ပါက USDP နှင့် NLD ပါတီသည် ဗမာတိုင်းရင်းသားများ၏ သဘောထားဆန္ဒ၊ ရပ်တည် ချက်များဟုဆို၍ သီးခြားတင်ပြခြင်း မရှိသကဲ့သို့ ဗမာတိုင်းရင်းသားများကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန် ကြေညာထားခြင်း မရှိပေ။

ထို့ကြောင့် ဗမာတိုင်းရင်းသားများ၏ အသံသည် ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံ၊ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံများတွင် ပျောက်ကွယ်နေပြီး အနာဂတ် နိုင်ငံတော် တည်ဆောက်ရေး ဆွေးနွေး အဖြေရှာနေသော ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် သူ(ဗမာလူမျိုး)တို့ သဘောထား ဆန္ဒနှင့် ရပ်တည်ချက် မည်သို့ရှိကြောင်း မသိရဘဲ ဖြစ်နေသည်။

ဤသို့ဆိုလျှင် ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံများမှ ထွက်ပေါ်လာမည့် ဘုံသဘောတူညီချက်များသည် အနာဂတ် နိုင်ငံတော် တည်ဆောက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စု စစ်စစ်မူကို အမှန်တကယ် ရရှိလာမည်ဟု မည်သူက အာမခံ နိုင်မည်လဲဆိုခြင်းမှာ စဉ်းစားစရာ ဖြစ်လာသည်။

နိုင်ငံရေးပါတီကြီး တစ်ခုမှ ခေါင်းဆောင်တဦးက “ ဗမာတိုင်းရင်းသားဆိုရင် လှုပ်ရှားမှုတောင် မတွေ့ဘူး။ ဘယ် သူ ခေါင်းဆောင်မလဲ ဆိုတာတောင် မသိဘူး။ ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံမှာ ဗမာအမျိုးသားတွေရဲ့ သဘောထားက ဘာဖြစ်မလဲ၊ ဘာလဲ၊ မပါဘူးဆိုတဲ့ သဘောလား။ ပါတယ်လို့ပဲ ပြောရမလား ဘယ်သူက ကိုယ်စားပြုမယ် ဆိုတာ ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိဘူး” ဟု ပြောဖူးသည်။

ဥပမာ တစ်ခုကို ပြရလျှင် ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄ ရက်မှ ၂၉ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့သော ၂၁ ရာစုပင်လုံညီလာခံတွင် ပြည်ထောင်စု သဘောတူညီချက် အစိတ်အပိုင်း(၁)ဟုဆိုကာ သဘောတူညီချက် အချက်ပေါင်း ၃၇ ချက်ကို NCA ထိုးထားသော လက်နက်ကိုင် ၈ ဖွဲ့က လက်မှတ်ထိုးခဲ့သည်။

ထိုအပေါ် NCA လက်မှတ်ထိုး ၈ ဖွဲ့ထဲက ရှမ်းပြည်ပြန်လည် ထူထောင်ရေးကောင်စီ(RCSS)က မိမိတို့အနေဖြင့် ရှမ်းလူမျိုးများ၏အသံ ပါဝင်ခြင်း မရှိသည့်အတွက် လက်ခံနိုင်ခြင်း မရှိကြောင်း ထုတ်ပြန်ပြောကြားခဲ့သလို NCA မထိုးရသေးလို့ ညီလာခံသို့ တက်ရောက်မလာနိုင်သော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အပေါ်ကိုလည်း ယခု သဘော တူညီချက်က လွှမ်းမိုးမှု ရှိသလား/မရှိဘူးလား ဆိုခြင်းမှာလည်း မရှင်းလင်းပါ။

ဤသို့ဆိုလျှင် တစ်နှစ်ကို ၂ ကြိမ် ကျင်းပရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသော NCA သဘောတူညီချက်များအရ ကျင်းပရသော ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံများသည် အနာဂတ် နိုင်ငံတော် တည်ဆောက်ရေးအတွက် ပြည်ထောင်စု သဘောတူညီ ချက် ထွက်ပေါ်လာရေး ကြိုးပမ်းနေခြင်းမှာ အချည်နှီးသာ ဖြစ်နေမည်။

အလားတူ NCA တွင် လူမျိုးအလိုက် အမျိုးသားအဆင့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပခွင့်ရှိသည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထား သော်လည်း ဗမာလူမျိုးများ၏ အမျိုးသားအဆင့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပခြင်းကို မတွေ့ရဘဲ တခြားသော လူမျိုးများကသာ အမျိုးသားအဆင့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများကို ကျင်းပ၍ သူတို့ တည်ဆောက်လိုသော နိုင်ငံရေး စနစ်နှင့် အသွင်ပုံသဏ္ဍန်များကို ချပြခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရသည်။

ထို့ကြောင့် ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲများ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံများတွင် အသံစုံ ပါဝင်ရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ တိကျပြတ်သားသော ကိုယ်စားပြုမှုများလည်း ရှိရန်လိုအပ်သည်။ ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသား များ၏ အသံများ ပါဝင်နေပြီး ဗမာတိုင်းရင်းသားများအသံ မပါပါကလည်း ပြည်ထောင်စု စစ်စစ်မူ ထွက်ပေါ်လာ ရေး မည်သူက အာမခံနိုင်ပါသလဲ။

၂၀၁၆ ခုနှစ်က ကျင်းပ ပြီးစီးခဲ့သော ၂၁ ရာစု ပင်လုံ ညီလာခံတွင် စည်းလုံးညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (UNFC) အဖွဲ့ဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ တက်ရောက်ခဲ့ပြီး သူတို့၏ ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရာမှာ မပါမဖြစ် ပါဝင်ရမည့် အခြေခံ မူဝါဒ ၈ ချက်ကို တင်ပြခဲ့ဖူးသည်။

ထိုသို့ တင်ပြရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုသော အမည်ကို ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံနှင့် လိုက်ဖက်ညီမည့် အမည်ဖြင့် ပြင်ဆင်ရန် အပါအဝင် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းတွင်းမြစ် အထက်ပိုင်း ဒေသများကို အမျိုးသားများ ပြည်နယ် အဖြစ် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းရန်နှင့် တခြားသော တိုင်းဒေသကြီး နှစ်ခုကိုလည်း အမျိုးသားများ ပြည်နယ်အဖြစ် ပြင်ဆင် ဖွဲ့စည်းရန် တင်ပြမှု တချို့ရှိခဲ့သည်။

ဤအခြေအနေများသည် ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားများ၏ အသံဖြင့်ပင် ဆောင်ရွက်၍ မပြည့်စုံနိုင်ပေ။ ဗမာ တိုင်းရင်းသားများ၏ သဘောထားဆန္ဒကိုလည်း ရယူသင့်သည်။

သို့မဟုတ်ပါက သဘောတူညီချက် ထွက်ပေါ်လာပြီး နောက်မှ ဗမာတိုင်းရင်းသားများက သဘောမတူကြောင်း ကန့်ကွက်မှုများ ရှိလာမည်ဆိုလျှင် မည်သို့ ဖြေရှင်း ဆောင်ရွက်ကြမည်နည်း။

အလားတူ ချင်းတွင်းမြစ် အထက်ပိုင်းတွင် ရှမ်းနီလူမျိုးများ နေထိုင်လျက်ရှိပြီး ၎င်းတို့သည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီ ခေတ်က ရှမ်းနီလူမျိုးများ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ဒေသများဖြစ်သကဲ့သို့ လက်ရှိမှာလည်း ပြည်နယ်ရရေး ပြန်လည်တောင်းဆိုနေခြင်းကြောင့် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ၏ အသံကို နားထောင်ရန်လည်း လိုအပ်ပေသည်။
ထို့ကြောင့် ၂၁ ရာစု ပင်လုံညီလာခံတွင် ဗမာတိုင်းရင်းသားများ အသံလည်း ပါဝင်ရန် လိုအပ်သကဲ့သို့ တိကျ ပြတ်သားသော ကိုယ်စားပြုမှု ဖြစ်ရန်လည်း လိုအပ်သည်။

ဗမာတိုင်းရင်းသားများ၏ ကိုယ်စား မည်သူ (သို့) မည်သည့် အဖွဲ့အစည်းက ကိုယ်စားပြုနေပါသနည်း၊ မည်သူက ခေါင်းဆောင် နေပါသနည်း စသည့် အခြေအနေများမှာ မရှင်းလင်းခြင်းနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများတွင်  ဗမာတိုင်းရင်းသားများအသံ ပျောက်ကွယ်နေခြင်းကလည်း တစ်မျိုးတစ်ဖုံ အတားအဆီးဖြစ်လာနိုင်သည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် သူမ ဦးဆောင်သော အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD)သည် ဗမာတိုင်းရင်းသား များကို ကိုယ်စားပြုနေသလား သို့မဟုတ် ဦးဆောင်နေ သလားဆိုခြင်းမှာလည်း မည်သူမှ မပြောနိုင် သကဲ့ သို့ ကိုယ်စားပြုသည်ဟုဆိုသော ဗမာတိုင်းရင်းသားများ အားလုံးက လက်ခံနိုင်ခြေ ရှိ/မရှိ မရှင်းလင်းပဲ ဖြစ်နေသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP)ကဲ့သို့ ဗမာတိုင်းရင်းသားအများစု ပါဝင်သော ပါတီနှင့် ၎င်းအား ထောက်ခံသူများက ကန့်ကွက်နိုင်ခြေရှိသည်။ USDP က ဦးဆောင်မည် ဆိုလျှင် လည်း NLD ပါတီနှင့် ၎င်းပါတီအား ထောက်ခံသော ဗမာတိုင်းရင်းသားများက လက်ခံကြမည်။
အလားတူ မည်သည့်ဘက်မှ မလိုက်သော တခြားသော အစုအဖွဲ့ကလည်း လက်ခံနိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိ မရှင်းလင်းပေ။

ထို့ကြောင့် အနာဂတ် နိုင်ငံတော်သစ်ကို တည်ဆောက်နိုင်ရေး ဆွးနွေးအဖြေရှာနေကြသော ခေါင်းဆောင်များ အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားအားလုံး၏ အသံများပါ ပါဝင်အောင် ကြိုးပမ်းသွားရန် လိုအပ်နေ သေးသလို ဗမာက တိုင်းရင်းသားမဟုတ်ဘဲ တခြားသော လူမျိုးစုများက တိုင်းရင်းသားဖြစ်နေသလားဆိုသော အချက်ကိုလည်း ဂရုပြု စဉ်းစားရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ် ၊ မတ်လ ၂၁

နယ်စပ်တံတိုင်းတစ်ခုသည် ရာဇဝတ်သမားများ အားလုံးကို အန္တရာယ်မပြုနိုင်အောင် ဟန့်တားနိုင်ခဲ့မည်ဆိုပါက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နိုင်ငံများအားလုံးသည်  နယ်စပ်တံတိုင်းများကို နိုင်ငံပတ်ပတ်လည်တွင် တည်ဆောက် ကြလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာကြီးသည် လုံခြုံသောနေရာတစ်ခု ဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ လက်တွေ့တွင်မူ ထိုအယူအဆနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံများအကြား ထိစပ်နေသည့် နယ်စပ်ဒေသများတွင် စိန်ခေါ်မှုများ ရှိနေနိုင်သော်လည်း နှစ်နိုင်ငံအကြား သို့မဟုတ် နှစ်နိုင်ငံထက်ပိုသည့် နိုင်ငံများကို ခွဲခြားရန် မြင့်မားသောတံတိုင်းများ ထူထောင်ခြင်းသည် ထိုပြဿနာ များအား ဖြေရှင်းနိုင်မည် မဟုတ်သကဲ့သို့ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများကိုလည်း အမှန်တကယ် အကာအကွယ် ပေးမည် မဟုတ်ပေ။

စင်စစ်တွင် နယ်စပ်တံတိုင်း ထူထောင်ခြင်းသည် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခြင်းထက် ပြဿနာများကို ပိုမို ပေါ်ပေါက် လာစေနိုင်သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန် (Paetongtarn Shinawatra) ၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် ထိုင်း-ကမ္ဘောဒီးယား နယ်စပ် တလျှောက် ကျားဖြန့်ဂိုဏ်းများကို ပိုမိုအရှိန်ကောင်းစေသည့် တရားမဝင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်မှုများကို တားဆီးရန် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် တံတိုင်းတည်ဆောက်မည့် အခြေအနေအား လေ့လာလျက်ရှိသည်။

ထိုင်းလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

အွန်လိုင်းပေါ်မှ လိမ်လည်မှုများသာမက လူကုန်ကူးမှု၊ ခေတ်သစ် ကျေးကျွန်ပြုမှုတို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည့် ထိုရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများကို အာဏာပိုင်များက အရှိန်မြှင့် နှိမ်နင်းနေချိန်တွင် ကမ္ဘောဒီးယား နယ်စပ်တစ်လျှောက် တံတိုင်းတစ်ခု တည်ဆောက်မည့် အစီအစဉ်သည် လူအများကို အုတ်အော်သောင်းတင်းဖြစ်စေခဲ့သည်။

ပေတုန်တန်သည် နယ်စပ်တံတိုင်း တည်ဆောက်ရေး အဆိုပြုချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘောဒီးယား တာဝန်ရှိ သူများနှင့် ဆွေးနွေးရန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနများကို  ညွှန်ကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား နယ်စပ်သည် အရှည် ၈၁၇ ကီလိုမီတာရှိသော်လည်း နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်မှု အများအပြားရှိသည့် ဆာကီယို-ပွိုင်ပက် (Sa Kaeo-Poipet) နယ်စပ်၌ ၅၅ ကီလိုမီတာ ရှည်လျား သော တံတိုင်းတစ်ခုကို တည်ဆောက်ရန် ထိုင်းကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အဆိုပြုထားသည်။

