CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၂

အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ကမ်းလှမ်းချက်အရ လာမည့် နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်မည့် ထောပတ်သီး ရာသီ၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ ထောပတ်သီး တန်ချိန် ၁၀၀ တင်ပို့သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ထောပတ်သီး စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် ရောင်းချသူ များအသင်းထံမှ သိရသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ဧပြီလက စင်္ကာပူနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသည့် အစားအသောက်နှင့် ဟိုတယ်ပြပွဲ၌ မြန်မာ့ထောပတ်သီး ပါဝင် ပြသခဲ့သည်။

ထို့နောက် အိန္ဒိယနိုင်ငံက ကြိုက်နှစ်သက်သည့်အတွက် လာမည့် ထောပတ်သီးရာသီတွင် တန်ချိန် ၁၀၀ ကို ဝယ်ယူရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုသွားခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမန်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ်တင်ပို့ ရောင်းချသူများအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်သူက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဦးကျော်သူက “သူကဗျာ စင်္ကာပူမှာ ကျနော်တို့ FHA ၂၀၂၃ ဆိုပြီးတော့မှ ပွဲလေးရှိတယ်။ Food And Hotel Asia ဆိုတဲ့ အဲဒီပွဲကို သွားပြတာ အဲဒါ ဧပြီလကုန်လောက်ပေါ့နော်။ အဲဒီပွဲမှာ ထောပတ်သီးလည်း သွားပြတာပေါ့နော်။ အဲဒီမှာ လာကြည့်တဲ့သူတွေထဲက အိန္ဒိယလူတွေက ဝယ်ဖို့ ချိတ်ဆက်ပြီးတော့ ရှမ်းတောင်အထိ လာကြည့်ပြီး တော့ စာချုပ် ချုပ်သွားတာပေါ့နော်။ ချုပ်သွားတာတော့ ကနဦးက တန် ၁၀၀ ပဲ။ သတင်းတွေမှာ ရေးနေတဲ့ တန် ၁၀၀၀ ဆိုတာက မှားနေတာ။ ကနဦး ချုပ်တဲ့ဟာက တန် ၁၀၀ ပဲ ချုပ်သွားတာပေါ့နော်။ တန် ၁၀၀ ကို ဒီရာသီမှာ ဝယ်မယ်။ ကြိုက်လို့ရှိရင် သူတို့ ထပ်ပြီးတော့ ဝယ်မယ်ပေါ့နော်။ လောလောဆယ် ကနဦးကတော့ တန် ၁၀၀ ကို စာချုပ် ချုပ်သွားတာပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

ယခင်က အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ တမူးနယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို တင်ပို့ခဲ့ရာ လာမည့် ထောပတ်သီး ရာသီတွင် ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် တင်ပို့တော့မည်ဟု သိရသည်။

ပြပွဲတွင် မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို တွေ့ရစဉ်

လက်ရှိတွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံက ဝယ်ယူရန် စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားသည့် တန်ချိန် ၁၀၀ သည် ပမာဏ နည်းပါးသော်လည်း ထောပတ်သီး စိုက်ပျိုးသော တောင်သူများအတွက် အကျိုးရှိသည်ဟု ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း) ကျောက်တလုံး မြို့နယ် ထောပတ်အသင်းဥက္ကဋ္ဌ ခွန်အာကာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ခွန်အာကာက “အကျိုးသက်ရောက်မှုတော့ ရှိပါတယ်။ ဝယ်သူများရင်တော့ တောင်သူအတွက်တော့ အဆင်ပြေ တာပေါ့။ ဝယ်သူရှိရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဥပမာ ဘာပဲစိုက်စိုက် ဝယ်သူရှိရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် သူတို့လည်း နိုင်ငံခြားပို့မှသာလျှင် ထောပတ်သီးက အဆင်ပြေမှာ။ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့တော့ အဆင်မပြေဘူး။ ဘာဖြစ် လို့လဲဆိုတော့ စားလို့မှ မကုန်တာ” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို တရုတ်၊ ထိုင်း၊ မလေးရှား၊ စင်္ကာပူ၊ အိန္ဒိယ၊ ဒူဘိုင်း၊ ပြင်သစ်နှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့လျက်ရှိသည်။

သို့သော် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ တင်ပို့ရာတွင် တရားမဝင် လမ်းကြောင်းမှတဆင့် တင်ပို့နေရခြင်းကြောင့် ဈေးနှုန်းရရှိမှု နည်းပါးနေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမန်နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်သူက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထောပတ်သီးများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ထောပတ်သီးကတော့ အခုကတော့ လမ်းကြောင်းပေါ်တော့ ရောက်သွားပြီပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် တစ်ခုရှိ နေတာက တရုတ်နဲ့ ထိုင်းဆိုရင်တော့ တရားဝင် ကုန်သွယ်ခွင့်က မရသေးဘူးပေါ့နော်။ တရုတ်ဆိုရင် သူက GACC ပေါ့။ ထိုင်းဆိုရင် ထိုင်းမှာ အသီးအနှံ တရားဝင် ကုန်သွယ်ခွင့်က လိုတယ်ပေါ့နော်။ အခု အိန္ဒိယတို့၊ စင်္ကာပူတို့က ကျတော့ အဲဒီလို မလိုဘဲနဲ့ တိုက်ရိုက် ပို့လို့ရတဲ့ဟာပေါ့နော်။ အဲဒီလိုမျိုးသာ ရမယ်ဆိုရင် ထောပတ်သီးဈေးကွက် က အခုထက်ပိုပြီးတော့ ကောင်းသွားမယ်။ ထောပတ်သီးကနေရတဲ့ ဝင်ငွေကလည်း အခုထက်ပိုပြီးတော့ များလာ မယ်။ ဈေးနှုန်းအားဖြင့်လည်း ဒီထက်ပိုပြီးတော့မှ ဈေးကောင်းရနိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုး ဖြစ်သွားမယ်ပေါ့နော်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ထိုင်းရောင်းတာဆိုလို့ရှိရင် ဒီဘက်က ကုန်သွယ်ခွင့် မရသေးတဲ့အခါကျတော့ ခိုးရောင်းရ သလို ဖြစ်တော့ ၁ ကီလို ဘတ် ၃၀ လောက်ပဲ ရတာပေါ့နော်။ တကယ်လို့သာ တရားဝင် ကုန်သွယ်ခွင့် ရမယ်ဆို လို့ရှိရင် ဘတ် ၆၀ တို့၊ ဘတ် ၉၀ တို့ အဲဒီလိုမျိုး ရနိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုး ရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ အဲဒါလေး ရရင် ထောပတ်သီးက ဒီထက်ပိုပြီးတော့မှ ကောင်းသွားမယ့် အနေအထားမျိုး ရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့ထောပတ်သီး စိုက်ပျိုးသည့် ဧကသည့် တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် တိုးလာနေ၍ ထောပတ်သီး ထွက်ရှိသည့် တန်ချိန်သည်လည်း နှစ်စဉ် တိုးတက်လျက်ရှိနေကြောင်း၊ ထောပတ်သီးကို ရှမ်းပြည်နယ် (တောင်ပိုင်းနှင့် မြောက်ပိုင်း)၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပြင်ဦးလွင်တို့တွင် အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြပြီး ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယား ပြည်နယ်တို့တွင်လည်း စိုက်ပျိုးကြကြောင်း သိရသည်။

သို့သော်လည်း ချင်းပြည်နယ်နှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိသည့်အတွက် ထောပတ်သီး ခူးယူရန် မလွယ်ကူကြောင်း တောင်သူများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၂

မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရုရှားခရီးသွားများ ပိုမို လာရောက်လည်ပတ်နိုင်ရန် ဆွဲဆောင်သည့်အနေဖြင့် ခရီးစဉ်အသစ်များ စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးညွှန်ကြားမှုဦးစီးဝန်ကြီးဌာနမှ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇေယျာ မျိုးအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

အဆိုပါ ခရီးစဉ်အသစ်သည် ပြည်တွင်းတွင် ရှိထားပြီးသော ခရီးစဉ်များထဲမှ ရုရှားခရီးသွားများ အကြိုက်ဖြစ်စေရန် သီးသန့်အနေဖြင့် ထပ်တိုးဖန်တီးထားသည့် ခရီးစဉ်များဖြစ်ကြောင်းလည်း ၎င်းကပြောသည်။

ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇေယျာမျိုးအောင်က “Package လုပ်ထားတဲ့ ခရီးစဉ်တွေကို ရုရှားဧည့်သည်တွေ လည်ပတ်ဖို့ဆိုပြီးလုပ်ထားတာ ရှိပါတယ်။ ခရီးစဉ်ဒေသကတော့ ရှိပြီးသား ခရီးစဉ်ဒေသတွေမှာမှ ရုရှား ဧည့်သည် တွေ ကြိုက်တတ်တဲ့ အဓိကကတော့ ကမ်းခြေဒေသတွေပေါ့။ ဒီဒေသတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ လုပ်ထားတာမျိုး တွေပဲရှိပါတယ်။ ရှိပြီးသားခရီးစဉ်ဒေသတွေမှာ ဥပမာအားဖြင့် ရန်ကုန်-မန္တလေး-ပုဂံ-အင်းလေး-ငပလီ ဒီလိုမျိုး ပေါ့။ ဒီခရီးစဉ်တွေကို Package အနေနဲ့ တွဲလိုက်တာပေါ့။ ပြီးရင် နေပြည်တော်-ပုဂံ-မန္တလေး-အင်းလေး-ငပလီ (သို့မဟုတ်) ငွေဆောင်၊ ချောင်းသာ ဒီလိုမျိုး ရုရှား Tourist တွေ ကြိုက်တတ်တဲ့ Beach တွေနဲ့ တွဲပြီးတော့ ရှိပြီးသား ခရီးစဉ်ဒေသတွေနဲ့ တွဲပြီးတော့ အဲဒီလိုလုပ်တဲ့ဟာကို Package အသစ် လုပ်တယ်လို့ ပြောတာပါ။ ရုရှား Tourist တွေကလေ သူက Beach ခရီးစဉ်တွေကို ကြိုက်တယ်။ အဲဒီတော့ သူတို့နိုင်ငံမှာ အမြဲအေးနေတော့ Beach တွေ ဘာတွေ သွားဖို့က နည်းနည်းခက်တယ်လို့ ပြောကြတာပေါ့။ အဲဒီတော့ မြန်မာပြည်ကြတော့ ရာသီဥတုကလည်းပူတယ်။ နောက် Beach မှာဆိုရင် သူတို့ အရမ်း ကြိုက်ကြတယ်ပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ရုရှားခရီးသွားများ မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်လည်ပတ်နိုင်ရေးတွင် လေကြောင်းလိုင်း တိုက်ရိုက်ပြေးဆွဲမှုရှိပါက ပိုမိုအဆင်ပြေမည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင်လည်း လေကြောင်းလိုင်းတိုက်ရိုက်ပြေးဆွဲရန် သက်ဆိုင်သည့်ဌာနများမှ စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေကြကြောင်းလည်း သိရသည်။

ငပလီကမ်းခြေတွင် တွေ့ရသည့် နိုင်ငံခြားသားခရီးသွားများ

အဆိုပါ လေကြောင်းလိုင်းတိုက်ရိုက်ပြေးဆွဲခြင်းအား ယခုနှစ် ပွင့်လင်းရာသီကာလတွင် စတင်အကောင်အထည် ဖော်နိုင်မည်ဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရုရှားခရီးသွားဝင်ရောက်မှုများလာနိုင်မည်ဟုလည်း ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ မျှော်မှန်းထားသည်။

ယခုကဲ့သို့ ရုရှားခရီးသွားများအတွက် သီးသန့်ခရီးစဉ်အသစ်များစီစဉ်ရေးဆွဲသကဲ့သို့ အခြားနိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားများအတွက်ပါ ခရီးစဉ်အသစ်များလုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်းနှင့် ခရီးသွားဝင်ရောက်မှုများပါက ခရီးသွား လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် ပို၍ကောင်းမွန်ကြောင်း  ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထို့အပြင် နိုင်ငံခြားသားခရီးသွားများအတွက် ဟိုတယ်နှင့် ခရီးစဉ်အပေါ်မူတည်ကာ ကုန်ကျစရိတ်နှုန်းထား များအား သတ်မှတ်ထားမည်ဆိုပါက တပြေးညီဖြစ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ၎င်းက ပြောသည်။

