CNI New

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၂

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA) ဌာနချုပ် လိုင်ဇာမြို့မှာ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း နွေဦးတော်လှန်ရေး လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ ဆုံဆည်းကာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးကြခြင်းက စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေး မည်သို့ ဖြစ်တည် လာနိုင်သလဲဆိုသည့်အပေါ် စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များက သုံးသပ်လျက်ရှိနေကြသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လနှင့် ဩဂုတ်လများအတွင်း KIA ဌာနချုပ်သို့ ချင်းညီနောင်အဖွဲ့(CB)၊ ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(KNDF)၊ ယောတပ်တော်၊ မြင်းခြံ PDF၊ NUG ဝန်ကြီးများ၊ နာဂလက်နက်ကိုင်များ စသည့် နွေဦးတော် လှန်ရေး အင်အားစုများ ဆုံဆည်း၍ KIA နှင့်တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

KIA ဌာနတွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ စုနေခြင်းက ၎င်းတို့အနေဖြင့် ဆုံးရှုံးလိုက်ရသည့် နယ်မြေများ အရေးကိစ္စနှင့် စုပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးကိစ္စတို့ကို ဆွေးနွေးနိုင်ကြောင်း လီဆူအမျိုးသားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလီပေါ်ရဲ့က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “လူထုက အရင်တုန်းကနဲ့ မတူတော့ဘူး။ ရွေးကောက်ပွဲ ကာလမှာတော့ သူတို့ ဒီစစ်ဆင်ရေးတွေ ဘာတွေ လုပ် ပြီးမှတော့ သူတို့ ဒီနည်းနည်းတော့ အနှောင့်ယှက်တော့ ပေးနိုင်တယ်လေ။ ဒါပေမယ့် ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးသွား ရင်တော့  အဲဒီအချိန်မှာ ပြည်သူ့အစိုးရ၊ ရွေးကောက်ခံ အစိုးရ၊ ရွေးကောက်ခံ ကိုယ်စလှယ်တွေ တက်လာရင်တော့ သူတို့အနေနဲ့တော့ နည်းနည်းတော့ ကျနော်တို့ တပ်မတော်ဘက်က ထိုးစစ်တွေ အများကြီး ဆင်နေတာပေါ့။ သိမ်း ထားတဲ့ နယ်မြေတွေလည်း တချို့က လက်လွတ်ဆုံးရှုံးလာမယ့် အခြေအနေတွေ အများကြီးရှိတာကို အခုလည်း ဒါ ရှေ့လျှောက်ပြီးမှ သူက ဆုံရှုံးမယ့် အခြေအနေတွေ အများကြီးရှိတယ်လေ။ အဲဒါကြောင့် သူတို့က အခု အခြေ အနေ သိပ်မဟန်တော့လို့ ဒါ သူတို့စုပြီးမှ တိုင်ပင်နေတဲ့ သဘောရှိမှာပေါ့။ စစ်ဆင်ရေး နယ်မြေ အများကြီး ဆုံးရှုံး လာပြီလေ။ ရှင်းရှင်းပြောရင် ဗန်းမော်လည်း ဆုံးရှုံးသွားပြီး။ နောက် ဒီဘက်က ကျနော်တို့ တနိုင်းဘက်က အကုန် လုံး တော်တော်များများလည်း သူတို့ဆုံးရှုံးလိုက်ရတဲ့ နယ်မြေတွေ အများကြီး ဖြစ်လာတဲ့အခါကြတော့ နဂိုက ကိုယ့်ထီးကိုယ့်နန်း ကိုယ်တစ်ဦးတည်း တစ်ဖွဲ့တည်းနဲ့ လုပ်လို့ရတယ်ဆိုပြီးမှ လုပ်ကြတာကို အဲလို လုပ်လို့ မရဘူး လေ။ အခုမှပဲ သူတို့က ပူးပေါင်းပြီးမှ ပူးပေါင်းအင်အားနဲ့ လုပ်မယ်ဆိုပြီးမှ ဒါ သူတို့ ဆွေးနွေးတဲ့ အပိုင်းတော့ ရှိမှာ ပေါ့”ဟု ပြောသည်။

KIA ခေါင်းဆောင် ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးဂွမ်မော်နဲ့ ယောတပ်တော်အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

KIA သည် နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို လက်နက်ခဲယမ်း အပါအဝင် စစ်သင်တန်းများ၊ နေထိုင်နိုင်ရေးတို့ ကို ထောက်ပံ့ကူညီပေးနေသလို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း စစ်ဆင်ရေးများတွင်လည်း ပူး ပေါင်း တိုက်ခိုက်နိုင်ရေး ထောက်ပံ့ပေးလျက်ရှိသည်။

KIA ဌာနတွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ စောစောစီးစီး ကြိုတင်စုစည်း နေခြင်းက ရွေးကောက်ပွဲကာလ အခြေအနေအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုထက် အသက်ရှင် ရပ်တည်နိုင်ရေးအပေါ် ညှိနှိုင်းခြင်းမျိုးဖြစ်နိုင်ကြောင်း သေနင်္ဂမဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအဖွဲ့မှ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဦးသိန်းထွန်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အခု လောလောဆယ်မှာတော့ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းမှာရှိတဲ့ စစ်ရေး အခြေအနေအရ ကာကွယ်ရေးနဲ့ လုံခြုံရေး ကောင်စီက ပြန်ပြီးတော့ ကိုင်တွယ်ထားတဲ့ အချိန်မှာ စစ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာ နည်းနည်းတော့ တောက်လျှောက် ဖိဖိစီးစီး လုပ်လာတဲ့ နေရာတွေ အသာရတယ်။ တချို့မြိုတွေလည်း ပြန်ပြီးတော့ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီ။ သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်သွားတဲ့ အခါကြတော့ ဒီလိုမျိုး စုဖွဲ့တယ်ဆိုတာဟာ နောက်ဆုံး သူတို့အတွက် နောက်ဆုံး ခုခံကာကွယ်ရေး အင်အားစုတွေ ခုခံကာကွယ်ရေးအတွက် တစ်ခုကြံစည်နေတာမျိုးများ ဖြစ်မလား၊ ရွေးကောက်ပွဲလည်း နီးလာတဲ့ ကာလမျိုးမှာ ရွေးကောက်ပွဲကို အနှောင့်အယှက်ပြုဖို့များ စဥ်းစားမလားပေါ့ ကျန်တဲ့အပိုင်းတွေက အများကြီး ဖြစ် နိုင်တာပေါ့လေ။ သူတို့ရဲ့ နေရာတွေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ဖြစ်မသွားအောင်လို့ စုပေါင်းပြီး ကာကွယ်နေတဲ့ပုံစံမျိုး သဘော သက်ရောက်နေပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့က နည်းနည်းလေး ကြားထဲမှာ အချိန်ကာလ ခြားနေသေးတာကို စောစောစီးစီး ကြိုစုနေတယ်ဆိုတာမျိုးက ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာထက် လက်ရှိမှာ သူတို့ရဲ့ အသက်ရှင်လျက် ရပ်တည်ဖို့နဲ့ ဘယ်လို ဆက်သွားမလဲဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးနဲ့ အဓိက ညှိတာမျိုးလို့ သုံးသပ်ပါတယ်”ဟု ပြောသည်။