ကနဦး လေ့လာသုံးသပ်ချက်အရ နယ်စပ်တံတိုင်း ထူထောင်ခြင်းသည် ခိုင်မာသည့် အဟန့်အတား တစ်ခုဟု ထင်ရနိုင်ပြီး မှောင်ခိုသမားများနှင့် လူကုန်ကူးသူများအတွက် ဒုစရိုက်မှုများ လုပ်ကိုင်ရန် ပိုမိုခဲယဉ်းစေလိမ့်မည်ဟု ယူဆရသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူများကို နယ်စပ်တံတိုင်း တစ်ခုတည်းဖြင့် မတားဆီးနိုင်ကြောင်း သမိုင်းကြောင်းများရှိခဲ့သည်။

ဥပမာအားဖြင့် အမေရိကန်-မက္ကဆီကို နယ်စပ်တံတိုင်းသည် တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်း နေထိုင်သူများနှင့် မူးယစ် ဆေးဝါး မှောင်ခိုကူးမှုတို့ကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်သူများသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးဖြစ်သည့် နယ်စပ်တံတိုင်းများကို ကျော်ဖြတ်ရန် အခြားနည်းလမ်းများဖြစ်သော မြေအောက်လိုဏ်ခေါင်းများ ဖောက်ခြင်း၊ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုနှင့် စာရွက် စာတမ်း အတုများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။

 ထိုင်း-ကမ္ဘောဒီးယား နယ်စပ်တံတိုင်း ဆောက်နေမှု ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန် စစ်‌ဆေးနေစဉ်

ထို့ပြင် နယ်စပ်တံတိုင်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရေးအတွက် ကုန်ကျစရိတ်က ကြီးမားလှသည်။

တံတိုင်း၏ အမြင့်နှင့် အသုံးပြုမည့် ကုန်ကြမ်းပစ္စည်းများပေါ် မူတည်ပြီး ၅၅ ကီလိုမီတာ အရှည်ရှိသည့် တံတိုင်း တစ်ခု တည်ဆောက်ရန် ဘတ်ငွေ သန်းပေါင်း ရာနှင့်ချီ ကုန်ကျနိုင်သည်။ 

နယ်စပ်တံတိုင်း တည်ဆောက်ပြီးသည့်တိုင် ရေရှည်စောင့်ကြည့်မှုနဲ့ နယ်စပ်ဒေသ ထိန်းချုပ်ရေးများကိုလည်း ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။

ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဖွမ်သမ် ဝီချာယာချိုင်း (Phumtham Wechayachai) က မူးယစ်ဆေးဝါး ရောင်းဝယ် ဖောက်ကားမှုမှအစ လေထုညစ်ညမ်းမှု ဖြစ်စေနိုင်သည့် တရားမဝင် စိုက်ခင်းများ မီးရှို့ရှင်းလင်းခြင်းအထိ  ရာဇဝတ်မှု အမျိုးအစားအားလုံးကို တားဆီးရန် နယ်စပ်ကို တံတိုင်းကာရမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် နယ်စပ်တံတိုင်းကို ထိန်းသိမ်းပြီး ၂၄ နာရီ စောင့်ကြည့်မှုကို သေချာစေရန်အတွက် များပြားသည့် လူအင်အားနှင့် အရင်းအမြစ်များ လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုများကို ငြှိမ်းသတ်ရေးကဲ့သို့ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရေးတွင် နယ်စပ်တံတိုင်းက အနှောင့်အယှက်လည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။ 

ဥပမာအားဖြင့် နယ်စပ်ဒေသတွင် တောမီးများ လောင်ကျွမ်းပါက တံတားကာရံထားမှုကြောင့် မီးသတ်ကားများ အဝင်အထွက်ကို အနှာင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ထိုင်း- ကမ္ဘောဒီးယားနယ်စပ်ဂိတ်ပေါက်ကို တွေ့ရစဉ် 

ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်ရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများအပြင် နယ်စပ်တံတိုင်း တစ်ခုသည် မလိုလားအပ် သော စီးပွားရေးနှင့် သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်များ ရှိလာနိုင်သည်။

ထိုင်းနှင့်ကမ္ဘောဒီးယား နယ်စပ်မြို့ အများအပြားသည် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ခရီးသွားလာမှုအပေါ် မှီခိုနေရပြီး အလုပ်သမားများနှင့် ကုန်သည်များသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး အပြန်အလှန် သွားလာနေ ကြသည်။

ထို့ကြောင့် နယ်စပ်တံတိုင်းသည် စီးပွားရေး လှုပ်ရှားမှုများကို အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေနိုင်ပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။

နှစ်နိုင်ငံအကြား နယ်စပ်ဒေသတွင် တင်းမာမှုများရှိနေသော်လည်း ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားသည် တံတိုင်းဖြင့် ခွဲခြားထားခြင်းထက် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်းသည် ပိုမိုအကျိုးရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

နယ်စပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ပတ်သက်ပြီး စဉ်းစားရမည်ဆိုပါက အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် တရား ဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းခြင်းသည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားရသည့် အဓိက အကြောင်းရင်းများ ဖြစ်သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံအနေဖြင့် နယ်စပ်တံတိုင်းများကို တည်ဆောက်ခဲ့မည်ဆိုသည့်တိုင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများ အတွက် အဓိက အကြောင်းရင်းများဖြစ်သည့် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု အားနည်းခြင်းကို ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်း မရှိသရွှေ့ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်မည် မဟုတ်ပေ။

နယ်စပ်တံတိုင်း တည်ဆောက်မည့်အစား အစိုးရသည် ခေတ်မီသော နယ်စပ်လုံခြုံရေးအစီအမံများကို ပိုမို လုပ်ဆောင်သင့်ပေသည်။ 

နယ်စပ်ဒေသအား အမြဲမပြတ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံနှင့် ထောက်လှမ်းရေးသတင်းများကို မျှဝေခြင်းသည် ရာဇဝတ်မှုများကို တားဆီးရာတွင် ပိုမိုထိရောက်လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှုများကို တားဆီးသည့် နယ်စပ်တံတိုင်း တည်ဆောက်မည့်အစား ရာဇဝတ် ဂိုဏ်းများ၏ ကွန်ရက်များကို ချေမှုန်းရေးအပေါ် ပိုမိုအာရုံစိုက် လုပ်ဆောင်သင့်ပေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၁

ဒီရာသီ ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲ ယှဉ်ပြိုင်တာ ပွဲစဉ် ၂၉ ပြီးဆုံးသွားခဲ့ပြီဖြစ်လို့ ရာသီအဆုံးသတ်ဖို့ နောက်ထပ်ပွဲစဉ် ၉ ပွဲသာ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ကျန်ရှိတော့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီအချိန်မှာ ထိပ်ဆုံးနေရာက လီဗာပူးလ်အသင်းဟာ အဆင့် ၂ နေရာက အာဆင်နယ်အသင်းကို ၁၂ မှတ်အထိ ဖြတ်ထားနိုင်တာကြောင့် လက်ကျန်ပွဲတွေမှာ ခြေမချော်ရင် ချန်ပီယံဆုက သူတို့အတွက်ဖြစ်ဖို့ သေချာနေတာပါ။ 

တန်းဆင်းမယ့်နေရာ ၃ နေရာ အတွက်ကလည်း မနှစ်က ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲကို တန်းတက်လာတဲ့ အသင်း ၃ သင်းစလုံးဟာ တန်းပြန်ဆင်းဖို့ ရာခိုင်နှုန်းများသွားပြီလို့ ပြောရမှာဖြစ်ပါတယ်။

အဆင့် ၁၈ နေရာက အစ်စဝှစ်ချ်နဲ့ အဆင့် ၁၉ နေရာက လက်စတာအသင်းတို့ဟာ အဆင့် ၁၇ နေရာက ဝုလ်ဗ်စ် အသင်းနဲ့ ၉ မှတ်ကွာဟနေပြီး အဆင့် ၂၀ နေရာက ဆောက်သမ်တန်အသင်းဆိုရင် ရမှတ် ၉ မှတ်သာရရှိကာ အခြေအနေ ဆိုးရွားနေတာပါ။ 

သင်္ချာနည်းအရကလွဲပြီး ဒီအသင်း ၃ သင်းစလုံးဟာ ပရီးမီးယားလိဂ်မှာ ဆက်ရှိဖို့ ခက်ခဲနေတာဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် လက်ကျန် ပရီးမီးယားလိဂ် ပွဲစဉ်တွေမှာ စိတ်ဝင်စားစရာ အကောင်းဆုံးက ဥရောပဝင်ခွင့် နေရာ အတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှုပါ။

ပရီးမီးယားလိဂ်အသင်းတွေကို တွေ့ရစဉ်

အဆင့် ၃ နေရာမှာ ရပ်တည်နေတဲ့ နော်တင်ဟမ်ဖောရက်စ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် မရရင်တောင် ဥရောပ ဝင်ခွင့်တစ်နေရာကို ရယူနိုင်ဖို့ အခြေအနေ ကောင်းနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေတာက အဆင့် ၄ နေရာမှာ ရပ်တည်နေတဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းနဲ့ အဆင့် ၁၀ နေရာမှာ ရပ်တည်နေတဲ့ ဘုန်းမောက်အသင်းတို့အကြားမှာ ရမှတ်ကွာဟမှုက ၅ မှတ်သာရှိတာပါ။ 

ရမှတ်ကွာဟမှုက ကျဉ်းမြောင်းတာကြောင့် လက်ကျန်ပွဲစဉ်တွေမှာ သူတို့တွေရဲ့ ရလဒ်အပေါ် မူတည်ပြီး အဆင့် ရပ်တည်မှုတွေကလည်း အများကြီး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ 

ဒီရာသီ ဥရောပပြိုင်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်နေတဲ့ အင်္ဂလန်ကလပ် အသင်းတွေဟာ ပြိုင်ပွဲ ၃ ခုစလုံးရဲ့ ကွာတား ဖိုင်နယ်ကို တက်ရောက်ထားတာကြောင့် အင်္ဂလန်ဟာ UEFA ရဲ့လက်ရှိ အဆင့်သတ်မှတ်ချက်မှာ ထိပ်ဆုံးနေရာ ရပ်တည်နေတာပါ။ 

အင်္ဂလန်အနေနဲ့ ရာသီအကုန်ထိ ဒီအဆင့်နေရာမှာ ရပ်တည်နေမယ်ဆိုရင် လာမယ့်ရာသီကို ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် ၅ နေရာ ရရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပုံမှန်ဆိုရင် ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ ထိပ်ဆုံး ၄ သင်း ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်ရမှာဖြစ်ပေမယ့် UEFA ရဲ့အဆင့် သတ်မှတ် ချက်အရ အပိုဝင်ခွင့် တစ်နေရာ ရမှာဖြစ်လို့ အဆင့် ၅ နေရာမှာ ရပ်တည်တဲ့အသင်းလည်း ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့် ရရှိမှာပါ။

 လီဗာပူးလ်နဲ့နယူးကာဆယ်အသင်းကို တွေ့ရစဉ်

အဲဒါကြောင့် ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့် အပိုတစ်နေရာအတွက် အသင်းတွေရဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုဟာ ပိုပြီးစိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် နေရာကို ထပ်ပြီးရယူနိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကလည်း ရှိသေးတာပါ။ 

ဒါကတော့ လက်ရှိ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်နေတဲ့ အက်စတွန်ဗီလာအသင်းဟာ ချန်ပီယံဆု ရယူနိုင်ခဲ့ရင် ဝင်ခွင့်ထပ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြီးတော့ ယူရိုပါလိဂ်မှာ ယှဉ်ပြိုင်နေတဲ့ ယူနိုက်တက်နဲ့ စပါးအသင်းတို့ထဲက တစ်သင်းသာ ချန်ပီယံဆု ရယူနိုင်ခဲ့ ရင် ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်နေရာကို ထပ်ပြီးရရှိသွားမှာပါ။

ဒီလိုတွေသာဖြစ်ခဲ့ရင် ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ ချန်ပီယံလိဂ် ဝင်ခွင့်နေရာကို ၇ နေရာအထိ ရရှိသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူရိုပါလိဂ် ဝင်ခွင့်နေရာမှာလည်း ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ ၃ နေရာအထိ ရယူသွားနိုင်တဲ့ အခွင့်အရေး ရှိနေပါတယ်။ 

ပရီးမီးယားလိဂ် အမှတ်ပေးဇယားအဆင့် ၆ နေရာမှာ ရပ်တည်တဲ့ အသင်းက ယူရိုပါလိဂ်ဝင်ခွင့်တစ်နေရာ၊ FA ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဖြစ်တဲ့အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ဝင်ခွင့် မရတဲ့အသင်းဖြစ်ရင် ယူရိုပါလိဂ်ဝင်ခွင့် တစ်နေရာ ကို ရရှိမှာပါ။

