CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၆

ဘောလုံးလောကရဲ့ခေတ်ပြိုင် ဂန္ထဝင်နှစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ပေါ်တူဂီအသင်းခေါင်းဆောင် ရော်နယ်ဒိုနဲ့ အာဂျင်တီးနား အသင်းခေါင်းဆောင် မက်ဆီတို့ရဲ့ခေတ်တစ်ခုဟာ အဆုံးသတ်ကို ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် ချီးမြှင့်မယ့် ဘောလွန်းဒီအောဆုအတွက် ဆန်ခါတင် ကစားသမားစာရင်းတွေကို ထုတ်ပြန် ခဲ့တာမှာ ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့နှစ်ဦးစလုံး ပါဝင်ခဲ့ခြင်းမရှိတာပါ။ 

ဒါဟာ ၂၀၀၃ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း ၂၁ နှစ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ် သူတို့နှစ်ဦးစလုံး မပါဝင်တဲ့ ဘောလွန်းဒီအောဆု ဆန်ခါတင်စာရင်း ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုအတွင်းမှာ ဘောလုံးလောကကို ကြီးစိုးထားပြီး ဘောလွန်းဒီအောဆုကို နှစ်ဦးပေါင်း ၁၃ ခု (မက်ဆီ ၈ ခု၊ရော်နယ်ဒို ၅ ခု)အထိ ရယူထားတဲ့ သူတို့နှစ်ဦး ဒီစာရင်းထဲမှာ မပါဝင်တော့တာဟာ ဘောလုံး ပရိသတ်တွေအတွက် ဝမ်းနည်းစရာကောင်းခဲ့တာ အမှန်ပါပဲ။ 

 ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီကိုတွေ့ရစဉ်

သူတို့နှစ်ဦးစလုံးဟာ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ကစားသမားဘဝမှာ အောင်မြင်မှုတွေ အများကြီး ရယူပြီးနောက် ဥရောပကနေ ထွက်ခွာကာ အာရှနဲ့ အမေရိကမှာ သွားရောက်ပြီး ကစားသမားဘဝကို ဆက်ဖြတ်သန်းနေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့ နှစ်ဦးစလုံးဟာ အခုအချိန်ထိလည်း အောင်မြင်မှုတွေရရှိဖို့ ဆာလောင်နေပေမယ့် သူတို့ရဲ့ ကစားသမားဘဝဟာ မဝေးတော့တဲ့ အနာဂတ်မှာ အဆုံးသတ်ဖို့ ရှိလာပြီဖြစ်တာပါ။ 

ပရိသတ်တွေကတော့ သူတို့ရဲ့ပြိုင်ဆိုင်မှု အဆုံးသတ်သွားခဲ့ပြီဖြစ်သလို ခေတ်တစ်ခုကိုပါ အဆုံးသတ်သွားခဲ့ပြီလို့ မှတ်ချက်တွေ ရေးသားခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ ရော်နယ်ဒိုက အသက် ၃၉ နှစ်၊ မက်ဆီက အသက် ၃၇ နှစ် ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်တာကြောင့် သူတို့ နှစ်ဦးကစားတဲ့ ပွဲတွေကို အများကြီးကြည့်ရဖို့ မရှိတော့တာပါ။ 

 ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီကိုတွေ့ရစဉ်

နှစ်ဦးစလုံးကတော့ အခုအချိန်ထိ ပရိသတ်တွေကို ဖျော်ဖြေပေးနိုင်ဖို့ စိတ်အားထက်သန်နေဆဲဖြစ်ပြီး သူတို့ အကောင်းဆုံး မလုပ်နိုင်တော့ဘူးလို့ ခံစားရရင် အနားယူမယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီလိုတွေ ပြောနေပေမယ့် သူတို့နှစ်ဦးရဲ့ ခေတ်တစ်ခုဟာ အဆုံးသတ်လာခဲ့ပြီဆိုတာ လက်ခံရတော့မှာပါ။ 

ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီရဲ့ အားပြိုင်မှုတွေ၊ သူတို့ရဲ့အောင်မြင်မှုတွေကို မျက်ဝါးထင်ထင် ကြည့်ခဲ့ရပြီး ဝေဖန်မှုတွေ၊ လှောင်ပြောင်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ သူတွေအတွက်တော့ သူတို့နှစ်ဦးရဲ့ ခေတ်တစ်ခု အဆုံးသတ်ပြီး မကြာခင်မှာ ကစားသမားဘဝက အနားယူလာမယ့်အပေါ် ဝမ်းနည်းနေကြတယ်ဆိုတာ ငြင်းလို့မရပါဘူး။

သူတို့နှစ်ဦးဆိုရင် ဒီဘက်ခေတ်မှာရှိနေတဲ့ အသက်အရွယ်ကြီးတဲ့ သူတွေ၊ လူလတ်ပိုင်းနဲ့ လူငယ်တွေ အားလုံး သိရှိကြတာဟာ သူတို့နှစ်ဦးရဲ့ ဖျောက်ဖျက်လို့မရတဲ့ မှတ်တမ်းလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ 

 ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီကိုတွေ့ရစဉ်

မက်ဆီ ပရိသတ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ရော်နယ်ဒို ပရိသတ်ပဲဖြစ်ဖြစ် ဘောလုံးကို ချစ်တဲ့လူတိုင်းက သူတို့နှစ်ဦး ပါဝင်တဲ့ ပွဲတွေကို အနည်းနဲ့ အများတော့ ကြည့်ဖူးကြမှာပါ။ 

ဘောလုံးလောကကြီးရဲ့ စင်မြင့်ထက်ကို နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကြာ မျှဝေသုံးစွဲခဲ့ရတဲ့ သူတို့နှစ်ဦးဟာ အခုအချိန်မှာတော့ နောက်မျိုးဆက်သစ်တွေကို နေရာပေးဖို့ အချိန်တန်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

သူတို့နှစ်ဦးနောက်ပိုင်း ဘယ်ကစားသမားတွေက သူတို့တွေလို ဘောလုံးလောကကြီးကို နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ ကြီးစိုးထားပြီး အောင်မြင်မှု အများအပြား ရယူနိုင်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၃၁

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ၃၁ ဦးမြောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည့် ပေတုန်တန် ရှင်နာဝပ် (Paetongtarn Shinawatra) ၏ နိုင်ငံရေး ဇာတာသည် ထိုင်းနိုင်ငံသမိုင်းတွင် ထင်မှတ်မထားရသည့် အခြေဖြစ်ပြီး ထိုင်း၏ နိုင်ငံရေးအနာဂတ် အတွက် ဆင်ခြင်သုံးသပ်ရမည့် အခိုက်အတန့်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

သမီးဖြစ်သူ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာပင် ဖခင်ဖြစ်သည့် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင် ရှင်နာဝပ် (Thaksin Shinawatra) သည် သူ့ကိုယ်သူ အရာရာကို သိရှိနားလည်သူတစ်ဦးအဖြစ် လူမြင်ကွင်းသို့ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။

သက်ဆင်၏ မှတ်ချက်စကားများသည် နိုင်ငံရေးမျိုးဆက် လက်ဆင့်ကမ်းမှု၏ အန္တရာယ်ကို ထိုင်းပြည်သူများအား သတိပေးရာရောက်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံကို အမှီအခိုကင်းစွာနှင့် ထိရောက်မှုရှိစွာ အုပ်ချုပ်နိုင်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပေတုန်တန်၏ စွမ်းဆောင် ရည်အပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိ/မရှိ စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

သက်ဆင်သည် သမီးဖြစ်သူ၏ နိုင်ငံရေးဇာတာ မြင့်တက်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ၎င်း၏ ပျော်ရွှင်မှုကို ဖုံးဖိထားနိုင်ခဲ့ခြ င်းမရှိပေ။  

သက်ဆင်သည် သမီးဖြစ်သူ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို ထိုင်းပြည်သူများ၏ အောင်မြင်မှုထက် ရှင်နာဝပ်မိသားစု၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အောင်မြင်မှုအဖြစ် ပုံဖော်ခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရေးလောကတွင် သက်ဆင်၏ သြဇာအာဏာ လွှမ်းမိုးခဲ့သည့် ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းရှိနေသဖြင့် ထိုအချက်မှာ အဆန်းတော့မဟုတ်ပေ။ 

ပေတုန်တန်နဲ့ ဆရီသာကို တွေ့ရစဉ်

ပြည်ပတွင် ပြည်ပြေးဘဝဖြင့် ၁၇ နှစ်ကြာ နေထိုင်ခဲ့သည့်တိုင် သက်ဆင်၏ သြဇာသည် ကြီးမားနေဆဲဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ပေတုန်တန်သည် အစိုးရမူဝါဒများ မကြေညာရသေးမီ အချိန်မှာပင် သက်ဆင်သည် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးနှင့်ပတ်သက်ပြီး သူ့သဘောထားများကို ကြိုတင်ချပြနေမှုကြောင့် အစိုးရအဖွဲ့တွင် ပေတုန်တန် ဦးဆောင်မှု အပိုင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်စရာကောင်းသည့် မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

ယခင် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဆရီသာ သာဗီဆင် ( Srettha Thavisin) လက်ထက်ကလည်း သက်ဆင်၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့်ပတ်သက်ပြီး အလားတူ မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့ဖူးသည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ညစာစားပွဲတစ်ခုတွင် သက်ဆင်သည် မကြာမီဖွဲ့စည်းမည့် ပေတုန်တန်၏ အစိုးရအဖွဲ့ အတွက် ၎င်း၏ အကြံပြုချက်များကို လူသိရှင်ကြား ပြောကြားခဲ့မှုကြောင့် အစိုးရအဖွဲ့သစ်အပေါ် လွှမ်းမိုးမည့် အလားအလာ ရှိ/မရှိ စိုးရိမ်မှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။

ထိုစိုးရိမ်မှုများကို လျော့ကျစေရန်အတွက် ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်အတွင်း သက်ဆင်နှင့် ပေတုန်တန်တို့သည် ၎င်းတို့၏ ဆက်ဆံရေးကို နိုင်ငံရေးနွှယ်သည့် ဆက်ဆံရေးထက် မိသားစုဆက်ဆံရေးသာဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး အစိုးရအဖွဲ့ကို သက်ဆင်က လွှမ်းမိုးထိန်းချုပ်သွားလိမ့်မည် မဟုတ်ကြောင်း ကတိပြုခဲ့ကြသည်။

ပေတုန်တန်ကလည်း သူသည် ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် တွေးတောဆင်ခြင်နိုင်သူဖြစ်ကြောင်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ သည်။ 

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က ညစာစားပွဲတွင် သက်ဆင်က သူ့သမီးဖြစ်သူကို အိုင်ဒီယာများနှင့် အကြံပြုချက်များဖြင့် ကူညီထိန်းကျောင်းပေးရန် သူ့တွင်တာဝန်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အခြေခံအားဖြင့် ထိုပြောကြားချက်သည် သက်ဆင်အနေဖြင့် ပေတုန်တန်နှင့် အစိုးရအဖွဲ့အပေါ် လွှမ်းမိုးမှု ရှိလိမ့် မည်ဆိုသည့် သဘောမျိုး သက်ရောက်နေသည်။

သက်ဆင်အနေဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့ကို ထိန်းချုပ်မည် ဟုတ်/မဟုတ်ကို အချိန်က စကားပြောသွားလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

 သက်ဆင်နဲ့မြန်မာ့အလံကိုတွေ့ရစဉ်

တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုသော် ထိုအချက်သည် ပေတုန်တန်၏ အသစ်ဖွဲ့စည်းမည့် အစိုးရအဖွဲ့ကို အားနည်းစေမည့် အက်ကြောင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ပိုပြီးအရေးကြီးသည့် အချက်မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီ အုပ်ချုပ်မှုစနစ်အတွက် ကြီးမားသည့် အန္တရာယ်တစ်ခု လည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။

လာမည့် သီတင်းပတ်များအတွက် ပေတုန်တန်သည် ၎င်း၏ ခေါင်းဆောင်မှု အပိုင်းတွင် ကြီးမားသည့် စမ်းသပ်မှု များနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။

ပေတုန်တန်သည် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရသစ် ဖွဲ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ပါလီမန်တွင် မိန့်ခွန်းပြောရမည်ဖြစ်သည်။ 

အလားတူ နိုင်ငံတကာစင်မြင့်ထက်သို့ ထွက်ပေါ်လာရမည်ဖြစ်ပြီး ပြည်ပနိုင်ငံများနှင့် ပြုလုပ်သည့် အစည်းအဝေး များ တက်ရမည်ဖြစ်သည်။

စက်တင်ဘာ ၃ ရက်နှင့် ၄ ရက်တွင် ဘန်ကောက်မြို့တော်၌ ပြုလုပ်မည့် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ကဏ္ဍစုံ သိပ္ပံနည်း ပညာနှင့် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး (Bimstec) ညီလာခံကို ရက်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့ခြင်းက ပေတုန်တန် ရင်ဆိုင် နေရသည့် သံတမန်ရေးရာ မရေရာမှုများကို ညွှန်ပြရာ ရောက်နေသည်။

ထို့ပြင် (Bimstec) ညီလာခံ မတိုင်မီ ထိုင်းသို့ လာရောက်မည့် အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ်မိုဒီ (Narendra Modi) ၏ ခရီးစဉ်လည်း ရက်ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများက ပေတုန်တန်အတွက် နိုင်ငံတကာ သံတမန်ဆက်ဆံရေး၏ စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းရန် အဆင်သင့် မဖြစ်သေးသည်ကို ပြသနေသည်။

လာမည့်လတွင်လည်း အမေရိကန်၌ ၇၉ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ ကျင်းပမည်ဖြစ်ပြီး ပေတုန်တန်သည် ထိုညီလာခံကို တက်ရောက်မည် ဟုတ်/မဟုတ်နှင့် သူ့ကိုယ်သူ အာရှ၏ အသက်အငယ်ဆုံး အမျိုးသမီး ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် နိုင်ငံတကာ စင်မြင့်ထက်တွင် မိတ်ဆက် ပြောကြားမည် ဟုတ်/မဟုတ်ကို ဆုံးဖြတ်ရမည်ဖြစ်သည်။

ပေတုန်တန်အတွက် ပြည်ပ စိန်ခေါ်မှုများကို အောက်တိုဘာလထဲတွင်လည်း ဆက်လက် ရင်ဆိုင်ရမည် ဖြစ်သည်။ 

ပေတုန်တန်သည် အောက်တိုဘာလတွင် လာအိုနိုင်ငံ၊ ဗီယန်ကျင်း (Vientiane)မြို့၌ ပြုလုပ်မည့် ၄၄ ကြိမ်မြောက် နှင့် ၄၅ ကြိမ်မြောက် အာဆီယံနှင့်ဆက်နွှယ်သည့် ညီလာခံများကို တက်ရောက်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

ထိုညီလာခံများတွင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်များအပြင် တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အိန္ဒိယ၊ အမေရိကန်၊ ရုရှား၊ ကနေဒါ၊ ဩစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ အရှေ့တီမောနိုင်ငံများမှ ခေါင်းဆောင်များလည်း တက်ရောက်မည်ဖြစ်သည်။

သက်ဆင်နဲ့ပေတုန်တန်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ပေတုန်တန်သည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများကိုလည်း ချစ်ကြည်ရေး ခရီးစဉ်များ သွားရောက်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

ပေတုန်တန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေသည့် အကြီးမားဆုံး စမ်းသပ်ချက်တစ်ခုမှာ မြန်မာ့အရေး ဖြစ်သည်။ 

ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဆရီသာ လက်ထက်က မြန်မာ့အရေးကို အာရုံသိပ်စိုက်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ပြည်တွင်းစီးပွားရေး အစီအစဉ်များကိုသာ အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပဋိပက္ခအခြေအနေ ဆိုးရွားနေမှုနှင့်အတူ ပေတုန်တန်၏ အစိုးရအဖွဲ့သစ်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အပေါ်ထားရှိသည့် ထိုင်း၏ မူဝါဒကို ပြန်လည်ချိန်ညှိရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

ယခုနှစ် အစောပိုင်းကမူ ၎င်း၏ ဖခင်ဖြစ်သူ သက်ဆင်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး သူ့ကိုယ်သူ ငြိမ်းချမ်းရေးပွဲစား တစ်ဦးအဖြစ် ပုံဖော်ခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

ထိုင်း၏ အနောက်ဘက်စည်းရိုးတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် အခြေအနေများက နယ်စပ်ဒေသလုံခြုံရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေး အပေါ် ယခင်ကတည်းက သက်ရောက်မှုများ ရှိနှင့်ပြီးဖြစ်သည်။ 

ရှင်းလင်းတိကျသည့် မူဝါဒများနှင့် အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ရွက်ရေး အစီအစဉ်များ မရှိသဖြင့် ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်သည် ချိန်ကိုက်ဗုံး တစ်လုံးလိုဖြစ်နေကာ တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်းများနှင့် ဆိုက်ဘာရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများ အများအပြား ဝင်ရောက်ခြင်းတို့နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရေးလောကအတွင်းသို့ သက်ဆင် ပြန်လည်ဝင်ရောက်မည့် အခြေအနေသည် ယခင်ကတည်းက အစပျိုး ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး သက်ဆင်သည် သူ့အတွေးအမြင်များဖြင့် ပေတုန်တန်၏ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ပုံဖော်ရန် ယခင်ကတည်းက မျှော်မှန်းထားခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

သက်ဆင်၏ နိုင်ငံရေးဩဇာ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ထိုအခြေအနေသည် ပေတုန်တန်အတွက် အန္တရာယ်ရှိနေသည်။ 

ထို့ကြောင့် ပေတုန်တန်သည် သက်ဆင်၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ကျော်လွှားနိုင်မည် ဟုတ်/မဟုတ် ဆိုသည်မှာ သံသယ ဖြစ်စရာကောင်းလှသည်။

လက်ရှိတွင် ပေတုန်တန်၏ အနာဂတ်သည် မခန့်မှန်းနိုင်သည့် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး နိုင်ငံရေး အတွေ့အကြုံ နည်းပါးနေမှုက အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးဆေင်ရန်နှင့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင် ဝန်ကြီးများကို သူ့ဘက်တွင် ရှိနေအောင် ဆွဲဆောင်ရန် ခက်ခဲလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ခြုံငုံသုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက ပေတုန်တန်သည် ဖခင်ဖြစ်သူ သက်ဆင်၏ လောင်းရိပ်အောက် ကျရောက်နိုင်သဖြင့် သူသည် သူ့ကိုယ်ပိုင် ခေါင်းဆောင်မှုပုံစံကို တည်ဆောက်ရမည်ဖြစ်သည်။ 

