CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၇

ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ ပုဇွန်တောင်မြို့နယ်ရှိ AYA ဘဏ်မှ မန်နေဂျာတစ်ဦးသည် ကျပ်သိန်းပေါင်း ၂ သိန်းကျော် အလွှဲသုံးစားလုပ်ပြီး ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြောင်း ဘဏ်နှင့်နီးစပ်သူများထံမှ သိရသည်။

အဆိုပါ မန်နေဂျာသည် ငွေကြေးအလွှဲသုံးစားလုပ်ပြီးနောက် မိသားစုလိုက် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင် သွားခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ဘဏ်နှင့်နီးစပ်သူများက ပြောသည်။

ထိုဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး နစကသတင်းထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့ထံ မီဒီယာများက မေးမြန်းထားသော်လည်း ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း မရှိသေးပေ။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄

ယခုနှစ်တွင် မွန်ပြည်နယ်အတွင်း ဆားထုတ်လုပ်မှုအနေဖြင့် ယခင်နှစ်ထက် ပိုမိုထုတ်လုပ်နိုင်သော်လည်း ဈေးနှုန်း ကျဆင်းခြင်းနှင့် ဈေးကွက် မရှိသည့်အတွက် ဆားတောင်သူများ အခက်တွေ့နေကြောင်း သိရသည်။

ဆားထုတ်လုပ်ရာတွင် ကုန်ကျမှုစရိတ် မြင့်တက်သော်လည်း ဆားဈေးနှုန်းသည် လိုက်ပါမြင့်တက်လာခြင်း မရှိသည့်အတွက် တချို့သော ဆားတောင်သူများ အရှုံးနှင့်ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း၊ လာမည့် ဆားထုတ်လုပ်ရာသီတွင် တချို့သော ဆားတောင်သူများ ထပ်မံထုတ်လုပ်ရန် အခက်အခဲ ရှိနေကြောင်း မွန်ပြည်နယ်၊ သံဖြူဇရပ်မြို့နယ်မှ ဆားတောင်သူ ဦးလှတင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

၎င်းက “နွေတုန်းက ဆား မိုးမိတာ ၃ ကြိမ်လောက် ရှိသွားတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ဆားဈေးကလည်း မရှိဘူးဆို တော့ သိပ်တော့ အဆင်မပြေဘူး ဒီနှစ်။ ဒီနှစ် ဆားရာသီကတော့ ကျနော်တို့က ဆားကတော့ ထွက်တာတော့ ပုံမှန်အတိုင်း ရတာပေါ့။ နွေတာရှည်တဲ့ အခါကျတော့ နွေတာရှည်တယ်၊ မိုး ၃ ခါဖျက်တယ်။ ဆားထွက်တော့ ခါတိုင်းနှစ်ထက်ကို တန် ၂ သောင်း၊ ၃ သောင်းလောက် ပိုရတာပေါ့။ ဥပမာဆိုလို့ရှိရင် ဆား ၃ သိန်းလောက် ထွက်တဲ့ဖိုတွေက ၃ သိန်းခွဲလောက် ထွက်တာပေါ့ ဒီနှစ်။ ဒါပေမယ့် ဆားဈေးနှုန်းက မရှိဘူး။ ဆားဈေးက ဒီလိုပဲ သွားနေမယ်ဆိုရင်တော့ နောက်နှစ်မှာ တချို့ဖိုတွေက မထွက်နိုင်ဘူး ပြောနေကြတာပေါ့။ အလုပ်သမားစရိတ်တို့၊ ဒီဇယ်ဈေးတို့ အရမ်းဈေးများနေတယ်လေ။ ကုန်ကျစရိတ်တွေက အရမ်းများနေတော့ ကျနော်တို့ ဆားဈေးနှုန်းက မတက်တဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့ ဆားတောင်သူတွေ အခက်တွေ့နေတယ်။ ကျနော်တို့ ပုံမှန်ဆိုလို့ရှိရင် အစစ အရာရာ ဈေးက ခေါင်ခိုက်နေတော့ ဆားဈေးက ၂၀၀ ကျော်လောက် တက်ပေးမှဖြစ်မယ်” ဟု ပြောသည်။

ဆားချက်နေတဲ့ ဖိုကိုတွေ့ရစဉ်

ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ကာလတူတွင် ဆားဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာလျှင် ၂၀၀ ကျပ် အထက်တွင် ရှိသော်လည်း ယခုနှစ်၌ ဆားတစ်ပိဿာလျှင် ၁၅၀ ကျပ်သာ ရှိနေကြောင်း၊ ဆားတစ်ပိဿာ ၂၀၀ ကျပ်အထက် ရရှိမှသာ ဆားထုတ်လုပ်မှု စရိတ် ကာမိမည်ဖြစ်သည်ဟု ဆားတောင်သူများက ပြောသည်။

မွန်ပြည်နယ်မှ ထွက်ရှိသည့် ဆားကို တနင်္သာရီ၊ ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတို့ကို ဖြန့်ဖြူးရောင်းချ လျက်ရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ ရေခူနှင့် တခြားသော ရေထွက်ကုန် လုပ်ငန်း များမှာ ကျဆင်းနေခြင်းကြောင့်  ဆားအသုံးပြုမှု နည်းပါးသွားကြောင် သိရသည်။

အလားတူ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတွင်လည်း မွန်ပြည်နယ်မှ ဆားကို ဝယ်ယူရာတွင် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစရိတ် မြင့်တက်မှုကြောင့် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ ဆားကိုသာ ပြောင်းလဲ ဝယ်ယူလာကြကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် မွန်ပြည်နယ်၏ ဆားဈေးကွက်သည် ပျက်လုနီးပါးဖြစ်နေပြီး ဆားလက်ကျန် အမြောက်အများ ဖြစ်ပေါ် နေသည်ဟု ဆားတောင်သူများက ပြောသည်။

 ဆားလုပ်ငန်းကိုတွေ့ရစဉ်

မွန်ပြည်နယ်မှ ထွက်ရှိသည့်ဆားကို ဒေသတွင်း စားသုံးရန်အတွက်သာမက ဆားကို တန်နှင့်ချီ၍ သုံးစွဲနိုင်သည့် စက္ကူစက်ရုံကဲ့သို့သော စက်ရုံကြီးများ တည်ဆောက်နိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း မွန်ပြည်နယ်၊ သံဖြူဇရပ်မြို့နယ်မှ ဆားတောင်သူ နိုင်ဟုက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော်တို့တွေရဲ့ မျှော်လင့်ချက်ကတော့ နိုင်ငံတော်ဖြစ်ဖြစ်၊ ကုမ္ပဏီကြီးဖြစ်ဖြစ် export ပို့နိုင်တဲ့ စက်ရုံကြီး ဆားကို မှီခိုပြီး ပို့နိုင်တဲ့ စက်ရုံကြီးတွေ တည်စေချင်တယ်။ ဟိုတုန်းကလို စစ်တောင်းစက္ကူစက်လိုမျိုးပေါ့။ စစ်တောင်းစက္ကူစက် ရပ်လိုက်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့ မွန်ပြည်နယ်က ဆားတန်ချိန် ၁ နှစ်ကို ၂ သောင်းလောက် ပိုထွက်သွားတယ် စစ်တောင်းစက္ကူစက်က မသုံးနိုင်ရင်ပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး အသုံးပြုတဲ့ စက်ရုံတွေ ရှိရင် ကျနော်တို့ဆားလည်း ကုန်ကြမ်းအတွက် စိတ်မပူရဘူး။ နောက်ပြီးတော့ ထွက်လာတဲ့ ကုန်ချောအပေါ်မှာ လည်း နိုင်ငံတော်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကုမ္ပဏီပဲဖြစ်ဖြစ်၊ နိုင်ငံခြား export ကို သူတို့ ရောင်းလို့ရတာပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုး စက်ရုံ တွေ ပေါ်လာပါစေလို့ ကျနော်တို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒီအတိုင်းပဲ ကျနော်တို့ ပြည်တွင်း စားသုံးတဲ့ဈေးကွက် လောက်ပဲဆိုရင် ကျနော်တို့ လုံးလည်ချာလည်နဲ့ သွားနေအုံးမယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

မွန်ပြည်နယ်မှ ထွက်ရှိသည့်ဆားကို ဂျပန်နိုင်ငံသို့ တန်ချိန် ၂၀ စမ်းသပ် တင်ပို့နိုင်ခဲ့သော်လည်း ထပ်မံဝယ်ယူရန် အကြောင်းကြားလာခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံနှင့် ဆားတန်ချိန် ၃၀,၀၀၀ တင်ပို့ရန် MOU ရေးထိုးနိုင်ခဲ့သော်လည်း တန်ချိန် ၅၀၀၀ ခန့်သာ တင်ပို့ထားနိုင်သေးကြောင်း၊ နောက်ထပ် ကျန်ရှိသည့် ဆားတန်ချိန်ကို တင်ပို့ရန်အတွက် အကြောင်းကြားလာခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၄

မလေးရှားနိုင်ငံရှိ UNHCR ထံတွင် ဒုက္ခသည်အဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားသူနှင့် ခိုလှုံခွင့်တောင်းခံသူဦးရေ ၁၉၀,၀၀၀ (တစ်သိန်းကိုးသောင်း)နီးပါး ရှိသည့်အထဲ မြန်မာနိုင်ငံမှ ၁၆၀,၀၀၀ (တစ်သိန်းခြောက်သောင်း)ကျော် ပါဝင် ကြောင်း မလေးရှားရှိ UNHCR က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုစာရင်းသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလအထိဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ တစ်သိန်းခြောက်သောင်းကျော်အနက် ဘင်္ဂါလီ ဦးရေမှာ ၁၁၀,၀၀၀(တစ်သိန်းတစ်သောင်း)ကျော်၊ ချင်းလူမျိုး ၂၆၀၀၀ ခန့်နှင့် ပဋိပက္ခဒဏ် ခံခဲ့ရသည့် ဒေသများမှ အခြားတိုင်းရင်းသားလူမျိုး ၃၀၀၀၀ ကျော်တို့ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်အရ သိရသည်။