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော်က “demand နဲ့ supply ပေါ့နော်။ ထားပါတော့ ညောင်ရွှေတို့ အင်းလေးတို့ နိုင်ငံခြားသားတွေ ရာသီလာတဲ့အချိန်(ခရီးသွားရာသီ)ကြရင် အခန်း မရှိတဲ့အပေါ်မူတည်ပြီး ဈေးနှုန်းလေးတွေ မြင့်တာတို့၊ အခန်းနည်းတဲ့အချိန်မှာ အခုဆိုရင် ညောင်ရွှေမှာ ဧည့်သည် မရှိသလောက်ဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ တချို့ဟိုတယ်တွေ ပိတ်ထားတာရှိတယ်။ အဲဒီလိုအချိန်မှာ နိုင်ငံခြားသား တစ်ယောက်ဝင်လာရင် ရတဲ့ဈေးနဲ့ ငှားကြတာတွေရှိတယ်။ ဧည့်သည်များတဲ့အခါ ဈေးနှုန်းတင်ပြီးရောင်းတာတို့။ ဒါကတော့ ဒေသတစ်ခုနဲ့တစ်ခု မတူဘူးပေါ့။ ဟိုတယ်ခရီးဝန်ကြီးဌာနကနေ တစ်ခုသတ်မှတ်လိုက်ပေါ့နော်။ နိုင်ငံခြားသားဆို ဘယ်ဟိုတယ်ဆိုရင် ဘယ်လောက်ယူပေါ့ ဒီလိုသတ်မှတ်တာတော့ လောလောဆယ် မရှိဘူး ဖြစ်တဲ့အတွက် မိမိရဲ့ ဝန်ဆောင်မှုအပေါ်မူတည်ပြီးမှပဲ ဈေးနှုန်းလေးတွေ ယူကြတာတွေ့ရတယ်။ star rating လေးတွေသတ်မှတ်မယ်။ star ပေါ်မူတည်ပြီးမှ နိုင်ငံခြားသားတွေကို အခန်းဈေးနှုန်းသတ်မှတ်မယ်ဆိုပြီး အကြမ်း ဆွေးနွေးတာတွေ ကျနော်တို့ ရှိခဲ့ဖူးပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာလနဲ့ နောက်ပိုင်းကြ ဆက်မလုပ်ဖြစ်သွားတာတွေ ရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရန်ကုန်မြို့ ရွှေတိဂုံဘုရားပေါ်သို့ လာရောက်လည်ပတ်ကြသည့် နိုင်ငံခြားသားခရီးသွားများ

ခရီးစဉ်များစီစဉ်ရာတွင် နိုင်ငံခြားသားခရီးသွားများ၏ လုံခြုံရေးအား အဓိကထား၍ စီစဉ်ရေးဆွဲသင့်ကြောင်း လည်း အကြံပြုကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံတကာခရီးသွားဧည့်သည် ဝင်ရောက်မှုသည် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် သုည ဒဿမ နှစ်သုံးသုံး(၀.၂၃၃) သန်း ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ထိုထဲတွင် ရုရှားခရီးသွားဧည့်သည်များလည်း ပါဝင်ကာ ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၇၈ ရာခိုင်နှုန်းတိုးတက်ခဲ့ကြောင်း ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၏ ပြောကြားချက်အရ သိရသည်။

ဆက်လက်ပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် မေလအထိ ခရီးသွား ၄ သိန်းကျော် ဝင်ရောက်ထားပြီး တရုတ်၊ ထိုင်း၊ ကိုရီးယား၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ၊ ဗီယက်နမ်၊ အမေရိကန်၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူနှင့် ထိုင်ဝမ်တို့မှ အများအပြားဝင်ရောက်သည်ကို တွေ့ရှိရကြောင်းလည်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၂

မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အများအပြားရှိသော်လည်း ရခိုင်လူထုနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် အပေါ်  အကျိုးပြုမှု မရှိဘဲဖြစ်နေကြောင်း ရခိုင်နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ရခိုင်လူထုက ပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် တိုင်းဒေသကြီးတွင်သာမက ပြည်နယ်များမှာပါ လွှမ်းမိုး လာခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း ပြည်သူလူထုမှာ အကျိုးကျေးဇူး မခံစားရဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ရခိုင်နိုင်ငံသမား တစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးထွန်းအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဦးထွန်းအောင်ကျော်က “ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလာတဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အဓိကတော့ တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေပါ။ ဒါပေမယ့် အားလုံးသိတဲ့ အတိုင်းပါပဲ ဒီနှစ် ကျနော်တို့မှာ ဒေသခံ ပြည်သူ လူထုတွေရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအပေါ်မှာ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေက အပြည့်အဝ မရရှိနိုင်ခဲ့ဘူး။ အထူး သဖြင့် အလုပ်အကိုင်ရှားပါးတဲ့ ရခိုင်ပြည်သူတွေ အနေနဲ့ မိမိတို့ မိတ်ကောင်းဆွေကောင်း နိုင်ငံခြားက ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု ကုမ္ပဏီတွေကနေ မိမိတို့ရဲ့ ဘဝ အခက်အခဲတွေကို ပြေလည်နိုင်အောင် အလုပ်အကိုင်တွေ ဖန်တီးပေး နိုင်လိမ့်မယ်လို့ အားကိုးယုံကြည်ခဲ့ကြပေမယ့် ဒီနေ့အထိ ဘာမှ ထိထိရောက်ရောက် လုပ်နိုင်ကိုင်နိုင်တာတွေ မရှိ ဘူး”ဟု ပြောသည်။

ထို့အပြင် ရခိုင်ပြည်သူများ၏ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများကိုပင် တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု စီမံကိန်းများက ထည့်သွင်း စဥ်းစားခြင်း မရှိကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့အလှကိုတွေ့ရစဉ်

ဦးထွန်းအောင်ကျော်က “နောက်တစ်ခု ဝမ်းနည်းစရာ ကောင်းတာက အဓိက အောက်ခြေအလုပ်ဖြစ်တဲ့ လုံခြုံရေး တို့၊ ဂိတ်စောင့်တို့၊ ဒရိုင်ဘာတို့၊ ထမင်းချက်တို့ကအစ ဒီကုမ္ပဏီက သူတို့လူတွေ ခေါ်လာပြီး ခန့်အပ်ထားတယ် ဆိုတော့ ရခိုင်ပြည်မယ်မှာ ဘာမှအကျိုးခံစားခွင့် မရှိတာကတော့ အထင်အရှားပါပဲ”ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တရုတ်စီမံကိန်းများ ရှိသော်လည်း ရခိုင်ပြည်သူလူထုအပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ရှိနေကြောင်း ရသေ့တောင်မြို့နယ်မှ ဒေသခံတစ်ဦးဖြစ်သူ ကိုကျော်မင်းခိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အခုလက်ရှိထိ တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု အများစုက ရခိုင်ပြည်သူတွေအတွက် ဖြစ်ထွန်းစေတဲ့အရာ တစ်ခုမှ မတွေ့ရသေးဘူး။ အများအားဖြင့် ဘာတွေ့ရလဲဆိုတော့ တရုတ်တွေရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုက တရုတ်ပြည်သူ့အစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက် ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆက်နွယ်ပြီးတော့မှ လုပ်တယ်။ ပြီးတော့ ပြည်သူတွေအပေါ်မှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်တာတွေ ဘာတွေ ရှိတယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို မကြိုက်ဘူးလားဆိုတော့ ကြိုက်တယ်။ ဒါပေမယ့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ပြီးတော့မှ ဒေသခံတွေအပေါ်မှာ အမြတ်ထုတ်တဲ့ ပုံစံမျိုးတော့ သိပ်သဘောမကျဘူး။ လက်မခံဘူး”ဟု ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တရုတ်နိုင်ငံက ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း၊ ဓာတ်ငွေ့နှင့်ရေနံပိုက်လိုင်း၊ အထူးစီးပွားရေးဇုန် တို့ကို တည်ဆောက်လျက်ရှိနေသည်။

ရသေ့တောင်မြို့နယ်မှ ဒေသခံတစ်ဦးဖြစ်သူ ကိုကျော်မင်းခိုင်က “ဒေသခံတွေ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနဲ့ အသက်မွေး ဝမ်း ကျောင်း ပြုလုပ်တဲ့ သူတွေကို တားဆီးတာ ထိခိုက်တာတွေ ရှိတယ်။ သူတို့ကို အဲလို တားဆီးတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ငါးဖမ်းခွင့်ပေးရမယ်။ ပြီးတော့ သိမ်းလိုက်တဲ့ မြေတွေရှိတယ်။ အဲမြေတွေအစာ အစားထိုး နေရာပေးရမယ်။ အဓိကတော့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ပြေလည်ဖို့ကတော့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ လိုတယ်။ ဒါပေမယ့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ ဒေသခံပြည်သူတွေက မြေစာပင် မဖြစ်ဖို့လိုတယ်”ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းက ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း စီမံကိန်းကိုတွေ့ရစဉ်

တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုသည် ပြည်သူလူထုအကျိုး ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ဆောင်ပေးခြင်း မရှိသော ကြောင့် တရုတ်အပေါ် ယုံကြည်မှုမရှိကြောင်း စစ်တွေမြို့နယ်မှ မြို့မိမြို့ဖတစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးမောင်သာစိန်က ပြောသည်။

ဦးမောင်သာစိန်က “ ခုဆို ရခိုင်ပြည်မှာလည်း ကိုယ့်နိုင်ငံ ကိုယ်ထူထောင်ဖို့အတွက် လုပ်နေတဲ့အခါမှာ ကျန်ရှိ နေတဲ့ သယံဇာတတွေကို တရုတ်လက်ထဲ မ‌ရောက်ရအောင် အခုကနေ စည်းစည်းလုံးလုံး ကာကွယ်ရမယ့် အနေအထား ရှိတယ်။ တရုတ်ကို သိပ်မယုံကြည်ချင်ဘူး”ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ အမ်း၊ သံတွဲနှင့် ဂွမြို့နယ် စသည့် မြို့နယ်များမှာ တရုတ်အစိုးရက  လေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းကို ဆောက်လုပ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁ ရက်နေ့က တရုတ်ကုမ္ပဏီနှင့် လျှပ်စစ်ဝန်ကြီး ဌာနတို့ စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ အပြင် အိန္ဒိယ၏ ကုလားတန်မြစ်စီမံကိန်းများလည်း ရှိနေသည်။ အဓိကအားဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ကိုင်နေသည့် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၁

မြန်မာနိုင်ငံကူးလက်မှတ် အွန်လိုင်းဘိုကင်စနစ်သည် ပြည်သူအများစု အလွယ်တကူ မလုပ်ဆောင်နိုင်သဖြင့် ပွဲစားများ၏ အခန်းကဏ္ဍမှာ ပိုမိုပါဝင်လာကြောင်းနှင့် ပြည်သူများ အလွယ်တကူ လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် စနစ်အား ပြုပြင်ပြောင်းလဲသင့်ကြောင်း ထောက်ပြပြောဆိုကြသည်။

နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်နေ့မှ စတင်၍ Online Booking စနစ်ဖြင့် လျှောက်ထား နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့်ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပြီး မည်သူမဆို လွယ်ကူစွာ လျှောက်ထားနိုင်ရန် စီစဉ်ထားရှိပြီး ကြားခံပွဲစားများဖြင့် အခကြေးငွေ ပေးဆောင်၍ လျှောက်ထား ခြင်းများ မပြုရန် အသိပေးနှိုးဆော်ပါသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပါရှိသည်။

သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နည်းပညာကို ကျွမ်းကျင်စွာ မသုံးတတ်ခြင်း၊ အချို့ဒေသများတွင် လျှပ်စစ်မီးနှင့် အင်တာနက်လိုင်းမရရှိခြင်း စသည့်အခက်အခဲများကြောင့် လက်ရှိတွင် အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် ကြိုတင်ရက်ချိန်း တင်ခြင်းမှအစ စာအုပ်အမြန်ဆုံးရရှိရန်အထိ ပွဲစားများ၊ service သမားများထံတွင် ငွေကုန်ကြေးကျ အများ အပြားခံ၍ ပြုလုပ်နေကြရခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် သက်ဆိုင်ရာဌာနများ၏ မူဝါဒများသည် မှားယွင်းနေကြောင်း ထိုင်းရှိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ကိုသားကြီးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ဘာကြောင့် မှားယွင်းတာလဲဆိုတော့ အွန်လိုင်းကနေ ဘိုကင်ယူတာတို့ QR စနစ်နဲ့ လျှောက်တယ်ဆိုကတည်း ကိုက ဘောင်မဝင်တော့ဘူး။ ဒါပွဲစားတွေကို ပိုမိုအားပေးရာရောက်တယ်။ ဘာလို့ဆို တောသူတောင်သားတွေ အွန်လိုင်းကနေ မလျှောက်တတ်တဲ့သူတွေက ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိတယ်။ ဒီနေရာမှာ လျှပ်စစ်မီးကြောင့် မီးမလာရင် လျှောက်လို့မရဘဲ မီးလာမှ လျှောက်လို့ရတာရယ်၊ နောက်တစ်ခုက အင်တာနက်လိုင်းမကောင်းရင် လျှောက်လို့မရလို့ လိုင်းကောင်းမှ လျှောက်လို့ရတာရယ်။ ဒီ QR စနစ်ကိုလျှောက်တဲ့နေရာမှာ QR code တစ်ခု ရဖို့အတွက် အချိန်ကိုလနဲ့ပေးပြီးတော့လျှောက်ထားရတာရယ် ဒါမျိုးတွေဟာ လုံးဝ မဖြစ်သင့်တဲ့ကိစ္စ။ ပတ်စပို့ လျှောက်တဲ့အခါမှာ အွန်လိုင်းကနေ ဘိုကင်ယူရတဲ့စနစ်ဟာ ဒါဟာ လုံးဝ လုံးဝ မဖြစ်သင့်တဲ့ကိစ္စတစ်ခုဖြစ်တယ်။ ဒီလိုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် ပွဲစားတွေ အေဂျင်စီတွေ သူတို့တွေကို ပိုမိုအားပေးအားမြှောက်ရာ ရောက်တယ်လို့ ပြောလို တယ်။ ဒီပတ်စပို့လျှောက်တဲ့အခါမှာ သက်ဆိုင်ရာဌာနထဲကလည်း အဂတိမကင်းတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေရှိတာကို။ ဒီ နေရာမှာ ပတ်စပို့လျှောက်တော့မယ်ဆိုရင် သူတို့က ပါဝင်လုပ်ပေးတာ၊ မလိုအပ်တဲ့စာရွက်စာတမ်းတွေ တောင်း ခံတာ ဒါမျိုးတွေရှိတယ်။ ရှိတဲ့အခါကျတော့ မြန်မာပြည်သူတွေက အေးဂျင့်ကိုပဲ အပ်တာတို့၊ ပွဲစားကိုပဲအပ်တာတို့ ဒါတွေဖြစ်လာတယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။

ထို့ကြောင့် ပွဲစားများ၏ အခန်းကဏ္ဍအားလျှော့ချရန် ယခင် လူကိုယ်တိုင်လာရောက်ရသည့်စနစ် အဟောင်းအား ပြန်ပြီး ပြုလုပ်ပါက ပို၍ အဆင်ပြေနိုင်ကာ ယခု အွန်လိုင်းစနစ်၌ ပွဲစားများ၏ အခန်းကဏ္ဍအား တင်းကြပ်စွာ ထိန်းချုပ်သင့်ကြောင်း၊ တစ်ရက်လျှင် လူဦးရေမည်မျှအား ထုတ်ပေးမည်ဆိုသည့် သတ်မှတ်ချက်အား အများ ပြည်သူသိရှိစေရန် ထုတ်ပြန်ကြေညာပေးသင့်ကြောင်းလည်း ထောက်ပြကြသည်။

လက်ရှိတွင် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အား ပွဲစားများဖြင့် ပြုလုပ်ရာတွင် ပေါက်ဈေးသည် ခုနှစ်သိန်းကျပ်မှ ဆယ်သိန်း ကျပ်ဝန်းကျင်ခန့်အထိ ရှိနေပြီး အွန်လိုင်းစနစ်ဖြင့် ရက်ချိန်း QR code ရယူရာတွင် သုံးသောင်းကျပ်မှ နှစ်သိန်း ကျပ်ဝန်းကျင်အထိ ပေါက်ဈေးများရှိနေကြောင်း နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ဆောင်ရွက်ပေးနေသူအချို့ထံက သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပြည်ပထွက်ခွာမည့်သူဦးရေ များပြားလာသည်နှင့်အမျှ Service သမားများဖြင့် အွန်လိုင်းစနစ် ကြိုတင်ရက်ချိန်းယူကြရာတွင် ငွေလိမ်ခံရမှုများလည်း အများအပြားမြင်တွေ့လာရသည်။

ထိုသို့ လိမ်လည်မှု ပေါများလာသည့်အတွက် အမှန်အကန် ပြုလုပ်ပေးနေသည့်သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိ ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် တိုကင်ရက်ချိန်းများ ငွေကြေးပေး၍ အလှည့်ကျော်ခိုင်းသည့်စနစ်များလည်း ပိုမို များပြား လာကြောင်း ပြည်ပထွက်ခွာမည့် အလုပ်သမားများအား နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ဆောင်ရွက်ပေးနေသူ တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာန သို့ ပြောသည်။

“ဒီဟာကိုကြတော့ ကာယကံရှင်တွေကနေ ဖြေရှင်းရမယ့်အပိုင်းပေါ့နော်။ တချို့ကြတော့ ID တွေကျလာတာမျိုး၊ တချို့ကျတော့ အမျိုးမျိုးပေါ့ သူဌေးက ခေါ်တာမျိုးတွေဆိုတော့ကြတော့ အရေးပေါ်ပေါ့နော် အားချင်း လုပ်တဲ့ system လေးတွေလည်း ရှိတယ်။ အဲဒီလိုရှိလာပြီဆိုရင် ဥပမာ ၃ သိန်းလောက်ကုန်မယ့်အရာကို ၆ သိန်း လောက် ပေးပြီး လုပ်တာဆိုတော့ အစ်မပဲဖြစ်ဖြစ် ကျနော်ပဲဖြစ်ဖြစ် ၃ သိန်းအကျိုးအမြတ်ရနေတာကို ၆ သိန်း ပေးလာတဲ့ အခါကျတော့ စီးပွားရေးသမားဆိုတော့ ၆ သိန်းသမားကိုပဲ လက်ခံပေးလိုက်တယ် ဒီ system ကိုတော့ ချိုးဖျက် လို့ရမှာမဟုတ်ဘူး။ အဲဒါအားချင်းလေးတွေပေါ့ လူတိုင်းကြီးတော့ မဟုတ်ဘူး။ လူတိုင်းမဟုတ်ဘူးဆိုတာ လူတိုင်း ကလည်း အဲဒီလောက် ပိုက်ဆံမတတ်နိုင်ကြဘူး။ အားနည်းတာတစ်ချက်က ဘာလဲဆိုတော့ customer လုပ်တဲ့ လူက ကြောက်တာတစ်ကြောင်း၊ နောက်တစ်ခုက website ကို မဝင်ရဲတာတို့၊ မလုပ်ရဲတာတို့၊ သူ့ထဲမှာ Kpay မရှိတာတို့ အဲဒီလိုအကြောင်းမျိုးလည်း ၃ ပုံ ၂ ပုံလောက် ရှိကြတယ် လူတွေက။ အဲဒီတော့ သူက ကိုယ်စားလှယ် ကို အပ်ကြတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

အွန်လိုင်းပေါ်တွင် တွေ့ရှိသည့် ပွဲစားများဖြင့် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်စာအုပ်ပြုလုပ်ရန် အပ်မည်ဆိုပါက မှန်ကန်မှု ရှိ၊ မရှိ ဖုန်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ video call ဖြင့်လည်းကောင်း စကားပြောဆိုကာ ကုန်ကျမည့်ငွေအား တစ်ခါတည်း မလွှဲပေးသင့်ကြောင်းလည်း အကြံပြုကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၀

ပြည်ပပို့ကုန်လုပ်ငန်းများ ကန့်သတ်ခြင်းနှင့် နိုင်ငံခြားငွေ ထိန်းချုပ်ခြင်းများဖြင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ လိုအပ်ချက် ကို ထိန်းညှိနေရသော နစကသည် မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ဒေါ်လာလိုအပ်ချက် ဖြစ်နေရသနည်းဟု မေးခွန်း ထုတ်မှုများ ရှိနေသည်။ 

ပြည်တွင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများတွင် လက်နက်ခဲယမ်းများ လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်စီးနိုင်ရန်အတွက် ပြည်ပမှ လက်နက်ခဲယမ်းများ ဝယ်ယူနိုင်ရေး ဒေါ်လာ လိုအပ်ချက်များ ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် နိုင်ငံခြားငွေများ ထိန်းချုပ်လာ ခြင်းဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံရေးသမားတချို့က ပြောသည်။

နစကသည် ပြည်သူများအတွက် မဖြစ်မနေ အသုံးပြုနေရသော ပြည်တွင်းတွင် မထုတ်လုပ်နိုင်သည့် စက်သုံးဆီ၊ ဆေးဝါး၊ ဓာတ်မြေဩဇာ၊ စားသုံးဆီ နှင့် တခြားသော ကုန်စည်များကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းနေရခြင်းကြောင့် ဒေါ်လာလိုအပ်ချက်ရှိကာ ကန့်သတ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်နိုင်သည်ဟု Via Logistic & Supply Chain တည်ထောင်သူ ဦးသီဟပိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဦးသီဟပိုင်က “လက်နက်က ဒီလောက် သိပ်ဝယ်စရာ မလိုပါဘူး ကျနော်တို့ မြင်တာကလေ။ ဒီမှာလည်း ကိုယ့် ဟာကိုယ် ထုတ်နိုင်တာတွေ ထုတ်နေကြတာပဲလေ။ တချို့ ပြန်တောင်ရောင်းတယ်လို့ ကြားနေရတာပဲလေ။ ဝယ် တယ်ဆိုတာက နည်းပညာတွေကို အသစ်တွေကို ဝယ်ရတာ။ အဲဒီဟာက အဓိက မဟုတ်ဘူးလို့ ကျနော်တော့ မြင် တယ်။ အဓိကက ကျနော်တို့ဆီမှာ မရှိမဖြစ် ဝယ်ရတဲ့ဟာတွေ ရှိတယ်။ တကယ်ကို လိုတယ်ပေါ့နော်။ စက်သုံးဆီ ကဏ္ဍတို့ ဘာတို့ဆို သူတို့က ဒေါ်လာနဲ့ပဲ သွားရတာလေ။ အစိုးရကိုယ်တိုင်ကလည်း ဒီဟာကို လုပ်ပြီးတော့ ဝယ် နေတယ်။ ဥပမာ စက်သုံးဆီ ဈေးကွက်တို့၊ ဆေးဈေးကွက်တို့၊ ဆေးဆိုလည်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနကနေ ဘယ် လောက် ဘယ်လောက်ဆိုပြီး ဝယ်နေရတာပဲလေ နှစ်စဉ် အဲဒီလိုမျိုးတွေ ရှိတယ်။ စစ်တပ်တစ်ခုရယ်လို့ ပြောလို့မ ရဘူး။ ဒါက နိုင်ငံပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုပြီးတော့ သပ်သပ်ရှိသေးတာကိုး။ အဲဒီအနေအထားမှာတော့ မဖြစ်မနေ ဝယ်ရမယ့်ဟာတော့ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ စက်သုံးဆီဆို ပြည်သူတွေအတွက်လည်း သုံးတာပဲ။ သူတို့ဆီမှာ ကားရှိ တယ် ကျနော်တို့ဆီမှာလည်း ကားရှိတာပဲ။ ပြီးတော့ ဒီဘက်မှာလည်း ဆေးဝါးဆိုရင် ကျနော်တို့က ဝယ်ထားရ တာပဲ။ ဥပမာ တချို့ဆေးတွေက ထိန်းချုပ်ဆေးဝါးတွေက အစိုးရရဲ့ ထောက်ခံချက်နဲ့ တချို့နိုင်ငံတွေက ရောင်းကြ တာလေ။ ဓာတ်မြေဩဇာကဏ္ဍတို့ ရှိသေးတာပဲလေ ဝယ်ယူတင်သွင်း ဖြန့်ဖြူးရေးလုပ်ဖို့။ စားသုံးဆီကိုပဲကြည့် အဲဒါလည်း နိုင်ငံခြားကနေ ဝယ်ရတာ။ အဲလိုကဏ္ဍတွေမှာတော့ မဖြစ်မနေ ဝယ်ရတဲ့ ပစ္စည်းတွေ ရှိတယ်။ ဝယ်ပြီ ဆိုရင်တော့ အောက်က ကုမ္ပဏီတွေကတဆင့် အသင်းအဖွဲ့တွေ၊ အသင်းအဖွဲ့တွေကတဆင့် အစိုးရ၊ အစိုးရက တဆင့် သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာန အဆင့်ဆင့် သွားရတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ ရှိတယ်” ဟု ပြောသည်။

