CNI International News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၉

ဇူလိုင် ၃၁ ရက်က ဟားမာ့စ်အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် (Ismail Haniyeh) လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း ဒေသတွင် တင်းမာမှုများကို မြင့်တက်စေခဲ့ပြီး နောက်ထပ်ဆိုးရွားသည့် အခြေအနေသစ်တစ်ခုဆီသို့ ဦးတည်လာ ခဲ့သည်။

ဟာနီယာသည် အီရန်သမ္မတသစ် မာဆွတ် ပီဇက်ရှ်ကီယန် (Masoud Pezeshkian) ၏ ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲ အခမ်းအနားကို တက်ရောက်ရန် အီရန်နိုင်ငံ၊ တီဟီရန် (Tehran) မြို့တော်သို့ ရောက်ရှိနေချိန်တွင် လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်  ခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး အစ္စရေးအစိုးရက မှတ်ချက်ပေးခဲ့ခြင်း မရှိသည့်တိုင် ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို အစ္စရေးက ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်ကြောင်း ယူဆချက်များ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

အစ္စရေး ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ် ဝန်ကြီး အမ်မီချိုင် အလီယာဟု (Amichai Eliyahu) ကမူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ၎င်း၏ သဘောထားကို ဖုံးကွယ်နိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် ကမ္ဘာကြီးပေါ်မှ အညစ်အကြေး ကို ရှင်းလင်းရန် အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းဖြစ်ကြောင်းနှင့် ဟာနီယာ၏ သေဆုံးမှုသည် ကမ္ဘာကို အနည်းငယ် ပိုမို ကောင်းမွန်စေခဲ့ကြောင်း X လူမှုမီဒီယာတွင် ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အစ္စရေးရဲ့ လုပ်ကြံမှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဟားမာ့စ်ခေါင်းဆောင်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက် ရှိလာမည်မဟုတ်ဘဲ ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားသည့် သူများနှင့်အတူ ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်နိုင်စွမ်းကို အနည်းငယ် မြှင့်တင်ပေးပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်လိမ့်မည်ဖြစ်ကြောင်း အလီယာဟုက ရေးသားခဲ့သည်။

အလီယာဟု၏ ရေးသားဖော်ပြချက်များထဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးဆိုသည့် စကားလုံးများကို အများအပြား အသုံးပြု ထားသော်လည်း ၎င်း၏ အခြေခံ စိတ်သဘောထားထဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားခြင်းမရှိကြောင်း အယ်လ်ဂျာဇီး ယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါးရှင် ဘီလန် ဖာနန်ဒက်ဇ် (Belén Fernández) က ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အထူးသဖြင့် ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသတွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် အဓိက စေ့စပ်ညှိနှိုင်းသူများထဲမှ တစ်ဦး ဖြစ်သည့် ဟာနီယာကို သတ်ဖြတ်မှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းကြောင်းပေါ်မှ သွေဖည်သွားစေသည်ဟု ၎င်းက ဆို သည်။

ဟာနီယာသည် ဟားမာ့စ်အဖွဲ့၏ သဘောထားတင်းမာသည့် ခေါင်းဆောင်များနှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါက သဘောထား အလယ်အလတ်ရှိသူအဖြစ် သံတမန်အများစုက ယူဆထားကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနကလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ အစ္စရေးသည် ၎င်းတို့၏ ကြမ်းတမ်းသည့် အပြုအမူများကို တရားမျှတမှုရှိသည့် အသွင်ဖြင့် သရုပ်ဖော်ရန် နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ပြောသည်။

မကြာသေးမီက အယ်လ်ဂျာဇီးယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါး တစ်ပုဒ်တွင်လည်း ဂျာနယ်လစ်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျပ်စတင်ဆယ်လ်ဟာနီ  (Justin Salhani) က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဆွေးနွေးပွဲများ လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာပင် ဂါဇာ၌ အစ္စရေး၏ လူအများအပြား သေဆုံးစေခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှုများအပေါ် မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။

၂၀၀၂ ခုနှစ်က ပါလက်စတိုင်းတို့၏ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် တော်လှန်ရေးအတွင်း ဖာတာ (Fatah) အဖွဲ့၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သည့် တန်ဇင်မ် (Tanzim) လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့သည် တစ်ဖက်သတ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေညာရန် စီစဉ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

