CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၃၀

အခု ဩဂုတ်လ ၃၁ ရက်မှာဆိုရင် ဝေလမင်းသမီး ဒိုင်ယာနာ ကွယ်လွန်ခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ၂၅ နှစ် တိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

လုံးဝ ပျက်စီးကြေမွနေတဲ့ မာစီးဒီးကား တစ်စီးထဲကနေ အမျိုးသမီးတစ်ယောက်ကို ဆွဲထုတ်လာကြပါတယ်။ အဲဒီ အမျိုးသမီးဟာ သတိလစ်နေပြီး အသက်ရှူဖို့ မနည်းရုန်းကန်နေရပါတယ်။ ပြင်သစ်ဆရာဝန်ကတော့ သူ့ဆီ ရောက်လာတဲ့ အရေးပေါ်လူနာဟာ ဘယ်သူမှန်းဆိုတာ ဂရုမစိုက်အားဘဲ အသက်ကယ်ဖို့ပဲ အာရုံစိုက် နေခဲ့ပါတယ်။

အခု ၂၅ နှစ် ကြာမြင့်ပြီးတဲ့နောက် ဒေါက်တာ ဖရက်ဒါးရစ်မိုင်လိယက်ဟာ ပါရီမြို့တော်၊ အယ်လ်မာဥမင်လိုဏ် ခေါင်း အတွင်းကနေ ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၃၁ ရက်တုန်းက ယာဉ်မတော်တဆမှု ဖြစ်စဉ်နဲ့အတူ ဝေလမင်းသမီး ဒိုင်ယာနာကို အသက်ရှင်လျက်သား နောက်ဆုံး မြင်တွေ့ခဲ့ရသူ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

မင်းသမီး ဒိုင်ယာနာကို နောက်ဆုံး ဆေးကုသမှုလုပ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာမိုင်လိယက် (AP)

“ဒီလို ဝမ်းနည်းစရာ ကောင်းတဲ့ညမှာ လူတွေက ဒိုင်ယာနာအကြောင်း ပြန်ပြောမိရင်း ကျနော့်နာမည်လည်း တွဲပါ နေမယ်ဆိုတာ ကျနော် နားလည်ပါတယ်” ဟု ဧည့်ခံပွဲတစ်ခုကနေ ညဘက် အပြန်လမ်းမှာ ယာဉ်မတော်တမှုနဲ့ အတူ ရောက်လာတဲ့လူနာကို ကြည့်ခဲ့ရတဲ့ ဒေါက်တာမိုင်လိယက်က ပြောပါတယ်။

“သူ့ရဲ့ နောက်ဆုံးအချိန်တွေအတွက် မကယ်တင်နိုင်ခဲ့လို့ ကျနော့်မှာ တာဝန်မကင်းသလို ခံစားရပါတယ်”လို့ သူက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီညက တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် ဒေါက်တာမိုင်လိယက်ဟာ အခင်းဖြစ်ပွားရာ ဥမင်လိုဏ်ခေါင်းထဲကို ကြိုတင် သိရှိခြင်း မရှိဘဲ မောင်းဝင်လာခဲ့ရာမှာ တစ်နေရာအရောက် မီးခိုးတွေအူပြီး ပျက်စီးနေတဲ့ မာစီးဒီးကားကို ဘွားခနဲ တွေ့လိုက်ရပါတယ်။

“ကျနော် အပျက်အစီးတွေ ကြားထဲ လျှောက်သွားတယ်။ ကားတံခါးဖွင့်ပြီး အထဲကို လှမ်းကြည့်တယ်။ ကျနော် တွေ့ လိုက်ရတာ လူ ၄ ယောက်။ ၂ ယောက်က မသေသေးဘူး။ အသက်ရှူ မဝသလို ဖြစ်နေတယ်။ ကျန်တဲ့ ၂ ယောက်ကတော့ အသက်ရှိနေသေးပေမယ့် စိုးရိမ်ရတဲ့ အခြေအနေဖြစ်နေပြီ” လို့ ဒေါက်တာမိုင်လိယက်က သူကြုံ တွေ့ခဲ့ရတဲ့ မြင်ကွင်းကို ပြန်ပြောင်း ပြောပြလာပါတယ်။

အသက် ၃၀ ကျော် အမျိုးသမီးက မာစီးဒီးကားရဲ့ ကြမ်းပြင်ပေါ်မှာ ဒူးထောက်လျက်သား ခေါင်းငိုက်စိုက်ကျနေတာ မြင်ရပါတယ်။ တော်တော်လေး ခဲခဲယဉ်းယဉ်း အသက်ရှူနေရတဲ့ပုံပါ။ သူ့အတွက် အရေးပေါ် အချိန်ဖြစ်နေပါပြီ။

အဲဒါနဲ့ ဒေါက်တာမိုင်လိယက်ဟာ အရေးပေါ်ဌာနကို အကြောင်းကြားဖို့ သူ့ကားဆီကို ပြေးသွားခဲ့ပြီး အသက်ရှူ အထောက်အကူပြု အိတ်တစ်လုံးကို ဆွဲယူလာခဲ့ပါတယ်။

“သူ သတိလစ်နေတယ်ဗျ။ အသက်ရှူအိတ်ကို တပ်ပေးလိုက်တော့ သူ နည်းနည်းအားပြည့်လာသလို တွေ့ရပေမယ့် ဘာစကားမှ ပြန်မပြောနိုင်တော့ပါဘူး”

အဲဒီလို ကုသပေးခဲ့တဲ့ လူနာအမျိုးသမီးတွေဟာ သန်းနဲ့ချီတဲ့ ဗြိတိန်ပြည်သူတွေ ချစ်ကြတဲ့ ဝေလမင်းသမီး ဒိုင်ယာနာ ဖြစ်တယ်ဆိုတာ နောက်ပိုင်းကျမှ ဒေါက်တာလည်း သိလိုက်ရပါတော့တယ်။

မင်းသမီး ဒိုင်ယာနာ စီးခဲ့တဲ့ မားစီးဒီး တိမ်းမှောက်နေမှု (AP)

မီးသတ်နဲ့ကယ်ဆယ်ရေးသမားတွေ အမြန်ရောက်လာပြီး ဒိုင်ယာနာကို ပါရီမြို့ဆေးရုံကို ခေါ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်ထပ် နာရီအနည်းငယ်အတွင်းမှာပဲ သေဆုံးသွားခဲ့ပါတယ်။ သူမနှင့်အတူ လိုက်ပါလာတဲ့ ဒိုဒီဖာယက်နဲ့ ယာဉ်မောင်းတို့လည်း အလားတူ သေဆုံးခဲ့သွားပါတယ်။

ဒိုင်ယာနာ ကွယ်လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်လည်နေ့ ရောက်တိုင်း ထိုသို့ ကြေကွဲစရာ အမှတ်တရများက တဖန် ပြန်လည် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ လူတော်တော်များများက အယ်လ်မာဥမင်လိုဏ်ခေါင်းထဲ ကားနဲ့ဖြတ်သန်းမိတိုင်း ဒိုင်ယာနာ အကြောင်းကို ပြောနေကြတုန်းပါ။

ဒိုင်ယာနာရဲ့ ဈာပနအခမ်းအနားကို ဗြိတိန်နိုင်ငံရဲ့ တော်ဝင်မိသားစုနဲ့ ဘာကင်ဟမ်နန်းတော်က တာဝန်ယူ စီစဉ်ပေးခဲ့ ကြပါတယ်။ ခင်ပွန်းသည်ဟောင်း ချားလ်စ်မင်းသားကြီး၊ သားကြီး ဝီလျံ၊ သားငယ် ဟယ်ရီတို့ကိုလည်း ညှိုးငယ်မျက်ဝန်းတွေနဲ့ ဈာပနအခမ်းအနားမှာ တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဈာပန အထိမ်းအမှတ် သီချင်းကိုတော့ အယ်လ်တမ်ဂျွန်က “Candle in the Wind” လို့ ရေးစပ်သီကုံးပြီး သူကိုယ်တိုင် စန္ဒရားတီးရင်း သီဆိုခဲ့တာမှာ နားဆင်ကြည့်ရှုသူတိုင်း မျက်ရည်ဝဲခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီသီချင်းဟာ ဈာပနပြီးတဲ့ နောက်မှာလည်း UK တေးလောကနဲ့ ကမ္ဘာ့အနှံ့အပြားကို ပျံနှံ့ထင်ရှားသွားခဲ့ပါတယ်။

ဒီနှစ်မှာတော့ ဒိုင်ယာနာ ကွယ်လွန်ခြင်း နှစ်ပတ်လည်နေ့အတွက် ဗြိတိန်တော်ဝင်မင်းသား ဟယ်ရီက သူ့ရဲ့ ရင်သွေးငယ်လေးတွေ အဘွားဖြစ်သူ မင်းသမီး ဒိုင်ယာနာကို တွေ့ဆုံနိုင်ပါစေလို့ ဆုတောင်းစကားတချို့ ပြောခဲ့ တယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းအရ သိရပါတယ်။

မင်းသမီး ဒိုင်ယာနာနဲ့ သားနှစ်ဦး ဟယ်ရီနဲ့ ဝီလျံ (GETTY IMAGES)

ဒီနှစ် ဒီအချိန် ဒီလိုရက်မှာ အမှတ်တရတွေ၊ ချစ်ခြင်းအောက်မေ့ခြင်းတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ နေ့တစ်နေ့ ဖြစ်လိမ့် မယ်လို့လည်း မျှော်လင့်ကြောင်း ဟယ်ရီက ပြောခဲ့ပါတယ်။

မိခင်ဖြစ်သူ ဒိုင်ယာနာ ၁၉၉၇ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၃၁ ရက်မှာ သူ့ရဲ့အဖော် ဒိုဒီဖာယက်နဲ့အတူ ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ ပါရီမြို့၊ အယ်လ်မာဥမင်လိုဏ်ခေါင်းထဲ မာစီးဒီးကားမောင်းပြေးပြီး သတင်းမုဆိုးဓာတ်ပုံဆရာ (ပါပါရာဇီ) တွေကို ရှောင်ရင်းတိမ်းရင်း ကားမှောက်၊ ကွယ်လွန်ခဲ့ချိန်မှာတော့ ဟယ်ရီဟာ ၁၂ နှစ်သားအရွယ်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။

ချားလ်စ်မင်းသားနဲ့ ကွာရှင်းပြတ်စဲပြီး ဘာကင်ဟမ်နန်းတော်ကို ဒိုင်ယာနာတစ်ယောက် ကျောခိုင်း စွန့်ခွါလာပြီး နောက်မှာ သားနှစ်ယောက်အပေါ် နွေးထွေးမှုတွေ လျော့ပါးသွားခဲ့ပါတယ်။

“နောက်တစ်ပတ်ဆိုရင် မေမေ ဆုံးက ၂၅ နှစ်ပြည့်ပါပြီ။ မေမေ့ကို ဘယ်တော့မှ မေ့လို့မရမှာ သေချာပါတယ်။ ကျနော်ကတော့ မေမေ့ရဲ့ ပရဟိတအလုပ်တွေနဲ့ အမှတ်ရစရာတွေ ပြည့်နှက်နေတဲ့ နေ့တစ်နေ့ ဖြစ်ချင်ပါတယ်” ဟု ဟယ်ရီက ယခင်သီတင်းပတ်မှာ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဘာကင်ဟမ်နန်းတော်ကို ကျောခိုင်းခဲ့ပြီးနောက် ဝေလမင်းသမီး ဒိုင်ယာနာဟာ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်နေသူတွေ၊ ကလေး သူငယ်တွေနဲ့ HIV, AIDS ဝေဒနာရှင်တွေ အပါအဝင် ပရဟိတလုပ်ငန်းပေါင်းများစွာကို စိတ်ရောကိုယ်ပါ နှစ်မြှုပ်ပြီး ကြိုးစားလုပ်ကိုင်ပေးခဲ့ပါတယ်။

အခုအချိန်မှာ အသက် ၃၇ နှစ်ရှိပြီတဲ့ သားငယ် ဟယ်ရီဟာ ဇနီးသည် အမေရိကန်လူမျိုး မီဂန်နဲ့အတူ ဘဝမှာ လွတ်လပ်အေးချမ်းစွာ နေထိုင်ဖို့ အမေရိကန်နိုင်ငံကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ပါတယ်။ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်က အိမ်ကြီးတစ်လုံးမှာ သားငယ် အာချီနဲ့ သမီး လီလီဘတ်တို့နဲ့အတူ ဟယ်ရီ အခြေချခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။

မင်းသမီး ဒိုင်ယာနာ ကားမှောက်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ ပါရီမြို့က အယ်လ်မာဥမင်လိုဏ်ခေါင်း (AP)