ဒေါ်လာနဲ့မြန်မာငွေကိုတွေ့ရစဉ်

ပြည်တွင်း ဒေါ်လာ လိုအပ်ချက်ကြောင့် ပို့ကုန်/သွင်းကုန် လုပ်ငန်းများမှ ဒေါ်လာများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းသည် ရေရှည်တွင် ပြည်ပတင်ပို့သည့် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းများကို နှောင့်နှေးသွားစေနိုင်ခြင်းကြောင့် ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် လိုအပ်ကြောင်း လုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

အမေရိကန်ဒေါ်လာ လိုအပ်ချက်ကို လျှော့ချနိုင်ရေးအတွက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးများတွင် တရုတ်ယွမ်နှင့် မြန်မာ ကျပ်ငွေ တိုက်ရိုက်ပေးချေခြင်း၊ ထိုင်းဘတ်နှင့် မြန်မာကျပ်ငွေ တိုက်ရိုက်ပေးချေခြင်း၊ အိန္ဒိယရူပီးနှင့် မြန်မာကျပ် ငွေ တိုက်ရိုက်ငွေပေးချေခြင်းစနစ်ကို ကျင့်သုံးမှုများရှိသော်လည်း ဒေါ်လာ လိုအပ်ချက်သည် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

နစကအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာမှ ငွေချေးထားသည့် အကြွေးများကို ပြန်ဆပ်ရာတွင်လည်း ဒေါ်လာဖြင့်သာ ပေးချေရ ကြောင်း၊ စာရင်းအတိအကျ သိရှိမှသာ မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ဒေါ်လာ လိုအပ်သည်ကို ပြောဆိုနိုင်မည် ဖြစ် ကြောင်း နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးရဲထွန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဦးရဲထွန်းက “အစိုးရအနေနဲ့ကျတော့ ဘာအတွက် လိုတာလဲဆိုတာ စာရင်းတွေ အတိအကျ မသိဘူး။ မသိတဲ့ အခါ ကျတော့ မှန်းပြီးတော့ ပြောနေရတဲ့ အခါကျတော့ သူတို့ အရင်က အကြွေးတွေ ဆပ်ဖို့အတွက် ဒေါ်လာနဲ့ပဲ သတ်မှတ်ထားတာဖြစ်တော့ အဲဒါက သူသတ်မှတ်ထားတဲ့ ရက်ရောက်လို့ရှိရင် ဒေါ်လာ လိုပြီပေါ့နော်။ အကြွေး ဆပ်ဖို့အတွက် ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောတာ။ အဲဒီအတွက် လိုတယ်လို့ ပြောဖို့ဆိုရင် သူတို့ဆီက စာရင်း တွေသိမှ ပြောလို့ရမှာ။ လက်နက်ဆိုရင်လည်း ရုရှားလက်နက် မဟုတ်ဘဲနဲ့ အစ္စရေးတို့၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းကတို့ ဝယ်မယ်ဆိုလို့ရှိရင် ဒေါ်လာနဲ့ ချေရမယ်ပေါ့နော်။ ရုရှားက ဝယ်မယ်ဆိုလို့ရှိရင်တော့ ရူဘယ်နဲ့ ဝယ်လို့ရတာပေါ့။ စာရင်းတွေ အတိအကျသိမှ ဘာကြောင့် လိုတယ်ဆိုတာ ပြောလို့ရမှာ” ဟု ပြောသည်။

ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ရောင်းချမှုနှင့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ဝင်ရောက်မှုများ ရှိနေသည်။

သို့သော်လည်း လက်ရှိတွင် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ထွက်ခွာသွားခြင်းနှင့် ထပ်မံဝင်ရောက်နိုင်မှုများ နည်းပါး ခြင်းကြောင့် နစကအနေဖြင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာကို မရရသည့် နည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်နေရသည်ဟု ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။

သဘာဝဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်နေစဉ်

ဦးရဲထွန်းက “အစိုးရက ဒေါ်လာဝင်နေတာကတော့ သဘာဝသယံဇာတကိုရောင်းတဲ့ ကိစ္စတွေကပေါ့ ဥပမာ သဘာဝဓာတ်ငွေ့တို့၊ ရေနံတို့ အဲဒါကနေပြီးတော့ ဒေါ်လာဝင်နေတာ ရှိတယ်။ တရုတ်ကနေပြီးတော့ ရေနံပိုက် လိုင်း၊ ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း ဖြတ်သန်းခတွေ ရတယ်။ အဲဒါတွေက နဂိုကတည်းက ဒေါ်လာနဲ့ပဲ ရတာလေ။ ဆိုတော့ အခုနောက်ပိုင်းမှာ လေ့လာကြည့်တာတော့ ဒီမိုကရေစီစနစ်နဲ့ ရွေးကောက်ခံနဲ့ တက်လာတဲ့ အစိုးရလက်ထက်မှာ နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ ဝင်လာတဲ့အခါ သူတို့က ဒေါ်လာငွေတွေ ပိုက်လာတဲ့အတွက် မြန်မာငွေနဲ့ လဲပြီးတော့ မြေငှားမယ်၊ အဆောက်အအုံ ဆောက်မယ်၊ ဝန်ထမ်းတွေ ငှားမယ်ဆို မြန်မာငွေ ပြန်ပေးတာပေါ့။ အဲဒီလိုဖြစ်တဲ့ အခါကျတော့ အဲဒီလို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေ လာရင်တော့ အစိုးရလည်း ဒေါ်လာရမယ်၊ ကိုယ့်ပြည်သူတွေလည်း အလုပ်အကိုင်တွေ ရမယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီဟာတွေက ထွက်သွားပြီး နောက်ထပ် လာဖို့ကလည်း သိပ်ပြီးတော့ မမြင်ရတဲ့အခါကျတော့ မရရအောင် ဒေါ်လာကို သူ့ဆီ မရောက်ရောက်အောင် လုပ်ရမယ် ဖြစ်လာတာ” ဟု ပြောသည်။

ဒေါ်လာနှင့် ပြည်ပမှ တင်သွင်းရသည့် စက်သုံးဆီကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်က တန်ချိန် ၄ ဒသမ ၁၂ သန်းကျော် တင်သွင်းခဲ့ရ ပြီး တန်ဖိုးအားဖြင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၄၉၆ ဒသမ ၆၅၂ သန်းရှိခဲ့ကြောင်း၊ ကျန် ၂၀၂၂-၂၀၂၃ အတွင်း အခြေ အနေကိုတော့ တင်ပြထားခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် စားသုံးဆီအနေဖြင့် တန်ချိန် ၁၁ သိန်းခန့် စားသုံးသည့်အနက် တန်ချိန် ၉ သိန်းကျော်ကို ပြည်ပမှ တင်သွင်းနေရလျက် ရှိသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၀

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသားရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအား လျှော့ချမှုမဖြစ်စေရန်အတွက် ယခု ဇူလိုင်လတွင် အစိုးရသစ်တစ်ရပ် အမြန်ဖွဲ့စည်းရန်လိုအပ်ကြောင်း ထိုင်းစက်မှုလုပ်ငန်းအသင်းချုပ်မှ ဥက္ကဋ္ဌ၏ ပြောကြားမှုအား မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်သူများက ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။

ထိုင်းသည် အဓိကအားဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို အဓိကအားထားကာ စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်နေရခြင်း ဖြစ်သော်လည်း လက်ရှိ၌ ထိုင်းလူမျိုးများသာမက နိုင်ငံခြားသား ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် လုပ်ခလစာနှင့် အချိန်ပိုကြေး နည်းသည့် လုပ်ငန်းခွင်အား စွန့်ခွာကာ အခြားလုပ်ငန်းများသို့ ပြောင်းရွှေ့လုပ်ကိုင်ခြင်းများ ရှိနေကြသည်။

ထို့ကြောင့် လစ်လပ်နေရာများတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို အစားထိုးရန်မှာ မူဝါဒပြဋ္ဌာန်းချက်များ လုပ်ဆောင် ရမည်ဖြစ်သောကြောင့် အစိုးရတစ်ရပ် အမြန်ဖွဲ့စည်းရန်လိုအပ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း FED မှ အလုပ်သမားတာဝန်ခံ ဦးမင်းဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

“ကျန်ခဲ့တဲ့လက သူတို့ထောက်ပြထားတာရှိတယ်။ သူတို့ရဲ့ အခြေခံအလုပ်တွေပေါ့ ထိုင်းလူမျိုးတွေအတွက် ဝန်ဆောင်မှုအပိုင်းလုပ်ငန်းတွေမှာ ဥပမာ ထားပါတော့ ဟိုတယ်ခရီးလုပ်ငန်းစဉ်မှာတောင်မှ ထိုင်းတွေက မလုပ် တော့ဘူး။ သူတို့အနေနဲ့ သူတို့က တခြား ဒီထက်ပိုပြီးတော့ လုပ်အားခကောင်းတဲ့နိုင်ငံတွေကို သွားတာတို့၊ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်တာတို့၊ freelance လုပ်တဲ့ဟာတို့ အဲဒါမျိုးတွေ ဖြစ်ကုန်တယ်။ အဲဒီအခါကျ အဲဒီလို နေရာတွေမှာ လစ်လပ်လာတာပေါ့။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ အဲဒီနေရာတွေမှာ အစားထိုးဖို့အတွက် ရွှေ့ပြောင်း အလုပ် သမားတွေအနေနဲ့ ဒီဟာမျိုး တချို့လုပ်ငန်းတွေဆို အစားထိုးပြီး လုပ်လို့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီ ဥပဒေတွေအရ ကန့်သတ်ထားတဲ့အခါကျတော့ နောက်ပြီးတော့ အစိုးရအပြောင်းအလဲ မလုပ်နိုင်ဘူး၊ ဝန်ကြီးဖွဲ့ အစည်းအဝေး မလုပ်နိုင်ရင်၊ ပါလီမန် မလုပ်နိုင် မဖွဲ့နိုင်တဲ့အခါတွေမှာ ပြဋ္ဌာန်းချက်တွေပေါ့နော်။ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းချက်တွေကို လုပ်ဖို့က ခက်တယ်လေ။ အဲဒီတော့ သူတို့အတွက် ဒီဟာ ကြန့်ကြာစေတာပေါ့။ အဲဒါကို သူတို့က ဒီဟာမျိုး အလုပ်သမားပြတ်လပ်မှုကြောင့် ထုတ်ကုန်စီးဆင်းမှု သို့တည်း မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုအပိုင်းတွေမှာ လျော့မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးကို ထိခိုက်မယ်ဆိုတဲ့ဟာကို ထောက်ပြ တာပေါ့” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရှိ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတစ်ဦး(ဓါတ်ပုံ-Getty Images)

လက်ရှိတွင် ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူများအနေဖြင့်လည်း ထိုင်းနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းအား အချိန်ပြည့် စောင့်ကြည့်နေရကြဆဲဖြစ်ပြီး လာမည့် ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ထိုင်း ဝန်ကြီး ချုပ်နေရာအား မဲခွဲဆုံးဖြတ်မည်ဟု ထိုင်းသတင်းများတွင် ဖော်ပြထားကြသည်။

ထိုင်းတွင် ထုတ်ကုန်နှင့် ပို့ကုန်ကဏ္ဍအား မကောင်းပါက လာမည့်နှစ်ကုန်၌ အလုပ်သမားများ နှုတ်ထွက်ခြင်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ကာ တရားဝင်အစိုးရတစ်ရပ် အမြန်ဆုံးဖွဲ့စည်းနိုင်ရန် မျှော်လင့်ပြီး အစိုးရသစ်အနေဖြင့် ပို့ကုန် ကဏ္ဍကို အရေးတကြီး တွန်းအားပေးရန် ထိုင်းစက်မှုလုပ်ငန်းအသင်းချုပ်မှ ဥက္ကဋ္ဌက တောင်းဆိုထားသည်။