NUG နဲ့ ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

လက်ရှိ KIA ဌာနချုပ်တွင် AA၊ နာဂလက်နက်ကိုင် ENDA/ENNO၊ NUG၊ NUCC၊ CNF၊ ABSDF၊ PDF တို့ အခြေချ စုဖွဲ့လျက်ရှိကြောင်း နီးစပ်သူများက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC)က စီစဉ်လျက်ရှိသည်။

အဆိုပါ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်နှင့် ရွေးကောက်ပွဲအလွန် မြန်မာနိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းကို တွက်ဆ၍ KIA သည် နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို ဆုံဆည်းစေကာ စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးကို ပြင်ဆင်နေကြောင်း နီးစပ်သူများက ပြောသည်။

တခြား တစ်ဖက်မှာတော့ KIA သည် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးရန်အတွက် ကမ်းလှမ်းမှုများရှိနေ သလို နှစ်ဖက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနိုင်ရေး နေရာကို ညှိနှိုင်းနေကြကြောင်း နှစ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများဖြင့် နီးစပ်သူများ က ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၁

မြန်မာ့တပ်မတော် အနေဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှုကို ကချင်ပြည်နယ်၊ မြစ်ကြီးနားမြို့မှာ တွေ့ဆုံမည်ဆိုလျှင် လက်ခံ ဆွေးနွေးမည်ဟု ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA/KIO)မှ ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွမ်မော်က ပြောသည်။

ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂွမ်မော်သည် ဘီဘီစီ၏ မေးမြန်းမှုကို အထက်ပါအတိုင်း ပြန်လည် ဖြေကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

၎င်းက “ KIO ရဲ့ သဘောထားကတော့ Online ဆွေးနွေးမှု မဟုတ်ဘဲ(တကယ် ဆွေးနွေးလိုသော ဆန္ဒရှိတယ်ဆို ရင်) မြစ်ကြီးနားမှာ တွေ့ဆုံဖို့အတွက် KIO ရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ စေလွှတ်ပါ့မယ်လို့ အကြောင်းပြန်ကြားခဲ့ပါ တယ်။ KIO ကို ပြန်ပြီး အကြောင်းပြန်ကြားမှု မရရှိခဲ့ပါဘူး”ဟု ပြောသည်။

KIA သည် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးလိုကြောင်း ကချင်ငြိမ်းချမ်းရေးအကျိုးတော်ဆောင်အဖွဲ့(PCG) မှတဆင့် ဆက်သွယ် လာခဲ့ကြောင်း၊ မြန်မာ့တပ်မတော်ဘက်က ဗန်းမော်တိုက်ပွဲ ပြင်းထန်နေသည့်အတွက် နောက်မှ ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ဟု အကြောင်းပြန်ကြားခဲ့ကြောင်း နေပြည်တော်နှင့်နီးစပ်သော သတင်းရင်းမြစ်များက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီးဂွမ်မော်က “ KIO ကနေ စတင် ကမ်းလှမ်းတာ မဟုတ်ပါဘူး။ မနှစ်တုန်းက နေပြည်တော်မှာ ကျင်းပ တဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး စကားဝိုင်းအပြီးမှာ နေပြည်တော်ကနေ PCG (ငြိမ်းချမ်းရေး အကျိုးဆောင်အဖွဲ့)ကို စကားအမှာ ပါးပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ထို့နောက် လွန်ခဲ့သည့် လပိုင်းက ထပ်မံ၍ PCG ကနေတဆင့် မေးခဲ့သည့်အတွက် KIO ၏ သဘောထားမှာ ယခင် အတိုင်းဖြစ်ကြောင်း အကြောင်းပြန်ကြားထားသည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

နေပြည်တော်နှင့်နီးစပ်သူတချို့ကတော့ KIA က နေပြည်တော်မှာ ကျင်းပသည့် Peace talk ဆွေးနွေးပွဲမှာ တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးလိုသည်ဟု PCG ကို စေလွှတ်၍ စကားပါးခဲ့ကြောင်း၊ တပ်မတော်ဘက်က ဗန်းမော်တိုက်ပွဲ ဖြစ်နေသည့် အတွက် ဆွေးနွေးလိုပါက Online ကနေ စဆွေးနွေးကြည့်ရန်နှင့် ယုံကြည်မှုရလာမှ ခေါင်းစဉ်ညှိပြီး In Person  ဆွေးနွေးရန် အကြောင်းပြန်ခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။ 

လက်ရှိတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် KIA ကြား ဗန်းမော်မြို့သိမ်း တိုက်ပွဲ ပြင်းထန်နေသည်။

အလားတူ KIA သည် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို တိုက်ခိုက်နေသော တခြားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုများအား လက်နက်ခဲယမ်းများ ထောက်ပံ့ပေးနေသလို ပူးတွဲ၍ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးတို့ဘက်မှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ကို တိုက်ခိုက်လျက်ရှိနေသည်။