မြန်မာတိုင်းရင်းသားများ UN ဒုက္ခသည်ကတ် ရရှိရေးမှာ ယခင်ကတည်းက ခက်ခဲနေခြင်းဖြစ်ပြီး လက်ရှိအချိန် အထိ ခက်ခဲနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဗဟို(CAR)မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညီညီလွင်က CNI သတင်းဌာန သို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ရိုဟင်ဂျာတွေကို ဦးစားပေးတာပေါ့နော်။ ဦးစားပေးတာရယ်တော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့၊ ရိုဟင်ဂျာတွေ အများစု ရကြတယ် ပြောရမှာပေါ့။ ရိုဟင်ဂျာတွေက အများစုရကြတယ်။ ကျန်တဲ့တိုင်းရင်းသားတွေက အနည်းစု။  ဆိုတော့ အရင်အတိုင်းပါပဲ။ ခက်ခဲတုန်းပါပဲ။ UNHCR အခွင့်ရေးရဖို့၊ နောက်ပြီးတော့ UN ကတ်ရဖို့ကတော့ တော်တော် လေး ခက်ခဲပါတယ်။ အရင်အတိုင်းပါပဲ။ Process က မြန်လာတာတော့ မရှိဘူးပေါ့။ နည်းနည်းကလေး အရင်ထက် စာရင် active ဖြစ်လာတယ်။ နည်းနည်းလှုပ်လှုပ်ရှားရှား ရှိလာတာက လွဲပြီးတော့ ဒီလိုပဲ ထွက်ပြေးလာတဲ့ မြန်မာ နိုင်ငံသားတွေ၊ ခိုလှုံခွင့်တောင်းနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို အသိအမှတ်ပြုမှုက နည်းတယ်။ အဖမ်းအဆီး ကလည်း တလောကပဲ လူနေတဲ့ ရပ်ကွက်ပေါ့ အဖမ်းအဆီးခံရတဲ့ မြန်မာတွေ ရာနဲ့ချီ အဖမ်းခံရတယ်။ စာရွက် စာတမ်း အထောက်အထား မရှိလို့” ဟု ပြောသည်။

ဒုက္ခသည်များနှင့် ခိုလှုံခွင့်ရှာဖွေသူများ၏ ၆၅ ရာခိုင်နှုန်းသည် အမျိုးသားများဖြစ်ပြီး ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အမျိုးသမီး များဖြစ်ကြောင်း၊ အသက် ၁၈ နှစ်အောက် ကလေးအရေအတွက်မှာ ငါးသောင်းကျော်ခန့်ရှိကြောင်း UNHCR ၏ စာရင်းအရ သိရသည်။

မလေးရှားရှိ  UNHCR ရုံးမြင်ကွင်း

ထို့အပြင် မလေးရှားတွင် ဒုက္ခသည်ကတ် ကိုင်ဆောင်ထားသည့် မြန်မာများ ဖမ်းဆီးခံရပါက UNHCR ထံသို့ အကြောင်းကြားရာတွင် အထောက်အထား မှန်ကန်မှု ရှိ၊ မရှိ အကြောင်းပြန်ကြားမှုမှာ ကြန့်ကြာကြောင်း ဒုက္ခသည်အရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူများထံက သိရသည်။

၎င်းတို့ဘက်မှ အကြောင်းပြန်ကြားမှု မရောက်လာသေးသရွေ့ အဖမ်းခံထားရသည့် UN ဒုက္ခသည်ကတ်သမား များမှာ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများတွင်သာ နေထိုင်ကြရကြောင်း သိရသည်။

ထို့အပြင် လက်ရှိတွင် အလုပ်အကိုင်များလည်း ရှားပါးလျက်ရှိသည့်ကြားထဲ၌ လူလိမ်ပွဲစားများ၏ လိမ်လည်မှု များအား ခံနေရကြောင်း မလေးရှားတွင် မြန်မာနိုင်ငံသားများအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးဘာဘူကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“အခုအချိန်မှာ ပါမစ်ရှိပေမယ့်လည်း ဖမ်းဆီးပြီးတော့ ပြန်ပို့ခံရတဲ့ နိုင်ငံခြားသားတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ အလုပ် အကိုင်ဆိုရင်လည်း ရှားပါးနေပါတယ်။ အလုပ်အကိုင်နဲ့ လက်ရှိ ရှိနေတဲ့ အလုပ်သမားပေါ့နော် တခြား နိုင်ငံသား တွေလည်း အများကြီးရှိတဲ့အထဲမှာ matching မဖြစ်ဘူး‌ပေါ့နော်။ အလုပ်တွေရှားပါးမှု ရှိနေတဲ့ အနေအထားမျိုးမှာ ဒီကြားထဲမှာ ကိုယ့်မြန်မာ ပွဲစားတွေကပဲ ကိုယ့်နိုင်ငံသားအချင်းချင်းတွေကို လိမ်လည်ပြီး အလုပ်သွင်းပေးပြီးတော့ တစ်လလောက်ပဲလုပ်၊ ပြီးတော့ အလုပ်မရှိတော့ဘူးဆိုပြီး အလုပ်ထုတ် လခမပေးတာတွေလည်း အများကြီး ရှိပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

မလေးရှားတွင် ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းမှစတင်ကာ အော်ပရာစီ အဖမ်းအဆီး တစ်ကျော့ပြန် ပြန်လည်များလာနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံသား အများအပြားလည်း ဖမ်းဆီးခံနေရကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံရှိ ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းများထံက သိရသည်။

ထိုသို့ ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးရာတွင် နိုင်ငံခြားသားရွှေ့ပြောင်း လုပ်သားများကို ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားပြီးမှ တရားဝင် အထောက်အထား ရှိသူများဖြစ်ပါက ပြန်လည်စေလွှတ်ပေးခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၃

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ ကြက်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းအများစုသည် လက်ရှိတွင် အစာဈေးနှင့် ကြက်သားပေါက် ဈေးနှုန်းများ အဆမတန် ဈေးနှုန်းမြင့်တက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည့်အတွက် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများကို  ရပ်နားလာကြကြောင်း သိရသည်။

ရာသီဥတု ပူပြင်းမှုကြောင့် ကြက်များ သေဆုံးသည့်အပြင် ဈေးကွက်အတွင်း ကြက်သားနှင့် ကြက်ဥဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်သော်လည်း ကြက်မွေးမြူရေးခြံများ ရရှိသည့် ဈေးနှုန်းသည် မြင့်တက်လာခြင်း မရှိသည့်အတွက် မွေးမြူရေး လုပ်ကိုင်သူများသည် အရှုံးနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်ဟု ကြက်မွေးမြူသူများက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ငွေကြေး အရင်းအနှီး တတ်နိုင်သူများနှင့် ကုမ္ပဏီများမှ မွေးမြူမှုများသာရှိနေပြီး ပုဂ္ဂလိက တနိုင်တပိုင် မွေးမြူမှုများ လျော့နည်းလျက်ရှိနေသည်။ 

လက်ရှိ မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်နေသူ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာရှိသည်ဟု ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၊ မှော်ဘီမြို့ နယ်၊ ကောင်းခေတ် ကြက်မွေးမြူရေးခြံပိုင်ရှင် ကိုကျော်စိုးမိုးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကြက်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “အစာဈေးနှုန်းတွေ တက်တယ်။ ပြီးတော့ ဆေးဈေးနှုန်းတွေ ကြီးတယ်။ ကြက်သားပေါက် ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးမြင့်လာတယ်။ ကြက်ဥတွေ ပြန်ရောင်းတဲ့အခါကျတော့ ကြက်ဥတွေ ဈေးမရတာတွေပေါ့။ အသားထုတ်တဲ့ အချိန်မှာလည်း အသားဈေး မရတာတွေ အဲဒါတွေတော့ အရှုံးပေါ်တာပေါ့ မွေးမြူရေးသမားတွေတော့။ ဆေးဆိုရင် လည်း နဂိုတုန်းကဈေးထက် ၄ ဆ၊ ၅ ဆလောက် ပိုတက်သွားတာကိုး။ အစာဈေးဆိုလည်း နဂိုဈေးထက် အခုဆို ရင် အစာတစ်အိတ်က ဥစားကြက်စာဆိုရင် ၇ သောင်းကျော် ဖြစ်နေတယ်။ အသားတိုးကြက်စာဆိုရင်လည်း ၉၇၀၀၀ ဖြစ်နေတယ်။ ဈေးကွက်ဘက်မှာ တက်တယ်။ ခြံဖမ်းဈေးကျတော့ သိပ်မတက်ဘူး။ လက်ရှိပေါက်ဈေးဆို ရင် အစားတိုးကြက် ဘွိုင်လာခေါ်တာပေါ့ အဲဒီကြက်တွေက ခြံတွေမှာ ဖမ်းတဲ့ဈေးက ၉၀၀၀ လောက်ပဲ ရှိတယ်၊ ၁ ပိဿာကို။ ဈေးထဲမှာကျတော့ အသားပေါ်ရောက်တဲ့ လူကကျတော့ ၁ ပိဿာကို ၁ သောင်းခွဲလောက် ရောင်း တယ်။ အဲဒီမှာ ၆၀၀၀ လောက် ဟနေတာ။ ဈေးထဲကဈေးက မြင့်နေတာ။ အခု ကျနော်တို့ ဥစားကြက်ဆိုရင်လည်း ဖမ်းတဲ့ဈေးက ၁ ပိဿာ ၉၀၀၀ လောက်ပဲ ရှိတယ် ရန်ကုန်ဈေးက။ ခြံသမားတွေက ရှုံးတာတွေက များနေတော့ မွေးတဲ့သူက တော်တော်နည်းနေတယ်။ အရင်းတတ်နိုင်တဲ့သူကတော့ ဈေးတက်လာနိုး မျှော်မှန်းပြီးတော့ မွေးကြ တာလေး နည်းနည်းပဲ ရှိတော့တာပေါ့။ အဓိကကတော့ ကုမ္ပဏီခြံတွေပေါ့ ကုမ္ပဏီက ကိုယ်ပိုင်မွေးတဲ့ ခြံတွေများ တယ်။ အဲဒါတွေကပဲ ဈေးကွက်ကို ထွက်နေတာ။ အဓိကကတော့ ပုဂ္ဂလိက မွေးတဲ့ဟာတွေကတော့ တော်တော် ကြီးကို နည်းသွားပြီ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပဲ ရှိတော့မှာ” ဟု ပြောသည်။

ပြီးခဲ့သည့် နှစ်တွင် ဥစာကြက် သားပေါက်ဈေးနှုန်းသည် တစ်ကောင်လျှင် ငွေကျပ် ၈၀၀ ကျပ်သာ ရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် ၂၄၀၀ ကျပ်ရှိကြောင်း၊ အသားတိုးကြက် သားပေါက်ဈေးနှုန်းသည်လည်း ၁၅၀၀ ကျပ် ရှိနေသည်ဟု သိရသည်။