ထို့အပြင် လက်ရှိ ထိုင်းနိုင်ငံ၌ လုပ်ငန်းရှင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ အလုပ်သမားရှားပါးမှု အများအပြား ရှိနေပြီး အချို့သော စက်ချုပ်လုပ်ငန်းများတွင် အလုပ်သမားလိုအပ်ချက် အများအပြားရှိနေသည်ဟု Arakan Workers Organization မှ ဒါရိုက်တာ ကိုနိုင်အောင်အောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးအဖြစ် နေရာအများစုအနိုင်ရထားသည့် Move Forward ပါတီခေါင်းဆောင် ပီတာ ရေပန်းစားနေပြီး ၎င်းဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာပါက ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအတွက် အပြောင်းအလဲ ဖြစ်လာမည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်းလည်း ဒါရိုက်တာ ကိုနိုင်အောင်အောင်က ပြောသည်။

လက်ရှိ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရပါတီခေါင်းဆောင် ပီတာ

“စာရွက်စာတမ်းလုပ်တဲ့ဟာတွေမှာ တစ်ခေါက်လုပ်တဲ့ဟာနဲ့ နောက်တစ်ခေါက်လုပ်တဲ့ဟာတွေ မတူညီတာတွေ ဖြစ်နိုင်တယ်။ ဥပမာ ဒီ process ကိုသွားရင် ဒီ process အတိုင်းပဲ သွားရမှာပေါ့။ ဆိုလိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်က ထိုင်းနိုင်ငံ သားတစ်ယောက်က နိုင်ငံသားကဒ်လျှောက်မယ်၊ လုပ်မယ်ဆိုရင် နံပါတ်တစ် နံပါတ်နှစ် ဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ process က ရှိနေပြီးသား။ ကျနော်တို့မှာက စာအုပ်တစ်ခေါက်လုပ်လိုက်ရင် တစ်မျိုး  လုပ်ရင် နောက်လုပ်ငန်းစဉ် တစ်မျိုးပြောင်းတယ်။ နောက်တစ်မျိုးလုပ်ရင် နောက်လုပ်ငန်းစဉ် တစ်မျိုး ပြောင်းတဲ့အခါကြတော့ လူတွေက အဲဒီလုပ်ငန်းစဉ် လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို နားမလည်တာရယ်၊  လိုက်မမီတာရယ် အဲဒါကြောင့်ဖြစ်နိုင်တယ်။ အခုကတော့ လွှတ်တော်တွေဘာတွေလည်း ပေါ်လာပြီဆိုတော့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေအတွက်တော့ အကျိုးရှိလာမယ်။ ဘာဖြစ်လို့ဆိုလို့ရှိရင် ဒီအစိုးရသစ်နဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး လုပ်နေတဲ့ အစုအဖွဲ့ တွေနဲ့လည်း ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေအပေါ်မှာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရမယ့် မူဝါဒတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ချဉ်းကပ်မှုတွေကလည်း ရှိတဲ့အခါကြတော့ အပြောင်းအလဲတွေကတော့ ဖြစ်လာမယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေရဲ့ အသံတွေကို နားထောင်မယ်လို့ ယုံကြည်တယ်” ဟု  ၎င်းက ပြောသည်။

ထို့အပြင် ထိုင်းစက်မှုလုပ်ငန်းအသင်းချုပ်မှ ဥက္ကဋ္ဌက ထိုင်းပြည်တွင်း စီးပွားရေး၏ အကျပ်အတည်းသည် အိမ်ထောင်စု ကြွေးမြီ၏  ၉၀ ဒဿမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းတွင် လျှပ်စစ်မီးနှင့် အတိုးအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး ထိုင်းလူမျိုးများ၏ နေထိုင်မှုစရိတ်ကြီးမြင့်မှုသည် ဝယ်လိုအား နှေးကွေးစေရန် ဖိအားတစ်ခုလည်းဖြစ်ကာ အစိုးရသစ်တက်လာပါက စီးပွားရေးကို အရှိန်အဟုန်မြှင့်တင်ရန် တောင်းဆိုထားကြောင်းလည်း ထိုင်းသတင်းများတွင် ဖော်ပြထားသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၀

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရိုးရာလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည့် အိုးလုပ်ငန်းကို လက်ဆင့်ကမ်း လုပ်ကိုင်မည့် လူငယ်များ မရှိသ လောက်ဖြစ်လာခြင်းကြောင့် ရိုးရာ အိုးလုပ်ငန်းပျောက်ကွယ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်နေကြကြောင်း အိုးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် အိုးလုပ်ငန်းများ လည်ပတ်မှုရှိနေသော်လည်း လုပ်ငန်းကို လက်ဆင့်ကမ်း လုပ်ကိုင်ကြမည့် လူငယ် လုပ်သားများ ရှားပါးလားခြင်းနှင့် ကုန်ကြမ်းရှားပါးမှုများကြောင့် အိုးလုပ်ငန်း ပျောက်ကွယ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်မှု ရှိကြောင်း ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီးမှ စိုးသစ္စာအိုးလုပ်ငန်းမှ ရောင်းဝယ်သူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

၎င်းက "ကုန်ကြမ်းက ထင်းတို့ဘာတို့ ရှားတယ်။ ခုလူငယ်တွေကျတော့ ဒီလိုမျိုး အလုပ်ကို သိပ်မလုပ်ချင်ကြဘူး ပေါ့နော်။ အခုလုပ်တယ်ဆိုတာက အရင်လက်ကျန် လူကြီးတွေပေါ့နော်။ သက်ကြီးပိုင်းတွေ ကျတော့လည်း အရမ်း ကြီး မလုပ်နိုင်ဘူး။ လုပ်နိုင်တယ် လူငယ်တွေကျတော့လည်း ဒီလိုမျိုး လုပ်ငန်းကို သိပ်မဝင်စားကြဘူး။ နောက်ပိုင်း ကျရင်တော့ ကိုယ်တိုင်လုပ်တဲ့ လူကြီးတွေက ဆက်မလုပ်နိုင်ဘူး လူငယ်တွေကလည်း ဒီအလုပ်တွေကို ဝါသနာ မပါတော့ ဘူးဆိုရင်တော့ ဒီပစ္စည်းတွေက တဖြည်းဖြည်း ရှားလာမှာပေါ့နော်"ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် မြေအိုးလုပ်ငန်းမှာ အရောင်းအဝယ်များ ကောင်းနေသော်လည်း သယ်ယူဖော်ဆောင်မှု စရိတ်မြင့် တက်နေခြင်းကြောင့် အမြတ်အစွန်းတော့ နည်းပါးကြောင်း စစ်ကိုးတိုင်းဒေသကြီး ဒို့ရိုးရာမြေအိုးနှင့် စဉ့်ထည် အမျိုးမျိုး လက်လီလက်ကား ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူ မစန္ဒာက ပြောသည်။

မြေအိုးလုပ်နေသော အမျိုးသမီးကိုတွေ့ရစဉ်

မစန္ဒာက " ကုန်ကြမ်းရှားတာလည်းမှန်တယ် သယ်ယူစရိတ်လည်း ကြီးတယ်။ သယ်ယူစရိတ်ကြီးတာက လမ်း အခြေအနေကြောင့် မသွားရဲတာ မသွားရဲတာနဲ့ ပိုပြီးတော့ပေါ့နော်။ အရင်တုန်းက ကားခတစ်သိန်းဆိုရင် အခုက နှစ်သိန်းနှစ်ဆပေါ့။ နှစ်ဆတက်တယ် သုံးဆတက်တယ်။ အရောင်းအဝယ်ကျတော့ ကောင်းတယ်။ အရင်တုန်း ကတော့ မြတ်တာ နှစ်ဆလောက် မြတ်တာပေါ့။ ငါးထောင်ဝယ်လို့ရှိရင် တစ်သောင်းနဲ့ ပြန်ရောင်းရင် ငါးထောင်က မြတ်နေပြီ။ အခုကျတော့ ကိုယ်က ဟိုဘက်ကို စျေးတက်ပြီး ပေးဝယ်နေရပြီ။ ဥပမာ ရှစ်ထောင်နဲ့ဝယ်ရရင် ဒီဘက်မှာ စျေးမတက်ရဲဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ကိုယ့်ကုန်က စားကုန် မဟုတ်လို့ ဟိုဘက်ကို မတက်ရဲဘူး။ မတက်ရဲဘူးဆိုတာ မဝယ်မှာစိုးလို့လေ။ မှေးရောင်းနေရတာပေါ့လေ။ အရောင်းအဝယ်က မကောင်းတာ မဟုတ်ဘူး ကောင်းတယ်။ အမြတ်တွေက နည်းသွားတယ်"ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

မြေအိုးများကို ကျေးလက် တောရွာများမှာ သာမက မြို့ပေါ်များမှာပါ သုံးစွဲမှုများ ရှိလာခြင်းကြောင့် အိုးများမှာ အရောင်းအဝယ် မကျဆင်းကြောင်း အိုးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများက ပြောသည်။

ထို့အပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းတွင် ကုန်ကြမ်းမြေ သယ်ယူစရိတ် ကြီးမားမှုကြောင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမှ အိုးများမှာ ပျောက်ကွယ်လုနီးပါး ဖြစ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း မစန္ဒာက ပြောသည်။
၎င်းက “အစ်မတို့မှာ မြေကလေ အရင်တုန်းက စစ်ကိုင်း အိုးဘိုရပ်ကွက်ထဲမှာတင် မြေကရှိတယ်။ ခုမြေဝယ် ရတာက ရွှေမင်းဝံစက်မှုဇုန်က ဝယ်ရတယ်။ အဲဒီမှာ ထော်လာဂျီနဲ့ ဒီကိုသယ်တဲ့စရိတ်ရယ်၊ ဖုတ်တဲ့ထင်းရဲ့ စရိတ်ရယ်၊ အလုပ်သမားရယ် ပေါင်းလိုက်ရင် စစ်ကိုင်းအိုးက မကိုက်တော့ဘူး။ မကိုက်တော့စ စ်ကိုင်းအိုးက သိပ်မဖုတ်ကြတော့ဘူး။ မဖုတ်ကြတော့ စစ်ကိုင်းအိုးက တဖြည်းဖြည်း ရှားပါးလာတယ်။ ကွယ်ပျောက်သလိုလို ဖြစ်နေပါပြီ။ စစ်ကိုင်းအိုးက ခုဆို ဖုတ်တောင် မဖုတ်ကြတော့ဘူး။ တော်တော်လေးကို ရှားနေတယ်။ တစ်လနေမှ တစ်ဖိုတောင် မရှိတော့ဘူး”ဟု ပြောသည်။

မြေအိုးများကိုတွေ့ရစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပုသိမ်မြို့နယ်၊ ထားဝယ် မြို့နယ်၊ ချင်းပြည်နယ်နှင့် တွံ့တေးမြို့နယ်နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တို့တွင် မြန်မာ့ရိုးရာ မြေအိုးလုပ်ငန်းနှင့် စဉ့်အိုးများ ကို လုပ်ကိုင်ကြကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ရှိသည့် မြေအိုးများကို ပြည်တွင်းမှာသာမက ပြည်ပနိုင်ငံများဖြစ်သည့် ထိုင်း၊ တရုတ်ဘက်ကို လည်း တင်ပို့မှုရှိကြကြောင်း အိုးရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ကိုင်သူများက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် အိုးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများသည် သယ်ယူမှုစရိတ်များ မြင့်တက်နေမှုနှင့် ကုန်ကြမ်းများဖြစ်သည့် မြေအိုးဖုတ်ရာတွင် အသုံးပြုသည့် ထင်းများ ရှားပါးလာခြင်းတို့ကို ကြုံတွေ့နေရကြောင်း သိရသည်။

အလားတူ လူငယ်လုပ်သားများ ရှားပါးလာခြင်း၊ ဒေသအတွင်း မတည်မငြိမ်မှုများ ရှိခဲ့ခြင်းနှင့် ရွံ့စေးများ အလွယ်တကူ မရနိုင်ခြင်းများ ရှိခြင်းကြောင့် အိုးလုပ်ငန်းပျောက်ကွယ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်မှုများရှိကြောင်း အိုးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၈