CNI New

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၁

အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD) အစိုးရလက်ထက်က နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်ဖျက်ပုန်ကန်မှုဖြင့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရ ပြီးနောက် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်မရှိကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတော်သမ္မတမှ ပယ်ဖျက်ပြီး ခွင့်ပြုမှ မိမိအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရရှိမည်ဟု ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ရသေ့တောင်မြို့တွင် ၂၀၁၈ ဇန်နဝါရီလအတွင်းက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ရခိုင်ဘုရင့်နိုင်ငံတော် အချုပ်အခြာအာဏာ ကျဆုံးခြင်း ၂၃၃ ကြိမ်မြောက် အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားတွင် ဒေါက်တာအေးမောင်၏ ဟောပြောချက်များက နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှုမြောက်သည်ဟုဆိုကာ NLD အစိုးရက ဖမ်းဆီးထောင်းချခဲ့သည်။

ထို့နောက် NLD အစိုးရက ဒေါက်တာအေးမောင်အား နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်ဖျက်ပုန်ကန်မှု ပုဒ်မ ၁၂၁၊ ၁၇၁၊ ၁၇၂ နှင့် နိုင်ငံတော်အကြည်အငြိုပျက်စေမှု ပုဒ်မ ၅၀၅(က)၊ ၅၀၅(ခ) တို့ဖြင့် တရားစွဲဆိုကာ ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ချမှတ် ခဲ့သလို လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ်မှ ပယ်ဖျက်ပြီး နောက်နောင် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ရွေးကောက်တင် မြှောက်ပိုင်ခွင့်မရှိကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ 

ဒေါက်တာ အေးမောင်၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၊ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်တို့ကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ဒေါက်တာအေးမောင်သည် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဖြင့် လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။ 

ထို့ကြောင့် လက်ရှိ ယာယီသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူထားသော ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၀၄ (က)အရ လွတ်ငြိမ်းပေး၍ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရောက်ခွင့်ပြုမှ မိမိအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝင် ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရမည်ဟု ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP)ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။ 

ဒေါက်တာအေးမောင်ကို ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ခွင့်မရှိကြောင်း ကြေညာထားစဉ်

၎င်းက “အန်ကယ်တို့ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ပိုင်ခွင့်ကတော့ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်အရ မရှိဘူးပေါ့။ ပြစ်မှုကတော့ နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်ဖျက် ပုန်ကန်မှုနဲ့ ဖွင့်တာကိုဗျ။ ၈၈(က)ကိုလေ အခု အန်ကယ်တို့ ပြောနိုင် တာက အဲဒီဟာလေးကို ပြစ်မှုမြောက်၏မမြောက်၏ပေါ့ဗျာ။ ပြန်စိစစ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။ နိုင်ငံတော်ဘက်က လုပ် ပေးနိုင်ကြမယ့် လုပ်ပေးရမယ့်အပိုင်း ရောက်သွားပြီလို့ သုံးသပ်တာပေါ့။ အခြေခံဥပဒေပါ ပေးထားချက် ၂၀၄(က) မှာ မည်သည့် ပြစ်မှုမဆို ပြစ်ဒဏ်ကို လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးလို့ရတာပေါ့ အဲတော့ နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီးဘက်က ဘယ်လို သွားမှာလဲ မပြောတတ်ဘူး။ သူ့ဘက်က ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ နိုင်ငံ ရေး အင်အားစုတွေဘက်က အမှုသွား အမှုလာပေါ် ပြန်သုံးသပ်ပြီးမှ တကယ်တမ်း ပြစ်မှု ကျူးလွန်ခြင်း ရှိ/မရှိ ပေါ့ဗျာ။ ကျနော့် အမှုမှာ တကယ်လို့များ ၂၀၄(က)နဲ့ ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းခွင့် ပေးခဲ့လို့ရှိရင်လေ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ကျနော်တို့ ပါလာနိုင်မယ်လို့တော့ ထင်ပါတယ်။ အဲတာကလည်း နိုင်ငံတော်သမ္မတကြီးနဲ့ပဲ တိုက်ရိုက် သူ့ရဲ့ အနေအထားနဲ့ ဆိုင်သွားပြီလို့ ပြောချင်တာပေါ့”ဟု ပြောသည်။

ဒေါက်တာအေးမောင်သည် ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP)ကို ထူထောင်ပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်ထား‌သော ရွေးကောက်ပွဲတွင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဝင်ရောက်အရွေးချယ်ခံရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၁

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) အတွက် မြေရှားသတ္တုထွက်ရှိရာ ဒေသများသည် နိုင်ငံရေးအရ နိုင်ကွက် ဖြစ်သည့်အတွက် တော်ရုံနောက်ဆုတ် မပေးနိုင်ကြောင်း စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များက CNI သတင်းဌာန သို့ ပြောသည်။

ကချင်ပြည်နယ်ထဲရှိ မြေရှားသတ္တု ထွက်ရှိသည့် နေရာဒေသ အားလုံးနီးပါးကို KIA က စစ်ရေးဖြင့် သိမ်းပိုက် ရရှိထားခြင်းဖြစ်ပြီး ဒေါ်လာဘီလျံချီ တန်ကြေးရှိသည့်အတွက် မြန်မာ့တပ်မတော်ဘက်မှလည်း ပြန်လည်ရယူရန် စစ်ရေးများ ဖော်ဆောင်လာနိုင်ကြောင်း ၎င်းတို့က သုံးသပ်သည်။

