CNI Article 

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၇

ရေးသားသူ-Maha Sila Virawang  

ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ၏ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စောအင်ပါယာ၏ လက်အောက်ခံ ပဏ္ဏာဆက် နိုင်ငံဖြစ် သည့် မိုင်းမောနိုင်ငံက လာရောက်သော မင်းဆက်၏ ထူထောင်မှုဖြင့် စတင်ခဲ့ပုံနှင့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို တည် ထောင်ရာတွင် နန်စော အင်ပါယာ၏ အထောက်အပံ့ ပါဝင်ခဲ့ပုံကို ယခင်တစ်ပတ်က သုံးသပ်တင်ပြခဲ့ပါသည်။ 

ထို့အပြင် လက်ရှိ အထက်မြန်မာနိုင်ငံဟုဆိုသော ဒေသများတွင် အချိန်တိုကာလအတွင်း ညီနောင်မြို့ပြ နိုင်ငံများ ကို  ထူထောင်နိုင်ခြင်းသည် ခရစ်တော်မပေါ်မီ ကာလကတည်းက ရောက်ရှိပြီး မြို့/ရွာ တည်ထောင်လျက် နေထိုင်လျက် ရှိကြသည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြော ရှမ်းမျိုးနွယ်စုကြီးနှင့် အခြေခံ လူမှုစီးပွားအင်အား ပူးပေါင်းနိုင်ခဲ့ခြင်း ကြောင့် ဖြစ်သည်ကိုလည်း သုံးသပ်တင်ပြခဲ့ပါသည်။ 

ထိုသို့ နန်စောအင်ပါယာ၏ အကူအညီဖြင့် ရောက်လာခဲ့ကြသည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုမှ ဒုတိယအုပ်စုနှင့် ခရစ်တော်မပေါ်မီ ကတည်းက ရောက်ရှိနေသော တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကား ပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုမှ ပထမအုပ်စုတို့၏ ပေါင်းစည်းနိုင်ခြင်းသည် နယ်ပယ်သစ်များ ထပ်မံချဲ့ထွင်နိုင်ရန် အခြေခံ အကြောင်းတရားတစ်ရပ် ဖြစ်လာသည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပေသည်။ 

ဤသုံးသပ်ချက်များကို ပို၍ခိုင်မာစေသည်မှာ နန်စောအင်ပါယာ၏ လက်ရှိအထက်မြန်မာပြည်ဟု ဆိုသောဒေသ များသို့ တိုက်ရိုက်ချီတက် သိမ်းသွင်းလာနိုင်ခြင်း၊ နန်စောအင်ပါယာ၏ လက်အောက်ခံ ပဏ္ဏာဆက် နိုင်ငံဖြစ်သည့် မိုင်းမောနိုင်ငံက မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံသို့ မင်းဆက်မပြတ်စေရန်  ထပ်မံစေလွှတ်ခြင်းနှင့် နန်စော အင်ပါယာ ပြုတ်ကျပြီးနောက် ထပ်မံပေါ်ပေါက်လာသည့် တာ့လီအင်ပါယာ လက်ထက်အထိတိုင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန်အတွက် မြို့တော်သစ်ကို ထပ်မံထူထောင်စေခြင်းဆိုသည့် အချက်များကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ 

ဤအချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းစွာ သိမြင်နိုင်စေရန် နန်စောအင်ပါယာ စတင်ပုံနှင့် အထက်မြန်မာနိုင်ငံ ဖြစ်လာမည့် ဒေသများသို့ နန်စောအင်ပါယာက သိမ်းသွင်းခဲ့သည်များကို ဦးစွာဖော်ပြပါမည်။

ထိုသို့ ဖော်ပြမှသာ နန်စောအင်ပါယာနှင့် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်လာမည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာ စကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ၏ ဆက်စပ်မှုကို ပေါ်လွင်စွာ သိမြင်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ 

ရှမ်းသမိုင်း သုတေသနပညာရှင် ဆရာစိုင်းခမ်းမိုင်း၏ သုတေသနစာတမ်း ပေါင်းချုပ်ဖြစ်သည့် “Selected Writings of Sai Kham Mong, Volume I” တွင် နန်စောနိုင်ငံကို အေဒီ ၆၄၉ ခုတွင် နန်စောမင်းစီနုလို (Sinulo- Sihanara)က တည်ထောင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ 

ရှမ်းနီအမျိုးသားနေ့ တက်ရောက်လာသော ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတစ်ဦးကိုတွေ့ရစဉ်

သို့သော် စီနုလိုမင်း လက်ထက်တွင် မိုင်းဆေ စဝ်(Moung Mong- Tse/Mong- She- Chao)မြို့ပြနိုင်ငံကို သာ အုပ်ချုပ်နိုင်ပြီး ကျန်(၅)နိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်း၍ စုပေါင်း အုပ်ချုပ်သည့်စနစ်(ဂဏစနစ်)ဖြင့် အုပ်ချုပ်ကာ လွတ် လပ်သည့် ပြည်ထောင်စုစနစ်ပုံစံဖြင့် စတင်ခဲ့ ဟန်ရှိသည်။ 

ထိုသို့ စုပေါင်းအုပ်ချုပ်သည့် စနစ်ကိုလည်း စီနုလိုမင်းသည် မိုင်းဆေစဝ်(Moung Mong- Tse/Mong- She- Chao) တွင် နန်းတက်အပြီး အေဒီ ၆၅၀ ခုတွင် စတင် ဖော်ဆောင်ခဲ့ဟန် တူပါသည်။ 

ဤအချက်ကို ရှမ်းသမိုင်းပညာရှင် ဆရာစိုင်းအောင်ထွန်း၏ “History of The Shan State: From Its Origins To 196”တွင် “In AD650 the Ai Lao rulers united and organized six Chao states into one powerful confederated state name Nan- Chao.” ဟူ၍ ဖော်ပြထားပါသည်။

ထိုသို့ ဆရာဖော်ပြထားသည့် Ai Lao ဆိုသည်မှာ နန်စောမင်းရိုးသည် ယခင်က ရှိခဲ့သည့် Ai Lao နိုင်ငံ (အေဒီ ၄၇-၂၂၅)က ဆင်းသက်လာမှုကို ညွှန်းဆိုထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ 

ထိုနန်စော(၆)နိုင်ငံသည် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်နယ်အတွင်း တည်ရှိခဲ့ပြီး

1. Muong Mong-Sui                     > Mong- Hi- Chao

2. Muong Ia-Tse                     > Che- Chai- Chao

3. Muong Lang-Kong                     > Chien- Lang- Chao

4. Muong Theng-Tsieng                 > Teng- Shan- Chao

 5. Muong Tse-Lang                     > Shi- Lang- Chao

6. Muong Mong-Tse (Muong Sae or Muong Nong-Sae)     > Mong- She- Chao ဟူ၍ ခေါ်ဆိုသည်ဟု လာအို သမိုင်းပညာရှင် Maha Sila Viravong ၏ “HISTORY OF LAO”သမိုင်းမှတ်တမ်းနှင့် ဆရာစိုင်းအောင်ထွန်း၏  “History of The Shan State: From Its Origins To 196”ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ 

နန်စော၏ ကနဦးကာလတွင် အဆိုပါ(၆)နိုင်ငံ၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရင်း တန်အင်ပါယာ (တရုတ် နိုင်ငံ)၊ တိဗက်နိုင်ငံတို့နှင့်သာ ဆက်ဆံရေး ထူထောင်နိုင်ဦးမည်ဟု သုံးသပ်ပါသည်။ 

ရှေးယခင်က ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ၏ လူနေမှုပုံစံကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိ အထက်မြန်မာပြည် ဖြစ်လာမည့် ဒေသများကို သိမ်းသွင်းရန် အတွက်ကိုမူ စီနုလိုမင်း၏ မြစ်တော် ဖီလော်ကော်မင်း(Pi- Lo- Ko)လက်ထက်အထိ ပြင်ဆင်နိုင်သေးဟန် မတူပါ။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဖီလော် ကော်မင်း (Pi- Lo- Ko)မင်း လက်ထက် ရောက်သည့် အခါမှသာ မိုင်းဆေစဝ်(Moung Mong- Tse> Mong- She- Chao)မြို့ပြနိုင်ငံနှင့် ကျန်(၅) နိုင်ငံကို ပူးပေါင်း၍ နန်စောအင်ပါယာအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်ပါ သည်။ 

ဤသည်ကို ဆရာဝေါင်းမိန်းခမ်း၏ “နန်စော ကျောက်စာဘာသာပြန် ဆောင်းပါး”၊ ဆရာစိုင်းအောင်ထွန်း၏  “History of The Shan State: From Its Origins To 196”ကျမ်းနှင့် ဆရာတော် အရှင်သုခမိန္ဒ(တန့်ယန်း)၏ M.A ဘွဲ့ယူ ကျမ်းဖြစ်သည့် “ရှမ်းတိုင်း ရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓ‌လေ့ထုံးစံများ”စာအုပ်တွင် တစ်ညီတစ် ညွတ်တည်း ဖော်ပြထားပါသည်။

စီနုလိုမင်း၏ တီတော်ဖြစ်သော နန်စောမင်း ခိုလိုဖုန်းသည် အေဒီ ၇၄၈ ခုတွင် နန်စောအင်ပါယာ၏ မင်းဖြစ် လာ ကြောင်းနှင့် ထိုမင်းသည် နန်ချောင်ခေတ်တွင် ထူးချွန်ထက်မြက်၍ အင်အားကြီးမားကြောင်းကို ဆရာတော် အရှင် သုခမိန္ဒ(တန့်ယန်း)၏ M.A ဘွဲ့ယူကျမ်းဖြစ်သည့် “ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓ‌လေ့ ထုံးစံ များ” စာအုပ်နှင့် ဆရာစိုင်းခမ်းမိုင်း၏ “Selected Writings of Sai Kham Mong, Volume I” တို့တွင် တူညီစွာ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

G.E.HARVEY ၏ “History of Burma”စာအုပ်တွင် ထိုမင်းလက်ထက် အေဒီ ၇၅၄ ခု၌ နန်ချောင်အင်ပါယာသည် ဧရာဝတီမြစ် အထက်ပိုင်းဒေသရှိ မျိုးနွယ်စုများကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။ 