မန်စီးတီးအသင်းနဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်း ယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ပြီးတော့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းအနေနဲ့ ပရီးမီးယားလိဂ် ပြိုင်ပွဲကနေ ဥရောပဝင်ခွင့်မရခဲ့ဘဲ ကွန်းဖရန့်လိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဖြစ်ခဲ့ရင် ယူရိုပါလိဂ်ဝင်ခွင့် တစ်နေရာကို ရရှိသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ကာရာဘောင်းဖလား ဗိုလ်လုပွဲမှာ ချန်ပီယံဖြစ်ခဲ့တဲ့ နယူးကာဆယ်အသင်းဟာ ကွန်းဖရန့်လိဂ် ပလေးအော့ဖ်အဆင့် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် ရရှိထားတာပါ။

ဒါပေမယ့် နယူးကာဆယ်အသင်းအနေနဲ့ ချန်ပီယံလိဂ် ဒါမှမဟုတ် ယူရိုပါလိဂ် ဝင်ခွင့်ရခဲ့မယ်ဆိုရင် နောက်ထပ် အသင်းတစ်သင်းကို ကွန်းဖရန့်လိဂ် ဝင်ခွင့်ပေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုတွေသာဖြစ်ခဲ့ရင် ပရီးမီးယားလိဂ်ဟာ လာမယ့်ရာသီမှာ ဥရောပဝင်ခွင့်ကို ၁၁ နေရာအထိ စံချိန်တင် ရရှိသွား မှာပါ။ 

ဒီလိုစံချိန်တင် ဝင်ခွင့်ရဖို့က လွယ်ကူမှာ မဟုတ်ပေမယ့် ပရီးမီးယားလိဂ် ကလပ်အသင်းတွေ အနေနဲ့ ဒီရာသီ ဥရောပပြိုင်ပွဲ၊ FA ဖလားပြိုင်ပွဲနဲ့ ပရီးမီးယားလိဂ် ပြိုင်ပွဲတွေရဲ့ လက်ကျန် ပွဲစဉ်တွေမှာ ဘယ်လောက်အထိ စွမ်းဆောင်နိုင်မလဲဆိုတာတော့ စောင့်ကြည့်ချင်စရာ ကောင်းနေတာဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article 
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၁ 

စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် တည်ငြိမ်အေးချမ်းသော နယ်မြေကနေ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နောက်ပိုင်း ပြောင်းလဲ သွားသည့် နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းများကြားမှာ စစ်ပွဲများဖြင့် ပြည့်နှက်လာခဲ့သည်။

ထိုစစ်ပွဲများသည် စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် မကြုံတွေ့ဖူးသော အတွေ့အကြုံများကို ပေးစွမ်းခဲ့သည်။ စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့‌သော စစ်ပွဲများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စပါးကျီကို ထိခိုက်စေခဲ့သလို ဒေသတွင်း စားနပ်ရိက္ခာ လိုအပ်ချက် များလည်း ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

ထို့နောက် ကုန်ဈေးနှုန်းများ အဆမတန် မြှင့်တက်လာကာ ဒေသတွင်းနေ ပြည်သူလူထု၏ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့လာရသည်။

အဆိုးဆုံးမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ ထီးချိုင့်၊ ယင်းမာပင်၊ ပုလဲ၊ ပင်လည်ဘူး၊ ကသာ၊ ကောလင်း၊ အင်းတော်၊ ဗန်းမောက်၊ ဟုမ္မလင်း၊ တမူး၊ ကလေး၊ ခမ်းပတ်၊ ရွှေပြည်အေး စသည့် မြို့နယ်များအတွင်းမှာ စစ်ပွဲများကြောင့် နေအိမ်များဆုံးရှုံးရကာ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သူများ ဘဝသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြရခြင်း ဖြစ်သည်။

စစ်ပွဲများကြောင့် လက်နက်မကိုင်သော အရပ်သားများသည် ဒုက္ခမျိုးစုံ ကြုံတွေ့နေရသော်လည်း စစ်ပွဲများအတွင်း လက်နက်ကိုင်ထားသူများကတော့ လက်ဖျားငွေသီးကာ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် နေထိုင်နေကြရသည်ကိုလည်း တမူထူးခြားစွာ တွေ့ရပြန်သည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် သယံဇာတကြွယ်ဝ လျက်ရှိသည့်အတွက် လက်နက်ကိုင်ထားသော အဖွဲ့အစည်း ပေါင်းစုံသည် သယံဇာတများ တူးဖော်/ထုတ်လုပ်ခွင့် ပြုခြင်းကနေ ရရှိလာသော ဝင်ငွေများက လက်ဖျားကို ငွေသီးခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းတွင် မည်သည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ လှုပ်ရှားနေသလဲ၊ မည်သည့် သယံဇာတများ ထွက်ရှိသလဲ၊ ဘယ်လို သယံဇာတ အမျိုးအစားထွက်ရှိသော ဒေသမှာ မည်သည့် လက်နက်ကိုင် များ လှုပ်ရှားနေသလဲ စသဖြင့် ၃ ပိုင်းခွဲခြမ်း၍ လေ့လာကြည့်ရပါမည်။ 

လက်နက်ကိုင်များ အခြေပြု လှုပ်ရှားရာ နေရာပြ မြေပုံကိုတွေ့ရစဉ်

ပထမဆုံး စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းတွင် မည်သည့် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ လှုပ်ရှားနေသလဲဆိုသည်ကို လေ့လာ ကြည့်ရအောင်ပါ။ 

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းတွင် နာဂလက်နက်ကိုင် NSCN (နာဂလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း အနည်းဆုံး ၆ ဖွဲ့ ရှိ)၊ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)၊ ကသည်းလက်နက်ကိုင် (PLA,MPA)၊ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA)၊ အာရက္ခတပ်တော်(AA)၊ မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး (ABSDF)၊ ကရင် အမျိုးသား အစည်းအရုံး(KNU)တို့ရှိသည်။

ထို့ပြင် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF)၊ ဇိုမီးတော်လှန်ရေးတပ်မတော်(ZRA/ZRO)၊ ကူကီးအမျိုးသားတပ်မတော်-မြန်မာနိုင်ငံ(KNA-B)၊ NUG အောက်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(PDFs)များ၊ ဗမာအမျိုးသား တော်လှန်ရေး တပ်မတော် (BNRA)၊ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်(PLA-ကွန်မြူနစ်)၊ 96 soldier (ကိုဇေယျာလွင် ဦးဆောင်)၊ CNDF(ချင်းမျိုးနွယ်စုအဖွဲ့)၊ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(LPDFs)များ စသဖြင့် ရှိကြသည်။

အလားတူ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ လက်အောက်ရှိ ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့(ပသစ)များနှင့် ပျူ‌စောထီးတပ်ဖွဲ့(ပစထ)များ လည်း ရှိကြသည်။
ဒုတိယအချက်ကတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲတွင် ဂတ်စ်၊ ရေနံ၊ ကျောက်၊ ရွှေ၊ ကြေးနီ၊ သစ်၊ ရွှေဖြူ၊ ခရိုမိုက်၊ ပလက်တီနမ်၊ ကျောက်မီးသွေး၊ သံ၊ မြေရှားသတ္တု စသည့် သယံဇာတများ ထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

ဥပမာ- ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တွင် သစ်၊ ရွှေ၊ ဂတ်စ်(တူးဖော်မှုမလုပ်ရသေး)၊ ရေနံ(တူးဖော်မှုမလုပ်ရသေး)၊ ရွှေဖြူ၊ မြေရှားသတ္တု(တူးဖော်မှုမလုပ်ရသေး)၊ ပလက်တီနမ်၊ ကျောက်မီးသွေး စသည့် သယံဇာတများ ထွက်ရှိကြောင်း ဘူမိဗေဒစာတမ်းများအရ သိရသည်။

ထိုမြို့နယ်တွင် ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)နှင့် ဟုမ္မလင်းပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(HPDF)နှင့် HPDF-124၊ ခန္တီးခရိုင်တပ်ရင်းများ လှုပ်ရှားလျက်ရှိပြီး ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)ကတော့ အနည်းငယ် ရှိသည်။ 

သို့သော် SNA က နယ်မြေ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။

ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)ကို တွေ့ရစဉ်

အလားတူ ခန္တီးမြို့နယ်အတွင်းမှာတော့ ကျောက်၊ ရွှေ၊ ကျောက်မီးသွေး၊ ရေနံ(တူးဖော်မှုမလုပ်ရသေး)၊ ဂတ်စ် (တူးဖော်မှုမလုပ်ရသေး) စသည့် သယံဇာတများ ထွက်ရှိသည်။ 

ထိုမြို့နယ်အတွင်းမှာတော့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)၊ နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ-ကပ္ပလန်/ အန်းမိုင်(NSCN-K/AM)၊ နာဂပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(NPDF)၊ အရှေ့နာဂအမျိုးသားအဖွဲ့ အစည်း(ENNO/ ENDA)တို့ ရှိကြသည်။

ထို့နောက် နာဂဒေသကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသနှင့် နာဂ-အိန္ဒိယနယ်စပ်တို့တွင် ရွှေ၊ ဂတ်စ်(တူးဖော်မှုမလုပ်ရ သေး)၊ ကျောက်မီးသွေး၊ နီကယ်၊ ခရိုမိုက်၊ ကြေးနီ၊ ပလက်တီနမ်တို့ ထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

အဆိုပါ နယ်မြေများအတွင်း၌ NSCN-K/AM၊ နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ-ကပ္ပလန်/ယုံးအောင်(NSCN-K/ YA)၊ နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ-အိုက်ဇက်ချီရှီစူ/ဗွီးဗား(NSCN-IM)၊ နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ- ဟန်ရှီရမ်ဆန်း(NSCN-HS)၊ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)၊ ENNO၊ NPDF စသည့် အဖွဲ့အစည်းများ လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။ 

ထို့ပြင် တမူးမြို့နယ်အတွင်းမှာတော့ ရွှေ၊ ဂတ်စ်(တူးဖော်မှုမလုပ်ရ သေး)၊ ကျောက်မီးသွေး၊ နီကယ်၊ ခရိုမိုက်၊ ကြေးနီ၊ ပလက်တီနမ်တို့ ထွက်ရှိကြောင်းလည်း ဘူမိဗေဒစာတမ်းများအရ သိရသည်။

တမူးမြို့နယ်အတွင်းမှာတော့ ကသည်းလက်နက်ကိုင်များ အပါအဝင် SNA၊ NSCN-IM၊ NSCN-HS၊ ကူကီး အမျိုးသားတပ်မတော်-မြန်မာနိုင်ငံ(KNA-B)၊ တမူးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(Tamu PDF)၊ CNDF (ချင်းမျိုးနွယ်စု)တို့ လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။

အထက်ပါ မြို့နယ်များသည် ဥပမာအနေဖြင့် သရုပ်သဏ္ဍန်ခွဲခြား၍ ရည်ညွန်းဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲရှိ ကလေးမြို့၊ ကလေးဝ၊ မင်းကင်း၊ ယင်းမာပင်၊ ပုလဲ၊ ရွှေဘို၊ မုံရွာ၊ ကနီ၊ မော်လိုက်၊ ထီးချိုင့်၊ ကသာ၊ ဗန်းမောက်၊ အင်းတော်၊ ကောလင်း၊ ဝန်သို၊ ပင်လည်ဘူး၊ ရွှေပြည်အေး စသည့် မြို့နယ်များအတွင်းမှာလည်း သယံဇာတများ ထွက်ရှိသလို လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ အပြင်းအထန်ဆုံး ဒေသဖြစ်လာခဲ့ပြီး အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများကလည်း သယံဇာတများ ဈေးသက်သာစွာဖြင့် ရရှိရေးအတွက် စိတ်ဝင်စားလျက်ရှိနေသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ထိစပ်နေသလို တရုတ်နိုင်ငံဖြင့်လည်း လီဒိုလမ်းမကြီး အပါအဝင် တခြားသော လမ်းမများကနေ သွားလာနိုင်ခြင်းကြောင့် အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်သည် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲက သယံဇာတ အရင်းအမြစ် များကို စိတ်ဝင်စားနိုင်သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းက လက်နက်ကိုင်လှုပ်ရှားနေပုံကို ပြသထားစဉ်

ထို့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲတွင် မတည်ငြိမ်လျှင် အိန္ဒိယအတွက်လည်း အနှောင့်အယှက်ဖြစ်နိုင်သလို တရုတ်၏ လက်တန်ဟု အိန္ဒိယက ယူဆနေသည့် နာဂနှင့်ကသည်း လက်နက်ကိုင်များအပြင် တခြားသော လက်နက်ကိုင် များရှိနေခြင်းကလည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲမှ အခြေအနေကို အိန္ဒိယက သတိထား စောင့်ကြည့်ရမည့် အခြေအနေတွင် ရှိနေနိုင်သည်။

ထိုသို့ဆိုလျှင် အိန္ဒိယသည် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲရှိ သယံဇာတများ တူးဖော်နိုင်ရေး (သို့မဟုတ်) ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေး စီမံကိန်းများ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့အတွက် များပြားသော လက်နက်ကိုင်များကို ဘယ်လိုချဉ်းကပ်မလဲက စိတ်ဝင် စားစရာကောင်းလှသည်။

သို့သော် အိန္ဒိယသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများကို ချဉ်းကပ်မှုဖြင့် နှိုင်းယှဉ် ကြည့်လျှင် အလွန်နှေးကွေးလေးလံသည်ကို တွေ့ရခြင်းကြောင့် တရုတ်က အိန္ဒိယကို နှာတစ်ဖျားသာ သွားနိုင်မ လားဆိုတာကလည်း စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလှသည်။