ထို့နောက် အစ္စရေးက အလေးချိန် ၁ တန် ရှိသည့် ဗုံးတစ်လုံးဖြင့် ဂါဇာစီးတီးမြို့ရှိ ဟားမာ့စ်ခေါင်းဆောင်၏ နေအိမ်ကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု ဆယ်လ်ဟာနီက ပြောကြားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် ဂါဇာစစ်ပွဲ ၁၀ လကျော် ကာလထဲသို့ ဝင်ရောက်လာချိန်တွင် အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ဂါဇာတွင် ပါလက်စတိုင်း ၄၀,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက်များထဲ၌ ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း အမှန်တကယ်သေဆုံးသူ အရေအတွက်သည် ပိုမိုများပြားဖွယ်ရှိနေသည်။

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟု (Benjamin Netanyahu) အနေဖြင့် စစ်ပွဲကို ရပ်တန့်လိုက်မည်ဆို ပါက ပြည်တွင်း အတိုက်အခံများ၏ ဆန့်ကျင်မှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု စွဲချက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သဖြင့် ထိုအခြေအနေမျိုးကို နေတန်ယာဟုက လိုလားမည် မဟုတ်ပေ။

မေလအတွင်းက နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ တရားရုံး၏ ရှေ့နေချုပ်သည် ဂါဇာတွင် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများအတွက် နေတန်ယာဟုကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရန် လျှောက်ထားခဲ့သည်။

လက်ရှိအနေအထားကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက မကြာမီ အချိန်အတောအတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် လမ်းစ မမြင်သေးဘဲ အစ္စရေးသည် ၎င်း၏ ရန်သူများကို ဆက်လက် တိုက်ခိုက်နိုင်ရန် ရန်စမှုများပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

အစ္စရေး၀န်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟုကို တွေ့ရစဉ်

ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက်က အစ္စရေးသည် လက်ဘနွန်နိုင်ငံ၊ ဘေရွတ်မြို့တော်ရှိ လူနေအဆောက်အအုံတစ်ခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး သေဆုံးကာ ကလေးနှစ်ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၇၄ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့ သည်ဟု လက်ဘနွန်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စရေးကမူ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့် ဆီးရီးယား၏ ဂိုလမ်ကုန်းမြင့် ( Golan Heights) တွင် ကလေး ၁၂ ဦး သေဆုံးခဲ့သည့် ဒုံးကျည်တိုက်ခိုက်မှုကို ကြိုးကိုင်သည့် ဟစ်ဇ်ဘိုလာတပ်မှူးကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တိုက်ခိုက်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး တာဝန်ခံ ထွက်ဆိုလေ့ရှိသည့် ဟစ်ဇ်ဘိုလာအဖွဲ့ကမူ ဂိုလမ်ကုန်းမြင့်တွင် ဖြစ်ပွား ခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှုကို ၎င်းတို့လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုခဲ့သော်လည်း အစ္စရေးကမူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို အကြောင်းပြပြီး ဘေရွတ်မြို့တော်ကို ဗုံးကြဲခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အီရန်၏ နယ်နိမိတ်ပေါ်တွင် ဟာနီယာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အီရန်အတွက် အစ္စရေးကို တုန့်ပြန်ရုံမှလွဲပြီး မည်သည့်ရွေးချယ်ခွင့်မျှ မရှိတော့သည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။

အယ်လ်ဂျာဇီး ယား သတင်းဌာန၏ ဆောင်းပါးရှင် ဘီလန် ဖာနန်ဒက်ဇ်ကို တွေ့ရစဉ်

ဧပြီလအတွင်းကလည်း အစ္စရေးက ဆီးရီးယားနိုင်ငံ၊ ဒမတ်စကတ် (Damascus) မြို့တော်ရှိ အီရန်ကောင်စစ်ဝန် ရုံးကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက် အီရန်က အစ္စရေးကို ရာနှင့်ချီသည့် ဒရုန်းများ၊ ဒုံးကျည်များဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ယခုတစ်ကြိမ်တွင် အီရန်သည် အရင်ကထက်ပိုပြီး အင်အားသုံး တုန့်ပြန်ဖွယ်ရှိနေသည်။ 