ပြည်ပသို့ တင်ပို့သည့် ပို့ကုန်ရငွေ၏ ၆၅ ရခိုင်နှုန်းကို ဗဟိုဘဏ်ပေါက်ဈေး အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာလျှင် ၂၁၀၀ ကျပ်နှင့် လဲလှယ်ကြရသလို ကျန် ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကိုလည်း ၁ ဒေါ်လာ ၂၉၂၀ ကျပ်ဖြင့် ရောင်းချရမည်ဟု ဗဟိုဘဏ် ကသတ်မှတ်လိုက်ကြောင်း ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များထံမှ သိရသည်။

ထိုသို့ ပို့ကုန်ရငွေ၏ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာကို ၂၉၂၀ ကျပ်ဖြင့် ရောင်းချရမည်ဆိုပါက ပြည်တွင်း ဈေးနှုန်းသည် အတက်အကျမရှိဘဲ ဖြစ်သွားနိုင်သော်လည်း ထိုသို့ သတ်မှတ်လိုက်ခြင်းကြောင့် ကုန်သွယ်မှု လုပ်ငန်းအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု မရှိနိုင်ကြောင်း ပြောင်းကုန်သည် ဦးသန့်ဇင်ထွန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “လောလောဆယ်မှာတော့ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို အပြင်ပေါက်ဈေးနဲ့ ရောင်းလို့ရတယ်။ ပထမတုန်းကတော့ အဲဒီ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ၂၉၁၀ လား ၂၀ လားမသိဘူး အဲဒါနဲ့ပေါ့နော်။ ဒေါ်လာ ၁၀၀ လုံးကို ၆၅ ကတော့ အရင် ၂၁၀၀ ပေါ့။ ၃၅ ကို အဲလို သူတို့ သတ်မှတ်တဲ့ ၂၉၀၀ နဲ့ ၁၀၊ ၂၀ ဝန်းကျင်ပေါ့နော် အဲဒီလိုတော့ ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းတော့ သိပ်တော့ မသိရသေးပါဘူး။ ဈေးတန်းကြီးက ဒီဈေးတန်းနဲ့ပဲ ရောင်းရမယ်၊ ၆၅ က ဒီလောက်ရတယ်။ ၃၅ က ဒီလောက်ရတယ်ဆိုတော့ ပြည်တွင်းဈေးတန်းကြီးကတော့ အတက်အကျ မရှိဘဲနဲ့ ဖြစ်မှာပေါ့နော် အဲဒီလိုတော့ ဖြစ်လိမ့်မယ်။ ကုန်သွယ်မှု တစ်ခုလုံးကိုတော့ အကျိုးသက်ရောက်မှုကတော့ မရှိဘူး” ဟု ပြောသည်။

ပို့ကုန်-သွင်းကုန်များကိုတွေ့ရစဉ်

ပို့ကုန်ရငွေ၏ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ၁ ဒေါ်လာလျှင် ၂၉၂၀ ကျပ် သတ်မှတ်ခြင်းအား ဗဟိုဘဏ်မှ တရားဝင် စာ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသော်လည်း ပြည်တွင်းဘဏ်များအားလုံးကိုတော့ ညွှန်ကြားထားကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ဒေါ်လာ တစ်ခုတည်းကိုသာ ယခုလို သတ်မှတ်ထားပြီး ယွမ်(တရုတ်ငွေ)နှင့် ဘတ်(ထိုင်းငွေ)တို့ကို ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ပေးထားခြင်း မရှိသေးကြောင်း၊ ယွမ်နှင့်ဘတ်ကိုလည်း ထပ်မံတင်းကြပ်မည်ဆိုပါက ၆၅ / ၃၅ မူဝါဒစနစ်ကျင့်သုံးနေသည့် ပို့ကုန်များအပေါ် သက်ရောက်သွားနိုင်ကြောင်း ကုန်သည်များက ပြောသည်။

ယခုကဲ့သို့ ပို့ကုန်ရငွေ၏ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ဈေးနှုန်း ထပ်မံ သတ်မှတ်လိုက်ခြင်းသည် အစိုးရတွင် ဒေါ်လာ လိုအပ် ချက် ရှိနေခြင်းကြောင့် သက်သာသည့် နှုန်းထားဖြင့် ကုန်သည်များဆီမှ ဝယ်ယူခြင်း ဖြစ်သည်ဟု စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထိုင်းနဲ့နယ်ကုန်သွယ်ရေးကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “သူတို့က ဒေါ်လာ လိုချင်လို့ပေါ့နော် ဒီဈေးနဲ့ဝယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အစိုးရကတော့ သူက ဒေါ်လာ လိုချင်တယ်လေ။ ဒေါ်လာလိုချင်တော့ ဈေးသက်သက်သာသာနဲ့ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းကို သူဝယ်ချင်တာပေါ့လေ။ အစိုးရ မှာလည်း ဒေါ်လာလုပ်ငန်းတွေက ပုဂ္ဂလိကတင် မဟုတ်ဘူးလေ။ အစိုးရကလည်း ဒေါ်လာလိုအပ်ချက် ရှိတာပဲ။ ဒါက သူတို့အတွက် ဖန်တီးပေးတာပေါ့။ ဖန်တီးတဲ့သဘောပေါ့။ နိုင်ငံတော် ပို့ကုန်သွင်းကုန် လုပ်ငန်းအတွက်ပေါ့ အဲဒီသဘောတော့ မြင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

ပြည်ပသို့ တင်ပို့နေသည့် ပဲမျိုးစုံ၊ ဆီထွက်သီးနှံ၊ ပြောင်း၊ ရာဘာ၊ ရေထွက်ပစ္စည်း၊ တိရစ္ဆာန်နှင့် တိရစ္ဆာန်ထွက် ပစ္စည်းများကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လမှ စတင်၍ ၆၅ / ၃၅ မူဝါဒ ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ဆန်နှင့်ဆန်ကွဲကိုတော့  ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁ ရက်နေ့တွင် စတင်ကျင့်သုံးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် ပြင်ပဒေါ်လာ စျေးကွက်၌ အမေရိကန် ၁ ဒေါ်လာလျှင် ၃၀၅၅ မှ ၃၁၀၀ ကျပ်အထိ ဖြစ်ပေါ်နေပြီး ကြိုက်ရောင်းကြိုက်ဝယ် အခြေအနေ ရှိနေကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇

မိုခါမုန်တိုင်းကြောင့် ပျက်စီးသွားသည့် မျိုးစပါးများအတွက် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနမှ မျိုးစပါးများ ဖြန့်ဝေပေးနေပြီ ဖြစ်သော်လည်း ဖြန့်ဝေပေးနိုင်သည့် ပမာဏသည် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ ဒေသအစုံရရှိရန် လုံလောက်သည့် အနေအထား မရှိသေးကြောင်း ရခိုင်ပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သမားသမဂ္ဂထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိတွင် စစ်တွေသို့ သင်္ဘောဖြင့် မျိုးစပါး တင်းပေါင်း ၃၀၀၀၀(သုံးသောင်း)ရောက်ရှိနေပြီး ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့နောက် မောင်တော၊ ဘူးသီး တောင်၊ ရသေ့တောင်၊ ပုဏ္ဏာန်းကျွန်း၊ ကျောက်တော်နှင့် မြောက်ဦး မြို့နယ်များသို့ ဖြန့်ဝေပေးနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်ပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သမားသမဂ္ဂ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်ဇံက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “မျိုးစပါး ဖြန့်ဝေပေးနေတာတော့ ရှိနေတယ်။ ဒေသအစုံ ရဖို့ကတော့ မဖြစ်နိုင်သေးဘူး။ ရခိုင်ဒေသ တော် တော်များများက မိုခါမှာ တော်တော်များများ အထိနာသွားကြတယ်။ အခု သူတို့ပေးတဲ့ အနေအထားကတော့ လုံလောက်တဲ့ အနေအထား ရှိနိုင်မှာ မဟုတ်သေးဘူး။ သူတို့မှာရှိတဲ့ ပေးနိုင်တဲ့ အရေအတွက်ကို အခု ဆုံးရှုံးသွား ကြတယ်ဆိုတဲ့ စာရင်းအပေါ်မှာ အခြေခံပြီးတော့ သူတို့တွက်တာနဲ့ တူပါတယ်။ လုံလောက်တဲ့ အနေအထား မရှိ ဘူးဆိုတာ အဲဒါ။ သူတို့မှာ ပေးနိုင်တာက ဆိုပါစို့ မျိုးစပါးတင်း ၃ သောင်းဆိုရင် ၃ သောင်းကို အခြေခံပြီးတော့ ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ မြို့နယ်ပေါ့ မြို့နယ်ရှိမယ်။ မြို့နယ်ထဲက ရွာတွေရှိမယ်။ အဲဒီအခြေအနေပေါ်မှာ တွက်ဆပြီးတော့ သူတို့ပေးတာနဲ့ တူတယ်။ ဝေငှတဲ့သဘောပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

ရခိုင်မှ လယ်သမားများအတွက် မျိုးစပါးတင်း ၇၀၀၀၀ ကျော်ကို ထောက်ပံ့ပေးမည်ဟု ပြောထားသော်လည်း မျိုးစပါးများမှာ မြို့နယ်ဒေသအများစုတွင် ရောက်ရှိလာခြင်း မရှိသေးကြောင်း တောင်သူများက ပြောသည်။

စပါးများကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် မိုးစပါးစိုက်ဧက ၂ သိန်းကျော် ပျက်စီးသွားပြီး လယ်တစ်ဧကလျှင် မျိုးစပါး ၁ တင်းခွဲ အသုံးပြုရခြင်းကြောင့် မျိုးစပါးလိုအပ်ချက်သည် တင်းပေါင်း ၃ သိန်းခန့် လိုအပ်မည်ဟု ဦးကျော်ဇံက ပြောသည်။

၎င်းက “ကျနော်တို့ ရခိုင်ဒေသကို ကျနော်တို့ကြည့်ရင် စိုက်ဧကနဲ့ ကျနော်တို့ အခု မုန်တိုင်းမှာ ဆုံးရှုံးသွားနိုင်တဲ့ အနေအထား အဲဒီ ၂ ခုကို ယှဉ်ကြည့်ရင်တော့ အနီးစပ်ဆုံး ခန့်မှန်းခြေ အထူးသဖြင့် ရခိုင်ပြည် မြောက်ပိုင်းဒေသ မှာ ပါသွားတဲ့ မြို့နယ်တွေရယ်၊ မုန်တိုင်းဒဏ်ကို အလူးအလဲ ခံခဲ့ရတဲ့ တနည်းအားဖြင့် ပြောရမယ်ဆိုရင် မျိုးစပါး ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ ရွာတွေရယ် အဲဒါကို တွက်ကြည့်ရင်တော့ ကျနော်ထင်တယ် ၂ သိန်းဝန်းကျင်လောက် ရှိလိမ့်မယ် စိုက်ဧက။
စိုက်ဧက ၂ သိန်းဝန်းကျင်လောက် မျိုးစပါး လိုအပ်လိမ့်မယ်။ ၁ ဧကကို ကျနော်တို့ ပျိုးစိုက်မယ်ဆိုရင် ၁ တင်း။ ကြဲမယ်ဆိုရင် ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ ကြဲကြတယ်ပေါ့နော် မစိုက်ကြဘူး။ အဲဒီလိုဆိုရင် ၁ တင်းခွဲ လိုတယ် ၁ ဧကကိုပေါ့နော်။ တင်း ၃ သိန်းနီးပါး လိုတယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် စစ်တွေ၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ မြောက်ဦး၊ ဘူးသီးတောင်၊ မောင်တော၊ ပေါက်တောနှင့် ရသေ့တောင် စသည့် မြို့နယ် ၈ မြို့နယ်သာ မျိုးစပါးများ ရရှိသေးကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် ကျွဲ/နွားဖြင့် အဓိက လုပ်ကိုင်နေကြသည့် ရသေ့တောင်မြို့နယ်တွင် မုန်တိုင်းအတွင်း ကျွဲ/နွားများ သေဆုံးခဲ့ခြင်းကြောင့် လက်ရှိတွင် မျိုးစပါး ရရှိသော်လည်း ထွန်ယက်ရန်အတွက် ထွန်စက်များ လိုအပ်နေသည်ဟု မြောက်ဦးမြို့နယ် ဓညဝတီ တောင်သူလယ်သမားအသင်းချုပ် အတွင်းရေးမှူး ဦးမောင်သိန်းလှက ပြောသည်။