ထို့ကြောင့် မြေရှားသတ္တုရှိရာ ဒေသများ၌ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် KIA အကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်လာနိုင်ဖွယ်ရှိ ကြောင်း တရုတ်-မြန်မာအရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အဲဒါကတော့ သိပ်မလွယ်ဘူးထင်တယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ မြေရှားဒေသ အများအပြားက ကျမ သိသလောက်ပေါ့နော်။ ကျမတို့လည်း အဲဒီဒေသတွေမှာ နေလာခဲ့တာကို။ ပန်ဝါတို့ ကန်ပိုက်တီတို့မှာ နေလာဖူး တော့ တရုတ်နဲ့ ကပ်နေတယ်။ တရုတ်နဲ့ ကပ်နေတော့ ဗုံးကြဲဖို့တို့၊ လက်နက်ကြီးပစ်ဖို့တို့ ဘာတို့တော့ တော်တော် ခက်တယ်။ ဘာလို့ဆို တရုတ်ကလည်း ကျိန်းထားတာကို။ သူ့ဘက်ကို လက်နက်ကြီးကျကျ၊ ဗုံးကျကျ သည်းငြီးမခံ ဘူးလို့ ပြောထားတာ ဖြစ်တာကို။ ဒါကြောင့်မို့လို့ အဲဒီဟာတော့ သူတို့တော်တော် ခက်မယ်ထင်တယ်။ အဲဒါက တော့ KIA ကလည်း သူ့ရဲ့ နိုင်ဖဲဖြစ်တာကို။ တော်ရုံနဲ့ ဆုတ်ပေးလိမ့်မယ် မထင်ဘူး။ စစ်တပ်နဲ့ KIA တို့ရဲ့ ကိုင်တွယ်မှုကတော့ စစ်တပ်ကတော့ အပြတ်ပြန်တိုက်မှာပေါ့။ ဒါပေမယ့် KIA ကလည်း ပေးလိမ့်မယ် မထင်ဘူး။ အဲဒီတော့ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းလာနိုင်တာတွေရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

မြေရှားသတ္တုတွေ သယ်နေစဉ်

မြေရှားသတ္တုဆိုသည်မှာ ကမ္ဘာအနှံ့အပြားရှိ စမတ်ဖုန်းများ၊ လျှပ်စစ်ကားများ၊ လက်နက်စနစ်များ၊ တိုက်လေယာဉ် များ၊ နည်းပညာမြင့် ပစ္စည်းများ စသည်တို့၌ မရှိမဖြစ် အသုံးပြုကြခြင်းဖြစ်သည်။

မြေရှားလုပ်ကွက်ပေါင်း ၃၀၀ နီးပါး ရှိနေသည့် ပန်ဝါဒေသ အပါအဝင် ကချင်ပြည်နယ်ထဲမှ မြေရှားသတ္တု ထွက်ရှိ ရာ ဒေသများကို KIA မှ သိမ်းပိုက်ထားနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာတွင် မြေရှားထုတ်လုပ်သည့် ထိပ်တန်း ၃ နိုင်ငံမှာ တရုတ်၊ အမေရိကန်နှင့် မြန်မာတို့ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် တရုတ်က ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး၊ အမေရိကန်က ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းကျော်နှင့် မြန်မာက ၈ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ထုတ်လုပ်ခဲ့ ကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့အခြေစိုက် statista အဖွဲ့က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြေရှားသတ္တုများသည် နိုင်ငံတော်ပိုင် ဖြစ်သည့်အတွက် ခွဲဝေမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ညှိနှိုင်းကြရမည့် သဘောရှိ ကြောင်း တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ) အမျိုးသားများဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ (TNDP)မှဥက္ကဋ္ဌ စိုင်းဋ္ဌေးအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “မြေရှားလည်း မိုးမောက်နား တစ်လျှောက်ကလည်း ထွက်တယ်လေ။ တပ်မတော်ဘက်က ပြန်လည် သိမ်းပိုက်ဖို့ ကြိုးစားနိုင်တယ်လို့ ယူဆတာပေါ့။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒါက နိုင်ငံတော်ပိုင် ပစ္စည်းတွေလေ။ ဒါက နိုင်ငံတစ်ခုလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ သတ္တုသိုက်လို့ ဆိုကြပါစို့။ အဲဒါကြတော့ resource sharing တွေ ဘာတွေ ညှိနှိုင်းကြရ မှာပေါ့ ခွဲဝေမှုတွေနဲ့” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာဘက်မှ တရုတ်ကို တင်ပို့သည့် မြေရှားသတ္တုသည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် တန်ချိန် ၄၂၀၀ ရှိခဲ့ပြီး ချီဖွေနှင့် ပန်ဝါမှာ KIA နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသောကာလ အောက်တိုဘာလ၊ နိုဝင်ဘာနှင့် ဒီဇင်ဘာလ သုံးလ အတွင်းမှာ တန်ချိန် ၃၃၀၀ ကျော်ပဲ တင်ပို့နိုင်တော့ကြောင်း ပြည်တွင်းသတင်းဌာနများက ဖော်ပြထားကြသည်။

ထို့ပြင် ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းက အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မြေရှားသတ္တုရရှိရေးအတွက် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA)နှင့် ဆွေးနွေးဖွယ်ရှိသည်ဟု ရိုက်တာမှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ မြေရှားသတ္တုများ တရုတ်ထံသို့ ရောက်ရှိနေသည့် အခြေအနေကို လမ်းကြောင်း လွှဲပြီး ထိုမြေရှားသတ္တုများကို ရယူရန် ရည်ရွယ်ထားသည်ဟု သတင်းရင်းမြစ် ၄ ဦးက ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာမှ ဖော်ပြထားသည်။

မြေရှားတူးဖော်မှုနဲ့လက်နက်ကိုင်ကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် မြေရှားသတ္တုနှင့်ပတ်သက်၍ တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့ အားပြိုင်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သလားဟု ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပမှ စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များကြား မေးခွန်းထုတ်မှုရှိနေကြသည်။