ဒိုင်ယာနာ သေဆုံးခဲ့တဲ့နောက်ပိုင်း ဟယ်ရီဟာ သူ့အစ်ကို မင်းသားဝီလျံနဲ့အတူတူ ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ သူတို့ ညီအစ်ကို နှစ်ယောက်ရဲ့ စိတ်ဒဏ်ရာကို နှစ်ပေါင်းအတန်ကြာအောင် ကုစားခဲ့ရပါတယ်။ သားတော်ကြီး ဝီလျံဟာလည်း အခုဆိုရင် အသက် ၄၀ ထဲ ရောက်နေပါပြီ။

ဖခင်ဖြစ်တဲ့ ချားလ်စ်မင်းသားကြီးကတော့ ဒိုင်ယာနာ သက်ရှိထင်ရှားရှိစဉ်ကတည်းက သူ့အချစ်ဟောင်း ကယ်မီလာနဲ့ပဲ အချိန်ပြည့် ရှိနေခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

“မေမေ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေအတွက် နေ့စဉ်နေ့တိုင်း တွေးမိတိုင်း ဂုဏ်ယူမိတယ်။ HIV, AIDS လူနာတွေကို မမော နိုင်၊ မပန်းနိုင် မေမေ စောင့်ရှောက်အားပေးခဲ့တယ်။ ကျနော်တို့က ဒါမျိုး လိုက်လုပ်ပြီးတော့ မေမေ့ရဲ့ အမွေအနှစ် ကို အမှတ်ရနေမိမှာပါ” ဟု ဟယ်ရီက ပြောကြားခဲ့သည်။

၁၉၆၁ ခုနှစ်မှာ မွေးဖွားခဲ့တဲ့ ဒိုင်ယာနာဟာ ကွယ်လွန်ချိန်မှာ အသက် ၃၆ နှစ်ရှိပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒိုင်ယာနာရဲ့ ဘဝ ဖြစ်စဉ်ဟာ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင် တစ်ပုဒ်လို ခမ်းနားလှပေမယ့် အဖြစ်ဆိုးနဲ့ အဆုံးသတ်ခဲ့ရပါတယ်။

ချောမောလှပတဲ့ တော်ဝင်မျိုးနွယ် … အဲဒီနောက် ကျော်ကြားမှု၊ ခင်ပွန်းသည် သစ္စာဖောက်မှု၊ နာကြည်းခံပြင်းမှု တပွေ့တပိုက် ရှိခဲ့ပေမယ့်လည်း ဒိုင်ယာနာဟာ သူရဲ့ ဖြူစင်ရှင်းသန့်တဲ့ စေတနာမေတ္တာတွေကို အာဖရိကက ငတ်မွတ်နေတဲ့ ကလေးတွေဆီ အရောက်သွားလို့ နှစ်သိမ့်နွေးထွေးပေးခဲ့ပါတယ်။

သက်ရှိထင်ရှား ရှိမယ်ဆိုတော့ ဒီနေ့မှာဆိုရင် သူဟာ အသက် ၆၁ နှစ်အရွယ် တော်ဝင်ဘွားဘွား ဖြစ်နေလောက် ပါပြီ။

မကြာသေးမီက ထွက်ရှိခဲ့တဲ့ Netflix ရဲ့ The Crown ဇာတ်ကားနဲ့ မနှစ်က ထွက်ရှိခဲ့တဲ့ Spencer ဇာတ်ကားတွေ မှာ ဒိုင်ယာနာရဲ့ ပုံရိပ်တွေကို ပြန်ပြောင်း ခံစားခဲ့ကြပါတယ်။

Source: AP, Reuters, Washington Post

CNI Article News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၈

ရုရှားကျူးကျော်မှုကြောင့် ဖြစ်ပွားနေဆဲ ယူကရိန်းစစ်ပွဲသည် ဓာတ်ငွေ့နှင့် ရေနံပြတ်လပ်မှုများကို စွမ်းအင် ဈေးကွက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဓာတ်ဆီနှင့်ဒီဇယ်ဆီ စသည့် ရုပ်ကြွင်းလောင်စာ ဈေးတက်လာ၍ ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားကို ရိုက်ခတ်ခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့အရှေ့ဖျား ဂျပန်နိုင်ငံမှ အနောက်ဘက်ရှိ ဂျာမနီ၊ ဗြိတိန် အပါအဝင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအထိ နျူကလီးယား စွမ်းအင် ကဏ္ဍဘက်တွင် တစ်ချိန်က ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည့် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များသည် ယခုအခါ ဓာတ်အားပေး စက်ရုံအသစ်များ တည်ဆောက်ခြင်း (သို့မဟုတ်) လက်ရှိ စက်ရုံများကို ပိတ်သိမ်းဖို့ ကြံရွယ်မိခြင်းကို နောက်ဆုတ်ရန် စဉ်းစားလာကြသည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ် ဂျပန်ရှိ ဖူကူရှီးမား ဓာတ်ပေါင်းဖို သဘာဝဘေးအန္တရာယ်အပြီးတွင် ဂျပန်နှင့် ဂျာမနီ နှစ်နိုင်ငံစလုံး သည် နျူကလီးယားစွမ်းအင်ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအပြောင်းအလဲသည် အထူးထင်ရှား သည်။ မျက်မှောက်ကာလတွင်တော့ ယူကရိန်းရှိ ဥရောပ၏ အကြီးဆုံး နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံတွင် နောက်ထပ် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော နျူကလီယားဘေးဆိုးတစ်ခု ကျရောက်လာနိုင်သည့် စိုးရိမ်မှုများက တိုးလာခဲ့ သည်။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲ၏ ရှေ့တန်းတွင်တည်ရှိသော ဇာပိုရေဇီးယား နျူကလီးယား လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို  အဏုမြူ ထိန်းကျောင်းသူများက သတိထားစောင့်ကြည့်နေကြသည်။ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် ပြီးခဲ့သည့် မတ်လ ကတည်းက ထိုဓာတ်အားပေးစက်ရုံကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။

ထိုအခြေအနေသည် ပို၍ အန္တရာယ်များလာသည်ဟု နျူကလီးယားအရေး ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောသည်။ မကြာ သေးမီ ရက်များအတွင်း စက်ရုံအတွင်းရှိ နျူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖိုများကို အအေးပေးရန်အတွက် အရန်ဓာတ် အား လိုအပ်ချက် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။

ယခုလောလောဆယ်တွင် ယူကရိန်း နျူကလီးယား ကပ်ဘေး ခြိမ်းခြောက်မှုသည် ဂျာမန် သို့မဟုတ် ဂျပန် ဆွေးနွေးမှုများအနက် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခြင်း မရှိသော်လည်း နည်းပညာနှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်စရာ များက ရှိနေသည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပြန်လည်သုံးသပ်ချက်အရ ယူကရိန်းစစ်ပွဲသည် နျူကလီးယားစွမ်းအင်နှင့် ပတ်သက်၍ ကာလ ကြာရှည် ရပ်တန့်နေခဲ့သော အနေအထားများကို ပြန်လည် ပုံဖော်နေသည့် ထူးခြားသော အတိုင်းအတာကို ပြသ သည်။ ဥရောပသည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ပြတ်တောက်သွားနိုင်သည့် ဆောင်းရာသီတွင် စွမ်းအင် လိုအပ်ချက် တစ်ခု အတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်နေရပြီး အကယ်၍ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံများကို ပိတ်ပစ်ရသော် လုပ်သားအများစု ထိခိုက်စရာ ရှိနေသည်။

ရုရှားနိုင်ငံက ယူကရိန်းကို ပြီးခဲ့သည့် ဖေဖေါ်ဝါရီလ အတွင်းက ကျူးကျော် ဝင်ရောက်လာချိန်မှစ၍ ရုပ်ကြွင်း လောင်စာဈေးနှုန်းများ တဟုန်ထိုး တက်သွားခဲ့ပြီး ဥရောပ၊ အမေရိကန်နှင့် ကမ္ဘာတဝန်းရှိ အခြားနိုင်ငံအချို့မှ ရုရှားရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့များကို ဈေးပေါပေါဖြင့် ဝယ်ယူနိုင်ခဲ့ကြသည်။

၂၀၃၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ အရောက်တွင် စီးပွားဖြစ် လည်ပတ်နိုင်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မျိုးဆက်သစ် နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေး စက်ရုံများ တည်ဆောက်ရန် စဉ်းစားနေကြောင်း ယခုသီတင်းပတ်တွင် ဂျပန်ဝန်ကြီး ချုပ် ဖူမီယိုကီရှီဒါက ကြေညာခဲ့သည်။

ဂျပန်အစိုးရသည် လက်ရှိ နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေး စက်ရုံများ၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှု သက်တမ်းကိုလည်း တိုးမြှင့်နိုင်သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ဂျာမန်နိုင်ငံ၌ မူဝါဒ ချမှတ်သူများသည် ယခုနှစ်ကုန်တွင် အော့ဖ်လိုင်း (offline) အသုံးပြုနိုင်ရန် စီစဉ်ထားသည့် နောက်ဆုံး နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ (၃) ရုံ၏ သက်တမ်းကို သက်တမ်းတိုးရန် စဉ်းစားနေပြီဖြစ်သည်။

လက်ရှိ စွမ်းအင် အကျပ်အတည်းကို ဖြတ်ကျော်ဖို့က တစ်နှစ် (သို့မဟုတ်) နှစ်နှစ်မျှသာ ယာယီဖြစ်ချင်ဖြစ်မည်။ သို့သော် ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ဂျာမနီနိုင်ငံရေးလောက၌ အဓိကအာရုံစိုက်လာခဲ့သည့် ထင်ရှားသော မူဝါဒ ပြောင်းပြန်လှန်မှုကို စွမ်းအင်အကျပ်အတည်းက ထောက်ပြနေပြီ ဖြစ်သည်။  

“နျူကလီးယားစွမ်းအင်သုံးတာ မှားတယ်လို့ ထင်တယ်ဆိုရင် ဘာကြောင့် ထင်ရတာလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ကျနော် ကိုယ်တိုင် ပြန်မေးရပါလိမ့်မယ်။ အင်မတန် ရှုပ်ထွေးပါတယ်” ဟု ဂျာမနီစီးပွားရေးဝန်ကြီး ရောဘတ်ဟာဘတ်က ယခုသီတင်းပတ်ကုန်ပိုင်း ဘာလင်မြို့တွင် အစိုးရရုံးဖွင့်ရက် တစ်ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ဂျာမနီတွင် ဟာဘက်ခ်နှင့် ၎င်း၏ (အစိမ်းရောင်)ဂရင်းပါတီတို့သည် နျူကလီးယားစွမ်းအင် ဖျက်သိမ်းရေးတို့ကို အာရုံစိုက်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် ငြင်းချက်များ ရှိလာမည်ကိုတော့ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များက ပါတီကို တည် ထောင်ခဲ့သော ဟာဘတ်တို့ လူတစ်စုက ဝန်ခံရမည်ဖြစ်သည်။

နျူကလီးယားအရေးသည် ပါတီ၏ အဓိကမူဝါဒ ရပ်တည်ချက်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေသော်လည်း ယူကရိန်းရှိ ရုရှား၏ စစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်ကာ ကရင်မလင်ကို တတ်နိုင်သမျှ ထိုးနှက်လိုသော ဆန္ဒလည်း ဂျာမနီ အာဏာရ အစိုးရထံတွင် ရှိနေသည်။

"ကျနော်တို့အတွက် တကယ့်ကို အရေးကြီးတဲ့ အချိန်အခါပါပဲ" ဟု ဘာလင်အခြေစိုက် ရာသီဥတုဆိုင်ရာပညာရှင်၊ Adelphi အဖွဲ့၏ ဒါရိုက်တာ ဒင်းနစ်တန်ဇလာက ပြောပြသည်။

“အဓိကအချက်ကတော့ ဂျပန်မှာ ဖူကူရှီးမား နျူကလီးယား အကျပ်အတည်းကြုံတုန်းက ဂျာမန်ရာသီဥတုနဲ့ စွမ်းအင်မူဝါဒကို ခြုံငုံပြီး နည်းပညာအန္တရာယ်တွေ၊ လုံခြုံရေးအန္တရာယ်တွေက အင်မတန် ကြီးလွန်းတယ်ဆိုပြီး ကျနော်တို့ဆီမှာ ပါတီပေါင်းစုံ သဘောတူထားတဲ့ သဘောတူညီချက်အရ ပုံဖော်မိခဲ့တာပါ” ဟု ၎င်းက ပြန်ပြောင်း ပြောပြသည်။

ဥရောပရှိ သဘာဝဓာတ်ငွေ့သည် လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ကထက် (၁၀) ဆ တိုင်အောင် ဈေးပိုတက်လာခဲ့သဖြင့် ယခုအခါ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည်များ တင်သွင်းရန်အတွက် ဂျပန်နှင့် အခြား ကမ္ဘာ့ဝယ်လက်များ ပြိုင်ဆိုင်နေရပြီဖြစ်သည်။