တခြားတစ်ဖက်မှာတော့ နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကလည်း ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၃-၉ ရက် အတွင်း ရုရှား-ဘယ်လာရုစ် နှစ်နိုင်ငံ ခရီးစဉ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ခန္တီးဒေသ၌ ကျောက်စိမ်တူးဖော်ရေးအတွက် ရုရှားကို ဖိတ်ခေါ်ကမ်းလှမ်းခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် အင်အားကြီး နိုင်ငံများ၏ သယံဇာတ တူးဖော်ရေး ရည်မှန်း ချက်များနှင့်အတူ အင်အားချိန်ခွင်လျှာညှိခြင်းဖြင့် စစ်ရှိန်မြှင့်လာမည်ကိုလည်း စိုးရိမ်စရာကောင်းလှသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲတွင် လက်နက်ကိုင် ပေါင်းစုံလှုပ်ရှားနေသလို မတူညီသော နယ်မြေ ထိန်းချုပ်မှုများ ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် အင်အားကြီး နိုင်ငံများအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲ၌ သယံဇာတများ တူး ဖော်ရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ လုပ်မည်ဆိုလျှင် ဒေသတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများကို မေ့ထား၍ မရပေ။

သို့သော် နစကသည် ပုဂ္ဂလိကလုံခြုံရေးဝန်ဆောင်မှုဥပဒေကို ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့ သည့်အတွက် ပြည်ပနိုင်ငံများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လာရောက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံပါက မိမိ၏ ကုမ္ပဏီ၊ ဝန်ထမ်း၊ စီမံကိန်း၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတို့ကို မိမိ၏ အစီအစဉ်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်ဆောင်၍ လုံခြုံရေး ရယူသွားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

နစကဥက္ကဋ္ဌနဲ့ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်ကို တွေ့ရစဉ်

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ လက်နက်ကိုင်ပေါင်းစုံနှင့် စစ်ပွဲများ အရှိန်မြှင့်နေသည့် စစ်ကိုင်းတိုင်းထဲက သယံဇာတများ တူးဖော်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို လုပ်မည်ဆိုလျှင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလိုသူများသည် မည်ကဲ့သို့သော ချဉ်းကပ်သင့်လဲ စဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။

တခြားတစ်ဖက်မှာတော့ သယံဇာတများ ကြွယ်ဝသော စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် အင်အားကြီး နိုင်ငံများ၏ သယံဇာတ လုပွဲကနေ စစ်ကိုင်းတိုင်းသည် Proxy War အဖြစ် သွားလဲသွားမည်ကို ဒေသတွင်းနေ ပြည်သူများက စိုးရိမ်နေမှု များ ရှိနေပြန်သည်။

လက်ရှိတွင်လည်း စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း၌ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများကြားလည်း ကောင်း၊ လက်နက်ကိုင် အင်အားစု အချင်းချင်းများ ကြားလည်းကောင်း တိုက်ပွဲများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွား နေသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းက တိုက်ပွဲများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်ပါက စစ်ကိုင်းတိုင်းအောက်ပိုင်း ပုလဲ၊ ယင်းမာပင်၊ မုံရွာ၊ ရွှေဘို၊ ဝက်လက်၊ ချောင်းဦး၊ မင်းကင်း၊ ကန့်ဘလူ၊ ကျွန်းလှ၊ ကလေး၊ ကလေးဝ၊ ကနီ စသည့် ဒေသများတွင် PDFs၊ BNRA၊ 96 soldier၊ KNU၊ PLA၊ KIA၊ ABSDF၊ CNDF စသည့် လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများနှင့် မြန်မာ့ တပ်မတော်၊ ပြည်သူ့စစ်(ပသစ)၊ ပျူစောထီးတပ် တို့ကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေသည်။

ထို့နောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအလယ်ပိုင်းက မော်လိုက်၊ ကောလင်း၊ ထီးချိုင့်၊ ခမ်းပတ်၊ ပင်လည်ဘူး၊ ဝန်းသို၊ တမူး၊ ဖောင်းပြင်၊ အင်းတော်၊ ကသာ၊ ဗန်းမောက် စသည့် မြို့နယ်များတွင် AA၊ ABSDF၊ KIA၊ PDFs၊ CNF၊ CNDF၊ SNA၊ ကသည်းလက်နက်ကိုင်၊ NSCN-IM (နာဂလက်နက်ကိုင်)၊ မြန်မာ့တပ်မတော်တို့ကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေကြ သည်။
အလားတူ စစ်ကိုင်းတိုင်းအထက်ပိုင်း ဟုမ္မလင်း၊ ခန္တီး၊ ဆွမ္မရာ၊ လေရှီး၊ ထန်ပါခွေ၊ လဟယ်၊ ဒုံးဟီး၊ နန်းယွန်း၊ ပန်ဆောင် စသည့် နယ်မြေများအနက် ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်အတွင်း SNA နှင့် KIA-PDFs ပူးပေါင်းတပ်များကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေပြီး ကျန်ဒေသများမှာတော့ တိုက်ပွဲမရှိသော်လည်း စစ်ရေးအရ အဖွဲ့ပေါင်းစုံ လှုပ်ရှား၍ စစ်ရေးသတိ အနေအထားကို ပြင်ဆင်ထားကြသည်။

ထို့ကြောင့် သယံဇာတကြွယ်ဝရာမြေကနေ စစ်ပွဲအတွင်းက ရုန်းမထွက်နိုင်သော စစ်ကိုင်းတိုင်းမဖြစ်အောင် အားလုံးက သတိထား ချဉ်းကပ်၍ စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းက လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ချုပ်ငြိမ်းရေးကို အဖြေရှာ ရမည်။

KIA နဲ့ PDFs ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

တခြား တစ်ဖက်မှာတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်း တစ်ခုလုံးကို KIA နှင့် NUG က ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး အပြင်းအထန် ကြိုးပမ်းနေသည်။ သို့သော် KIA နှင့် NUG ၏ စစ်ကိုင်းတိုင်း တစ်ခုလုံး ထိန်းချုပ်ရေး မဟာဗျူဟာတွင် SNA က အဟန့်အ တားဖြစ်နေသည်။

ထို့ကြောင့် ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)ကို KIA နှင့် NUG က စစ်တိုက်၍ ဖယ်ထုတ်လာသလို တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးရန် ကမ်းလှမ်းခြင်း နည်းဗျူဟာဖြင့်လည်းကောင်း နည်းလမ်း ၂ သွယ်ဖြင့် ကြိုးပမ်းလာနိုင်သည်။ 

အကယ်၍ SNA ကို စစ်ရေးအရ အနိုင်ယူနိုင်လျှင် ဆွေးနွေးစရာမလိုသလို နယ်မြေခွဲဝေပေးစရာလည်း မလိုအပ် တော့သည့်အပြင် အနာဂတ်မှာ KIA ကို အဟန့်အတားဖြစ်စေနိုင်သော ရှမ်းနီလူမျိုး လက်နက်ကိုင်မရှိအောင် လည်း ဖြေရှင်းပြီးသား ဖြစ်သွားမည်။

သို့မဟုတ်ပဲ SNA ကို KIA နှင့် NUG က တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်လာပြီးတော့ မဟာမိတ် လုပ်လာနိုင်ခဲ့ပါက သွေးထွက် သံယိုမှု မရှိဘဲ စစ်ကိုင်းတိုင်း တစ်ခုလုံး သိမ်းပိုက်နိုင်ရေး မဟာဗျူဟာကို အမြန်ဆုံးနှင့် ထိထိရောက်ရောက် အကောင်အထည် ဖော်သွားနိုင်မည့် အခြေအနေကို ရောက်ရှိမည်ဖြစ်သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၏ အလယ်ပိုင်းနှင့် အထက်ပိုင်း ဒေသတစ်ခုလုံးကို လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ လျှင် မုံရွာမြို့အခြေစိုက် အနောက်မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(နမခ) အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံး ထိန်း ချုပ်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုအတွက် အထိရောက်ဆုံး အထောက်အကူ ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ထို့နောက် မန္တးလေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မကွေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းက လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများ၏ စစ်ရေး လည်း အရှိန်မြင့်လာအောင် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းကနေ ထောက်ပံ့ကူညီပေးသွားနိုင်လိမ့်မည်။

ဤသို့သော အခြေအနေများ အားလုံးကို ခြုံငုံသုံးသပ်ကြည့်ပါက စစ်ကိုင်းတိုင်း၏ အနာဂတ်သည် စစ်ပွဲများ အတွင်းကနေ ရုန်းထွက်နိုင်ရန် အလှမ်းဝေးနေနိုင်သေးသည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ စစ်ပွဲအတွင်းက စစ်ကိုင်းတိုင်း (သို့မဟုတ်) သယံဇာတကြွယ်ဝရာမြေ၏ အနာဂတ်သည် မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်လာမလဲဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့်ရပေတော့မည်။

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၆

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှာ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့တဲ့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း အပြောင်းအလဲကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံဟာ အဖက်ဖက်က ယိုယွင်းကျဆင်းလာနေတာကို တွေ့လာရပါတယ်။ ဒီအပေါ်ကို ဘယ်လိုကုစား ကြမလဲဆိုတဲ့ အဖြေကိုလည်း ရှာဖွေနေသည့်တိုင် ယနေ့ထိ မတွေ့သေးပါဘူး။

ဒီလို အခြေအနေမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အိမ်နီးချင်းတွေဟာလည်း မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်း အတွင်းမှာ တစ်နည်းတစ်ဖုံနဲ့ မတူညီသော အနေအထားတွေကနေ ပါဝင် ပတ်သက်လာနေတာကို တွေ့လာရပါတယ်။

ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံတွေရဲ့ အနေအထားတွေကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာကြည့်ရအောင် ပါ။

တရုတ်

*******

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနဲ့ ကျားဖြန့်ကို ပြပြီး တရုတ်က မြန်မာထဲကို အတွင်းထိ ထိုးဖောက်တယ်။ ပြီးတာနဲ့ တရုတ် ကုမ္ပဏီ၊ တရုတ်ဝန်ထမ်းနဲ့ တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု-စီမံကိန်းတွေ ကာကွယ်နိုင်ရေး ပုဂ္ဂလိကလုံခြုံရေးဆိုင်ရာဥပဒေ ကို မြန်မာကထုတ်လာအောင် တရုတ်က တောင်းဆိုခဲ့ပြီးတော့ ကိုယ့်ဘာသာ ကာကွယ်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းလာတယ်။

ဒီနောက်မှာတော့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆိုတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်မှာ ထည်ထည်ဝင်ဝင် ပါဝင်လာတယ်။ ယခင် ဦးသိန်းစိန်နဲ့ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရ လက်ထက်တုန်းက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ပြည်ပနိုင်ငံတွေကို အသိသက်သေ (သို့မဟုတ်) လေ့လာသူ အဆင့်ပဲပေးတယ်။

နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တရုတ်ဝန်ကြီးချုပ် လီချင်ကို တွေ့ရစဉ်

အခု မြောက်ပိုင်းသုံးဖွဲ့နဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေမှာတော့ တရုတ်က ကြားဝင်စေ့စပ်ညှိနှိုင်းသူဆိုတဲ့ အဆင့်နဲ့ ဆွေးနွေးပွဲထဲ ဝင်ထိုင်လာတယ်။ မဆွေးနွေးချင်ဘူးဆိုလည်း တရုတ်က ဆွေးနွေးဖို့ပြောရင် ဆွေးနွေးကြရတဲ့ အနေအထားကို တွေ့လာရတယ်။

အိန္ဒိယ

********

အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ အရှေ့မြောက်ဒေသတွေဖြစ်တဲ့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်၊ မဏိပူရပြည်နယ်တို့နဲ့ထိစပ်နေတဲ့ မြန်မာပိုင် နယ်မြေတွေကို အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲ ပေါင်းစည်းဖို့ လွှတ်တ်ောအမတ် တချို့က ဆွေးနွေးလာသလို လက်နက်ကိုင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးတာတွေလည်း ရှိလာပါတယ်။

ချင်းပြည်နယ်ကို မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ထဲ ထည့်သွင်း ပေါင်းစည်းဖို့၊ တမူး-ကဘော်ချိုင့်ဝှမ်း (ကလေး-မင်းကင်း) ကို မဏိပူရပြည်နယ်ထဲ ထည့်သွင်းပေါင်းစည်းဖို့ တရားဝင် ထုတ်ပြောလာသလို မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် အမေရိကန်ခရီးစဉ်မှာလည်း ချင်းပြည်နယ်နဲ့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ပေါင်းစည်းရေးကို ထုတ်ပြောသွားတာလည်း ကြားမိလိုက်ပါ သေးတယ်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် ဝင်ရောက်လာတဲ့ နိုင်ငံခြားသား ၂၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်။ အဲဒီလူတွေ ပျောက်နေပြီး တော့ မြန်မာနိုင်ငံထဲ ဝင်သွားတယ်။ ပြီးတော့ ချင်းတောင်တန်းပေါ်မှာ လက်နက်ကိုင်အင်အားစုတွေကို စစ်သင်တန်းတွေ ပေးနေတယ်လို့ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် လာဒူဟိုမာက ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၀ ရက်မှာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်လွှတ်တော်အစည်းအဝေးမှာ ထုတ်ပြောသွားတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံက ချင်းသူပုန် ၂ ဖွဲ့ ပေါင်းစည်းရေး သဘောတူညီမှုကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဖိုရမ်ဝန်ကြီးချုပ်က သက်သေအနေဖြင့် ပါဝင်စဉ်