ဤဖော်ပြချက်နှင့် ပတ်သက်၍ နန်စောမင်းခိုလိုဖုန်း၏ အေဒီ၇၅၆ ခုတွင် ရေးထိုးထားသည့် ကျောက်စာပါ မှတ်တမ်းတွင်-

“ဤတွင်ရွှင်ချွန်(尋傳) ဟူသော ဒေသရှိလေသည်။ ထိုနေရာသည် ယခုအခါတွင် ထွက်ကုန်ပေါများပြီး မြေဆီ မြေဩဇာကောင်းကာ လူသူများ ချမ်းသာကြွယ်ဝနေသည်။ ထိုဒေသမှ  တောင်ဖက်လားသော် ဘော်ဟိုင်း(渤海)သို့ ရောက်ပြီး၊ အနောက်ဖက်သို့လားသော် တာ့ချင်(大秦)သို့ ရောက်သည်။ လောကကို ဖန်ဆင်းချိန် ကာလက စ၍ ထိုနေရာသည် ယဥ်ကျေးမှု မထွန်းကားသေးပေ။ ရှီဟွမ်(羲皇)ခေတ်ပြီး ကတည်းမှစ၍ ယနေ့တိုင် စစ်သည် လက်နက်ချပ်ဝတ်များ မပေါများ(မရှိ)ခဲ့ချေ။ စဝ်(詔နန်စောဘုရင်)မှ သူတို့အား အဆင့်မြင့်သော ဝတ်စားဆင် ယဥ်မှု၊ ယဥ်ကျေးသော အမူအကျင့်များနှင့် ထုံးတမ်းစဥ်လာများ ရှိလာစေရန် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ပြုလုပ်ရန် ဆန္ဒရှိခဲ့လေသည်။ ဇန့်ဖူဇုံးနန်းစံ ဒသမနှစ်မြောက်၏ ဆောင်းရာသီတွင် ဘုရင်သည် နန်းတွင်းအခြံအရံများနှင့် အတူ စစ်သည်တော် အပေါင်းတို့နှင့်တကွ တောအုပ်များကိုဖြတ်ကာ လှေနှင့်တံတားများကို တည်ဆောက်ခဲ့လေ သည်။ ဂုဏ်အရှိန်အဝါကိုသိစေရန် စစ်အင်အားကိုပြကာ ဉာဏ်အလင်းရစေရန် စာပေပညာများ ပြလေသည်။”  ဟူ၍ ရေးထိုးထားကြောင်းကို ဆရာဝေါင်းမိန်းခမ်း၏ “နန်စော ကျောက်စာဘာသာပြန်ဆောင်းပါး”တွင် တွေ့ရသည်။

ဤကျောက်စာပါ မှတ်တမ်းနှင့် “History of Burma”စာအုပ်ကို နှိုင်းယှဥ်လေ့လာရာတွင် အဖြစ်အပျက် များမှာ ထပ်တူညီနေသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

ကျောက်စာတွင် ဖော်ပြထားသည့် ရွှင်ချွန်(尋傳)ဒေသ ဆိုသည်မှာ အထက်မြန်မာပြည်ရှိ ဧရာဝတီမြစ်၏ အရှေ့ပိုင်း ဒေသကြီးဖြစ်ရာ နန်စောမင်းသည် သူ၏စစ်တပ်ကြီးနှင့်အတူ  အေဒီ ၇၅၄ ခုတွင် ၎င်းဒေသအား ကိုယ်တိုင် ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ကြောင်း သုံးသပ်နိုင်ပေသည်။

ထို့အတူ နန်စောအင်ပါယာသုံး စာပေ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများသည် ဤကာလကစ၍ အထက် မြန်မာပြည်တွင် ပို၍ထွန်းကားလာမည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

သို့ဖြစ်လျှင် အထက်မြန်မာပြည်၊ ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းတွင် ခရစ်တော်မပေါ်မီ ကာလကတည်းက ရောက်ရှိ၍ မြို့ပြနိုင်ငံငယ်များ တည်ထောင်နေသော ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်လာမည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြော သည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတို့သည် အေဒီ ၇၅၄ ခုတွင် နန်စောအင်ပါယာနှင့် တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ရကြောင်းကိုပါ သုံးသပ် သိမြင်နိုင်ပေသည်။ 

နန်စောအင်ပါယာနှင့် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်လာမည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်း မျိုးနွယ်စုတို့ တိုက်ရိုက် ထိတွေ့ဆက်ဆံသည်ဟု ဆိုရခြင်းမှာ အေဒီ ၇၅၄ ခု မတိုင်မီကာလ အေဒီ ၇၂၂ ခုတွင်ပင် နန်စောအင်ပါယာ၏ ပဏ္ဏာဆက်နိုင်ငံဖြစ်သော မိုင်းမောနိုင်ငံကလာသည့် မင်းရိုးသည် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထူထောင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထူထောင်စဉ်ကာလက နန်စောအင်ပါယာနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် မိုင်းမော နိုင်ငံကတဆင့် ဆက်ဆံရသော်လည်း နန်စောမင်း ခိုလိုဖုန်း ကိုယ်တိုင် ဦးဆောင်၍ ဧရာဝတီမြစ် အရှေ့ပိုင်းဒေသ ကြီးသို့ ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်လာသည့် အခါတွင်မူ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စော အင်ပါယာနှင့် တိုက်ရိုက် ဆက်ဆံသည့် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ပြောင်းလဲကျင့်သုံးမည်ဟု သုံးသပ်ရပေသည်။

ထို့အတူ အင်ပါယာအတွက် အခွန်ဘဏ္ဍာနှင့် စစ်သည်အင်အား ဖြည့်ဆည်းနိုင်မည့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ အပေါ် နန်စောမင်းတို့မှာ အုပ်ချုပ်ရေး တည်မြဲစေရန်အတွက် အထူးဂရုပြုကြလိမ့်မည်ဟု သုံးသပ်ရပေသည်။

ထို့ကြောင့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံတွင် မင်းဆက်ပြတ်သည့်အခါ မူလမင်းရိုးဖြစ်သည့် မိုင်းမောမင်းရိုးကို ဆက်လက် ခန့်ထားအုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်ကို ရှမ်းသမိုင်းမှတ်တမ်းတစ်ခုဖြစ်သည့် အုန်းဘောင်မင်းဆက် ရာဇဝင်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်။ 

လာမည့်တစ်ပတ်တွင် နန်စောအင်ပါယာသည် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏အားဖြင့် မြန်မာပြည်အလယ်ပိုင်း ဖြစ်လာမည့်ဒေသများရှိ ပျူမြို့များကို တိုက်ခိုက်သိမ်းသွင်းခဲ့ပုံကို သမိုင်းအထောက်အထားများနှင့် တင်ပြသွားပါမည်။ 

ထို့အပြင် နန်စောအင်ပါယာ ပြုတ်ကျပြီးနောက် ထပ်မံထူထောင်သော တာလီအင်ပါယာ လက်အောက် တွင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထပ်မံထူထောင်ပုံနှင့် အုပ်ချုပ်သည့်မင်းရိုး အပြောင်းအလဲဖြစ်ပုံတို့ကို သမိုင်း အထောက်အထားများနှင့် သုံးသပ်တင်ပြသွားပါမည်။ 

ရှမ်းနီအမျိုးသားနေ့ ပေါ်ပေါက်လာပုံသမိုင်းကြောင်းရှင်းပြထားစဉ်

Maha Sila Virawang  

ကျမ်းကိုး-

၁။ သုခမိန္ဒ၊ အရှင်(တန့်ယန်း)။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့်ဓ‌လေ့ထုံးစံများ။ ၂၀၁၃။ သာသနာတော် ထွန်းကာပြန့်ပွားရေးဦးစီးဌာန။ ရန်ကုန်။ 

၂။ ဝေါင်းမိန်းခမ်း၊ နန်စောကျောက်စာ ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး။ 

3. Carmaen Eva Marseille, Shan-Ni Grammar and Processes of Linguistic Change, Leiden University, 2019.

4. G.E.HARVEY, HISTORY OF BURMA; From the Earliest Time to 10 March 1824, The Beginning of the English Conquest, FRANK CASS & CO. LTD, 1967.

5. Sai Aung Tun, History of The Shan State: From Its Origins To 1962, Silkworm Books, Illustrated edition, January7,2009.

6.  Sai Kham Mong, Selected Writings of Sai Kham Mong, Volume-1, Tri Awards Co., Ltd, 2023. 

ဆက်စပ်လေ့လာသည့် မှတ်တမ်းများ-

၁။ ၁။ ခင်သိန်း၊ ‌ဒေါ်(ပါမောက္ခ၊ မြန်မာစာဌာန)။ ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်အမည်များ လေ့လာချက်။ မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်။ www.Shanyoma.org.

၂။ ပါတောင်ဆရာတော်၏ ပုရပိုက်မှတ်တမ်း။

3. Pu Loi Hom Hom and Pu Loi Tun, THE FOUNDING OF MONG KAWNG, www.Shanyoma.org.

4. Scott.J.George, GAZETTEER OF UPPER BURAM AND THE SHAN STATE, PART-I, VOL-I, Superintendent, Government Printing Press, 1900. 