တီဟီရန်တွင် ဟာနီယာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် အစ္စရေးအတွက် မီးနှင့်ကစားနေသည့် အခြေအနေမျိုး ဖြစ်နေသည်ဟု ဖာနန်ဒက်ဇ်က ရေးသားခဲ့သည်။

အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အလားအလာကို လမ်းလွဲစေရန်နှင့် ဂါဇာတွင် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နိုင် ရန်အတွက် အစ္စရေးသည် အဆုံးအထိ ဆက်လက် တိုက်ခိုက်ဖွယ်ရှိသည်ဟုလည်း ဖာနန်ဒက်ဇ်က ပြောကြားခဲ့ သည်။

Source: အယ်လ်ဂျာဇီးယား

CNI Sport Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၉

တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ဆားဘီးယားနိုင်ငံသား ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၂၀၂၄ အိုလံပစ် ပြိုင်ပွဲမှာ စပိန်နိုင်ငံသား အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ယူပြီး ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဟာ ဂျိုကိုဗစ်ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝမှာ မရယူနိုင်သေးတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကြီးမားတဲ့ ဆုတံဆိပ်ဖြစ်ပြီး အခုတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဒီဆုကိုရယူကာ သူ့အတွက်လိုနေတဲ့ ကွက်လပ်ကို ဖြည့်နိုင်ခဲ့ပြီလို့ ပြောရမှာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိပြီဖြစ်လို့ နောက်တစ်ကြိမ် အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ သူပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ဆိုတာ မသေချာတော့ပါဘူး။ 

အဲဒါကြောင့် ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ပြင်သစ်အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ အစွမ်းကုန် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ပြီး အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ရပြီးချိန်မှာ ငိုကြွေးကာ ဒူးထောက်ပြီး အားပါးတရ အောင်ပွဲခံခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဒီပြိုင်ပွဲမှာ ကြေးတံဆိပ် ရယူ နိုင်ခဲ့ကာ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၆၊ ၂၀၂၀ ပြိုင်ပွဲတွေမှာ အောင်မြင်မှု ရခဲ့ခြင်းမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၁၆ နှစ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝကို ပြီးပြည့်စုံသွားစေခဲ့တာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူအပြီးမှာ သူ့ရဲ့ကစားသမားဘဝမှာ ရခဲ့ဖူးသမျှ အောင်မြင်မှုတွေထဲမှာ ဒါက အကြီးမားဆုံး အောင်မြင်မှု ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် တင်းနစ်သမိုင်းမှာ ကစားသမား အနည်းစုပဲ ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ Golden Slam ရယူနိုင်တဲ့သူ အဖြစ်လည်း မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

Golden Slam ဆိုတာက ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံးနဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်တဲ့သူကို သတ်မှတ် ခေါ်ဆိုတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်နဲ့အတူ Golden Slam ကို ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သူတွေကတော့ တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တွေဖြစ်တဲ့ စတီဖီ ဂရပ်ဖ်၊ အဂ္ဂါဆီ၊ နာဒယ်လ်နဲ့ ဆရီနာဝီလျံတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ တင်းနစ်လောကမှာ စံချိန်ပေါင်းများစွာကို တင်ထားနိုင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့နံပါတ် ၁ နေရာကို ရက်သတ္တပေါင်းများစွာ အချိန်အကြာကြီး ရပ်တည်နိုင်ခဲ့တဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဂရမ်းဆလမ်း ဆုဖလားကို စံချိန်တင် ၂၄ ကြိမ်အထိ ရယူထားပြီး ATP Masters,ATP Tour ပြိုင်ပွဲ တွေမှာလည်း စံချိန်အများအပြားကို တင်ထားနိုင်ခဲ့တာပါ။

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုနဲ့ ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ Career Super Slam လို့ ခေါ်တဲ့ ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံး၊ATP Finals ချန်ပီယံဆုနဲ့ အိုလံပစ် ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူထားတာဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် စံချိန်ကောင်းတွေကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မဆုံးဖြတ်ရသေးပေမယ့် သိပ်မဝေးတော့တဲ့ အချိန်တွေမှာ တင်းနစ် လောကဟာ GOAT ကြီးတစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးရဖို့ရှိနေတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်လို့ သူ့ရဲ့ကစားသမား ဘဝဟာ ပြီးပြည့်စုံသွားပြီဖြစ်ပေမယ့် နောက်ထပ် ဆုဖလားတွေ၊ စံချိန်အသစ်တွေ ထပ်မံရယူပြီး ကစားသမား ဘဝကို အဆုံးသတ်သွားမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၇

နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှ အခွင့်အရေး မရရှိသည့်အခါ သဘောထား ကွဲလွဲမှု များ ကနေတဆင့် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားလာကြသည်။ 

ထိုသဘောထား ကွဲလွဲမှုများအပေါ် တချို့နိုင်ငံများက ကြီးထွားခွင့် မပြုဘဲ အမြန်ဆုံး ဖြေရှင်းလေ့ ရှိကြသလို တချို့ နိုင်ငံများတွင်မူ မဖြေရှင်းနိုင်ပဲဖြစ်ကာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ကျယ်ပြန့်သွားခဲ့ကြရသည်။

လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှမှု အခြေအနေအပေါ်  သဘောထား ကွဲလွဲခဲ့ကြပြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားသည့်အထိ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်ပိုင်းကနေ ယနေ့ချိန်ထိ လူနည်းစု အခွင့်အရေးနှင့် လူများစု အခွင့်အရေးကြား သဘောထား ကွဲလွဲလျက်ရှိနေသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများလည်း ဖြစ်ပွားနေ သည်။

အဆိုပါ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ချုပ်ငြိမ်းရေးအပြင် လူနည်းစု အခွင့်အရေးများနှင့် လူများစု အခွင့်အရေး တန်းတူညီမျှရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ခြင်းဖြစ် ဖြေရှင်းသင့်ကြောင်း ဆုံမှတ်တခု အဖြစ် အများစုက လက်ခံ၍ ဆောင်ရွက်နေကြသည်။

ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးကို အစိုးရ၊ လွှတ်တော်၊ တပ်မတော်၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ တက်သိ ပညာရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးသမားများ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဥပဒေပညာ ရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများ စသည့် အလွှာအသီးသီးက လူပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သော ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ- ၂၁ ရာစု ပင်လုံ အစည်းအဝေးမှာ ဆွေးနွေး အဖြေရှာနေကြသည်။

လက်ရှိမှာတော့ မည်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ-ညီလာခံမှ မကျင်းပနိုင်သလို အကောင်အထည်ဖော်ရန် မဖြစ် နိုင်သော စစ်ဘောင်ကျယ်၍ နေပေသည်။

ထို့ကြောင့် ယနေ့ချိန်ထိ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး အခြေခံမူများပင် မရရှိသေးပေ။

အနောက်အုပ်စုနှင့် ဥရောပက လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းကြလဲ
********************************************************************
အနောက်တိုင်း နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းမတူညီခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာ သော ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရာတွင် အချက်(၃)ချက်ကို အဓိကထား ဖြေရှင်းလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။

ထိုအချက် သုံးချက်မှာ (၁) နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခြင်း၊ (၂) လူနည်းစု၏ ဘာသာစကားကို သက်ဆိုင်ရာ ဒေသတွင်း တရားဝင် ရုံးသုံး ဘာသာစကားအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း၊ (၃) မူလတန်းကနေ တက္ကသိုလ်အဆင့်အထိ မိမိတို့ ဘာသာစကားနှင့် သင်ကြား ပေးနိုင်ရန်အတွက် ပညာရေးကို ထိန်းချုပ်ခွင့်များပေးခြင်း စသည့် အချက်များ ဖြစ်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးလိုက်ခြင်းဖြစ် လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများဖြစ် သဟဇာတဖြစ်ရေးနှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ 

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်လည်း  ပွာတိုရီကိုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးအပ်ထား သကဲ့သို့ စပိန်နိုင်ငံမှာ လည်း ကတ်တလန်သားများ၏ ကတ်တလိုနီးယားပြည်နယ် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် ဖြေရှင်းထားသည်။

ထို့နောက် အီတလီနိုင်ငံကို ကြည့်ပါကလည်း တောင်ပိုင်း တိုင်ရိုဒေသရှိ သြစတြေးလျ လူနည်းစုများကို ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးထားသလို ဖင်လန်တွင်လည်း အလန်ကျွန်းစုက ဆွီဒင်လူနည်းစုများအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားသည်။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် အထက်ပါ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာအတွက် အဓိကကျ သော အချက်(၃)အနက် ပထမဆုံး အချက်ထဲမှာ ပါဝင် ဆောင်ရွက်ထားကြကြောင်း တွေ့ရသည်။