ပြင်သစ်၏ နျူကလီးယားစွမ်းအင်သုံး ရေယာဉ်အများစုသည် ဘေးကင်းလုံခြုံရေး လက်မှတ်များကို စောင့်ဆိုင်းနေ ရသည်။ ယခုအခါ ဥရောပတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပို့လွှတ်နိုင်မှုမှာလည်း အထူးလျော့ပါး ကျဆင်းနေပါသည်။ ယူကရိန်းစစ်ပွဲနှင့် တိုက်ရိုက် မသက်ဆိုင်သော်လည်း လျှပ်စစ် လိုအပ်ချက်ကလည်း အလုံးစုံ စွမ်းအင် အကျပ် အတည်းကို ပိုမိုဆိုးရွားစေသည်။

ထင်ရှားသော နျူကလီးယား ဝေဖန်ရေးဆရာအချို့ပင်လျှင် လက်ရှိစက်ရုံများကို ဆက်လက် လည်ပတ်စေဖို့ လိုလားကြသော်လည်း အသစ်တည်ဆောက်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ကြသည်။

“နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံတွေ တည်ဆောက်တာနဲ့ ရုရှားဓာတ်ငွေ့ မယူတော့လို့ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ဈေးတက်တဲ့ ပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းကြားထဲမှာ ဆက်စပ်မှု မရှိပါဘူး” ဟု လန်ဒန်အခြေစိုက် ရာသီဥတုဆိုင်ရာပညာရှင်၊ E3G အဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ တွမ်ဘာ့ခ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် လက်ရှိ ဓာတ်ပေါင်းဖိုများကို သက်တမ်းတိုးခြင်းသည် အကျိုးရှိနိုင်သည်ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

“တကယ်လို့ ဘေးကင်းကင်း လုပ်နိုင်ရင်၊ စီးပွားရေးအရ လုပ်ရကျိုးနပ်တယ်ဆိုရင်တော့ နျူကလီးယား ဓာတ် ပေါင်းဖိုတွေရဲ့ သက်တမ်းကို ထပ်မတိုးနိုင်စရာ အကြောင်းပြချက် ကောင်းကောင်း မတွေ့မိပါဘူး” ဟု ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

ဂျာမနီသည် ၎င်း၏ နျူကလီးယားစက်ရုံများ ဆက်လက် လည်ပတ်ရန်အလို့ငှာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများထံမှ ပြင်းထန် သော ဖိအားပေးမှုကို ခံနေရသည်။ ထိုသို့ နျူကလီယားစက်ရုံ ဆက်လက် လည်ပတ်ပါမှ ရုရှား ရုပ်ကြွင်းလောင်စာ များ ဝယ်ယူမှု ရပ်တန့်ခြင်းကြောင့် ရင်ဆိုင်လာရမည့် စွမ်းအင်အလုံးစုံ ချို့တဲ့လာခြင်းကို ဖြေရှင်းရန် ရည်ရွယ် သည်။

သို့သော် ဂျာမန် နျူကလီးယားစက်ရုံများ၏ သက်တမ်းတိုးနိုင်ခြေကို ဝေဖန်သူများက ၎င်းတို့ကို အပြည့်အဝ လည်ပတ်စေခြင်းမရှိဘဲ ထားရှိခြင်းသည် လက်ရှိ အကျပ်အတည်းကို အမှန်တကယ် ဖြေရှင်းနိုင်မည် မဟုတ် ကြောင်း ဝေဖန်သူများက ပြောဆိုကြသည်။

ဂျာမနီသည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့သုံး ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများမှ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ကို ထုတ်ပေး သော်လည်း အများစုမှာ အပူထုတ်လုပ်ရန်အတွက် အသုံးပြုကြနေရသည်။ ထိုနေရာတွင် နျူကလီးယား စက်ရုံများ ဖြင့် အပြည့်အဝ အစားထိုး၍မရပေ။

ဂျာမနီနှင့် ပြင်သစ်ကြားတွင် သွယ်တန်းထားသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုင်း၏ ကန့်သတ်ချက်များရှိနေသဖြင့် ပြင်သစ်သည် ဂျာမန် နျူကလီးယားစက်ရုံများမှ ပိုလျှံသော လျှပ်စစ်ဓာတ်အား အားလုံးကို ယူငင်သုံးစွဲနိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြကြသည်။

ဘာလင်မြို့တော် အခြေစိုက် Agora Energiewende ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ပညာရှင်များအဖွဲ့မှ ဒါရိုက်တာ ဆိုင်မွန်မြူလာ၏ ယခုနှစ် အစောပိုင်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်တွင် နျူကလီးယားစက်ရုံများ၏ သက်တမ်းတိုးခြင်းသည် ခန့်မှန်းထားသည့် စွမ်းအင်ပြတ်လပ်မှု၏ တစ်ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ကမ္ဘာ့အရှေ့ဖျားကို ကြည့်လျှင်လည်း ဖူကူရှီးမား ဒိုင်အိချိ နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေး စက်ရုံသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ငလျင်ဒဏ်နှင့် ဆူနာမီလှိုင်းလုံး ရိုက်ခတ်မှုကြောင့် ဂျပန်အစိုးရသည် နျူကလီယား စက်ရုံသစ်များ နောက်ထပ် တည်ဆောက်ခြင်းကို ရပ်တန့်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

မတော်တဆမှု ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများလှသဖြင့် ဓာတ်ပေါင်းဖိုများ သက်တမ်း အိုမင်းရင့်ရော်လာမှု အန္တရာယ်များကို လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းမှုအနေဖြင့် နျူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖိုများ မည်ရွေ့မည်မျှကြာကြာ လည်ပတ်ရန် ကန့်သတ် ထားခဲ့သည်။

ငလျင် မကြာခဏ လှုပ်လေ့ရှိသည့် ဂျပန်နိုင်ငံသည် ဓာတ်ရောင်ခြည် ထိတွေ့မှုကြောင့် လူပေါင်း ၁၆၅,၀၀၀ ကို အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်စေခဲ့သည့် ဖူကူရှီးမား ကပ်ဘေး နောက်တစ်ကြိမ် ထပ်မံဖြစ်ပွားမည်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိသည်။

သို့သော် ယခုအခါ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များသည် ဖူကူရှီးမား ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်ပြီးနောက်ပိုင်း နျူကလီးယား စွမ်းအင်ကဏ္ဍကို ပိုမိုအလေးအနက်ထား၍ သတိကြီးကြီးဖြင့်  လုပ်ဆောင်လာကြသည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးဝေမှု၏ (၆) ရာခိုင်နှုန်းသည် နျူကလီးယား စွမ်းအင်မှ ဓာတ်အား ထုတ်လုပ်ပေးခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဂျပန်စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့်စက်မှုဝန်ကြီးဌာနမှ သိရသည်။ ဂျပန် သည် ထိုနှုန်းမှနေ၍ ယခုအခါ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၂ ရာခိုင်နှုန်းအထိ တိုးမြှင့်ရန် ရည်မှန်းထားသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နွေရာသီရောက်လျှင် နျူကလီးယား ထိန်းကျောင်းမှု အာဏာပိုင်အဖွဲ့ Nuclear ၏ ဘေးကင်းလုံခြုံရေး စစ်ဆေးမှုကို အောင်မြင်ပြီးသော နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံ ၁၇ ရုံ ပြန်လည် လည်ပတ်နိုင်မည်ဟု ဝန်ကြီးချုပ် ကီရှီဒါက မျှော်လင့်ထားသည်။

ထိုစက်ရုံများအနက် ၉ ရုံကို ယခုဆောင်းရာသီတွင် လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်မှုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရန် ကီရှီဒါ က ညွှန်ကြားထားသည်။ ယခုအချိန်အထိ ၁၇ ရုံအနက် ၆ ရုံကို အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။

နိုင်ငံ၏ စွမ်းအင်ထောက်ပံ့မှု တည်ငြိမ်စေရန်နှင့် ရေရှည်တည်တံ့သော စွမ်းအင်ရင်းမြစ်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အတွက် နျူကလီးယားစွမ်းအင်၏ အခန်းကဏ္ဍအပေါ် အများပြည်သူ နားလည်မှုရှိစေရေး ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ယခုနှစ် အကုန်ပိုင်းတွင် အသေးစိတ် အစီအစဉ်တစ်ခုရေးဆွဲရန် အစိုးရအဖွဲ့ကို ကီရှီဒါက ညွှန်ကြားထားသည်။

ဂျပန်နျူကလီးယားဓာတ်ပေါင်းဖို

ဂျပန်စီးပွားရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စက်မှုဝန်ကြီးဌာနသည် မျိုးဆက်သစ် နျူကလီးယား ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများ မည်ကဲ့သို့ ဘေးကင်းစွာ တည်ဆောက်ရမည်ကို လေ့လာစူးစမ်းနေပြီဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့တတိယ အကြီးဆုံး စီးပွားရေး အသိုက်အဝန်းဖြစ်သော ဂျပန်နိုင်ငံသည် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ရည် အပါအဝင် သယံဇာတများ တင်သွင်းမှု အပေါ် ကြီးမားစွာ မှီခိုနေဆဲရှိသည်။

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှု အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ကျောက်မီးသွေးသုံး ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများ၊ နျူကလီး ယား စက်ရုံများ ပိတ်သိမ်းခဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် လျှပ်စစ်မီး ပြတ်တောက်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်၌ ဥရောပမှ ရုရှား၏ ရေနံနှင့်သဘာဓာတ်ငွေ့ကို ကျောခိုင်းခဲ့ရသဖြင့် အစားထိုးစရာ စွမ်းအင်ရင်းမြစ် အရေးတကြီး လိုအပ်လာခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ပြင်းထန်သော ဆောင်းရာသီ အအေးဒဏ်နှင့် နွေရာသီ အပူလှိုင်းများကြောင့် ဒေသခံပြည်သူများအား စွမ်းအင်ချွေတာရန် အစိုးရကို မေတ္တာရပ်ခံ ပန်ကြားခဲ့ရသည်။ သို့သော် ယခုအခါတွင် နျူကလီးယား မဟာဗျူဟာ အပြောင်းအလဲသည် ဂျပန်လူထုအတွက် ပိုမိုအကျိုးရှိစေမည့် လက္ခဏာများ မျှော်လင့်စရာ ရှိပါသည်။

ဖူကူရှီးမားတွင် ငလျင်လှုပ်ခတ်ပြီးနောက် အပူပေးစက်ရုံ ခြောက်ခုကို ရိုက်ခတ်ခဲ့ပြီး တိုကျို အပါအဝင် အိမ်ခြေ သန်းပေါင်းများစွာအတွက် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပြတ်တောက်ခဲ့ရသဖြင့် ဂျပန်အစိုးရက ၎င်း၏ပထမဆုံး "လျှပ်စစ် ဓာတ်အား ပြတ်တောက်မှုသတိပေးချက်" ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ပေါက်ကွဲမှု တစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သော ဂျပန်နျူကလီးယားဓာတ်ပေါင်းဖို တစ်ခု

မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း မြို့တော်တိုကျို၌ ၃၅ ဒသမ ၆ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်အထိ ကျဆင်းသွားသည့် အအေး ဒဏ်ကြောင့် အစိုးရက လျှပ်စစ်မီး သုံးစွဲရေးဆိုင်ရာ သတိပေးချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရဖူးသည်။ ဇွန်လတွင် အလားတူ သတိပေးချက် ထပ်မံထွက်ပေါ်လာသည်။ မကြာသေးမီက စစ်တမ်းအချို့တွင် အထူးသဖြင့် ဓာတ်အားရင်းမြစ်များ တည်ငြိမ်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုအနေဖြင့် နျူကလီးယားစက်ရုံများ ပြန်လည်လည်ပတ်စေဖို့ လူထု ပိုမိုထောက်ခံ ကြောင်း ပြသလာခဲ့သည်။

ဘေးကင်းရေး သုံးသပ်မှုကို ရှင်းလင်းထားသော နျူကလီးယား ဓာတ်ပေါင်းဖိုများ ပြန်လည် အသက်သွင်းခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မကြာသေးမီက ကောက်ယူခဲ့သော စစ်တမ်းတစ်ခုတွင် လူထုလူတန်းစား အလွှာအသီးသီးရှိ ၅၈ ရာခိုင်နှုန်းက ထောက်ခံခဲ့ကြပြီး ၃၉ ရာခိုင်နှုန်းက ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်သတင်းစာ ယိုမီအုရီရှင်ဘွန်းနှင့် ဝါဆီဒါ တက္ကသိုလ်၊ အဆင့်မြင့် လူမှုသိပ္ပံကျောင်းတို့က အဆိုပါစစ်တမ်းများဖြင့် ၅ နှစ်တာအတွင်း လူထု သဘော ထားကို တောင်းခံခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ 

သို့သော်လည်း နျူကလီးယားစွမ်းအင်သည် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် သဘောထားကွဲလွဲပြီး နက်ရှိုင်းသော စိတ်ခံစားမှုဆိုင် ရာ ပြဿနာတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေပါသည်။

စွမ်းအင်ဆာလောင်မှုကြောင့် စဉ်းစားလာရသည့် အပြောင်းအလဲသည် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများကို အသစ် ပြန်လည် ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ဖွယ် ရှိသည်။