ကြက်အစာဈေးနှုန်း၊ ဆေးဝါးနှင့် ကြက်သားပေါက်ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်မှုကြောင့် ကြက်မွေးမြူရာတွင် ကုန်ကျ စရိတ်သည် ယခင်ကထက် ၃ ဆခန့် မြင့်တက်လာနေကြောင်း၊ ယခင်က ကြက်အကောင်ရေ ထောင်နှင့်ချီ၍ မွေးမြူနိုင်သော်လည်း လက်ရှိတွင် ရာကဏန်းလောက်သာ မွေးမြူနိုင်တော့ကြောင်း တနိုင်တပိုင် ကြက်မွေးမြူ ရေးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူ ကိုပြည့်ဖြိုးကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကြက်မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ဒီနှစ်က အပူဓာတ် ပိုပြင်းသွားတဲ့ အခါကျတော့ ကြက်တွေက တော်တော်များများ မဖြစ်ကြဘူး။ အပူချိန် များတဲ့ အတွက်ကြောင့် ကြက်ဝိတ်တွေ မတက်တာလည်း ပါတယ်။ အသေအပျောက် များတာလည်းပါတော့ ဆုံးရှုံးမှုက ပိုများသွားတာပေါ့။ အခုကတော့ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေက အစစအရာရာ ဈေးကြီးနေတဲ့အခါ အရင်းတွေ ကလည်း တအားများတာပေါ့။ နဂိုတုန်းက ကျနော်တို့ ကြက် ၃၀၀၀ မွေးလို့ရမယ်ဆိုလို့ရှိရင် အခု ၁၀၀၀ တောင် မွေးဖို့ မလွယ်တော့ဘူး အဲဒီအရင်းနဲ့က။ ကျနော်တို့ဆို အများကြီး လျှော့ချရတယ်။ နဂိုတုန်းက ကျနော်တို့က ခြံ ၃ ခြံ လှည့်ပြီးတော့ ကြက် ၃/၄/၅ ထောင်လောက် ပုံမှန်မွေးနေတဲ့ဟာက အခုကတော့ ၅၀၀/၁၀၀၀ လောက်ပဲ မွေးနိုင်တော့တာပေါ့။ ဟိုလို ရာခိုင်နှုန်းအရ တွက်မယ်ဆိုရင်တော့ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် လျော့နည်းသွားတာပေါ့။ အသားတိုးကြက် လောကမှာရော၊ ဥစားကြက် မွေးမြူရေးလောကမှာရော အကုန်နည်း သွားတာ။ အကုန်အကျ မြင့်သွားတာ” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကြက်မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် လက်ရှိတွင် တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလျက်ရှိနေပြီး ထုတ်လုပ် မှု ကုန်ကျစရိတ် သက်သာမှသာ ပြန်လည်ဦးမော့လာနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့နောက် မိုးရာသီတွင်လည်း ကြက်မွေးမြူရေးခြံ အများစု ထပ်မံရပ်နားသွားရန် ရှိနေသည်ဟု သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၃

မလေးရှားတွင် ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းမှစတင်ကာ အော်ပရာစီ အဖမ်းအဆီး တစ်ကျော့ပြန် ပြန်လည်များလာနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံသား အများအပြားလည်း ဖမ်းဆီးခံနေရကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံရှိ ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မလေးရှားရှိ နိုင်ငံခြားသား အလုပ်သမားဦးရေသည် လိုအပ်သည်ထက် ပို၍များပြားနေပြီဟု မလေးရှား သတင်းဌာန တစ်ခုမှ သတင်းရေးသားဖော်ပြခဲ့ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ အဖမ်းအဆီးများ ပိုမို များပြားလာသည်ကို တွေ့ရကြောင်း မလေးရှားတွင် မြန်မာနိုင်ငံသားများအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးဘာဘူကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “လ.ဝ.က အကြီးဆုံးပုဂ္ဂိုလ်က သူကပြောထားပြီးသားရှိပါတယ်။ နိုင်ငံခြားသားတွေကို သူတို့ အစဉ်တစိုက် အချိန်မရွေး သူတို့ ဖမ်းဆီးမှုတွေ ပြန်လုပ်မယ်ပေါ့။ ပြီးတော့ အဓိကကတော့ နိုင်ငံခြားသားတွေ အများဆုံး စုဝေး တဲ့ နေရာတွေမှာ Target ထားပြီးတော့ ဖမ်းမယ်ပေါ့ အဆင့်လိုက် အဆင့်လိုက်ပေါ့။ အခု မြင်နေ တွေ့နေရတာ တော့ လောလောဆယ်မှာ စားသောက်ဆိုင်တို့ ဘာတို့မှာပေါ့‌ အဓိကထား ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေတာ တွေ့ရသလို လမ်းသွားလမ်းလာရင်းနဲ့ နေရာစုံပါပဲ အိမ်တွေဘာတွေမှာလည်း ဝင်ဖမ်းတာမျိုးတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ အဲဒီ တော့ သူတို့အဖမ်းအဆီးကတော့ ဆက်ရှိနေဦးမှာပဲ။ လက်ရှိမှာ နိုင်ငံခြားသားတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မလေးနိုင်ငံသား တွေက ဘဝင်မကျတာတို့၊ သဘောမကျတာတို့၊ မနှစ်သက်တာတို့ အများကြီး complain တွေ ပြောထားတာတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီအတွက်ကို နိုင်ငံခြားသားတွေ ဘယ်မှာရှိရှိ သတင်းပေးနေတာက ဒီနိုင်ငံသားတွေဆိုတော့ ပြောရ မယ်ဆို ဘယ်မှာပဲ ရှိနေရှိနေ၊ ဘယ်နေရာမှာပဲ တစ်ခါမှမရောက်ဖူးတဲ့ တောထဲတောင်ထဲတွေမှာတောင်မှ သူတို့ ဝင်စစ်ဆေးဖမ်းဆီးတာမျိုးတွေ အများကြီးရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

မလေးရှားရှိ ရွှေ့ပြောင်းများ ဖမ်းခံရစဉ်

ထိုသို့ ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးရာတွင် နိုင်ငံခြားသားရွှေ့ပြောင်း လုပ်သားများကို ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားပြီးမှ တရားဝင် အထောက်အထား ရှိသူများဖြစ်ပါက ပြန်လည်စေလွှတ်ပေးခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိ အဖမ်းအဆီး ပြန်လည်များပြားလာသည့် ကာလတွင် ယခင်က အော်ပရာစီ မရှိသည်မှာ ကြာမြင့်ပြီ ဖြစ်သော နေရာဒေသများတွင်ပါ ဝင်ရောက် စစ်ဆေးဖမ်းဆီးနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း မလေးရှားတွင် နေထိုင်နေ သူများထံက သိရသည်။

မလေးရှားရဲများမှ ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးသည့်အခါတွင် ငွေကြေးတစ်စုံတစ်ရာ ပေးလိုက်ပါက အဆင်ပြေသွားသည့် အတွက် မလေးရှားနိုင်ငံသားများမှာ ရဲများအား တိုင်ကြားခြင်းထက် လ.ဝ.ကကိုသာ ယခုနောက်ပိုင်း အဓိက တိုင်ကြားလာကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း  ရတနာစက္ကနာရေးကူညီမှုအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မလေးရှားရှိ ရွှေ့ပြောင်းများ ဖမ်းခံရစဉ်

၎င်းက “အရင်က ၂ လ လောက်ငြိမ်သွားတယ်။ အခုနေ့စဉ်ဆိုသလို တစ်နေရာထဲကို ၃ ကြိမ်လောက် ဝင်ဝင်နေ တာ အဲဒီလိုဖြစ်နေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့ဆို ဒီမှာက ပြောမယ်ဆိုရင် အလုပ်တွေကလည်း တချို့ ကုမ္ပဏီတော်တော် များများက ဗီယက်နမ်တို့၊ အင်ဒိုနီးရှားတို့ တော်တော်များများ ပြောင်းသွားကြပြီ။ ပြောင်းသွားပြီဆိုတော့ အလုပ် သမားက နိုင်ငံခြားသားမပြောနဲ့ ဒီနိုင်ငံသားတွေတောင် အလုပ်က တော်တော်လေး ခက်သွားပြီ။ ရှားနေတယ်ပေါ့ လေ။ အရမ်းရှားသွားပြီ။ နိုင်ငံရေးသမားတွေကလည်း သူတို့အချင်းချင်း အထဲမှာ ပွတ်တိုက်မှုတွေတော့ ရှိနေကြ တယ်ပေါ့လေ။ သူတို့ရဲ့ Politics အပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ ဖြစ်ရတာဆိုတော့ နိုင်ငံခြားသားတွေအဖို့တော့ ကြပ်ပြီးရင်း ပိုကြပ်တည်းသွားတယ်။ Politics က အခြေအနေက ဘယ်လိုမှန်းကို မသိတာ။ ဖမ်းတဲ့နေရာ တော် တော်များများကတော့ သူတို့ရဲ့ စီမံကိန်းနဲ့ဖမ်းတာထက် complain များမှုတွေက အဓိကပေါ့လေ” ဟု ပြောသည်။

မလေးရှားနိုင်ငံ၊ ဆလန်ဂေါပြည်နယ်၊ ကလန်းမြို့၌ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာကြသည့် အထောက်အထားမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား ၁၇၀ ခန့် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

မလေးရှားရှိ ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းများမှ ၎င်း အဖမ်းအဆီးသည် ဆက်လက် ရှိနေဦးမည်ဟု ခန့်မှန်းထားကြပြီး မလေးရှားရောက် မြန်မာနိုင်ငံသာများအနေဖြင့် အတိုင်အကြား မခံရစေရန် အထူးသတိပြု နေထိုင်ကြရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁

ထိုင်းနယ်စပ်ဘက်အခြမ်းရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် နေထိုင်နေသည့် ဒုက္ခသည်များနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုင်းအစိုးရ အဖွဲ့သစ်အနေဖြင့် အလုပ်လုပ်ခွင့်ပေးခြင်း (သို့မဟုတ်) တတိယနိုင်ငံသို့ စေလွှတ်ခြင်းများကို ဆောင်ရွက်ပေးသင့် ကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ထိုင်းအာဏာပိုင်များမှလည်း ဒုက္ခသည်စခန်းနှင့်ပတ်သက်၍ အဖြေရှာရန် လုပ်ဆောင်နေသည်ကို မြင်တွေ့ရပြီး ဒုက္ခသည်တစ်ဦးချင်းအလိုက် အလုပ်လုပ်ခွင့်ပေးခြင်း (သို့မဟုတ်) တတိယနိုင်ငံသို့ စေလွှတ်ခြင်း အပေါ် မဲစစ်တမ်းများ ကောက်ယူကာ ‌ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း Arakan Workers Organization မှ ဒါရိုက်တာ ကိုနိုင်အောင်အောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“သူတို့က တတိယနိုင်ငံကို သွားလို့ရရင် ပိုကောင်းတယ်။ သွားလို့မရဘူးဆိုရင်လည်း နယ်စပ်မှာ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းတစ်ခု ရရှိဖို့အတွက်တော့ အများစုက တောင်းဆိုကြတာပေါ့။ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေတဲ့သူတွေက ဘာမှ အထောက်အထားမရှိတဲ့သူတွေ ဖြစ်တယ်။ ဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေကို အလုပ်လုပ်မယ်ဆိုရင်ရော ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ လုပ်ကြမလဲပေါ့။ ဒုက္ခသည်စခန်းက သူတို့ကို သက်သက်ကဒ်ထုတ်ပေးမှာလား၊ အများစုကိုင်ဆောင်နေတဲ့ ၁၀ နှစ်ခံတို့၊ CI တို့၊ ပန်းရောင်ကဒ်တို့ကို လုပ်ကြမှာလား။ ဒုက္ခသည်စခန်းက လာတဲ့လူတွေကို တချို့သော လုပ်ငန်း ရှင်တွေကရော လက်ခံပါ့မလား။ မူဝါဒ ၂ ခု ချမှတ်လိုက်ပေါ့။ အဲဒီ ၂ ခုအပေါ်မှာ မူတည်ပြီးမှ အများစုကတော့ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာရှိတဲ့လူတွေက ဘယ်နည်းလမ်းကို ရွေးကြမှာလဲ။ သုတေသနလုပ်တာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ data collection လုပ်တာဖြစ်ဖြစ် အဲဒီလိုလုပ်နိုင်ရင်တော့ တိတိကျကျ အဖြေတစ်ခု ထွက်လာမှာပေါ့။ အချက် အလက်ကောက်သင့်တယ်ပေါ့” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