CNI Sport Article 

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၇

မက်ဆီနဲ့ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းရဲ့ သတင်းတွေဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်ကနေ အခုအချိန်ထိ အားကစား စာမျက်နှာတွေကို လွှမ်းမိုးထားတယ်ဆိုတာ အားလုံးလည်း သိရှိပြီး ဖြစ်မှာပါ။

မက်ဆီ ဂိုးသွင်းပြီ၊ အင်တာမိုင်ယာမီ အနိုင်ရပြီဆိုတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကလည်း မက်ဆီ ရောက်လာပြီး နောက် ပိုင်း နှစ်ရက်ခြား တစ်ခါလောက် ကြားနေကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အင်တာမိုင်ယာမီ အကြောင်းကို ပြောရမယ်ဆိုရင် ကမ္ဘာကျော် ဘောလုံးသမားကြီး ဒေးဗစ်ဘက်ခမ်းက ပူးတွဲ ပိုင်ရှင်အဖြစ် ပါဝင်ပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှ အသင်းကို စပြီး တည်ထောင်ထားတာပါ။ 

အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်း ဆုဖလားရရှိစဉ်

အခုမှ ၅ နှစ်သား အရွယ်သာရှိသေးတဲ့ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းဟာ မက်ဆီ မရောက်လာခင်က အောင်မြင်မှုနဲ့ အတော်လေး အလှမ်းဝေးခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုနှစ် ရာသီမှာဆိုရင်လည်း အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းဟာ ရလဒ် တွေ တော်တော်လေး ဆိုးနေခဲ့ပြီး အမှတ်ပေးဇယား အောက်ဆုံးနေရာမှာ ရပ်တည်နေတာပါ။

အဲ့ဒါကြောင့် ဒေးဗစ်ဘက်ခမ်းဟာ အသင်းကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ ပြုလုပ်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး မက်ဆီကို ခေါ်ယူနိုင် ဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီအချိန်တွေ အတွင်းမှာ မက်ဆီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ စာချုပ်ရှိနေသလို ဆော်ဒီကလပ်တွေရဲ့ မက်လောက် စရာ ကမ်းလှမ်းမှုတွေလည်း ရှိနေခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် မက်ဆီဟာ ရလဒ်တွေဆိုးနေတဲ့ အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းကို အံ့အားသင့်ဖွယ် ရွေးချယ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘောလုံးအားကစားဆိုတာ အမေရိကန်မှာ ဘတ်စကတ်ဘော၊ NFL အားကစားနည်းတွေလောက် လူစိတ်ဝင်စား ခြင်း မခံရပေမယ့် မက်ဆီ ရောက်လာပြီးမှာ ဘောလုံးကို အာရုံစိုက်မှုတွေက များပြားလာခဲ့တာပါ။

မက်ဆီကို ဆုတွေနဲ့အတူ တွေ့ရစဉ်

မက်ဆီ ပါဝင်တဲ့ပွဲကို ကြည့်ဖို့အတွက် လက်မှတ်တွေဟာ ၁၀ မိနစ်အတွင်း ရောင်းချလို့ ကုန်သွားခဲ့သလို လက်မှတ်ခတွေဟာ ပုံမှန်ထက် များပြားနေပေမယ့် ပရိသတ်တွေဟာ ဝယ်ယူပြီး ကွင်းလုံးပြည့် အားပေးခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

မက်ဆီကလည်း ပရိသတ်တွေ လက်မှတ်ခ အများကြီးပေးပြီး ဝယ်ကြည့်ရတာနဲ့တန်အောင် ပွဲတိုင်းခြေစွမ်းပြ ဂိုးတွေ သွင်းယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းဟာ လိဂ်ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် တက်ရင်း ချန်ပီယံဆုကိုပါ ရယူနိုင်ခဲ့တာပါ။ 

အရင်ကဆို ပြိုင်ဘက်အသင်းတွေဟာ အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းနဲ့ တွေ့ပြီဆိုရင် အနိုင်သေချာနေပြီလို့ ဆိုရမှာ ဖြစ်ပေမယ့် အခုကတော့ ပြောင်းပြန် ပြန်ပြီး ဖြစ်သွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မက်ဆီရဲ့ ဦးဆောင်မှုနဲ့ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းသားတွေဟာ ရှုံးနိမ့်နေတာတောင် ရလဒ်ကောင်း ပြန်ပြီးရယူ နိုင်မယ်ဆိုတဲ့ ခံစားချက်တွေ ရှိနေတာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတာပါ။ 

မက်ဆီကို ဂုဏ်ပြုနေကြစဉ်

နောက်ဆုံးကစားခဲ့တဲ့ စင်စင်နာတီနဲ့ ပွဲမှာ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းဟာ မိနစ် ၉၀ အထိ အရေးနိမ့်နေခဲ့ပေမယ့် နာကျင်အချိန်ပိုမှာ အရေးပါတဲ့ ချေပဂိုးသွင်းပြီး ပင်နယ်တီ အဆုံးအဖြတ်မှာ အနိုင်ရပြီး ဗိုလ်လုပွဲ တက်နိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အသက် ၃၆ နှစ်အရွယ်ရှိ မက်ဆီကတော့ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းအတွက် ဂိုးမသွင်းနိုင်ရင်တောင် ဂိုးဖန်တီးမှု ပြုလုပ်ပြီး အသင်းကို အကောင်းဆုံး ဆွဲတင်ပေးနေတာပါ။ 

အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းဟာ အခုဆိုရင် လိဂ်ဖလားကို ရယူပြီးဖြစ်သလို နောက်ထပ် ဆုဖလားဖြစ်တဲ့ US Open ဖလားပြိုင်ပွဲမှာလည်း ဆုဖလားကိုရယူဖို့ နီးစပ်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မက်ဆီအနေနဲ့ ဖလားပြိုင်ပွဲတွေမှာ အင်တာမိုင်ယာမီအသင်းကို အောင်မြင်မှုတွေရအောင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ပေ မယ့် သူ့အတွက် အဓိက စမ်းသပ်ခံရမယ့် အရာကတော့ မေဂျာလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ရလဒ်ဆိုးနေတာကို အဆုံးသတ်ပြီး အမှတ်ပေးဇယား အောက်ဆုံးကနေ အပေါ်ရောက်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးရတော့မှာပါ။ 

မေဂျာလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ တန်းဆင်း၊ တန်းတက် မရှိတာကြောင့်သာ အင်တာမိုင်ယာမီ အသင်းဟာ တန်းဆင်းဇုန်ကနေ လွတ်အောင် ရုန်းကန်စရာမလိုပေမယ့် အဆင့် ၉ နေရာအထိ ရောက်ရှိမှသာ မေဂျာလိဂ်ဖလားပြိုင်ပွဲ ယှဉ်ပြိုင် ခွင့်ရမယ့် အခွင့်အရေးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဆင့် ၉ နေရာက အသင်းနဲ့ ရမှတ်ကွာဟမှုကလည်း ၁၄ မှတ်အထိ ရှိနေတာကြောင့် မက်ဆီအနေနဲ့ အင်တာမိုင် ယာမီ အသင်းကို နောက်ထပ်တစ်ကြိမ် မမျှော်လင့်ထားတဲ့ အရာတွေဖြစ်အောင် လုပ်နိုင်မလားဆိုတာ စောင့် ကြည့်ရမှာပါ။ 

အမေရိကန်မှာ ကစားသမားဘဝ အဆုံးသတ်ချိန်တွေကို ပျော်ရွှင်စွာ ဖြတ်သန်းနေတဲ့ မက်ဆီဟာ အင်တာမိုင်ယာ မီ အသင်းအတွက် ၈ ပွဲ ပါဝင်ကစားအပြီးမှာ ၁၀ ဂိုး သွင်းယူထားကာ ၃ ဂိုး ဖန်တီးထားပြီး လိဂ်ဖလားချန်ပီယံဆု ကို ရယူထားနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၇

ထိုင်းနိုင်ငံရေး အခြေအနေကို လေ့လာသုံးသပ်ရသည်မှာလည်း အပိုင်းတွဲများစွာ ပါဝင်သည့် Netflix ရုပ်ရှင် ဇာတ်လမ်းတွဲ တစ်ခုကို ကြည့်နေရသလိုပင် ဖြစ်နေသည်။

မျှော်လင့်ချက် အမှားများ၊ ခြေလှမ်းအမှားများဖြင့် စတင်ခဲ့သည့် မရေမရာ ကာလကို လနှင့်ချီ ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး နောက် သြဂုတ် ၂၂ ရက်တွင် ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်တစ်ဦး ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ 

ဝန်ကြီးချုပ်သစ်တစ်ဦး ရွေးကောက်ခံရမှုနှင့်အတူ ထိုဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်မည့် အစိုးရအဖွဲ့အတွင်း ယခင်က ရန်ဘက်ဖြစ်ခဲ့ဖူးသည့် ပါတီများလည်း ပါဝင်လာခဲ့သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ မေလ ၁၄ ရက်နေ့ ရွေးကောက်ပွဲတွင် နေရာအများဆုံး အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် Move Forward(MFP) ပါတီ  သည် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရအဖွဲ့အတွင်း ပါဝင်ခြင်း မရှိခဲ့သဖြင့်  မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် သစ္စာဖောက်ခံရသည်ဟု ခံစား ရမည်ဖြစ်သော်လည်း အခြေအနေအရ ခွင့်လွှတ်ရဖွယ် ရှိနေသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အစဉ်အလာအတိုင်း အစိုးရအဖွဲ့အပေါ် မကျေနပ်ချက်များသည် မကြာမီ အချိန်အတွင်း ကွယ် ပျောက် သွားလိမ့်မည်ဆိုသည့် ထင်ကြေးပေးမှုများကိုမူ နိုင်ငံရေးလေ့လာ စောင့်ကြည်သူများက ငြင်းပယ်နေဆဲ ဖြစ်သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၂ ရက်က လွှတ်တော်တွင် ဖြူးထိုင်းပါတီ၏ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ဆရီသာ သာဗင်စင် (Srettha Thavisin) ကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်မှုအပြီး၌ ထိုင်း၏ လူမှုကွန်ရက်ပေါ်မှာ "ငါတို့ ဝန်ကြီးချုပ် မဟုတ်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် #NotMyPm ဆိုသည့် စာသားများနှင့် ပို့စ်များ ပျံ့နှံ့လာခဲ့သည်။

ဘန်ကောက်မြို့တော်ရှိ ဖြူးထိုင်းပါတီ ဌာနချုပ် အပြင်ဘက်တွင်လည်း ဆန္ဒပြသူများက ၁၁ ပါတီ ပါဝင်သည့် ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကို ဦးဆောင်နေသော ဖြူးထိုင်းပါတီအား ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့ပြီး လှောင်ပြောင်သရော် ခဲ့ကြသည်။