စပါးပင်များကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “အထူးသဖြင့်ကတော့ ရသေ့တောင်က မုန်တိုင်းဒဏ်ကို ဆိုးဆိုးရွားရွား ခံရတဲ့အတွက် ရသေ့တောင်ကို တော့ မြောက်ဦးထက်စာရင် ထောက်ပံ့တဲ့အဖွဲ့တွေ ပိုပြီးတော့ သွားတာရှိတဲ့အတွက် အဲဒါကတော့ လုံလောက်ပြီ လို့ ထင်ပါတယ် မျိုးစပါးပေါ့။ ဒါပေမယ့် တစ်ခုရှိတာက မျိုးစပါး လုံလောက်မှု ရှိပေမယ့် မလုံလောက်နေတာက ထွန်စက်ပါ။ အဲဒီမှာ ကျွဲနွားတွေ သေကုန်တယ်။ အဲဒီနေရာက ကျွဲ/နွားနဲ့ လုပ်တဲ့နေရာမျိုး ဖြစ်တဲ့အတွက် ထွန်ယက်ဖို့ကိစ္စမှာ စက်ကိရိယာ လိုအပ်ချက်ကတော့ ရှိနေတယ်ဆိုတာ သိရပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

မုန်တိုင်းပြီးနောက် ပြည်နယ်စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနမှ ပျက်စီးသွားသည့် မျိုးစပါးပမာဏနှင့် စိုက်ပျိုးဧကများကို စာရင်းကောက်ရာတွင် တောင်သူများနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများက စာရင်းအချက်အလက် တင်ပြရာ၌ ကျန်ရှိခဲ့သည့် လယ်ဧကများရှိနေကြောင်း၊ ထိုသို့ စာရင်းမပါသည့် မြို့နယ်ရှိ တောင်သူများသည် မျိုးစပါးများ မရရှိဘဲ ဖြစ်နေ ကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ တောင်သူများအတွက် မျိုးစပါးများကို စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာန၊ ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးရေး အစီအစဉ် UNDP၊ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအဖွဲ့ WFP၊ မြန်မာနိုင်ငံ ဆန်စပါးအသင်းချုပ်နှင့် တခြားသော ကုမ္ပဏီများက ထောက်ပံ့မှုများ ရှိကြောင်း တောင်သူလယ်သမားများထံမှ သိရသည်။

တောင်သူများကို မျိုးစပါးထောက်ပံ့နေမှု အခြေအနေ၊ ဖြန့်ဝေပြီးစီးမှုများနှင့် ပေးဝေသည့် ပမာဏများကို သိရှိရန် အတွက် ရခိုင်ပြည်နယ် စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းသော်လည်း ဖုန်းလက်ခံ ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇

မလေးရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိနေသည့် မြန်မာအပါအဝင် နိုင်ငံခြားသား ဒုက္ခသည်ဦးရေမှာ အင်မတန် များပြားလာ သဖြင့် မလေးရှားအစိုးရအနေဖြင့် ဒုက္ခသည်များအား မှတ်ပုံတင်စနစ်တစ်ခု ပြုလုပ်ပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း မလေးရှားတွင် မြန်မာများအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထို့အပြင် ပြီးခဲ့သည့် မေလက မလေးရှား ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးသည် ဒုက္ခသည်များနှင့် ပတ်သက်သည့် အချက် အလက်များကို ကောက်ယူစုဆောင်းရန် ကြိုးပမ်းနေကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သော်လည်း ၎င်းနောက်ပိုင်းတွင် တစ်စုံတစ်ရာ ကြေညာမှုများ မရှိသေးကြောင်း သိရသည်။

မလေးတွင် မြန်မာများအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူ ဦးဘာဘူကြီးက “သူတို့ပြန်စိစစ်ဖို့တော့ များပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ ဒီမှာ ဒုက္ခသည်တွေက မတရားများနေတယ်။ UNHCR ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ လူတွေ အရမ်းများတယ်ပေါ့။ သူတို့ system တစ်ခုခု လုပ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့တော့ မြင်တယ်ပေါ့နော်။ ဘယ်တော့လုပ်လာ လိမ့်မလဲ၊ ဘယ်လိုနည်း ဘယ်လိုပုံလဲဆိုတာတော့ အဓိက မသိရသေးပါဘူး။ အရင်တုန်းက ဆိုရင်တော့ သူတို့လုပ် ခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဒီလူတွေက UNHCR ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ သူတွေက မလေးရှား အစိုးရနဲ့ မှတ်ပုံတင်ထားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ UNHCR အဖွဲ့အစည်းနဲ့သာလျှင် မှတ်ပုံတင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ဒီအစိုးရကနေပြီးတော့ သူတို့ဒီမှာ မှတ်ပုံတင်ဖို့ရန်အတွက် ပြန်လုပ်ဖို့တော့ လိုအပ်ပါတယ်။ သူတို့ လုပ်လာလိမ့်မယ်လို့လည်း ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ တကယ်လို့သာလျှင် ဒီကဒ် ကိုင်ဆောင် ပြီးတော့ အမှုအခင်း တစ်ခုခု ကျူးလွန်တယ်ဆိုရင် သူတို့ရဲ့ နောက်ကြောင်းတွေကို ဘယ်လို လိုက်လံ စုံစမ်းရမလဲ ဆိုတာ အစိုးရဆီမှာ record ဆိုတာမရှိဘူး။ ဟိုးအရင် အစိုးရတွေ လက်ထက်တုန်းကတော့ လုပ်ခဲ့ဖူးတာတွေရှိ တယ်။ UNHCR ကဒ်ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ သူတွေရဲ့ နေရပ်လိမ်စာတို့၊ လုပ်ကိုင်တဲ့ နေရာတို့ record ယူတာမျိုးတွေ သူတို့ လုပ်ခဲ့ဖူးတာရှိတယ်။ ၂၀၁၈ လောက်မှာ လားမသိဘူး ပျောက်သွားတယ်။ အခု ဒီအစိုးရအသစ်မှာတော့ ပြန် လုပ်လိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ လုပ်ဖို့လည်း လိုအပ်တယ်လို့ မြင်မိပါတယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မလေးရှားရောက် ရွှေ့ပြောင်းများကိုတွေ့ရစဉ်

ယခင်အစိုးရလက်ထက်တွင် တတိယအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် (Refugee information Tracking System - TRIS) ဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သော်လည်း ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၃၀၀၀၀ ခန့်သာ စာရင်းကောက်ယူနိုင်ခဲ့ကြောင်း လက်ရှိ မလေးရှားအစိုးရသစ် လက်ထက် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး၏ ပြောကြားခဲ့မှုအရ သိရသည်။

၎င်းသည် ဒုက္ခသည်ဦးရေ ၁၈၅,၀၀၀ စာရင်းရှိထားသော UNHCR ၏ အချက်အလက်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကွာဟ ချက် များလွန်းသဖြင့် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကောင်စီ (MKN)နှင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန (KDN)တို့မှ စာရင်းကောက် ယူရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် ဒုက္ခသည်ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများ ဦးစားပေးစဉ်းစား စေချင် ပါက အချက်အလက်ဖြင့် ဦးစွာလုပ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း မလေးရှား ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးက ပြီးခဲ့သည့် မေလတွင် ပြောခဲ့ဖူးသည်။

မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ဒုက္ခသည်ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား တရားဝင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့် မပေးထား သော် လည်း နားလည်မှုဖြင့် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။

မလေးရှားရောက် ရွှေ့ပြောင်းများ ဖမ်းဆီးခံရစဉ်

သို့သော် မလေးရှားနိုင်ငံရှိ UNHCR ဒုက္ခသည်ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား တရားဝင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့် ပေး မည်ဆိုပါက ပိုမိုကောင်းမွန်မည်ဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်ဒုက္ခသည်များဗဟို (CAR) မှ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးညီညီလွင် က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အလုပ်လုပ်ခွင့် ပေးလိုက်ရင် ကောင်းတာပေါ့။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ မလေးရှားမှာ သူတို့နေတာ ယာယီ လေ။ ယာယီဆိုတာက တတိယနိုင်ငံဆိုတဲ့ တခြားနိုင်ငံမှာ အခြေချနေထိုင်ဖို့ မသွားခင် ဆက်ကြားကာလပေါ့။ တချို့ကလည်း ၁ နှစ်ကြာမယ်၊ ၂ နှစ်ကြာမယ်၊ ၃ နှစ်ကြာမယ်၊ ၅ နှစ်ကြာမယ် စသည်အားဖြင့်ပေါ့။ အဲဒီအခါကျ အဲဒီလို အလုပ်လုပ်ခွင့် ပေးလိုက်ပြီဆိုရင် လုပ်ငန်းရှင်တွေက တရားဝင် အလုပ်ခန့်ခွင့်ရှိတယ်။ နောက်တစ်ခုက သူတို့ ရသင့်ရထိုက်တဲ့ အလုပ်သမားခံစားခွင့်ပေါ့။ ရသင့်ရထိုက်တဲ့ လစာတို့၊ အားလပ်ရက်တို့၊ အခွန်ကင်းလွတ် ခွင့်တို့၊ ဆေးဝါးကုသခွင့်တို့ အဲဒါတွေပေါ့။ နောက်တစ်ခုက သူတို့ရဲ့ သားသမီးတွေကို တရားဝင် ကျောင်းထားနိုင် တာတို့ စသည်အားဖြင့်ပေါ့။ အခွင့်အရေးတွေက သူတို့အတွက် တော်တော်ကြီးကို အထောက်အကူဖြစ်တာပေါ့ အကျိုးရှိတာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ပြီးခဲ့သည့် မလေးရှားအစိုးရ လက်ထက်တွင်လည်း UNHCR ဒုက္ခသည်ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား တရားဝင် အလုပ်လုပ်ခွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသေးသည်။

မလေးရှားအစိုးရမှ UNHCR ဒုက္ခသည်ကဒ် ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား အမှန်တကယ် တရားဝင် အလုပ်လုပ်ခွင့် ပေးလိုက်သည်ရှိသော် ဒုက္ခသည်အဖြစ် လာရောက်ကြမည့်သူ များပြားလာနိုင်သည့်အတွက် နယ်စပ်ဒေသများ အား မလေးရှားအာဏာပိုင်များအနေဖြင့် အထူးကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း မလေးရှားတွင် မြန်မာများအရေး ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသူများက ထောက်ပြကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇

မြန်မာနိုင်ငံ၏အဓိက တင်ပို့ကုန်တစ်ခုဖြစ်သည့် ကော်ဖီဈေးနှုန်းမှာ ယခင်နှစ်ကထက် တစ်ဆခန့် မြင့်တက်လာ သောကြောင့် ပြည်တွင်းတွင်ရောင်းလိုအားမရှိတော့ကြောင်း ကော်ဖီရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူများက CNI သတင်းဌာသို့ ပြောသည်။

ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ကော်ဖီတင်ပို့မှုများရှိသော်လည်း လက်ရှိပြည်တွင်းဈေးနှုန်းမှာ မြင့်တက်လာသောကြောင့် ရောင်းဝယ်သူများမရှိတော့ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ်၊တာချီလိတ်မြို့မှ ကော်ဖီရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူ မအင်နာက ပြောသည်။

မအင်နာက “ခုက မဝယ်တာကြာပြီ။ အရောင်းအဝယ်မကောင်းလို့ပါ။ ရောင်းဝယ်ရေးမကောင်းလို့ ဒီနှစ်ကော်ဖီကို မရလိုက်ဘူး။ အမျိုးမျိုးတော့ ရှိတယ်။ ပြီးတော့ ကော်ဖီလည်း ဈေးကြီးတယ်။ တစ်ဆလောက် တက်သွားလို့ အစ်မက မဝယ်တော့တာ။ ကော်ဖီကဈေး အရမ်းတက်တယ်။ အရင်က တစ်ပိဿာ ငါးထောင်၊ ခြောက်ထောင် အခုက တစ်သောင်းကျော်ပါ”ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ယခုလို အရောင်းအဝယ် မရှိခြင်းသည် ကော်ဖီထွက်သည့် ရာသီမဟုတ်၍ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးတက်နေသည့် အတွက် ကော်ဖီစိုက် တောင်သူများအတွက် အကျိုးရှိကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံကော်ဖီအသင်း၏ အတွင်းရေးမှူး ဦးမင်းလှိုင်က ပြောသည်။