မယ်လ ဒုက္ခသည်စခန်းရှိ ရေပေးဝေရေးနေရာတစ်ခု

ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ဒုက္ခသည်စခန်းများအား နိုင်ငံတကာ NGO အဖွဲ့အစည်းများမှ ထောက်ပံ့ပေးထားခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုင်း အာဏာပိုင်များမှ နေရာပေးထားခြင်းမှတစ်ပါး အခြားထောက်ပံ့ပေးခြင်းမျိုး မရှိသော်လည်း ဒုက္ခသည်စခန်းများ ရှိနေခြင်းကြောင့် ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့မှ ဝင်ငွေများ ရရှိကြောင်း သိရသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းက နှစ် ၄၀ သက်တမ်းရှိ မယ်လဒုက္ခသည်စခန်းမှ ဒုက္ခသည်များအား လုပ်သားအရင်းအမြစ် စနစ်ထဲသို့ ဆွဲထည့်ရန် သို့မဟုတ် တတိယနိုင်ငံသို့ ပို့ရန် အဖြေတစ်ခု ထွက်ပေါ်လာသင့်ပြီဟု ထိုင်းနယ်စပ်ရေးရာ နိုင်ငံအဆင့် လုံခြုံရေးကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ မစ္စတာ ရန်ဆီမန်ရုမ်က ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ထိုင်းသတင်းများတွင် ဖော်ပြထားသည်။

ထိုင်းဘက်အခြမ်းရှိ ဒုက္ခစည်စခန်းအများစုသည် ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုခန့်အထိ ရှိနေပြီဖြစ်သောကြောင့် ဒုက္ခသည် များအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အဖြေရှာရန် ထုတ်ပြောလာမှုသည် လက်တွေ့တွင် မလွယ်ကူလှကြောင်း ပညာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိးတိုးတက်ရေးဖောင်ဒေးရှင်း FED မှ အလုပ်သမားတာဝန်ခံ ဦးမင်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“တတိယနိုင်ငံ ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်မှု ကိစ္စကတော့ ထိုင်းအစိုးရအပေါ်မှာ အများကြီးမူတည်တာ။ သူတို့ရဲ့ ပြည်ထဲရေးဌာနရဲ့ ခွင့်ပြုချက်ပေါ့ အဲဒါကို ဖြတ်ရတာ။ နောက်တစ်ခုကကြတော့ လက်ခံမယ့်နိုင်ငံတွေရဲ့ လက်ခံနိုင်တဲ့အင်အားပေါ့။ အခုဆို ဒုက္ခသည်တစ်ယောက်ကို ဒုက္ခသည်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပြီးပြီဆိုရင်  တတိယနိုင်ငံသွားမယ်ဆို ဘယ်နိုင်ငံ၊ ဘယ်နိုင်ငံ သူ့ဘက်ကလည်း ရွေးလို့ရသလို လက်ခံမယ့်နိုင်ငံကလည်း ဥပမာ အမေရိက က  လူဦးရေ ၁၀၀၀ လက်ခံမယ်။ အဲဒီ ၁၀၀၀ ကိုပဲ လော‌လောဆယ် ခေါ်လို့ရတယ်၊ ကျန်တဲ့ ‌၁၀၀၀ ကျော်တဲ့ စာရင်းမှာပါတဲ့သူတွေက သွားဖို့က မရသေးဘူး စောင့်ရမှာပေါ့” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရှိ မယ်လဒုက္ခသည်စခန်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဂျူလိုင်လက တွေ့ရစဉ်

၎င်း ဒုက္ခသည်များအနေဖြင့် လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်မြေမတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် နေရပ်ပြန်ကြမည် မဟုတ် ကြောင်း၊ အချို့မိသားစုဝင်များထဲ၌ တတိယနိုင်ငံသို့ ‌ရောက်ရှိသွားကြသူများလည်းရှိပြီး ဒုက္ခသည်စခန်းများ၌ ကျန်ရစ်နေကြသူများလည်း ရှိကြောင်း သိရသည်။

ဒုက္ခသည်စခန်းများ၌ နေထိုင်ကြသူများသည် နီးစပ်ရာကျေးရွာများရှိ ထိုင်းဒေသခံများ၏ စိုက်ခင်းများ၊ လုပ်ငန်း ခွင်များထဲတွင် နားလည်မှုဖြင့် သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြခြင်းမျိုး ရှိကြောင်းလည်း သိရသည်။

ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်တစ်လျှောက်တွင် မယ်လ၊ အုန်းဖျန်၊ နို့ဖိုး၊ မယ်ရာမို၊ မယ်လအူ၊ ထမ့်ဟင်၊ ဘန့်ဒုံယမ်းနှင့် အမှတ် ၁ ၊ အမှတ် ၂ ကရင်နီဒုက္ခသည်စခန်းအပါအဝင် မြန်မာဒုက္ခသည်စခန်းပေါင်း ၉ ခုရှိပြီး လူဦးရေ ကိုးသောင်း ကျော် ခိုလှုံလျက်ရှိသည်ဟု ကရင်ဒုက္ခသည်ကော်မတီ-KRC ပြုစုထားသော စာရင်းအရ သိရသည်။

အဆိုပါ စခန်းပေါင်း ၉ ခုအနက် မယ်လဒုက္ခသည်စခန်းသည် အကြီးဆုံးစခန်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဒုက္ခသည် လေးသောင်း ခန့် ခိုလှုံလျက်ရှိကြောင်းလည်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၀

မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်မှတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြရာတွင် တရုတ် အလုပ်ရှင် သူဋ္ဌေးများမှ လုပ်ခလစာအား ကတိပေးထားသည့်အတိုင်း အပြည့်အဝမပေးဘဲ ခေါင်းပုံဖြတ်နေကြောင်း မူဆယ် မြို့ရှိ ပရဟိတအသင်းအဖွဲ့များက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

အချို့စက်ရုံများတွင် လုပ်ခလစာအား ယွမ်နှစ်ထောင်ပေးမည်ဟု ဦးစွာပြောဆိုထားခြင်းဖြစ်သော်လည်း အလုပ် လုပ်ကိုင်သည့်အခါတွင်မူ လုပ်ခလစာအပြည့်အဝမရရှိခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့အပြင် တစ်ခါသုံးကဒ်ဖြင့် ဝင်ရောက် ကြသည့်သူများဖြစ်သောကြောင့် အလုပ်ရှင်များ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများကိုလည်း ခံနေရကြောင်း ကမ်းလက်ကူညီ ပရဟိတအသင်းမှ ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးစိန်လှအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“တရုတ်ကတော့ ကတိမတည်တာ များတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် အခုဖြစ်နေတာက ရန်ကုန်ကနေ အထည်ချုပ်စက်ရုံ တွေက အလုံးလိုက်ပြောင်းတာလေ။ ပြောင်းတဲ့အခါကြတော့ အဲဒီအထည်ချုပ်စက်ရုံကလူတွေကို သူတို့က အကုန် ခေါ်သွားတာ။ ဟိုဘက်ကြတော့ စရိတ်တွေ အကုန်ခံပြီးခေါ်သွားတယ်။ ကြာလာတဲ့အခါကြတော့ သူတို့က လစာ ကို ၂၀၀၀ (ယွမ်)ပြောတယ်။ ၂၀၀၀ ပြောပြီး ၁၈၀၀၊ ၁၈၀၀ ကနေ ၁၆၀၀၊ ၁၆၀၀ ကနေ အခုဆိုရင် ကျနော်တို့ကို တိုင်တန်းလာတာတွေရှိတယ်။ ပြောတုန်းကတော့ လစာ ၂၀၀၀ ပေါ့ ဒါပေမယ့် အခု ၁၀၀၀ ပဲရတယ်။ ၁၀၀၀ ပဲ ရရင် သူတို့က စသွားကတည်းက နေထိုင်မှုက သိပ်ပြီးမခိုင်မြဲဘူးလေ တစ်ပတ်ကဒ်နဲ့ ဝင်ရတာကို။ အကြောက် တရားတွေနဲ့ လစာပေးခါနီးကြတော့ မကြိုက်ရင်ထွက်သွားဆိုတော့ လူတွေက အကြောက်တရားနဲ့ လုပ်တာ။ စက်ရုံကနေ ထွက်တာနဲ့ သူတို့က ရဲခေါ်ပြီးဖမ်းတာ။ ဖမ်းပြီးတော့ ပြည်တော်ပြန်လွှတ်လိုက်တာပေါ့ အဲဒါတွေရှိ တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ ကျယ်ဂေါင်မြို့ရှိ ဌာနဆိုင်ရာရုံးကိုတွေ့ရစဉ်

တရုတ်နိုင်ငံတွင် အခြေခံလုပ်ခ လစာအဖြစ် ယွမ် ၂၀၀၀ (မြန်မာငွေ ၁၀ သိန်းခန့်) သတ်မှတ်ထားခြင်း ဖြစ်သော် လည်း အလုပ်သမားတချို့သည် မှန်မှန်ကန်ကန် မရရှိကြဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း သိရသည်။

