CNI Sport News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၈

ဒီရက်သတ္တပတ် အားကစားသတင်းတွေမှာ ဘတ်ပီရဲ့ သတင်းတွေက နေရာယူထားတာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ 

ကမ္ဘာကျော် ဘောလုံးသမား မက်ဆီကို လက်လွှတ်ခဲ့ရတဲ့ ပီအက်စ်ဂျီအတွက်တော့ သူတို့ရဲ့ အဓိက မျှော်လင့်ချက် ဖြစ်တဲ့ ဘတ်ပီကိုပါ ထပ်ပြီး လက်လွှတ်ရမယ့် အခြေအနေကို ရောက်ရှိသွားခဲ့ပါတယ်။ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဘတ်ပီကို အသင်းမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ အပြည့်အဝ ပေးထားပေမယ့် ကစားသမားကတော့ ပြင်သစ်ကလပ်ကို ခြေစုံ ကန်ဖို့ ပြင်ဆင်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

တကယ်တော့ ဘတ်ပီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ ချုပ်ဆိုထားတဲ့ စာချုပ်ပါ အချက်အလက်အတိုင်း လုပ်ဆောင်သွား ခဲ့တာဖြစ်ပြီး သူ့ဘက်က ဘာမှ တရားလွန်လုပ်ခဲ့တာမျိုး မရှိပါဘူး။ 

 ဘတ်ပီနဲ့ ပြင်သစ် သမ္မတ မက်ခရွန်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဘတ်ပီနဲ့ ပီအက်စ်ဂျီတို့ ချုပ်ဆိုထားတဲ့ စာချုပ်ဟာ ၂၀၂၄ ဆို ကုန်ဆုံးမှာဖြစ်ပြီး ကစားသမားဘက်က တစ်နှစ် သက်တမ်းတိုးခွင့်အတွက် ရွေးချယ်ခွင့်ရှိနေတဲ့ အချက် ပါဝင်နေပါတယ်။ 

ပီအက်စ်ဂျီ ဘက်ကလည်း သူတို့ကို ဒီစာချုပ်ပါ အချက်အတိုင်း အသက်သွင်းဖို့ ဘယ်နေ့ နောက်ဆုံးထားပြီး အကြောင်းကြားရမယ်ဆိုတာမျိုး သတ်မှတ်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အဲဒါကြောင့် ဘတ်ပီဟာအသင်းမှာ ၂၀၂၅ အထိ ဆက်ရှိမယ့် စာချုပ်ကို သက်တမ်း မတိုးတော့ဘူးလို့ ပီအက်စ်ဂျီ အသင်းထံ စာပို့ခဲ့တာပါ။ တကယ်တော့ ဘတ်ပီဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကတည်းက ဒီစာကို ပို့ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အခုတစ်ကြိမ် က ထပ်ပြီး အတည်ပြုဖို့ ပေးခဲ့တာလို့ ကစားသမားဘက်က အခိုင်အမာ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် ပီအက်စ်ဂျီဘက်က လုပ်ဖို့ တစ်နည်းသာ ရှိတော့ပြီး ရာသီကုန်ချိန်မှာ အလွတ်နဲ့ ထွက်ခွာခွင့်ပေး မလား ဒါမှမဟုတ် အခုနွေရာသီမှာ ရောင်းမလား နည်းလမ်း ၂ သွယ်ထဲက တစ်ခုကို ရွေးရတော့မှာပါ။

ပီအက်စ်ဂျီကတော့ ဘတ်ပီလို နိုင်ငံရဲ့ ပုံရိပ်မြင့် ကစားသမားကို သေချာပေါက် ဆက်ထိန်းသိမ်းချင်မှာပါ။ အခုလို တွေ ဖြစ်လာမယ်လို့လည်း မျှော်လင့်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ 

ဘတ်ပီကတော့ သူဟာ ပီအက်စ်ဂျီကနေ အလွတ်နဲ့ ထွက်ခွာဖို့ကိုပဲ ဦးတည်ထားပြီး စာချုပ်သက်တမ်း မတိုးဘူး၊ လာမယ့်ရာသီ အသင်းမှာဆက်ရှိပြီး ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင်နဲ့ ကစားသွားမယ်လို့ ထပ်ပြီး ပြောလာခဲ့ ပြန်ပါတယ်။

ရီးရယ်လ်ကို ပြောင်းချင်နေတဲ့ ဘတ်ပီ

ပီအက်စ်ဂျီကတော့ ဘတ်ပီရဲ့ အကွက်ထဲကို ရောက်သွားခဲ့ပြီး ဘာလုပ်လို့ လုပ်ရမှန်းမသိတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီအခြေအနေတွေကို ကြိုသိနေသလားတောင် ထင်ရတဲ့ ရီးရယ်လ်အသင်းကလည်း ဘတ်ပီကို ခေါ်ယူနိုင်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေပြီး ဒီရာသီမှာ မရရင်တောင် လာမယ့်ရာသီမှာ အလွတ်နဲ့ လက်မှတ်ထိုးဖို့ ထိုင်စောင့်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် ရီးရယ်လ်ဟာ အပြောင်းအရွှေ့ကို အလောတကြီး မလုပ်ဘဲ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ်နဲ့ သွားနေပါတယ်။

ရီးရယ်လ်အသင်းရဲ့ အကြီးအကဲ ပီရတ်ဇ်က ဒီသတင်းတွေ မထွက်ခင်ကတည်းက ဘတ်ပီကို ဒီရာသီ မခေါ်ဘူး၊ လာမယ့်ရာသီမှ ခေါ်မယ်လို့ ပြောခဲ့ပုံကြည့်ရင် ပြင်သစ် ကစားသမားလုပ်မယ့် အရာတွေကို ကြိုပြီး သိရှိနေတယ် လို့ပဲ ကောက်ချက်ချရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရီးရယ်လ်ဆိုတာ ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ ကစားသမား အများအပြားရဲ့ အိပ်မက်ဖြစ်ပြီး ဘတ်ပီလည်း ဒီထဲမှာ ပါဝင်တာပါ။ 

ဘတ်ပီဟာ ၂၀၂၁ က ရီးရယ်လ်အသင်းထံ ရောက်ဖို့ နီးစပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး သူကိုယ်တိုင်ကလည်း ပြောင်းချင်တယ်လို့ ဝန်ခံခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပြင်သစ်လက်ရွေးစင် အသင်းမှာ အားကိုးနေရတဲ့ ဘတ်ပီ

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ဘတ်ပီကို စာချုပ်သစ် ချုပ်နိုင်ဖို့ ပြင်သစ်သမ္မတ မက်ခရွန်ကိုပါ အကူအညီ တောင်းရတဲ့ အထိ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့်လည်း ဘတ်ပီဟာ ရီးရယ်လ်ကို ငြင်းပယ်ပြီး ပီအက်စ်ဂျီနဲ့ စာချုပ်သက်တမ်း တိုးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အခုအချိန်မှာလည်း ပြင်သစ်သမ္မတက ဘတ်ပီကို ပီအက်စ်ဂျီမှာ ဆက်နေနိုင်အောင် သူကြိုးစားပြီး တွန်းအားပေး သွားမယ်လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ 

ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ ဘတ်ပီက သူရဲ့ ကစားသမားဘဝကို ပြင်သစ်သမ္မတက လွှမ်းမိုးမှု မရှိဘူးလို့ ပြောလိုက်ပြီး သူကလည်း အခုရာသီ ပီအက်စ်ဂျီမှာ ဆက်ရှိမှာလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဘတ်ပီကတော့ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် သူဟာ လာမယ့် ရာသီအကုန်ထိ ပီအက်စ်ဂျီမှာ ဆက်ရှိမယ့် အကြောင်းကိုပဲ ထပ်တလဲလဲ ပြောနေခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပီအက်စ်ဂျီ အတွက်တော့ ရာသီသစ်အတွက် လေ့ကျင့်မှုတွေ မစတင်ခင်မှာ ဘတ်ပီရဲ့ အခြေအနေကို ကိုင်တွယ် သွားဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ ဒီလိုမှမဟုတ်ရင် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး ကစားသမား ဖြစ်လာမယ့်သူ တစ်ဦးကို ငွေတစ်ပြား တစ်ချပ်မှမရဘဲ အခြားတစ်သင်းဆီကို အလကား ပေးရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် ဘတ်ပီကို အသင်းမှာပဲ ရာသီအကုန်ထိ ဆက်ထားမလား ဒါမှမဟုတ် သူသွားချင်နေတဲ့ ရီးရယ်လ် အသင်းဆီကို ရောင်းထုတ် သွားမလားဆိုတာကတော့ မကြာခင်လတွေမှာ မြင်တွေ့ရဖို့ ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article 

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၈ 

မေလ ၃ ရက်နေ့မှ စတင်သော ကသည်းနှင့် ကူကီးလူမျိုးများအကြား ပဋိပက္ခများကြောင့် မဏိပူရ် ပြည်နယ်တွင် လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံးကာ ၅၀,၀၀၀ ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။ 

ထို့ကြောင့် မဏိပူရ်ပြည်နယ်တွင် စစ်သားများ အပါအဝင် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ၄၀,၀၀၀ နီးပါး တပ်ဖြန့်ထားရ သည်။ 

လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များဘက်က စစ်ဆေးရှာဖွေမှုများကို လုပ်ဆောင်နေသည့်တိုင် ပစ်ခတ်မှုများ၊ အိမ်မီးရှို့မှုများ မှာ မကြာခဏဆိုသလို ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေခြင်း၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ခက်ခဲနေခြင်းတို့ကြောင့် ပြည်ထဲရေး ဌာနက မေလ ၁၀ ရက်တွင် အဖွဲ့ဝင် ၅၁ ဦးပါ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ 

ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီကို ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အနူဆိုင်ယာ အူကီက ဦးဆောင်သည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှုကို တတ်နိုင်သမျှ အစောဆုံး လုပ်ဆောင်နိုင်ရေး၊ ထွက်ပြေးနေရသူများကို နေရပ်ပြန်ပို့ နိုင်ရေးအတွက် ပဋိပက္ခတွင် ပါဝင်နေသူများနှင့် တွေ့ဆုံရန် ကော်မတီက ဆုံးဖြတ်လိုက်ချိန်၌ ကသည်းနှင့်ကူကီး လူမျိုးများအပါ် လွှမ်းမိုးမှုရှိသော အဖွဲ့အစည်းများက ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။ 

ယင်းက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်အား ပိုမိုခက်ခဲလာစေဖွယ်ရှိသည်။ 

လူမျိုးရေးပဋိပက္ခကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာလာကြသူများကိုတွေ့ရစဉ်

ပဋိပက္ခတွင် ပါဝင်နေသော ကသည်းနှင့်ကူကီး နှစ်ဖက်စလုံးက ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေသော ပဋိပက္ခများအတွက် အပြန်အလှန် အပြစ်တင် နေရုံမက ငြိမ်းချမ်းရေးဆီသို့ မသွားခင် သတ်ဖြတ်မှုများတွင် ပါဝင်နေသူများကို ဦးစွာ အရေးယူပေးရန် တောင်းဆိုထားသည်။ 

ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို ထိခိုက်စေသည့် နောက်ထပ် အချက် တစ်ခုမှာ နှစ်ဖက်စလုံးရှိ လူငယ်များက ၎င်းတို့ ရရှိထားသော လက်နက်များအား အစိုးရထံသို့ မအပ်လိုခြင်း ဖြစ်သည်ဟု နှစ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများက ပြောသည်။

နောက်ထပ် တိုက်ခိုက်မှုများ ထပ်မံဖြစ်ပွားမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ကသည်း-ကူကီး လူမျိုးစု ပဋိပက္ခများအတွင်း AK အုပ်စုဝင် ရိုင်ဖယ်များ အပါအဝင် လက်နက် ၄၀၀၀ နီးပါး လုယူခံခဲ့ရပြီး လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ ဝင်များက ရှာဖွေဖော်ထုတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်တိုင် ၃၀၀၀ ခန့်မှာ ခြေရာပျောက် နေဆဲ ဖြစ်သည်။ 

ပြည်နယ်တွင်း လူများစုဖြစ်သော ကသည်းလူမျိုးများအား အထူးအခွင့်အရေး အခြေအနေပေးရန် လုပ်ဆောင် ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ကူကီးများ၏ ဆန္ဒပြမှုမှ ပဋိပက္ခများ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း ကူကီးအဖွဲ့အစည်းများ သည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်အတွက် မဏိပူရ်ပြည်နယ်တွင်းရှိ Kuki-Zo-Hmar လူမျိုးစုများအား သီးခြား အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုထားသည်။

ကူကီးလူမျိုးများသည် ကသည်းလူမျိုးများ ဦးဆောင်သည့် ပြည်နယ်အစိုးရ အောက်တွင် ရှိနေသရွေ့ ငြိမ်းချမ်းရေး အပေါ် လွှမ်းမိုးမှု ရှိမည်မဟုတ်ဟုလည်း ၎င်းတို့က ပြောသည်။ 

နေအိမ်များ မီးရှို့ခံရစဉ်

ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီတွင် ကသည်းလူမျိုး တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဝန်ကြီးချုပ် အန်ဘီရန်ဆင်း အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးအဖြစ် ပါဝင်နေခြင်းကိုလည်း ၎င်းတို့က ကန့်ကွက်သည်။ 

အကြမ်းဖက်မှုများ၏ အဓိက တရားခံဖြစ်သော အန်ဘီရန်ဆင်းအား ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီအဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးအဖြစ် ထည့်သွင်းထားခြင်းက Zomi-Kuki-Hmar နှင့် Mizo အသိုင်းအဝိုင်းကို စော်ကားမှုပင် ဖြစ်ကြောင်း ကူကီး အရပ် ဘက် အဖွဲ့အစည်းများ ဖိုရမ်တစ်ခု ဖြစ်သည့် သီးခြားအုပ်ချုပ်ရေး လှုပ်ရှားမှု၏ ပင်မကော်မတီမှ ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက် တစ်စောင်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ 

မဏိပူရ်ပြည်နယ် ရဲကွန်မန်ဒိုများသည် Arambai Tenggol နှင့် Meitei Leepun ကဲ့သို့ ကသည်း လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ၏ သတ်ဖြတ်မှုများတွင် ပါဝင် ကူညီနေသည်ဟုလည်း ကူကီများက စွပ်စွဲထားသည်။