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်

*************

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ်‌ဟောင်း ရှိတ်ဟာစီနာက မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံအနီးမှာ ခရစ်ယာန်နိုင်ငံတစ်ခု ထူထောင်ဖို့ လူဖြူနိုင်ငံကြီး တစ်နိုင်ငံက သူ့ကိုလာရောက် ဆွေးနွေးခဲ့တယ်လို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၆ ရက်က ထုတ်ပြောထားတယ်။ ဒီပြောကြားချက်ကို အိန္ဒိယသတင်းဌာန  The Print က ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၈ ရက်မှာ ဖော်ပြခဲ့တယ်။

သူ့ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြည်သူတွေက ဆန္ဒပြပြီးတော့ ဖြုတ်ချခံခဲ့ရတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းကလည်း မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအနီး နိုင်ငံတစ်ခုထူထောင်ဖို့ လူဖြူနိုင်ငံကြီး တစ်နိုင်ငံက ဆွေးနွေးမှုကို သူလက်မခံခဲ့လို့လို့ ရှိတ်ဟာစီနာက ပြောခဲ့တယ်။

ဒီနောက် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ သူနိုင်ငံရေး ခိုလှုံခဲ့တယ်။

ရှိတ်ဟာစီနာ ဖြုတ်ချခံရပြီးနောက်မှာတော့ အမေရိကန်လိုလားသည့် ယူနွတ်က ကြားဖြတ်အစိုးရကို ဦးဆောင် လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာပဲ ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေးက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်း ရောက်ရှိနေတဲ့ ဘင်္ဂါလီ ဒုက္ခသည်တွေကို ပြောက်ကျားစစ်သင်တန်းတွေ ပေးနေတယ်ဆိုပြီး သတင်းတွေလည်း ကျယ်ကျယ်ပြန့် ပြန့်ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။

တချိန်တည်းမှာပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနယ် ထိစပ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းက ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်းတော စတဲ့ မြို့နယ် ၃ ခုကို လွတ်မြောက်စေဖို့အတွက်ဆိုပြီးတော့ ARSA၊ RSO၊ ARA တို့ ပေါင်းစည်းပြီးတော့ တိုက်ပွဲတွေ ဖော်ဆောင်လာခဲ့ပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ရှိတ်ဟာစီနာကို တွေ့ရစဉ်

ဒီအခြေအနေတွေကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံကလည်း မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်- အိန္ဒိယ သုံးနိုင်ငံအနီးမှာ နိုင်ငံတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ခြေ အန္တရာယ်ကို သတိထားစောင့်ကြည့်နေမယ် ထင်ပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း တချို့ နယ်မြေတွေကို အိန္ဒိယနဲ့ ပေါင်းစည်းဖို့ စည်းရုံးတာတွေ လုပ်နေတာလည်း ဖြစ်နိုင်သလို ကြိုတင် ကာကွယ်နေတဲ့ အနေအထားလည်း ဖြစ်မယ်ထင်ပါတယ်။

ထိုင်း

******

မြန်မာနိုင်ငံက တော်လှန်ရေး အင်အားစုတွေကို လက်ခံထားသလို တစ်ဖက်မှာလည်း နိုင်ငံတော်အာဏာကို ရယူထားသူများနဲ့ ဆက်ဆံလျက်ရှိပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံကနေ ထွက်လာတဲ့ လူသားအရင်းအမြစ်ကို စျေးသက်သက်သာသာနဲ့ ရရှိပြီးတော့ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း အပါအဝင် တခြားသော စက်ရုံ-အလုပ်ရုံတွေကို လည်ပတ်ပြီးတော့ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ လျှောက်လှမ်းနေပါတယ်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် အနီးက ဒေသတချို့ကို ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အင်အားစုတွေဟာ ထိုင်းအစိုးရရဲ့ ဩဇာသက်ရောက်မှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတာကို ကျားဖြန့်နှိမ်နင်းရေး လုပ်တဲ့အခါမှာ ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် မြင်တွေ့လာရပါတယ်။

တရုတ်နိုင်ငံက ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းတွေ အကုန်နီးပါး ပိတ်သွားတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာ ထိုင်း ကုန်ပစ္စည်းတွေက နေရာဝင်ယူလာပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း တရုတ်က သူ့ရဲ့ ဈေးကွက်ကို ထိုင်းက အစားထိုး ဝင်ယူမှာကို စိတ်ပူနေနိုင်ပါတယ်(နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်နဲ့ ရင်လိုက်ရင်‌တော့ တရုတ်အတွက် မြန်မာဈေးကွက်က မပြောပလောက်ပါဘူး)။

နစကဥက္ကဋ္ဌနဲ့ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ကို တွေ့ရစဉ်

မြန်မာ

******

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ UWSA နဲ့ NDAA က ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းအဆင့် ရထားတဲ့အတွက် ပြည်ပနိုင်ငံတွေက မြန်မာနိုင်ငံထဲက နိုင်ငံငယ်လေးတစ်ခုလို့တောင် တင်စားကြတယ်။

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)က ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဂွမ်မော်က "တိုင်းရင်းသားများသည် ၂၀၂၅ ရောက်လာသည့်အခါမှာ ဖက်ဒရယ်ထက် ကျော်လွန်သည့် စဉ်းစားချက်များ ရှိလာမည်ဖြစ်၍ မြန်မြန် ယခုကာလမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်သင့်ကြောင်း" ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊  ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့နဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်က တွေ့ဆုံစဉ် ပြောကြားခဲ့တယ်လို့ အင်တာဗျူး တစ်ခုမှာ ပြန်ပြော ပြခဲ့တယ်။

တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(TNLA) အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ် တားဘုန်းကျော် ကလည်း နိုင်ငံတစ်ခုအထိ တည်ထောင်ရန် အခြေအနေဖြစ်လာပါက အဆင်သင့်ဖြစ်အောင် ပလောင်လူမျိုးတွေ လုပ်ထားရမယ်လို့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၈ ရက်က ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဗိုလ်ချုပ်တားဘုန်းကျော်က “ နိုင်ငံရေး ရေချိန်အရ မြှင့်တက်လာမယ်၊ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ လက်ရှိ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွေအပေါ် မူတည် သွားပြီးတော့ ဒီနိုင်ငံဟာ ပြည်ထောင်စုတောင် မတည်ဆောက် နိုင်တော့ဘူးဆိုရင် အစိတ်စိတ် အမွာမွာကွဲပြီးတော့ နိုင်ငံငယ်တွေလည်း အများကြီး ထွက်သွားနိုင်တယ်။ ဒါကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့လူထုတွေ ကျနော်တို့ တအာင်း (ပလောင်)လူထုတွေလည်း ဒါသေချာ စဉ်းစားဖို့လို တယ်။ ကျနော်တို့ကို ကျနော်တို့ သေချာ ပြင်ဆင်နိုင်ဖို့ လိုတယ်။ ဒီပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ တကယ် တည်ဆောက် တဲ့အချိန်မှာ ကျနော်တို့လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုအနေနဲ့ ကျနော်တို့လူမျိုး ကျနော်တို့ ကာကွယ်သွားဖို့ ၊ တည် ဆောက် နိုင်ဖို့အတွက် အဆင်သင့် ကျနော်တို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားဖို့လိုတယ်။ အဲလိုမှ မဟုတ်ဘူး ပြည် ထောင်စု တည်ဆောက်လို့ မရဘူး၊ ပထဝီနိုင်ငံရေး၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး တစ်ခုကြောင့် လိုအပ်ချက်ကြောင့် တော် လှန်ရေးတွေ သိပ်အရှိန်မြင့်လာလို့ နိုင်ငံတွေ ထွက်လာမယ်ဆိုလည်း ကျနော်တို့ နိုင်ငံတည်ဆောက်နိုင်ဖို့ အဆင့် လည်း ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်သွားဖို့လိုပါတယ်”လို့ ပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အာရက္ခတပ်တော်(AA)ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ/တပ်မှူးချုပ် ဖြစ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်ကလည်း ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း အဆင့်ကို အနိမ့်ဆုံး ရယူလိုကြောင်းနဲ့ လိုအပ်ပါက ဒါထက် ကျော်လွန်းစဉ်းစားနိုင်တယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။

TNLA-AA- MNDAA ခေါင်းဆောင်များကို တွေ့ရစဉ်

ဒါတွေက မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်(NCA) မထိုးရသေးတဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့တွေရဲ့ အနေအထားနဲ့ သဘောထား ရပ်တည်ချက်တွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

NCA ထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း(EAOs) တွေရဲ့ အနေအထားနဲ့ သ‌ဘောထား ရပ်တည် ချက်တွေကလည်း စောင့်ကြည့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

NCA ထိုးထားတဲ့ ရှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကောင်စီ(RCSS)ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်က “ မိမိတို့ ၇ ဖွဲ့ ရဲ့ ထိန်းချုပ်တဲ့ နယ်မြေအသီးသီးတွေမှာ မိမိတို့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ စတင် အုပ်ချုပ်သွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မိမိတို့ ဒေသမှာ ရှိနေကြတဲ့ လူထုတွေအတွက် အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စီးပွါးရေး၊ ပညာ ရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စားဝတ်နေရေး အပါအဝင် အခြားဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေကို ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ကို တဆင့်ပြီးတဆင့် တည်ဆောက်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ တဖက်တွင်လည်း မိမိတို့ ၇ ဖွဲ့ကြား မှာ တူတာတွဲလုပ် မတူတာခွဲလုပ်ဆိုတဲ့မူအတိုင်း ဆောင်ရွက်သွားဖို့ လိုပါ တယ်”လို့  ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၇ ရက်မှ ၁၉ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပသည့် အပစ်ရပ် ၇ ဖွဲ့၏ အစည်းအဝေးမှာ ပြောသွားခဲ့ပါတယ်။

အခုဆိုရင် မြန်မာ့တပ်မတော်ဟာ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်(ရမခ)နဲ့ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (နပခ) ဆိုတဲ့ စစ်တိုင်း ၂ ခုကို လက်လွတ်ထားရသလို မြို့နယ် ၉၀ ကျော်ကိုလည်း လက်လွတ်ထားရတယ်လို့ စစ်တမ်းတွေကနေ ဖော်ပြထားပါတယ်။

နိုင်ငံရေးပါတီများနဲ့ NSPNC တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေကလည်း သေချာရေရာမှုမရှိဘဲ ဖြစ်နေသလို နိုင်ငံရေးကစားပွဲ တစ်ခု အနေနဲ့ပဲ တည်ဆောက်နေတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေ မအောင်မြင် သရွေ့ ပြည်သူလူထုဟာ ဒုက္ခပေါင်းစုံကို ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရအုံးမယ့် အခြေအနေမှာ ရှိနေပါတယ်။

အထက်ပါ အခြေအနေတွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ သူ့ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဖြစ်တည်နေတဲ့ အနေအထားတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအနေအထားဟာ မကိုင်တွယ်တက်ရင်တော့ နိုင်ငံပြိုကွဲသွားနိုင်သလို ကျရှုံးနိုင်ငံအဖြစ်လည်း ဦးတည်သွားနိုင်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ ကျရှုံးနိုင်ငံဖြစ်သွားပြီးဆိုရင်တော့ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ် (သို့မဟုတ်) ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် အားကောင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေဟာ နှစ် ၂၀-၃၀ ကြာနိုင်တယ်လို့လည်း ပညာရှင်တွေက ဒီမိုကရေစီ ကျရှုံးနိုင်ငံတွေကို လေ့လာတွေ့ရှိထားပုံကို ရှင်းပြလျက်ရှိပါတယ်။

ဒီအနေအထားတွေကို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှာရှိတဲ့ အင်အားစုတွေ ဘယ်လို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းကြမလဲ၊ ဘယ်လို နည်းလမ်းနဲ့ ထွက်ပေါက်ကို ရှာကြမလဲ......?