နိုင်ငံရေးမျိုးဆက် လက်ဆင့်ကမ်းမှု၏ အန္တရာယ်မှာ ပိုမိုသိသာထင်ရှားလာပြီး ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အနာဂတ်သည်လည်း ချောက်ကမ်းပါးပေါ်တွင် ရှိနေသည်ဟု ယူဆမည်ဆိုပါက မှားမည်မထင်ချေ။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၃၀

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်ကို ခွဲထွက်ရေးဟုဆိုကာ တပ်မတော်က ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂ ရက်နေ့မှာ အာဏာ သိမ်းခဲ့သည်။

ထိုစဉ်အချိန်က ဝန်ကြီးချုပ် ဦးနု လက်ထပ် ဒီမိုကရေစီ အပြည့်အဝရနေချိန်ကာလဖြစ်သည်။

သို့သော် အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာနှင့် သယံဇာတခွဲဝေရေး မညီမျှမှုများကြောင့် ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများသည် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးပြီး အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာနှင့် သယံဇာတအရင်းအမြစ် ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ခွဲဝေရေးကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ထိုသို့ တောင်းဆိုသည့် ဖက်ဒရယ်စနစ်သည် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုခြင်းနှင့် တိုင်းပြည် ပြိုကွဲအောင် လုပ်ခြင်း ဆိုကာ ဦးနေဝင်း ဦးဆောင်သည့် တပ်မတော်က အာဏာသိမ်းကာ ဖက်ဒရယ်ဆိုသည့် အသံကို တိတ်ဆိတ်သွား အောင် လုပ်ပစ်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက် ရောက်လာသည့်အခါမှာတော့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆိုသည့် စကားလုံးနှင့်အတူ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို လက်ခံကြောင်း တပ်မတော်က ထုတ်ဖော် ပြောကြားလာခဲ့သည်။

သို့သော် ၂၀၁၂ ခုနှစ်ကနေ စတင်ခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှုနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ် အကောင်အထည် ဖော်မှုက ယနေ့(၂၀၂၄ ခုနှစ်)ထိ မအောင်မြင်သေးပါ။

ထို့နောက် မြန်မာနိုင်ငံသည် တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှုများ နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပျက်စီးလာပြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခက ပိုမိုကြီးထွားခဲ့သည်။

အလားတူ တပ်မတော်၏ စစ်အင်အားသည်လည်း အားနည်းလာသလို အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းမှာလည်း အားနည်းမှုများ ဖြစ်လာသည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်နေသူများသည် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ဆိုသော စိတ်ကူး စိတ်သန်းများကနေ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်နှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ဆိုသော စကားလုံးများကိုသုံးကာ အကောင်အထည်ဖော်လာခဲ့သည်။

ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် (Self-determination)သည် ခွဲထွက်ခွင့်ထိရှိသော Self-determination နှင့် ခွဲထွက်ခွင့်ထိ မရှိသော Self-determination ဆိုပြီး ရှိသည်။

လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်လျက်ရှိသည့် EAO များ သည် ခွဲထွက်ခွင့်မရှိသော Self-determination ကို ပြောနေ သူများရှိသလို ခွဲထွက်နိုင်သည့် Self-determination ကို ပြောနေသူများဆိုကာ ယခင်က ကွဲပြားကြသော်လည်း ယခုကာလမှာ တော့ ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရှိသည့် အဆင့်ထိ ပြောလာကြသည်ကို တွေ့ရသည်။

ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)က UWSA “ဝ” ထက် မနိမ့်သော အဆင့်အတန်းမျိုးကိုယူမည် သို့မဟုတ် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း (ကွန်ဖက်ဒရိတ်)အဆင့်အတန်းကို ရအောင်ယူမည်ဟု ပြောထားသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ထက် ကျော်လွန်ပြီး ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းအတင့်အတန်းရရှိထားသော EAO များမှာ “ဝ”ပြည်သွေးစည်း ညီညွတ်ရေးတပ်မတော်(UWSA)၊ အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်-မိုင်းလား (NDAA)တို့ဖြစ်သည်။

ယခု မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော်(MNDAA)က စတင် အကောင်အထည်ဖော်နေပြီး ဖြစ်သည်။

ထို့နောက် ရှမ်းပြည်ပြန်လည်ထူထောင်ရေး ကောင်စီ(RCSS)ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်က “ မိမိတို့ ၇ ဖွဲ့ရဲ့ ထိန်းချုပ်တဲ့ နယ်မြေအသီးသီးတွေမှာ မိမိတို့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်နဲ့ စတင် အုပ်ချုပ် သွားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မိမိတို့ ဒေသမှာ ရှိနေကြတဲ့ လူထုတွေအတွက် အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ စီးပွါးရေး၊ ပညာ ရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ စားဝတ်နေရေး အပါအဝင် အခြားဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေကို ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါ တယ်။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ကို တဆင့်ပြီးတဆင့် တည်ဆောက်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ တဖက်တွင် လည်း မိမိတို့ ၇ ဖွဲ့ကြား မှာ တူတာတွဲလုပ် မတူတာခွဲလုပ်ဆိုတဲ့မူအတိုင်း ဆောင်ရွက်သွားဖို့လိုပါတယ်”ဟု ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၇ ရက်မှ ၁၉ ရက်နေ့ထိ ကျင်းပသည့် အပစ်ရပ် ၇ ဖွဲ့၏ အစည်းအဝေးမှာ ပြောသွားသည်။

ဗိုလ်ချုပ်ကြီးယွက်စစ်ကို တွေ့ရစဉ်

အလားတူ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီးဂွမ်မော်ကလည်း တိုင်းရင်းသားများ သည် ၂၀၂၅ ရောက်လာသည့်အခါမှာ ဖက်ဒရယ်ထက် ကျော်လွန်သည့် စဉ်းစားချက်များ ရှိလာမည်ဖြစ်၍ မြန်မြန် ယခုကာလမှာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်သင့်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၊  ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့နှင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်က တွေ့ဆုံစဉ် ပြောခဲ့သည်။

ထို့ပြင် တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်(TNLA) အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ် တားဘုန်းကျော်ကလည်း နိုင်ငံတစ်ခုအထိ တည်ထောင်ရန် အခြေအနေဖြစ်လာပါက အဆင်သင့်ဖြစ်အောင် ပလောင်လူမျိုးများ လုပ်ထားရမည်ဟု ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ဩဂုတ် ၁၈ ရက်က ပြောခဲ့သည်။

ဗိုလ်ချုပ်တားဘုန်းကျော်က “ နိုင်ငံရေး ရေချိန်အရ မြှင့်တက်လာမယ်၊ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ လက်ရှိ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွေအပေါ် မူတည် သွားပြီးတော့ ဒီနိုင်ငံဟာ ပြည်ထောင်စုတောင် မတည်ဆောက် နိုင်တော့ဘူးဆိုရင် အစိတ်စိတ် အမွာမွာကွဲပြီးတော့ နိုင်ငံငယ်တွေလည်း အများကြီး ထွက်သွားနိုင်တယ်။ ဒါကြောင့်မလို့ ကျနော်တို့လူထုတွေ ကျနော်တို့ တအာင်း (ပလောင်)လူထုတွေလည်း ဒါသေချာ စဉ်းစားဖို့လို တယ်။ ကျနော်တို့ကို ကျနော်တို့ သေချာ ပြင်ဆင်နိုင်ဖို့ လိုတယ်။ ဒီပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ တကယ် တည်ဆောက် တဲ့အချိန်မှာ ကျနော်တို့လည်း ပြည်နယ်တစ်ခုအနေနဲ့ ကျနော်တို့လူမျိုး ကျနော်တို့ ကာကွယ်သွားဖို့ ၊ တည် ဆောက် နိုင်ဖို့အတွက် အဆင်သင့် ကျနော်တို့ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက် သွားဖို့လိုတယ်။ အဲလိုမှ မဟုတ်ဘူး ပြည် ထောင်စု တည်ဆောက်လို့ မရဘူး၊ ပထဝီနိုင်ငံရေး၊ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး တစ်ခုကြောင့် လိုအပ်ချက်ကြောင့် တော် လှန်ရေးတွေ သိပ်အရှိန်မြင့်လာလို့ နိုင်ငံတွေ ထွက်လာမယ်ဆိုလည်း ကျနော်တို့ နိုင်ငံတည်ဆောက်နိုင်ဖို့ အဆင့် လည်း ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်သွားဖို့လိုပါတယ်”ဟု ပြောသည်။

အထက်ပါ အခြေအနေများကို ခြုံငုံလေ့လာကြည့်လျှင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များသည် လက်ရှိ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခြေအနေ၊ တပ်မတော်၏ အားနည်းနေမှု၊ လူထု၏ တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်နေမှု ရေချိန်၊ နိုင်ငံတကာ၏ အခြေအနေ တို့ကို သုံးသပ်ကာ ဖက်ဒရယ်စနစ်ထက် ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း(ကွန်ဖက်ဒရိတ်)ကို တည်ဆောက်ဖို့ ပြင် ဆင်လာနေသည်ဟု တွေ့ရသည်။

 MNDAA နဲ့ UWSA ခေါင်းဆောင်များကို တွေ့ရစဉ်

သို့မဟုတ်ပါက ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းထက် သာလွန်သော အတင့်အတန်းမျိုးထိပါ တည်ဆောက်ရန်လည်း စိတ်ကူးနေကြဟန် ရှိနိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် တချိန်က ဖက်ဒရယ်စနစ်ကိုတောင် ခွဲထွက်ရေး-တိုင်းပြည်ပြိုကွဲရေးဟု ဆိုကာ အာဏာသိမ်းခဲ့ သည့်အထိ တုန့်ပြန်ခဲ့သော တပ်မတော်သည် ဖက်ဒရယ်စနစ်ထက် သာလွန်သော ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဖက်ကို အရိပ်လွှမ်းလာသော အခြေအနေကို ဘယ်လို ခံယူပြီးတော့ ဖြေရှင်းမလဲဆိုတာတော့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းလှ သည်။

နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက မြန်မာနိုင်ငံပြိုကွဲသွားခြင်း သို့မဟုတ် ဗဟိုအာဏာ ပြိုကွဲသွားခြင်းမျိုးကိုတော့ အဖြစ်ခံမည် မဟုတ်ပေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဗဟိုအာဏာ ပြိုကွဲသွားပါက မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံငယ်များ ပေါ်ပေါက်လာမှာဖြစ်သလို လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများကြား နယ်မြေလုစစ်ပွဲများ ပေါ်ပေါက်လာမည်ကို စိုးရိမ် ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ TNLA၊ MNDAA၊ KIA၊ PDF၊ UWSA၊ SSPP တို့ကြား လည်းကောင်း၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာလည်း KIA၊ AA၊ PDF၊ SNA၊ KNO(kuki)၊ NSCN တို့ကြား လည်းကောင်း၊ ချင်းပြည်နယ်တွင်း AA၊ CNF၊ CND တို့ကြား လည်းကောင်း၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် AA၊ ALP၊ ARSA၊ RSO တို့ကြားလည်းကောင်း၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာ PDF၊ TNLA၊ KIA ကြားလည်းကောင်း နယ်မြေလု စစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများကို ခြုံငုံလေ့လာကြည့်ပါက မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး ကနေ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် အနာဂတ်မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖြစ်တည်မှုသည် ဘယ်ပုံ ဘယ်နည်း ဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို စောင့်ကြည့်ရပေတော့မည်။

CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၃

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ တော့ဒ်ဘိုလီ ဦးဆောင်တဲ့ ပိုင်ရှင်အစုအဖွဲ့က အသင်းကို ဝယ်ယူပြီးကတည်းက ခေါ်ယူ ခဲ့တဲ့ ကစားသမား အများအပြားကြောင့် အခုဆိုရင် အသင်းကြီးလူစာရင်းမှာ ကစားသမားတွေဟာ အလွန်များပြား နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ ဒီနွေရာသီမှာလည်း ကစားသမားသစ်တွေ ခေါ်ယူမှုကို မရပ်တန့်ခဲ့တဲ့အတွက် အခုဆိုရင် အသင်းကြီးမှာ ကစားသမားဦးရေ ၄၀ ကျော် အထိရှိနေတာပါ။ 

အဲဒါကြောင့် ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ နွေရာသီ အပြောင်းအရွှေ့ ဈေးကွက်ပိတ်မယ့် သြဂုတ်လ မကုန်ခင်မှာ အသင်းမှာရှိတဲ့ ကစားသမားအချို့ကို ရောင်းချ၊ အငှားချနဲ့ ထွက်ခွာခွင့်ပြုတာတွေကို လုပ်ဆောင်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ ကစားသမားတွေကို ခေါ်ယူရာမှာ လူငယ်ကစားသမား အများအပြားကို ခေါ်ယူပြီး နှစ်ရှည် စာချုပ်တွေ ချုပ်တာကြောင့် အသင်းအနာဂတ်ဟာ တောက်ပနိုင်မှာဖြစ်ပေမယ့် လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ကစား သမား များပြားတဲ့ ပြဿနာတွေကို ကြုံနေရတာပါ။

 ချယ်လ်ဆီးအသင်းက ရောင်းချမယ့် ကစားသမားတွေကို တွေ့ရစဉ်

အဲဒါကြောင့် ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ နာမည်ကြီး ကစားသမားတွေဖြစ်တဲ့ စတာလင်၊ လူကာကူ၊ ဘန်ချီဝယ်လ်၊ ကီပါ၊ ချာလိုဘတ်တို့ကို အသင်းနဲ့ သီးခြားစီ လေ့ကျင့်မှုတွေ ပြုလုပ်စေခဲ့ပြီး ရောင်းချမယ့် စာရင်းထဲကို ထည့်သွင်း ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းနည်းပြ မာရက်စ်ကာ ကိုယ်တိုင်က သူဟာ ကစားသမား အယောက် ၄၀ ကျော်နဲ့ အလုပ်လုပ်မှာ မဟုတ်ဘဲ ၂၁ ဦးနဲ့သာ အလုပ်လုပ်မယ်လို့ ပြတ်ပြတ်သားသား ပြောခဲ့တာပါ။

စတာလင်နဲ့ ဘန်ချီဝဲလ်တို့ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီက အသင်းရဲ့အဓိက ကစားသမားတွေဖြစ်ပေမယ့် ဒီရာသီမှာတော့ ရောင်းချခံရမယ့် ကစားသမား စာရင်းထဲကို ရောက်ရှိသွားခဲ့ပြီး ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ စတာလင်နဲ့ ချာလိုဘတ် တို့ရဲ့ ကျောနံပါတ် ၇ နဲ့ ၁၄ ကို ကစားသမားသစ်တွေဖြစ်တဲ့ ပက်ဒရိုနက်တိုနဲ့ ဂျာအိုဖီးလစ်တို့ကို ပေးခဲ့တဲ့အထိ ပြတ်ပြတ်သားသား လုပ်ဆောင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ ကစားသမားများပြားတဲ့ ပြဿနာတွေကြောင့် အကယ်ဒမီ ကစားသမား အများအပြားကို ရောင်းချခဲ့ရပြီး ဒီနွေရာသီမှာဆိုရင် ဂယ်လာဂါ၊ မတ်ဆန်၊ ဟတ်ချင်ဆန်နဲ့ လူးဝစ်ဟောလ်တို့ကို ရောင်းချခဲ့ရ တာပါ။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်း ပိုင်ရှင် တော့ဒ်ဘိုလီကို တွေ့ရစဉ်

ဘောလုံးပွဲဝေဖန်သုံးသပ်သူအဖြစ် ဆောင်ရွက်နေတဲ့ လီဗာပူးလ်အသင်း နောက်ခံလူဟောင်း ကာရေဂါက ချယ်လ်ဆီးအသင်းရဲ့ အပြောင်းအရွှေ့ မူဝါဒကို ဝေဖန်ခဲ့သလို ကစားသမားတွေကို ချယ်လ်ဆီးအသင်းထံ လာရောက်တာကို ရပ်တန့်ဖို့နဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းကိုလည်း ကစားသမားခေါ်တာ ရပ်တန့်ဖို့အထိ တိုက်တွန်းမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းရဲ့ ကစားသမား စာရင်းမှာဆိုရင် ဂိုးသမား ၅ ဦး၊ နောက်တန်းမှာ ၁၁ ဦး၊ ကွင်းလယ်မှာ ၇ ဦး၊ ရှေ့တန်းမှာ ၁၀ ဦးအထိရှိပြီး လူကာကူ၊ ကီပါ၊ ဖိုဖာနာ၊ ဘရိုဂျာတို့ အပါအဝင် ကစားသမားအချို့ဟာ ဒီစာရင်း ထဲမှာ မပါဝင်ခဲ့တာပါ။

အဲဒါကြောင့် ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ လူစာရင်းကို လျှော့ချဖို့အတွက် အသင်းကြီးနဲ့ သီးခြားလေ့ကျင့်မှုတွေ ပြုလုပ် နေတဲ့ ကစားသမား ၁၃ ဦးကို ရောင်းချချင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ လူကာကူ၊ ကီပါ၊ စတာလင်နဲ့ ဘန်ချီဝဲလ်တို့ အပါအဝင် ဒီကစားသမားတွေကို ပြောင်းရွှေ့ ကြေး ပေါင်သန်း ၃၀၀ ကျော်အထိ သုံးစွဲပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ရောင်းချခဲ့ရင် တစ်ဝက်တောင်ပြန်ရဖို့ မလွယ်ကူ ပါဘူး။

တော့ဒ်ဘိုလီ လက်ထက်မှာ ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ ကစားသမားတွေ ဝယ်ယူသလောက် ကစားသမားတွေကို ရောင်းချတာမှာ အကျိုးအမြတ်တွေ ရခဲ့ပေမယ့် ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ အရှုံးပေါ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိနေတာပါ။

ချယ်လ်ဆီးအသင်း ကစားသမားတွေကို တွေ့ရစဉ်

ဒါပေမယ့် ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ လူစာရင်းများပြားတဲ့ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ဆိုရင် အရှုံးအမြတ်တွေကို ကြည့်လို့ မရတော့ဘဲ ရောင်းချမှုတွေ ပြုလုပ်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