ဝန်ကြီးချုပ်က ကီရှီဒါ၏ မဟာဗျူဟာကို ဆန့်ကျင်သူများက နိုင်ငံ၏ ကာဗွန်ညစ်ညမ်းမှုကို လျှော့ချနိုင်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ဂျပန်တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် နေရောင်ခြည်၊ လေ၊ ရေအားလျှပ်စစ်နှင့် ဘူမိအပူ စွမ်းအင် အပါအဝင် သန့်ရှင်းသော စွမ်းအင် အရင်းအမြစ်များအတွက် ရွေးချယ်စရာအားလုံးကို အပြည့်အဝ မစူး စမ်း ရသေးပေ။

Source: Washington Post

 (ဝါရှင်တန်ပို့စ်ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် မူရင်းဆောင်းပါးရှင်များဖြစ်သည့် Michael Birnbaum နှင့် Michelle Ye Hee Lee တို့၏ရေးသားချက်ကို CNI က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုတင်ဆက်ပေးလိုက်ပါသည်)

CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၈

ရှုံးပွဲမရှိ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လက်ဝှေ့မယ်အဖြစ် ဆက်လက် ဖြတ်သန်းနေချိန်မှာ O2 Arena တစ်ဝိုက်ကနေ ကျယ်လောင်တဲ့ ပရိသတ်ထုကြီးက “အလီ၊ အလီ၊ အလီ”ဆိုတဲ့ အော်ဟစ်သံတွေကို ကြားခဲ့ရ တာဖြစ်ပါတယ်။

“ဆိုမာလီအသိုက်အဝန်းရဲ့ အံ့သြစရာကောင်းတဲ့ အရာကတော့ သူတို့ဟာ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် ကျောထောက်နောက်ခံ ပြုတာပါပဲ။ ကျမရဲ့ လက်ကမ်းကြော်ငြာကို ထုတ်ပြီး ၇၂ နာရီအတွင်းမှာ လက်မှတ်ပေါင်း ၅၀၀ ရောင်းချခဲ့ရပါတယ်။ ရူးသွပ်ဖို့ ကောင်းပါတယ်”လို့ ရမ်လာအလီက BBC Sport ကို ပြောခဲ့တာပါ။

အသက် ၃၂ နှစ်အရွယ်ရှိ သူမဟာ အတွေ့အကြုံ နုနယ်သေးတဲ့ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဖြစ်နေဆဲ ဖြစ်ပေမယ့် သူမရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဖော်လိုဝါတွေက အားကစားမှာရော အပြင်မှာရော သူမရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို သက်သေပြသနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အလီဟာ စစ်ဘေးသင့် ဆိုမာလီယာကနေ ထွက်ပြေးလာခဲ့ရတဲ့ ကလေးဒုက္ခသည် ဘဝကနေ အပျော်တမ်းအဖြစ် အင်္ဂလိပ် ချန်ပီယံဆုကို ရရှိတဲ့ ပထမဆုံး မွတ်ဆလင် တိုက်ခိုက်ရေးသမား ဖြစ်လာခဲ့တာပါ။ အလီဟာ Vogue ရဲ့ မျက်နှာဖုံးမှာ ပါဝင်ဖို့ ရွေးချယ်ခံရတဲ့ အိုလံပစ်၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ စာရေးသူနဲ့ အောင်မြင်တဲ့ မော်ဒယ်လ်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

သူမရဲ့ နောက်ခံ သမိုင်းကြောင်းဘဝကို အတ္ထုပ္ပတ္တိအဖြစ် ထုတ်လုပ်နေပြီလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ရမ်လာအလီဟာ ဆော်ဒီမှာကျင်းပတဲ့ ပထမဆုံး ပရော်ဖက်ရှင်နယ် အမျိုးသမီးပွဲစဉ်မှာ ထိုးသတ်ခဲ့ပြီး သမိုင်းတွင်မယ့် နိုင်ပွဲကို ရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီပွဲမှာ အူဆက်ခ်နဲ့ ဂျိုရွှာတို့ရဲ့ ပွဲစဉ်က အဓိကပွဲစဉ်အဖြစ် ထိုးသတ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မော်ဒယ်လ် ရမ်လာအလီ 

“ဒါဟာ ကြီးမားတဲ့ ဂုဏ်ယူမှုပါ။ ဒီလိုမျိုးက တစ်ကြိမ်တစ်ခါပဲ ဖြစ်တာပါ။ ကျမအတွက်ရော ပြိုင်ဘက်အတွက်ပါ ဒီနာမည်တွေဟာ သမိုင်းမှာ အခိုင်အမာရှိတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မယုံနိုင်စရာ ကောင်းတဲ့ ခံစားချက်ပါပဲ”လို့ ရမ်လာအလီက ပြောခဲ့တာပါ။

ဆော်ဒီအာရေဗျမှာ တိုက်ခိုက်ဖို့ အလီ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တဲ့ အချိန်မှာ နိုင်ငံရဲ့ ညံ့ဖျင်းတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး မှတ်တမ်းတွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေအပေါ်မှာ ဆက်ဆံပုံတွေနဲ့အတူ ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်မှာ ဝေဖန်မှုတွေ ခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အလီက “ ရိုင်းစိုင်းတဲ့ မှတ်ချက်တွေ ရှိပါလိမ့်မယ်။ ဒါတွေဟာ စတင်နေခဲ့ပါတယ်။ ဆော်ဒီမှာ လက်ဝှေ့ထိုးဖို့ ဘာကြောင့် ရွေးချယ်တာလဲ၊ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေးကို ချိုးဖောက်တယ်ဆိုပြီး အစရှိသဖြင့်ပေါ့”လို့ ပြောပါတယ်။

ဆော်ဒီဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်တယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး ဒါကို အားကစားနဲ့ ဆေးကြော ကာ နိုင်ငံအတွင်းမှာ နာမည်ကြီး အားကစားပြိုင်ပွဲတွေလုပ်ဖို့ ဘီလီယံနဲ့ချီပြီး သုံးစွဲတယ်လို့ ဝေဖန်သူတွေက ပြောပါတယ်။

အလီက ဆော်ဒီတော်ဝင် မိသားစုတွေက ဒီထိုးသတ်ပွဲကို တောင်းဆိုခဲ့ပြီး သူမရဲ့ တိုးတက်မှုကို ပြသနေတယ်လို့ ယုံကြည်နေခဲ့တာပါ။

“အပြောင်းအလဲလုပ်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ နိုင်ငံကို အပြစ်ပြောလို့ မရပါဘူး။ ကျမဟာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေး အတွက် ကြိုးစားနေတဲ့သူ ဖြစ်တာကြောင့် ဒီလို အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးကို ပြောင်းလဲဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ နိုင်ငံကို ဘာကြောင့် မထောက်ခံနိုင်ရမှာလဲ”လို့ ပြောပါတယ်။

လက်ဝှေ့မယ် ရမ်လာအလီ

ရမ်လာအလီရဲ့ အစ်ကို အကြီးဖြစ်သူဟာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်အစောပိုင်း ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ဆိုမာလီယာမှာ အသက် ၁၂ နှစ်အရွယ်နဲ့ ကွယ်လွန်ခဲ့ပါတယ်။ သူမရဲ့ မိသားစုဟာ မြို့တော် မိုဂါဒစ်ရှူးကနေ လွတ်မြောက်ခဲ့ကြပါတယ်။

ကင်ညာနိုင်ငံကို ၉ ရက်ကြာ သင်္ဘောစီးပြီး ထွက်ခွာခဲ့ပြီးနောက် လိုက်ပါလာသူအချို့ဟာ အစာငတ်ပြီးသေဆုံး ခဲ့ကြတာပါ။ နောက်ဆုံးမှာတော့ သူတို့တွေဟာ လန်ဒန်မှာ ဒုက္ခသည်အဖြစ် ခိုလှုံခဲ့ကြပါတယ်။

ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်မှာ အလီဟာ အဝလွန်နေတာကြောင့် ကျောင်းမှာ အနိုင်ကျင့်ခံခဲ့ရတာပါ။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း ဒေသတွင်း အားကစားရုံကို သွားရောက်ကာ လက်ဝှေ့ သင်တန်းတက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် မိသားစုက မကြိုက်လောက်ဘူး အထင်နဲ့ မပြောခဲ့ဘဲ နေခဲ့ပါတယ်။

သူမဟာ ၂၀၁၀ ခုနှစ်ဝန်းကျင်မှာ အပျော်တမ်းပြိုင်ပွဲ မထိုးသတ်ခင် အွန်လိုင်း ဗွီဒီယိုကနေတစ်ဆင့် လက်ဝှေ့ အပေါ်မှာ နစ်မြုပ်စ ပြုလာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ အစ်ကိုဖြစ်သူက သူမ လေ့ကျင့်မှု ပြုလုပ်နိုင်ဖို့အတွက် ခိုးထွက်လို့ ရအောင် ကူညီပေးခဲ့ပေမယ့် မိသားစုကတော့ ဒါကို သတိထားမိခြင်း မရှိသေးပါဘူး။

မကြာခင်မှာပဲ ရမ်လာအလီဟာ နိုင်ငံသစ်ကို ကိုယ်စားပြုခဲ့ပြီး မိခင်ဖြစ်သူ မသိဘဲ အင်္ဂလိပ် အပျော်တမ်း ပြိုင်ပွဲ တွေမှာ ဆုတွေကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ မိခင်ဖြစ်သူ သိတဲ့အချိန်မှာ အလီကို ဒါတွေကို ရပ်တန့်ဖို့ တားမြစ်ခဲ့ တာပါ။ ဒါပေမယ့် အလီကတော့ ဒီလိုတားမြစ်နေတဲ့ ကြားက မိခင်ဖြစ်သူကို အနိုင်ယူစ ပြုလာခဲ့ပါပြီ။

လက်ဝှေ့မယ် ကြိုးဝိုင်းနဲ့အတူ တွေ့ရသော ရမ်လာအလီ

“လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ နှစ်လောက်က ကျမတို့မှာ အချိုးအကွေ့ တစ်ခုရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျမ ဒိန်းမတ်ကိုသွားမယ့် ပြိုင်ပွဲမှာ ကံကောင်းပါစေလို့ ဆုတောင်း စကားပြောဖို့ သူမဆီကနေ ဖုန်းဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ ကျမ အရမ်းချစ်ရတဲ့သူ တစ်ယောက်က ကျမ အရမ်းချစ်တဲ့ အရာတစ်ခုကို စိတ်ဝင်စားမှန်း သိသွားရတာက ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကောင်းဆုံး ခံစားချက် တစ်ခုပါပဲ။ သူမက အခုဆို ကျမကို အလွန် အားပေးနေပါပြီ။ ပြိုင်ပွဲတိုက်ရိုက် ယှဉ်ပြိုင်တာကိုတော့ သူမ မကြည့်ရသေးပေမယ့် Youtube မှာကြည့်ဖို့ နောက်တစ်နေ့အထိ စောင့်ဆိုင်းနေခဲ့ပါတယ်”လို့ ရမ်လာအလီ က ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။

အပျော်တမ်း ကစားသမားဘဝမှာ အလီဟာ အင်္ဂလန်နိုင်ငံကနေ မွေးရပ်မြေ နိုင်ငံသားအဖြစ် ပြောင်းလဲ ခံယူခဲ့ တာပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ရမ်လာအလီဟာ တိုကျိုအိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဆိုမာလီယာနိုင်ငံရဲ့ အလံကိုင်ဖြစ်ခဲ့ပြီး အိုလံပစ် ပြိုင်ပွဲမှာ နိုင်ငံရဲ့ ပထမဆုံး လက်ဝှေ့မယ် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

“ဒါဟာ ကျမဘဝရဲ့ ဂုဏ်ယူစရာ အကောင်းဆုံး အခိုက်အတန့်တွေထဲက တစ်ခုပါပဲ”လို့လည်း ပြောခဲ့ပါတယ်။

Bafta ဆုရ ထုတ်လုပ်သူ မာဂီဒေးဟာ သူမရဲ့ဘဝအကြောင်းကို ဇာတ်ကားရိုက်ကူးဖို့ စီစဉ်နေချိန်မှာ သူမရဲ့ စိတ် အား ထက်သန်ဖွယ်ကောင်းတဲ့ ဇာတ်လမ်းကို မှတ်တမ်းပြုစုထားတဲ့ စာအုပ်ကို ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က ထုတ်ဝေခဲ့တာပါ။

ချန်ပီယံခါးပတ်နဲ့ ရမ်လာအလီ

အလီရဲ့ မော်ဒယ်လ် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းကလည်း မြင့်မားလာခဲ့ပြီး တန်ဖိုးကြီးမားတဲ့ ဖက်ရှင်တံဆိပ်တွေ အတွက် အမှတ်တံဆိပ် သံတမန်တစ်ဦး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ရမ်လာဟာ သူမရဲ့ လက်ဝှေ့ဘဝအတွက် အလုပ် အများ အပြားကို အာရုံထွေပြား စေတယ်ဆိုပြီး ခံစားရခြင်းတော့ မရှိပါဘူး။ ဆန့်ကျင်ဘက် အနေနဲ့ သူမရဲ့ မော်ဒယ်လ် အလုပ်က ကမ္ဘာကျော်တွေရဲ့ မျှော်မှန်းချက်ကို အကျိုးပြုတယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။