သို့သော် ထိုစွပ်စွဲချက်ကို အစိုးရဘက်က ငြင်းသည်။ 

သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော ကသည်းအဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သည့်  မဏိပူရ် တည်တံ့ခိုင်မြဲရေး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု ကော်မတီ (COCOMI) ကလည်း ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီအား ဆန့်ကျင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ 

ကူကီး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အနည်းဆုံး ၂၅ ဖွဲ့နှင့် ပြည်နယ်အစိုးရ၊ ဗဟိုအစိုးရတို့အကြား သုံးပွင့်ဆိုင်ချုပ်ဆိုထား သည့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် (SoO) အား မပယ်ဖျက်သရွေ့ ငြိမ်းချမ်းရေး မရနိုင်ဟုပြောကာ ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီအား သပိတ်မှောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ 

ထို့အပြင် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် ဆက်စပ်နေသော အကြမ်းဖက်မှုများကို နှိမ်နင်းရန်၊ အိမ်နီးချင်း မြန်မာမှ ကူကီးလူမျိုး များ တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်း အခြေချ နေထိုင်ခြင်းကို တားဆီးရန်လည်း COCOMI က တောင်းဆိုထားသည်။ 

ကော်မတီ၏ အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးဖြစ်သူ ဂျီတန်ဒရာ နင်ဂွမ်ဘာအား ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မတီ၏ အဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းကိုလည်း COCOMI က ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ 

မေ့ပစ်ခြင်း၊ ခွင့်လွှတ်ခြင်းတို့ဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အခွင့်အရေးပေးရန် အားလုံးကို တောင်းဆိုကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ် ဘီရန်ဆင်းက အင်ဖာလ်မြို့၌ သတင်းသမားများနှင့် တွေ့ဆုံစဉ် ပြောခဲ့သည်။ 

အကြမ်းဖက်မှုခံရသူမှုကိုတွေ့ရစဉ်

အတိတ်တွင် ဘာပဲဖြစ်ခဲ့ဖြစ်ခဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို အခွင့်အရေး တစ်ကြိမ်ပေးကာ ပုံမှန် အခြေအနေသို့ ပြန်သွားရေး အတွက် လက်ချင်းတွဲ ထားရမည်ဟုလည်း ၎င်းက ပြောသည်။ 

သို့သော် ဝန်ကြီးချုပ်က Kuki-Hmar-Zo အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် သီးသန့်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရန် တောင်းဆိုမှုကိုတော့ ပယ်ချခဲ့သည်။ မဏိပူရ်ပြည်နယ်၏ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုကို လုံးဝ အထိအခိုက်မခံဟု ဗဟိုအစိုးရထံမှ အာမခံချက် ရရှိထားကြောင်းပြောကာ ထိုသို့ ငြင်းဆိုခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ 

အိန္ဒိယပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး အာမစ်ရှားကလည်း ရှုပ်ထွေးနေသော အကြောင်းအရာများကို ဆွေးနွေးရေး အနည်း ဆုံး ၁၅ ရက်ခန့် အချိန်ယူခြင်းဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အခွင့်အရေးတစ်ခုပေးရန် မေတ္တာရပ်ခံခဲ့သည်။ 

၎င်းသည် မေလ ၂၉ ရက်မှ ဇွန်လ ၁ ရက်အထိ မဏိပူရ်သို့ သွားရောက် လည်ပတ်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။

အိန္ဒိယပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး အာမစ်ရှား ရောက်ရှိနေချိန်၌ပင် ပစ်ခတ်မှုများ၊ အိမ်မီးရှို့မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ 

Source: DH News

CNI Sport Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၁

ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် ၂ ခုကျော်ကြာ ကမ္ဘာ့ဘောလုံးလောက ဇတ်ခုံကို ကြီးစိုးခဲ့ကြတဲ့ ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့ဟာ ဥရောပဘောလုံးလောကကို စွန့်ခွာသွားခဲ့ကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရော်နယ်ဒိုဟာ ၂၀၂၃ အစပိုင်းကတည်းက ဥရောပဘောလုံးကို စွန့်ခွာခဲ့တာဖြစ်ပြီး မက်ဆီက အခုနွေရာသီ အပြောင်းအရွှေ့မှာမှ စွန့်ခွာဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။ 

ဥရောပဘောလုံးလောကမှာ ဆုဖလားအောင်မြင်မှုတွေ အများကြီး ရယူထားခဲ့ကြတဲ့ ၂ ဦးစလုံးကတော့ စိန်ခေါ်မှု အသစ်တွေကို ရယူဖို့ ထွက်ခွာခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

သူတို့နှစ်ဦးဟာ ဥရောပမှာရှိတဲ့ အချိန်ကတည်းက ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်ခဲ့တာဟာ အခု ထွက်ခွာသွားပြီး ချိန်မှာ လည်း ဒီပြိုင်ဆိုင်မှုဟာ အများကြီး လျော့ကျသွားဖို့ မရှိပါဘူး။ 

ဘန်ဇီမာကိုတွေ့ရစဉ်

အခုဆိုရင် ရော်နယ်ဒိုက ဆော်ဒီမှာရှိနေပြီး မက်ဆီက အမေရိကန်ကို ပြောင်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ မက်ဆီကို ဆော်ဒီကလပ် အယ်လ်ဟီလယ်အသင်းက ၂ နှစ်စာချုပ်အတွက် ဘီလျံနဲ့ ချီပြီးပေးခဲ့ပေမယ့် ကစားသမားဟာ အင်တာမိုင်ယာမီကို ရွေးချယ်ခဲ့ပါတယ်။

မက်ဆီသာ ဆော်ဒီလိဂ်ကို ရွေးခဲ့မယ်ဆိုရင် ရော်နယ်ဒိုနဲ့ တူညီတဲ့လိဂ်မှာ ပြိုင်ဆိုင်မှုကို မြင်တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပေမယ့် အခုဆိုရင် မတူညီတဲ့ လိဂ်တွေမှာလည်း ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေဟာ ထပ်ပြီး ရောက်ရှိလာခဲ့ပါတယ်။

ဆော်ဒီဟာ ရော်နယ်ဒိုကို စံချိန်တင် လုပ်ခလစာပေးပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့လိဂ်ကို လူစိတ်ဝင်စားအောင် လုပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီနောက်မှာတော့ နောက်ထပ် နာမည်ကျော် ကစားသမားတွေ သူတို့လိဂ်ကို လာရောက်ပြီး ကစားနိုင်ဖို့ ဆွဲဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

မကြာသေးခင်က ရော်နယ်ဒိုရဲ့ ရီးရယ်လ်အသင်းဖော်ဟောင်း ဘန်ဇီမာဟာ ဆော်ဒီလိဂ် အယ်လ်အီးတီဟတ်ကို ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် နာမည်ကျော် ကစားသမားတွေ ထပ်ပြီးလာဖို့ ရှိနေတာပါ။

ဒါပေမယ့် နာမည်ကျော် ကစားသမားတွေကို ရွေးရခက်စေမယ့် အရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒါကတော့ မက်ဆီ က ဒေးဗစ်ဘက်ခမ်း ပူးတွဲပိုင်ဆိုင်တဲ့ အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းကို ရွေးချယ်ခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။