တော့ဒ်ဘိုလီ ဦးဆောင်တဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်း ပိုင်ရှင်အစုအဖွဲ့ဟာ အသင်းအောင်မြင်မှုတွေ ရဖို့အတွက် ပြောင်းရွှေ့ကြေးတွေ ထုတ်ပေးနေပေမယ့် အသင်းကတော့ သူ့လက်ထက်မှာ အောင်မြင်မှုရခြင်း မရှိသေးပါဘူး။ 

ချယ်လ်ဆီးအသင်းဟာ လူငယ်ကစားသမားအချို့ကို အငှားချထားတာတွေရှိသလို ကစားသမားတွေကို နှစ်ရှည် စာချုပ်ချုပ်ထားတာကြောင့် ဒီရာသီမှာ အောင်မြင်မှု မရယူနိုင်ဘူးဆိုရင် ချယ်လ်ဆီးအသင်းပိုင်ရှင် အနေနဲ့ လူစာရင်း များပြားတဲ့ ပြဿနာတွေမဖြစ်အောင် လာမယ့်ရာသီမှာ ကစားသမားသစ်တွေ ခေါ်ယူပေးဖို့ကို စဉ်းစား သွားနိုင်တာပါ။

အဲဒါကြောင့် နည်းပြ မာရက်စ်ကာအနေနဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းကို ဒီရာသီမှာ အောင်မြင်မှုတွေ ရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်မလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၂၃

"ဒေါ်လာက ကျနော်တို့ရဲ့ ငွေကြေးပါ။ ဒါပေမယ့် သင့်အတွက်တော့ ပြဿနာပါ" ဆိုသည့်စကားကို ၁၉၇၁ ခုနှစ်က အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး ဂျွန် ကော်နယ်လီ (John Connally) က စက်မှုထိပ်သီနိုင်ငံ ၂၀ (G-20) အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများမှ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးများကို ပြောကြားခဲ့သည့် ကမ္ဘာကျော်စကားတစ်ခွန်း ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ဒေါ်လာသည် ကမ္ဘာ့အဓိက နိုင်ငံခြား အရန်ငွေကြေးတစ်ခု ဖြစ်နေသည့်တိုင် ကော်နယ်လီက ထိုအချက်ကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းဖြင့် တဲ့တိုးပြောခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

၎င်း၏ ပြောကြားချက်သည် ယနေ့အချိန်အထိ မှန်ကန်နေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် မကြာသေးမီ ဆယ်စုနှစ်များ အတွင်း ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးတွင် ဒေါ်လာ၏ အခရာကျသည့် အခန်းကဏ္ဍသည် ပိုမိုအားကောင်း လာခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဒေါ်လာသည် ချမ်းသာသည့် နိုင်ငံများထက် ထွန်းသစ်စ-စျေးကွက်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

သို့သော် မကြာသေးမီက အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်နှင့် အခြားတိုးတက်သည့် နိုင်ငံများ၏ ဗဟိုဘဏ်များအကြား ငွေကြေးဆိုင်ရာ မူဝါဒများ ခြားနားချက်များရှိခဲ့ပြီး ချမ်းသာသည့် နိုင်ငံများတွင်လည်း ငွေလဲနှုန်း မတည်ငြိမ်သည့် အခြေအနေများကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။

အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်၏ မြင့်မားရှည်လျားသည့် ငွေကြေးမူဝါဒ ရပ်တည်ချက်ကြောင့် ထွက်ပေါ်လာသည့် ရိုက်ခတ်မှုများသည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပိုမိုသိသာထင်ရှားစေခဲ့သည်။

ဂျပန်အစိုးရသည် ယန်းငွေကြေး၏ တန်ဖိုးများ လျင်မြန်စွာ ကျဆင်းနေမှုကို ဟန့်တားရန်အတွက် နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်ရေး စျေးကွက်တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ရသည်။

ဇွန်လတွင် အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးက ဂျပန်နိုင်ငံကို တရားမျှတမှုမရှိသော နိုင်ငံခြားငွေ လဲလှယ်မှုဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုများအတွက် အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ "စောင့်ကြည့် စာရင်း" သို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် ဂျပန်ကို ငွေကြေးခြယ်လှယ်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း မပြုခဲ့သည့်တိုင် စောင့်ကြည့်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန်၏ အနီးစပ်ဆုံး မဟာမိတ်နိုင်ငံများထဲတွင် ပါဝင်နေသည့် ဂျပန်ကို ပိတ်ဆို့မှု များ ပြုလုပ်မည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိသွားစေနိုင်သည်။

ဂျပန်နိုင်ငံအတွင်းက တစ်နေရာကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျပန်၏ ယန်းငွေတန်ဖိုးသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ၃ ပုံ ၁ ပုံ ကျဆင်းသွားခဲ့ကာ ဧပြီလအတွင်းက တစ်ဒေါ်လာ လျှင် ယန်း ၁၆၀ ကျော်အထိရှိခဲ့ပြီး ထိုငွေလဲနှုန်းသည် ၃၄ နှစ်အတွင်း အနိမ့်ဆုံးနှုန်းထားဖြစ်ခဲ့သည်။

ထိုသို့ ယန်းငွေတန်ဖိုးများ ကျဆင်းမှုသည် အမေရိကန်နှင့် ဂျပန်အကြား ဘဏ်အတိုးနှုန်း ကွာဟချက်များကြောင့် ဖြစ်သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် အစောပိုင်းက အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်သည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို တားဆီးရန် အတိုးနှုန်းများကို သိသိ သာသာ တိုးမြှင့်ချိန်တွင် ဂျပန်ဗဟိုဘဏ်သည် ပြည်တွင်း ငွေတန်ဖိုးကျဆင်းမှုကို ဖြေရှင်းရန် ကောင်းကျိုးမရှိသည့် အတိုးနှုန်းမူဝါဒကို အပြောင်းအလဲမလုပ်ဘဲ ဆက်လက်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ဂျပန်အာဏာပိုင်များသည် ယန်းငွေတန်ဖိုးကို ပြန်လည်မြင့်တက်စေရန်အတွက် ဧပြီနှင့် မေလများ တွင် ယန်းငွေ ၉ ဒသမ ၈ ထရီလံကို သုံးစွဲခဲ့ပြီး နှစ်လအတွင်း သုံးစွဲခဲ့သည့် ထိုပမာဏသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်က ယန်း ငွေကြေးကို ကာကွယ်ရန် တစ်နှစ်တာ သုံးစွဲခဲ့သည့် ပမာဏ စုစုပေါင်းထက် ကျော်လွန်ခဲ့သည်။

ယန်းငွေတန်ဖိုး ပြန်လည်မြင့်တက်စေရန် ထိုကဲ့သို့ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့်တိုင် ယန်းငွေ တန်ဖိုးမှာ ဆက်လက် ကျဆင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဇူလိုင်လကလည်း ဂျပန်အစိုးရသည် ယန်းငွေကြေးကို ကာကွယ်ရန် ဒေါ်လာ ၃၆ ဘီလျံ သုံးစွဲခဲ့သည်။

ဂျပန်တွင် အရန်ငွေကြေး ဒေါ်လာ ၂၀၀ ဘီလျံမှ ၃၀၀ ဘီလျံရှိသည်ဟု အမေရိကန်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဘဏ် Citigroup က ခန့်မှန်းခဲ့ပြီး ထိုအရန်ငွေကြေးများဖြင့် ယန်းငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းမှုကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ဒေါ်လာများနှင့် အခြားငွေကြေးများကို ထုတ်ရောင်းခြင်း သို့မဟုတ် အစိုးရငွေတိုက် စာချုပ်များကို ရောင်းချခြင်းတို့ ပြုလုပ်ဖွယ် ရှိသည်ဟု  Citigroup က ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်ကို တွေ့ရစဉ်

ပုံမှန်အားဖြင့် နိုင်ငံအသီးသီးရှိ ငွေကြေးမူဝါဒဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်အဖွဲ့များသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ငွေကြေး တန်ဖိုးများ ကျဆင်းမှုကို ကာကွယ်ရန် ပို့ကုန်ကဏ္ဍကို တိုးမြှင့်ခြင်း၊ စျေးကွက်ပြိုင်ဆိုင်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ယန်းငွေကြေး၏ တန်ဖိုးကို အမေရိကန်ဒေါ်လာနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ ၄၆ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိစေခဲ့သည့် ၁၉၈၅ ခုနှစ် Plaza Accord သဘောတူညီချက်သည် အမေရိကန်အတွက် အကျိုးရှိစေခဲ့သော်လည်း ဂျပန်၏ စျေးကွက် ပြိုင်ဆိုင်မှုကို လျော့ကျစေခဲ့သဖြင့် ဂျပန်သည် အမေရိကန်တွင် မော်တော်ကားကုမ္ပဏီများ ထူထောင်ရသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။

မကြာသေးမီက ဂျပန်ငွေကြေး အာဏာပိုင်များ၏ ပုံမှန်မဟုတ်သည့် လုပ်ဆောင်ချက်များသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် တစ်နိုင်ငံနှင့် တစ်နိုင်ငံအကြား ငွေကြေးမူဝါဒများ ကွာဟမှုရှိနေခြင်း ၏ ဆိုးကျိုးများကို မီးမောင်းထိုးပြသရာ ရောက်ခဲ့သည်။

ယန်းငွေတန်ဖိုး လျော့ကျမှုသည် ဂျပန်၏ ခရီးသွားကဏ္ဍနှင့် အမေရိကန်သို့ တင်ပို့သည့် ပို့ကုန်ကဏ္ဍကို မြင့်တက် စေခဲ့သော်လည်း အခြားတစ်ဖက်တွင် ငွေလဲနှုန်း မတည်ငြိမ်သည့် ပြဿနာကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့ပြီး ကော်ပိုရိတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို လျော့ကျစေခဲ့ကာ စက်မှုလုပ်ငန်းများနှင့် ကုန်စည်တင်သွင်းသူများအတွက် ကုန်ကျစရိတ် များ ပိုမိုမြင့်တက်စေခဲ့သည်။

ဂျပန်စီးပွားရေး၏ ထက်ဝက်ကျော်ရှိသည့် ပုဂ္ဂလိက စားသုံးသူကဏ္ဍသည် နှေးကွေးခဲ့သဖြင့် ဂျပန်အစိုးရသည် လက်ရှိဘဏ္ဍာနှစ်အတွင်း နိုင်ငံ့စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ခန့်မှန်းချက်ကို ၁ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၀ ဒသမ ၉ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျှော့ချခဲ့သည်။

ဂျပန်ယန်းငွေကိုတွေ့ရစဉ်

ဇူလိုင်လ၏ ဒုတိယလဝက်တွင်မူ ယန်းငွေကြေးသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၄ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက် လာခဲ့ပြီး ထိုနှုန်းထားသည် မတ်လနောက်ပိုင်း အမြင့်ဆုံးနှုန်းထားဖြစ်ခဲ့သည်။

ဇွန်လအတွင်းက အမေရိကန်၏ ညင်သာသည့် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု မှတ်တမ်းနှင့် ဇူလိုင်လအတွင်း ပျော့ပြောင်း သည့် အလုပ်သမား စျေးကွက်တို့ကြောင့် အမေရိကန်ဗဟိုဘဏ်သည် အတိုးနှုန်းများကို လျှော့ချရန် စီစဉ်ခဲ့ပြီး နောက် ဂျပန်ယန်းငွေ၏ တန်ဖိုး အနည်းငယ် ပြန်လည်မြင့်တက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

သို့သော် ချမ်းသာသည့်နိုင်ငံများမှ ဗဟိုဘဏ်များအကြား ငွေကြေးမူဝါဒများ ကွာဟချက်များရှိနေခြင်းသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကြီးမားသည့် အကျိုးသက်ရောက်မှုကို မီးမောင်းထိုးပြသရာ ရောက်နေ သည်။

နိုင်ငံအသီးသီးမှ ငွေကြေးမူဝါဒ ချမှတ်သည့် အာဏာပိုင်များအနေဖြင့် လက်တွဲညီညီဖြင့် သင့်တင့်လျောက်ပတ်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြမည့်ဆိုပါက အမေရိကန်ဒေါ်လာသည် နိုင်ငံအားလုံး ရင်ဆိုင်ရမည့် ပြဿနာမဟုတ်ဘဲ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများသာ ရင်ဆိုင်ရမည့်ပြဿနာ တစ်ခုဖြစ်လာလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

သို့သော် မကြာသေးမီက ဂျပန်၏ ငွေကြေးဖိအားများကြောင့် ဒေါ်လာသည် ချမ်းသာသည့် နိုင်ငံများရော ဆင်းရဲသည့်နိုင်ငံများအတွက်ပါ ပြဿနာတစ်ခု ဖြစ်နေသည်ကို သတိချပ်သင့်ပေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၁၆

ပြင်သစ်အသင်းခေါင်းဆောင် ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်အသင်း ကစားသမားဘဝ ပွဲဦးထွက်အဖြစ် အတ္တလန်တာ အသင်းကို အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ဥရောပစူပါဖလားပွဲစဉ်မှာ စတင်ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီရဲ့ ရီးရယ်လ်အသင်း ကစားသမားဘဝ ပွဲဦးထွက်ဟာ ကောင်းမွန်ခဲ့ပြီး ဂိုးလည်း သွင်းယူနိုင်ခဲ့သလို ဆုဖလားကိုလည်း ကိုင်မြှောက်နိုင်ခဲ့တာပါ။ 

အဲဒါကြောင့် ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ သူ့ရဲ့ခေတ်ကို ဆုဖလား၊သွင်းဂိုးတွေနဲ့ စတင်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီဟာ ဥရောပစူပါဖလားပွဲစဉ်မှာ ပါဝင်ကစားပေးပြီးနောက် ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ ကစားဖို့ နှစ်ပေါင်းများ စွာကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ အရာကိုလည်း လက်တွေ့ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ခဲ့တာပါ။ 

ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်အသင်းဖော်တွေနဲ့ တစ်ပတ်ကျော်သာ လေ့ကျင့်မှုတွေ ပြုလုပ်ရသေးပေမယ့် တွဲဖက်ညီစွာ ကစားနိုင်ခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဘတ်ပီ၊ ဗီနီစီးယက်စ်၊ ဘယ်လင်ဂမ်၊ ရိုဒရီဂိုတို့ရဲ့ တိုက်စစ်အတွဲအဖက်ဟာ ပြိုင်ဘက် အသင်းတွေအတွက် အိပ်မက်ဆိုး ဖြစ်လာဖို့ရှိနေတာပါ။

ဘတ်ပီ ဂိုးသွင်း အောင်ပွဲခံနေစဉ် 

ဘတ်ပီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းမှာ ကစားခဲ့ချိန်အတွင်း ၂၅၆ ဂိုး သွင်းယူနိုင်ခဲ့ပြီး ကလပ်အသင်း သမိုင်းမှာ ဂိုးအများဆုံး သွင်းယူထားတဲ့ ကစားသမားအဖြစ် ထိပ်ဆုံးနေရာကနေ ရပ်တည်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီဟာ ဂိုးသွင်းစွမ်းရည် အပါအဝင် စွမ်းဆောင်ရည်ကောင်းတွေ အများကြီးကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့သူ ဖြစ်တာ ကြောင့် ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ ဒီလိုမျိုး လုပ်ပြနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြတဲ့ သူတွေလည်း ရှိကြတာပါ။ 

ဘတ်ပီကတော့ အနိုင်ရဖို့နဲ့ အသင်းတိုးတက်ဖို့က အရေးကြီးတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီက "ကျနော်တို့ဟာ ရီးရယ်လ်မက်ဒရစ်ဖြစ်ပြီး ကန့်သတ်ချက်တွေ မရှိပါဘူး။ ကျနော် ဂိုး ၅၀ သွင်းနိုင်ရင် ဂိုး ၅၀ ပါ။ ဒါပေမယ့် အရေးကြီးဆုံးအရာက အနိုင်ရဖို့နဲ့ အသင်းတိုးတက်ဖို့ပါ။ အဲဒါမှ အသင်းအနေနဲ့ ကျနော်တို့ အနိုင်ရယူနိုင်ပါလိမ့်မယ်"လို့ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်အသင်းဖော်တွေနဲ့ လေ့ကျင့်မှုပြုလုပ်တာ ရက်ပိုင်းပဲ ရှိသေးပေမယ့် အရည်အသွေးရှိတဲ့သူ ဖြစ်တာကြောင့် အသင်းဖော် ဘယ်လင်ဂမ်၊ နည်းပြ အန်ဆယ်လော့တီတို့ရဲ့ ချီးကျူးမှုတွေကိုလည်း ရရှိခဲ့တာပါ။ 

ဘတ်ပီအနေနဲ့ ဒီချီးကျူးမှုတွေ အပေါ်မှာ သာယာခြင်းမရှိဘဲ ဆက်ပြီး ကြိုးစားအားထုတ်နေမှသာ သူလိုချင်တဲ့ ပစ်မှတ်တွေဆီ အရောက်လှမ်းနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီနဲ့ အသင်းဖော်တွေကို တွေ့ရစဉ်

ဘတ်ပီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းမှာ ကစားခဲ့ချိန်က ပြည်တွင်းဖလား အားလုံးကို ရယူနိုင်ခဲ့ပေမယ့် သူအလိုချင်ဆုံး အရာဖြစ်တဲ့ ချန်ပီယံလိဂ် ဆုဖလားကိုတော့ ရယူနိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး။

အဲဒါကြောင့် ဘတ်ပီအတွက် ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ သူ့ရဲ့ဦးစားပေး ပစ်မှတ်က ချန်ပီယံလိဂ်ဖလား ရယူနိုင်ဖို့ပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဘုရင်ဖြစ်သလို လက်ရှိချန်ပီယံလည်း ဖြစ်တာကြောင့် ပုံစံအသစ်နဲ့ ပြောင်းလဲကျင်းပမယ့် ဒီနှစ်ပြိုင်ပွဲမှာလည်း ချန်ပီယံဆုရယူနိုင်ဖို့ ရေပန်းစားတဲ့ အသင်းတွေထဲမှာ ပါဝင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီအတွက် နောက်ထပ် ပစ်မှတ်ကတော့ ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ ကစားပြီး ဘောလွန်းဒီအောဆုကို ရယူနိုင်ဖို့ပါ။ 