ဒုတိယ အချက်ထဲတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံများကမူ ဖင်လန်နိုင်ငံ၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြသလို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင်မူ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပါဝင်ကြသည်။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဖင်လန်နိုင်ငံသည် ဆွီဒင်စကားပြော ၂၈၅,၀၀၀ သာရှိသည့် လူနည်းစုများအတွက် ဆွီဒင်ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ပေးထားသလို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှာတော့ ဂျာမန်၊ အီတလီ၊ ပြင်သစ်၊ ရိုမန်ဘာသာ စသည့် ဘာသာစကားများကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ် ပြုထားသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံတွင်လည်း ပြင်သစ်စကားပြော လူနည်းစုများအတွက် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်မူ ဟိန္ဒူနှင့် အင်္ဂလိပ်စကားကို ဗဟိုက ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ထားသလို ဒေသတွင်းရှိ လူနည်းစုများအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ ဘာသာစကား ၁၂ မျိုးကို ရုံးသုံး အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားကြောင်း သိရသည်။

လူနည်းစု သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုမှုကို ထည့်သွင်းခြင်း
******************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းရာတွင် အထက်ပါ အချက် (၃)ချက်က အဓိက အခြေခံ လိုအပ်ချက်ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ စုစည်းနေထိုင်ပါက ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်၍ လူနည်းစုများ ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေးသင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်းဖြစ်လည်း ဖြေရှင်း သင့်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံနှင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့တွင် ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်ပြီး လူနည်းစုများ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေး သင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားကြောင်း သိရသည်။

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အယူအဆကို တချို့က လက်မခံကြ
*************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာတွင် နယ်မြေ ကိုယ်အုပ်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးသင့်သည်ဟု တချို့က ယူဆလေ့ ရှိကြ သလို တချို့ကလည်း ထိုအယူအဆကို လက်မခံကြပေ။ 

နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ အယူအဆကို ပြင်သစ်နိုင်ငံနှင့် ဂရိနိုင်ငံတို့က လက်မခံကြသလို ဂျော်ဂျီယာ နိုင်ငံသည်လည်း အက်ခါးဇီးယားလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ တောင်းဆိုမှုအား လက်မခံပဲ ပယ်ဖျက် ထားသည်။

ကက်ရှ်မီးယားဒေသကို ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ဖျက်သိမ်းစဉ် 

ထို့ပြင် အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံသည် နာဂိုမို-ကရာဘက်ဒေသကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ အဖြစ်ကနေ ပယ်ဖျက် ထားသလို အသိအမှတ်လည်း မပြုပေ။

တချို့က ယခုမှ  ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြ
*******************************************************
တချို့သော နိုင်ငံများသည် ယခုမှ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြပေ။ အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ သည် ရုရှားအများစုရှိသည့် နာဗာနယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရန် ငြင်းဆန်လျက်ရှိသလို ကာဇက်စတန် နိုင်ငံသည်လည်း မြောက်ပိုင်းရှိ လူနည်းစု ရုရှားများကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးလိုကြပေ။

ဤသို့ အခြေအနေမျိုး ရှိနေစဉ်မှာပင် တချို့သော နိုင်ငံများက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးရလေအောင် ဒေသ နယ်နိမိတ်များကို ပြန်လည်ရေးဆွဲ၍ တားဆီးလေ့ရှိသလို တခြားဒေသမှ လူမျိုးများကို လူများစု ရှိနေသော ဒေသတွင်းသို့ ရွေ့ပြောင်း အခြေချနိုင်ရေး ကူညီပေးခြင်းဖြင့် ဟန့်တားလေ့ရှိသည်။