ဖြူးထိုင်းပါတီရဲ့ ၀န်ကြီးချုပ် ဆရီသာ သာဗင်စင်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ပြင် ၂၀၀၆ ခုနှစ်က အာဏာသိမ်းခံရပြီးနောက် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံအတွင်းမှ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည့် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင် ရှင်နာဝပ် (Thaksin Shinawatra)သည် သြဂုတ် ၂၂ ရက်က ထိုင်းသို့ ပြန်လည် ရောက်ရှိလာမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီးလည်း လူမှုကွန်ရက်ပေါ်တွင် အဆိုးမြင်သည့်ဘက်မှ ရေးသားထားသည့် ပို့စ်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

သက်ဆင်သည် ထောင်ဒဏ် ၈ နှစ် ချမှတ်ခံခဲ့ရပြီးနောက် ထောင်ဒဏ် စတင်ကျခံသည့် ညမှာပင် သွေးတိုးရောဂါ၊ အိပ်မပျော်သည့် ရောဂါတို့ကို ခံစားခဲ့ရသဖြင့် အကျဉ်းထောင်မှ အစိုးရဆေးရုံသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့ရသည်။ 

ထိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် သက်ဆင်သည် ဘုရင်၏ တော်ဝင်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကို ရရှိလိမ့်မည်ဟုလည်း ထင်ကြေးပေး မှုများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၂၀ ရက်က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် လူထုသဘောထား ကောက်ယူမှု စစ်တမ်းတွင် ပါဝင်ဖြေဆိုသူ သုံးပုံနှစ်ပုံက စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ပါတီနှစ်ခု ပါဝင်နေသည့် ဖြူးထိုင်းပါတီ၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ ဖွဲ့စည်းမှုကို စိတ်ပျက် ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ပါတီများ ပါဝင်ပါက ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို ရယူမည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ ဖူးသည့် ဆရီသာသည် ယခုတွင်မူ ထိုင်းနိုင်ငံကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်သည့် မဟာမိတ် များနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း သူ့ကတိစကားများကို နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများနှင့် ကျွမ်းကျင်သူများက အပြည့်အဝ ယုံကြည်ခြင်း မရှိပေ။

"ကြိုတင်စီစဉ်မှုတွေနဲ့အတူ ထိုင်းကို သက်ဆင် ပြန်ရောက်လာချိန်မှာ စစ်တပ်နဲ့ ဆက်နွှယ်တဲ့ ပါတီတွေ ပါဝင် နေတဲ့ ဖြူးထိုင်းပါတီရဲ့ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရ ဖွဲ့စည်းမှုဟာ သက်ဆင်ရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ရည်မှန်းချက်တွေနဲ့ ချမ်းသာသုခ ကို ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်တဲ့ အခြေအနေကို ပြသရာ ရောက်နေပါတယ်"ဟု အမည်မဖော်လိုသော ဥရောပ သံတမန်တစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ရေတိုအနေနှင့် သုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက ထိုင်းရွေးကောက်ပွဲအတွင်း အကြီးမားဆုံး အရှုံးသမားသည် ထိုင်းပြည်သူ များဖြစ်သည်။ ထိုင်းပြည်သူများသည် စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ပါတီများကို အနိုင်ရရှိရန် Move Forward ပါတီကို ထောက်ခံမဲများ ပေးခဲ့ကြသည်။

 ထိုင်းပြည်တော်ပြန် ၀န်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်ကိုတွေ့ရစဉ်

မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း Move Forward ပါတီသည် ရွေးကောက်ပွဲတွင် နေရာအများဆုံးနှင့် အနိုင် ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရသည့် Move Forward ပါတီသည် ကွန်ဆာဗေးတစ် အင်အားစုနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ခဲ့ပြီးနောက် အစိုးရဖွဲ့နိုင်ခြင်းမရှိဘဲ အတိုက်အခံအဖြစ်သာ ရပ်တည်ခဲ့ရသည်။

ရေရှည်အနေနှင့် သုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက ထိုင်းရွေးကောက်ပွဲအတွင်း ရှုံးနိမ့်ခဲ့သူမှာ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ဖြူးထိုင်းပါတီသည် နိုင်ငံရေးအရ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖြူးထိုင်းပါတီအဖြစ် မဖွဲ့စည်းမီ သက်ဆင်၏ Thai Seng Thai ပါတီသည် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ် ကာလများအတွင်း ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရပြီး အာဏာရခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၀၄ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် စစ်တပ်၏ အာဏာသိမ်းမှု များကြောင့် သက်ဆင်၏ ပါတီများ ဖျက်သိမ်းခံခဲ့ရသည်။

ယခုတွင်မူ ဖြူးထိုင်းပါတီသည် ၎င်း၏ နောင်တော်ပါတီများကို ဖျက်သိမ်းပြီး အာဏာ ၂ ကြိမ် သိမ်းခဲ့သည့် စစ်တပ်နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ပါတီများကို အစိုးရအဖွဲ့အတွင်း ရာထူး နေရာများကို ခွဲဝေပေးခဲ့သည်။

"အခုဆိုရင် ဖြူးထိုင်းပါတီဟာ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံရေးထောင်ချောက်ထဲမှာ သူကိုယ်တိုင်ပြန်ပြီး ပိတ်မိနေပါပြီ" ဟု ထိုင်း၏ လူသိများထင်ရှားသည့် နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ သီတီနန် ပွန်ဆူဒီရက် (Thitinan Pongsudhirak) က ပြော ကြားခဲ့သည်။

လက်ရှိ အနေအထားအရ အကြီးမားဆုံး အနိုင်ရသူသည် Move Forward ပါတီဖြစ်သည်။ ရွေးကောက်ပွဲအတွင်း အောက်လွှတ်တော်၏ နေရာ ၅၀၀ အနက် ၁၅၁ နေရာကို အနိုင်ရခဲ့သည့် Move Forward ပါတီသည် ထိုင်းနိုင်ငံ သမိုင်းတွင် အင်အားအကြီးဆုံး အတိုက်အခံအဖွဲ့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ထိုင်းပြည်သူတွေနဲ့ ပီတာကိုတွေ့ရစဉ်

Move Forward ပါတီသည် ဘန်ကောက်မြို့တော်၏ လွှတ်တော်အမတ်နေရာ ၃၃ နေရာကို ရရှိခဲ့ပြီး သက်ဆင် မိသားစု လွှမ်းမိုးထားသည့် ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှ လွှတ်တော်အမတ် နေရာများကို အများအပြား ရရှိခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ရေရှည်ကို သုံးသပ်ရမည်ဆိုလျှင် Move Forward ပါတီသည် ထိုင်းနိုင်ငံရေး လောကတွင် ၎င်း၏ အနေ အထားကို ခိုင်မာစွာ ထူထောင်နိုင်ခဲ့ပြီး အနာဂတ်တွင် ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲများ၏ သဘောသဘာဝကို အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။

ထိုင်းတွင် နောက်ထပ် ၅ နှစ်ကြာမှ ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်မည် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ အနေအထားတွင် Move Forward အနေဖြင့် ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာဖြင့် စစ်မှန်သည့် အပြောင်းအလဲပြုလုပ်ရန် အချိန်ကာလတစ်ခုကို စောင့်ဆိုင်းရဦးမည် ဖြစ်သည်။
 
အချိန်ကာလ တစ်ခုတွင်မူ ထိုင်းပြည်သူများအတွက် အပြောင်းအလဲ တစ်ခုကို ရရှိလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး ထိုအပြောင်း အလဲသည်လည်း ဂုဏ်ယူစရာကောင်းသည့် ကောင်းမြတ်သော အပြောင်းအလဲတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။

Source: Nikkei Asia

CNI Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၀

ရေးသားသူ- Maha Sila Virawang   

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်ကြသော တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကား ပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ၏ အထက်မြန်မာပြည်တွင် မြို့ပြနိုင်ငံ တည်ထောင်မှုများသည် ခရစ်တော်မပေါ်မီ ကာလကပင် စတင်နေခဲ့ပြီ ဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိချက်များကို ဖော်ပြခဲ့ပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ မြို့ပြနိုင်ငံငယ်များ ထူထောင်ကာ အခြေချ နေထိုင်လာခဲ့ခြင်းသည် ခရစ်တော် ပေါ်ထွန်းပြီးနောက်တွင် ပေါ်ပေါက်လာမည့် လက်နက် နိုင်ငံတော်ကြီးများအတွက် အခြေခံအင်အားစုကောင်းများ ဖြစ်လာခဲ့ပါသည်။

တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်နှင့် အသွင်သဏ္ဍာန် အားဖြင့် တူညီသော မြို့ပြနိုင်ငံကြီးများနှင့် ပေါင်းစုထားသည့် ပြည်ထောင်စုစနစ်သည် လက်ရှိ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသား များ နေထိုင်သော အထက်မြန်မာပြည်ရှိ မြို့ပြနိုင်ငံကြီးများ၊ အထူးသဖြင့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို အခြေခံလျက် ထွန်းကားလာခဲ့သည်။

ဤသည်ကို ခေတ်ပြိုင်သမိုင်း မှတ်တမ်းများနှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေး ဖော်ထုတ်ကာ တင်ပြသွားပါမည်။

ပထမဆုံး တင်ပြလိုသည်မှာ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်သော တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြော သည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ တည်ထောင်သည့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံအကြောင်း ဖြစ်ပါသည်။

ဤမှတ်တမ်းသည် ပါတောင်းဆရာတော်၏ ပုရပိုက်မှတ်တမ်းမှ ထုတ်နုတ် ရရှိသည်ဟု ဆိုပါသည်။

မိုးကောင်းမြို့ တည်နေရာကိုတွေ့ရစဉ်

ပုရပိုက်မှတ်တမ်းအရ “မိုးကောင်းမြို့ကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၈၄ ခု(အေဒီ ၇၂၂)တွင် နောင်တော်ကြီး စဝ်အိုက်က လည်းကောင်း၊ မိုးညှင်းမြို့ကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၈၅ ခု(အေဒီ ၇၂၃)တွင် ညီတော်အလတ် စဝ်ညီကလည်းကောင်း၊