ဘတ်ပီဟာ အနာဂတ်မှာ ဘောလွန်းဒီအောဆုကို ရယူနိုင်မယ့် သူတွေထဲက တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း ခံထားရသူ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီအနေနဲ့ ဒီဆုကို ရယူနိုင်ဖို့ဆိုရင် ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ သူ့ရဲ့အကောင်းဆုံး ခြေစွမ်းတွေကို ပြသပြီး ချန်ပီယံလိဂ်ဖလား အပါအဝင် ဆုဖလားတွေ ရယူနိုင်ဖို့လို အပ်နေတာပါ။ 

ဘတ်ပီကို တွေ့ရစဉ်

ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ သြဂုတ် ၁၉ ရက်မှာ စပိန်လာလီဂါပွဲစဉ်အဖြစ် မာယော့ကာအသင်းနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရဖို့ ရှိနေပါ တယ်။ 

ဒီပွဲဟာ ဘတ်ပီအတွက် ရီးရယ်လ်အသင်း ကစားသမားဘဝ ပထမဆုံး လာလီဂါပွဲစဉ်ဖြစ်ပြီး ဥရောပစူပါဖလား ပွဲတုန်းကလိုပဲ ဂိုးသွင်းပြီး မှတ်တမ်းကောင်းတစ်ခုကို ထပ်ပြီးရယူသွားနိုင်မလားဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေ တာပါ။

ဘတ်ပီကို ရီးရယ်လ်အသင်း ပရိသတ်တွေက အများကြီး မျှော်လင့်နေကြသလို သူ့ကိုစောင့်ကြည့်ပြီး ဝေဖန်မှုတွေ ပြုလုပ်မယ့်သူ တွေကလည်း အဆင်သင့်ရှိနေကြပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် ဘတ်ပီအနေနဲ့ ပါဝင်ကစားခွင့်ရတဲ့ ပွဲတိုင်းကို ထူးရှယ်ခြေစွမ်းမျိုး ပြသနိုင်ဖို့ လိုအပ်နေတာပါ။ 

ဘတ်ပီအနေနဲ့ ရီးရယ်လ်အသင်း ကစားသမားဘဝ ပွဲဦးထွက်ရာသီမှာ သူမျှော်လင့်ထားသလို အောင်မြင်မှုတွေ ရယူသွားမလား ဒါမှမဟုတ် ရုန်းကန်ရနိုင်လားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၆

မလေးရှားနိုင်ငံ ကွာလာလမ်ပူ (Kuala Lumpur) မြို့တော်တွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄ ရက်မှ ၆ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပခဲ့သည့် (၃၇)ကြိမ်မြောက် Asia-Pacific Roundtable: Crisis in an Interregnum ဆွေးနွေးပွဲတွင် ကမ္ဘာ တစ်ဝှမ်းမှ ပညာရှင်များနှင့် ကျွမ်းကျင်သူများသည် ဒေသတွင်း ပဋိပက္ခများနှင့် အငြင်းပွားမှုများ လွှမ်းခြုံပါဝင် သည့် အကြောင်းအရာများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

ထိုဆွေးနွေးပွဲတွင် ဂါဇာ၊ ယူကရိန်းပဋိပက္ခနှင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ် အရေးတို့ကို အချေအတင် ဆွေးနွေးခဲ့ကြ သည်။ 

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု မြင့်တက်လာသည့် တရုတ်၏ ရပ်တည်ချက်နှင့် အပြုအမူများသည် နိုင်ငံတကာ လုံခြုံရေး အရေးကိစ္စများတွင် စေ့စေ့စပ်စပ် စောင့်ကြည့်ခံခဲ့ရသည်။

သို့သော် မဲခေါင်းမြစ်ကမ်းရိုး တစ်လျှောက်တွင် နေထိုင်သည့် လူပေါင်း သန်း ၅၀ ကျော်၏ စားဝတ်နေရေးများနှင့် ပတ်သက်ပြီး အကြောင်းအရာများကိုမူ လျစ်လျူရှုခဲ့ကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့် နှစ်ကတည်းက တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် တရုတ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်အကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှုများနှင့် တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာသည့် သတင်းများသည် ခေါင်းကြီးပိုင်း သတင်းများ ဖြစ်ခဲ့သည်။ 

ထိုပြဿနာကြောင့် အာဆီယံအနေဖြင့် ၂၀၁၃ ခုနှစ် မကုန်မီတွင် မကြုံစဖူး ပူးတွဲအစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ရသည့် အခြေအနေ အထိ ဖြစ်စေခဲ့သည်။

The Atlantic မဂ္ဂဇင်းကလည်း တောင်တရုတ်ပင်လယ် အငြင်းပွားမှုသည် လျစ်လျူရှုခံထားရသည့် အန္တရာယ် အကြီးဆုံး ပဋိပက္ခဖြစ်ပြီး တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးကို ပိုပြီး အာရုံစိုက်သင့်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

မဲခေါင်-လန်ချန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အခမ်းအနားမှာ တရုတ်သံအမတ်ဟောင်းကိုတွေ့ရစဉ်

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မဲခေါင်မြစ်၏ အရေးကိစ္စကိုမူ မည်သူကမျှ အလေးထား ပြောဆိုခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း လန်ချန်း(Lancang) မြစ်ဟု လူသိများသည့် မဲခေါင်မြစ်သည် အာဆီယံနိုင်ငံများဖြစ်သည့် မြန်မာ၊ လာအို၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် ဗီယက်နမ်တို့ကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းနေသည်။

မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း ထိုမဲခေါင်မြစ်နှင့်ပတ်သက်သည့် အငြင်းပွားဖွယ် ဖြစ်စဉ်များရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်စဉ်အများစု တွင် တရုတ်က ပါဝင်ပတ်သက်နေသည်။

တောင်တရုတ်ပင်လယ်၏ နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုများထဲတွင် စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ်များ၊ လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်းသွားလာခွင့်နှင့် လုံခြုံရေးရှုထောင့်များ ပါဝင်နေပြီး မဲခေါင်မြစ်၏ အရေးကိစ္စမှာမူ လူသားများ၏ ဘဝပေါင်းများစွာအပေါ် တိုက်ရိုက် သက်ရောက်မှုရှိနေသည်။

မဲခေါင်မြစ် အောက်ဘက် မြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် လူပေါင်း ၆၅ သန်းနီးပါး နေထိုင်နေပြီး ၎င်းတို့အနက် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း သည် စားဝတ်နေရေးအတွက် မဲခေါင်မြစ်ကို မှီခိုနေရသည်ဟု မဲခေါင်မြစ်ကော်မရှင် (MRC) က ခန့်မှန်းဖော်ပြ ခဲ့သည်။

မဲခေါင်မြစ်ကဲ့သို့ နိုင်ငံအများအပြားကို ဖြတ်သန်းစီးဆင်းနေသည့် မြစ်တစ်စင်းအတွက် ရေဆန်ဘက်ဖြစ်သည့် မြစ်ညာတွင်ရှိသော နိုင်ငံများနှင့် ရေစုန်ဘက်ဖြစ်သည့် မြစ်အောက်ဘက်ပိုင်းတွင် ရှိနေသော နိုင်ငံများအကြား နိုင်ငံရေးရှုပ်ထွေးမှုများ ရှိခဲ့သည်။

မဲခေါင်မြစ်သည် တိဘက် ကုန်းပြင်မြင့်မှစတင်ပြီး အင်ဒိုချိုင်းနား ကျွန်းဆွယ်အတွင်း စီးဆင်းဝင်ရောက်နေသဖြင့် တရုတ်သည် ၎င်း၏ တောင်ဘက်တွင်ရှိသည့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများအတွက် ကြီးမားသည့် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။ 

ထိုအရေးသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် နယ်နိမိတ် အငြင်းပွားမှုများထက် ပိုမိုကြီးမားသည်။

ထိုသို့ စိုးရိမ်ရမည့် အကြောင်းအရာများ ရှိနေသည့်တိုင် မဲခေါင်းမြစ်အရေးသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက အလေးအနက်ထားခြင်း မခံခဲ့ရသဖြင့် မဲခေါင်မြစ်အရေး လျစ်လျူရှုခံထားရသည့် အကြောင်းရင်းကို အဖြေရှာရန်လိုအပ်သည်။

 မဲခေါင်မြစ်ပေါ်မှာ ဆောက်ထားတဲ့ ဆည်ကိုတွေ့ရစဉ်

တောင်တရုတ်ပင်လယ် အငြင်းပွားမှုသည် အဓိကအားဖြင့် တရုတ်က တစ်ဖက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများက တစ်ဖက်ဖြစ်ပြီး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများက ဘုံအကျိုးစီးပွားအတွက် တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်နေခြင်းဖြစ်သည်။

မဲခေါင်မြစ်အရေးသည် ပိုမိုနက်နဲသိမ်မွေ့ပြီး အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအကြား မတူကွဲပြားသည့် အကျိုးစီးပွား များ ရှိနေနိုင်သည်။ 

လာအိုသည် တရုတ်နှင့် ထိုင်းတို့၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများဖြင့် ရေအားလျှပ်စစ် ထုတ်လုပ်မည့် ဆည်များ တည်ဆောက် ကာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားများကို ဗီယက်နမ်၊ တရုတ်နှင့် ထိုင်းသို့ ပြန်လည်ရောင်းချနေသည်။

လာအိုတွင် အငြင်းပွားဖွယ် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည့် Xayaburi Dam ဆည် တည်ဆောက်မှု စီမံကိန်းသည် ကောင်းကျိုးမပြုသည့် သက်ရောက်မှုများကြောင့် ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။ အထူးသဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယား အပါအဝင် မြစ်အောက်ဘက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည့် မဲခေါင်နိုင်ငံများကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။

သို့သော် တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကမ္ဘောဒီးယားကလည်း တရုတ်၏ အကူအညီနှင့် ၎င်း၏ နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိ မဲခေါင်မြစ်အပိုင်းတွင် ဆည်များကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

ထိုကဲ့သို့ မဲခေါင်နိုင်ငံများအကြား ရှုပ်ထွေးပွေလီမှုများကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများသည် တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်ရာတွင် တစ်သားတည်း ရှိမနေတော့ဘဲ မတူညီသည့် နိုင်ငံများအကြား မတူညီသည့် စီးပွားရေးနှင့် လုံခြုံရေး အကျိုးစီးပွားများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။

တောင်တရုတ်ပင်လယ် အရေးတွင်မူ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများသည် တရုတ်ကို ဆန့်ကျင်မှုတွင် တစ်သား တည်း ရှိခဲ့သည်။

မကြာသေးမီက တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် တရုတ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်အကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှုများကို နိုင်ငံတကာက အာရုံစိုက်နေသဖြင့် မဲခေါင်မြစ်အရေးသည် မှေးမှိန်သွားခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ရစ်ချက် ဂျာဗက် ဟေဒါရီယန် (Richard Javad Heydarian) က ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်နဲ့ဖိလစ်ပိုင် တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှာ အငြင်းပွားနေစဉ်

ထို့ပြင် တောင်တရုတ်ပင်လယ် အရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် ဆွေးနွေးပွဲများက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လွှမ်းမိုးထားပြီး မဲခေါင်မြစ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ဆွေးနွေးပွဲများမှ လူသိများထင်ရှားခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း ဟေဒါရီယန်က ပြောသည်။

မဲခေါင်မြစ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ဆွေးနွေးပွဲများမှာ MRC အပြင် အာရှဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဘဏ်၏ မဟာမဲခေါင် ဒေသခွဲ (GMS) မူဘောင်ဆွေးနွေးပွဲ၊ လန်ချန်း-မဲခေါင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး (LMC) ဆွေးနွေးပွဲတို့ ဖြစ်သည်။

တောင်တရုတ်ပင်လယ်သည် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အင်အားကြီး နိုင်ငံများအတွက် အဓိကကျသည့် ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းဖြစ်ကာ ထိုပင်လယ်အတွင်း တရုတ်နှင့်အဓိက ထိပ်တိုက်တွေ့နေသည့် ဖိလစ်ပိုင်ဘက်တွင် မဟာမိတ်အဖြစ် အမေရိကန်က ရှိနေသည်။

မဲခေါင်မြစ်အရေးတွင်မူ ဒေသတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ဂေဟစနစ် ထိန်းသိမ်းရေးပညာရှင်များ၏ စိုးရိမ်သံ များအပြင် ပြင်ပနိုင်ငံများ၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိသလောက်နည်းပါးသည်။

ထို့ကြောင့် မဲခေါင်မြစ်သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် နေထိုင်သူများ၏ စားဝတ်နေရေးအတွက် တောင်တရုတ် ပင်လယ်ထက် ပိုပြီး ကြီးမားသည့် အခန်းကဏ္ဍတွင် ရှိနေသည့်တိုင် နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက်မှုကို ခံခဲ့ရခြင်း မရှိပေ။

တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် နယ်နိမိတ် ပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားမှုသည် အရေးကြီးသည့် အကြောင်းအရာဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက်မှုနှင့် ထိုက်တန်နေသည်ဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည့်တိုင် မဲခေါင်မြစ်အရေးသည်လည်း လာမည့်နှစ်များအတွင်း အရှေ့တောင်အာရှ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အပြင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့် တရုတ်အကြား ဆက်ဆံရေးအတွက် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်နေသဖြင့် မဲခေါင်မြစ်အရေးကိုလည်း ဦးစားပေးနေရာတွင် ထားရှိရမည် ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times

CNI International News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၉

ဇူလိုင် ၃၁ ရက်က ဟားမာ့စ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် (Ismail Haniyeh) လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ဒေသတွင် တင်းမာမှုများကို မြင့်တက်စေခဲ့ပြီး နောက်ထပ်ဆိုးရွားသည့် အခြေအနေသစ်တစ်ခုဆီသို့ ဦးတည်လာ ခဲ့သည်။

ဟာနီယာသည် အီရန်သမ္မတသစ် မာဆွတ် ပီဇက်ရှ်ကီယန် (Masoud Pezeshkian) ၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ အခမ်းအနားကို တက်ရောက်ရန် အီရန်နိုင်ငံ၊ တီဟီရန် (Tehran) မြို့တော်သို့ ရောက်ရှိနေချိန်တွင် လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်  ခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး အစ္စရေးအစိုးရက မှတ်ချက်ပေးခဲ့ခြင်း မရှိသည့်တိုင် ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို အစ္စရေးက ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း ယူဆချက်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

အစ္စရေး ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် ဝန်ကြီး အမ်မီချိုင် အလီယာဟု (Amichai Eliyahu) ကမူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ၎င်း၏ သဘောထားကို ဖုံးကွယ်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှ အညစ်အကြေး ကို ရှင်းလင်းရန် အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဟာနီယာ၏ သေဆုံးမှုသည် ကမ္ဘာကို အနည်းငယ် ပိုမို ကောင်းမွန်စေခဲ့ကြောင်း X လူမှုမီဒီယာတွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အစ္စရေးရဲ့ လုပ်ကြံမှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဟားမာ့စ်ခေါင်းဆောင်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက် ရှိလာမည်မဟုတ်ဘဲ ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားသည့် သူများနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်နိုင်စွမ်းကို အနည်းငယ် မြှင့်တင်ပေးပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း အလီယာဟုက ရေးသားခဲ့သည်။

အလီယာဟု၏ ရေးသားဖော်ပြချက်များထဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုသည့် စကားလုံးများကို အများအပြား အသုံးပြု ထားသော်လည်း ၎င်း၏ အခြေခံ စိတ်သဘောထားထဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားခြင်းမရှိကြောင်း အယ်လ်ဂျာဇီး ယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါးရှင် ဘီလန် ဖာနန်ဒက်ဇ် (Belén Fernández) က ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် အဓိက စေ့စပ်ညှိနှိုင်းသူများထဲမှ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဟာနီယာကို သတ်ဖြတ်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းကြောင်းပေါ်မှ သွေဖည်သွားစေသည်ဟု ၎င်းက ဆို သည်။

ဟာနီယာသည် ဟားမာ့စ်အဖွဲ့၏ သဘောထားတင်းမာသည့် ခေါင်းဆောင်များနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက သဘောထား အလယ်အလတ်ရှိသူအဖြစ် သံတမန်အများစုက ယူဆထားကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနကလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ အစ္စရေးသည် ၎င်းတို့၏ ကြမ်းတမ်းသည့် အပြုအမူများကို တရားမျှတမှုရှိသည့် အသွင်ဖြင့် သရုပ်ဖော်ရန် နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ပြောသည်။

မကြာသေးမီက အယ်လ်ဂျာဇီးယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါး တစ်ပုဒ်တွင်လည်း ဂျာနယ်လစ်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျပ်စတင်ဆယ်လ်ဟာနီ  (Justin Salhani) က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဆွေးနွေးပွဲများ လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာပင် ဂါဇာ၌ အစ္စရေး၏ လူအများအပြား သေဆုံးစေခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှုများအပေါ် မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။

၂၀၀၂ ခုနှစ်က ပါလက်စတိုင်းတို့၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် တော်လှန်ရေးအတွင်း ဖာတာ (Fatah) အဖွဲ့၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သည့် တန်ဇင်မ် (Tanzim) လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သည် တစ်ဖက်သတ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေညာရန် စီစဉ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

ထို့နောက် အစ္စရေးက အလေးချိန် ၁ တန် ရှိသည့် ဗုံးတစ်လုံးဖြင့် ဂါဇာစီးတီးမြို့ရှိ ဟားမာ့စ်ခေါင်းဆောင်၏ နေအိမ်ကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ဆယ်လ်ဟာနီက ပြောကြားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် ဂါဇာစစ်ပွဲ ၁၀ လကျော် ကာလထဲသို့ ဝင်ရောက်လာချိန်တွင် အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဂါဇာတွင် ပါလက်စတိုင်း ၄၀,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက်များထဲ၌ ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း အမှန်တကယ်သေဆုံးသူ အရေအတွက်သည် ပိုမိုများပြားဖွယ်ရှိနေသည်။

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟု (Benjamin Netanyahu) အနေဖြင့် စစ်ပွဲကို ရပ်တန့်လိုက်မည်ဆို ပါက ပြည်တွင်း အတိုက်အခံများ၏ ဆန့်ကျင်မှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု စွဲချက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သဖြင့် ထိုအခြေအနေမျိုးကို နေတန်ယာဟုက လိုလားမည် မဟုတ်ပေ။