ထိုအခင်းအကျင်းသည် KIA ဘက်မှ ၎င်းအပေါ် တရုတ်၏ ဖိအား ပိုမိုမများ လာစေရန်အတွက် နိုင်ငံရေး ရေချိန် ညှိသည့် သဘောဖြစ်ကြောင်း NCA ထိုးထားသည့် ပအိုဝ်းအမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (PNLO-NCA/S) မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်မှူးကြီး ခွန်ဥက္ကာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော် ထင်တာတော့ ဗမာပြည်မှာရှိတဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေထဲမှာ အမေရိကန်နဲ့ နီးစပ်တယ်။ အမေရိကန် ကလည်းပဲ ချဉ်းကပ်တယ်။ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားတွေ ဘက်ကလည်း ချဉ်းကပ်တဲ့အဖွဲ့က KIO/KIA တစ်ဖွဲ့ပဲ ရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် KIO/KIA အနေနဲ့ သူ့ချုပ်ကိုင်မှုအောက် ရောက်သွားတဲ့ မြေရှားတွေကို အကြောင်းပြပြီးတော့ ထရမ့်အစိုးရက ဝယ်ချင်တာ မဝယ်ချင်တာ တစ်ပိုင်းထား၊ ဝယ်လို့ လက်တွေ့ ဖြစ်၊မဖြစ်တာ တစ်ပိုင်းထား။ အာရုံ စူးစိုက်မှုရအောင် အဲဒီအကြောင်းပြချက်နဲ့ အဆက်အသွယ်ရအောင် ကြိုးပမ်းတဲ့ သဘောလို့ ယူဆပါတယ်။ လောလောဆယ် content ရှိတဲ့အပေါ်မှာ နားထောင် ပေးလိုက်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ အဲဒီလို နားထောင်ပေး တယ်၊ ဒီအဆက်အသွယ် ရှိတယ်ဆိုရင် တရုတ်က မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့တွေ အပေါ်မှာ သူလုပ်နေတဲ့ ဖိအားတွေကို တော်တော်များများက ဖိအားပေးခံရတာရှိတယ်။ KIO/KIA ကလည်း ဖိအားပေးခံရတာ ရှိပါတယ်။ ဒီဖိအားပေး ခံရတဲ့ အပေါ်မှာ check and balance လုပ်ဖို့ပေါ့လေ။ အမေရိကနဲ့လည်း အဆက်အသွယ်ရှိတယ်၊ အမေရိက လည်း စိတ်ဝင်စားတယ်ဆိုတာကို နိုင်ငံရေး ရေချိန်ညှိတဲ့ သဘောလို့ပဲ ကျနော်ယူဆတယ်” ဟု ပြောသည်။

ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့ကို အဆိုပြုထားသည့် အဆိုပြုချက်များအနက် တစ်ချက်မှာ မြန်မာ့တပ်မတော် အနေဖြင့် KIA နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးယူရန် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်အောင် တိုက်တွန်းရေးဖြစ်ပြီး အခြားအဆိုပြုချက် တစ်ခုမှာ အမေရိကန်အနေဖြင့် KIA နှင့် တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးရေးဖြစ်သည်။

နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ပြီးနောက် ၃ နှစ်ကျော် ကာလအတွင်း မြေရှားသတ္တုတရားမဝင် တင်ပို့ရောင်းချမှုမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁.၄ ဘီလျံ ဝင်ငွေရခဲ့ကြောင်း Global Witness အဖွဲ့ က ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ သည်။

ထိုထဲကမှ ရာနှုန်းပြည့် နီးပါးသည် တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် ပန်ဝါဒေသ အပါအဝင် ကချင်အထူးဒေသ(၁) ထဲမှ လာသည့် မြေရှားများဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

CNI News
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၀

ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ(PPP)ကနေ နုတ်ထွက်ကြောင်း အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဒေါက်တာမျိုးဆက်သွေးက ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၀ ရက်တွင် တရားဝင် ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့သည်။

ဒေါက်တာမျိုးဆက်သွေးသည် ပါတီကနေ နုတ်ထွက်ကြောင်း ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁၀ ရက်က တရားဝင် ပါတီသို့ စာတင်ခဲ့သည်။

ဒေါက်တာမျိုးဆက်သွေးက “ ကျနော်က မာနတွေ ခဝါချပြီး ပါတီအတွက် ပြန်လာတာတောင် ပါတီဥက္ကဋ္ဌနဲ့ CEC တွေက အသိမှတ်မပြုရင် ကျနော့်ဘက်ကလည်း Bye ပါပဲ။ အချို့ အချို့သော သူတွေအတွက်တော့ အားနာပါ တယ်လေ”ဟု သူ၏ လူမှုကွန်ရက်မှာ ရေးသားထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ဒေါက်တာမျိုးဆက်သွေးသည် PPP ပါတီကနေ မည်သည့် ပြဿနာကြောင့် နုတ်ထွက်ခဲ့သည်ကိုတော့ မသိရသေး ပေ။

ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ(PPP)သည် ဒေါက်တာသက်သက်ခိုင် ဦးဆောင်နေပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများတွင် ကျင်းပရန် စီစဉ်နေသော ရွေးကောက်ပွဲမှာ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်မည့် ပါတီဖြစ်သည်။ 

CNI News
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၈

ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော်(KIA)နှင့်  အရှေ့နာဂအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ်မတော်(ENDA)တို့ ပူးပေါင်း ၍ နာဂလူငယ်များကို ဖမ်းဆီးနေသည်ဟု နာဂကျောင်းသားများအဖွဲ့အစည်း(NSO)မှ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၈ ရက်နေ့ က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၇ နှင့် ၃၀ ရက်တွင် KIA သည် မိမိတို့ မိတ်ဖက်အဖွဲ့ဖြစ်သော ENDA နှင့် ပူးပေါင်း၍ ရှင်ဗွေ ယန်မြို့နယ်အတွင်းရှိ နာဂလူငယ်အချို့ကို တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေး၊ လယ်ယာသို့ သွားရာလမ်းများနှင့် သစ်ထုတ် လုပ်ရာနေရာများ၌ လူငယ် ၃၀ ဦးထက်မနည်း အင်အားသုံး ဖမ်းဆီးခဲ့ကြောင်း NSO က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

KIA နှင့် ENDA အဖွဲ့များအနေဖြင့် နာဂပြည်သူလူထုအပေါ် ယင်းကဲ့သို့ အကြမ်းဖက် ပြုမူခြင်းအား နာဂကျောင်းသားများအဖွဲ့အစည်း(NSO)မှ များစွာ စိတ်ပျက်မိကြောင်း ထုတ်ပြန် ပြောကြားခဲ့သည်။