မက်ဆီကိုတွေ့ရစဉ်

မေဂျာလိဂ်ဟာ အရင်ကလည်း ဒေးဗစ်ဘက်ခမ်း၊ စတီဗင်ဂျရတ်၊ လမ်းပတ်၊ အွန်နရီ၊ အီဘရာဟီမိုဗစ်၊ ရွန်နီတို့ လာရောက်ကစားပြီး နာမည်ကျော် ကစားသမားအချို့လည်း လာရောက် ကစားခဲ့တာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် မက်ဆီ လာရောက်တာကတော့ သူတို့နဲ့ အနည်းငယ် ကွဲပြားတဲ့ ပုံစံရှိနိုင်ပြီး ဆော်ဒီသတင်းတွေ ဖုံးလွှမ်း နေတဲ့ အချိန်မှာ မက်ဆီရဲ့ သက်ရောက်မှုနဲ့ မေဂျာလိဂ်၊ အင်တာမိုင်ယာမီတို့ရဲ့ သတင်းတွေက ပြန်ပြီး လွှမ်းမိုး သွားခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ 

ဆော်ဒီကို သွားချင်တဲ့ ကစားသမားတွေဟာ မက်ဆီကြောင့် အင်တာမိုင်ယာမီကို သွားဖို့ တွေးစရာတွေ ရှိလာခဲ့ တာပါ။ အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းဟာ မက်ဆီနဲ့ တွဲဖက်ကစားခဲ့ဖူးတဲ့ ကစားသမားအချို့ကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး ဒီမာရီယာ၊ ဘတ်စ်ကွတ်စ်နဲ့ ဆွာရက်ဇ်တို့ဟာ ဒီထဲမှာ ပါဝင်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါတွေက အခုနွေရာသီ အပြောင်းအရွှေ့မှာ ဘယ်လောက်ထိ ပြိုင်ဆိုင်မှု ပြင်းထန်မလဲဆိုတာကို စိတ်ဝင်စားဖွယ် စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။

မက်ဆီကို နှစ်သက်တဲ့ ကစားသမားတွေဟာ မက်ဆီရှိတဲ့ မေဂျာလိဂ်ကို သွားရောက်နိုင်ပြီး ရော်နယ်ဒိုကို နှစ်သက် တဲ့ ကစားသမားတွေကတော့ ဆော်ဒီကို ခြေဦးလှည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါကအခုမှ အစပိုင်းပဲ ရှိသေးပြီး နောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် သိသာထင်ရှားတဲ့ အပြောင်းအရွှေ့တွေကို ဆက်ပြီးမြင်တွေ့ ရဖို့ ရှိနေတာပါ။ ဒါတွေက သူတို့နှစ်ဦးကြား တိုက်ရိုက်ပြိုင်ဆိုင်မှု မဟုတ်ဘဲ သူတို့ကို နှစ်သက်တဲ့ ကစားသမား တွေအကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

မက်ဆီနဲ့ ရော်နယ်ဒိုကိုတွေ့ရစဉ်

ဒါတွေက အပြောင်းအရွှေ့ အကြောင်းအရာဖြစ်ပြီး ဥရောပပြင်ပမှာ ကစားတဲ့ သူတို့နှစ်ဦးရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို လည်း နှိုင်းယှဉ်ကြမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီနောက်မှာတော့ ဆော်ဒီနဲ့ အမေရိကန် ဘယ်ဟာက ပိုပြီးအောင်မြင်လဲ ဆိုတာကိုလည်း ပရိသတ်တွေက အကဲဖြတ်မှုတွေ ပြုလုပ်ကြဖို့ ရှိနေပါတယ်။ 

ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့ကတော့ ကစားသမားဘဝ စတင်ချိန်ကနေ အဆုံးသတ်ချိန်အထိ သူတို့ရဲ့ အောင်မြင်မှု အတိုင်းအတာတွေ၊ သူတို့သွားကစားတဲ့ လိဂ်တွေရဲ့ တိုးတက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုတွေကို ခံနေရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကစားသမားဘဝက အနားယူပြီးလို့ နည်းပြ၊ အသင်းပိုင်ရှင် လုပ်ခဲ့ရင်လည်း ရော်နယ်ဒိုနဲ့ မက်ဆီတို့ရဲ့ ပြိုင်ဆိုင် မှုတွေဟာ ကစားသမားဘဝကထက် ပိုပြီး ပြင်းထန်မလား ဆိုတာကို စိတ်ဝင်စားဖွယ် စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၁

ရုရှားတို့ ထိန်းချုပ်ထားရာ နယ်မြေများကို ပြန်ယူရေး ကာလရှည် စောင့်ဆိုင်းနေသော ယူကရိန်း၏ နွေဦး ကာလ တန်ပြန် ထိုးစစ်ဆင်မှုများကို မည်သည့် အချိန်နှင့် မည်သည့် နေရာတွင် စတင်မည် ဆိုခြင်းကို လေ့လာသူများက ကာလရှည် စောင့်ကြည့်ခဲ့ကြသည်။ 

အဆင်သင့် ဖြစ်နေပါပြီဟု ယူကရိန်းသမ္မတ ဇာလန်းစကီးက ဇွန်လ ၃ ရက်နေ့ကပဲ Wall Street Journal နှင့် အင်တာဗျူးတွင် ပြောခဲ့သော်လည်း စတင်မည့်ရက် အတိအကျကို မပြောခဲ့ပေ။ 

သို့သော် တန်ပြန် ထိုးစစ်သည် မကြာခင် ပေါ်ပေါက်လာမည်ဟု ၎င်းက အချက်ပြခဲ့သည်။

လိုအပ်သည်များ ရရှိရန် လိုနေသေးသည်ဟူသော ဇာလန်းစကီး၏ ပြောစကားသည် အနောက်အုပ်စုဘက်မှ တိုက်လေယာဉ်ကဲ့သို့ လက်နက်များ ထောက်ပံ့ပေးမှုကို ရည်ညွန်းခြင်းဖြစ်ပြီး လပေါင်းများစွာ မစောင့်နိုင်ဟုလည်း ၎င်းက ဆိုသည်။ 

နောက်တစ်ရက်အကြာ ဇွန်လ ၄ ရက်တွင် အရှေ့တောင်ပိုင်း ဒွန်းတက်ခ်ဒေသတွင် အကြီးစား ထိုးစစ်ဆင်လာ သော ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များကို နှိမ်နင်းနိုင်ခဲ့သည်ဟု ရုရှားအစိုးရက ပြောသည်။ 

အနောက်အုပ်စု အရာရှိများနှင့် လေ့လာသူများ၏ ပြောစကား အကိုးအကားဖြင့် ယူကရိန်း၏ တန်ပြန် ထိုးစစ် ဆင်မှု စတင်နေပြီဟု ယူဆရကြောင်း သတင်းများတွင် ရေးသားနေကြသည်။ သို့သော်လည်း ယူကရိန်းအစိုးရ ဘက်က ယခုချိန်ထိ ယင်းကို အတည်မပြုသေးပဲ ရုရှား၏ ပြောစကားကိုလည်း သတင်းမှားအဖြစ် ငြင်းဆန်ခဲ့ သည်။ 

နှစ်ရက်အကြာ ၆ ရက်နေ့တွင် ရုရှားတို့ ထိန်းချုပ်ထားရာ ခါဆွန်ဒေသရှိ နိုဗာခါခို့ဗ်ကာဆည် ဖျက်ဆီးခံခဲ့သည်။