“ရိုးရိုးသားသားပြောရရင် အမျိုးသမီးတွေဟာ အမြဲတမ်း အားကစားသမား ဖြစ်ဖို့အတွက် လုံလောက်တဲ့လစာ မရ ရှိကြပါဘူး။ ကျမကတော့ တခြားအရာတွေကိုလည်း လုပ်ဆောင်တဲ့အတွက် အမြဲတမ်း အားကစားသမား ဖြစ်ခွင့် ရခဲ့ပါတယ်။ အချိန်ပြည့်လည်း လေ့ကျင့်နိုင်တယ်။ ကမ္ဘာ့အဆင့်မီ နည်းပြတွေနဲ့ လက်တွဲခွင့် ရဖို့အတွက် လော့စ်အိန်ဂျလိစ် ကနေ ရုန်းထွက်နိုင်အောင် အခွင့်အရေးတွေလည်း ပေးပါတယ်။ မော်ဒယ်လ်၊ ဖက်ရှင် လောက က မယုံနိုင်လောက်အောင်ကို အထောက်အကူ ပြုပါတယ်”လို့ ရမ်လာအလီက ပြောပါတယ်။

ရမ်လာအလီဟာ ပရော်ဖက်ရှင်နယ် လက်ဝှေ့ပွဲပေါင်း ၇ ပွဲ ထိုးသတ်ထားခဲ့ပြီး ရာနှုန်းပြည့် အနိုင်ရရှိထားသူ ဖြစ်ပါ တယ်။

Source: BBC

CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၁

“ခါကိဗ်အကြောင်း တွေးလိုက်တဲ့အချိန်မှာ ကျနော့်ရဲ့ နှလုံးသားက နာကျင်ရပါတယ်။ ဒုံးကျည်တစ်စင်းက ကျနော်တို့ လေ့ကျင့်ရေးကွင်းကို ထိမှန်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီတော့ ကျနော်တို့ ကစားတဲ့နေရာက ဘာမှ မရှိတော့ ဘူး”လို့ ဂိုးသမားဖြစ်သူ ဆစ်ဒရန်ကိုက ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၂ ရက်မှာ ဆစ်ဒရန်ကိုရဲ့ အသင်းဖြစ်တဲ့ မီတာလစ် ၁၉၂၅ ခါကိဗ်အသင်းဟာ ယူကရိန်း ပရီးမီးယားလိဂ်ရဲ့ ဆောင်းရာသီ အားလပ်ချိန် အတွင်းမှာ ပုံမှန်အတိုင်း လေ့ကျင့်ရေး အစီအစဉ်တွေကို ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ၂ ရက်အကြာမှာတော့ ရုရှားရဲ့ ကျူးကျော်မှုကြောင့် အရာအားလုံးက ရပ်တန့်သွားခဲ့ရပါတယ်။

အခုဆိုရင် စစ်ပွဲကာလဟာ ၆ လအတွင်း ရောက်ရှိနေပါပြီ၊ ဒီကာလအတွင်းမှာ ပဋိပက္ခတွေဖြစ်ပွားပြီး အန္တရာယ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့ပေမယ့် ယူကရိန်းဟာ ပြည်တွင်းလိဂ်ပြိုင်ပွဲကို ပြန်လည်စတင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေပါတယ်။

၂၀၂၁-၂၂ ရာသီပြိုင်ပွဲကိုတော့ ဆက်လက် မကျင်းပတော့ဘဲ ဖျက်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ယူကရိန်းလိဂ်ကို ရှက်တာဒိုး နက်အသင်းက ၂ မှတ်အသာနဲ့ ဦးဆောင်ခဲ့တာပါ။ သမ္မတ ဇာလန်းစကီးရဲ့ အမိန့်အရ ယူကရိန်း နိုင်ငံတော် အလံနေ့ဖြစ်တဲ့ သြဂုတ်လ ၂၃ ရက်မှာ ရာသီသစ်ကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ဇူလိုင်လမှာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

 ပျက်စီးနေသော ယူကရိန်း ဘောလုံးကွင်း

“ဘောလုံး ပြန်လည်စတင်တာက နိုင်ငံအတွက် ကြီးမားတဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခုပဲ”လို့ ယူကရိန်းဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် အကြီးအကဲ ပါဗယ်လ်ကိုက ပြောခဲ့တာပါ။

“ယူကရိန်းက လုပ်နိုင်တယ်၊ ယူကရိန်းက အနိုင်ရမယ်ဆိုတာ ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးကို သက်သေပြသလိုက်တာပါ။ ဒါက ကျနော်တို့ရဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် ယုံကြည်မှုရှိတဲ့ လက္ခဏာတစ်ခုလည်း ဖြစ်တယ်”လို့ ပါဗယ်လ်ကိုက ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားကျူးကျော်မှု နောက်ပိုင်းမှာ ကလပ်အသင်းတွေဟာ နိုင်ငံအနောက်ဘက်ရှိ အယ်လ်ဗစ်စတဲ့ မြို့တွေကို ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင်ခဲ့ကြပြီး ဒါဟာ သူတို့အတွက် ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခံနေရတဲ့ ဒေသထက် ပိုပြီးလုံခြုံတယ် လို့ ယူဆခဲ့တာပါ။

ဒိုင်နမိုကိဗ်လို အသင်းကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆစ်ဒရန်ကိုရဲ့ အသင်းဟာ ဆလိုဗားကီးယား နယ်စပ်ရှိ အူဇဟောရုဒ်မှာ လေ့ကျင့်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး ဒါဟာ မြို့ကနေ ကီလိုမီတာ ၁,၃၀၀ ခန့်အကွာမှာ တည်ရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ခါကိဗ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဟာ စစ်ပွဲကြောင့် လုံးဝပျက်စီးခဲ့ပြီး ဒေသခံတွေဟာ ဒါကို ချာနိုဘိုင်းနဲ့ ခိုင်းနှိုင်းထားတာပါ။

“ကစားသမားတွေ ပြန်ဆုံတဲ့ အချိန်မှာ အားလုံးက စစ်ပွဲ စတင်တဲ့အချိန်၊ သူတို့ဘာတွေ လုပ်နေလဲစတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ပြောခဲ့ကြတယ်”လို့ ဖေဖော်ဝါရီလမှာ ရည်းစားဖြစ်သူနဲ့အတူ ယူကရိန်း အနောက်ပိုင်း ကို ထွက်ပြေးခဲ့တဲ့ အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ်ရှိ ဆစ်ဒရန်ကိုက ပြောပါတယ်။
သိပ်မကြာခင်မှာပဲ သူတို့နှစ်ဦးဟာ လက်ထပ်ခဲ့ကြပါတယ်။

“အခုလေ့ကျင့်ရေးကို ကြိုးစားပြီး လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ ကျနော်တို့ရဲ့ ပရိသတ်တွေကို ပျော်ရွှင်စေချင်ပြီး ပွဲတိုင်းကို အနိုင်ယူချင်ပါတယ်”လို့ ဆစ်ဒရန်ကိုက သူ့ရဲ့ ဆန္ဒကို ပြောပြလာပါတယ်။

ယူကရိန်းအက်ဖ်အေဥက္ကဋ္ဌ ဖြစ်သူဟာ ဒီရာသီပွဲတွေကို အကောင်းဆုံး ကျင်းပနိုင်ဖို့အတွက် ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနနဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေ ဆက်လက် ပြုလုပ်နေခဲ့ကြတာပါ။ အခုအချိန်မှာ ပရိသတ်တွေ ဝင်ခွင့်ရမှာ မဟုတ်သလို ကျင်းပဖို့ ခွင့်ပြုခံထားရတဲ့ အားကစားကွင်းတွေမှာ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရေး ဥသြတွေနဲ့ ဗုံး အမိုးအကာအရံတွေ တပ်ဆင်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဗုံးဒဏ်ခံထားရတဲ့ ယူကရိန်းဘောလုံးကွင်း 

ဒိုင်နမိုကိဗ် အမျိုးသမီးအသင်းမှာ ကစားနေတဲ့ မိုင်ရွန်ချုပ်ခ်က သူမရဲ့အသင်း ဘောလုံး ပြန်ကစားခွင့်ရမယ့် အလားအလာအတွက် ပီတိဖြစ်ရသလို စစ်ပွဲတွေကနေ သူမရဲ့စိတ်ကို လွတ်မြောက်စေတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

မိုင်ရွန်ချုပ်ခ်က “ကွင်းထဲပြန်ဝင်ဖို့၊ ကစားဖို့၊ ဂိုးသွင်းယူဖို့နဲ့ အနိုင်ရယူဖို့က ကစားသမားတိုင်းအတွက် ကြီးမားတဲ့ ပျော်ရွှင်မှုပါပဲ။ ဒါပေမယ့် ဖုန်းတွေပြန်ရချိန်မှာ သတင်းကြည့်ပြီး ဘယ်လိုဖြစ်သွားမှာလဲ”လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

ရုရှားကျူးကျော်မှုအပြီးမှာ မိုင်ရွန်ချုပ်ခ်ရဲ့ အသင်းဖော် အများအပြားဟာ ကဒုတ်ကျင်းမှာ နှစ်ပတ်ကြာ နေထိုင်ခဲ့ ရပါတယ်။

“ဘောလုံးမှာ ဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ မသိခဲ့ကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျမတို့ရဲ့ ဒါရိုက်တာက ကျမတို့ကို မပစ်ထားပါဘူး။ ကျမတို့ကို လုပ်အားခတွေလည်း ပေးပါတယ်။ Zoom ကနေ သင်ခန်းစာတွေရခဲ့ပြီး ကစား သမားတွေကို တစ်ဦးချင်း အလုပ်တွေ ပေးခဲ့ပါတယ်။ ကျမတို့မှာ ယောဂဆရာ တစ်ယောက်ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လေ့ကျင့်ရေး တစ်ခုနဲ့တော့ မတူပါဘူး”လို့ ဒိုင်နမို အမျိုးသမီးအသင်းနည်းပြ ပီထရန်ကိုက ပြောပါတယ်။

အဲ့ဒီနောက်ပိုင်း လတွေမှာ ဒိုင်နမို အမျိုးသား အသင်းအပြင် ရှက်တာဒိုးနက်အသင်းနဲ့ နိုင်ငံအသင်းတို့ဟာ “ Global Tour For Peace” ဆိုပြီး ထောက်ပံ့ငွေတွေ ရှာဖွေဖို့ နိုင်ငံရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ ခြေစမ်းပွဲတွေ ဆက်တိုက် ကစားခဲ့ပါတယ်။

ယူကရိန်းအတွက် ၂ ပွဲ ကစားခဲ့ဖူးတဲ့ ရှက်တာဂိုးသမား ထရူဘင်က “နိုင်ငံတော် သီချင်း သီဆိုပြီးချိန်မှာ ကျနော်တို့ တချို့ဟာ ငိုကြွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ရှက်တာက ကျနော့်ကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးပါတယ်။ ရှက်တာအသင်း ရဲ့ အင်္ကျီကို ဝတ်ခွင့်ရတဲ့ အချိန်တိုင်း အမြဲတမ်း ပျော်ရွှင်ရပါတယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

ရှက်တာဟာ ၂၀၁၄ က ရုရှားလိုလားတဲ့ ခွဲထွက်ရေးသမားတွေနဲ့ တိုက်ပွဲြုဖစ်ပွားခဲ့ပြီး အရှေ့ဘက် ဒိုးနက်မြို့ ကနေ ထွက်ခွာဖို့ တွန်းအားပေး ခံခဲ့ရကာ ပဋိပက္ခကြောင့် ၈ နှစ်ကြာ ပြည်နှင်ဒဏ် ပေးခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒိုးနက်ဟာ အခုအချိန် ရုရှားနဲ့ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ စစ်ပွဲရဲ့ ရှေ့တန်းမှာ ရှိနေတာပါ။ ရှက်တာဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရာသီက ဖျက်သိမ်းခဲ့တဲ့ လိဂ်ပြိုင်ပွဲရဲ့ ထိပ်ဆုံးနေရာမှာ ရှိတာကြောင့် အခုရာသီ ချန်ပီယံလိဂ်ပြိုင်ပွဲရဲ့ အုပ်စုဝင်ခွင့် တစ် နေရာကို ရရှိထားပါတယ်။

ယူကရိန်းစစ်အတွင်းက အပျက်အစီးများ

ဒိုင်နမိုကိဗ် အသင်းကလည်း ချန်ပီယံလိဂ် ခြေစစ်ပွဲ ကစားနေပြီး နီပရိုအသင်းကတော့ ယူရိုပါလိဂ် ဝင်ခွင့် ရရှိ ထားပါတယ်။ ယူကရိန်းကလပ်တွေဟာ ဥရောပပွဲစဉ်တွေကို နိုင်ငံပြင်ပမှာ ကစားဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။