CNI New

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၈

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယခုနှစ်ကုန်ပိုင်း၌ ကျင်းပရန် စီစဉ်နေသော ရွေးကောက်ပွဲသည် ၁၉၅၁-၅၂ ခုနှစ်က ကျင်းပခဲ့ သော ရွေး‌ကောက်ပွဲကာလထက် အခြေအနေ ဆိုးလာနိုင်သလားဆိုသည့်အပေါ် စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များ မှ မေးခွန်းထုတ်နေကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလနှင့် ၂၀၂၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလများ၌ မြို့နယ်ပေါင်း ၂၆၇ မြို့နယ်မှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသွားမည်ဟု ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်(UEC)က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

လာမည့် ‌ရွေးကောက်ပွဲသည် ၁၉၅၁-၅၂ ရွေးကောက်ပွဲထက် အခြေအနေ ဆိုးလာနိုင်မလား မပြောတတ်ဘူးဟု တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ)အမျိုးသားများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ(TNDP)မှဥက္ကဋ္ဌ စိုင်းဋ္ဌေးအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အခု ရွေးကောက်ပွဲကတော့ စိန်ခေါ်မှု ကြီးကြီးမားမားကိုတော့ ကျနော်တို့ ကျော်လွှားရမှာပါ။ ဘာလို့လဲ ဆိုတော့ ဒီခေတ် အခြေအနေရော လုံခြုံရေးကဏ္ဍ ခါတိုင်း ရွေးကောက်ပွဲတော့ မသိဘူး။ ၁၉၅၁- ၅၂ ရွေးကောက် ပွဲ ထက်တောင်မှ အခြေအနေက ဆိုးလာနိုင်မလားတော့ မပြောတတ်ဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း နိုင်ငံ့မျက်နှာ ဒါ ပြည်သူရဲ့ မျက်နှာ ကြည့်ပြီးမှတော့ ကျနော်တို့ ကြိုးစားပြီး အလုပ်လုပ်သွားရမှာပေါ့။ ရွေးကောက်ပွဲကို ကာကွယ် စောင့် ရှောက်တဲ့ ဥပဒေဆိုတာလည်း ထုတ်ပြန်ထားပြီဆိုတော့ အဲတာကိုလည်း ပြည်သူတွေ အနေနဲ့ လိုက်နာဖို့ တော့ လိုအပ်တာပေါ့နော်။  ပြည်သူလူထုတွေ အေးအေးဆေးဆေး မဲပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေတော့ မရောက်သေး ဘူးလို့တော့ ကျနော့် အနေနဲ့မြင်တာပေါ့။ အဲတာတော့ ပြည်သူလည်း ပူးပေါင်း ဒီအစိုးရဘက်ကလည်း သူ့ရဲ့ ယုံကြည်မှုပေါ့ဗျာ။ ဒီအခု ကျနော်တို့ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးသွားရင် ငါတို့ ဘာတွေလုပ်မယ်ဆိုတဲ့ ဥစ္စာမျိုးကို အစိုးရ ဘက်က လည်း ပြည်သူလူထုကို ကတိကဝတ် တစ်ခုမျိုးတော့ ပေးသင့်တယ်”ဟု ပြောသည်။ 

၁၉၅၁-၅၂ ခုနှစ်က ပါလီမန်လွှတ်တော်ကို တွေ့ရစဉ်

ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှ ကျင်းပရန် စီစဉ်နေသော ရွေးကောက်ပွဲကို မပျက် ပျက်အောင် ဖျက်ဆီး မည်ဟု တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း(EAO)တချို့ အပါအဝင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(PDF)များ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ(NUCC)နှင့် နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများက ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။ 

ထို့နောက် ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမည့် နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များသည် လုံခြုံရေးအရ ခြိမ်းခြောက်မှုများ ခံလာကြရပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန် အခက်အခဲများ ရင်ဆိုင်နေ ကြရသည်။

ထိုသို့ အခြေအနေများ အတွင်းမှာပဲ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲများကို နှောင့်ယှက်ဟန့်တားဖျက်ဆီးခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးရေးဥပဒေအား ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၉ ရက်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။

ထိုဥပဒေအရ ရွေးကောက်ပွဲအား နှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ပျက်အောင်ဖျက်ခြင်း၊ လူသေဆုံးအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ လူသေဆုံးခြင်း စသည့် ပြစ်မှုတစ်ရပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်ပါက ထောင်ဒဏ် အနည်းဆုံး ၁၀ နှစ်မှ အများဆုံး တစ်သက် ချမှတ်နိုင်သလို သေဒဏ်ထိ ချမှတ်နိုင်ကြောင်း ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ လက်ရှိ မတည်ငြိမ်မှုများ၊ ပြည်တွင်းစစ်၏ ရိုက်ခတ်မှုများ၊ အရေးပေါ်ကာလ ပြဋ္ဌာန်းချက်အရ အခြေခံဥပဒေ အခန်း(၈)၏ နိုင်ငံသားများ မူလအခွင့်အရေးကို ကန့်သက်၍ မရတော့ကြောင်း ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ (AFP)မှဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ခုကို တွေ့ရစဉ် 