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ် ၊ မတ်လ ၁၆

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်(Paetongtarn Shinawatra) ၏ အစိုးရအပေါ် ပထမဆုံးအကြိမ် အယုံအကြည်မရှိ အဆို စကားစစ်ထိုးပွဲကို မတ်လကုန်ပိုင်းတွင် ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

သို့သော် အာဏာရ ဖြူးထိုင်းပါတီသည် ပေတုန်တန်၏ အစိုးရအဖွဲ့အား စေ့စေ့စပ်စပ် စစ်ဆေးမည့် အတိုက်အခံ ပါတီများကို ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။

ပြည်သူ့ပါတီက ဦးဆောင်သည့် အတိုက်အခံ အင်အားစုက ပေတုန်တန် တစ်ဦးတည်းကိုသာ အယုံအကြည်မရှိ အဆိုတင်သွင်းခဲ့ပြီး အစိုးရ၏ ပျက်ကွက်မှုအတွက် ပေတုန်တန် တစ်ဦးတည်းသာ တာဝန်ရှိသည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ဝန်ကြီးချုပ်သည် အစိုးရကို ဦးဆောင်ရန် လိုအပ်သော အတွေ့အကြုံများ ကင်းမဲ့ပြီး ပြည်သူများ၏ စိုးရိမ်မှုများကို ဖြေရှင်းဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့သည်ဟု အတိုက်အခံများက စွပ်စွဲထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီ တိုးတက်မှုနှုန်းသည် အာဆီယံများနောက်တွင် နောက်ကောက်ကျ ကျန်ခဲ့ခြင်းသည် ပေတုန်တန်၏ စီးပွားရေးမူဝါဒများ မှားယွင်းစွာ စီမံခန့်ခွဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု အတိုက်အခံများက စွပ်စွဲ ပြစ်တင်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ကို တွေ့ရစဉ်

သို့သော် အကြီးမားဆုံး စွပ်စွဲချက်မှာ ပေတုန်တန်သည် ဖခင်ဖြစ်သူ သက်ဆင်(Thaksin Shinawatra) ၏ ကြီးမားသည့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှု အောက်တွင်ရှိနေသည်။ သက်ဆင်သည် အစိုးရ၏ နောက်ကွယ်မှ ကြိုးကိုင် ထားသည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်ဖြစ်သည်။

ထိုစကားစစ်ထိုးပွဲကို မတ်လ ၂၄ ရက်တွင် ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက ထိုရက်တွင် ပြုလုပ်ရန် အစီအစဉ်နှင့် စကားစစ်ထိုးပွဲ၌ ပြောကြားမည့် အကြောင်းအရာများကို သဘော မတူခဲ့သဖြင့် ရက်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

စကားစစ်ထိုးပွဲ ပြုလုပ်မည့် ကာလအပိုင်းအခြား၊ စည်းမျဉ်းများနှင့် ပတ်သက်ပြီးလည်း သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိနေသည်။

အစိုးရအကြီးအကဲ ဝီဆွတ် ချိုင်နာရန် (Wisut Chainarun) က စကားစစ်ထိုးပွဲကို ၁ ရက်အတွင်း အပြီးသတ် လုပ်ဆောင်ရန် ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ပုံမှန်အားဖြင့် ၄ ရက်မှ ၅ ရက်အထိ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည့် အယုံအကြည်မရှိအဆို စကားစစ်ထိုးပွဲ များထက် အချိန်ကာလ အလွန်တိုတောင်းနေသည်ကို တွေ့ရသည်။

အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ဝမ် မိုဟာမက် နျူအာ မာသာ (Wan Muhamad Noor Matha) ကလည်း အယုံအကြည် မရှိအဆို စကားစစ်ထိုးပွဲတွင် သက်ဆင်၏ အမည်ကို ထည့်သွင်းပြောဆိုခြင်း မပြုရန် အတိုက်အခံများကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန် ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးကျင်းပနေစဉ်

လွှတ်တော်တွင်း ပြုလုပ်သည့် စကားစစ်ထိုးပွဲများတွင် ဝင်ေရာက် ပြောဆိုခွင့် မရှိသည့် ပြင်ပပုဂ္ဂိုလ်များကို ကိုးကားခြင်းမှာ တရားမျှတမှု မရှိသည့်အချက်အား ဝမ်က ထောက်ပြခဲ့သည်။

ကျွမ်းကျင်သူများကမူ အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် လွှတ်တော်တွင်း စကားစစ်ထိုးပွဲကို ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်ရန် ကြိုးပမ်း မည်ဆိုပါက ဒီမိုကရေစီ၏ အခြေခံမူများအား လျော့ပါးစေသည့် အချက်ကို သိရှိနားလည်ရမည်ဟု ပြောကြား ခဲ့သည်။

အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှု ရှိမည်ဆိုပါက လွှတ်တော်တွင် အတိုက်အခံများ၏ စွပ်စွဲချက် များကို ခုခံချေပနိုင်မည့် အခွင့်အရေးအား လက်ခံရမည်ဟုလည်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောသည်။

စစ်စစ်အားဖြင့် အစိုးရပြင်ပမှ ပုဂ္ဂိုလ်များကို အယုံအကြည်မရှိအဆို စကားစစ်ထိုးပွဲများတွင် ထည့်သွင်း ပြောကြားခြင်းသည် ထူးဆန်းသည့် ကိစ္စတော့မဟုတ်ပေ။

ဖြူးထိုင်းပါတီသည် အတိုက်အခံအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့ချိန်ကလည်း အစိုးရပြင်ပမှ လူပုဂ္ဂိုလ်များကို အယုံအကြည်မရှိ အဆို စကားစစ်ထိုးပွဲများတွင် ထည့်သွင်း ပြောဆိုခဲ့ဖူးသည်။

လွှတ်တော်အမတ်များ အနေဖြင့်လည်း စွပ်စွဲမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် တရားရေး စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ကျော်လွန်ခြင်း မရှိစေရန် ဂရုစိုက်ရမည်ဖြစ်သည်။

အစိုးရ၏ မူဝါဒများအပေါ် သက်ဆင်၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ငြင်းဆိုရန် ခက်ခဲလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကလည်း သက်ဆင်၏ ပြောဆိုမှုများအတိုင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

ထို့ကြောင့် သက်ဆင်သည် အစိုးရအဖွဲ့ နောက်ကွယ်တွင် စစ်မှန်သည့် အာဏာကို ကိုင်ဆွဲထားသည်ဆိုသည့် ထင်ကြေးပေးမှုများကို ပိုမိုအားကောင်းလာစေခဲ့သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပေတုန်တန်ကို တွေ့ရစဉ်

သက်ဆင် ကိုယ်တိုင်ကလည်း ၎င်း၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို ဝန်ခံခဲ့ပြီး၊ သူသည် ထိုင်းဘာသာစကားဖြင့် Sor Tor Ror ( မြန်မာလို ဘာသာပြန်ရမည်ဆိုပါက ပါလေရာ ငါးပိချက်) ဖြစ်ကြောင်း ဟာသနှောကာ ပြောဆိုခဲ့သည်။

သက်ဆင် အနေဖြင့် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းတစ်ဦး၏ အမြင်များကို မျှဝေခြင်းသည် သဘာဝကျသော်လည်း ဖြူးထိုင်းပါတီသည် သက်ဆင်၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်ပြီး လွှတ်တော်တွင် စိစစ်မေးမြန်းခံရချိန်၌ ခုခံကာကွယ်ရန် အခက်တွေ့လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

အာဏာရပါတီသည် စကားစစ်ထိုးပွဲကို ကန့်သတ်ချက်များ မထားဘဲ ခိုင်လုံသော အချေအတင် ဆွေးနွေးမှုကို ခွင့်ပြုခြင်းဖြင့် ၎င်း၏ ဒီမိုကရေစီ ခံယူချက်အား ပြသသင့်သည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများ ပြောသည်။

ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုတို့သည် ဒီမိုကရေစီ အစိုးရတိုင်း၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။

ပေတုန်တန်နှင့် ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် ၎င်းတို့၏ ခေါင်းဆောင်မှု စွမ်းဆောင်ရည်အပေါ် ယုံကြည်မှု ရှိမည်ဆိုပါ က ၎င်းတို့၏ မူဝါဒများကို ရှင်းလင်းရန်နှင့် သံသယများအား ပြေပျောက်စေရန် အယုံအကြည်မရှိအဆို စကား စစ်ထိုးပွဲကို အခွင့်အရေး တစ်ခုအဖြစ် လက်ခံသင့်သည်။

သို့မဟုတ်ဘဲ စကားစစ်ထိုးပွဲကို စိစစ်ကန့်သတ်ရန် ကြိုးပမ်းမည်ဆိုပါက ထင်ကြေးပေးမှုများကို ပိုမိုဆိုးရွား စေနိုင်ပြီး လူထု၏ ယုံကြည်မှုကို ပျက်ပြားစေမည်သာဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၄

ဒီရာသီမှာ လီဗာပူးလ်အသင်းအတွက် ပြသနေတဲ့ ဆာလက်ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ဟာ Ballon d'Or ဆုကို ရယူနိုင်ဖို့ လုံလောက်တဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိတယ်ဆိုတာ အများအပြားက လက်ခံထားကြပါတယ်။ 

အသက် ၃၂ နှစ် အရွယ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ ဆာလက်ဟာ ဒီရာသီမှာ လီဗာပူးလ်အသင်းအတွက် ၄၂ ပွဲ ကစားထားပြီး ၃၂ ဂိုး သွင်းယူကာ ဂိုးဖန်တီးမှု ၂၂ ကြိမ် ပြုလုပ်ထားတာပါ။ 

ဒါဟာ ဆာလက်ရဲ့ ကစားသမားဘဝမှာ အကောင်းဆုံး စွမ်းဆောင်ရည်တွေထဲက တစ်ခုဖြစ်သလို လီဗာပူးလ် အသင်းရဲ့ ရလဒ်ကောင်းမွန်မှုတွေကြောင့် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး ကစားသမားဆိုတဲ့ ဂုဏ်ပုဒ်ကို မျှော်လင့်ခွင့် ရှိလာခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဒီရာသီ ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲနဲ့ ချန်ပီယံလိဂ်အုပ်စုအဆင့်မှာ ထိပ်ဆုံးနေရာ ရပ်တည်ခဲ့တဲ့ လီဗာပူးလ် အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ် ၁၆ သင်းအဆင့်မှာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းကို ပင်နယ်တီနဲ့ အရေးနိမ့်ပြီး ထွက်ခွာခဲ့ရပါတယ်။ 

ဆာလက်ဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ ကစားခဲ့တဲ့ နှစ်ကျော့စလုံးမှာ အကောင်းဆုံး ခြေစွမ်းပြသနိုင်ဖို့ ရုန်းကန်ခဲ့ ရတာပါ။ 

ဆာလက်ကို တွေ့ရစဉ်

ချန်ပီယံလိဂ် ပြိုင်ပွဲကနေ လီဗာပူးလ်အသင်း စောစီးစွာ ထွက်ခွာခဲ့ရတာကြောင့် Ballon d'Or ဆုရဖို့ ဆာလက်ရဲ့ ရေပန်းစားမှုဟာ လျော့ကျသွားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အစောပိုင်းက Ballon d'Or ဆုရဖို့ ရေပန်းစားနေတဲ့ သူတွေထဲမှာ ဆာလက်က ထိပ်ဆုံးနေရာ ရပ်တည်နိုင်ခဲ့ ပေမယ့် ချန်ပီယံလိဂ်ကနေ ထွက်ခွာရမှုက သက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာခဲ့တာပါ။ 

အာဆင်နယ်အသင်း ဂန္ထဝင်ဖြစ်တဲ့ အွန်နရီက လက်ရှိအချိန်မှာ ဘာစီလိုနာအသင်း တောင်ပံကစားသမား ရာဖင်ညာက ဆာလက်ထက် Ballon d'Or ရဖို့ ပိုပြီးပြည့်စုံတဲ့သူလို့ သုံးသပ်သွားခဲ့ပါတယ်။

Ballon d'Or ဆုကို နိုင်ငံအသင်းနဲ့ ဒါမှမဟုတ် ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ အောင်မြင်မှု ရယူတဲ့သူတွေသာ အများဆုံး ရရှိခဲ့လို့ ဆာလက်အတွက် မျှော်လင့်ချက်နည်းလာခဲ့တာပါ။

ဒါပေမယ့် ဘောလုံးရာသီပြီးဆုံးဖို့ လိုအပ်နေသေးတာကြောင့် အခြေအနေတွေဟာ အများကြီး ပြောင်းလဲသွားနိုင် တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ချန်ပီယံလိဂ် ကွာတားဖိုင်နယ်တက်ခဲ့တဲ့ အသင်းတွေထဲမှာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းက ဒမ်ဘီလီ၊ ရီးရယ်လ်အသင်းက ဘတ်ပီနဲ့ ဗီနီစီးယက်စ်၊ ဘိုင်ယန်မြူးနစ်အသင်းက ဟာရီကိန်းတို့ဟာ Ballon d'Or ရနိုင်တဲ့ စာရင်းထဲမှာ ပါဝင်နေ ကြတာပါ။ 

ဒါပေမယ့် သူတို့တွေဟာ ဆာလက်လို တစ်ရာသီလုံး တည်ငြိမ်တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်မျိုးကို ပြသနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဆာလက်နဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဘက်ကို တွေ့ရစဉ်

ဒမ်ဘီလီကတော့ ၂၀၂၅ ခုနှစ်ထဲမှာ အားလုံးထက်သာတဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်မျိုးကို ပြသထားပေမယ့် Ballon d'Or ဆု အတွက် ဆာလာ အဓိကယှဉ်ပြိုင်ရမယ့်သူက ဘာစီလိုနာအသင်း တောင်ပံကစားသမား ရာဖင်ညာပါ။ 

ဘရာဇီးလ်တောင်ပံ ကစားသမား ရာဖင်ညာဟာ ဒီရာသီမှာ ဘာစီလိုနာအသင်းအတွက် ၄၁ ပွဲ ကစားထားပြီး ၂၇ ဂိုး သွင်းယူကာ ဂိုးဖန်တီးမှု ၁၉ ကြိမ် ပြုလုပ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီစွမ်းဆောင်ရည်ဟာ ရာဖင်ညာရဲ့ ကစားသမားဘဝမှာ အကောင်းဆုံးစွမ်းဆောင်ရည်ပါ။ 

ရာဖင်ညာရဲ့ဒီရာသီ ဘာစီလိုနာအသင်းအတွက် သွင်းယူထားတဲ့ ဂိုးတွေထဲမှာ ပင်နယ်တီ သွင်းဂိုးနည်းပါးခဲ့ပြီး ဆာလက်က ပင်နယ်တီ သွင်းဂိုးများနေတာကလည်း Ballon d'Or ဆုအတွက် အချက်တစ်ချက်အနေနဲ့ ရှိနေနိုင်တယ်လို့ အွန်နရီက မှတ်ချက်ပေးထားပါတယ်။