အင်းတော်ကြီးအနီးရှိ မိုးပင်းမြို့ကို ကောဇာသက္ကရာဇ် ၈၆ ခု(၇၂၄)တွင် အငယ်ဆုံးညီတော် စဝ်ဆမ်ကလည်း ကောင်း” အသီးသီး တည်‌ထောင်အုပ်စိုးကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဤညီနောင်(၃)ပါး၏ မျိုးရိုးကို လေ့လာရာတွင် မိုင်းမောစော်ဘွား၏ သားတော်(၃)ပါးဟု ပုရပိုက်တွင် ဖော်ပြထား ကြောင်း လေ့လာသိရှိရသည်။

ပုရပိုက်ပါ မှတ်တမ်းအရ ဆက်လက် သိရှိရသည်မှာ “မိုးပင်းမြို့တည်မင်း စဝ်ဆမ်သည် စဝ်ဆမ်လုံခူးမိန်းဘွဲ့ကို ခံယူကြောင်း၊ အင်းတော်ကြီးနယ်နှင့် ကျောက်စိမ်းတွင်း နယ်မြေများကို စုပေါင်းလျက် မိုးပင်းနယ်မြေ၊ ငွန်စင်းနယ် မြေ၊ စည်ခမ်းနယ်မြေ၊ မောက်တောင်း နယ်မြေဟူ၍ နယ်ပယ်(၄)ရပ် ဖွဲ့စည်းကာ အုပ်ချုပ်ကြောင်း၊ မိုးကောင်း တည်မင်း စဝ်အိုက် ကွယ်လွန်ရာတွင် မိုးပင်းမြို့တည်မင်း စဝ်ဆမ်သည် ဖာတင်စန့်တင်းမိန်းဘွဲ့ဖြင့် မိုးကောင်းမြို့ ပြကို အုပ်ချုပ်ကြောင်း”ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။

ဤမှတ်တမ်းနှင့် ပတ်သက်၍ Carmaen Eva Marseille ပြုစုသည့် “Shan-Ni Grammar and Processes of Linguistic Change” ဟူသော မဟာဘွဲ့ယူကျမ်းတွင်လည်း ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ဒုတိယ တွေ့ရှိရသည့် မိုးကောင်း မြို့ပြနိုင်ငံ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းသည် နှုတ်ပြော သမိုင်းမျိုးဖြစ်၍ ဒဏ္ဍာရီ ဆန်နေပါသည်။

သို့သော် ထိုဒဏ္ဍာရီ ဆန်နေသည့် နှုတ်ပြောသမိုင်းကို စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အထက်ပိုင်းနှင့် ကချင် ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်ကြသော ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများသာမက အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အာသံပြည်နယ်နှင့် အရူနာချာ ပရာဒေ့ရှ် ပြည်နယ်တွင် နေထိုင်ကြသည့် ဖာကေရှမ်းမျိုးနွယ်စုနှင့် ခမ်းယန်းရှမ်းမျိုးနွယ်စုများကပါ ထပ်တူထပ်မျှ သားစဉ်မြေးဆက် လက်ဆင့်ကမ်း ပြောကြားနေကြခြင်းမှာ ထူးခြားပါသည်။

မိုးညှင်းမြို့ အ၀င်ကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုနှုတ်ပြော သမိုင်းကို ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိဖြစ်သူ J.George Scott မှတ်တမ်းတင် ရေးသားသည့် “GAZETTEER OF UPPER BURMA AND THE SHAN STATE PART- I, VOL - I”နှင့် ရှမ်းသမိုင်းပညာရှင် Pu Loi Hom နှင့် Pu Loi Tun တို့ ပူးတွဲရေးသားထားသည့် “THE FOUNDING OF MONG KAWNG” သမိုင်းသုတေသန ဆောင်းပါးတွင် ထည့်သွင်း၍ ဖော်ပြထားပါသည်။

ထို့နောက် အဆိုပါ နှုတ်ပြောသမိုင်းအရ မိုးကောင်းကို တည်ထောင်သူမှာ ဆေကော်ဖမင်းဖြစ်၍ ခမည်း တော် ကျားဖြူမင်းနှင့် မယ်တော် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှတို့က ဖွားမြင်သည့် သားတော်ကြီး ဖြစ်ပါသည်။

သူသည် မိုးညှင်းတည်မင်း ဆေကျန်ဖ၊ မိုးမိတ်တည်မင်း ဆေငံဖ၊ ဝန်းသိုမင်း ဆေဟွမ်ဖ တို့နှင့် ညီတော် နောင်တော်အရင်း တော်စပ်သူဖြစ်သည်။  ၎င်းတို့ကို မြို့ပြနိုင်ငံ တည်ထောင်သည့် မင်းများ ဖြစ်လာစေရန် အဓိက ကူညီထောက်ပံ့သူမှာ မယ်တော် စဝ်နန်းလှ၏ ခမည်းတော်ဖြစ်သော ဘိုးတော်ဥတည်ဘွားမင်း ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ခမည်းတော် ကျားဖြူမင်း၏ အကူအညီကိုလည်း ရယူခဲ့ရသည်ဟု နှုတ်ပြောသမိုင်းတွင် ဖော်ပြထားပါ သည်။ ဤတွင် ဗြိတိသျှအစိုးရ အရာရှိဖြစ်သူ J.George Scott မှတ်တမ်းတင်ရေးသားသည့်  “GAZETTEER OF UPPER BURMA AND THE SHAN STATE PART- I, VOL - I”၌ ဆေကော်ဖှမင်းသည် မိုးကောင်းကို သက္ကရာဇ် ၃၀၀ ခု(အေဒီ ၉၃၈)တွင် တည်ထောင်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ တတိယတွေ့ရရှိရသည့် မှတ်တမ်း(၃)စောင်ကလည်း စိတ်ဝင်စားဖွယ် ကောင်းလှပါသည်။ ထိုမှတ်တမ်း(၃)စောင်မှာ ဇမ္ဗူ့ဒီပ ဦးဆောင်းကျမ်း၊ မိုးမိတ်ရာဇဝင်တော်သစ်ကျမ်းနှင့် အုန်း ဘောင်မင်းဆက် ရာဇဝင်တော်ကျမ်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။

ဇမ္ဗူ့ဒီပဦးဆောင်းကျမ်းနှင့် မိုးမိတ်ရာဇဝင် တော်သစ်ကျမ်းများအရ မိုးကောင်းမြို့သည် အေဒီ ၉၉၁ ခုတွင် တည်ရှိ နေပြီဖြစ်ပြီး “ကျိုင်းဟုံရွှေနန်းရှင်သည် သားတော်ဖြစ်သူ ဆေဟိုင်းဖကို မိုးကောင်းမြို့အား အုပ်ချုပ်ရန် ပေးအပ် သည်”ဟူ၍ ဖော်ပြထားပါသည်။

ခန္တီးစော်ဘွားကို သမိုင်းမှတ်တိုင်ကိုတွေ့ရစဉ်

အုန်းဘောင်မင်းဆက် ရာဇဝင်တွင်မူ “မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံ၏ မင်းဖြစ်သူ ခွန်လူး၏ သားတော်ဖြစ်သော ခွန်ခမ်း ထွန်းသည် မိုးကောင်းကို အုပ်ချုပ်ရကြောင်း” ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရပါသည်။

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် သမိုင်းမှတ်တမ်းများကို သုံးသပ်ရလျှင် မိုးကောင်းကို အစောဆုံး တည် ထောင် အုပ်ချုပ်သည့်မင်းဖြစ်သူ စဝ်အိုက်သည် မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံက လာရောက်သည့် မင်းဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရ သည်။

ထို့ကြောင့် မိုင်းမောမြို့ပြ နိုင်ငံနှင့်ပတ်သက်၍ ရှမ်းသမိုင်းမှတ်တမ်းများကို လေ့လာကြည့်သည့်အခါ (၃)မြို့ရှိနေ ပြီး ပထမမြို့ပြသည် ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းဒေသ၊ မိုးမိတ်နယ်အတွင်း တည်ရှိ၍ ကျိုင်းမော(Keng Mao)ဟု အမည်တွင် ပါသည်။

ထိုမြို့ပြနိုင်ငံကို မဟာသက္ကရာဇ် ၉၅ ခု(ဘီစီ ၅၉၄)တွင် မဟာဝုန့်အမည်ရသော ရှမ်းမင်းက တည်ထောင်ကြောင်း၊ အဆိုပါမြို့ပြနိုင်ငံသည် မောရှမ်းကိုးပြည်ထောင် စတင်ဖြစ်ထွန်းရာ ရှေးဟောင်းမြို့ကြီး ဖြစ်ကြောင်းကို မိုးမိတ် ရာဇဝင်တော်သစ်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

ထိုမြို့နှင့် ပတ်သက်၍ ရှေးဟောင်း သုတေသနဌာန၏ မြေပြင်ကွင်းဆင်း သုတေသနပြုခြင်း မရှိသေးသည့် အတွက် မြေပေါ်မြေအောက် အ‌ထောက်အထားရရှိရန် ခက်ခဲပြီး မြို့သက်တမ်းကို သတ်မှတ်ရန် အတိအကျ မဆိုနိုင်သေးပါ။

သို့သော် ရှမ်းသမိုင်း မှတ်တမ်းကျမ်း တစ်စောင်ဖြစ်သည့် မိုးမိတ်ရာဇဝင် တော်သစ်ကျမ်းတွင်မူ ဆရာတော် ဦးခေမိန္ဒက ပြည့်စုံစွာ ဖော်ထုတ် မှတ်တမ်းတင် ထားနိုင်သည်ကို တွေ့ရှိရသဖြင့် လည်းကောင်း၊ တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတို့၏ မြန်မာပြည်အတွင်း ဝင်ရောက် အခြေချနေထိုင်မှုသည် ဘီစီ ၈၀၀ လောက်က စတင်နေသည်ကို စစ်တမ်းများတွင် တွေ့ရှိရသဖြင့်လည်းကောင်း ကျိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံသည် ဘီစီ ၅၉၄ ခုတွင် တည်ရှိနေပြီဟူသော မှတ်တမ်းမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ဖြစ်လောက်စရာရှိကြောင်း သုံးသပ်ရပါသည်။

ဒုတိယမြို့ပြသည် ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းဒေသ၊ မူဆယ်-နမ့်ခမ်းနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရွှေလီနယ်တို့ ထိစပ်ရာ နေရာတွင် တည်ရှိပါသည်။