ယူကရိန်းသမ္မတ ဇာလန်းစကီးကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် ယူကရိန်းတို့၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်ဆင်မှု စတင်နိုင်မည်လားဆိုခြင်းနှင့် ဆည်ကျိုးမှုက ထိုးစစ်ဆင်မှု၏ အောင်မြင်မှုအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိစေမည်လား ခန့်မှန်းမှုများလည်း ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ 

အဆိုပါ ဆည် ကျိုးသွားသည့်အတွက် တရားခံအဖြစ် ရုရှားနှင့်ယူကရိန်းတို့က အပြန်အလှန် လက်ညိုးထိုး နေကြသည့် အခြေအနေတွင် ယင်းသည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်း အကြီးမားဆုံး ပျက်စီးမှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ 

လက်ရှိအချိန်ထိ ဘယ်သူ့ လက်ချက်ဖြစ်သည်ကို အတိအကျ မသိရသေးပေ။ သို့သော် အမေရိကန် အခြေစိုက် စစ်ပွဲစောင့်ကြည့် လေ့လာရေးအဖွဲ့ ISW က ရုရှားအနေဖြင့် ဆည်ကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်လိမ့်မည်ဟု အောက်တိုဘာလတွင် ခန့်မှန်းချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ဖူးသည်။ 

ဆည်ကျိုးလျှင် မြို့ ၈၀ နီးပါး ရေမြှုပ်ကာ၊ လူထောင်ချီ နေရပ်ရွှေ့ပြောင်း ရရုံသာမက ပျက်ဆီးနေသည့် ယူကရိန်း ၏ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေးစနစ်ကို ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်မည် ဖြစ်သောကြောင့် ဆည်ကို ဖောက်ခွဲခြင်းတွင် ယူကရိန်း အတွက် မည်သည့် အကျိုးအမြတ်မှ မရှိနိုင်ဟု ISW က ခန့်မှန်းသည်။ 

သို့သော် ရုရှားတွင် ယင်းနှင့် ပြောင်းပြန် ဖြစ်သည်။ ရုရှားသည် ၎င်းတို့ တပ်များ အခြေအနေ မကောင်းမှုကို ဖုံးကွယ်ရန်၊ တန်ပြန်ထိုးစစ်အတွက် ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များ မဖြစ်မနေ ဖြတ်ကျော်ရမည့် ဒီနီပရိုမြစ်ရေကို ပို၍ ကျယ်ပြန့်သွားစေရန် ထိုသို့ ပြုလုပ်နိုင်သည်ဟု ISW ၏ ခန့်မှန်းချက်တွင် ပါဝင်သည်။

စစ်ပွဲအလိုမရှိကြောင်း ပြသနေစဉ်

ထိုခန့််မှန်းမှုများကို ISW က အောက်တိုဘာလတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ အမှန်တကယ် ဆည်ကျိုးချိန်တွင် ယင်း သည် ရုရှားလက်ချက်ပါဟု တစ်ထစ်ချ မပြောနိုင်ကြောင်းလည်း ISW က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ 

ဖော်ပြပါ အခြေအနေများက ယူကရိန်း၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်နှင့် ပတ်သက်သည့် ဒွိဟများကို ပို၍ အားကောင်း လာစေပြန်သည်။ 

လက်ရှိတွင် ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားတို့သည် ယူကရိန်း အရှေ့မြောက်ဘက် ခါကိဗ်မှ အနောက် တောင်ဘက် ဒွန်းတက်ခ်အထိ မိုင် ၆၀၀ ကျော် အရှေ့ဘက် ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာပြင် တစ်လျှောက် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလျက် ရှိသည်။

ယင်းတွင် ကာလအရှည်ဆုံးနှင့် အဆိုးရွားဆုံး တိုက်ပွဲများ ပေါ်ပေါက်ရာ ဘတ်စ်မုမြို့နှင့် ရုရှားတို့ သိမ်းပိုက်ထားရာ လူဟန့်ခ်၊ ဇာပိုရီဇီဟာ ဒေသတို့လည်း ပါဝင်သည်။ 

ယူကရိန်းသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံတွင်းမှ ရုရှားတပ်များကို နှိမ်နင်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ များစွာလျှို့ဝှက်ထားသည်။ 

အစီအစဉ်များကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခြင်းဖြင့် မည်သည့် အကျိုးအမြတ်မှ ရရှိနိုင်မည် မဟုတ်ဟု ယူကရိန်းအစိုးရဘက်က ယုံကြည်ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ 

စကားလုံးများသည် အရေးမပါကြောင်း၊ ယင်းတို့သည် ထိခိုက်မှုကိုသာ ဖြစ်စေကြောင်း ယူကရိန်းကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောသည်။ 

နှုတ်ခမ်းကို လက်ဖြင့် ပိတ်ထားသော ယူကရိန်းစစ်သားများပုံကို အင်္ဂလိပ်သီချင်း Enjoy the Silence ဖြင့်တွဲ၍ တွစ်တာတွင် တင်ခဲ့ကာ အစီအစဉ်များသည် ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းကို နှစ်သက်ကြောင်း၊ စတင်မည့် အချိန်ကို လုံးဝ ထုတ်ပြန်မည် မဟုတ်ကြောင်းလည်း ရေးသားထားသည်။ 

ယူကရိန်းတွင် ၎င်းတို့ စစ်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍ တိတ်တိတ်နေရန် အကြောင်းပြချက်များစွာ ရှိနေသည့် အချိန်တွင် လေ့လာသူ အများစုက ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များသည် ခရိုင်းမီးယားနှင့် ရုရှားပြည်မကြီးကို ဆက်သွယ်ထား သည့် လမ်းကြောင်းများကို ဖြတ်တောက်ရန်အတွက် တောင်ဘက် အဇော့ဗ်ပင်လယ်သို့ ရွှေ့လာမည်ဟု ခန့်မှန်း သည်။ 

တခြားသော ခန့်မှန်းမှုများတွင်လည်း ယူကရိန်းတပ်များသည် ဘတ်စ်မုမြို့ရှိ ရုရှားတပ်ဖွဲ့များကို ဝိုင်းထားရန် ပါဝင်သည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ နိုဗာခါခို့ဗ်ကာ ဆည် ကျိုးပေါက်သွားသည့်တိုင် ယူကရိန်းအစိုးရဘက်က ၎င်းတို့၏ အစီအစဉ်များကို နှုတ်ဆိတ်နေဆဲ ဖြစ်သော်လည်း ထိုးစစ်ဆင်ရန် လုပ်ဆောင်ချက်များ ချမှတ်နေသည် ဆိုခြင်းကို အတည်ပြုမှု တချို့လည်း မကြာသေးခင်က ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ 

ယူကရိန်းသမ္မတ ဇာလန်းစကီးနဲ့ အမေရိကန်သမ္မတ ဘိုင်ဒန်ကိုတွေ့ရစဉ်

ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များသည် အရှေ့ဘက် ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာ တစ်လျှောက် နေရာများတွင် ထိုးစစ်ဆင်မည့် လုပ်ရပ်များ ပြုလုပ်နေကာ ဘတ်စ်မုဒေသသည် အကြမ်းဖက်မှုများ၏ ဗဟိုချက်အဖြစ် ဆက်ရှိနေဦးမည်ဟု ယူကရိန်းကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဟန်နာ မာလီရာက ပြောသည်။