ဆာလက်ကို တွေ့ရစဉ်

ဘာစီလိုနာအသင်းဟာ ဒီရာသီမှာ ဆုဖလား ၃ လုံး ရယူနိုင်မယ့် လမ်းကြောင်းပေါ်မှာရှိနေပြီး လီဗာပူးလ် အသင်းက ဆုဖလား ၂ လုံးရယူနိုင်မယ့် လမ်းကြောင်းပေါ်မှာ ရှိနေတာပါ။ 

Ballon d'Or ဆု ရဖို့အတွက်ဆိုရင် ဆုဖလားနဲ့ အချက်အလက်တွေက အလွန်အရေးပါနေတာကြောင့် ရာသီ မကုန်ခင်အထိ ဆာလက်နဲ့ ရာဖင်ညာတို့ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို ဆက်ပြီး စောင့်ကြည့်ရဖို့ ရှိနေပါတယ်။

ဆာလက်အတွက် လက်ရှိအချိန်မှာ ပြုလုပ်ရမယ့်အရာက လီဗာပူးလ်အသင်းကို ကာရာဘောင်းဖလားနဲ့ ပရီးမီးယားလိဂ်ဖလား ရယူပေးဖို့ ဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့စွမ်းဆောင်ရည်ကို ရာသီအကုန်ထိ ဆက်ထိန်းရမှာပါ။ 

အဲဒါကြောင့် Ballon d'Or ဆုကို ဆာလက်ရဖို့ ထိုက်တန်ခြင်း ရှိ/မရှိဆိုတာ ရာသီကုန်ချိန်အထိ ပြသမယ့် စွမ်းဆောင်ရည်အပေါ် မူတည်နေမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၉

တရုတ်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ် နွေဦးရာသီက ဟန်ကျိုး (Hangzhou) မြို့တွင် နိုင်ငံတကာ ငွေကြေး လဲလှယ်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် Bretton Woods သဘောတူညီချက်၏ နှစ်ပေါင်း ၈၀ ပြည့် အထိန်းအမှတ် အခမ်းအနား ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

Bretton Woods သဘောတူညီချက်သည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အပြီး နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးမူဘောင်တစ်ခုကို ဖော်ဆောင်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (IMF) ကဲ့သို့ အင်စတီကျူးရှင်းများသည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ အကျိုးစီးပွားများ ကိုသာ ကိုယ်ကျိုးပြုသည့် အဖွဲ့များဖြစ်သည်ဟု တရုတ်ဗဟိုဘဏ်၏ လက်အောက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ရှူအန် ချန်နန် (Xuan Changneng) လို ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းသည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး၏ ထက်ဝက်ကျော် ရှိနေမှုနှင့်အတူ မဲပေးပိုင်ခွင့်များသည် မျက်မှောက် ခေတ်ကမ္ဘာ၏ အရှိတရားကို ထင်ဟပ်စေခြင်း မရှိတော့ကြောင်း ရှူအန်က ပြောသည်။

အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနဲ့ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ကို တွေ့ရစဉ်

နိုင်ငံတကာ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ အစည်းအဝေးပွဲများတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အက်စ် ဂျိုင်ရှန်ကာ (S. Jaishankar) သည် ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံများသာ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ ဖြစ်သည်ဆိုသည့် အနောက်အုပ်စု၏ ယူဆချက် သို့မဟုတ် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ ချက်ချင်းဖြေရှင်းရမည့် ပြဿနာများကို အနောက်အုပ်စုက အာရုံစူးစိုက်မှုနည်းပါး ခြင်း အစရှိသည့် အခြေအနေများကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ဖူးသည်။

ဂျိုင်ရှန်ကာ၏ ထိုအတွေးအမြင်များသည် ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းပါးသည့် နိုင်ငံများ၏ အသံကို ကျယ်လောင်စွာ ထွက်ပေါ် စေခဲ့သည်။

အာရှ အင်အားကြီး နိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယအကြားသည် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းဒေသ၏ နှလုံးသည်းပွတ်၊ ဒေသခံများ၏ ထောက်ခံမှုနှင့် ခေါင်းဆောင်မှုကဏ္ဍအတွက် ယှဉ်ပြိုင်နေခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ယှဉ်ပြိုင်နေရင်းမှ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့သည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် မတူကွဲပြားသည့် အင်အားများနှင့် မတူညီသော ပုံစံများကို ဆောင်ကြဉ်းနိုင်ခဲ့ကြသည်။

အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့သည့် COVID-19  ကပ်ရောဂါ ကာလက အလွန်ထိရောက်သော mRNA ကာကွယ်ဆေးများ ဖြန့်ချိမှု မမျှတခဲ့သည့် အခြေအနေကို တူညီစွာ မကျေနပ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း ၎င်းတို့၏ မကျေနပ်ကြောင်း ဖော်ပြချက်များမှာ တူညီခဲ့ခြင်းမရှိပေ။ ဥပမာ ပြရမည်ဆိုပါက အခြေအနေ တစ်ရပ်ကို သဘောထားချင်းတူညီစွာ ဆန့်ကျင်ခဲ့သော်လည်း ဆန့်ကျင်ပုံ ဆန့်ကျင်နည်းမှာ ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်ဖြင့် တူညီခြင်းမရှိပေ။

တရုတ်က ကျင့်သုံးခဲ့သည့် စနစ်သည် အလွန်စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသည်ကို လက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ 

တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ ဆင်းရဲတွင်းထဲမှ လျှင်မြန်စွာ ရုန်းထွက်နိုင်ခဲ့ဖူးသည့်နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံမှ မရှိခဲ့ဖူးပေ။

အိန္ဒိယနဲ့တရုတ် ကုန်သွယ်မှုကိုပြထားစဉ်

၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်ကတည်းက တရုတ်၏ ကျေးလက်ဒေသနေ လူအများစုသည် လယ်ယာမြေများကို စွန့်ခွာပြီး မြို့ပြစက်မှု လုပ်ငန်းများတွင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။

သိန်းနှင့်ချီသည့် စက်မှုလုပ်သားများသည် ပြည်တွင်း စျေးကွက်များသာမက နိုင်ငံတကာ စျေးကွက်များအတွက်ပါ ရောင်းချသည့် ကုန်စည်များကို ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

တရုတ်စက်ရုံများသည် အရည်အသွေးမြင့် ထုတ်ကုန်များကို စတင်ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ ချမ်းသာသည့် ဝယ်သူများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ 

အထူးသဖြင့် အရည်အသွေးကောင်းသည့် ကုန်ပစ္စည်းများကို စျေးနှုန်းချိုသာစွာဖြင့် ဝယ်ယူနိုင်ရန် တရုတ်က လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကုန်စည်အများအပြား ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းတွင်လည်း တရုတ်ကို မည်သည့် နိုင်ငံကမျှ မယှဉ်နိုင်ပေ။

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် တစ်ကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် မနက်ဖြန် ရောင်းချမည့် ကုန်ပစ္စည်းများကို ယနေ့တွင် နေ့ချင်းပြီး ထုတ်လုပ်နိုင်မည့်နိုင်ငံမှာ တရုတ်နိုင်ငံသာ ရှိသည်ဟု ပြောရမလိုဖြစ်နေသည်။

စက်သုံးဆီ အသုံးပြုသည့်ကားထက် လျှပ်စစ်ကားများက ခေတ်စားလာမှုနှင့်အတူ  တရုတ်ကုမ္ပဏီများသည် လျှပ်စစ်ကားများအတွက် လိုအပ်သော ဘက်ထရီများကို ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် နည်းပညာရှိနေပြီဖြစ်သည်။

နည်းပညာသည် အချိန်နှင့်အမျှ အလုပ်အကိုင် တိုးတက်မှုနှုန်း နှေးကွေးလာမည်ဆိုသည့်တိုင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ စက်ရုံအခြေပြု စီးပွားရေးသည် အခြားစီးပွားရေး မော်ဒယ်များထက် ကောင်းမွန်နေဆဲဖြစ်သည်။

ဥပမာ ပြရမည်ဆိုပါက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ပုဂ္ဂလိက အလုပ်အကိုင်များ၏ အကြီးမားဆုံး ရင်းမြစ်မှာ တောင်ကိုရီးယား၏ ဆိုးလ်မြို့တော် အခြေစိုက် Youngone ကုမ္ပဏီဖြစ်ပြီး Patagonia နှင့် The North Face ကဲ့သို့သော အမှတ်တံဆိပ်များအတွက် တန်ဖိုးအမြင့်ဆုံး ဆောင်းရာသီ အဝတ်အထည်များကို အထည်ချုပ် ဝန်ထမ်းပေါင်း ၇၀,၀၀၀ ကျော်ဖြင့် ချုပ်လုပ်နေသည်။

သို့သော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အထည်ချုပ်ဝန်ထမ်းများ၏ သားသမီးများသည် ဆေးကျောင်းတက်ရန် စီစဉ်ထားကြ သည်။

Youngone ကုမ္ပဏီနှင့် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းများကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် ဝင်ငွေ အလယ်အလတ် ရှိသော နိုင်ငံဖြစ်လာလိမ့်မည်ဟု ကမ္ဘာ့ဘဏ်က တွက်ချက်ထားသည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏ စီးပွားရေးကို ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများအပေါ် အခြေတည်ပြီး ထူထောင်ခဲ့သည်။

အိန္ဒိယနဲ့တရုတ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကို တွေ့ရစဉ်

နည်းပညာသည် ကုန်ထုတ်စွမ်းအားကို မြှင့်တင်နိုင်ပြီး အလုပ်အကိုင်များကို ရှားပါးစေသည့် အချက်အရ အိန္ဒိယ အတွက် ၎င်း၏ စီးပွားရေးမော်ဒယ်ကို အသွင်ကူးပြောင်းရန် နောက်ကျသွားပြီဟု ပြောနိုင်သည်။

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လျှပ်စစ်ပစ္စည်များ ထုတ်လုပ်သည့်  Foxconn ကုမ္ပဏီသည် တရုတ်တွင် ဝန်ထမ်းပေါင်း ၃၀၀,၀၀၀ ဖြင့် စက်ရုံများ တည်ဆောက်ခဲ့သကဲ့သို့ အိန္ဒိယတွင် စက်ရုံများ တည်ဆောက်လိမ့်မည် မဟုတ်ပေ။

မျက်မှောက်ခေတ်တွင် အိန္ဒိယသည် ကုန်ထုတ်စွမ်းအားပိုင်း အားနည်းသဖြင့် မနက်ဖြန်အတွက် လိုအပ်သည့် ပစ္စည်းများကို ယနေ့ ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းတွင် တရုတ်နှင့် မယှဉ်နိုင်ပေ။ တချို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများသည် အိန္ဒိယ အတွက် စမ်းကြည့်၍ပင် မသင့်တော်သည့် လုပ်ငန်းများရှိသည်။

ဥပမာအားဖြင့် ဆိုလာပြားများ ပြုလုပ်ရာတွင် လုပ်သား အနည်းငယ် လိုအပ်သော်လည်း ငွေအမြောက်အမြား လိုအပ်သည်။ အိန္ဒိယတွင် အရင်းအနှီး များပြားသောကြောင့် ဆိုလာပြားများ ထုတ်လုပ်ခြင်းသည် အကောင်းဆုံး ရွေးချယ်မှု မဟုတ်ပေ။

ထိုသို့ လုပ်ဆောင်မည့်အစား အိန္ဒိယသည် ၎င်း၏ ကျွမ်းကျင်မှုမရှိသော လူငယ် အများအပြားအတွက် အလုပ် အကိုင်ဖန်တီးရန် ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်သင့်သည်။

ကမ္ဘာက သတိမထားမိသော်လည်း အိန္ဒိယလူမျိုး အများစုက သတိထားမိသည့် အချက်ရှိသည်။

ထိုအချက်မှာ ဇန်နဝါရီလက အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျိုင်ရှန်ကာ (Jaishankar) သည် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုပွဲတွင် ရှေ့ဆုံးတန်းထိုင်ခုံတွင် ထိုင်နေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

သူသည် ထိုထိုင်ခုံနေရာတွင် ထိုင်ရမည် မဟုတ်သော်လည်း ဂျိုင်ရှန်ကာက နေရာရွှေ့ပြောင်းရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ 

ဆန့်ကျင်ဘက် အနေဖြင့် တရုတ်၏ ဒုသမ္မတသည် ဂျိုင်ရှန်ကာ၏ အနောက်တွင် ထိုင်နေသည့် အချက်ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသား အများစုက သတိထားမိခဲ့သည်။

ထို့ပြင် အိန္ဒိယ၏ ဘောလိဝုဒ် ရုပ်ရှင်များနှင့် ဂီတများကို ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက အားပေးနှစ်သက်မှုနှင့်အတူ အိန္ဒိယ သည် ပါဝါအပျော့ကို နားလည်နိုင်သည့်အတွက် ကြီးမားသော အားသာချက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

တရုတ်ကမူ ရုပ်ရှင်ကားများကို ဆင်ဆာ ဖြတ်ထားမှုနှင့်အတူ အာဏာအပျော့ ကျင့်သုံးမှုတွင် အိန္ဒိယလောက် အားကောင်းခြင်းမရှိပေ။

အချုပ်ဆိုရပါမူ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး အခြေအနေနှင့် ပြည်တွင်း စျေးကွက်ကို ပြည်ပ၏ ယှဉ်ပြိုင်မှုမှ ကာကွယ်ရေးဝါဒအရ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယသည် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းကို တစ်နိုင်ငံချင်းစီ ဦးဆောင်နိုင်ရန် ခက်ခဲလှ သည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့သည် အပြန်အလှန် မှီခိုအားထားခြင်းသည်သာ လက်တွေ့ကျသည့် ချဉ်းကပ်မှု ဖြစ်ပေသည်။