ယူကရိန်းလိဂ်ပြိုင်ပွဲကို ဝင်ပြိုင်ဖို့ အသင်းတွေဟာ ပြင်ဆင်မှုတွေ ပြုလုပ်နေပေမမယ့် နှစ်သင်းကတော့ ပြန်လာနိုင်ဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့ပါဘူး။ ပြီးခဲ့တဲ့ ယူကရိန်းလိဂ် အမှတ်ပေးဇယားအဆင့် ၇ နေရာမှာ ရပ်တည်ခဲ့တဲ့ ချာနီဟစ်ဗ် အသင်းကတော့ သူတို့မြို့ကို ရုရှားတပ်တွေက ဝိုင်းရံခဲ့ပြီး မတ်လမှာ အပြီးသိမ်းပိုက်ခဲ့တာပါ။

မြို့ကို နေ့ရောညပါ ဝိုင်းရံခဲ့ပြီး လူထောင်ပေါင်းများစွာ ပိတ်မိနေခဲ့ပါတယ်။ ဒီနောက် အရပ်သား အဆောက်အ အုံ တွေနဲ့ လူနေရပ်ကွက်တွေကို တမင် ပစ်မှတ်ထားတယ်ဆိုပြီး ပြောနေခဲ့ကြပါတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့ရဲ့ အိမ်ကွင်းဟာ ဆိုးရွားစွာ ပျက်ဆီးသွားခဲ့ပါတယ်။

နည်းပြအဖွဲ့ဝင်တွေဟာ လက်နက်ကိုင်ဆောင်ကာ အဆိုပါမြို့ရဲ့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေမှာ ပါဝင်ခဲ့ကြတာပါ။ ရုရှားဟာ ဧပြီလ အစောပိုင်းမှာ ထွက်ခွာသွားခဲ့ပေမယ့် ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ဖို့ လုပ်ဆောင်ရမယ့် အလုပ်တွေ အများအပြားရှိနေပါသေးတယ်။

အိုလက်ခ်ဆန်ဒါဟာ မာရီပေါလ်အသင်းမှာ ကစားနေချိန်အတွင်း ကျူးကျော်မှု ခံခဲ့ရပါတယ်။ တိုက်ခိုက်မှု ၃ လ ကြာပြီးနောက်မှာ မြို့ဟာ အပျက်အဆီးများစွာနဲ့ ကျန်ရစ်ပြီး အခု ရုရှားရဲ့ လက်ထဲမှာ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ မာရီပေါလ် အသင်းဟာ အခုမရှိတော့ဘူးလို့ ရှက်တာကို အငှားချခံထားရတဲ့ အသက် ၂၁ နှစ်အရွယ်ရှိ အိုလက်ခ်ဆန်ဒါက ပြောခဲ့တာပါ။

ယူကရိန်းစစ်သားများ

အိုလက်ခ်ဆန်ဒါဟာ ဖေဖော်ဝါရီလက နယ်စပ်ကို ရုရှားတင့်ကားတွေ ပထမဆုံး ဝင်ရောက်လာချိန် နိုင်ငံရပ် ခြားမှာ ရှိနေခဲ့ပြီး ယူကရိန်းကို ပြန်မယ့် လေယာဉ်ပေါ် မတက်ခင် ၁၅ မိနစ်အလိုမှာ သူ့နိုင်ငံကို ကျူးကျော်ခဲ့ တယ်လို့ ပြောပြလာပါတယ်။

အခြားအသင်းဖော်တွေက သူတို့နေအိမ်အနီးရှိ အဆောက်အအုံတွေမှာ ဒုံးကျည်တွေနဲ့ ထိမှန်ခဲ့ကြောင်း မက်ဆေ့ချ်တွေ စတင် ပေးပို့ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူကတော့ ပြန်သွားတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အသင်း သစ်ရှာဖို့ ပြောခဲ့ပြီး ဘယ်လ်ဂျီယံကလပ် ဝါရီဂျန်အသင်းမှာ အငှားကစားနေခဲ့ပေမယ့် အသင်းဟောင်းအတွက် ကစားပေးချင် စိတ်ရှိနေသေးတာပါ။
“ကျနော့်ရဲ့ နှလုံးသားထဲကနေ မာရီပေါလ်ကို လွမ်းဆွတ်နေပါတယ်။ ဒီမြို့ကို အလွန်ချစ်ပြီး ကျနော်တို့မှာ လှပတဲ့ ကွင်းတစ်ကွင်း ရှိပါတယ်။ မကြာသေးခင်ကမှ မြက်ခင်းအသစ်တွေ ခင်းပြီးသွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီမှာ မာရီပေါလ်ရဲ့ ဂျာစီကို ယူဆောင်လာပြီး ဝတ်ဆင်ပါတယ်။ ယူကရိန်းမှာ ဘောလုံးပွဲ ပြန်စရတာက ရဲရင့်တဲ့ လုပ်ရပ်တစ်ခုပါပဲ။ ဒီအတွက် ကျနော်ပျော်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ ကျနော် အလွန်စိုးရိမ်နေပါတယ်”လို့ အိုလက်ခ်ဆန်ဒါက ပြောခဲ့ပါတယ်။

Source: BBC

CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၀

အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ နန်စီပေလိုစီ၏ အငြင်းပွားစရာ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်အပြီး ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း တရုတ် နှင့် အမေရိကန် တင်းမာမှုသည် မကြာမီ လျော့ပါးသက်သာသွားမည့် အရိပ်လက္ခဏာ မမြင်ရသေးပေ။

စူပါပါဝါ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသ၏ အလယ်ခေါင်တွင် ဂိမ်းတစ်ခု ကစားကြဖို့ အစပျိုးခဲ့ကြသည်။

ထိုင်ဝမ်နှင့် အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ပလိုစီတို့ကို ထောက်ခံကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြသမှုအဖြစ် မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ် အထက်လွှတ်တော်အမတ် အက်မားကီး(Ed Markey) ဦးဆောင်သော အမေရိကန် ဥပဒေပြု လွှတ်တော်အမတ်များ၏ နှစ်ဖက်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့လည်း ယခုသီတင်းပတ်အတွင်း ထိုင်ဝမ်သို့ ထပ် ရောက် လာပြန်သည်။

မားကီးတို့ အမေရိကန် လွှတ်တော်အမတ် တစ်သိုက်သည် တိုင်ပေမြို့တော်တွင် သမ္မတ ဆိုင်အင်ဝမ်၊  နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျိုးဇက်ဝူနှင့် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားလွှတ်တော်မှ အမတ်များ အပါအဝင် ထိုင်ဝမ် ထိပ်တန်းအရာရှိများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကြသည်။

ထိုင်ဝမ်သို့ အမေရိကန်ဘက်မှ အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့၏ နောက်ဆုံး ခရီးစဉ်အပြီးတွင် ဒေါသထွက်နေ သော တရုတ်က ကျွန်းတစ်ဝိုက်တွင် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအသစ် ပြုလုပ်မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ပြတ်ပြတ်သား သား အရေးယူမည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ နန်စီပေလိုစီနဲ့ ထိုင်ဝမ်သမ္မတဆိုင်အင်ဝမ် (Reuters)

ထိုင်ဝမ်တွင် လက်ရှိအာဏာရ ဒီမိုကရက်တစ် တိုးတက်ရေးပါတီ (DPP) မှ ထိပ်တန်း အရာရှိများကို ပစ်မှတ်ထား ၍ အာရှအင်အားကြီး တရုတ်နိုင်ငံက ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုအသစ်များ ချမှတ်ခဲ့သည်။

တုံ့ပြန်မှု တစ်ရပ်အနေဖြင့် ဘေဂျင်း၏ “ပြင်းထန်သော ဖိအားပေးလှုံ့ဆော်မှု” အဖြစ် အမေရိကန် ယူဆသည့် လုပ် ရပ်ကို ဟန့်တားရန်အတွက် ပင်တဂွန်သည် ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင် စစ်သင်္ဘောများကို ထိုင်ဝမ်အနီး ဖြန့်ကျက်ချထားရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။

အိမ်ဖြူတော်ရှိ အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတာဝန်ခံ ကက်ကမ်းဘဲလ်က “ထိုင်ဝမ်-အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေး ညှိနှိုင်းရန် မဟာဗျူဟာလမ်းပြမြေပုံကို လာမည့် ရက်ပိုင်းအတွင်း ထုတ်ပြန် ကြေညာမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရ ကျွန်းနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို ချဲ့ထွင်ရန် အမေရိကန်၏ ကတိကဝတ်ကို အလေးထားပါကြောင်း” ပြောကြားခဲ့ သည်။

အငြင်းပွားနေသော တောင်တရုတ်ပင်လယ် အပါအဝင် ဒေသတွင်း၌ တရုတ်နှင့် အမေရိကန်တို့၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှား မှုများ အရှိန်အဟုန် ပြင်းလာသဖြင့် ကြီးမားသည့်ပဋိပက္ခကို ကြိုးစားရှောင်ရှားလိုကြသည့် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများကို အထိတ်တလန့် ဖြစ်စေခဲ့သည်။

စူပါပါဝါ နှစ်နိုင်ငံကြား တင်းမာမှုများ တိုးပွားလာမှာကို စိုးရိမ်နေသည့် စင်ကာပူဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် လောရင့်ဝေါင် က “လက်ရှိ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဆက်သွားနေမယ်ဆိုရင် စူပါပါဝါနှစ်နိုင်ငံဟာ ပဋိပက္ခဖြစ်နိုင်တယ်”ဟု  သတိပေးခဲ့သည်။

အမေရိကန် လွှတ်တော်အမတ် ငါးဦးကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နဲ့ ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီး

တစ်ပတ်ကြာ ထိုင်ဝမ်ခရီးစဉ်သို့ မက်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်မှ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီဝင် အထက်လွှတ်တော်အမတ် အက်မားကီးနှင့်အတူ ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် အမတ်များဖြစ်ကြသည့် ဂျွန်ဂါရာမန်ဒီ၊ ဗားဂျီးနီးယားပြည်နယ် အမတ် အလန်လိုဝမ်သယ်နှင့် ဒွန်ဘေယာ၊ အူမြူယာအေမာတာ ကိုးမန်းရက်ဝက်ဂန် စသည့်  အမေရိကန်နိုင်ငံ ရေး နယ်ပယ်မှ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ လိုက်ပါလာခဲ့ကြသည်။

ကြိုတင် ကြေညာခြင်းမရှိသော ၎င်းခရီးစဉ်သည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ပိုမိုပြင်းထန်သော ရပ်တည်ချက် ဖြစ်ပေါ်စေ ခဲ့သလို ဝါရှင်တန်နှင့်ထိုင်ဝမ်တို့၏ နှစ်ဘက် သဘောတူညီချက်ကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့၍ လူအများ အံ့အားသင့်ခဲ့ ရသည်။

ထိုင်ဝမ်သမ္မတက ရုရှားနည်းတူ ရန်လိုသော အင်အားကြီး နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံကို ပုံဖော်ပြောကြားခဲ့ သည်။

“ယူကရိန်းကို ရုရှားက ဒီနှစ်အစောပိုင်းက ကျူးကျော် ဝင်ရောက်လာတာဟာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်အတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု ရှိတယ်ဆိုတာ ပြသနေပါတယ်” ဟု လာရောက်လည်ပတ်သော အမေရိကန်ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို သမ္မတဆိုင်အင်ဝမ်က ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း ထိုင်ဝမ်ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ထောက်ခံနေခဲ့သူ အထက်လွှတ်တော်အမတ် မားကီး က “ဝါရှင်တန်အနေဖြင့် မလိုလားအပ်သည့် ပဋိပက္ခကို တားဆီးရန် တတ်နိုင်သမျှ လုပ်ဆောင်ရမည့် ကျင့်ဝတ် ဆိုင်ရာ တာဝန်များရှိကြောင်းနှင့် စိန်ခေါ်မှုများအတွင်း ထိုင်ဝမ်သည် မယုံနိုင်လောက်အောင် ထိန်းထိန်း သိမ်းသိမ်း နေထိုင်နိုင်ပုံကို ပြသခဲ့ကြောင်း” အသိအမှတ်ပြု ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်နဲ့ ထိုင်ဝမ်မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုသာဓက

“ထိုင်ဝမ် ဆက်ဆံရေးအက် ဥပဒေအောက်မှာရှိတဲ့ ကျနော်တို့ ကတိကဝတ်တွေနဲ့အညီ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဟာ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းတွင် ထိုင်ဝမ်ရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ပြည့်ဝစွာ ရပ်တည်ချက်ကို ဆက်လက် ပံ့ပိုးပေးပြီး ရေလက်ကြား ဖြတ်ကျော် အကျပ်ကိုင်မှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိအောင် ကူညီသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြား ပဋိပက္ခနဲ့ လွဲမှားတဲ့ တွက်ချက်မှုတွေကို ရှောင်ရှားဖို့ အတူတကွ လက်တွဲသွားမှာပါ” ဟု အမေရိကန် လွှတ်တော် အမတ် မားကီးက ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုသီတင်းပတ်၌ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်ရှိ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ထိုင်ဝမ်ရေးရာရုံး (TAO) က “ထိုင်ဝမ်ရှိ ထိပ် တန်း ဥပဒေပြုအမတ် အများအပြားကို တရုတ်ပြည်မကြီးသို့ လာရောက်ခြင်းအား တားမြစ်ခြင်း၊ ထိုင်ဝမ်ကုမ္ပဏီ များနှင့် ဘဏ္ဍာရေးလုပ်ငန်းများကို ကန့်သတ်ခြင်း အပါအဝင် ဒဏ်ခတ် အရေးယူမှုအသစ်များ ချမှတ်ကြောင်း” ကြေညာခဲ့သည်။

“တရုတ်နိုင်ငံသည် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို ကာကွယ်ရန် ပြတ်ပြတ်သားသား ခိုင်မာသော အစီအမံများ လုပ်ဆောင်သွားမည်” ဟု တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဝမ်ဝီ ဘင်းက တနင်္လာနေ့ သြဂုတ်လ ၁၅ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ထိုင်ဝမ်သို့ ရောက်ရှိပြီး မရှေးမနှောင်းမှာပင် ဝမ်ဝီဘင်းက ပြောကြားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

“ထိုင်ဝမ် ခွဲထွက်ရေးတပ်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံရေးသမား လက်တစ်ဆုပ်စာလောက်ဟာ သူတို့ရဲ့ ကျရှုံးခန်း ရောက်စေမယ့် ‘တရုတ်တပြည်ထောင်တည်းမူဝါဒ’ ကို စိန်ခေါ်ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်”ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ထိုင်ဝမ်သမ္မတဆိုင်အင်ဝမ်

ထို့နောက် သီးခြားအနေဖြင့် တရုတ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက အဆိုပါ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုအသစ်သည် အမေရိကန်နှင့် ထိုင်ဝမ်တို့ကြား ပူးပေါင်းကြံစည်မှုနှင့် ရန်စမှုများကို ပြတ်ပြတ်သားသား တုံ့ပြန်ရန်နှင့် ပြင်းထန်စွာ အဟန့်အတား ဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

အိမ်ဖြူတော်မှ ကမ်းဘဲလ်က အာရှစူပါပါဝါ တရုတ်နိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံး လုပ်ဆောင်မှုများကို ဝေဖန်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ လုပ်ရပ်များသည် ရန်စခြင်း၊ မတည်မငြိမ် ဖြစ်စေခြင်းတို့ကို ရှားရှားပါးပါး ကြိုးပမ်းနေကြောင်း ရှုတ်ချခဲ့သည်။

အိုဘားမား အစိုးရလက်ထက်၌ “အာရှဆိုင်ရာ အချက်အချာ” မူဝါဒ ရေးဆွဲခဲ့ဖူးသူ ကမ်းဘဲလ်က အမေရိကန် အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း မဟာမိတ်များကို ခုခံကာကွယ်ရန်အတွက် လာမည့် သီတင်းပတ်များအတွင်း အမေရိကန်၏ ကိုယ်ပိုင် စစ်သင်္ဘောများနှင့် တိုက်လေယာဉ်များကို အဆိုပါဒေသသို့ ဖြန့်ကြက် ချထားမည် ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

Pelosi ခရီးစဉ် မတိုင်မီကလည်း USS Ronald Reagan လေယာဉ်တင်သင်္ဘော အပါအဝင် အမေရိကန် စစ် သင်္ဘော ၄ စင်းကို ရေတပ်၏ စွမ်းပကားကို ပြသရန်နှင့် တရုတ်၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် အဆိုပါ ဒေသသို့ စေလွှတ်ထားပြီး ဖြစ်သည်။

သိုဖြင့် ယခုလအတွင်း စူပါပါဝါ နှစ်နိုင်ငံသည် ဒေသတွင်း ရေပြင်တစ်လျှောက်တွင် အစွန်းထွက် အရိပ်ထိုးသည့် လောင်းကြေးမြင့်သော ထိုးနှက်မှုများကို အကြိမ်ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

တရုတ်စစ်တပ် စစ်ရေးလေ့ကျင့်နေစဉ်

ပလိုစီ၏ ခရီးစဉ်အပြီးတွင် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့သည် အီလက်ထရောနစ် စစ်ပွဲနှင့် ကင်းထောက် ပြိုင်ဆိုင်မှု များကိုလည်း အလောတကြီး လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။  အပြည့်အဝ စစ်ဆင်ရေး လုပ်ဆောင်နိုင်မှု စွမ်းရည်ကို တစ်နိုင်ငံနှင့် တစ်နိုင်ငံစမ်းသပ်နေခဲ့ကြသည်။

ပလိုစီနှင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို ကွာလာလမ်ပူမြို့မှ တိုင်ပေမြို့သို့ ယခုလ အစောပိုင်းတွင် ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည့်  အမေရိကန်လေတပ်အား ခြေရာခံရန်နှင့် စောင့်ကြည့်ရန် တရုတ်စစ်တပ် (PLA) သည် ၎င်း၏ရေတပ်နှင့် လေတပ် များကို တာဝန်ပေးထားကြောင်း တရုတ်အစိုးရပိုင် CCTV ရုပ်သံလိုင်းမှ ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။

PLA သည် Pelosi ၏ လေယာဉ်ကို ရှာဖွေထောက်လှမ်းရန် J-16D ကဲ့သို့သော အီလက်ထရောနစ်နည်းပညာသုံး ကင်းထောက် လေယာဉ်အချို့နှင့် စစ်သင်္ဘောများကို သုံးစွဲခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ကြောင်း တရုတ်အခြေစိုက် သတင်းရင်းမြစ်တစ်ခုက South China Morning Post သတင်းစာသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“PLA အီလက်ထရောနစ် စစ်ဆင်ရေး ကိရိယာအားလုံးနီးပါးဟာ ပလိုစီရဲ့ ခရီးစဉ်တလျှောက် ပင်တဂွန် စစ်ဌာနချုပ်က စေလွှတ်လိုက်တဲ့ အမေရိကန်လေတပ် အဖွဲ့ရဲ့နည်းပညာ အဟန့်အတားတွေကို မထိုးဖောက်နိုင်တာ ကြောင့် ကောင်းကောင်း အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး” ဟု သတင်းရင်းမြစ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

စူပါပါဝါနှစ်နိုင်ငံကြား တင်းမာမှုများ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိလာခြင်းနှင့်အတူ အမေရိကန်ရှိ အထင်ကရ တတ်သိ ပညာရှင်များသည် အမျိုးမျိုးသော စစ်ပွဲဂိမ်းများကို အရေးတကြီး လေ့လာစူးစမ်းနေကြောင်း သိရသည်။  

ဩဂုတ်လ အစောပိုင်းတွင် ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် မဟာဗျူဟာနှင့် နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးစင်တာ (CSIS) က “အကယ်၍ ထိုင်ဝမ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အမှန်တကယ် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားခဲ့လျှင် အမေရိကန်အတွက် လေယာဉ်တင် သင်္ဘော နှစ်စင်း၊ စစ်သင်္ဘော အစင်း ၂၀ နှင့် လေယာဉ်အစင်း ၅၀၀ တို့ ထိခိုက်နိုင်ခြေရှိကြောင်း” ထောက်ပြခဲ့ သည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး ပြီးကတည်းက မမြင်ရတော့သည့် နျူကလီးယားစစ်ပွဲ ဖြစ်နိုင်ခြေ အပါအဝင် ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် အမေရိကန်လုံခြုံရေးအသစ် (New American Security) အမည်ရှိ သုတေသနဌာနက ပို၍ပင် ဆိုးရွား သော ကောက်ချက်များအား ချပြလာခဲ့သည်။

စူပါပါဝါများ တင်းမာမှုသည် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှကို အကြိမ်ကြိမ် စိုးရိမ်ထိတ် လန့် လာစေခဲ့သည်။

Bloomberg မီဒီယာနှင့် ဩဂုတ် ၁၅ ရက်၌ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း တစ်ခုတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ် လောရင့်ဝေါင်က လက်ရှိအခြေအနေကို “အလွန်စိုးရိမ်စရာ” ဟု ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။  

“နှစ်နိုင်ငံစလုံးက ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ဆက်တိုက်ချတာဟာ ကျနော်တို့ကို ပိုပြီး အန္တရာယ်များတဲ့ နယ်ပယ်ထဲကို တွန်းပို့နေတယ်ဆိုတာ စတင်တွေ့မြင်နေရပါတယ်” ဟု လက်ရှိ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသည့် ဝေါင်က မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။

“သူတို့ပြောသလိုပဲ ဘယ်သူကမှ စစ်ထဲကို တမင်တကာ မဝင်ချင်ပေမယ့် တကယ်လို့ ပဋိပက္ခဖြစ်လာရင်တော့ ရှောင်လွှဲလို့ မရတော့ဘူး။ ဒါက အကြီးမားဆုံး ပြဿနာနဲ့ အန္တရာယ်ပဲ”  ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

 Source: Asia Times

(အေရှားတိုင်းမ်ဝက်ဆိုက်တွင် ဩဂုတ် ၁၇ ရက် ရက်စွဲဖြင့် လွှင့်တင်ထားသော မူရင်းဆောင်းပါးရှင် Richard Javad Heydarian ၏ US, China in a daring game of chicken over Taiwan ဆိုသော သတင်းဆောင်းပါးကို CNI က ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုတင်ဆက်ပေးလိုက်ပါသည်)

CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၁၄

ဂရမ်းဆလမ်းတစ်ဦးချင်း ချန်ပီယံဆုကို ၂၃ ကြိမ် ရရှိထားပြီး ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး တင်းနစ်ကစားသမားတွေထဲက တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ အမေရိကန်နာမည်ကြီး တင်းနစ်မယ် ဆရီနာဝီလျံဟာ တင်းနစ်လောက ကနေ အနားယူတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကစားသမားဘဝ ၂၇ နှစ်တာ ကာလအတွင်းမှာ နိုင်ပွဲတွေ အများကြီးရခဲ့တဲ့ ဆရီနာဝီလျံ မပါဝင်တော့တဲ့ တင်းနစ် ပွဲတွေကို စိတ်ကူးနဲ့ တွေးကြည့်တာတောင် ခက်ခဲပါတယ်။ အားကစားဘက်ကနေ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဆရီနာဝီလျံ ဟာ ပြိုင်ပွဲရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး ပြိုင်ဘက်တွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်ပြီး အနိုင်ယူလိုစိတ် ဘယ်တော့မှ မပျောက်ဆုံးဘဲ အမျိုးသမီး အားကစားပြိုင်ပွဲတွေမှာ အသန့်ရှင်းဆုံးဆိုတဲ့ ဂုဏ်ပုဒ်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို ဆန့်ကျင်ပြောဆိုတာတွေ၊ ကျားမတန်းတူညီမျှရေး၊ တန်းတူဆုကြေး ရရှိဖို့အတွက် လုပ် ဆောင်တာတွေ၊ လူမည်း အမျိုးသမီးအနေနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အတွေ့အကြုံတွေကို မျှဝေပေးတဲ့ သူမကို အမှတ်ရနေကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဆယ်ကျော်သက် တင်းနစ်မယ် ကိုကိုဂေါ့ဖ်က “ကျမ တင်းနစ်ကစားရတဲ့ အကြောင်းရင်းက ဝီလျံကြောင့်ပါ။ သူမ ရဲ့ အမွေအနှစ်က နောက်ထပ် မျိုးဆက်ပေါင်းများစွာကို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်တယ်”လို့ ပြောပါတယ်။

ဗြိတိန်တင်းနစ်မယ် ရာဒူကာနူကလည်း “သူမဟာ ပွဲကို ပြောင်းလဲနိုင်ခဲ့တယ်”လို့ သူ့၏ အမြင်ကို ပြောပြပါတယ်။ BBC Sports က ဆရီနာဝီလျံရဲ့ ကစားသမားဘဝ ထင်ရှားခဲ့တဲ့ အခိုက်အတန့်တွေကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

၁၉၉၉ အမေရိကန်အိုးပန်းမှာ ပထမဆုံး ဂရမ်းဆလမ်းအနိုင်ရ
*********************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ နယူးယော့ခ်မှာ ဂရမ်းဆလမ်း ဆုဖလားကို ပထမဆုံးအကြိမ် ကိုင်မြှောက်နိုင်ခဲ့တုန်းက သူမရဲ့ အသက်ဟာ ၁၇ နှစ်အရွယ်သာ ရှိသေးပါတယ်။သူမဟာ ဒီပြိုင်ပွဲရဲ့ ကွာတားဖိုင်နယ် အဆင့်မှာ မိုနီကာဆီလတ်စ်၊ ဆီမီးဖိုင်နယ်မှာ ဒါဗန်ပေါ့တ်နဲ့ ဗိုလ်လုပွဲမှာ နာမည်ကြီးတင်းနစ်မယ် မာတီနာဟင်းဂစ် တို့ကို အနိုင်ရခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