တရုတ်တွင် လုပ်ခလစာ အနှိမ်ခံရခြင်းသည် ယခင်ကတည်းကရှိခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ယခုအခါတွင် ပို၍ များပြား လာခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ ဝင်ရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြရာတွင် တစ်ခါသုံးကဒ် (TBP) ဖြင့် အဓိက အများဆုံး ဝင်ရောက် ကြခြင်းဖြစ်ကာ overstay အဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံထဲ၌ နေထိုင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြသူ အများအပြား ရှိကြောင်း လည်း ပရဟိတအသင်းအဖွဲ့များထံမှ သိရသည်။

ထိုသို့ overstay အဖြစ် နေထိုင်သူ များပြားလာသည့်အတွက် တရုတ်အာဏာပိုင်များမှလည်း နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ဖမ်းဆီး၍ ပြန်တော်ပြန်အဖြစ် တစ်ရက်လျှင် လူဦးရေ ၁၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်ရှိကြောင်း နှလုံးလှပရဟိတအသင်းမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ ကျယ်ဂေါင်မြို့သွားရန် စောင့်နေကြသူများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “အများကြီးပဲ။ ဟိုဘက်က အကုန်လုံးကို ခါလီလုပ်နေတာပေါ့ တရုတ်ပြည်ထဲမှာ။ ရက်ကျော်တာတွေရော ဘာတွေရော အကုန်လုံးပဲ။ ခက်တာက ရက်ကျော်တာတွေ များတာပဲ။ တရားမဝင်တွေက များနေတာ။ တရုတ်က တော့ ဘာကြောင့်ဆိုတာထက် အဲဒီလိုမျိုး ခဏခဏ လုပ်တယ်။ ဟိုးဘက် နှစ်တွေတုန်းကလည်း အဲဒီလိုမျိုး ခဏခဏ လုပ်တယ်။ တရားမဝင်ဆိုရင် သူတို့က ဖမ်းတယ်။ တချို့ထောင်ချတယ် ပြီးရင်ပြန်လွှတ်တယ်၊ ခိုးဝင် ခိုးပေါက်က မိတာတွေဆို ထောင်ချပစ်တာတွေ ကိုးလ၊ ဆယ်လ အဲဒီလိုမျိုးတွေ ချတာ။ အလုပ်တောင် မလုပ် လိုက်ရဘူး ခိုးပေါက်ကဝင်၊ ဝင်ပြီးတော့ တစ်ခါတည်းမိပြီး တစ်ခါတည်းထောင်ချ ပြီးတော့မှ တရုတ်ပြည် ဘယ်လို နေမှန်းတောင်မသိ။ ဒီဘက်ပြန်ပို့တာ ခံလိုက်ရတာ အဲဒီလိုမျိုးတွေရှိတယ်” ဟု ပြောသည်။

မူဆယ်တွင် တရုတ်သို့ တစ်ခါသုံးကဒ်၊ စာအုပ်အနီတို့ဖြင့် တစ်ရက်လျှင် ပျမ်းမျှ လူဦးရေ ၃၀၀ ခန့်အထိ ထွက်ခွာ နေကြခြင်းဖြစ်ပြီး အလုပ်အကိုင် ရရှိမည်ဟုဆိုကာ မက်လုံးပေး၍ တရုတ်ဇနီးမယားအဖြစ် လုပ်ကိုင်ရန် လိမ်လည် ခေါ်ယူသည့် ဈေးကွက်မှာ ပိုမိုများပြားလာကြောင်းလည်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် တရုတ်အလုပ်ရှင်များမှ အာမခံချက်ပေး၍ အလုပ်လုပ်ရန် ခေါ်သည်ရှိပါက တစ်ခါသုံးကဒ်ဖြင့် လုံးဝ မသွားကြရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ အာမခံချက်များအားလည်း မယုံကြည်ကြရန် ပရဟိတအသင်းများက အကြံပြုသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၀

နိုင်ငံတစ်ဝန်း မိုးရာသီ စိုက်ပျိုးစရိတ် တစ်ဧက ချေးငွေအပေါ်တွင် အာမခံ ၁ ရာခိုင်နှုန်း ထားရှိခြင်းကို လာမည့် ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားရန်ရှိနေပြီး ထိုအာမခံစနစ်သည် အငြင်းပွား ဖွယ် ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟု တောင်သူများက ပြောသည်။

တောင်သူများအတွက် မြန်မာ့လယ်ယာဖွံ့ဖြိုးရေဘဏ်မှ တစ်ဧကလျှင် ငွေကျပ် ၁ သိန်းခွဲနှုန်းဖြင့် ထုတ်ချေးရန် သတ်မှတ်ထားပြီး သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်လာပါက စိုက်ပျိုးရေးစရိတ်များ ပြန်လည်မပေးဆပ်နိုင် ချိန်တွင် ဘဏ်မှ ပြန်လည်လျော်ကြေး ပေးနိုင်ရန်အတွက် ရာသီဥတုညွှန်းကိန်း အခြေပြု သီးနှံအာမခံ ဆောင်ရွက် ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

သို့သော်လည်း ရာသီဥတုကြောင့် သီးနှံများ ပျက်စီးသွားချိန်တွင် လျော်ကြေး ပေးဆောင်ရာ၌ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့်အတွက် ဆုံးဖြတ်ပေးသည့် အဖွဲ့အစည်းများက ဘက်လိုက်မှုမရှိရန် လိုအပ်သည်ဟု လယ်သမားဘဝဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်းဥက္ကဋ္ဌ ဦးသိန်းအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တောင်သူများ ချေးငွေထုတ်ပေးနေစဉ်

၎င်းက “သူက ဥပမာဆိုပါတော့ မိုးရေချိန်လက်မနဲ့ တစ်နှစ်လုံး မိုးရေချိန်လက်မနဲ့ ဥပမာ ဇူလိုင်လ တစ်လထဲမှာပဲ မိုးရေချိန်လက်မက ရွာသွန်းမြဲ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ရွာသွန်းမြဲထက် ပိုသွားမယ်ဆိုရင်လည်း အဲဒီလမှာ ပိုသွားပြီးတော့ ဇူလိုင်လမှာ နည်းသွားရင်လည်း တစ်နှစ်လုံးရဲ့ မိုးရေချိန်လက်မက အလွန်မကွာဘူး။ ဒါပေမယ့် ၁ လထဲမှာ စုရွာ တာရယ်၊ ရေကြီးလို့ မရတဲ့ရာသီမှာ ရေကြီးအောင် ရွာတာရယ် အဲဒါမျိုးကျရင် ဆုံးဖြတ်ရတာတွေက ဘယ်လို လူတွေနဲ့ ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်ကြမလဲ အဲဒါတွေက အများကြီး ကွာခြားပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီတော့ ၁ ရာခိုင်နှုန်းဖြစ်ဖြစ် မဖြစ်လောက်ဘူးဆိုပေမယ့်လည်း ဒါက အလုပ်သဘောလေ။ တစ်နိုင်ငံလုံးနဲ့ စာလိုက်ရင်တော့ အများကြီး ဖြစ်သွားမှာပေါ့။ အဲဒါတွေက အန်ကယ်တို့လည်း သေသေချာချာ မသိသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အန်ကယ်တို့ သဘော ပေါက်တာတော့ သီးနှံအာမခံ ရာသီဥတုအတွက် အာမခံစနစ်ဟာ နည်းနည်းတော့ အငြင်းပွားဖွယ်၊ ဆုံးဖြတ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ဆုံးဖြတ်ရမယ့် အဖွဲ့အစည်းတွေက ဘက်လိုက်အဖွဲ့တွေ ဖြစ်သွားရင်လည်း မကောင်းပါဘူးလို့” ဟု ပြောသည်။

သီးနှံအာမခံစနစ်အစား တောင်သူလယ်သမားများ ကာကွယ်ပေးရေးနှင့် အကျိုးစီးပွားမြှင့်တင်ရေး ဥပဒေတွင် ပါဝင်သည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ပျက်စီးသွားသော လယ်ယာမြေအတွက် တောင်သူများအား နိုင်ငံတော် မှ ထောက်ပံ့ကြေးပေးရန် သို့မဟုတ် ချေးငွေထပ်မံ ထုတ်ချေးပေးရန် စသည့် နည်းလမ်းများဖြင့် လုပ်ဆောင်ပေး မည်ဆိုပါက ပို၍ အကျိုးရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း တောင်သူများက ပြောသည်။

ယခုဖော်ဆောင်နေသည့် သီးနှံအာမခံစနစ်သည် တောင်သူများ ဆုံးရှုံးမှု အမြောက်အများ မဖြစ်ပေါ်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ထက် သီးနှံအာမခံ လုပ်ဆောင်မည့် ကုမ္ပဏီများအတွက် အကျိုးအမြတ် ဖော်ဆောင်ပေးသော အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိသွားမည်ကို စိုးရိမ်ကြောင်း ဦးသိန်းအောင်က ဆက်ပြောသည်။

၎င်းက “သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ပျက်စီးသွားရင် နိုင်ငံတော်ကနေပြီးတော့ ပျက်စီးသွားတဲ့ လယ်ယာမြေ တွေအတွက် တောင်သူများအား ထောက်ပံ့ကြေးပေးရန်ဆိုပြီးတော့ တောင်သူလယ်သမားများ ကာကွယ်ပေးရေး နှင့် အကျိုးစီးပွား မြှင့်တင်ရေး ဥပဒေကို ၂၀၁၃ တုန်းက ရေးဆွဲပြီး ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တာ အောက်တိုဘာ ၈ ရက်နေ့က။ အဲဒီဥပဒေမှာ ရှိပြီးသားပါ။ ဒါပေမယ့် ဒါကို ထိုက်သင့်တဲ့ တကယ် အမှန်အကန် ပျက်စီးရင် ပျက်စီးတဲ့ အတိုင်း အတာ တစ်ခုပေါ့ကွာ နောက်ဆုံး မျိုးဖိုး၊ မြေဩဇာဖိုး၊ မြေဩဇာ မထည့်ရရင်လည်း ထွန်ယက်ခ ဘာညာလောက် ပေါ့ကွာ အခုချေးငွေလောက်ကို ဥပမာ ၁ ဧက ၁ သိန်းခွဲလောက် ချေးတယ်။ နောက်ဆုံးအဆင့် သဘာဝဘေး ကြောင့် ပျက်စီးသွားရင် အဲဒီ ၁ သိန်းခွဲ ထပ်ထုတ်ချေးပေးရင်လည်း တော်ပါပြီလို့။ ဒီလောက်ဆိုရင် ဒီသီးနှံအာမခံ လုပ်ငန်းက သီးနှံအတွက် တောင်သူတွေ နစ်နာဆုံးရှုံးမှု အရှုံးမများအောင်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကနေပြီးတော့ နောက်ဆုံး သီးနှံအာမခံ လုပ်မယ့်ကုမ္ပဏီတွေအတွက် အကျိုးအမြတ် လုပ်ငန်းတစ်ခုအဖြစ်နဲ့ ဖော်ဆောင်ပေးတဲ့ ဘက်ကို တိမ်းသွားမှာ စိုးတယ်လို့” ဟု ပြောသည်။