ရှမ်းနီ အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးကိုတွေ့ရစဉ်

ဆရာတော်အရှင်သုခမိန္ဒ(တန့်ယန်း)၏ M.A ဘွဲ့ယူကျမ်းဖြစ်သည့် “ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု နှင့် ဓ‌လေ့ထုံးစံများ” စာအုပ်တွင် ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းရှိ မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စော အင်ပါယာ၏ ပဏ္ဏာဆက်နိုင်ငံ ငယ်ဖြစ်နေပြီး အေဒီ ၇၆၄ ခုတွင် နန်စောမင်းခိုလိုဖုန်း၏ သားမက်တော် ခွန်တောင်းခမ်းက အုပ်ချုပ်နေကြောင်း ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

မြေပြင် အထောက်အထားများကို လေ့လာရာတွင်လည်း ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသည့် လက်ကျန်မြို့ရိုးနှင့် မြို့ တံခါး တစ်ပေါက်မှာ ယခုတိုင် ရှိနေသေးသည်ကို တွေ့ရပါသည်။

ဤမိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စော အင်ပါယာခေတ်တွင် ပေါ်ထွန်းလာသည့် မြို့ပြနိုင်ငံဖြစ်၍ ကျိုင်းမောမြို့ပြ နိုင်ငံထက် ကာလအားဖြင့် များစွာနောက်ကျသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

သို့သော် ယခုခေတ် ရှမ်းတိုင်းရင်းသား အများစု၏ သမိုင်းကြောင်းများနှင့် အများအားဖြင့် ဆက်စပ်နေ သည့် မိုင်းမော ဆေမင်းဆက်တို့မှာ ဤမြို့ပြနိုင်ငံက ပေါ်ထွန်းလာခြင်းဖြစ်သည်ကို လေ့လာသိရှိရပါသည်။

တတိယမြို့ပြသည် ဝိုင်းမော်မြို့နယ်အတွင်းရှိ မိုင်းမော- ဝိန်းကျွမ်မြို့ဟောင်း ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။

မိုင်းမော-ဝိန်းကျွမ်း မြို့ဟောင်းမြေပုံကို လေ့လာကြည့်သည့်အခါ မြို့ဟောင်းရာသည် မြို့ပြနိုင်ငံ တည်ထောင် ရလောက်အောင် မကြီးမားဘဲ ခံတပ်မြို့ငယ်ပုံစံကိုသာ တွေ့ရသည်။

ထိုခံတပ်ငယ်နှင့် ပတ်သက်၍ ရှေးဟောင်း သုတေသနဌာန၏ မြေပြင်တူးဖော် တွေ့ရှိချက်များ၊ မြေပေါ် မြေအောက် အထောက်အထားများ မရှိသေးဘဲနှင့် မိုင်းမောမြို့ဟောင်းဟု ယတိပြတ် သုံးသပ်နိုင်ရန်လည်း ခက်ခဲ ပါသည်။

အဆိုပါ ခံတပ်မြို့ငယ်၏ အမည်ကို လေ့လာရာတွင် ဒေသခံ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတို့၏ အခေါ်အရ မိုင်းမော-ဝိန်းကျွမ်ဟူသော ပူးတွဲအမည်ဖြစ်နေရာ အများသိသည့် မိုင်းမောကို ခေတ္တထား၍ ဝိန်းကျွမ်ဟူသည်ကို အနက်ဖော်ကြည့်ရာတွင် “ဝိန်းသည် ရှမ်းနီဘာသာ စကားအရ မြို့ငယ်ဖြစ်ပြီး ကျွမ်-စွမ်ဆိုသည်မှာ ရှမ်းနီ ဘာသာ စကားအရ နယ်ခြားမြေ၊ နယ်ခြားစခန်း” ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

အများအားဖြင့် ကျွမ်-စွမ်ဆိုသည့် နယ်မြေများကို အုပ်ချုပ်သူသည် ထမုံအဆင့်ရှိသည့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရာရှိ ဖြစ်သည်ကိုလည်း သိရှိရပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ မိုင်းမော-ဝိန်းကျွမ်သည် မိုင်းမောမြို့ပြ နိုင်ငံ၏ နယ်ခြားစခန်း (ဝါ)နယ်ခြားခံတပ်မြို့ငယ်သာ ဖြစ်မည်ဟု သုံးသပ်ရပါသည်။

ဤမိုင်းမောမြို့(၃)မြို့ကို လေ့လာ၍ မိုးကောင်းတည်မင်း စဝ်အိုက်သည် မည်သည့် မိုင်းမောမြို့က လာ ရောက်သော မင်းရိုးဖြစ်သည်ကို ဆန်းစစ်ကြည်ရာတွင် ပထမအဖြစ်နိုင်ဆုံးမှာ မိုးမိတ်နယ်အတွင်း တည်ရှိသည့် ကျိုင်းမော(Keng Mao)မြို့ပြနိုင်ငံမှ လာရောက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

ဒုတိယအဖြစ်နိုင်ဆုံးမှာ  ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းဒေသ၊ မူဆယ်-နမ့်ခမ်းနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရွှေလီနယ်တို့ ထိစပ် ရာ နေရာရှိ မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံမှ လာရောက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

မိမိလေ့လာမှုအရ သုံးသပ်ရလျှင် ကျိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံက လာရောက်သည့်မင်းရိုးဟု ပြောနိုင်ဖို့ မိုးကောင်း မြို့ပြနိုင်ငံ ထူထောင်ချိန်နှင့် ကျိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံ တည်ရှိချိန်သည် ခေတ်ကာလကွာဟလွန်းခြင်း၊ ကျိုင်းမောမြို့ သည် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို တည်ထောင်ချိန်အထိ ဆက်လက် တည်ရှိနေခြင်း ရှိ/မရှိကို မသိနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် မိုးကောင်းမြို့တည်မင်း စဝ်အိုက်ကို ကျိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံမှ လာရောက်သည်ဟု ဆိုနိုင်ရန် ခက်ခဲပါသည်။

ဒုတိယ အဖြစ်နိုင်ဆုံးဖြစ်သည့် ရွှေလီမြစ်ဝှမ်းဒေသ၊ မူဆယ်-နမ့်ခမ်းနယ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ရွှေလီနယ်တို့ ထိစပ်ရာ နေရာရှိ မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံမှ လာရောက်သည့် မင်းရိုးဟု သုံးသပ်လျှင်မူ များစွာဖြစ်နိုင်စရာ ရှိပါသည်။

အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် မိုးကောင်းမြို့ပြ နိုင်ငံထူထောင်ချိန်တွင် မိုင်းမောမြို့ပြ နိုင်ငံသည် တည်ရှိပြီး ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စောအင်ပါယာ၏ ပဏ္ဏာဆက်နိုင်ငံဖြစ်သဖြင့် မောမင်း၏ သားတော်ဖြစ်သော စဝ်အိုက်သည် နန်စောအင်ပါယာ၏ အထောက်အပံ့ဖြင့်  မြို့သစ်၊ ပြည်သစ် ထူထောင်ရန် ထွက်ခွာလာသည့် မိုင်းမောမင်းရိုးဖြစ်သည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

မိုးကောင်းမြို့တည်မင်း စဝ်အိုက်သည် မိုင်းမော-ဝိန်းကျွမ်က လာရောက်သည်မှာ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ရမိသည်။  

ရှမ်းနီ အမျိုးသမီးများကို တွေ့ရစဉ်

အထက်ပါ မှတ်တမ်းများကို ခြုံငုံသုံးသပ်ရပါက ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတို့၏ ဘိုးဘေးများဖြစ်သော တိုင်း- တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတို့သည် အေဒီ ၇၂၂ ခုတွင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို အင်အား ကောင်းစွာ စတင်ထူထောင်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

ထူထောင်သည့် မင်းရိုးသည် နန်စောအင်ပါယာ၏ ပဏ္ဏာဆက်နိုင်ငံဖြစ်သော မိုင်းမောမြို့ပြနိုင်ငံက လာရောက်သည့် မင်းရိုးဖြစ်၍ မိုးကောင်းကို ထူထောင်ခြင်း၏ နောက်ကွယ်တွင် နန်စော အင်ပါယာ၏ အားပေးကူညီမှုများစွာ ရှိခဲ့မည်ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို အင်အားကြီးမားစွာ ထူထောင်နိုင်ခြင်းသည် ခရစ်တော် မပေါ်မီကစ၍ အထက်မြန်မာပြည်တွင် ကြိုတင်ရောက်ရှိနေသော တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြောသည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုများ၏ အခြေခံလူမှုစီးပွား အင်အားတို့ဖြင့် ပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ညီနောင်(၃)ဦးတို့သည် မိုးကောင်း၊ မိုးညှင်းနှင့် မိုးပင်းကို တစ်နေရာနှင့်တစ်နေရာ အလှမ်းမကွာသော နေရာများတွင် ထူထောင်ကြခြင်းကလည်း စည်းလုံးညီညွတ်သည့် အင်အားဖြင့် နယ်ပယ်သစ်များကို ထပ်မံ ချဲ့ထွင်နိုင်ရန်နှင့် အပြန်အလှန် အကူအညီပေးနိုင်ရန် များစွာ အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေပါသည်။

နောက်လာမည့် အပတ်တွင်မူ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ကျားအိမ်တော်ရှင်မင်းရိုးတို့ ထပ်မံထူထောင်ကြ ခြင်း၊ မိုင်းမောမင်းရိုးတို့ ထပ်မံလာရောက် အုပ်ချုပ်ခြင်းနှင့်  နန်စောအင်ပါယာ၏ အထက်မြန်မာပြည်ကို သိမ်း သွင်း အုပ်ချုပ်နိုင်ခြင်းသည် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံအတွက် အင်အားကြီးမား၍ နယ်ပယ်သစ်များ ထူထောင်သိမ်း သွင်း အုပ်ချုပ်နိုင်သည်အထိ အထောက်အပံ့ကောင်း ဖြစ်စေခဲ့ပုံကို ဆက်လက် တင်ပြသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။

ကျမ်းကိုး-

၁။ ခေမိန္ဒ၊ ဦး(အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ)။ မိုးမိတ်ရာဇဝင်တော်သစ်။ ၁၉၄၈။ ပဒေသရာဇ်ပုံနှိပ်တိုက်။ တောင်ကြီးမြို့။

၂။ ဂျေအက်စ်ဖာနီဗဲလ်၊ ‌ဒေါက်တာ(သတိုးသီရိသုဓမ္မ)နှင့် ‌ဒေါက်တာဖေမောင်တင်။ ဇမ္ဗူ့ဒီပဦးဆောင်းကျမ်း။ ၁၉၆၀။ စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက်။ ရန်ကုန်။

၃။ မှူး၊ ဦး(တောင်ပိုင်မြို့ဝန်)။ အုန်းဘောင်မင်းဆက်ရာဇဝင်တော်။ www.Shanyoma.org.