ရုရှားတို့ဘက်မှ တန်ပြန်ထိုးစစ်နှင့် ပတ်သက်သည့် ထုတ်ပြန်မှုများသည် ဘတ်စ်မုတွင် ၎င်းတို့၏ စစ်ရေးမလှမှု အပေါ် အာရုံစိုက် ခံရခြင်းမှ ရှောင်လွဲရန်အတွက် ဖြစ်သည်ဟုလည်း မာလီရာက ပြောသည်။ 

ရုရှားသည် ယူကရိန်း၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်နှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းမှားများစွာ ဖန်တီးရန် ပြင်ဆင်နေသည်ကို သိရှိထားသည်ဟု ယူကရိန်း အမတ်တစ်ဦးက ပြောသည်။ 

ထို့ကြောင့် ပြည်သူများအနေဖြင့် ရုရှားဘက်မှ သတင်းအမှားများကို မယုံကြည်သင့်ကြောင်းလည်း ၎င်းက သတိ ပေးခဲ့သည်။ 

ယူကရိန်းသည်ပင် သတင်းတု ဖန်တီးကာ ရုရှားကို လှည့်စားရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ဖူးပြီး တောင်ပိုင်းတွင် ထိုးစစ်ဆင်မည် ဟု လူသိရှင်ကြား ထုန်ပြန်ခဲ့ပြီးမှ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် တန်ပြန် ထိုးစစ်ဆင်မှု တစ်ခုကို စက်တင်ဘာလတွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ 

မည်သည့်အချိန်၊ မည်သည့်နေရာတွင် စတင်သည်ဖြစ်စေ ယူကရိန်း၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် ၁၆ လကြာ စစ်ပွဲ အတွက် အကြီးမားဆုံး အလှည့်အပြောင်း တစ်ခု  ဖြစ်လာဖို့ရှိနေသည်။ 

ယင်းတွင် ယူကရိန်းဘက်ကသာ အနိုင်ရရှိခဲ့မည်ဆိုလျှင် ယူကရိန်းအစိုးရအနေဖြင့် နိုဝင်ဘာလ နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအဖြစ် ရုရှားတို့ သိမ်းပိုက်ထားရာ နယ်မြေ အများအပြားကို ပြန်လည် သိမ်းပိုက်နိုင်မည်ဖြစ်ကာ စစ်ပွဲ၏ ရလဒ်သည်လည်း သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားနိုင်မည်။ 

ယူကရိန်းအတွက် စစ်ရေးနှင့်ဘဏ္ဍာရေးတို့တွင် ဒေါ်လာ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ထောက်ပံ့ထားသည့် အနောက်အုပ်စု မဟာမိတ်များသည်လည်း ယူကရိန်း ထိုးစစ်သာ အောင်မြင်မှုရှိခဲ့လျှင် ၎င်းတို့ ကတိပေးထား သည့်အတိုင်း အကူအညီများနှင့် ကာလရှည် အထောက်အပံ့များကို ထပ်မံ လုပ်ဆောင်ပေးရမည် ဖြစ်သည်။ 

သို့သော် ကျရှုံးခဲ့မည်ဆိုလျှင်တော့ ရုရှားနှင့် တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းရေး နည်းလမ်းကို ယနေ့အချိန်အထိ ကန့်သတ်ထား သည့် မဟာမိတ်များအနေဖြင့် ယူကရိန်းသည် ရုရှားတို့ ထိန်းချုပ်ထားရာ နယ်မြေများကို အမှန်တကယ် ပြန်လည် သိမ်းပိုက်နိုင်စွမ်းရှိမည်လား ပြန်လည်သုံးသပ်ရမည်ဖြစ်သည်။

Source: Time

 CNI Sport Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄

အရင်တုန်းကဆို ဆော်ဒီလိဂ်ကို ဘယ်သူကမှ သတိ မပြုမိပေမယ့် အခုအချိန်မှာတော့ အားကစားသတင်းတွေရဲ့ မျက်နှာဖုံးတွေမှာ သူတို့နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သတင်းတွေက နေရာယူလာတာကို မြင်တွေ့ရပါတယ်။

၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဖြစ်ခဲ့တဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းကို အနိုင်ယူခဲ့ချိန်ကစပြီး ဆော်ဒီနိုင်ငံကို လူတွေစပြီး စိတ်ဝင်စားလာတာနဲ့အတူ အခုဆိုရင် ဆော်ဒီပရိုလိဂ်ရဲ့ အကြောင်းကိုတောင် သိရှိလာကြပြီ ဖြစ် ပါတယ်။

ဆော်ဒီပရိုလိဂ်ဟာ ဘောလွန်းဒီအော ၅ ကြိမ် ရရှိထားတဲ့ ကမ္ဘာကျော် ဘောလုံးသမား ရော်နယ်ဒိုကို ခေါ်ယူလိုက် ချိန်ကစပြီး သူတို့ရဲ့ အရှိန်အဟုန်က တော်တော်လေးကို မြင့်မားလာခဲ့တာပါ။

ရော်နယ်ဒိုကို စံချိန်တင် လုပ်အားခ ယူရိုသန်း ၂၀၀ ပေးခဲ့ရပေမယ့် ပေးရတဲ့ ငွေကြေးထက် ပိုများတဲ့ အကျိုး အမြတ်ကို ဆော်ဒီတို့ ရရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ရော်နယ်ဒိုပါတဲ့ ဆော်ဒီလိဂ်ဟာ လူစိတ်ဝင်စားမှု ပိုများလာတာကို သိရှိခဲ့တဲ့ ဆော်ဒီအကြီးအကဲတွေဟာ သူတို့ရဲ့နောက်ထပ် ကြီးမားတဲ့ အစီအစဉ်တွေကို ချမှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။

ဆော်ဒီလိဂ်ပြိုင်ပွဲ ကြည့်နေတဲ့ ပရိသတ်များကိုတွေ့ရစဉ်

သူတို့ဟာ ကမ္ဘာကျော် ဘောလုံးသမားတွေကို နိုင်ငံအတွင်းမှာ ကစားစေဖို့အတွက် မက်လောက်စရာ ငွေကြေး ပမာဏတွေနဲ့ ကမ်းလှမ်းခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ ပစ်မှတ်တွေကို ကြည့်လိုက်ရင် အောင်မြင်မှု အများအပြား ရရှိခဲ့ပြီး ကစားသမားဘဝက အနားယူဖို့ နီးစပ်လာတဲ့ ထိပ်တန်း ကစားသမားတွေ ဖြစ်ကြတာပါ။

လက်ရှိအချိန်မှာ ဆော်ဒီလိဂ်ဟာ ကမ္ဘာ့ဖလား လက်ရှိ ချန်ပီယံနဲ့ ဘောလွန်းဒီအော ၇ ကြိမ် ရထားတဲ့ မက်ဆီ၊ ဘောလွန်းဒီအော ၁ ကြိမ်စီ ရထားတဲ့ မိုဒရစ်၊ ဘန်ဇီမာနဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားချန်ပီယံ ဘတ်စ်ကွက်တို့ကို ပစ်မှတ်ထားနေ တာ ဖြစ်ပါတယ်။