၎င်းက “ပြည်တွင်းစစ်ရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုတွေ ၅၁ မှာလည်း မဲပုံးတွေကို သူ့နေရာမှာ မထောင်နိုင်တဲ့ အခါမှာ ဖြစ်စဉ်နှစ်ခုကတော့ သူရဲ့ပတ်ဝန်းကျင် သူ့ရဲ့ကာလ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု စသဖြင့်ပေါ့ဗျာ အဲဒီတုန်းက မဲဆန္ဒရှင် အနေ အထား အခုအနေအထား မတူတော့ဘူး။ နောက် ဆိုရှယ်မီဒီယာများရဲ့ လွမ်းမိုးမှုများကို သတင်းတစ်ခုရဲ့ ဖြစ်စဉ် က အင်မတန် မြန်တယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီနှစ်ခု ခြားနားမှုက ကာလ အခြေအနေအရ ရှိနိုင်တယ်။ အနာဂတ် ကာလ အတွက် ဘယ်လို ရည်မှန်းနေကြပြီလဲပေါ့။ လက်ရှိ အကျဉ်းအကျပ်ကို ရုန်းထွက်လိုတဲ့ဆန္ဒ ရှိ/မရှိပေါ့ လွန်ခဲ့တဲ့ အတိတ် ၅ နှစ်တာ ကာလက အနေအထားကို ပြန်ရောက်လိုတဲ့ဆန္ဒ အင်အားစု ဘယ်လောက် ရာခိုင်နှုန်း ကျန် သေး သလဲပေါ့။ ဒါတွေက လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို လွှမ်းမိုးပါလိမ့်မယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိ အနေအထား မတည်ငြိမ်မှုတွေ ဒီဥစ္စာလေးတွေရဲ့ ရုန်းထွက်လိုတဲ့ဆန္ဒက ၇၅ ရာခိုင်နှုန်း အထက်မှာ ရှိတယ်။ မဲပေးပြီးမှ အပြောင်းအလဲ တစ်ခုကို လူထုသည် သွားမှဖြစ်မယ်ဆိုတဲ့ ရာခိုင်နှုန်းက အနည်းဆုံး ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်မှာ ရှိတယ်”ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝန်းမှာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားနေသလို နွေဦးတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကလည်း ရွေးကောက်ပွဲကို ပျက်မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပူးပေါင်းပါဝင်သူများကို အရေးယူမည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည့်အတွက် ပြည်သူလူထုသည် မဲပေး‌ရေး/မပေးရေးအပေါ် ဝေးဝါးလာ ကြသလို လုံခြုံရေးအရလည်း စိုးရိမ်လာကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်က လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် သုံးလအကြာတွင် ဗမာပြည်ကွန်မြူ နစ်ပါတီ၊ ရဲဘော်ဖြူ၊ ရဲဘော်နီ၊ ပြည်သူ့ရဲဘော်၊ ကရင်လက်နက်ကိုင်များ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ခဲ့ရာ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ဦးနု ဦးဆောင်သော အစိုးရသည် ရန်ကုန်ကိုသာ အုပ်ချုပ်နိုင်တော့သည့်အတွက် ရန်ကုန်အစိုးရဟုပင် ခေါ်ဝေါ်ခံခဲ့ရသည်။

ထို့နောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပထမဆုံး ကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲကို လုံခြုံရေး အားနည်းမှုနှင့် နယ်မြေ တည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းကြောင့် ၁၉၅၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လမှ ၁၉၅၂ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလအထိ အသုတ်လိုက်ခွဲ၍ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့ရသည်။

CNI News

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၈

ကချင်ပြည်နယ်၊ ဗန်းမော်မြို့တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် (KIA) တို့ကြား တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားနေမှုမှတဆင့် စစ်ရေးပိုမိုကျယ်ပြန့် လာနိုင်သလားဆိုသည့်အပေါ် စစ်ရေးနှင့်နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များကြား သုံးသပ်မှုများ ရှိနေကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ဩဂုတ် ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်ဘက်မှ စစ်သင်္ဘောများသည် မန္တလေးမြို့မှ တက်လာခဲ့ ပြီးနောက် KIA သိမ်းပိုက်ထားသည့် တပ်စခန်းအချို့ကို ထိုးစစ်ဆင်နေခဲ့ရာမှာ နှစ်ဖက် တိုက်ပွဲ ပြင်းထန်နေ ကြောင်း သိရသည်။

ထို့ပြင် ဩဂုတ် ၄ ရက်နေ့ကလည်း စကခ ၂၁ အနီး ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ မင်းလှရပ်ကွက်နှင့် KIA သိမ်းပိုက်ထားသည့် အမတ ၃၆၆ တို့ကို မြန်မာ့တပ်မတော်မှ ထပ်မံထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်လျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိ မြေပြင်တိုက်ပွဲ အခြေအနေများအရ ဗန်းမော်မြို့ တစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘဲ ၎င်းအနီးပတ်ဝန်းကျင်ရှိ မြို့များ တွင်ပါ မြန်မာ့တပ်မတော်ဘက်မှ နယ်မြေချဲ့ထွင်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း တိုင်းလိုင်(ရှမ်းနီ) အမျိုးသားများ ဖွံ့ဖြိုးတိုး တက်ရေးပါတီ(TNDP) မှ ဥက္ကဋ္ဌ စိုင်းဋ္ဌေးအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

 ဗန်းမော်မြို့စစ်ပွဲကြောင့် ပျက်စီးမှုကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ကျယ်ပြန့်လာမယ် အဲဒီကိစ္စကတော့လေ။ ဗန်းမော်မြို့တင်မကဘဲနဲ့ သူ့ရဲ့ပတ်ဝန်းကျင်တွေပါ တပ်မတော် ဘက်က နယ်မြေချဲ့မယ့် သဘောလေးတွေ တွေ့ရတာပေါ့ ဗန်းမော် ပြီးသွားရင်ပေါ့။ ဗန်းမော်ဒေသ စစ်ရေး အခြေအနေကတော့ အစိုးရဘက်က တပ်မတော်ဘက်က အားသာလာတယ်လို့ ပြောရမှာပေါ့။ လွန်ခဲ့တဲ့ နေ့တွေ ကဆိုရင်လည်း တက္ကသိုလ်ကျောင်းနား ပတ်ဝန်းကျင်၊ မင်းလှရပ်ကွက်ဆိုတာက စကခ ၂၁၊ နောက် မင်းကျောင်း ကုန်းဆိုတာကလည်း ထောင်နားပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ အားလုံးကို သူတို့လိုက်လံ ရှင်းလင်းနေတယ်။ အသေးစိတ် ရှင်းလင်းနေတာ တွေ့ရတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ တပ်မတော်ဘက်က အားသာတယ်လို့တော့ ပြောလို့ရတာပေါ့” ဟု  ပြောသည်။