၄။ သုခမိန္ဒ၊ အရှင်(တန့်ယန်း)။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့်ဓ‌လေ့ထုံးစံများ။ ၂၀၁၃။ သာသနာတော် ထွန်းကာပြန့်ပွားရေးဦးစီးဌာန။ ရန်ကုန်။

၅။ သုဇန၊ ဘဒ္ဒန္တ(ခန္တီးဆရာတော်)။ ဗျဂ္ဃနဂရ(ခေါ်) ဝန်းသိုရာဇဝင်သစ်။ ၁၉၉၇။ ကမ္ဘာလုံးစာပေ။ ရန်ကုန်။

6. Carmaen Eva Marseille, Shan-Ni Grammar and Processes of Linguistic Change, Leiden University, 2019.
7. Pu Loi Hom Hom and Pu Loi Tun, THE FOUNDING OF MONG KAWNG, www.Shanyoma.org.
8. Scott.J.George, GAZETTEER OF UPPER BURAM AND THE SHAN STATE, PART-I, VOL-I, Superintendent, Government Printing Press, 1900.

ဆက်စပ်လေ့လာသည့် မှတ်တမ်းများ-

၁။ ခင်သိန်း၊ ‌ဒေါ်(ပါမောက္ခ၊ မြန်မာစာဌာန)။ ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်အမည်များ လေ့လာချက်။ မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်။ www.Shanyoma.org.

၂။ ပါတောင်ဆရာတော်၏ ပုရပိုက်မှတ်တမ်း။

3. G.E.HARVEY, HISTORY OF BURMA; From the Earliest Time to 10 March 1824, The Beginning of the English Conquest, FRANK CASS & CO. LTD, 1967.
4. Sai Kham Mong, Selected Writings of Sai Kham Mong, Volume-1, Tri Awards Co., Ltd, 2023.

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၀

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လက စစ်အာဏာသိမ်းမှု မတိုင်မီအချိန်အထိ နိုက်ဂျာသည် ဆာဟယ်ဒေသတွင် အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်နှင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ လုံခြုံရေးဗိသုကာအဖြစ် အဓိကနေရာတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ 

မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း နိုက်ဂျာကို နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကူညီထောက်ပံ့မှုများ ပေးအပ်ခဲ့ချိန်တွင် အမေရိကန်နှင့် ပြင်သစ်၏ တပ်ဖွဲ့များကို နိုက်ဂျာက တပ်စွဲခွင့်ပြုခဲ့သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂက နိုက်ဂျာကို ယူရို သန်း ၅၀၀ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်က နိုက်ဂျာကို ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် မတ်လတွင် အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီ ဘလင်ကင် (Antony Blinken) ၏ ခရီးစဉ်အတွင်း နိုက်ဂျာကို တိုက်ရိုက်ထောက်ပံ့မှုအဖြစ် ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ ထောက်ပံ့မည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ 

နိုက်ဂျာအာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်များကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုအချက်များကြောင့် နိုက်ဂျာသည် လက်နက်ကိုင် အကြမ်းဖက်မှုများရန်မှ အကာအကွယ်ရရှိခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်း အာဖရိကဒေသတွင်း အကြမ်းဖက်မှုများ မြင့်တက်နေသည့်တိုင် နိုက်ဂျာတွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း အရပ်သားသေဆုံးမှုနှုန်းမှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ လျော့ကျခဲ့သည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မာလီတွင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်နှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် အာဏာသိမ်းမှုများ၊ ဂီနီတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်က အာဏာသိမ်းမှု၊ ဘာကီနာဘာဆိုတွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ်က အာဏာသိမ်းမှု၊ ၂၀၂၃ နိုက်ဂျာ အာဏာသိမ်းမှုနှင့် အတူ သုံးနှစ်အတွင်း နိုက်ဂျာ အပါအဝင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများအကြား အာဏာသိမ်းမှုများ မြင့်တက်နေခြင်းသည် ဒေသတွင်း အမေရိကန်နှင့် ပြင်သစ်တို့၏ အကြီးစား စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ထိတွေ့ဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ 

အာဖရိကတွင် အနောက်အုပ်စု၏ စစ်ရေးကြားဝင်မှုသည် ရုရှားနှင့် တရုတ်ကဲ့သို့ အနောက်အုပ်စုနှင့် မတည့်သည့် နိုင်ငံများအတွက် အခွင့်ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်လာစေနိုင်သည်။

 နိုက်ဂျာရှိ အမေရိကန်စစ်တပ်ကိုတွေ့ရစဉ်

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ရုရှားနှင့်တရုတ်သည် အာဖရိကအရေးတွင် အနောက်အုပ်စုနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရရှိရေး အတွက် ယှဉ်ပြိုင်ရန် ပူးပေါင်း ပြင်ဆင်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

တစ်ဖက်တွင်လည်း နိုင်ငံမဲ့ လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများ (NSAGs) သို့မဟုတ် မာဂရက် ဒေသမှ အယ်အယ်ဒါအဖွဲ့ (AQIM) ၊ ဂျမတ် နျူစရက် အယ်အစ္စလာမ် ဝယ်လ် မူဆလီမင်(JNIM) အဖွဲ့နှင့် ကြီးမြတ်သည့် ဆာဟာဒေသမှ အိုင်အက်စ်အဖွဲ့ (ISGS) ကဲ့သို့ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့များကို ပိုမိုလှုပ်ရှားခွင့် ရရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအချက်များကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများမှ မူဝါဒချမှတ်သူများသည် ဆာဟယ်ဒေသရှိ ၎င်းတို့၏ လုံခြုံရေး မူဝါဒ များကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရမည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် နိုက်ဂျာ၏ အဂါဒက်ဇ် (Agadez) မြို့တွင် ဒရုန်းစခန်းတစ်ခု ဖွင့်ထားပြီး အမေရိကန်စစ်တပ်၏ အာဖရိကဒေသဆိုင်ရာ စစ်ဌာနချုပ် (AFRICOM) နှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ထိုဒရုန်းစခန်းသည် ဆာဟယ်ဒေသတွင် ထောက်လှမ်းရေးနှင့် သတင်းအချက်အလက်များ  စုဆောင်းရန် တာဝန် ယူထားသည်။

အဆိုပါ ဒရုန်းစခန်း၏ တည်နေရာသည် တည်ငြိမ်မှုရှိသည့် အစိုးရနှင့် ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိသည့် ပတ်ဝန်းကျင် အခြေအနေအပေါ် မှီခိုအားထားနေရသည်။ သို့သော် နိုက်ဂျာတွင် အခြေအနေများ ပြောင်းလဲလာသဖြင့် အမေရိကန်သည် ၎င်း၏ မူဝါဒကို ပြန်လည်သုံးသပ်ဖွယ်ရှိနေသည်။

၂၀၁၂ ခုနှစ် လစ်ဗျားအရေးကဲ့သို့ အမေရိကန်သည် နိုက်ဂျာရှိ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀၀၀ ထက် AFRICOM ကိုပိုပြီး အားထားဖွယ်ရှိနေသည်။

 နိုက်ဂျာရှိ ပြင်သစ် စစ်တပ်ကိုတွေ့ရစဉ်

၂၀၁၂ ခုနှစ်က လစ်ဗျားနိုင်ငံ ဘင်ဂါဇီ (Benghazi) မြို့တွင် တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အမေရိကန်သံအမတ် ခရစ် စတီဗင် (Chris Stevens) သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် အမေရိကန်သည် လစ်ဗျားနိုင်ငံဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးမူဝါဒကို ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး လစ်ဗျားတွင် အမေရိကန်၏ စစ်အင်အားကို လျှော့ချခဲ့ကာ လစ်ဗျားအရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး AFRICOM ကို ကြီးကြပ်ရန် တာဝန်ပေးခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် နိုက်ဂျာအရေးတွင်လည်း အမေရိကန်သည် လစ်ဗျားကဲ့သို့ လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိနေသည်။

အမေရိကန်နည်းတူ ပြင်သစ်သည်လည်း ဆာဟယ်ဒေသတွင် လုံခြုံရေးရရှိရန် ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်နေသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။

မာလီတွင် အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ပြင်သစ်သည် မာလီရှိ ၎င်း၏ စစ်သားများကို ရုပ်သိမ်းကာ နိုက်ဂျာသို့ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့သည်။
အမေရိကန်နှင့် မတူသည့် အချက်မှာ နိုက်ဂျာတွင် ပြင်သစ်တပ်များ၏ တည်ရှိရေးအတွက် အကြောင်းပြချက် ခိုင်ခိုင်လုံလုံရှိနေသည်။ နိုက်ဂျာ၏ ယူရေနီယံ အရင်းအမြစ်များသည် ပြင်သစ်စီးပွားရေးအတွက် အကျိုးစီးပွားများ ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် နိုက်ဂျာကို ပြင်သစ်က ကိုလိုနီပြုခဲ့ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးမှုကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းရန် ဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း အာဖရိကတွင် အနောက်အုပ်စု ဆန့်ကျင်သည့် လှိုင်းလုံးတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ဆာဟယ်ဒေသနိုင်ငံများရှိ စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး အထက်တန်းလွှာများအကြား ပြင်သစ် ဆန့်ကျင်မှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာခဲ့သည်။ 