မေလအတွင်းက နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံး၏ ရှေ့နေချုပ်သည် ဂါဇာတွင် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် နေတန်ယာဟုကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရန် လျှောက်ထားခဲ့သည်။

လက်ရှိအနေအထားကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက မကြာမီ အချိန်အတောအတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် လမ်းစ မမြင်သေးဘဲ အစ္စရေးသည် ၎င်း၏ ရန်သူများကို ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နိုင်ရန် ရန်စမှုများပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အစ္စရေး၀န်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟုကို တွေ့ရစဉ်

ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက်က အစ္စရေးသည် လက်ဘနွန်နိုင်ငံ၊ ဘေရွတ်မြို့တော်ရှိ လူနေအဆောက်အအုံတစ်ခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး သေဆုံးကာ ကလေးနှစ်ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၇၄ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ သည်ဟု လက်ဘနွန်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စရေးကမူ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့် ဆီးရီးယား၏ ဂိုလမ်ကုန်းမြင့် ( Golan Heights) တွင် ကလေး ၁၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည့် ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုကို ကြိုးကိုင်သည့် ဟစ်ဇ်ဘိုလာတပ်မှူးကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တိုက်ခိုက်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး တာဝန်ခံ ထွက်ဆိုလေ့ရှိသည့် ဟစ်ဇ်ဘိုလာအဖွဲ့ကမူ ဂိုလမ်ကုန်းမြင့်တွင် ဖြစ်ပွား ခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှုကို ၎င်းတို့လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သော်လည်း အစ္စရေးကမူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို အကြောင်းပြပြီး ဘေရွတ်မြို့တော်ကို ဗုံးကြဲခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အီရန်၏ နယ်နိမိတ်ပေါ်တွင် ဟာနီယာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အီရန်အတွက် အစ္စရေးကို တုန့်ပြန်ရုံမှလွဲပြီး မည်သည့်ရွေးချယ်ခွင့်မျှ မရှိတော့သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။

အယ်လ်ဂျာဇီး ယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါးရှင် ဘီလန် ဖာနန်ဒက်ဇ်ကို တွေ့ရစဉ်

ဧပြီလအတွင်းကလည်း အစ္စရေးက ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၊ ဒမတ်စကတ် (Damascus) မြို့တော်ရှိ အီရန်ကောင်စစ်ဝန် ရုံးကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက် အီရန်က အစ္စရေးကို ရာနှင့်ချီသည့် ဒရုန်းများ၊ ဒုံးကျည်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ယခုတစ်ကြိမ်တွင် အီရန်သည် အရင်ကထက်ပိုပြီး အင်အားသုံး တုန့်ပြန်ဖွယ်ရှိနေသည်။ 

တီဟီရန်တွင် ဟာနီယာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အစ္စရေးအတွက် မီးနှင့်ကစားနေသည့် အခြေအနေမျိုး ဖြစ်နေသည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ရေးသားခဲ့သည်။

အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အလားအလာကို လမ်းလွဲစေရန်နှင့် ဂါဇာတွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နိုင် ရန်အတွက် အစ္စရေးသည် အဆုံးအထိ ဆက်လက် တိုက်ခိုက်ဖွယ်ရှိသည်ဟုလည်း ဖာနန်ဒက်ဇ်က ပြောကြားခဲ့ သည်။

Source: အယ်လ်ဂျာဇီးယား

CNI Sport Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၉

တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ဆားဘီးယားနိုင်ငံသား ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၂၀၂၄ အိုလံပစ် ပြိုင်ပွဲမှာ စပိန်နိုင်ငံသား အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ယူပြီး ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဟာ ဂျိုကိုဗစ်ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝမှာ မရယူနိုင်သေးတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကြီးမားတဲ့ ဆုတံဆိပ်ဖြစ်ပြီး အခုတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဒီဆုကိုရယူကာ သူ့အတွက်လိုနေတဲ့ ကွက်လပ်ကို ဖြည့်နိုင်ခဲ့ပြီလို့ ပြောရမှာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိပြီဖြစ်လို့ နောက်တစ်ကြိမ် အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ သူပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ဆိုတာ မသေချာတော့ပါဘူး။ 

အဲဒါကြောင့် ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ပြင်သစ်အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ အစွမ်းကုန် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ပြီး အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ရပြီးချိန်မှာ ငိုကြွေးကာ ဒူးထောက်ပြီး အားပါးတရ အောင်ပွဲခံခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဒီပြိုင်ပွဲမှာ ကြေးတံဆိပ် ရယူ နိုင်ခဲ့ကာ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၆၊ ၂၀၂၀ ပြိုင်ပွဲတွေမှာ အောင်မြင်မှု ရခဲ့ခြင်းမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၁၆ နှစ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝကို ပြီးပြည့်စုံသွားစေခဲ့တာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူအပြီးမှာ သူ့ရဲ့ကစားသမားဘဝမှာ ရခဲ့ဖူးသမျှ အောင်မြင်မှုတွေထဲမှာ ဒါက အကြီးမားဆုံး အောင်မြင်မှု ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် တင်းနစ်သမိုင်းမှာ ကစားသမား အနည်းစုပဲ ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ Golden Slam ရယူနိုင်တဲ့သူ အဖြစ်လည်း မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

Golden Slam ဆိုတာက ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံးနဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်တဲ့သူကို သတ်မှတ် ခေါ်ဆိုတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်နဲ့အတူ Golden Slam ကို ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သူတွေကတော့ တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တွေဖြစ်တဲ့ စတီဖီ ဂရပ်ဖ်၊ အဂ္ဂါဆီ၊ နာဒယ်လ်နဲ့ ဆရီနာဝီလျံတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ တင်းနစ်လောကမှာ စံချိန်ပေါင်းများစွာကို တင်ထားနိုင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့နံပါတ် ၁ နေရာကို ရက်သတ္တပေါင်းများစွာ အချိန်အကြာကြီး ရပ်တည်နိုင်ခဲ့တဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဂရမ်းဆလမ်း ဆုဖလားကို စံချိန်တင် ၂၄ ကြိမ်အထိ ရယူထားပြီး ATP Masters,ATP Tour ပြိုင်ပွဲ တွေမှာလည်း စံချိန်အများအပြားကို တင်ထားနိုင်ခဲ့တာပါ။

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုနဲ့ ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ Career Super Slam လို့ ခေါ်တဲ့ ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံး၊ATP Finals ချန်ပီယံဆုနဲ့ အိုလံပစ် ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူထားတာဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် စံချိန်ကောင်းတွေကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မဆုံးဖြတ်ရသေးပေမယ့် သိပ်မဝေးတော့တဲ့ အချိန်တွေမှာ တင်းနစ် လောကဟာ GOAT ကြီးတစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးရဖို့ရှိနေတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်လို့ သူ့ရဲ့ကစားသမား ဘဝဟာ ပြီးပြည့်စုံသွားပြီဖြစ်ပေမယ့် နောက်ထပ် ဆုဖလားတွေ၊ စံချိန်အသစ်တွေ ထပ်မံရယူပြီး ကစားသမား ဘဝကို အဆုံးသတ်သွားမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၇

နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှ အခွင့်အရေး မရရှိသည့်အခါ သဘောထား ကွဲလွဲမှု များ ကနေတဆင့် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားလာကြသည်။ 

ထိုသဘောထား ကွဲလွဲမှုများအပေါ် တချို့နိုင်ငံများက ကြီးထွားခွင့် မပြုဘဲ အမြန်ဆုံး ဖြေရှင်းလေ့ ရှိကြသလို တချို့ နိုင်ငံများတွင်မူ မဖြေရှင်းနိုင်ပဲဖြစ်ကာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ကျယ်ပြန့်သွားခဲ့ကြရသည်။

လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှမှု အခြေအနေအပေါ်  သဘောထား ကွဲလွဲခဲ့ကြပြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားသည့်အထိ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်ပိုင်းကနေ ယနေ့ချိန်ထိ လူနည်းစု အခွင့်အရေးနှင့် လူများစု အခွင့်အရေးကြား သဘောထား ကွဲလွဲလျက်ရှိနေသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများလည်း ဖြစ်ပွားနေ သည်။

အဆိုပါ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ချုပ်ငြိမ်းရေးအပြင် လူနည်းစု အခွင့်အရေးများနှင့် လူများစု အခွင့်အရေး တန်းတူညီမျှရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ခြင်းဖြစ် ဖြေရှင်းသင့်ကြောင်း ဆုံမှတ်တခု အဖြစ် အများစုက လက်ခံ၍ ဆောင်ရွက်နေကြသည်။

ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးကို အစိုးရ၊ လွှတ်တော်၊ တပ်မတော်၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ တက်သိ ပညာရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးသမားများ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဥပဒေပညာ ရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများ စသည့် အလွှာအသီးသီးက လူပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သော ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ- ၂၁ ရာစု ပင်လုံ အစည်းအဝေးမှာ ဆွေးနွေး အဖြေရှာနေကြသည်။

လက်ရှိမှာတော့ မည်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ-ညီလာခံမှ မကျင်းပနိုင်သလို အကောင်အထည်ဖော်ရန် မဖြစ် နိုင်သော စစ်ဘောင်ကျယ်၍ နေပေသည်။

ထို့ကြောင့် ယနေ့ချိန်ထိ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး အခြေခံမူများပင် မရရှိသေးပေ။

အနောက်အုပ်စုနှင့် ဥရောပက လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းကြလဲ
********************************************************************
အနောက်တိုင်း နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းမတူညီခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာ သော ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရာတွင် အချက်(၃)ချက်ကို အဓိကထား ဖြေရှင်းလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။

ထိုအချက် သုံးချက်မှာ (၁) နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခြင်း၊ (၂) လူနည်းစု၏ ဘာသာစကားကို သက်ဆိုင်ရာ ဒေသတွင်း တရားဝင် ရုံးသုံး ဘာသာစကားအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း၊ (၃) မူလတန်းကနေ တက္ကသိုလ်အဆင့်အထိ မိမိတို့ ဘာသာစကားနှင့် သင်ကြား ပေးနိုင်ရန်အတွက် ပညာရေးကို ထိန်းချုပ်ခွင့်များပေးခြင်း စသည့် အချက်များ ဖြစ်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးလိုက်ခြင်းဖြစ် လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများဖြစ် သဟဇာတဖြစ်ရေးနှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ 

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်လည်း  ပွာတိုရီကိုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးအပ်ထား သကဲ့သို့ စပိန်နိုင်ငံမှာ လည်း ကတ်တလန်သားများ၏ ကတ်တလိုနီးယားပြည်နယ် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် ဖြေရှင်းထားသည်။

ထို့နောက် အီတလီနိုင်ငံကို ကြည့်ပါကလည်း တောင်ပိုင်း တိုင်ရိုဒေသရှိ သြစတြေးလျ လူနည်းစုများကို ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးထားသလို ဖင်လန်တွင်လည်း အလန်ကျွန်းစုက ဆွီဒင်လူနည်းစုများအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားသည်။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် အထက်ပါ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာအတွက် အဓိကကျ သော အချက်(၃)အနက် ပထမဆုံး အချက်ထဲမှာ ပါဝင် ဆောင်ရွက်ထားကြကြောင်း တွေ့ရသည်။

ဒုတိယ အချက်ထဲတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံများကမူ ဖင်လန်နိုင်ငံ၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြသလို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင်မူ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပါဝင်ကြသည်။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဖင်လန်နိုင်ငံသည် ဆွီဒင်စကားပြော ၂၈၅,၀၀၀ သာရှိသည့် လူနည်းစုများအတွက် ဆွီဒင်ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ပေးထားသလို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှာတော့ ဂျာမန်၊ အီတလီ၊ ပြင်သစ်၊ ရိုမန်ဘာသာ စသည့် ဘာသာစကားများကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ် ပြုထားသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံတွင်လည်း ပြင်သစ်စကားပြော လူနည်းစုများအတွက် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်မူ ဟိန္ဒူနှင့် အင်္ဂလိပ်စကားကို ဗဟိုက ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ထားသလို ဒေသတွင်းရှိ လူနည်းစုများအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ ဘာသာစကား ၁၂ မျိုးကို ရုံးသုံး အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားကြောင်း သိရသည်။

လူနည်းစု သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုမှုကို ထည့်သွင်းခြင်း
******************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းရာတွင် အထက်ပါ အချက် (၃)ချက်က အဓိက အခြေခံ လိုအပ်ချက်ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ စုစည်းနေထိုင်ပါက ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်၍ လူနည်းစုများ ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေးသင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်းဖြစ်လည်း ဖြေရှင်း သင့်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံနှင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့တွင် ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်ပြီး လူနည်းစုများ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေး သင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားကြောင်း သိရသည်။

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အယူအဆကို တချို့က လက်မခံကြ
*************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာတွင် နယ်မြေ ကိုယ်အုပ်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးသင့်သည်ဟု တချို့က ယူဆလေ့ ရှိကြ သလို တချို့ကလည်း ထိုအယူအဆကို လက်မခံကြပေ။ 

နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ အယူအဆကို ပြင်သစ်နိုင်ငံနှင့် ဂရိနိုင်ငံတို့က လက်မခံကြသလို ဂျော်ဂျီယာ နိုင်ငံသည်လည်း အက်ခါးဇီးယားလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ တောင်းဆိုမှုအား လက်မခံပဲ ပယ်ဖျက် ထားသည်။

ကက်ရှ်မီးယားဒေသကို ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ဖျက်သိမ်းစဉ် 

ထို့ပြင် အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံသည် နာဂိုမို-ကရာဘက်ဒေသကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ အဖြစ်ကနေ ပယ်ဖျက် ထားသလို အသိအမှတ်လည်း မပြုပေ။

တချို့က ယခုမှ  ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြ
*******************************************************
တချို့သော နိုင်ငံများသည် ယခုမှ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြပေ။ အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ သည် ရုရှားအများစုရှိသည့် နာဗာနယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရန် ငြင်းဆန်လျက်ရှိသလို ကာဇက်စတန် နိုင်ငံသည်လည်း မြောက်ပိုင်းရှိ လူနည်းစု ရုရှားများကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးလိုကြပေ။

ဤသို့ အခြေအနေမျိုး ရှိနေစဉ်မှာပင် တချို့သော နိုင်ငံများက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးရလေအောင် ဒေသ နယ်နိမိတ်များကို ပြန်လည်ရေးဆွဲ၍ တားဆီးလေ့ရှိသလို တခြားဒေသမှ လူမျိုးများကို လူများစု ရှိနေသော ဒေသတွင်းသို့ ရွေ့ပြောင်း အခြေချနိုင်ရေး ကူညီပေးခြင်းဖြင့် ဟန့်တားလေ့ရှိသည်။

ဆလိုဗေးကီးယားတွင် လူနည်းစု ဟန်ဂေရီများ ဒေသတခုတည်းမှာ လူများစု မဖြစ်လာအောင် နယ်နိမိတ်ပြန်ဆွဲ ၍ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကျော်လွှားထားသကဲ့သို့ ခရိုအေးရှားနိုင်ငံကလည်း ဆာဘီးယား လူနည်းစုများ တခြား လူမျိုးစုများနှင့် ရောသွားရေးအတွက် ကရန်ဂျီးနားနှင့် အနောက် ဆလိုဗေးနီး ယား နယ်နိမိတ်များကို ပြန်ဆွဲပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကြိုတင် စီမံ၍ ကျော် လွှားထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများ အသစ် မပေါ်ပေါက်လာရေးအတွက် ဟန့်တားမှု မရှိသော် လည်း ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်အာဏာ အပြည့်ပေးရန်နှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု မပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဖွဲ့စည်း ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ လည်းကောင်း၊ ဒေသတခုတည်းအတွင်း လူမျိုးပေါင်းစုံ ရောနှော နေထိုင်နိုင်ရေး ဖော်ဆောင် ထားခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း စသည့် အခြေအနေများဖြင့် စီမံထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဥပမာ- ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်လျက်ရှိသော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မွန်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ချင်းပြည်နယ် အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ(ပလက်ဝဒေသကို ယှဉ်ကြည့်)စသည့် အခြေအနေများကို အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်ပါက တွေ့နိုင်ပါသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေကိုမျိုးတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏  လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ခြင်းဖြစ် အကောင်အထည်ဖော်နေကြောင်း တွေ့နိုင်ပါသည်။

ကတ်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် ကိုယ်ပိုင်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ၍ အုပ်ချုပ်နေသော ပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်အလံနှင့် ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်း ဥပဒေများကို ရေးဆွဲခွင့် ရရှိထားသည်။ အလားတူ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယား ပြည်နယ်မှာ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့်၊ အိမ်မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်၊ အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးများနှင့်ပတ်သက်သော စည်းမျဉ်းများအား ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲခွင့်ရှိသည်။

ထိုဥပဒေအရ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏ အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများ ထိုဒေသများမှာ အိမ်မြေ ဝယ်ယူခွင့်နှင့် လာရောက်နေထိုင်ခွင့်မရှိပေ။

သို့သော် ယခု အိန္ဒိယအစိုးရက ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အတွင်းရှိ လူများစု မူစလင်များကို လူနည်းစု ဖြစ်သွားရန် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ သားများကို အိမ်မြေ ဝယ်ယူနိုင်ရေးနှင့် နေထိုင်နိုင်ရေး ဗဟိုအစိုးရက ဆောင်ရွက်ပေးကာ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆို မှုများကို ကျော်လွှားရန် ကြိုးပမ်းလာနိုင်သည်။

အတိတ်က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုခြင်းအား လက်မခံကြ
*******************************************************************
တချို့ နိုင်ငံများသည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုလာမှုများကို လက်မခံလိုကြပေ။ ထို့ကြောင့် ပြန်လည် မပေးအပ်ရရေးအတွက် ပယ်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြသည်။