မြန်မာ့ကော်ဖီသီးများကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ကော်ဖီကတော့ ဈေးတက်တာကြာပြီပေါ့နော်။ ကော်ဖီရာသီ မကုန်ခင်ကတည်းကပေါ့နော်။ မတ်လ မကုန်ခင်အထိက တက်သွားပြီးတော့ အခုတော့ ဈေးနှုန်းပဲရှိတော့တာပေါ့နော်။ ပစ္စည်းမရှိတော့ဘူးဆိုတော့ အရောင်းအဝယ် export လုပ်တာတွေဆိုလည်း export deal လုပ်ပြီးသားတွေပေါ့နော်။ အခုက နိုင်ငံခြားက ဝယ်လိုအားများတဲ့အတွက် ဈေးတက်တာ။ ဈေးပိုရတဲ့အတွက် တောင်သူတွေအတွက်တော့ ကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီ change ထဲမှာရှိတဲ့ ပြည်တွင်းထဲက ကော်ဖီလှော်တဲ့သူတွေအတွက်တော့ မကောင်းဘူးပေါ့နော်။ တောင်သူ အများစု ကောင်းတယ်ဆိုတော့ ကောင်းတယ်ပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် တောင်သူတွေကလည်း ဈေးကောင်း တာ တစ်ခုထဲကို သာယာတာ မဟုတ်ဘဲ ဈေးပိုရတဲ့အတွက် တောင်သူတွေက ကော်ဖီ ခြံထဲမှာ ပြန်ထည့်ဖို့ လိုတာ ပေါ့။ ဈေးကောင်းနေတာမှာ သာယာနေပြီးတော့ ကော်ဖီခြံကျတော့ ပြုလည်း မပြုစုဘူး။ အစာလည်း မကျွေးဘူး ဆိုတော့ အဲတာကြီးက လွှဲနေတာပေါ့”ဟု ပြောသည်။

ကော်ဖီဈေးကောင်း ရနေသော်လည်း အထွက်နှုန်းမှာ ပြည်ပနိုင်ငံများလောက် မကောင်းကြောင်း ဦးမင်းလှိုင်က ပြောသည်။

 မြန်မာ့ကော်ဖီ ပြည်ပတင်ပို့ဖို့ထုတ်ထားစဉ်

၎င်းက “ အထွက်နှုန်းက အရမ်းနည်းတယ်။ ပွိုင့် ဝမ်းကနေ ပွိုင့်တူး အဲကြားပဲရှိတယ်။ ပွိုင့်ဝမ်းပွိုင့်တူးကတော့ နဂိုကတည်းက အထွက် မကောင်းတာပေါ့နော်။ တစ်ဧကကို ပွိုင့်တူးတောင် မထွက်ဘူး။ ပွိုင့်ဝမ်းလောက်ပဲ ရှိကြတာဆိုတော့ ဒါအထွက်နည်းတာပေါ့။ သူများနိုင်ငံမှာ တစ်ဧကကို ပွိုင့်ဖိုးအထိ ထွက်တာဆိုတော့ ပွိုင့် ဝမ်းဆိုတော့ အရမ်းနည်းတာပေါ့။ အထွက်က မကောင်းတာကျတာ မဟုတ်ဘူး။ အခုက ဘာပြဿနာရှိ လဲဆိုတော့ ခြံတွေမှာ ပင်စည်ခေါက်ပိုးတွေ ကျရောက်နေတဲ့ဟာတော့ တော်တော်လေး အထွက်ကို ထိခိုက် တယ်”ဟု ပြောသည်။

ကော်ဖီပင်များကို ပြင်ဦးလွင်မြို့နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပြီး တခြားပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးတို့တွင်လည်း စိုက်ပျိုးကြကာ ဧက ၅၀၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး နှစ်စဉ်ကော်ဖီတန်ချိန် ၁၀၀၀၀ ကျော် ထွက်ရှိကြောင်း မြန်မာ့ကုန်သွယ်မှု မြှင့်တင်ရေးအဖွဲ့မှ သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ရှိသည့်ကော်ဖီသည် ပြည်တွင်းမှာသာမက ပြည်ပနိုင်ငံများဖြစ်သည့် အမေရိက၊ ဥရောပနှင့် အာရှဒေသများမှ နိုင်ငံပေါင်း ၁၄ နိုင်ငံကို တင်ပို့လျက်ရှိပြီး နောက်ထပ် ပြည်ပနိုင်ငံများကို တင်ပို့ရန် ကြိုးစားနေ ကြောင်း စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ သိရသည်။

လက်ရှိ ကော်ဖီတစ်ကီလို၏ တန်ဖိုးမှာ ပစ္စည်းအရည်အသွေးပေါ် မူတည်ပြီး US ဒေါ်လာ ၆ ကနေ  ၁၂ ဒေါ်လာ အထိရှိနေကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၆

မြန်မာ - ထိုင်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး၏ အဓိကလမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြစ်သည့် မွန်ပြည်နယ်၊ သထုံမြို့နယ်နှင့် ဘီးလင်းမြို့နယ်ကြားရှိ ကျုံအိတ်တံတားသည် ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီး ခံထားရသည့်အတွက် လက်ရှိတွင် တခြမ်းသာ ဖြစ်သန်းသွားလာ၍ ရခြင်းကြောင့် ကုန်တင်ကားများအနေဖြင့် စုံစမ်းပြီးမှသာ သွားသင့်ကြောင်း ကုန်သည်များနှင့် ယာဉ်မောင်းများက ပြောသည်။

ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် မိုင်းခွဲခံရမှုကြောင့် တခြမ်း ပျက်စီးသွားပြီး လက်ရှိတွင် ကျန်ရှိသည့် တခြမ်း ကိုသာ အသုံးပြုနေရသည့်အတွက် ကုန်တင်ယာဉ်များအနေဖြင့် စောင့်ဆိုင်း၍ အလှည့်ကျဖြင့် ဖြတ်သန်းနေရ ကြောင်း၊ တံတားပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်မည်ဆိုပါက လမ်းကြောင်းပိတ်ဆို့မှုများ ရှိလာနိုင်ခြင်းကြောင့် ကုန်ကား သမားများအနေဖြင့် စုံစမ်းပြီးမှသာ သွားရန်လိုအပ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ အဝေးပြေးကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “သွားတယ်။ သွားနေတာပဲ လက်ရှိက။ သွားလို့ရပါတယ် လောလောဆယ်တော့။ နည်းနည်းတော့ စောင့် ရတာပေါ့။ ဒီဘက်က ၁၀ စီးလွှတ်လိုက်၊ ဟိုဘက်က ၁၀ စီးလွှတ်လိုက် အဲဒီလိုမျိုးပေါ့။ စုံစမ်းပြီးမှ သွားရမှာပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ တံတားက အခုက တခြမ်းပဲ ရှိတာဆိုတော့လေ။ ဒီတခြမ်းကို ပြင်တာတို့၊ ပိတ်တာတို့ လုပ် တော့ လုပ်လိမ့်မယ် ဟိုဘက်ခြမ်းကို။ ပြင်တာတို့၊ ပိတ်တာတို့ လုပ်တာဆိုရင် အဲဒါတော့ တခါတလေ ၃ ရက် လောက် စောင့်ရင် စောင့်ရမယ်၊ ၂ ရက်လောက် စောင့်ရင် စောင့်ရမယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ကျန်ရှိနေသည့် တံတားဘက်ခြမ်းမှသာ ကားများ တစ်စီပြီးတစ်စီး ဖြတ်သန်းသွားလာနေရသည့် အတွက် ကားပိတ်ဆို့မှုများရှိသော်လည်း အချိန်ကြာမြင့်စွာ မဟုတ်ကြောင်း ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းများထံမှ သိရသည်။

ကျုံအိတ်တံတား မိုင်းခွဲခံရလို့ ဒဏ်ရာရသွားသူတစ်ဦးကိုတွေ့ရစဉ်

ကျုံအိတ်တံတားသည် မွန်ပြည်နယ်တွင် တည်ရှိသော်လည်း ကရင်ပြည်နယ်နှင့် တနင်္သာရီတိုင်းတို့ကို သွားရောက် ရာတွင်လည်းကောင်း၊ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်မှု ပြုလုပ်ရာတွင် အဓိက ဖြတ်သန်းရသည့် တံတားဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

တခြားသော လမ်းကြောင်းများ ရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် အသုံးပြုရန် မလွယ်သည့်အတွက် ကျုံအိတ်တံတား ရှိသည့် လမ်းပိုင်းကိုသာ အဓိကထား အသုံးပြုနေရခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ ပြောင်းလုပ်ငန်းအသင်း ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသန့်ဇင်ထွန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “တခြမ်းပေါ့နော် တခြမ်းတော့ ကျန်ခဲ့တယ် ကျုံအိတ်တံတားဆိုတာ။ အသွားပေးလိုက်၊ အပြန်ပေးလိုက် ပေါ့နော် အဲဒီအတိုင်းတော့ သွားတယ်။ ဒီလမ်းပေါ်မှာ ဖြတ်နေတဲ့ ကားအရေအတွက်နဲ့တော့ အရမ်းကြီး ပိတ်ဆို့မှု တော့ မဖြစ်ပါဘူး။ နည်းနည်းတော့ စောင့်လိုက်ရတာပေါ့နော်။ ဟိုဘက်တခြမ်း ပြီးသွားရင် ဒီဘက်တခြမ်း လွှတ် ပေးတာပေါ့နော် အဲဒီသဘောမျိုး ဖြစ်သွားတယ်။ ဒီလမ်းတွေကတော့ အရှင်းဆုံး ပြောရရင်တော့ ကရင်ပြည်နယ် ထဲကို ဝင်ဖို့တို့၊ ဒါကတော့ လက်ရှိကတော့ မွန်ပြည်နယ်ထဲမှာပေါ့နော်။ နောက် တနင်္သာရီတိုင်း သွားဖို့ဆိုတာက ကုန်းလမ်းကနေဆိုရင် ဒီလမ်းက တစ်လမ်းပဲ ရှိတယ်ဆိုတဲ့ သဘော ရှိတယ်လေ။ ကရင်ပြည်နယ်ထဲကို တခြား လမ်းကနေ ဝင်တာတွေ ရှိကောင်းရှိလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် လက်ရှိအချိန်မှာ လုံးဝ အသုံးပြုလို့ မရတော့တဲ့အထိ ဖြစ်သွားတော့ အရင်တုန်းကတော့ သွားလို့ရတယ်၊ ကားလေးတွေ သွားလို့ရတဲ့ လမ်းတွေ ရှိတယ်ပေါ့နော်။ ဥပမာ တောင်ငူကနေ လိပ်သို - သံတောင်လမ်းကနေ သွားရင်တော့ ရတဲ့နေရာတွေ ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် အရမ်းကြီး တွင် တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးပြုမှု နည်းတယ်။ တကယ့် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကျတော့ ဒီလမ်းကြီးအပေါ်မှာပဲ အခြေခံပြီး သွားကြတာ” ဟု ပြောသည်။

ကျုံအိတ်တံတား မိုင်းခွဲခံရလို့ ပျက်စီးနေတာကို တွေ့ရစဉ်

တံတားဖောက်ခွဲခံခဲ့ရမှုကြောင့် တံတားတခြမ်း ပြိုကျပျက်စီးသွားခဲ့ပြီး တံတားပေါ် ဖြတ်သန်းနေသည့် ခရီးသွား ယာဉ်နှစ်စီးသည် တံတားနှင့်အတူ ပါသွားပြီး ယာဥ်ပေါ်ပါ အမျိုးသားတစ်ဦး သေဆုံးကာ၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမှုများ ရှိခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ရန်ကုန်-မော်လမြိုင် ကားလမ်းတလျှောက် သထုံ၊ ဘီးလင်း၊ ကျိုက်ထိုမြို့နယ်အတွင်း ကားလမ်းပိုင်း၊ ရထားလမ်း ပိုင်း မိုင်းဖောက်ခွဲခံရမှု မကြာခဏ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး ခရီးသည်တင်ယာဥ်၊ ကုန်တင်ယာဥ်များနှင့် လူမှုကယ်ဆယ် ရေးယာဥ်များ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းနှင့် မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်ခံရမှုများလည်း မကြာခဏ ဖြစ်လေ့ရှိသည်ကို သတင်းဌာနများ၏ ဖော်ပြချက်များတွင် တွေ့ရှိရသည်။