သူမဟာ ပထမဆုံး အာဖရိကန်- အမေရိကန် အမျိုးသမီးအဖြစ် အောင်ပွဲခံနိုင်ခဲ့ပြီး အဆိုပါ ရက်သတ္တပတ်ထဲမှာပဲ ညီမဖြစ်သူ ဗီးနပ်စ်ဝီလျံနဲ့ နှစ်ယောက်တွဲ ပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဆုကို ထပ်ရပြီး အောင်ပွဲခံနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

၂၀၀၁ အင်ဒီယန်းဝဲလ်ပြိုင်ပွဲမှာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကို ဖြေရှင်းခြင်း
*************************************************************
ဝီလျံ ညီအစ်မ နှစ်ဦးစလုံးဟာ ရိုးရာလူဖြူ အားကစားနည်းမှာ သူတို့ဘဝတစ်လျှောက် ကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု အကြောင်းနဲ့ ဖခင်ဖြစ်သူ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြဿနာတွေအကြောင်းကို ပြောခဲ့ကြပါတယ်။ သူတို့နှစ်ဦးဟာ ဂရမ်းဆလမ်းရဲ့ အပြင်ဘက် ၂၀၀၁ အင်ဒီယန်းဝဲလ်ပြိုင်ပွဲရဲ့ ဆီမီးဖိုင်နယ်အဆင့်မှာ တွေ့ဆုံဖို့ အကြောင်း ဖန်လာ ခဲ့ပါတယ်။

ဗီးနပ်စ်က ဒဏ်ရာကြောင့် နုတ်ထွက်သွားတဲ့ အခါမှာတော့ ဖခင်ဖြစ်သူ ရစ်ချတ်နဲ့ ညီအစ်မတွေဟာ လုပ်ပွဲကစားဖို့ စီစဉ်တယ်ဆိုပြီး စွပ်စွဲမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဆရီနာဟာ ဗိုလ်လုပွဲကစားဖို့ ထွက်လာတဲ့ အချိန်မှာ ပြင်းထန်စွာ လှောင်ပြောင် ခံခဲ့ရပါတယ်။

ဆရီနာဝီလျံနဲ့ ညီမဖြစ်သူ ဗီးနပ်စ် (GETTY IMAGES)

ရစ်ချတ်နဲ့ ဗီးနပ်စ်တို့ကိုလည်း ပရိသတ်တွေက လူမျိုးရေးအရ တိုက်ခိုက်ခဲ့ ကြပါသေးတယ်။ ဆရီနာဟာ နိုင်ပွဲ ရပြီးချိန်မှာ ပွဲကြည့်စင်မှာရှိတဲ့ ဖခင်ဖြစ်သူ သွားရောက် ပွေ့ဖက်ခဲ့ပါတယ်။ ဆရီနာနဲ့ ဗီးနပ်စ်တို့ဟာ ဒီပြိုင်ပွဲကို နှစ်ပေါင်းများစွာ သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပြီး ၂၀၁၅ အထိ ဝင်ရောက် မယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တော့ ပါဘူး။

သြစတြေးလျအိုးပန်းကို ၂၀၀၃ ခုနှစ်က ဗိုလ်စွဲပြီး ဂရမ်းဆလမ်းအာလုံး ရယူနိုင်ခဲ့
*************************************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ ၂၀၀၂ မှာ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်နဲ့ ပြင်သစ်အိုးပန်း ချန်ပီယံဆုတွေကို ရယူပြီးနောက် သူ့ရဲ့ ဆုဖလား ဗီရို ထဲထည့်ဖို့ ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလားအဖြစ် သြစတြေးလျအိုးပန်းသာ ရှိတော့တာပါ။ ဆရီနာဟာ ဒီပြိုင်ပွဲရဲ့ ဗိုလ်လုပွဲ မှာ ညီမဖြစ်သူ ဗီးနပ်စ်နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ချန်ပီယံဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

သူမဟာ အဓိကဆုဖလား ၄ ခု ဆက်တိုက်ကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ်မှာပဲ ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား အားလုံးကို သိမ်းပိုက်နိုင်တဲ့သူ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

၂၀၁၂ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်အိုးပန်းနဲ့ လန်ဒန်အိုလံပစ်မှာ နှစ်ထပ်ကွမ်း အောင်မြင်မှုရယူခဲ့
****************************************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ ၂၀၁၂ က လန်ဒန်မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ အိုလံပစ်နဲ့ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်အိုးပန်းမှာ ချန်ပီယံဆုတွေကို နှစ်ထပ် ကွမ်း ရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆရီနာဟာ ဝင်ဘယ်လ်ဒန် အိုးပန်းပြိုင်ပွဲရဲ့ တစ်ဦးချင်းနဲ့ နှစ်ယောက်တွဲပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံ ဖြစ်ခဲ့သလို အဆိုပါကွင်းမှာပဲ ကျင်းပခဲ့တဲ့ လန်ဒန်အိုလံပစ်မှာလည်း အောင်ပွဲခံနိုင်ခဲ့တာပါ။

ဆရီနာဝီလျံနဲ့ ဖခင်ဖြစ်သူ (talkSPORT)

လန်ဒန်အိုလံပစ်မှာလည်း ဆရီနာဝီလျံဟာ တစ်ဦးချင်းနဲ့ နှစ်ယောက်တွဲ ပြိုင်ပွဲမှာ ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ ပါတယ်။

၂၀၁၅ အမေရိကန်အိုးပန်းမတိုင်ခင် နောက်ထပ် ဆရီနာဆလမ်းထပ်ဖြစ်ခဲ့
*******************************************************************
ဆရီနာဟာ ၂၀၁၅ ရာသီအစနဲ့ အဆုံးကို ကမ္ဘာ့နံပတ်တစ်အဖြစ် ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး ၂၀၁၄ အမေရိကန်အိုးပန်းနဲ့အတူ သြစတြေးလျအိုးပန်း၊ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်အိုးပန်းနဲ့ ပြင်သစ်အိုးပန်း ချန်ပီယံဆုကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှာ ရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

သူမဟာ ဂရမ်းဆလမ်း အားလုံးကို ရယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် နောက်ထပ် ဆရီနာဆလမ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့တာပါ။ ဆရီနာဟာ အမေရိကန် အိုးပန်းချန်ပီယံဆုကို ၄ နှစ် ဆက်တိုက် ရယူနိုင်ဖို့ ဆီမီးဖိုင်နယ် အဆင့်အထိ တက်လှမ်း နိုင်ခဲ့ပေမယ့် အီတလီနိုင်ငံသူ ဗင်စီက အားလုံး အံ့အားသင့်ဖွယ် စွမ်းဆောင်ပြခဲ့ပြီး ဆရီနာဝီလျံကို ကြေကွဲစေခဲ့ ပါတယ်။

ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၂၃ ကြိမ်အဖြစ် ၂၀၁၇ သြစတြေးလျအိုးပန်းမှာ ကိုယ်ဝန် ၈ ပတ်နဲ့ ချန်ပီယံဆု ရရှိ
***********************************************************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ တစ်နှစ်တာရဲ့ ပထမဆုံး ဂရမ်းဆလမ်း မတိုင်ခင် မကြာမီ သူမရဲ့ ပထမဆုံး ရင်သွေးလေး ရယူနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ခဲ့တာပါ။ ကိုယ်ဝန်လွယ်ထားရတဲ့ ၈ ပတ်မှာ ဆရီနာဝီလျံဟာ ၈ ကြိမ်မြောက် သြစတြေးလျ အိုးပန်း ချန်ပီယံဆုကို ကိုင်မြှောက်နိုင်ခဲ့ပြီး စတီဖီဂရဗ်ကို ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အဲ့ဒါကြောင့် သူမရဲ့ အထက်မှာ ဂရမ်းဆလမ်း အများဆုံး ကစားသမားအဖြစ် မာဂရတ်ကော့တ် တစ်ဦးတည်းသာ ရှိတော့ပါတယ်။ ဆရီနာဝီလျံဟာ မီးမဖွားခင်မှာ ကမ္ဘာ့အဆင့် ထိပ်ဆုံးနေရာကို ပြန်လည် ရောက်ရှိလာခဲ့ပါတယ်။

စူပါဟီးရိုးဝတ်စုံနဲ့ ၂၀၁၈ ပြင်သစ်အိုးပန်း ပြိုင်ပွဲဝင်

***************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ အမေရိကန်မှာရှိတဲ့ လူမည်းအမျိုးသမီးတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုမှာ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ရုန်းကန်မှုတွေ၊ အထူးသဖြင့် ကိုယ်ဝန် ဒါမှမဟုတ် မီးဖွားခြင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ပြဿနာတွေကို အကျယ်တဝင့် ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ဆရီနာဟာ အိုလံပီယာကို မွေးဖွားပြီးနောက် သွေးကြောပိတ်ဆို့ပြီး သေဆုံးလုနီးပါး ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဆရီနာဝီလျံ ဟာ ကလေးမွေးဖွားပြီးနောက် ၈ လအကြာ ပြင်သစ်အိုးပန်းပြိုင်ပွဲကို ပြန်လာခဲ့ပြီး သူ့ကိုယ်သူ Wakanda က ဘုရင်မလို့ ခံစားကာ သွေးခဲခြင်းကို ရင်ဆိုင်ဖို့ ကူညီနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

နှစ်လ အကြာမှာ သူမဟာ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်အိုးပန်း ဗိုလ်လုပွဲ ရောက်ရှိခဲ့ပေမယ့် ကာဘာကို အရေးနိမ့် သွားခဲ့ပါ တယ်။

စည်းကမ်းကြီးကြပ်သူကို တုံ့ပြန့်နေတဲ့ ဆရီနာဝီလျံ (ABC News)

၂၀၁၈ အမေရိကန်အိုးပန်းမှာ အငြင်းပွားဖွယ်ရာဖြစ်ရပ် ဖြစ်ခဲ့
*******************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ အမျိုးသမီး ဂရမ်းဆလမ်း အများဆုံး ကစားသမားအဖြစ် မာဂရတ်ကော့တ်ရဲ့ စံချိန်ကို ချိုးဖျက် နိုင်ဖို့အတွက် သမီးမွေးဖွားပြီးတာတောင် အကြိမ်ကြိမ် ကြိုးစားနေခဲ့တာပါ။ သူမဟာ ဗိုလ်လုပွဲမှာ နာအိုမီ အိုဆာကာနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရပါတယ်။

ဆရီနာဟာ ဒီပွဲမှာ သူ့ကို ၃ မှတ် လျှော့ချခဲ့တဲ့ ဒိုင်လူကြီး ကားလို့စ်ရာမို့စ်ကို လူလိမ်၊ အမှတ်သူခိုး ဆိုပြီး ခေါ်ဆိုမှု ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီမှာ သဘောထားကွဲလွဲပြီး ပရိသတ်ကြီးဆီကို ဦးတည်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒီပွဲမှာ အိုဆာကာ အနိုင်ရခဲ့ ပေမယ့် သူတို့ နှစ်ဦးစလုံး ငိုကြွေးခဲ့ရတာပါ။

ငိုကြွေးနေတဲ့ ဆရီနာဝီလျံ (Tennis)

ပြန်လာနိုင်ဖို့ ကာလကြာရှည်စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရပြီး ၂၀၂၂ ဝင်ဘယ်လ်ဒန်အိုးပန်းမှာ ပြန်ကစားနိုင်ခဲ့
******************************************************************************************
ဆရီနာဝီလျံဟာ ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူတော့မယ်ဆိုတဲ့ ကောလာဟလတွေ ထွက်ပေါ်နေခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးမှာ အံ့အားသင့်ဖွယ် တင်းနစ်ကွင်းတွေဆီကို ပြန်လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆရီနာဟာ ပထမအဆင့်မှာပဲ အရေးနိမ့် ပြီး ပြိုင်ပွဲကနေ ထွက်ခွာခဲ့ရပါတယ်။

အခုဆိုရင် ဆရီနာဝီလျံဟာ အမေရိကန် အိုးပန်းအပြီးမှာ အနားယူတော့မှာ ဖြစ်တာကြောင့် ဆရီနာ နောက် တစ်ယောက် ဘယ်တော့မှ ရှိမှာမဟုတ်တော့ပါဘူး။ ဆရီနာ အနေနဲ့ ကစားသမားဘဝ နောက်ဆုံး ဂရမ်းဆလမ်း ပွဲစဉ်မှာ သူမျှော်လင့်နေတဲ့ အောင်မြင်မှုရယူပြီး အဆုံးသတ် မလားဆိုတာတော့ အားလုံးစိတ်ဝင်စားစွာနဲ့ စောင့်ကြည့် နေမယ်ဆိုတာ အသေအချာပါပဲ။

Source: BBC