၁၉၆၈ ခုနှစ်က ဖျက်သိမ်းခံခဲ့ရသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် ထရန်ဆိုင်ဗေးနီးယားက တောင်းဆို နေခြင်းအပေါ် ရိုးမေးနီးယားက လက်မခံကြောင်း ဆိုထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ အခန်း(၁၀)အရ ခွဲထွက်ခွင့်ရှိကြောင်း ရှမ်းနှင့် ကရင်နီကို ပေးအပ်ထားသည်။

သို့သော် ထိုအချက်ကို တောင်းဆိုရန် မဆိုနှင့် ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်အပေါ် ဆွေးနွေး ငြင်းခုံ လာမည်ကိုပင် စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေသကဲ့သို့ အတိတ်ကာလ အခွင့်အရေးကို ထောက်၍ နိုင်ငံရေး လိုလားချက်များ တောင်းဆိုမည်ကို စိုးရိမ်သည့် အတွက် ခွဲမထွက်ပါဟု ကတိပြုပေးရန် တောင်းဆိုလျက်ရှိနေသည်။

ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတို့သည် ၁၉၄၇ ခုနှစ်ကတည်းက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် ပိုင်ဆိုင်ရေး အငြင်း ပွားလာနေသည်မှာ ယနေ့ထိတိုင်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို အထူးအခွင့်အရေးအနေဖြင့် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲခွင့်ပြုထားပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားရသည်။ 

သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လ ၆ ရက်က ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးကို ရုပ်သိမ်းရန်အတွက် ပုဒ်မ ၃၇၀ နှင့် ပုဒ်မ ၃၅(က)ပါ အခွင့်အရေးများကို ပယ်ဖျက်လိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် အိန္ဒိယ နိုင်ငံ အတွင်းရှိ မည်သည့် ပြည်နယ်မှ မရရှိခဲ့သော ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ အုပ်ချုပ်နေသော အခွင့် အရေးများ ဆုံးရှုံးရတော့မည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း ဟောင်ကောင်ကျွန်းကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ဗြိတိသျှအစိုးရထံက လွဲပြောင်းရယူခဲ့စဉ်က ပေးအပ်ခဲ့သော လွတ်လပ်ခွင့်ကို ယခုအခါ မပေးလိုတော့ပဲ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုများ တိုးမြင့်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်း လာနေသည့်အတွက် အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲ
*********************************************************
လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက တန်းတူညီမျှရေး ကွာဟချက်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းကြလို သော်လည်း တချို့သော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်သည့် အခါ မပေးရဲတော့ပဲ ဖြစ်သွားတတ်ကြသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်အရ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲဖြစ်နေသော နိုင်ငံအများစုမှာ အရှေ့တိုင်း နိုင်ငံများ ဖြစ်သည်။ 

တနည်းအားဖြစ်ဆိုလျှင် ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ လွတ်မြောက်ပြီး အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံများအဖြစ် ရပ်တည်လာသော နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းလေ့ရှိ ကြသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကိုလိုနီစနစ်သည် သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လွတ်လပ်ရေးရယူပြီး အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်သည့်အခါ လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ငြင်းခုံ လာကြသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

MDY-PDF ကိုတွေ့ရစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာမှာ အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်က ကြည့်၍ ဖြေရှင်း နေခြင်းကြောင့် ယနေ့တိုင် မအောင်မြင်ပဲ ဖြစ်နေသလို တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက်၊ တစ်ဖွဲ့နှင့် တစ်ဖွဲ့၊ လူမျိုး တစ်မျိုးနှင့် တစ်မျိုးကြား သံသယများ ကြီးထွားခဲ့ကြရသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး ဖြေရှင်းလေ့ရှိကာ အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ရှင်ကျန်း ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက ဝီဂါလူနည်းစုအရေး ဖြေရှင်းနေပုံများနှင့် ဟောင်ကောင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက လွတ်လပ်ခွင့် အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေမှုများက သက်သေဖြစ်သည်။

တချို့က လူနည်းစုအခွင့်အရေးကို တရားမျှတမှု ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး လက်ခံကြ
*********************************************************************
အနောက်တိုင်းနိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံအများစုသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်၍ ဖြေရှင်းမှု မလုပ်ဘဲ လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေးစည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှ  တမှု ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို လက်ခံကြသလို ပေးအပ်၍ ဖြေရှင်းလျက် ရှိကြသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်သားများ၏ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေး စည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်းခဲ့ခြင်းကြောင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု အဆုံးသတ်သွားခဲ့သလို ကွီဘက်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများနှင့် တခြားသော လူမျိုးများကြား သဟဇာတရှိရှိ နေထိုင်လျက်ရှိကြသည်။

အလားတူ ဗြိတိန်နိုင်ငံက စကော့တလန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံက ပွာတိုရီကို၊ စပိန်နိုင်ငံက ကတ်တလန် စသည့် ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများအပေါ် သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများက လက်ခံကာ တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်း ခဲ့ကြသည်။

တချို့က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှု- မိမိနိုင်ငံ တည်ငြိမ်ရေး ထိခိုက်ဟုမြင်
**************************************************************

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုခြင်းကို တချို့နိုင်ငံများက လက်ခံကြသလို၊ တချို့နိုင်ငံများက လက်မခံကြပေ။ 

တချို့နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ မပေးလိုကြသလို တချို့နိုင်ငံများက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှုက မိမိနိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးကို ထိလိုက်လာနိုင်ဟု ယူဆကြသည်။

ဂရိနိုင်ငံသည် ယူဂိုဆလားဗီးယားကနေ ခွဲထွက်ပြီး မိမိနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်အနီး မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံအဖြစ် နိုင်ငံ တနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းအပေါ် အသိအမှတ်ပြုရေးထက် မိမိနိုင်ငံ၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်လာသည်ဟု မှတ်ယူလေသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော ဂရိနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကို ကန့်ကွက် လိုခြင်းမဟုတ်ပဲ မက်ဆီဒိုးနီးယားဆိုသည့် အမည်နာမ်ကြောင့် ဂရိနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်ကြောင်း အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ စိုးရိမ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

အလားတူ မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အယ်ဘေးနီးယန်းများက ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ဘာသာ စကားနှင့် သင်ကြားမည့် တက္ကသိုလ်ထောင်ခြင်းသည် နိုင်ငံတော်၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်သည်ဟု သတ်မှတ် ကာ တီတိုဗိုရှိ တက္ကသိုလ်အား ဖြိုချခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများသည် အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်း နေ သည့် နိုင်ငံများနှင့် တရားမျှတမှု ရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေသော နိုင်ငံများ ကြားက ကွာခြားနေမှုများ ဖြစ်သည်။

အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေသော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု၏ အခွင့်အရေးများ တိုးပွားလာခြင်းက လူများစုအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုပဲဟု မှတ်ယူထားခြင်းကြောင့် လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခေတ်အဆက်ဆက်ကနေ ဖြစ်ပွားလာနေသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ၊ လူနည်းစုနှင့်လူများစု ကြား တန်းတူညီမျှရေး၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရှင်သန်ရေး၊ လူမျိုးကြီးဝါဒ ပပျောက်ရေး စသည့် အခြေအနေများကို ဘယ်လိုနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြေရှင်းကြမလဲဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့် ရပေအုံးမည်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ် ၊ ဩဂုတ် ၂

ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှစပြီး BRICS အဖွဲ့၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ရာထူးနေရာကို တောင်အာဖရိကမှ ရုရှားနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။

ရုရှားသည် "ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ပါဝင်ရေးဝါဒကို မြှင့်တင်ရေး" ဟူသည့် ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စများတွင် BRICS ၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အများ သဘောဆန္ဒအပေါ် အခြေခံသည့် မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးအား မြှင့်တင်ရန် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

BRICS သည် အစိုးရအချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့် ပလက်ဖောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့ကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လက ဘရာဇီးလ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့က အလွတ်သဘော ဖွဲ့စည်းသည့် အဖွဲ့အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ကာ မူလအမည်မှာ BRIC ဖြစ်သည်။

၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင်မူ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ ပါဝင်လာခဲ့ပြီးနောက် BRIC မှ BRICS တရားဝင် အမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင်မူ အီဂျစ်၊ အီသီယိုပီးယား၊ အီရန်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ယူအေအီး နိုင်ငံတို့သည် BRICS ၏ တရားဝင် အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပထမဆုံးအကြိမ် BRICS ညီလာခံကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ရုရှားနိုင်ငံ၊ ယီကတ်တာရင်ဘတ် (Yekaerinburg) မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။

BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုအချိန်မှစပြီး BRICS သည် မူဝါဒနှင့် လုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာဖလှယ်မှု အစရှိသည့် ကဏ္ဍ ၃ ခုအောက်တွင် လွှမ်းခြုံပါဝင်သော ကြီးမားကျယ်ပြန့်သည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ဆွေးနွေးပွဲ ယန္တရားများကို ထူထောင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အတွေးအမြင်များကို ဖလှယ်ရန်အတွက် အလွတ်သဘော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး ပလက်ဖောင်းတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိလာခဲ့သည်။

BRICS သည် တစ်နိုင်ငံခြင်းစီ ပါဝင်သည့် သမဂ္ဂတစ်ခုထက် ဆန်းသစ်သည့် အပြန်အလှန် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ပုံစံ ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ လက်တွေ့ကျသည့် အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းမှုကို မြှင့်တင်ရန် စုပေါင်းအားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုနှင့် တစ်နိုင်ငံချင်းစီ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှု၊ တစ်နိုင်ငံက ရွေးချယ်သည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းကို တစ်နိုင်ငံက လေးစားမှု၊ အချုပ်အခြာအာဏာ  ပိုင်မှုဆိုင်ရာ သာတူညီမျှရေး မူဝါဒများအပေါ် အခြေခံထားခြင်းဖြစ်သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် BRICS သည် မည်သူ့ကိုမျှ ဆန့်ကျင်ခြင်းမရှိဘဲ နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အားလုံးနှင့် အတူ အကျိုးအမြတ်ရှိပြီး သာတူညီမျှမှုရှိရေးကို ဖော်ဆောင်ရန် အဆင်သင့် အနေအထားတွင် ရှိနေသည်။

ထိုချဉ်းကပ်မှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအချက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၂၂ ရက်မှ ၂၄ ရက်အကြား ကျင်းပခဲ့သည့် ဂျိုဟန်နက်စဘတ်ချ် ညီလာခံ (Johannesburg Summit) က ရှင်းလင်းစွာ သက်သေပြခဲ့သည်။

 ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးနဲ့ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးကို တွေ့ရစဉ်

ထိုညီလာခံတွင် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းနှင့် အာဖရိကမှ နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်မှ ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ခဲ့ ကြသည်။ ထို့ပြင် ထိုင်းနိုင်ငံ အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၃၀ နီးပါးက BRICS အဖွဲ့အတွင်း ဝင်ရောက်လိုသည့် ဆန္ဒများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ကြသည်။

BRICS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလျှင်မြန်ဆုံး နိုင်ငံများဖြစ်သည်ဆိုသည့် ဝိသေသလက္ခဏာ များကို ထပ်တလဲလဲ ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ 

BRICS အဖွဲ့ဝင်အင်အား ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ကုန်ပိုင်းတွင် ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ငွေတန်ဖိုး တူညီမှုအပေါ် အခြေခံပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးသည် ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ မြင့်တက်ခဲ့သည်။

ထိုအချက်အလက်များအရ စက်မှုထိပ်သီး ၇ နိုင်ငံ (G-7) ထက်ပင် မြင့်တက်နေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

BRICS သည် လက်ရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ မရှိမဖြစ် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်လာပြီး ဝင်ရိုးစုံကမ္ဘာ အခင်းအကျင်းနှင့် သာတူညီမျှမှု၊ တရားမျှတမှုတို့ကို ထူထောင်ရန် အဓိကကျသည့် အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာခဲ့ သည်။

အထူးသဖြင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ပါဝင်ပြီး ဒီမိုကရေစီဆန်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံကို ပုံဖော်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ တောင်ခြမ်းတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ပြည့်စုံသော အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖြစ်လာခဲ့သည်။

 BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

BRICS သည် နိုင်ငံများ ပေါင်းစည်းထားသည့် အသင်းအဖွဲ့ထက်ပိုသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ BRICS ၏ အတွေးအမြင်သည် ပိုပြီး သာတူညီမျှမှု အနာဂါတ်ကို ပုံဖော်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအတွေးအမြင်သည် အနောက်အုပ်စု ဆန့်ကျင်ရေး မဟုတ်သော်လည်း အနောက်အုပ်စုက ကမ္ဘာကြီးကို ကြီးစိုး ထားခြင်း မရှိစေရန် ရည်ရွယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ စုပေါင်းအင်အားသည် မတူကွဲပြားမှု၊ ပေါင်းစုံပါဝင်မှု၊ စံတန်ဖိုးများကို ဖလှယ်မှုတို့အပေါ် အခြေတည်ထားသည်။

အနာဂတ် ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းသည် ကမ္ဘာကြီး တည်ငြိမ်လုံခြုံပြီး ချမ်းသာဝပြောစေရန်အတွက် တစ်ကိုယ် ကောင်းဆန်သည့် အကျိုးစီးပွားရှာမှု၊ လွှမ်းမိုးမှုတို့ထက် BRICS ကဲ့သို့ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ ပွင့်လင်းမှု၊ စည်းလုံးမှု၊ သာတူညီမျှမှု၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှု၊ တရားမျှတမှုတို့ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း တို့သာ ဖြစ်သင့်သည်။

BRICS သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဂျိုဟန်နက်စဘတ် ညီလာခံတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ တိုးလာမှုနှင့်အတူ ယုံကြည်မှုရှိရှိဖြင့် ရှေ့သို့ချီတက်နေသည်။ 

အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ပြင်လွယ်ပြောင်းလွယ်ရှိပြီး ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် နိုင်ငံတကာဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂

ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ရာသီလုံး ဒဏ်ရာပြဿနာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ် မစတင်ခင်မှာ လည်း ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို စတင်ကြုံတွေ့ နေခဲ့ရပါတယ်။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြတဲ့ အဓိက ကစားသမားအချို့ကို ရာသီသစ် ပြန်လည်စတင်ပြီး ကာလအတန်ကြာအထိ အနားပေးရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ခံလူသစ် ယိုရိုနဲ့ တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲမှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး တိုက်စစ်မှူး ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ တောင်ပံကစားသမား အန်တိုနီတို့ဟာ ဘက်တစ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲစဉ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ ရရှိခဲ့ကြတာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ အဓိကလိုအပ်နေတဲ့ ဗဟိုနောက်ခံလူ နေရာအတွက် ယိုရိုကို လိုင်လီ အသင်းကနေ ပေါင် ၅၉ သန်းပေးပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ၂ ပွဲသာ အသုံးပြုရသေးပြီး ၃ လကြာ အနားပေးရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက ၆ ပတ်ကြာအထိ အနားယူရမှာဖြစ်လို့ ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းကို အများကြီး ထိခိုက်စေမှာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာပဲ ကွင်းလယ်လူ ကိုဘီမိုင်နူးနဲ့ တောင်ပံ ကစားသမား အာမတ်တို့ကို ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ကာလရှည်ကြာ အနားပေးခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒဏ်ရာရသွားတဲ့ ယိုရိုနဲ့ ဟော့ဂျ်လန်းကို တွေ့ရစဉ်

အမေရိကန်ခရီးစဉ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် စီးပွားရေးအရ ကောင်းမွန်ပေမယ့် ကစားသမားတွေ ဒဏ်ရာ ရခဲ့တာကတော့ နစ်နာစရာတွေ ဖြစ်ခဲ့ရတာပါ။ 

ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ အန်တိုနီတို့လည်း ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူရဖွယ်ရှိနေလို့ နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အတွက် အဓိက ကစားသမား ၄ ဦး မပါဝင်ဘဲ ရာသီသစ်ကို စတင်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီမှာလည်း စံချိန်တင် ဒဏ်ရာရခဲ့တာကြောင့် ဆေးအဖွဲ့ကို အပြစ်တင်ရ မလား၊ ကစားသမားတွေရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှုပိုင်းကို ပြောရမလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာတွေ ဖြစ်နေတာပါ။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီက အချက်အလက်အချို့ကို ပြန်ကြည့်ရရင် ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဒဏ်ရာ အများဆုံးခံစားခဲ့ရတဲ့ အသင်းအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရာသီတစ်လျှောက်လုံးမှာ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ကစားသမား ၂၁ ဦးအထိ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ကစားသမားတွေကို ရက်ပေါင်း ၁,၆၂၀ အထိဆုံး ရှုံးခဲ့ရတာပါ။ 

ဒီစာရင်းထဲမှာ မပါဝင်တဲ့ ဘယ်နောက်ခံလူ မာလာစီယာဆိုရင် ရာသီမစခင်ကတည်းက ရရှိခဲ့တဲ့ဒဏ်ရာဟာ ရာသီ အကုန်ထိ သက်သာခြင်းမရှိသလို ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်မှု ပြုလုပ်တာမှာလည်း တစ်ဦးချင်း လေ့ကျင့်မှုတွေ သာ ပြုလုပ်နိုင်သေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရက်ဖို့ဒ် ဒဏ်ရာရသွားစဉ်

အဓိကနောက်ခံလူ လီဆန်ဒရိုမာတီနက်ဇ်ကတော့ ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ၂၁၄ ရက်အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ပွဲစဉ် အများအပြားကို လွဲချော်ခဲ့ရတာပါ။

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ဗဟိုနောက်ခံလူ အများအပြားရဲ့ ဒဏ်ရာကြောင့် ကတ်စမဲရိုးကို နောက်ခံလူ နေရာမှာ ပွဲအချို့ကို အသုံးပြုခဲ့ရသေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်က သူ့ရဲ့နည်းပြဘဝမှာ ဒီလိုမျိုးဒဏ်ရာ အများကြီး ရရှိတာကို အခုမှ မြင်တွေ့ခဲ့ဖူးတယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေဟာ ဆိုးရွားခဲ့တာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ အများကြီးမရဘဲ အောင်မြင်မှုတွေ ပြန်လည် ရယူနိုင်ဖို့ ပစ်မှတ်ထားနေပေမယ့် ခြေစမ်းပွဲတွေမှာတင် ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ဒီနွေရာသီမှာ ကစားသမားအချို့ကို ရောင်းချပြီး ကစားသမားသစ်တွေကို ပြန်လည် ခေါ်ယူဖို့ လုပ်ဆောင်နေပေမယ့် ဒဏ်ရာရရှိတာကြောင့် သူတို့ရဲ့အစီအစဉ်ကို ထိခိုက်မှုတွေရှိနိုင်တာပါ။

ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ရောင်းချဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ ကစားသမားတွေကို အသင်းမှာ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းသွားရနိုင် ဖွယ်လည်း ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ကစားသမားတွေရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်သွားမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းနဲ့ ၂၀၂၆ ခုနှစ်အထိ စာချုပ်သက်တမ်း တိုးထားပေမယ့် INEOS ရဲ့ လက်အောက် ပထမဆုံးရာသီအပြည့်မှာ ရလဒ်တွေ မကောင်းရင် သူ့ရဲ့ရာထူးအတွက်က စိုးရိမ်စရာတွေ ရှိနေပါတယ်။

ပူးတွဲပိုင်ရှင် ဆာဂျင်ရက်ကလစ်ဖ်ရဲ့INEOS ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့စီမံခန့်ခွဲမှု အပိုင်းတွေ အားလုံးကို ပြောင်းလဲထားပြီး အသင်းကို အရင်ကလို ပြန်ပြီးအောင်မြင်တာကို မြင်တွေ့ချင်နေတာပါ။

အဲဒါကြောင့် အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်း အကြီးအကဲတွေလိုချင်တဲ့ အောင်မြင်မှုတွေ၊ သူ သွားချင်တဲ့ ကစားပုံစံတွေအတိုင်း လုပ်ဆောင်ဖို့ဆိုရင် ဒဏ်ရာပြဿနာတွေကို အများကြီး မဖြစ်အောင် ကစားသမားတွေ၊ ဆေးအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ဖို့ လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Sport News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၆

၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားဗိုလ်လုပွဲ အပြီးကနေ စတင်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနား အသင်းတို့ရဲ့တိုက်ပွဲဟာ အခု ကျင်းပနေတဲ့ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲအထိ ကူးစက်လာခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

အပျော်အောင်ပွဲခံမှုတွေကနေ စတင်ခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေဟာ အပျက်ဘက်ကို ဦးတည်ကာ မီးတောက်တစ်ခုလို တောက်လောင်လာခဲ့တာပါ။ 

မကြာသေးခင်က အာဂျင်တီးနားအသင်းနဲ့ မော်ရိုကိုအသင်းတို့ ကစားခဲ့တဲ့ အိုလံပစ်အမျိုးသား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲ မစတင်ခင် အာဂျင်တီးနားအသင်းကို ပြင်သစ်အသင်း ပရိသတ်တွေက ပစ်မှတ်ထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အာဂျင်တီးနားအသင်း နိုင်ငံတော်သီချင်း သီဆိုချိန်မှာ ပြင်သစ်အသင်း ပရိသတ်တွေက ကျယ်လောင်စွာ လှောင်ပြောင်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။ 

ဒီအဖြစ်အပျက်တွေရဲ့ အစဟာ အာဂျင်တီးနားနဲ့ ပြင်သစ်အသင်းတို့ရဲ့ ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ဗိုလ်လုပွဲစဉ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာလို့ ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အီမီမာတီနက်ဇ်ရဲ့ အောင်ပွဲခံနေစဉ်

အာဂျင်တီးနားအသင်းက ပင်နယ်တီနဲ့ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ဒီပွဲစဉ်မှာ အာဂျင်တီးနားဂိုးသမား အီမီမာတီနက်ဇ်ရဲ့ လွန်လွန် ကျူးကျူး အောင်ပွဲခံဟန်တွေကို ပြင်သစ်အသင်းက စိတ်ပျက်ခဲ့တာပါ။ 

ဆုဖလားရယူအပြီး အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံအတွင်း အောင်ပွဲခံချိန်မှာလည်း အီမီမာတီနက်ဇ်က ပြင်သစ်တိုက်စစ်မှူး ဘတ်ပီရဲ့ မျက်နှာပါဝင်တဲ့ အရုပ်ကိုကိုင်ပြီး အောင်ပွဲခံခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဂျင်တီးနားအသင်း ကမ္ဘာ့ဖလားရခဲ့ချိန်မှာ အသင်းခေါင်းဆောင် မက်ဆီဟာ ပြင်သစ်ကလပ် ပီအက်စ်ဂျီအသင်း မှာ ကစားနေခဲ့တာပါ။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ မက်ဆီအတွက် ကမ္ဘာ့ဖလားအောင်ပွဲ မလုပ်ပေးခဲ့သလို ပရိသတ်တွေကလည်း မက်ဆီကို လှောင်ပြောင်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် မက်ဆီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ စာချုပ်ကုန်ဆုံးချိန်မှာ ထွက်ခွာခဲ့တာပါ။ ဒီကြားထဲမှာ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲဟာ အနည်းငယ် ငြိမ်သက်သွားခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲကို ပြန်လည် စတင်သလို ဖြစ်ခဲ့တာပါ။ 

ဒါကတော့ အာဂျင်တီးနားအသင်း ကိုပါအမေရိကဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ချိန်မှာ အန်ဇိုဖာနန် ဒက်ဇ် အပါအဝင် ကစားသမားအချို့ဟာ ပြင်သစ်လူမည်း ကစားသမားတွေကို လူမျိုးရေးခွဲခြား လှောင်ပြောင်တဲ့ သီချင်းသီဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ကို တွေ့ရစဉ်

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ဟာ ဒီရုပ်သံဖိုင်ကို သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်မှာ တင်ခဲ့တာကြောင့် ပြဿနာတွေဟာ ပိုကြီး ထွားခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းဖော် ပြင်သစ်ကစားသမားတွေက သူ့ကို ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေ Unfollow လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

ပြင်သစ်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ကလည်း လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ပြုလုပ်တယ်ဆိုပြီး ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်(ဖီဖာ)ထံ တိုင်ကြားမှု ပြုလုပ်ခဲ့တာကြောင့် အခြေအနေတွေဟာ ပိုပြီးဆိုးရွားလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ဟာ ဒီအဖြစ်အပျက်ကြောင့် သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေ ပြန်တောင်းပန်ခဲ့ပေမယ့် ဝေဖန်မှု  အများအပြားကို ခံခဲ့ရတာပါ။

ချယ်လ်ဆီးအသင်းနည်းပြ မာရက်စ်ကာကတော့ အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ကို ကာကွယ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ပေမယ့် သူဟာ ချယ်လ်ဆီးအသင်းနဲ့ ပြန်လည်ပူးပေါင်းရင် ပြင်သစ်ကစားသမားတွေနဲ့ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်မလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။

ကိုပါအမေရိကဖလား အောင်ပွဲခံမှုကနေ ပြန်စတင်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ မီးတောက်ဟာ ပြင်သစ်မှာ ကျင်းပနေတဲ့ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကိုပါ ဆက်ပြီး တောက်လောင်လာခဲ့တာပါ။

မက်ဆီကို တွေ့ရစဉ်

အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို အာဂျင်တီးနား အားကစားသမားတွေ လာရောက် ယှဉ်ပြိုင်နေကြလို့ အိမ်ရှင်ပြင်သစ် ပရိသတ်တွေရဲ့ပစ်မှတ်တွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ 

အမျိုးသားဘောလုံးပြိုင်ပွဲနဲ့ ရပ်ဘီပြိုင်ပွဲတွေမှာ အာဂျင်တီးနားအသင်း နိုင်ငံတော်သီချင်း သီဆိုချိန်မှာ ပြင်သစ် ပရိသတ်တွေက လှောင်ပြောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲ တစ်လျှောက်လုံးမှာသာ ဒီလိုမျိုး ထပ်ပြီးဖြစ်ခဲ့ရင် ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲ ဟာ ပိုပြီးပြင်းထန်လာဖို့ပဲ ရှိနေတာပါ။

အဲဒါကြောင့် ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်(ဖီဖာ)နဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒီအခြေအနေကို အမြန်ဆုံး ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ 

ဒါမှလည်း အားကစားသမားတွေအနေနဲ့ လှောင်ပြောင်မှုတွေကို ရှောင်ပြီး ပြိုင်ပွဲကို အေးအေးဆေးဆေး ယှဉ်ပြိုင် လို့ ရမှာပါ။ 

ဒါကြောင့် ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနား အသင်းတို့အကြား အမြန်ဆုံး အဆင်ပြေသွားမလားဆိုတာကို စောင့်ကြည့်ရ မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၀

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလက မြန်မာ့တပ်မတော်မှ အာဏာကို ရယူခဲ့သည်မှာ သုံးနှစ်ခွဲနီးပါး ကြာမြင့်လာခဲ့သည်။

သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျပ်အတည်းမှာ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် အရိပ်အယောင် ထွက်ပေါ်လာခြင်း မရှိသေးပေ။ 

နစကနှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့(EAO) များအကြား ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများသည် လည်း အဆုံးသတ်မည့်လမ်း မမြင်တွေ့ရသေးပေ။

EAO အဖွဲ့များအကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေမှုနှင့်အတူ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေသည် ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ 

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ကုန်ပိုင်းက မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်(AA-TNLA-MNDAA)၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်ခဲ့ချိန်ကစပြီး မြန်မာ့တပ်မတော်သည် တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယ နယ်စပ်အနီးရှိ နေရာဒေသများ အပါအဝင် မြေပြင်ထိန်းချုပ်မှု ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ၁၀ လကျော်အတွင်း EAO များသည် တိုက်ပွဲများကို အသာစီး ရယူတိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ 

လာအိုနိုင်ငံ၊ ဗီယန်ကျင်း (Vientiane) မြို့တော်တွင် ဇူလိုင် ၂၁ ရက်မှ ၂၇ ရက်အထိ အာဆီယံဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေး (AMM) ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားမှုနှင့်အတူ အာဆီယံအဖွဲ့သည် မြန်မာ့အရေးကို မည်ကဲ့သို့ ချဉ်းကပ် လုပ်ဆောင်မည်ဆိုသည့် အချက်အပေါ် အဖြေရှာရန် ရုန်းကန်နေရသည်။

လက်ရှိ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည့် လာအိုကမူ မြန်မာ့အရေးအတွက် အာဆီယံ၏ အချက် ၅ ချက်ပါ သဘောဆန္ဒ ထုတ်ပြန်ချက် (5PC)ကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံထားသည်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် အချို့ကလည်း အနာဂတ်တွင် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ရန်အတွက် မြန်မာ့အရေးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်ရန် ဆန္ဒရှိနေကြသည်။

 မြန်မာလူထု အာဆီယံကို တောင်းဆိုနေစဉ်

လာအိုနိုင်ငံသည် 5PC အကောင်အထည်ဖော်မှုကို ပြန်လည်စိစစ်သုံးသပ်ရန် ယခင်အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌနိုင်ငံနှင့် အနာဂတ်အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံများဖြင့် အလွတ်သဘော အစည်းအဝေးများ ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး အဆိုပြုချက်ကို တင်သွင်းခဲ့သော်လည်း အများသဘောဆန္ဒအရ ထောက်ခံမှု မရခဲ့ပေ။ 

ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင်မူ ထိုင်းနှင့် မြန်မာအကြား လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အစီအစဉ် အကောင်အထည်ဖော်မှုအပြီးတွင် နိုင်ငံရေးအရ သုံးပွင့်ဆိုင်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရေးကို စိစစ်သုံးသပ်ခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ထိုင်း၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်သည့် ပန်ပရီ ဘာဟစ်ဒါ နျူကာရာ (Parnpree Bahiddha-Nukara) သည် မေလက နုတ်ထွက်သွားခဲ့သဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်များကို ရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက်မည့် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများ ကြန့်ကြာခဲ့သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကို စေ့စေ့စပ်စပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးမည့် အထူးကော်မတီ အတွက် အကြီးအကဲအသစ်ကို ခန့်အပ်ရခြင်း မရှိသေးပေ။ ယခင်က ထိုကော်မတီကို မစ္စတာ ပန်ပရီက ဦးဆောင် ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံများ၏ အစည်းအဝေးများသည် ၎င်းတို့၏ သက်ဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်များအောက် တွင် တိုးတက်မှု အလားအလာကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။

ထိုအစည်းအဝေးများသည် အနာဂတ်တွင် မြန်မာ့အရေး၌ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှားတို့ ပါဝင်လာမှု၏ အခန်း ကဏ္ဍကို ဖော်ပြပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က အင်ဒိုနီးရှားသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစည်းအဝေးပေါင်း ၁၀၀ ကျော် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ 

လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကူညီမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုင်းသည် ကုလသမဂ္ဂ၏ အထူးအေဂျင်စီများ၊ အထူးသဖြင့် အစားအသောက်၊ ကျန်းမာရေးလုံခြုံမှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့များ ပါဝင်လာစေရန် ရည်မှန်းထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ် ဂျီလီ ဘစ်ရှော့ (Julie Bishop) သည် အာဆီယံအနှံ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်ပြီး မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ လေ့လာခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံသို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် လာရောက်ခဲ့သည့် ၎င်း၏ခရီးစဉ်တွင် ဘစ်ရှော့က မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့များအားလုံးနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မာရစ် ဆန်ဂီယမ်ပွန်ဆာ (Maris Sangiampongsa) ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ဦးသိန်းစိန်နဲ့ရှီကျင့်ဖျင် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်နေစဉ်

AMM အစည်းအဝေး မတိုင်မီ လက်ရှိ အာဆီယံ အထူးသံတမန်ဖြစ်သည့် အလွန်ကီယို ကစ်တီခွန်း (Alounkeo Kittikhoun) သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ပြန်လည်လွတ်မြောက်ရေးကဲ့သို့ နစကထံမှ လိုက်လျောချက်များ ပိုမိုရရှိရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သလို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်များကို ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။

ထိုကိစ္စရပ်များတွင် ထိရောက်သည့် တိုးတက်မှုများမရှိဘဲ မြန်မာထိပ်သီး အရာရှိတစ်ဦးအား အာဆီယံ၏ နှစ်စဉ် ညီလာခံကို တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားမှုသည် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအတွက် ခက်ခဲစေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ဇန်နဝါရီလက လာအိုသည် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန မှ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်ကို အစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ် အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ နေရာမှ ဖယ်ရှားခံရပြီး ထိုဥက္ကဋ္ဌနေရာကို ဖိလစ်ပိုင်က ရယူမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအချို့သည် NUG ၏ ပြည်ပရောက် ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ဆက်သွယ်မှုများကို တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့ကာ နစကကို ဖိအားပေးခဲ့သည်။

သို့သော် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် NUG ကို အသိအမှတ်ပြုရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးပေ။ 

ရှေ့ဆက်မျှော်မှန်းကြည့်ရှုရမည်ဆိုပါက  5PC သည် အာဆီယံ၊ အာဆီယံ၏ အင်အားကြီး မိတ်ဖက်နိုင်ငံများ ဖြစ်သည့် အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ရုရှား အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ လိုက်နာ ရမည့် ထိရောက်သော မူဘောင်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ 

မကြာသေးမီက အရှေ့အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ရေးရာ အမေရိကန် ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒန်နီယယ် ခရစ်တန် ဘရင့် ( Daniel Kritenbrink) သည် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ဟနွိုင်းမြို့တွင် မြန်မာထိပ်သီး အရာရှိများနှင့် ဒုတိယ အကြိမ် အစည်းအဝေး ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန်အစိုးရအနေဖြင့် နစကနှင့် ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လိုသည့် ဆန္ဒကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေးကို ဖေဖော်ဝါရီလက ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့တော်တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထိပ်သီး အဆင့် မဟုတ်သည့် အရာရှိများနှင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အကြား မြန်မာနှင့် အမေရိကန်အကြား ပုံမှန်ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့သည်။ 

လက်ရှိတွင် နစကနှင့် အစည်းအဝေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် ဒေသတွင်း အဓိကကျသည့် နိုင်ငံများနှင့်အတူ ၎င်း၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်လိုသည့် အမေရိကန်၏ စိတ်အားထက်သန်မှုကို ပြသခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း စိစပ်နေသည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့ကလည်း ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများကို ထိန်းသိမ်းရန် နစက၊  EAO များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဇွန်လက တရုတ်သည် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်မှုဆိုင်ရာ မူဝါဒ ၅ ချက်၏ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ပြည့် နှစ်ပတ် လည်ကို တက်ရောက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန်ကို ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းသည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဖိုရမ်ကို တက်ရောက်ရန် ရှန်တုံ (Shandong) ပြည်နယ်၊ ချင်တောင်း ( Qingdao) မြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေချိန်တွင် အဆိုပါ ထိပ်သီးအဆင့် ခရီးစဉ်များ ပေါ်ပေါက် လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

 ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုး၀င်း တရုတ်ကို သွားစဉ်

အနာဂတ်တွင် ထိုထိပ်သီး ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ဖိတ်ကြားမှုစာရင်းတွင် ပါဝင်လာနိုင်ခြေရှိသည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ နယူးဒေလီမြို့တော်တွင် ပြုလုပ်သည့် Bimstec နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အက်စ် ဂျိုင်ရှန်ကာ (S Jaishankar) သည် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဦးသန်းဆွေနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် အိန္ဒိယ၏ ကူညီ ထောက်ပံ့မှုကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

အိန္ဒိယသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် နိုင်ငံများအတွက် တရားမဝင် မူးယစ်ဆေးဝါးများ၊ လက်နက်များ ကုန်ကူးမှုနှင့် အိမ်ပစ်ရာပစ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင် လာသူများကဲ့သို့ အဓိက ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ထိုင်းနိုင်ငံက စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် Track 1.5 အစည်းအဝေးကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံခဲ့သည်။

Bimstec အစည်းအဝေးတွင် ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ သီးသန့်တွေ့ဆုံခဲ့ကာ ၎င်းတို့၏ စိုးရိမ်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

ထို့ပြင် အာဆီယံသည် မြန်မာ့အရေးတွင် ရုရှား၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။ အစော ပိုင်းက ရုရှားသည် 5PC ကို အလေးထား ထောက်ခံခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ မြန်မာ့အရေးတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် မပါဝင်ခဲ့ပေ။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် နိုင်ငံတကာ၏ ဖယ်ကြဉ်မှုခံနေရချိန်တွင် ရုရှားသည် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်း၊ အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးများကို မြှင့်တက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ပထဝီနိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲများနှင့်အတူ အာဆီယံ၊ အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ရုရှားတို့သည် 5PC ကို အပြည့်အဝ အကောင်အထည်ဖော်ရန် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ဖိအားပေးနိုင်သည့် အင်အားစုများအဖြစ် ရှိနေသည်ဟု ယူဆနိုင်ပေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၈

ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်း ကစားသမားအများစု လာရောက်ကစားတဲ့ စပိန်လာလီဂါပြိုင်ပွဲဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်တွေအတွင်းမှာ ပရိသတ် စိတ်ဝင်စားမှု အနည်းငယ် လျော့ကျခဲ့ပေမယ့် ရာသီသစ်မှာတော့ ဒီပြိုင်ပွဲဟာ ပရိသတ်တွေအကြားမှာ အသက်ပြန်ဝင်လာဖို့ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီလိုဖြစ်လာမယ့် အကြောင်းအရင်းကတော့ ရီးရယ်လ်အသင်းက ဘတ်ပီကို ခေါ်ယူနိုင်ခဲ့တာနဲ့ ယာမဲလ်ရဲ့ ခြေစွမ်းကို စောင့်ကြည့်ချင်တာတွေကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရော်နယ်ဒို၊ မက်ဆီတို့ရဲ့ အားပြိုင်မှုကနေ ကမ္ဘာကြီးကို ဖမ်းစားနိုင်ခဲ့တဲ့ စပိန်လာလီဂါဟာ ဘတ်ပီ၊ ယာမဲလ်တို့ရဲ့ အားပြိုင်မှုနဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို နောက်တစ်ကြိမ် ထပ်ပြီးဖမ်းစားဖို့ ရှိနေတာပါ။

ဘောလွန်းဒီအောဆုရှင်တွေဖြစ်တဲ့ ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့ ရှိချိန်က ပရိသတ်စိတ်ဝင်စားမှု အမြင့်ဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့ လာလီဂါဟာ သူတို့ ၂ ဦး ထွက်ခွာချိန်မှာ စိတ်ဝင်စားမှုက အတော်လေး လျော့ကျသွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘာစီလိုနာအသင်းဟာ မက်ဆီ ထွက်ခွာပြီးနောက်မှာ လီဝန်ဒေါစကီး အပါအဝင် ကစားသမားအချို့ကို ခေါ်ယူခဲ့ သလို ရီးရယ်လ်အသင်းကလည်း ရော်နယ်ဒို ထွက်ခွာပြီးနောက်မှာ ဟာဇက်၊ ဘယ်လင်ဂမ်တို့ အပါအဝင် နာမည်ကြီး တွေကို ခေါ်ယူခဲ့ကြတာပါ။

ဒါပေမယ့် ပရိသတ်တွေ အတွက်တော့ ဂန္ထဝင်ကစားသမား ၂ ဦးမရှိတဲ့ လိဂ်ပြိုင်ပွဲကို ကြည့်နေရတာဟာ ဆားမပါတဲ့ဟင်းလို ပေါ့နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရော်နယ်ဒိုနဲ့မက်ဆီကိုတွေ့ရစဉ်

လာမယ့် ရာသီသစ်မှာတော့ ပရိသတ်တွေ မြင်တွေ့ချင်နေတဲ့ လာလီဂါပြိုင်ပွဲကြီးကို မြင်တွေ့ရဖို့ရှိနေတာပါ။ 

ရီးရယ်လ်အသင်းဟာ သူတို့ကာလရှည်ကြာ ခေါ်ယူချင်ခဲ့တဲ့ ဘတ်ပီကို ခေါ်ယူခဲ့ပြီး ဘာနေဗျူးကွင်းထဲရှိ ပရိသတ် ပေါင်း ၈ သောင်းကျော်အရှေ့မှာ ကစားသမားသစ်အဖြစ် မိတ်ဆက်သွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘတ်ပီဟာ လက်ရှိအချိန်မှာ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး ကစားသမားတွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ပြီး အနာဂတ် ဘောလွန်းဒီအောဆု ပိုင်ရှင်အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်ခြင်း ခံနေရတာပါ။ 

ဘတ်ပီလို ကစားသမားမျိုးကို ရီးရယ်လ်အသင်း ခေါ်ယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် စပိန်လာလီဂါဟာ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ စိတ်ဝင် စားမှုကို ထပ်မံရခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရီးရယ်လ်ကို ပြောင်းလာတဲ့ ဘတ်ပီကိုတွေ့ရစဉ်

ဒီလိုပါပဲ ဘာစီလိုနာအသင်းရဲ့ လာမာစီယာ အကယ်ဒမီထွက် ယာမဲလ်ဟာ မကြာသေးခင်က ကျင်းပခဲ့တဲ့ ယူရို ၂၀၂၄ ပြိုင်ပွဲမှာ ပြသခဲ့တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်တွေကြောင့် ရာသီသစ်မှာ ယာမဲလ်ဘာတွေထပ်ပြီး လုပ်ပြမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ချင်နေတဲ့ ပရိသတ်တွေက အများကြီးရှိနေတာပါ။

ဗိုလ်လုပွဲ မတိုင်ခင်ကမှ အသက် ၁၇ နှစ်ပြည့်ခဲ့တဲ့ ယာမဲလ်ဟာ ယူရို ၂၀၂၄ ပြိုင်ပွဲမှာ အားလုံးအံ့အားသင့်အောင် ခြေစွမ်းပြသနိုင်ခဲ့ပြီး ပြိုင်ပွဲရဲ့ အကောင်းဆုံး လူငယ်ကစားသမားဆုကို ရရှိခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ယာမဲလ်ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီ လာလီဂါပြိုင်ပွဲမှာကတည်းက ဘာစီလိုနာအသင်းမှာ သူ့ရဲ့ခြေစွမ်းကို သက်သေပြပြီး ဖြစ်ပေမယ့် ရာသီသစ်မှာတော့ ဘတ်ပီနဲ့ အားပြိုင်ရမှာဖြစ်လို့ ပိုပြီးကောင်းမွန်တဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို ပြသရမှာပါ။ 

ဘတ်ပီနဲ့ ယာမဲလ်ရဲ့ အားပြိုင်မှုဟာ ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီရဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုလိုမျိုး ပြင်းထန်မှုမျိုးကို မြင်တွေ့ရဖို့ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ယာမဲလ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ပြီးတော့ ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်အသင်းမှာ ရော်နယ်ဒို ရောက်ရောက်ချင်း ဝတ်ဆင်ခဲ့တဲ့ ကျောနံပါတ် ၉ ကို ဝတ်ဆင်မှာဖြစ်သလို ယာမဲလ်ကလည်း ရာသီသစ်မှာ မက်ဆီဝတ်ဆင်ခဲ့တဲ့ ကျောနံပါတ် ၁၉ ကို ဝတ်ဆင်မှာပါ။

ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ လာလီဂါအပေါ် ပရိသတ်တွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုကို ပိုပြီးမြင့်တက်အောင် လုပ်ဆောင်နေ တာလို့တောင် ထင်ရတာဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီက ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားကို ရီးရယ်လ်အသင်း ရခဲ့သလို ယူရို ၂၀၂၄ ချန်ပီယံဆုကို စပိန်အသင်း ရခဲ့တာ ကြောင့်လည်း လာလီဂါဟာ မနှစ်ကနဲ့မတူတော့ဘဲ ပရိသတ်တွေကို စောင့်ကြည့်ဖို့ ဆွဲဆောင်နေတာပါ။   

ရီးရယ်လ်၊ ဘာစီလိုနာအသင်းတို့လိုပဲ အခြားအသင်းတွေကလည်း ရာသီသစ်မတိုင်ခင် ကောင်းမွန်စွာ ပြင်ဆင်မယ် ဆိုရင် စပိန်လာလီဂါပြိုင်ပွဲအပေါ် ပရိသတ်တွေရဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုဟာ အခြားလိဂ်တွေထက် ပိုပြီမြင့်လာနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄-၂၅ ရာသီ လာလီဂါပြိုင်ပွဲကို ဩဂုတ် ၁၅ ရက်မှာ စတင် ကျင်းပတော့မှာဖြစ်ပြီး ဘတ်ပီ၊ ယာမဲလ်တို့ရဲ့ အားပြိုင်မှုကနေ အသက်ပြန်ဝင်လာမယ့် လာလီဂါပြိုင်ပွဲကို စောင့်ကြည့်ဖို့ ပရိသတ်တွေ ဘယ်လောက်အထိ စိတ်လှုပ်ရှားနေလဲဆိုတာကို မြင်တွေ့ရတော့မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၅

ကနေဒါနိုင်ငံ၏ ကယ်လ်ဂါရီ (Calgary) မြို့သည် ဇူလိုင် ၂၈ ရက်တွင် ကနေဒါ-ဆစ်ခ် အကြမ်းဖက်သမားများ ဖြစ်သည့် တယ်လ်ဝင်ဒါ ဆင်း ပါမာ ( Talwinder Singh Parmar) နှင့် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည့် စစ်သွေးကြွ ဟာဒိပ် ဆင်း နစ်ဂျား (Hardeep Singh Nijjar) တို့ကို ဂုဏ်ပြုမည့် ကြီးမာသော အခမ်းအနားတစ်ခုကို လက်ခံကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည်။

ထိုအစီအစဉ်အရ မကြာမီ ပြုလုပ်မည့် ခါလစ္စတန် (Khalistan) ဆန္ဒခံယူပွဲကို ကျင်းပရန် ကယ်လ်ဂါရီမြို့အား အဘယ်ကြောင့် ရွေးချယ်ခဲ့သနည်းဆိုသည့် မေးခွန်းများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်စေခဲ့ကာ ကနေဒါဒေသခံ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းများနှင့် အစွန်းရောက် အဖွဲ့များအကြား ဆက်ဆံရေးအပေါ်လည်း မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာခဲ့ သည်။

ကယ်လ်ဂါရီမြို့မှ နိုင်ငံရေး ထောက်ခံမှု

ထိုအခမ်းအနားကို ကယ်လ်ဂါရီမြို့ မာတင်ဒဲလ် (Martindale) ရပ်ကွက်ရှိ Dashmesh Culture Centre တွင် ကျင်းပ ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်သည်။ 

ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်များ ဘုရားဝတ်ပြုသည့် နေရာဖြစ်သော Gurdwara တွင် ပါမာ အပါအဝင် အကြမ်းဖက်သမား များကို ဂုဏ်တင်ထားသည့် စာတန်းများနှင့်အတူ “ခါလစ္စတန်အတွက် အာဇာနည်ဘဝကို ကြိုးပမ်းရရှိခဲ့သည့် ကနေဒါ ဆင်း” ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ထိုလုပ်ဆောင်မှုများရှိသည့်တိုင် အယ်လ်ဘာတာ (Alberta) ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဒန်နီယ်လီ စမစ် (Danielle Smith) နှင့် ကယ်လ်ဂါရီ မြို့တော်ဝန် ဂျွိုင်တီ ဂွန်ဒက် (Jyoti Gondek) တို့က ထိုအဖွဲ့များကို ထောက်ခံကြောင်း ပြသခဲ့ကြသည်။

ဆစ်ခ် ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှာမှုအကြောင်း မီဒီယာတွေမေးမြန်းနေစဉ်

ပြီးခဲ့သည့်လကပင် ခါလစ္စတန် အကြမ်းဖက်သမားများကို ဂုဏ်တင်ဖော်ပြထားသည့် အောင်လံတံခွန်များနှင့်အတူ နိုင်ငံရေး စီတန်းလမ်းလျှောက်မှုကို မြို့တော်ဝန် ဂွန်ဒက်၊ လစ်ဘရယ်နှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ်ပါတီများမှ လွှတ်တော်အမတ်များ အပါအဝင် အခြားနိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ခဲ့သည်။

ထိုရာထူး အဆင့်အတန်းများဖြင့် နိုင်ငံရေး ထောက်ခံမှုပေးခြင်းသည် အန္တရာယ်ရှိနိုင်သည်။ ကယ်လ်ဂါရီ ရဲတပ်ဖွဲ့ (RCMP) နှင့် ကနေဒါလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များသည် ထိုစီတန်းလမ်းလျှောက်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။

ခါလစ္စတန်စစ်သွေးကြွအဖွဲ့ဖြစ်သည့် Babbar Khalsa အဖွဲ့ကို ဂုဏ်တင်ပြီး အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီ (Modi) ကို အကျဉ်းသားဝတ်စုံဖြင့် လှောင်ပြောင်ထားသည့် ထိုစီတန်းလမ်းလျှောက်ပွဲတွင် ကနေဒါ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ ပါဝင်နေမှုသည် စိုးရိမ်ရသည့် အခြေအနေကို ဖော်ပြရာရောက်ခဲ့သည်။

မီဒီယာများ၏ နှုတ်ဆိတ်မှုနှင့် နိုင်ငံရေး ကြံရာပါမှု

ပုံမှန်အားဖြင့် ရှုတ်ထွေးသည့် နိုင်ငံရေးကိစ္စများကို အလေးပေးဖော်ပြလေ့ရှိသည့် တရားဝင် မီဒီယာများသည် ထိုအခမ်းအနားကို အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

ဆစ်ခ် ခါလစ္စတန် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် ပြည့်စုံကျယ်ပြန့်သော လေ့လာဆန်းစစ်ချက်များကို မီဒီယာ များက ဖော်ပြပေးနိုင်စွမ်း မရှိကြောင်း နိုင်ငံရေးသိပ္ပံနှင့် ဘာသာရေး ကျွမ်းကျင်သူ ဒေါက်တာ ပေါလ် ဘူလန် (Dr. Paul Bullen) က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ထိုကဲ့သို့ မီဒီယာများ၏ သတင်းဖော်ပြမှု အားနည်းခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေး ကြံရာပါဖြစ်မှုသည် အစွန်းရောက်အဖွဲ့များကို ရဲဆေးတင်ပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။

ဆစ်ခ်လှုပ်ရှားမှုအကြောင်း တင်ဆက်ထားစဉ်

ခါလစ္စတန်နိုင်ငံ ထူထောင်ရေးကို အသားပေး လုပ်ဆောင်နေပြီး ကနေဒါအစိုးရ၏ အလွှာပေါင်းစုံတွင် လွှမ်းမိုးမှုရှိ ထားသည့် ကမ္ဘာ့ဆစ်ခ်အဖွဲ့အစည်း  (WSO) က Dashmesh Gurdwara အဖွဲ့ကို ထောက်ခံပေးထားသည်။

Gurdwara အဖွဲ့သည် ဇူလိုင်လကုန်ပိုင်းတွင် ပြုလုပ်မည့် ကယ်လ်ဂါရီ အခမ်းအနား မတိုင်မီ ဆစ်ခ်ဘာသာဝင်များ အတွက် တရားမျှတရေး ပွဲကိုလည်း ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်။

အဘယ်ကြောင့် ကယ်လ်ဂါရီမြို့ကို ရွေးချယ်ခဲ့သနည်း

ကနေဒါဒေသခံ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များ၏ ထောက်ခံမှုကြောင့် ကယ်လ်ဂါရီမြို့သည် ခါလစ္စတန် အကြမ်းဖက် ဂုဏ်တင်မှု အခမ်းအနားများ ပြုလုပ်ရန် အကောင်းဆုံးမြို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

မြို့တော်ဝန် ဂွန်ဒက်၏ သမီးဖြစ်သူသည် WSO ဘုတ်အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဂွန်ဒက်သည် Gurdwara အဖွဲ့၏ ပွဲအခမ်းအနားများကို လက်ခံရန် ထောက်ခံပေးခဲ့သည်။

ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် စမစ်နှင့် အခြားနိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်များကလည်း ထိုအခမ်းအနားများကို ထောက်ခံ ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပြီး လုံခြုံရေးအဖွဲ့များကပင် ထိုအခမ်းအနားများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

 ဆစ်ခ် ခွဲထွက်ရေးလှုပ်ရှားမှုကိုတွေ့ရစဉ်

ရှင်းပြရန် တာဝန်ရှိခြင်း

ကနေဒါ နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ရဲတပ်ဖွဲ့များအနေဖြင့် ပါမာကဲ့သို့ အကြမ်းဖက်သမားများကို ဂုဏ်တင်သည့် အခမ်းအနားများကို ဦးဆောင်ကျင်းပသည့် ဘာသာရေးအဖွဲ့များနှင့် ခပ်ကင်းကင်းနေရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ခပ်ကင်းကင်း မနေနိုင်ပါက အစွန်းရောက်အဖွဲ့များကို ရဲဆေးတင်ပေးရာရောက်ပြီး ကယ်လ်ဂါရီမြို့သည် အကြမ်းဖက်မှုကို ဂုဏ်တင်သည့် အခမ်းအနားများ ကျင်းပသည့် နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာမည်ဆိုသည့် သတင်းစကား ကို ပါးလိုက်သကဲ့သို့ ဖြစ်လာစေမည်ဖြစ်သည်။ 

ထိုသတင်းစကားသည် ကယ်လ်ဂါရီမြို့ခံများ၊ အယ်လ်ဘာတန်ပြည်နယ်၏ နယ်ခံများနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံသား အားလုံးအတွက်သာမကဘဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် သတင်းစကားတစ်ခုဖြစ်သည်။

ကယ်လ်ဂါရီမြို့ ခေါင်းဆောင်များအနေဖြင့် ထိုကဲ့သို့ အစွန်းရောက်အဖွဲ့များကို ထောက်ခံပေးနေသည့် ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များကို ရှင်းလင်းတင်ပြရမည်ဖြစ်သည်။

ကယ်လ်ဂါရီ အာဏာပိုင်များအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း၊ အကြမ်းဖက်မှုကို ဂုဏ်တင်သည့် အဖွဲ့များနှင့် ဆက်နွှယ်မှုမရှိကြောင်း ပြသနိုင်ရန် ထိုသို့ ရှင်းလင်းတင်ပြခြင်းသည် မဖြစ်မနေလိုအပ်သည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကယ်လ်ဂါရီမြို့၏ အနာဂတ်နှင့် ဂုဏ်သိက္ခာသည် ထိုအရေးကိစ္စအပေါ် မူတည်နေခြင်း ကြောင့် ဖြစ်ပေသည်။

Source: Khalsa Vox