စိုက်ပျိုးရေးတောင်သူများကိုတွေ့ရစဉ်

သီးနှံအာမခံစနစ်နှင့် ပတ်သက်၍ လက်ရှိတွင် တောင်သူများအနေဖြင့် သေချာစွာ သိရှိထားခြင်း မရှိသေးကြောင်း၊ ထို့နောက် ကာယကံရှင် တောင်သူများကိုယ်တိုင် သဘောတူ ကျေနပ်သည့် စနစ်ဖြစ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ အတင်း အဓမ္မ လုပ်ဆောင်ရမည့်စနစ်မျိုး မဖြစ်စေလိုကြောင်း ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှ တောင်သူ ဦးစိုးခိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ဥပမာ ၁ ဧကကို ၁ သိန်းခွဲ ချေးပေးရင် ၁ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတော့ ၁၅၀၀ နဲ့ သီးနှံအာမခံ ထားရမှာလား။ အဲဒီ ၁၅၀၀ က ရာသီဥတုကြောင့် ရေမြှုပ်သွားတဲ့နေရာကို ၁ ဧကကို ဘယ်နှုန်း၊ ဘယ်လိုပြန်ပြီး ပေးမှာလဲ။ နောက်ပြီး တော့ အာမခံထားတယ်ဆိုတာ ဘယ်သူပဲဖြစ်ဖြစ် ကာယကံရှင်က သဘောတူကျေနပ်၊ အားကိုးအားထားပြုပြီး တော့ ထားမှထားခွင့်ရှိတဲ့ အလုပ်မျိုးပဲ ဖြစ်စေချင်တာပေါ့။ ကာယကံရှင်က ကျေနပ်သည်ဖြစ်စေ၊ မကျေနပ်သည် ဖြစ်စေ အာမခံ ထားရမယ်ဆိုတဲ့ အတင်းအဓမ္မ စနစ်မျိုးတော့ မဖြစ်စေချင်ဘူး” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့အာမခံ လုပ်ငန်းနှင့် မြန်မာ့လယ်ယာဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်တို့ ပူးပေါင်း၍ ရာသီဥတု ညွှန်းကိန်းအခြေပြု သီးနှံ အာမခံ ဆောင်ရွက်ခြင်းကို ပြီးခဲ့သည့် ဆောင်းရာသီ စိုက်ပျိုးစရိတ် ထုတ်ချေးချိန်တွင် ရန်ကုန်၊ ပဲခူးနှင့် ဧရာဝတီ တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင် Pilot Project အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် ယခု မိုးရာသီ  စိုက်ပျိုးစရိတ် ချေးငွေထုတ်ချေးချိန်တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအဖြစ်  အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၇

ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း၊ မိုင်းလားနယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဖရဲသီးတင်ပို့မှုများကို တရုတ်နိုင်ငံက လက်ရှိတွင် ပိတ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဖရဲကုန်သည်များထံမှ သိရသည်။

တရုတ်နိုင်ငံက ရာသီပေါ်သီးနှံဖြစ်သည့် သရက်သီးနှင့် ကြံများကို အချိန်မှီ ဝယ်ယူနိုင်ရန်အတွက် ဖရဲတင်ပို့မှုအား ပိတ်လိုက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း လက်ရှိတွင် မြန်မာ့ဖရဲရာသီလည်း ကုန်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ဖရဲကုန် သည် ကိုသစ္စာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “မိုင်းလားက အခုလောလောဆယ် ဖရဲသီးကတော့ သူတို့ ရက်အကန့်အသတ်နဲ့ ပိတ်လိုက်ပြီလေ။ ဒီဟာက အစောပိုင်းကတည်းက သူတို့ ရက်သတ်မှတ်ပြီးတော့ ကြေညာထားတယ်လေ ဖရဲကို ဒီရက်ဒီရက်တွေမှာ၊ သူတို့ နောက်ထပ် ၅ ရက်၊ တစ်ပတ် ထပ်တောင်းထားလို့ ဖွင့်နေတာလေ။ ပိတ်တာကတော့ အခုလက်ရှိက ဖရဲလည်း မရှိတော့ပါဘူး၊ ကုန်သလောက်ဖြစ်သွားပြီ ရာသီက။ သူက အဓိကက ဝင်ပေါက်မှာ Traffic ဖြစ်မှာကြောက်လို့ သရက်သီးမှာ တရုတ်က green line ပေးထားတာ။ ဒီမှာက ရာသီပေါ် ကြံတို့ အဓိက သွင်းဖို့ပဲ ကားသွားပိတ်နေမှာ စိုးလို့လေ” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့သရက်သီးများကို တွေ့ရစဉ်

ယခုနှစ် ဖရဲရာသီတွင် လမ်းကြောင်းအခက်အခဲနှင့် ကုန်တင်ကားခစရိတ် အဆမတန် ကြီးမြင့်ခြင်းကြောင့် ဖရဲကုန်သည်များနှင့် တောင်သူများအနေဖြင့် အရှုံးနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် လက်ရှိတွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဖရဲတင်ပို့မှု ရပ်နားသွားပြီ ဖြစ်သည့်အတွက် ရာသီပေါ်သီးနှံဖြစ်သည့် သရက်တင်ပို့မှု ပို၍အဆင်ပြေလာကြောင်း၊ ကုန်တင်ကား ငှားရမ်းခများလည်း ထက်ဝက်ခန့် သက်သာသွား သည်ဟု ခွါညိုသစ်သီးပွဲရုံပိုင်ရှင် ဦးစိုင်းခင်မောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ဒီနှစ် ဖရဲသီးဈေးကွက် မကောင်းခဲ့ပါဘူး။ ဖရဲသီးဈေးကွက်ကတော့ အကျအဆုံး များစွာနဲ့ ပြီးသွားတာပေါ့ နော်။ အဆုံးရှုံးများစွာနဲ့ ပြီးသွားတာပေါ့။ အဆုံးရှုံး ဘယ်လောက်ရှိလဲဆိုတာတော့ မသိဘူးလေ။ ပုံမှန်အားဖြင့် တော့ ရှုံးကြတယ်၊ မကိုက်ဘူး၊ စရိတ်ကြီးတယ်၊ လမ်းကြောင်းဝေးတယ်။ ဖရဲကားတွေ ပါးသွားတော့ သရက်က ပိုကောင်းသွားတာပေါ့။ ကားခ နည်းနည်း သက်သာတယ်။ ကားခ တစ်ဝက်လောက်  ကားခ ၁၂၀၊ ၁၃၀ ကနေ ၆၀၊ ၄၀ ဖြစ်သွားပြီလေ။ သရက်သီး အလားအလာကတော့ ကောင်းမှာပါ။ ဘာလို့ဆို သရက်သီး အထွက်နည်းတယ် လေ။ ဘယ်သူမှ သိပ်မလုပ်ထားကြဘူးလေ လမ်းကြောင်း အခြေအနေနဲ့ဆိုတော့။ အများကြီးလည်း မတင်ပို့နိုင် ဘူး။ ၁ ရက်ကို ၂ စီး၊ ၃ စီး၊ တန်ချိန်အားဖြင့်ကတော့ ၁ ရက်ကို တန် ၃၀ - ၅၀ ကြားပဲ ပို့လို့ရတယ်” ဟု ပြောသည်။

 ဖရဲသီးကားများကို တွေ့ရစဉ်

ယခင်က ဖရဲသီးကို ကျင်စန်းကျော့ - ဝမ်တိန် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် အဓိက တင်ပို့လျက်ရှိသော်လည်း ယခုနှစ်တွင် ရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲများကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း၊ မိုင်းလားနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် တင်ပို့ခဲ့ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

သို့သော် ထိုလမ်းကြောင်းသည် အချိန်ကြန့်ကြာမှုများ ရှိသည့်အပြင် ကုန်တင်ကားခ ငှားရမ်းရသည့် ဈေးနှုန်း လည်း အဆမတန် ကြီးမြင့်သည့်အတွက် ဖရဲကုန်သည်များနှင့် တောင်သူများ အရှုံးနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။

ပြည်တွင်းမှ ထွက်ရှိသည့် ဖရဲသီးကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ အဓိက တင်ပို့လျက်ရှိနေပြီး နှစ်စဉ် အောက်တိုဘာလမှ မေလအထိ တင်ပို့လျက်ရှိကြောင်း၊ ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဖရဲသီး တန်ချိန် ၁ သိန်းကျော် တင်ပို့ထားနိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၇

အမျိုးသားလုပ်သားများအပေါ်  မေလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်ကာ ပြည်ပထွက်ခွာ အလုပ်လုပ်ခွင့် ကန့်သတ်ချက်များ ရှိလာခြင်းကြောင့် တရားမဝင် နယ်စပ်ထွက်ခွာသည့် ဈေးကွက်နှင့် လူမှောင်ခိုကူးသော ဈေးကွက်များ ပိုမိုကြီး ထွားလာနိုင်ကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်နေသူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

ပြည်ပထွက်ခွာ အလုပ်လုပ်မည့် အမျိုးသားလုပ်သားများထဲ၌ အသက် ၂၃ နှစ်မှ ၃၁ နှစ်အတွင်းရှိ အမျိုးသားများကို ပြည်ပထွက်အလုပ်လုပ်ခွင့် ကန့်သတ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

တရားဝင် လုပ်သားစေလွှတ်သည့် လုပ်ငန်းအပေါ် ယခုကဲ့သို့ ကန့်သတ်လိုက်ခြင်းကြောင့် တရားမဝင်ဈေးကွက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာနိုင်ကာ တရားဝင်အေဂျင်စီများအနေဖြင့် ရရှိသော လုပ်သားဦးရေမှာ ယခင်ကထက် နည်းပါး သွားနိုင်သောကြောင့် တရားမဝင်ဘက်သို့ အသွင်ကူးပြောင်းလာနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံအခြေစိုက် Arakan Workers Organization မှ ဒါရိုက်တာ ကိုနိုင်အောင်အောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