နိုက်ဂျာ စစ်ခေါင်းဆောင်များကလည်း ဒေသတွင်း နိုင်ငံရေးနှင့် အင်အားချိန်ခွင်လျှာ ညှိမှုတွင်း ပြင်သစ်၏ လွှမ်းမိုး မှုကို ဖယ်ရှားရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ 

ထို့ပြင် အပြောင်းအလဲတစ်ခု အနေဖြင့် ရုရှား၏ ပုဂ္ဂလိက ကြေးစားစစ်သားငှားရမ်းသည့် ဝဂ်နာအုပ်စုကို အစားထိုးရန် ပြင်ဆင်လာခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

ဝဂ်နာအုပ်စုသည် မာလီ၊ ဘာကီနာဖာဆိုနှင့် နိုက်ဂျာတို့တွင် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။ တစ်ချိန် တည်းမှာပင် ဆာဟယ်ဒေသရှိ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများကို တိုက်ခိုက်နေသည့် ပြင်သစ်၏ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှု များသည် ဒေသခံများ၊ လူမျိုးစုများနှင့် လူမှုစီးပွား အောင်မြင်ရေးတို့အတွက် ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ပေ။

ထို့ကြောင့် နိုက်ဂျာအရေးတွင် အမေရိကန်နှင့် ပြင်သစ်သည် စစ်ရေးအရ ကြားဝင်ပါဝင်မှုထက် အာဖရိကတိုက်၊ အထူးသဖြင့် ဆာဟယ်ဒေသတွင် ၎င်းတို့၏ ပုံရိပ်ကို နစ်နာဆုံးရှုံးစေမည့် အခြေအနေမျိုးကို ရှောင်လွှဲစေနိုင်မည့် ချဉ်းကပ်မှုကို ရွေးချယ်မည် ဟုတ်/မဟုတ် စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

Source: အယ်လ်ဂျာဇီးယား

CNI Sport Article 

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၁၉

ဘရာဇီးလ်တိုက်စစ်မှူး နေမာဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းကမှ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းကနေ ထွက်ခွာပြီး ဆော်ဒီကလပ် အယ်လ်ဟီလယ် အသင်းထံ ပြောင်းရွှေ့သွားခဲ့ပါတယ်။ 

နေမာအနေနဲ့ အသက် ၃၁ နှစ် အရွယ်သာရှိသေးတဲ့ အချိန်မှာ ဥရောပဘောလုံးလောကကို စွန့်ခွာပြီး ဆော်ဒီလိဂ် ကို ပြောင်းရွှေ့သွားခဲ့တာဟာ မယုံနိုင်စရာပါပဲ။ 

နေမာဟာ ဆော်ဒီကလပ်နဲ့ စာချုပ်ကုန်ဆုံးချိန်မှာ ဥရောပဘောလုံးလောကကို ပြန်လာနိုင်ပေမယ့် အရင်လို ခြေစွမ်းမျိုးတွေ ပြသနိုင်မလားဆိုတာတော့ အာမခံချက်မရှိတော့ပါဘူး။ 

တကယ်တော့ နေမာဟာ မက်ဆီ၊ ရော်နယ်ဒိုတို့ရဲ့နောက်ပိုင်း ဘောလွန်းဒီအော စင်မြင့်ထက်မှာ နေရာယူထား မယ့် ကစားသမားအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရတဲ့သူပါ။ 

ဒီလို သတ်မှတ်ခံရလောက်အောင်ကို နေမာရဲ့ ငယ်စဉ်ဘဝက စွမ်းဆောင်ရည်တွေဟာ တကယ်ကို ကောင်းမွန်ခဲ့ တာ ဖြစ်ပါတယ်။

နေမာဟာ ဆန်းတို့စ်အသင်းမှာ ပြသခဲ့တဲ့ ခြေစွမ်းတွေကြောင့် အသင်းကြီးအများကြီးက စိတ်ဝင်စားခဲ့ပေမယ့် ဘာစီလိုနာအသင်းကို ရွေးချယ်ပြီး ပြောင်းရွှေ့သွားခဲ့တာပါ။

နေမာရဲ့ ပြောင်းရွှေ့မှုဟာ မှန်ကန်ခဲ့ပြီး ဘာစီလိုနာအသင်းမှာ မက်ဆီ၊ ဆွာရက်ဇ်တို့နဲ့ အတွဲညီပြီး အောင်မြင်မှု တွေ အများကြီး ရယူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း နေမာဟာ မက်ဆီ၊ ရော်နယ်ဒိုတို့နဲ့အတူ ကမ္ဘာ့ အကောင်းဆုံး ကစားသမား ၃ ဦး စာရင်းဝင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဘာစီလိုနာမှာ နေမာ ကစားခဲ့စဉ်

ဘရာဇီးလ် ကစားသမားပီပီ နေမာဟာ ဘောလုံးကျွမ်းကျင်မှု ကောင်းမွန်ပေမယ့် နောင်တော်ကြီးတွေလိုပဲ အပျော်အပါးလည်း တော်တော်မက်တာပါ။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဆီ နေမာဟာ ပြောင်းရွှေ့သွားချိန်မှာ ကစားသမားဘဝဟာ အနည်းငယ် ကျဆင်းသွားခဲ့သလို ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဘရာဇီးလ် ကစားသမားဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းမှာ မကြာခဏ ဒဏ်ရာရပြီး အနားယူနေချိန်မှာ ပါတီပွဲတွေ ဆင်နွှဲလေ့ရှိတာပါ။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားကို ရယူချင်တဲ့ အိပ်မက်ကြောင့် နေမာကို ကမ္ဘာ့စံချိန်တင် ပြောင်းရွှေ့ ကြေးပေးပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ဗိုလ်လုပွဲတစ်ကြိမ်သာ ရောက်ရှိအောင် ပြုလုပ်ပေးနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

နေမာဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းမှာ ကစားခဲ့တဲ့ ၆ ရာသီမှာ ပွဲအရေအတွက် အများဆုံးကစားခဲ့တဲ့ ရာသီကတော့ ၂၀၂၀-၂၁ ရာသီဖြစ်ပြီး ပွဲပေါင်း ၃၁ ပွဲ ကစားခဲ့တာပါ။ ဒါတွေကို ကြည့်လိုက်ရင် နေမာဟာ တစ်ရာသီကို ပွဲစဉ် ၁၀ ပွဲလောက်အထိ လွဲချော်ပြီး အနားယူနေတာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။

ဘရာဇီးလ် ကစားသမားဟာ ပါဝင်ကစားတဲ့ပွဲတွေမှာ အသင်းအတွက် အကောင်းဆုံး ကစားပေးနိုင်ခဲ့ပေမယ့် ပြိုင်ဘက် ကစားသမားတွေရဲ့ ပစ်မှတ်ဖြစ်ပြီး ဒဏ်ရာရလွယ်တာနဲ့ အပျော်အပါး မက်တာတွေကြောင့် ပီအက်စ်ဂျီ အသင်းဟာ နေမာကို စိတ်ကုန်သွားခဲ့တာပါ။ 

ဆော်ဒီကလပ်ကို ပြောင်းသွားတဲ့ နေမာကိုတွေ့ရစဉ်

အဲ့ဒါကြောင့်လည်း အခုနွေရာသီ အပြောင်းအရွှေ့မှာ နေမာကို အသင်းရဲ့ အစီအစဉ်တွေမှာ မထည့်သွင်းထားတော့ ဘဲ ရောင်းချခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ပီအက်စ်ဂျီဟာ အသင်းကို ဂလန်ဂဆန်လုပ်ခဲ့တဲ့ ဘတ်ပီကိုတောင် အသင်းလူစာရင်းထဲ ပြန်ထည့်ခဲ့ပြီး နေမာကို အလိုမရှိတော့ကြောင်း ပြသသွားခဲ့တာပါ။ 

နေမာဟာ အခုအချိန်မှာတော့ ပီအက်စ်ဂျီ အသင်းမှာရခဲ့တဲ့ လုပ်ခလစာထက် ၆ ဆပိုပြီးရတဲ့ အယ်လ်ဟီလယ် အသင်းမှာ ကစားတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နေမာဟာ ဥရောပမြေကို စွန့်ခွာခဲ့ချိန်မှာတော့ ကြီးကြီးမားမား အောင်မြင်မှု မရခဲ့ပါဘူး။

မက်ဆီနဲ့ ရော်နယ်ဒိုတို့ဟာ ဥရောပမြေကို စွန့်ခွာပြီး နယ်မြေအသစ်ကို သွားခဲ့တဲ့အချိန်မှာ ဆုဖလား အောင်မြင်မှု တွေနဲ့ တစ်ဦးချင်း အောင်မြင်မှုတွေ အများကြီး ရယူနိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။

မက်ဆီဆိုရင် ဘောလွန်းဒီအော ၇ ကြိမ်၊ ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားနဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားတို့ကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး ရော်နယ်ဒိုက ဘောလွန်းဒီအော ၅ ကြိမ်၊ ချန်ပီယံလိဂ်ဖလား၊ ယူရိုချန်ပီယံဆုတို့ကို ရယူနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

နေမာကို တွေ့ရစဉ်

နေမာအတွက်ကတော့ ကလပ်အသင်းအဆင့်မှာ အမြင့်ဆုံးအောင်မြင်မှုအဖြစ် ချန်ပီယံလိဂ်ဖလားသာ ရယူ နိုင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံအသင်း အဆင့်မှာလည်း ဖီဖာကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းဖလားနဲ့ ရီယိုအိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ ရွှေတံဆိပ် ရယူ နိုင်ခဲ့တာပါ။ 

အဲ့ဒါကြောင့် နေမာဟာ အများကြီး မျှော်လင့်ခြင်းခံရတဲ့ သူအဖြစ်ကနေ ဖြစ်မလာခဲ့သူ တစ်ဦးအနေနဲ့ ဥရောပ မြေကို စွန့်ခွာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါပေမယ့် နေမာအနေနဲ့ ဆော်ဒီလိဂ်မှာ အောင်မြင်မှုတွေရယူပြီး သူ့ရဲ့ကစားသမားဘဝကို အကောင်းဆုံး ပြန်လည် တည်ဆောက်နိုင်မလား ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။