အသက် ၃၄ နှစ်နဲ့ ၃၇ ကြားရှိတဲ့ ကစားသမားတွေကို ဆော်ဒီလိဂ်က ကမ်းလှမ်းတဲ့ ပမာဏဟာ မျက်လုံးပြူးစရာ ဖြစ်ပြီး ယူရိုသန်း ၅၀၀၊ ယူရိုသန်း ၂၀၀ နဲ့ ယူရိုသန်း ၁၀၀ တို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီပမာဏဟာ ဥရောပမှာ ဆက်ပြီး ကစားရင် ရနိုင်မှာ မဟုတ်တဲ့ ငွေကြေးပမာဏတွေပါ။

အောင်မြင်မှုတွေလည်း အများကြီး ရရှိထားပြီးဖြစ်လို့ အနားမယူခင်မှာ ငွေကြေး အများအပြား ရှာဖွေလို့ရတဲ့ ဆော်ဒီရဲ့ ကမ်းလှမ်းမှုတွေဟာ ဒီကစားသမားတွေအတွက်တော့ မဖြစ်မနေ စဉ်းစားရမယ့် အချိန်ကို ရောက်လာ ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မက်ဆီနဲ့ ဘန်ဇီမာကိုတွေ့ရစဉ်

ဒါပေမယ့် ဆော်ဒီဘက်မှာလည်း ဒီလိုငွေကြေးတွေကို အလုံးအရင်းလိုက် သုံးစွဲပြီး နာမည်ကျော် ကစားသမားတွေ ကို နိုင်ငံအတွင်း လာရောက်ကစားဖို့ ဆွဲဆောင်နေတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းလည်း ရှိနေပါတယ်။

ဆော်ဒီနိုင်ငံက အကြီးအကဲတွေရဲ့ အိပ်မက် တစ်ခုကတော့ နှစ် ၁၀၀ ပြည့်အဖြစ် ကျင်းပမယ့် ၂၀၃၀ ကမ္ဘာ့ဖလား ပြိုင်ပွဲကို အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပချင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ငွေကြွေး ကြွယ်ဝချမ်းသာပေမယ့် အခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ အောင်မြင်မှုချင်း ယှဉ်ရင် ပြောစရာစကား မရှိတဲ့ ဆော်ဒီ ကတော့ သူတို့ စီစဉ်ထားတဲ့ အရာတွေကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ လုပ်ဆောင်လာခဲ့တာပါ။

ဒါကတော့ နာမည်ကြီး ကစားသမားတွေကို စာချုပ်ချုပ်ရင်း ၂၀၃၀ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပခွင့် ရနိုင်အောင် သံတမန်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ထည့်သွင်းလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါမှလည်း အိမ်ရှင်နိုင်ငံကို ရွေးချယ်မယ့် ဖီဖာအနေနဲ့ ကမ္ဘာကျော် ကစားသမားတွေရှိတဲ့ ဆော်ဒီနိုင်ငံကို မျက်စိကြ မှာပါ။ အဲဒီလိုမျိုး ဖြစ်လာဖို့ မျှော်လင့်ထားတဲ့ ဆော်ဒီကတော့ အကြီးအကဲတွေရဲ့ ကျောထောက် နောက်ခံနဲ့ နာမည်ကျော်တွေကို အခုအပြောင်းအရွှေ့မှာ ခေါ်ယူဖို့ စတင် လုပ်ဆောင်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ဖလားကိုတွေ့ရစဉ်

အယ်လ်နာဆာအသင်းမှာ ကစားနေတဲ့ ရော်နယ်ဒို ကတော့ နာမည်ကျော် ကစားသမားတွေကို ဆော်ဒီလာရောက် ဖို့ ကြိုဆိုခဲ့ပါတယ်။ ရော်နယ်ဒိုက သူတို့တွေသာ လာခဲ့ရင် ဆော်ဒီပရိုလိဂ်ဟာ ကမ္ဘာ့ထိပ်တန်းလိဂ် ၅ ခုထဲမှာ ဝင် ရောက် နိုင်တယ်လို့ သူ့ရဲ့အမြင်တွေကို ချပြထားပါတယ်။

ဆော်ဒီကတော့ သူတို့ရဲ့လိဂ်ကို ရော်နယ်ဒို ပြောသလို ထိပ်တန်းလိဂ် အဆင့် သတ်မှတ်ချက်ထဲဝင်ဖို့ ရည်မှန်းထား သလို ၂၀၃၀ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲကို အိမ်ရှင်အဖြစ် ကျင်းပနိုင်ဖို့ ဖြစ်နိုင်မလားဆိုတာတော့ စောင့်ကြည့်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄

ဆီနီဂေါနိုင်ငံ၏ အတိုက်အခံ ခေါင်းဆောင် အူစမာနီဆွန်ကိုအား ထောင်ဒဏ် ၂ နှစ် ချမှတ်ခဲ့ပြီးနောက် ပေါ်ပေါက် လာသော ထိပ်တိုက် တွေ့ဆုံမှုများတွင် လူ ၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်။

ဆွန်ကိုအား ထောင်ဒဏ် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းအပေါ် ဒေါသဖြစ်နေကြသည့် ၎င်းကို ထောက်ခံသူများက ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့ တွင် အဓိကရုဏ်း နှိမ်နင်းရေးရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များထံ ကျောက်ခဲများဖြင့် ပစ်ပေါက်ခဲ့သလို ဘတ်စ်ကားများကို မီးရှို့ခဲ့ ကြသည်။

လူငယ်များကို အလွဲသုံးစားမှုဖြင့် ဆွန်ကိုအပေါ် ထောင်ဒဏ် ချမှတ်ခဲ့သည့် တရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဆန့်ကျင့် ကြောင်း ပြသခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ဆွန်ကိုသည် အလွဲသုံးစားမှုဖြင့် ထောင်ဒဏ် ပေးခံခဲ့ရသော်လည်း ၎င်းအပေါ် စွပ်စွဲထားသည့် အနှိပ်ပညာရှင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို အဓမ္မပြုကျင့်ရန် ကြိုးပမ်းမှု၊ သတ်ဖြတ်ရန် ခြိမ်းခြောက်မှု စသော စွဲချက်များမှ တရားသေ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။

သို့သော် ၎င်းကို ထောက်ခံသူများဘက်က ထိုစွဲချက်များသည် ဆွန်ကိုအား လာမည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ခြင်း မရှိစေရန် နိုင်ငံရေးအရ လုပ်ကြံမှုဟု ရှုတ်ချသည်။
အစိုးရဘက်ကတော့ ထိုစွပ်စွဲမှုများကို ငြင်းဆိုထားသည်။

ဆွန်ကိုအား တွေ့ရစဉ်

မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ဆန္ဒပြမှုများ ပေါ်ပေါက်လာရသလဲ
************************************************************
ဆွန်ကို၏ PASTEF ပါတီက တရားရုံးပြစ်ဒဏ်သည် နိုင်ငံရေးအရ လုပ်ကြံမှု၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ပြောခဲ့သလို နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် အလုပ်များ အားလုံးကိုရပ်ကာ လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ထိုတောင်းဆိုမှုက အနောက်အာဖရိကနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း အကြမ်းဖက် ဆန္ဒပြမှုများကို ဖြစ်စေခဲ့ သည်။

လက်ရှိသမ္မတ မာကီဆောလ်နှင့် ပတ်သက်၍ မကျေနပ်မှုများစွာ ရှိနေသည့် အချိန်တွင် ဖြစ်သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့သည့် ဆောလ်သည် အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများကို ဖန်တီးပေးနိုင် ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်သူများက ထောက်ပြကြသည်။