၎င်းက “တရားမှုတွေကို ကန့်သတ်လိုက်တဲ့ အခါကြတော့ မတရားမှုတွေက ပိုပြီးတော့ ဈေးကွက်သဖွယ် ဖြစ်လာ တယ်။ ဈေးကွက်မှာ တစ်ခါ ရိုးရိုးမဟုတ်ဘူး။ တရားမဝင်တာကို အကြောင်းပြပြီးမှ တရားဝင်လိုလို၊ တရားမဝင် လိုလို ပုံစံမျိုး ဈေးကွက်တွေက ပိုများလာနိုင်တယ်။ ကုန်ကျစရိတ်တွေ ပိုများလာနိုင်လာတို့၊ နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ခြိမ်းခြောက်တာမျိုးတို့၊ တရားဝင်လုပ်နေတဲ့ ပွဲစားကရော တရားမဝင်အဖြစ် သွားနိုင်တယ်။ တရားမဝင် လုပ်နေ  တဲ့ ပွဲစားတွေကလည်း တရားမဝင်ထက် ပိုပြီးတော့ လုပ်နိုင်တယ်။ ဆိုတဲ့အဓိပ္ပါယ်က သူတို့ရဲ့ ဈေးကွက် တစ်ခုလို ဖြစ်သွားတာပေါ့။ တရားမဝင်လုပ်နေတဲ့ လူတွေရဲ့ ဈေးကွက်လည်း ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ တချို့က တရားဝင် လုပ်နေပေမယ့် တရားဝင်လမ်းကိုသွားမယ်ဆိုရင် သူ့မှာ လူဦးရေနည်းသွားနိုင်တယ်။ တရားဝင် နည်းလမ်းကို မသွားဘဲ တရားမဝင်နည်းလမ်းကို သွားမယ်ဆို လူဦးရေတွေ များနိုင်တယ်၊ ပိုက်ဆံတွေ ပိုများလာနိုင်တယ် ဆိုပြီး တော့ တရားဝင်လုပ်နေတဲ့ အေဂျင်စီတွေကလည်း တရားမဝင် အေဂျင်စီဘက်ကို ရောက်သွားနိုင်တယ်” ဟု ပြောသည်။ 

 ပြည်ပထွက်သွားသည့် အလုပ်သမားများကိုတွေ့ရစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံမှ လူငယ်၊ လူရွယ်များသည် ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ထွက်ခွာချင်သူ များပြားမှုကြောင့် တရားဝင် လုပ်သား စေလွှတ်သည့် လုပ်ငန်းအပေါ် ကန့်သတ်မှုမရှိခင် ကာလကတည်းက တရားမဝင် လမ်းကြောင်းများဖြင့် အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများသို့ ခိုးဝင်မှုသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရှိနေခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် ယခုကဲ့သို့ ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်လိုက်သည့်အတွက် မည်သည့် နည်းလမ်းဖြင့်မဆို ပြည်ပထွက်ခွာခွင့် ရရန် လုပ်ဆောင်လာကြမည်ဖြစ်ကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်နေသူများက သုံးသပ် သည်။

ထိုအခြေအနေ၌ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ နယ်စပ်ဒေသများတွင်လည်း လုံခြုံရေးမှာ ယခင်ထက် ပိုမိုတင်းကြပ် ချထားကြသောကြောင့် တရားမဝင် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းမှ ဝင်ရောက်ရေးမှာ ယခင်ထက် လွယ်ကူမည် မဟုတ် ကြောင်း မလေးရှားအခြေစိုက် ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဗဟို(CAR)မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညီညီလွင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ပြည်ပထွက်မည့် အလုပ်သမားများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “လူမှောင်ခိုကူးတဲ့ ဂိုဏ်းတွေပေါ့ သူတို့အတွက်ကတော့ အခွင့်အရေး ဖြစ်သွားမယ်။ နယ်စပ်ပိုင်းတွေမှာ ပိတ်ဆို့ မှုတွေ ရှိတယ်။ အရင်ထက်စာရင် ကင်းလှည့်တာတို့၊ ပိတ်ဆို့တာတို့၊ ဖမ်းဆီးတာတို့ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် လည်း ဒါက ဂိုဏ်းကြီးဖြစ်နေတာလေ။ ဒါက တစ်နှစ်တစ်နှစ်ကို လည်ပတ်ငွေက ဒေါ်လာ သန်းပေါင်း များစွာ ရှိတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလာဘ်စားမှုနဲ့ လာဘ်ထိုးမှုနဲ့ ဒီဥစ္စာကလည်ပတ်နေတာ ဆယ်စုနှစ် နှစ်စုလောက် ရှိပြီဆိုတော့ ဒါကို အလွယ်တကူ ရပ်တန့်ဖို့ကတော့သိပ်တော့ မလွယ်လှဘူးထင်တယ်။ ဒီအတိုင်းပဲ ရှိနေဦးမှာ အဖမ်းခံရတဲ့သူ တွေလည်းရှိမယ်၊ ရောက်သွားတဲ့ သူတွေလည်း ရှိမယ်။ အများစုကတော့ ရောက်သွားမယ်၊ အနည်းစုကတော့ အဖမ်းခံရမယ်” ဟု ပြောသည်။

ပြည်ပထွက်ခွာခွင့် ကိစ္စရပ်များ ပိုမိုအချိန်ယူ စိစစ်နိုင်ရန်နှင့် အခြား အခြေအနေများအရ အမျိုးသားများ ပြည်ပ ထွက်ခွာ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကို မေလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်ကာ ယာယီပိတ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်ပတ်ခန့်အကြာတွင် ပြည်ပအလုပ်ခေါ်စာများ ပြန်လည်လက်ခံနေသော်လည်း အသက်ကန့်သတ်ချက်ဖြင့် လက်ခံနေခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်မည့်အစား တိုင်းပြည်အတွင်း အလုပ်အကိုင် ရရှိရေးအတွက် စဉ်းစား ဆောင်ရွက် သင့်ကြောင်းလည်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်နေသူများက ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၆

ရွှေရောင်းဝယ်မှုကို အရေးကြီးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်ရန် သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနက ဥပဒေရေးဆွဲနေကြောင်း ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်း YGEA ထံမှ သိရသည်။

ပြည်တွင်းရွှေဈေးနှုန်း မြင့်တက်နေခြင်းနှင့် ဈေးနှုန်း မမှန်မကန် ရွှေရောင်းချနေမှုများကို အရေးယူနိုင်ရန်အတွက် ရွှေရောင်းဝယ်မှုကို အရေးကြီးဝန်ဆောင်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ရွှေဈေးကွက်အား ပြန်လည်ထိန်းနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု  ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်း(YGEA)ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမျိုးမြင့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အဲဒါက ရေးဆွဲနေပြီ မကြာခင် ဥပဒေ ထွက်လာမယ်။ ရွှေရောင်းဝယ်ခြင်းကို အရေးကြီးကုန်စည် ဥပဒေ အဖြစ် သတ်မှတ်တယ် အဲဒါအတွက် ဥပဒေ သီးခြားထွက်လာမယ်။ လေပတ်ကားတွေကို ထောင်ချ အရေးယူ မယ်ပေါ့။ ဆိုင်သမားလည်း တချို့ဆိုင်တွေ ဈေးနှုန်း မမှန်မကန် ရောင်းတာတွေ ရှိတယ်ပေါ့။ အဲဒါတွေ အရေး ယူမယ်ပေါ့။ အဓိကကတော့ လေပတ်ကားတွေပါပဲ။ အဲဒီဥပဒေက ထောင်ဒဏ်တွေပါတယ်ပေါ့။ အခုဟာက ဆိုင်သမားက မမှန်မကန် ရောင်းဝယ်ရင်လည်း ၃ လပဲ ယာယီအရောင်းပိတ်တာကိုး။ နောက်ပြီးရင် ပြန်ဖွင့်ပေး တာပဲ။ အဲဒီဥပဒေ ထွက်လာရင်တော့ ဆိုင်သမားကလည်း ဥပဒေနဲ့အညီ လုပ်ရမယ်။ ဘယ်သူတွေ ပါဝင်လဲဆို တော့ သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီးဌာနက ရေးဆွဲတာ။ အရင် ရှိပြီးသား ညွှန်ကြား ချက်တွေမှာ ဥပဒေပြစ်ဒဏ် ထပ်ထည့်တဲ့ဟာမျိုး ဖြစ်မှာပါ” ဟု ပြောသည်။

ရွှေထည်များကိုတွေ့ရစဉ်

ရွှေရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းကို အရေးကြီးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းအဖြစ် ဥပဒေထွက်ပေါ်လာချိန်တွင် ရွှေဈေးကစား ခြင်း၊ ရွှေဈေးနှုန်း မတည်မငြိမ်ဖြစ်ခြင်းများ ပပျောက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့နောက် ရွှေဈေးကစားသူများကို ထိုဥပဒေဖြင့် အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ရွှေရောင်းဝယ်ရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး ရွှေဆိုင်များနှင့် လုပ်ငန်းရှင်များကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးပြ၍ ထိန်းချုပ်နေမှုများ ရှိနေခြင်းကြောင့် ရွှေဆိုင်များက ရွှေဝယ်ယူရောင်းချရာ၌ ဘောင်ချာတွင် ဈေးတမျိုးရေးကာ ရောင်းချနေရကြောင်း သိရသည်။

ထို့အပြင် တချို့သော ရွှေဝယ်ရောင်းများက တရားမဝင်သဘောဖြင့် ရောင်းချနေကြရခြင်းနှင့် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရွှေတရားမဝင် တင်ပို့ခြင်းများ စသည့် မှောင်ခိုရောင်းဝယ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေသည်။

လက်ရှိ လုပ်ဆောင်နေသည့် ရွှေရောင်းဝယ်ရေးကို အရေးကြီးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းအဖြစ် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းရန် လုပ်ဆောင်နေခြင်းသည် ခဏတာအတွက်သာ မှောင်ခိုရောင်းဝယ်မှုများအပေါ် သက်ရောက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသုံးသပ်သူ ကိုနေခန့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရွှေထည်များကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “သက်ရောက်မှုကတော့ ရှိမှာပဲ။ အစိုးရက လုပ်တာဆိုတော့ သက်ရောက်မှုက မရှိဘဲ မနေဘူး။ ကောင်းကျိုးနဲ့ ဆိုးကျိုးဆိုတော့ ကျနော့်အမြင်ကတော့ ဆိုးဖို့ ပိုများမယ်ထင်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ထိန်းချုပ်ဖို့ မသင့်တဲ့ ပစ္စည်းတစ်ခုကို ထိန်းချုပ်လိုက်တဲ့ ပုံစံပဲပေါ့လေ။ ဘာဖြစ်လာမလဲဆိုတော့ နောက်ပိုင်းကျ presser များလာရင် ထပေါက်သွားမယ် အဲဒီလိုမျိုးပေါ့နော်။ ခဏတာအတွက် အသုံးဝင်ပါလိမ့်မယ်၊ ရေရှည်ကြီး တော့ ဘယ်လိုမှ အဆင်မပြေဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ နိုင်ငံရေးက ဘယ်လိုလာမလဲ မသိသေးဘူး။ တကယ်တမ်း ပြောရရင် ဒီဘက်ကို တအားကြီး ဖိအားပေးနိုင်တဲ့ အနေအထားမှာ မရှိသေးဘူး။ အရေးကြီး ကုန်စည်အဖြစ် သတ်မှတ်မယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ကြာခဲ့ပြီ ဘယ်နှလလောက်တောင် ရှိနေပြီလဲ။ ဘာတွေပပျောက်သွားနိုင်လဲဆိုတော့ အဓိကကတော့ မှောင်ခိုတွေမှာ အဓိက သွားထိမှာပေါ့။ နောက်ပြီးတော့ ဘာဖြစ်လာမလဲဆိုတော့ မြို့ပေါ်တွေ မှာတော့ များသောအားဖြင့်တော့ အရောင်းအဝယ် ရပ်တန့်သွားနိုင်တယ် ဈေးတန်းတစ်ခုမှာ။ ခဏပေါ့လေ။ အချိန် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိတော့ အရောင်းအဝယ်ရပ်တန့်သွား လိမ့်မယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်းရွှေဈေးနှုန်းသည် သမိုင်းတလျှောက် စံချိန်တင် အမြင့်ဆုံးအဖြစ် အကယ်ဒမီ မီးလင်းရွှေ တစ်ကျပ်သားလျှင် ငွေကျပ် ၄၉ သိန်းကျော်ကို ရောက်ရှိလာနေပြီ ဖြစ်သည်။