ဗန်းမော်မြို့သည် KIA ဌာနချုပ်ရှိရာ လိုင်ဇာနှင့် အနီးဆုံးမြို့တစ်မြို့ ဖြစ်သည့်အပြင် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ-၂၁) အခြေစိုက်ထားသည့် မြို့ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် ဧရာဝတီမြစ်ကမ်းဘေး၌ တည်ရှိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်းဒေသမှ သင်္ဘောများနှင့် ပြည်တွင်း ကုန်သွယ်ရေးများလည်း လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် ဆိပ်ကမ်းမြို့ ဖြစ်သကဲ့သို့ တရုတ်နယ်စပ်နှင့် မိုင် ၄၀ ခန့်သာ ကွာဝေးပြီး ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း နမ့်ခမ်း၊ မူဆယ်တို့မှတဆင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဆက်သွယ်နိုင်သည်။

လက်ရှိတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ အင်တိုက်အားတိုက် ထိုးစစ်ဆင်နေမှုများကြောင့် KIA အတွက်လည်း ဗန်းမော်ကို ပြန်လည်ထိုးစစ်ဆင်နေရသည်မှာ မလွယ်ကူသော အခြေအနေမှာ ရှိနေကြောင်း စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကဲခတ်များက ထောက်ပြကြသည်။

လနှင့်ချီ ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သည့် ဗန်းမော်မြို့ စစ်ရေး အခြေအနေကြောင့် KIA အနေဖြင့် ဗန်းမော်မြို့ကို မြန်မာ့တပ်မတော်ထံ ပေးလိုက်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း တရုတ်-မြန်မာအရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာ လှကျော်ဇောက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဗန်းမော်မြို့ရဲ့ အချက်အချာ ကျမှုကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ကြည့်ရတာ KIA က ဗန်းမော်ကို ပြန်ပေးရင်လည်း ပေးလိုက်လိမ့်မယ်ထင်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆို ဗန်းမော်က တစ်မြို့လုံးလည်း ဖွတ်ဖွတ်ညက်ညက်ကို ကြေနေပြီ။ သူတို့ လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ပစ်၊ လေယာဉ်ပျံ ကြီးနဲ့လာချ။ အဲဒီတော့ စစ်တပ်ကလည်း ဗန်းမော်မြို့ကို ပြန်ရတယ်ဆိုတဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိရေး ယန္တရားလိုဟာမျိုး လိုချင်တယ်ထင်တယ်။ KIA ကလည်း ပြန်ဆုတ်ပေးကောင်းလည်း ပေးလိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

KIA အနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလမှ စတင်ကာ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းရှိ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ စစ်စခန်းများကို ထိုးစစ်ဆင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး ဆော့လော၊ ချီဖွေ၊ ဆွမ်ပရာဘွမ်၊ အင်ဂျန်းယန်၊ ဆဒုံး၊ ဒေါ့ဖုန်းယန်၊ လွယ်ဂျယ်၊ ဆင်ဘို၊ မြို့လှ၊ မိုးမောက်၊ မံစီနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မဘိမ်းတို့ကို ရရှိထားသည်။

လက်ရှိတွင် ကချင်၊ ကယား၊ စစ်ကိုင်း၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းပြည်နယ်တို့အပြင် အခြားဒေသများမှ မြို့နယ် စုစုပေါင်း ၆၃ မြို့နယ်အား အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီမှ အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာကာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး စတင်ထားသည်။

ထိုမြို့နယ်များသည် TNLA၊ AA၊ KNU၊ KIA၊ CNF၊ PDF များနှင့် မြန်မာ့တပ်မတော်ကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွား နေသော မြို့နယ်များဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် မြန်မာ့တပ်မတော်သည် TNLA ထိန်းချုပ်ထားသည့် မိုးကုတ်၊ ကျောက်မဲ၊ သီပေါကို ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်နေသလို KIA နှင့်လည်း ဗန်းမော်မြို့တွင် အပြန်အလှန် ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက် လျက်ရှိသည်။

အလားတူ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ကျောက်ဖြူမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ၌ AA နှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည်မှာ အချိန်ကာလ ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်သည်။

CNI News
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၇

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ဖွဲ့စည်းပေးထားသော အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်မှု ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ(NSPNC)ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေး ကောင်စီရုံးမှ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၁ ရက်နေ့စွဲဖြင့် ထုတ်ပြန် ကြေညာခဲ့သည်။

ထိုထုတ်ပြန်ချက်တွင် နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ/ရုံးက အမိန့်၊ အမိန့်ကြော်ငြာ စာထုတ်ပြန်၍ ဖွဲ့စည်း ပေးထားသော ကော်မတီ၊ ကော်မရှင်နှင့် အဖွဲ့များကို ယ‌နေ့(ဩဂုတ် ၁ ရက်)မှ စ၍ ဖျက်သိမ်းလိုက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့်လုံခြုံရေးကောင်စီရုံးက ဖျက်သိမ်းလိုက်သော ကော်မတီ၊ အဖွဲ့အစည်း၊ ကော်မရှင် စုစုပေါင်း ၁၉၄ ခုရှိသည်။

ထိုအထဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော် ‌ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသော အမျိုးသားစည်း လုံးညီညွတ်ရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုဗဟိုကော်မတီ(NSPC)၊ အမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်း ရေးဖော်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းကော်မတီ(NSPWC)၊ NSPNC၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ(EAOs) နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအဖွဲ့တို့ ပါဝင်သည်။

NSPNC ကို ဖျက်သိမ်းလိုက်သော်လည်း အသစ်ဖွဲ့စည်းမှု ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်နေကြောင်း၊ NSPNC တွင် ပါဝင်သော ကိုယ်စားလှယ်များ အပြောင်းအလဲ အနည်းငယ် ရှိနိုင်ကြောင်း သိရသည်။

NSPNC သည် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များဖြင့် တွေ့ဆုံ၍ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို ဆွေးနွေးရသော ကော်မတီဖြစ်သည်။