Source: Nikkei Asia

CNI Sport Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၇

ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်တွေအတွင်းမှာ ဖီနာဘာချီအသင်းနည်းပြ မော်ရင်ဟိုက သူတို့ကို လူမျိုးရေး ခွဲခြားတယ် ဆိုပြီး ဂါလာတာစာရေးအသင်းက စွပ်စွဲမှုပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ သတင်းဟာ မီဒီယာတွေရဲ့ အထက်မှာ ခေါင်းကြီးပိုင်းအဖြစ် နေရာယူထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဖီနာဘာချီအသင်းနဲ့ ဂါလာတာစာရေးအသင်းတို့ ကစားခဲ့တဲ့ အစ္စတန်ဘူလ် ဒါဘီပွဲစဉ်အပြီးမှာ ဂါလာတာစာရေး အသင်းရဲ့ အရန်ခုံတန်းဟာ "မျောက်တွေလို ခုန်ပေါက်နေတယ်"လို့ မော်ရင်ဟိုက မှတ်ချက်ပေးခဲ့တာပါ။ 

မော်ရင်ဟိုရဲ့ မှတ်ချက်စကားအပေါ် ဂါလာတာစာရေးအသင်းက ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ အရေးယူမှုတွေ ပြုလုပ်မယ် ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့သလို မော်ရင်ဟိုနဲ့ ဖီနာဘာချီအသင်းတို့ကလည်း ဂါလာတာစာရေးအသင်းကို တရားစွဲဆိုမှုတွေ ပြန်လည်ပြုလုပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

တူရကီလိဂ်မှာ ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်တဲ့ ဂါလာတာစာရေးအသင်းနဲ့ ဖီနာဘာချီအသင်းတို့ဟာ မော်ရင်ဟိုရဲ့ ဖြစ်ရပ် အတွက်လည်း အပြိုင်အဆိုင် ဖြစ်ခဲ့ကြတာပါ။ 

မော်ရင်ဟိုကို တွေ့ရစဉ်

လူမျိုးရေး ခွဲခြားတယ်လို့ စွပ်စွဲခြင်းခံထားရတဲ့ မော်ရင်ဟိုဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းက Sky Sports နဲ့ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အင်တာဗျူးမှာ သူဟာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

မော်ရင်ဟိုက "ဂါလာတာစာရေးအသင်းက ကျနော့်ကို တိုက်ခိုက်တဲ့ နည်းလမ်းမှာ လိမ္မာပါးနပ်မှု မရှိပါဘူး။ သူတို့ဟာ ကျနော့်ရဲ့အတိတ်ကို မသိခဲ့ပါဘူး။ အာဖရိကလူမျိုးတွေ၊ အာဖရိက ကစားသမားတွေ၊ အာဖရိက ပရဟိတ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့အတူ အာဖရိကနဲ့ ကျနော့်ရဲ့ ဆက်နွယ်မှုကို သူတို့မသိခဲ့ကြပါဘူး"လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ 

တကယ်လည်း မော်ရင်ဟိုဟာ သူကိုင်တွယ်ခဲ့တဲ့ အသင်းတိုင်းမှာ အာဖရိက ကစားသမားတွေနဲ့ အလွန် ရင်းနှီး ကျွမ်းဝင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းကို ကိုင်တွယ်ခဲ့ချိန်က ဒရော့ဘာ၊ အက်ဆီယန်၊ ကာလူး၊ မီခေးလ်တို့နဲ့ မော်ရင်ဟိုရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို မြင်တွေ့ခဲ့ရမယ်ဆိုရင် မော်ရင်ဟိုက လူမျိုးရေးခွဲခြားတဲ့ သူမဟုတ်ဘူးဆိုတာ မြင်တွေ့ရမှာပါ။ 

မော်ရင်ဟိုနဲ့ ဒရော့ဘာကို တွေ့ရစဉ်

မော်ရင်ဟိုကို ဂါလာတာစာရေးအသင်းက စွပ်စွဲခဲ့ချိန်မှာ ဒရော့ဘာနဲ့ အက်ဆီယန်တို့ဟာ သူတို့ရဲ့နည်းပြ ဘက်ကနေ ရပ်တည်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

မော်ရင်ဟိုက သူ့ကစားသမားဟောင်းတွေရဲ့ အသံဟာ အလွန်အရေးကြီးတဲ့ အသံဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ 

ဒါအပြင် မော်ရင်ဟိုက သူ့ဆီမှာ မကောင်းတဲ့ အရည်အချင်းတွေရှိပေမယ့် လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတော့ မပါဝင်ဘူးလို့ အင်တာဗျူးမှာ ထည့်သွင်းပြောခဲ့ပါတယ်။ 

မော်ရင်ဟိုက "လူတစ်ဦးအနေနဲ့ ကျနော်က ဘယ်သူလဲဆိုတာကို လူတိုင်းသိပါတယ်။ ကျနော့်ရဲ့ မကောင်းတဲ့ အရည်အချင်းကိုလည်း လူတိုင်းသိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူမျိုးရေးခွဲခြားတာက ကျနော့်ရဲ့ မကောင်းတဲ့ အရည်အချင်းတွေထဲက တစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ လုံးဝကို ဆန့်ကျင်ဘက်ပါ။ အရေးကြီးဆုံးက ကျနော်က ဘယ်သူလဲဆိုတာ ကျနော်သိပါတယ်။ လူမျိုးရေးခွဲခြားတယ်လို့ စွပ်စွဲတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုဟာ ဆိုးရွားတဲ့ ရွေးချယ်မှုတစ်ခုပါ"လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ 

မော်ရင်ဟိုကို တွေ့ရစဉ်

မော်ရင်ဟိုဟာ ဖီနာဘာချီအသင်းကို ရောက်ရှိလာပြီးကတည်းက အဖြစ်အပျက် အများအပြားဖြစ်ခဲ့ပြီး လူမျိုးရေး ခွဲခြားတယ်လို့ စွပ်စွဲမှုဟာ နောက်ဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့ အရာဖြစ်ပါတယ်။ 

မော်ရင်ဟိုဟာ ဒီမတိုင်ခင်က တူရကီဒိုင်တွေနဲ့ ဘောလုံးတာဝန်ရှိသူတွေရဲ့ စံနှုန်းတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့တာကြောင့် ပွဲပယ်နဲ့ ဒဏ်ကြေးငွေတွေ ချမှတ်ခြင်းခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မော်ရင်ဟို အနေနဲ့ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုပြဿနာကို ထပ်ပြီး ဖြေရှင်းရဖို့ ရှိနေတာပါ။ 

မော်ရင်ဟိုဟာ ဖီနာဘာချီအသင်းကို အောင်မြင်မှုတွေ ရယူပေးဖို့ တူရကီကို ရောက်လာခဲ့ပေမယ့် အဖြစ်အပျက် အများကြီးကို ရင်ဆိုင်နေရပြီး ဒါတွေကို ကြံ့ကြံ့ခံ ရင်ဆိုင်နိုင်မလား ဒါမှမဟုတ် ရာသီအကုန်မှာ ထွက်ခွာသွား မလား ဆိုတာတော့ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

CNI Sport Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်၊ ဇန်နဝါရီလက စပို့တင်းလစ္စဘွန်းအသင်းကနေ ရောက်ရှိလာခဲ့တဲ့ ပေါ်တူဂီကွင်းလယ်လူ ဘရူနို ဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းကို ရောက်ရှိလာကတည်းကနေ အခုအချိန်ထိ အသင်းအတွက် မရှိမဖြစ် အလွန်အရေးပါတဲ့ ကစားသမား ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ငြင်းလို့မရပါဘူး။ 

အသင်းခေါင်းဆောင် ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းမှာ ဝေဖန်မှု အခံရဆုံး ကစားသမားတွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ပေမယ့် သူကတော့ အသင်းအတွက်သာ အကောင်းဆုံး အာရုံစိုက်နေတဲ့သူပါ။ 
ဂန္ထဝင်နည်းပြကြီး ဆာအဲလက်စ် ဖာဂူဆန်နောက်ပိုင်း ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ နာမည်ကြီး ကစားသမား အများအပြားကို ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်လောက် အသင်းအပေါ် အကျိုးပြုနိုင်တဲ့ ကစားသမားဟာ လက်ချိုးပြီးရေတွက်လို့ရပါတယ်။ 

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ကို တွေ့ရစဉ်

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းကစားတဲ့ ပွဲတိုင်းကို ပါဝင်ကစားချင်ပြီး ပွဲတိုင်းကိုလည်း ရေကုန် ရေခမ်းကစားတဲ့ ကစားသမားမျိုးပါ။ လက်ရှိအချိန်မှာ ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်လောက် အသင်းအပေါ် ပေးဆပ်ပြီး ကစားတဲ့ ကစားသမားတွေဟာ နည်းပါးနေတာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ အသင်းဖော်တွေ အားမလိုအားမရ ဖြစ်တာကြောင့် စိတ်ပျက်လက်ဖြစ်တဲ့ သူ့ရဲ့ခန္ဓာကိုယ် ဘာသာစကားကိုတော့ ဘောလုံးပွဲ ဝေဖန်သူတွေနဲ့ ကစားသမားဟောင်းတွေက နှစ်သက်မှု မရှိကြပါဘူး။ 

ဒါပေမယ့် ပေါ်တူဂီကွင်းလယ်လူဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းကို ကိုင်တွယ်တဲ့ နည်းပြတိုင်းရဲ့အဓိက ကစားသမား အဖြစ် အမြဲတမ်းရှိနေမယ့် စွမ်းဆောင်ရည်ကို ပြသနေတာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီနေ့ခေတ် ဘောလုံးလောကမှာ ကစားသမား အများအပြားဟာ ဒဏ်ရာကြောင့် မကြာခဏဆိုသလို အနားယူ နေကြပေမယ့် ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ကတော့ ဒဏ်ရာကြောင့် လွဲချော်တဲ့ပွဲက အလွန်နည်းပါးခဲ့တာပါ။

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ဒဏ်ရာရနေရင်တောင် ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် ပါဝင်ကစားပေးဖို့ အကောင်းဆုံး ကြိုးစားတဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ကို တွေ့ရစဉ်

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ပါဝင်ကစားတဲ့ ပွဲတိုင်းတော့ အကောင်းဆုံး ခြေစွမ်းပြသနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ အလွဲလွဲ အချော်တွေရှိနေပေမယ့် ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ သူ့အပေါ် မှီခိုနေရတယ်ဆိုတဲ့ အချက်တွေတော့ ရှိနေတာပါ။ 

အနီးစပ်ဆုံးပြောရရင် အစ်စဝှစ်ချ်အသင်းကို အနိုင်ရတဲ့ပွဲမှာ ယူနိုက်တက်အသင်း ရရှိခဲ့တဲ့ ၃ ဂိုးစလုံးဟာ ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ရဲ့ တည်ကန်ဘောတွေ ကနေတဆင့် ရရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ဒီရာသီ ယူနိုက်တက်အသင်းရရှိခဲ့တဲ့ သွင်းဂိုးတွေထဲမှာ ၂၃ ဂိုး ပါဝင်ပတ်သက်မှုရှိခဲ့တာပါ။

အာဆင်နယ်အသင်း ကစားသမားဟောင်း အီယန်ရိုက်က ဘရူနိုသာမရှိရင် ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ တန်းဆင်းဇုန် မှာ တိုက်ပွဲဝင်နေရမယ်လို့ မှတ်ချက်ပေးထားပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ဒီရာသီမှာ ရလဒ်တွေ အလွန်ဆိုးရွားနေပြီး ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ အမှတ်ပေးဇယား အဆင့် ၁၄ နေရာ ရပ်တည်နေတာကြောင့် ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်က သူအပါအဝင် အသင်းမှာရှိတဲ့သူတွေ အားလုံးကို ဒီထက်ပိုပြီး လုပ်ပေးနိုင်ဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။

ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းမှာ ၂၀၂၇ ခုနှစ် နွေရာသီအထိ စာချုပ်ရှိနေပေမယ့် လာမယ့်ရာသီ အသင်းရဲ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုမှာ ဆက်ရှိ/မရှိဆိုတာက စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် အရာအားလုံးကိုပေးတဲ့ ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ကို အသင်းမှာ ဆက်ထိန်းပေးဖို့ တောင်းဆိုသူတွေရှိသလို သူ့ကိုရောင်းချဖို့ တောင်းဆိုတဲ့သူတွေကလည်း ရှိနေပါတယ်။ 

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ကတော့ ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ အတွက်ပဲ သူရဲ့ခေါင်းထဲမှာ ရှိနေတာပါ။ 

အသက် ၃၀ နှစ်အရွယ်ရှိ ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် လက်ရှိအချိန်အထိ ၂၇၂ ပွဲ ပါဝင်ကစားထားပြီး ၈၉ ဂိုးသွင်းယူကာ ဂိုးဖန်တီးမှု ၇၉ ကြိမ် ပြုလုပ်ထားပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းနဲ့အတူ FA ဖလား၊ ကာရာဘောင်းဖလားတို့ကို ရယူထားနိုင်ခဲ့တဲ့ ဘရူနိုဖာနန်ဒက်စ်အနေနဲ့ ဒီရာသီမှာ ရလဒ်တွေဆိုးရွားနေတဲ့ အသင်းကို ရာသီကုန်ချိန်မှာ အရင်နှစ်တွေကလို ဆုဖလားအောင်မြင်မှုတွေ ရယူပေးဖို့ ဦးဆောင်ပေးနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။