ထို့နောက် ရွှေနှင့် ပတ်သက်၍ ထိန်းချုပ်မှုများ လုပ်ဆောင်နေခြင်းသည် ကောင်းကျိုးထက် ဆိုးကျိုးများသာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပြီး လက်ရှိ ပြည်တွင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အခြေအနေများအရ တာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် ရွှေဈေးကွက်အပေါ် ဖိအားပေးနိုင်သည့် အနေအထားမရှိကြောင်း ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသူများနှင့် လုပ်ငန်း ရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၅

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများကြောင့် ရခိုင်တောင်သူများသည် လက်ရှိတွင် ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင် နေရခြင်းနှင့် ဓာတ်မြေဩဇာ၊ စက်သုံးဆီ အခက်အခဲများကြောင့် ယခုနှစ် မိုးစပါးစိုက်ပျိုးမှုနှုန်းသည် လျော့ကျမည်ဟု တောင်သူများထံမှ သိရသည်။

ယခင်က ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မိုးစပါးစိုက်ဧက ၁၁ သိန်းကျော်ရှိသော်လည်း အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တဖြည်း ဖြည်း လျော့ကျလာခဲ့ရာ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် စိုက်ဧက ၈ သိန်းကျော်ရှိခဲ့သည်။

ထို့နောက် ယခုနှစ်တွင် မိုးစပါးစိုက်ဧက အနေဖြင့် ၆ သိန်းခန့်သာ ရှိတော့မည်ဟု တောင်သူလယ်သမားများနှင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းရှင်များက ခန့်မှန်းနေကြသည်။

လက်ရှိတွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှု မရှိသည့် မြောက်ဦးနှင့် ကျောက်တော်မြို့နယ်တွင်သာ စပါးအများဆုံး စိုက်ပျိုးနိုင် မည်ဖြစ်ပြီး စစ်တွေ၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်နှင့် မောင်တောမြို့နယ်များရှိ တောင်သူများအနေ ဖြင့် တိုက်ပွဲကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာနေကြရခြင်း၊ လယ်ယာမြေများတွင် လက်နက်ကြီးကျည် ကျရောက်ထားခြင်းနှင့် မိုင်းအန္တရာယ်များကြောင့် စပါးစိုက်ပျိုးမှု လုပ်ဆောင်နိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း မြောက်ဦးမြို့နယ် ဓညဝတီ တောင်သူလယ်သမားအသင်းချုပ်မှ အတွင်းရေးမှူး ဦးမောင်သိန်းလှက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

AA တပ်ဖွဲ့ကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “လက်ရှိ မြေပြင် အနေအထားအရ ရခိုင်တစ်ပြည်နယ်လုံးရဲ့ စိုက်ဧကက ၁၁ သိန်းရှိပါတယ် မြို့နယ်စာရင်း အရ။ ဒါပေမယ့် ကျန်ခဲ့တဲ့နှစ်ကတော့ ၁၁ သိန်းကျော်မှာ ၈ သိန်းကျော်လောက် စိုက်နိုင်ခဲ့တယ်။ အခု ဒီနှစ် လာမယ့် မိုးရာသီမှာကျတော့ အလွန်ဆုံး စိုက်နိုင်ရင် ၆ သိန်းပါပဲ။ အများဆုံး စိုက်ပျိုးနိုင်တာကတော့ မြောက်ဦး တို့၊ ကျောက်တော်တို့ကတော့ အခု ဘာမှ တိုက်ပွဲလည်း မရှိတဲ့အခါကျတော့ အများဆုံး ဒီထဲမှာ စိုက်ဧကလည်း များတယ်လေ။ ပုဏ္ဏားကျွန်းတို့ဆိုလည်း မစိုက်နိုင်ဘူး။ ရသေ့တောင်တို့၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တောတို့ဆို ပိုဆိုး။ ပုဏ္ဏားကျွန်းက တစ်မြို့လုံး၊ တစ်ပြည်လုံးကိုက ရွာပေါင်း ၃၀၊ ၄၀၊ ၅၀ လောက်က ကိုယ့်ရွာမှာ မရှိဘူး။ လယ်စိုက် ဖို့ကို မစဉ်းစားနိုင်သေးဘူး။ စစ်တွေမြို့နယ် ဘာမှလုပ်လို့ မရဘူး။ ပေါက်တောမှာဆို လက်နက်ကြီးတွေ ကျထား တယ်။ မိုင်းအန္တရာယ် အများကြီး။ ဘယ်သူမှ မရှင်းလင်းကြပါဘူး။ ပြောမယ်ဆိုရင် သူတို့က ကျန်ခဲ့တဲ့နှစ်က မိုးစပါးတွေလည်း မရိတ်သိမ်းနိုင်သေးဘူး။ ဒီအတိုင်းပဲ ဖျက်စီးခံလိုက်ရတာများတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၏ စပါးအများဆုံး စိုက်ပျိုးရာ ဒေသဖြစ်သည့် မြောက်ဦးနှင့် ကျောက်တော်မြို့နယ်တွင် ယခုနှစ်၌ ဧက ၁ သိန်းစီ စိုက်ပျိုးမှုရှိနိုင်ပြီး မင်းပြား၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်မြို့နယ်တို့တွင်တော့ စိုက်ဧက အနည်းငယ် သာ ရှိမည်ဟု သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု လမ်းကြောင်းများ ပိတ်ထားသည့်အတွက် စပါးစိုက်ပျိုး ရန် လိုအပ်သည့် စက်သုံးဆီနှင့် ဓာတ်မြေဩဇာ စသည့် သွင်းအားစုများလည်း ဈေးနှုန်း အဆမတန် မြင့်တက် လျက်ရှိနေပြီး ဝယ်ယူရခက်ခဲသည့် အခြေအနေဖြစ်နေသည်။

ထို့နောက် တချို့သော တောင်သူများသည် ပြန်လည်စိုက်ပျိုးရန် အရင်းအနှီးနှင့် မျိုးစပါးများလည်း မရှိကြောင်း ရခိုင်တောင်သူ ဦးကျော်လှက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တောင်သူများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ရခိုင်ဒေသမှာ ဘယ်လိုဖြစ်နေလဲဆိုတော့ အမြဲတမ်းလုပ်နေတဲ့ တောင်သူတွေက ဒီအချိန်မှာ ကျန်ခဲ့တဲ့ နှစ်က ရိတ်သိမ်းထားတဲ့ စပါးတွေက အခု လက်ထဲမှာ ရှိနေတယ်၊ ရောင်းလို့မရဘူး။ ဈေးမရှိဘူး။ အခုလုပ်ရမယ့် လယ်ရဲ့ ကိစ္စမှာက ရေနံဆီ ခက်တဲ့ကိစ္စ၊ မြေဩဇာ မရှိတဲ့ကိစ္စတွေကြောင့် အခုထိ လယ်သမားတစ်ယောက်မှ လယ်ကို ဘယ်လိုလုပ်မယ်ဆိုတာ အခုထိ ဆုံးဖြတ်ချက် မချနိုင်သေးဘူး။ နေရာဒေသအလိုက် တချို့ဆိုရင် မြေဆီ ဈေးတွေ ပြန်ကျရင်တောင်မှ ကိုယ့်လယ်ကို သွားမစိုက်နိုင်တဲ့ နေရာဒေသတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဥပမာ ပေါက်တောနယ်တို့ဆိုရင် လယ်ကို မလုပ်နိုင်တော့ဘူး။ တိုက်ပွဲရှိနေတဲ့ စစ်တွေမြို့နယ်ဆိုရင်၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တောနယ်က လူတွေဆိုလို့ရှိရင် အဲဒီနေရာမှာ သွင်းအားစုတွေ ရှိရင်တောင်မှ အခြေအနေမပေးလို့ တချို့နေရာတွေမှာ လုပ်နိုင်တဲ့အနေအထား မတွေ့ရဘူး။ မျိုးစပါးတွေကလည်း လယ်သမားတွေမှာ တချို့လယ် သမားတွေက မျိုးစပါးကို မပြောပါနဲ့ မရိတ်ရတဲ့ လယ်သမားတွေ ရှိတယ်။ နောက်ပြီးတော့ အချိန်အခါ လွန်ပြီးမှ ရတော့ မျိုးစပါးတွေလည်း ရှားပါးနေပြီ လူတိုင်းမှာ မရှိပါဘူး။ မရှိတဲ့သူက များတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် ဓာတ်ဆီ ၁ ပေပါလျှင် ငွေကျပ် ၅ သိန်းခန့်သာရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် ငွေကျပ် ၁၈ သိန်းကျော်နှင့် ဓာတ်မြေဩဇာ ၁ အိတ်လျှင် ၁ သိန်းကျပ်မှ လက်ရှိတွင် ၂ သိန်းကျပ် ဖြစ်နေပြီး ဝယ်ယူ၍ပင် မရကြောင်း သိရသည်။

ထိုသို့ သွင်းအားစုဈေးနှုန်းများ အဆမတန် မြင့်တက်နေခြင်းကြောင့် စပါးစိုက်ပျိုးမှု ကုန်ကျစရိတ်လည်း မြင့်တက် လာမည်ဖြစ်ပြီး ယခင်က ၁ ဧကလျှင် ငွေကျပ် ၅ သိန်းခန့်သာ ကုန်ကျသော်လည်း ယခုနှစ်တွင် ငွေကျပ် ၁၀ သိန်း ခန့် ကုန်ကျသွားနိုင်သည်ဟု တောင်သူများက ပြောသည်။