ထို့နောက် ၎င်းသည် သမ္မတသက်တမ်း သတ်မှတ်ချက်ကို ဖြတ်ကျော် ချိုးဖောက်ကာ လာမည့် ရွေးကောက်ပွဲသို့ ဝင်ပြိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဆိုသည့် အတိုက်အခံများ၏ ဝေဖန်မှုများလည်း မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

ဆွန်ကိုသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဆီနီဂေါသမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲတွင် တတိယနေရာသာ ရရှိခဲ့သော်လည်း နိုင်ငံတွင်းရှိ လူငယ်များအကြားတွင် ရေပန်းစားသူ ဖြစ်သည်။

ဆွန်ကိုသည် သမ္မတဆောလ်အား ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည့် ပင်မ အတိုက်အခံ တစ်ဦးအဖြစ် ရှုမြင်ခြင်း ခံထားရသူဖြစ်ရုံ က သမ္မတအနေဖြင့် တတိယမြောက် သက်တမ်းအား ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်မည် မဟုတ်ဆိုသည့် အာမခံအား လူသိ ရှင်ကြား ထုတ်ဖော် ပြောဆို၍ တောင်းဆိုထားသူ ဖြစ်သည်။

ဆီနီဂေါသမ္မတကို တွေ့ရစဉ်

တရားရုံး အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပြီးနောက် ဘာတွေဖြစ်ခဲ့သလဲ
****************************************************
ဆွန်ကိုနှင့် ပတ်သက်၍ ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့က တရားရုံး အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပြီးနောက် မြို့တော် ဒါကာတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် ဆန္ဒပြသူများအကြား ပဋိပက္ခများဖြစ်ပွားခဲ့ကာ ဘတ်စ်ကားများကိုလည်း မီးတင်ရှို့ခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်မှ ယနေ့အချိန်အထိ ဆွန်ကို မြို့တော်ဝန်အဖြစ် ဆောင်ရွက်နေသော ဇီချင်ချောမြို့ အပါအဝင် ဆီနီဂေါ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံးတွင်လည်း မငြိမ်သက်မှုများစွာ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

ဒါကာမြို့လယ်ရှိ ပင်မ တက္ကသိုလ် နယ်မြေတစ်ခုမှ အမဲရောင် မီးခိုးလုံးများ ပေါ်ထွက်လာသည်ကို တွေ့ရသည်။

ထိုသို့ တွေ့မြင်ခဲ့ရခြင်းမှာ ဆန္ဒပြသူများက နေ့ခင်းကြောင်တောင် အချိန်၌ ဘတ်စ်ကားတချို့ကို မီးရှို့ခဲ့သလို ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များကို ကျောက်တုံးများဖြင့် ပစ်ပေါက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။

ရဲများဘက်ကလည်း မျက်ရည်ယို ဗုံးများဖြင့် ပြန်လည် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ဆီနီဂေါမြို့တော်တွင် Al Jazeera သတင်း ထောက်နှင့် အင်တာဗျူး ဖြေဆိုခဲ့သော အမျိုးသားတစ်ဦးလည်း ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသည်။
နိုင်ငံရေးနှင့် ပတ်သက်စရာမရှိဟု ဒါကာ ဒေသခံတစ်ဦးဖြစ်သူ ဆေနီ ဆန်ဂေါက ပြောသည်။

ကုမ္ပဏီဝန်ထမ်း တစ်ဦးသာဖြစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ပတ်သက်စရာ မရှိကြောင်း ပြောခဲ့သော ဆေနီသည် လက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်နေသော အကြမ်းဖက်မှုများကို ယခင်က မမြင်တွေ့ခဲ့ရဖူးဟု ပြောခဲ့သလို ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းပုံ နှင့် ပတ်သက်၍လည်း ထိတ်လန့်မိသည်ဟု ဆိုသည်။

ထိုသို့ အင်တာဗျူး ဖြေဆိုနေချိန်မှာပင် ဆေနီ၏ အနီးသို့ မျက်နှာဖုံး ဝတ်ဆင်ထားသည့် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦး ချဉ်း ကပ်လာကာ ၎င်းကို ကားပေါ်တင်၍ ဖမ်းဆီးသွားခဲ့သည်။

ဆီနီဂေါမှာ ဖြစ်ပွားနေသည့် အကြမ်းဖက်မှုမြင်ကွင်း

လူမှုကွန်ယက်များကို ယာယီပိတ်ထားခြင်း

***************************************
အကြမ်းဖက်မှုများကြောင့် ဆီနီဂေါနိုင်ငံတွင်း ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့ နှောင်းပိုင်းမှ စတင်ကာ လူမှုကွန်ယက်နှင့် မက်ဆေ့စ်ပို့ရန် အသုံးပြုသော အပလီကေးရှင်းများကို ပိတ်ပစ်လိုက်သည်။

ထိုသို့ ပိတ်ပင်မှုက ပြည်သူများ၏ အချင်းချင်း ဆက်သွယ် ပြောဆိုနိုင်မှုအပေါ် သိသိသာသာ သက်ရောက်မှု ရှိစေနိုင်သည်ဟု အင်တာနက် အသုံးပြုမှုဆိုင်ရာ လေ့လာစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ NetBlocks က ပြောသည်။

ယခုကဲ့သို့ အလားတူ ပိတ်ပင်မှုများကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အလုံးအရင်းနှင့် ဆန္ဒပြမှုများတွင်လည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ဖူးသည် ဟု ၎င်းအဖွဲ့က ပြောသည်။

ဆွန်ကို ၂၀၂၄ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ပါ့မလား
******************************************************************
အဓမ္မမှုဆိုင်ရာ စွပ်စွဲချက်များဖြင့် ဆွန်ကိုအား ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဖမ်းဆီးခဲ့ဖူးပြီး ထိုဖမ်းဆီးမှုကြောင့် ရက်အတန် ကြာ ပဋိပက္ခများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ကာ အနည်းဆုံး လူ ၁၂ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်။

အူစမာနီဆွန်ကို၏ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အမတ်လောင်းဖြစ်မှုသည် အန္တရာယ်တွင်းထဲသို့ ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း သူ၏ ရှေ့နေတစ်ဦးက Reuters သို့ ပြောခဲ့သည်။

ဆီနီဂေါနိုင်ငံ၏ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေများအရ ထောင်ဒဏ် အပြစ်ပေးခံခဲ့ရသော ဆွန်ကိုအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဖြစ်နိုင်တော့မည် မဟုတ်ဟု နောက်ထပ် ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်သူ ဘမ်ဘာ ဆစ်စီက ပြောသည်။

လူငယ်များအပေါ် အလွဲသုံးစား လုပ်မှုဖြင့် အပြစ်ပေးခံရခြင်းသည် ဆွန်ကို၏ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင် နိုင်ခြင်းကို ထိခိုက်စေနိုင်ကြောင်း၊ ၎င်းကို မျက်ကွယ်တွင် အပြစ်ပေးခဲ့သည့်အတွက် ထိုပြစ်ဒဏ်အပေါ် အယူခံ မဝင်နိုင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ဆစ်စီက ထပ်မံ ပြောဆိုခဲ့သည်။

Source: Aljazeera