ဆလိုဗေးကီးယားတွင် လူနည်းစု ဟန်ဂေရီများ ဒေသတခုတည်းမှာ လူများစု မဖြစ်လာအောင် နယ်နိမိတ်ပြန်ဆွဲ ၍ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကျော်လွှားထားသကဲ့သို့ ခရိုအေးရှားနိုင်ငံကလည်း ဆာဘီးယား လူနည်းစုများ တခြား လူမျိုးစုများနှင့် ရောသွားရေးအတွက် ကရန်ဂျီးနားနှင့် အနောက် ဆလိုဗေးနီး ယား နယ်နိမိတ်များကို ပြန်ဆွဲပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကြိုတင် စီမံ၍ ကျော် လွှားထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများ အသစ် မပေါ်ပေါက်လာရေးအတွက် ဟန့်တားမှု မရှိသော် လည်း ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်အာဏာ အပြည့်ပေးရန်နှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု မပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဖွဲ့စည်း ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ လည်းကောင်း၊ ဒေသတခုတည်းအတွင်း လူမျိုးပေါင်းစုံ ရောနှော နေထိုင်နိုင်ရေး ဖော်ဆောင် ထားခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း စသည့် အခြေအနေများဖြင့် စီမံထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဥပမာ- ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်လျက်ရှိသော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မွန်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ချင်းပြည်နယ် အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ(ပလက်ဝဒေသကို ယှဉ်ကြည့်)စသည့် အခြေအနေများကို အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်ပါက တွေ့နိုင်ပါသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေကိုမျိုးတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏  လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ခြင်းဖြစ် အကောင်အထည်ဖော်နေကြောင်း တွေ့နိုင်ပါသည်။

ကတ်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် ကိုယ်ပိုင်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ၍ အုပ်ချုပ်နေသော ပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်အလံနှင့် ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်း ဥပဒေများကို ရေးဆွဲခွင့် ရရှိထားသည်။ အလားတူ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယား ပြည်နယ်မှာ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့်၊ အိမ်မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်၊ အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးများနှင့်ပတ်သက်သော စည်းမျဉ်းများအား ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲခွင့်ရှိသည်။

ထိုဥပဒေအရ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏ အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများ ထိုဒေသများမှာ အိမ်မြေ ဝယ်ယူခွင့်နှင့် လာရောက်နေထိုင်ခွင့်မရှိပေ။

သို့သော် ယခု အိန္ဒိယအစိုးရက ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အတွင်းရှိ လူများစု မူစလင်များကို လူနည်းစု ဖြစ်သွားရန် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ သားများကို အိမ်မြေ ဝယ်ယူနိုင်ရေးနှင့် နေထိုင်နိုင်ရေး ဗဟိုအစိုးရက ဆောင်ရွက်ပေးကာ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆို မှုများကို ကျော်လွှားရန် ကြိုးပမ်းလာနိုင်သည်။

အတိတ်က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုခြင်းအား လက်မခံကြ
*******************************************************************
တချို့ နိုင်ငံများသည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုလာမှုများကို လက်မခံလိုကြပေ။ ထို့ကြောင့် ပြန်လည် မပေးအပ်ရရေးအတွက် ပယ်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြသည်။

၁၉၆၈ ခုနှစ်က ဖျက်သိမ်းခံခဲ့ရသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် ထရန်ဆိုင်ဗေးနီးယားက တောင်းဆို နေခြင်းအပေါ် ရိုးမေးနီးယားက လက်မခံကြောင်း ဆိုထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ အခန်း(၁၀)အရ ခွဲထွက်ခွင့်ရှိကြောင်း ရှမ်းနှင့် ကရင်နီကို ပေးအပ်ထားသည်။

သို့သော် ထိုအချက်ကို တောင်းဆိုရန် မဆိုနှင့် ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်အပေါ် ဆွေးနွေး ငြင်းခုံ လာမည်ကိုပင် စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေသကဲ့သို့ အတိတ်ကာလ အခွင့်အရေးကို ထောက်၍ နိုင်ငံရေး လိုလားချက်များ တောင်းဆိုမည်ကို စိုးရိမ်သည့် အတွက် ခွဲမထွက်ပါဟု ကတိပြုပေးရန် တောင်းဆိုလျက်ရှိနေသည်။

ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတို့သည် ၁၉၄၇ ခုနှစ်ကတည်းက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် ပိုင်ဆိုင်ရေး အငြင်း ပွားလာနေသည်မှာ ယနေ့ထိတိုင်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို အထူးအခွင့်အရေးအနေဖြင့် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲခွင့်ပြုထားပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားရသည်။ 

သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လ ၆ ရက်က ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးကို ရုပ်သိမ်းရန်အတွက် ပုဒ်မ ၃၇၀ နှင့် ပုဒ်မ ၃၅(က)ပါ အခွင့်အရေးများကို ပယ်ဖျက်လိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် အိန္ဒိယ နိုင်ငံ အတွင်းရှိ မည်သည့် ပြည်နယ်မှ မရရှိခဲ့သော ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ အုပ်ချုပ်နေသော အခွင့် အရေးများ ဆုံးရှုံးရတော့မည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း ဟောင်ကောင်ကျွန်းကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ဗြိတိသျှအစိုးရထံက လွဲပြောင်းရယူခဲ့စဉ်က ပေးအပ်ခဲ့သော လွတ်လပ်ခွင့်ကို ယခုအခါ မပေးလိုတော့ပဲ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုများ တိုးမြင့်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်း လာနေသည့်အတွက် အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲ
*********************************************************
လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက တန်းတူညီမျှရေး ကွာဟချက်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းကြလို သော်လည်း တချို့သော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်သည့် အခါ မပေးရဲတော့ပဲ ဖြစ်သွားတတ်ကြသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်အရ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲဖြစ်နေသော နိုင်ငံအများစုမှာ အရှေ့တိုင်း နိုင်ငံများ ဖြစ်သည်။ 

တနည်းအားဖြစ်ဆိုလျှင် ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ လွတ်မြောက်ပြီး အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံများအဖြစ် ရပ်တည်လာသော နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းလေ့ရှိ ကြသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကိုလိုနီစနစ်သည် သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လွတ်လပ်ရေးရယူပြီး အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်သည့်အခါ လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ငြင်းခုံ လာကြသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

MDY-PDF ကိုတွေ့ရစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာမှာ အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်က ကြည့်၍ ဖြေရှင်း နေခြင်းကြောင့် ယနေ့တိုင် မအောင်မြင်ပဲ ဖြစ်နေသလို တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက်၊ တစ်ဖွဲ့နှင့် တစ်ဖွဲ့၊ လူမျိုး တစ်မျိုးနှင့် တစ်မျိုးကြား သံသယများ ကြီးထွားခဲ့ကြရသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး ဖြေရှင်းလေ့ရှိကာ အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ရှင်ကျန်း ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက ဝီဂါလူနည်းစုအရေး ဖြေရှင်းနေပုံများနှင့် ဟောင်ကောင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက လွတ်လပ်ခွင့် အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေမှုများက သက်သေဖြစ်သည်။

တချို့က လူနည်းစုအခွင့်အရေးကို တရားမျှတမှု ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး လက်ခံကြ
*********************************************************************
အနောက်တိုင်းနိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံအများစုသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်၍ ဖြေရှင်းမှု မလုပ်ဘဲ လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေးစည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှ  တမှု ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို လက်ခံကြသလို ပေးအပ်၍ ဖြေရှင်းလျက် ရှိကြသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်သားများ၏ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေး စည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်းခဲ့ခြင်းကြောင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု အဆုံးသတ်သွားခဲ့သလို ကွီဘက်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများနှင့် တခြားသော လူမျိုးများကြား သဟဇာတရှိရှိ နေထိုင်လျက်ရှိကြသည်။

အလားတူ ဗြိတိန်နိုင်ငံက စကော့တလန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံက ပွာတိုရီကို၊ စပိန်နိုင်ငံက ကတ်တလန် စသည့် ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများအပေါ် သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများက လက်ခံကာ တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်း ခဲ့ကြသည်။

တချို့က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှု- မိမိနိုင်ငံ တည်ငြိမ်ရေး ထိခိုက်ဟုမြင်
**************************************************************

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုခြင်းကို တချို့နိုင်ငံများက လက်ခံကြသလို၊ တချို့နိုင်ငံများက လက်မခံကြပေ။ 

တချို့နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ မပေးလိုကြသလို တချို့နိုင်ငံများက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှုက မိမိနိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးကို ထိလိုက်လာနိုင်ဟု ယူဆကြသည်။

ဂရိနိုင်ငံသည် ယူဂိုဆလားဗီးယားကနေ ခွဲထွက်ပြီး မိမိနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်အနီး မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံအဖြစ် နိုင်ငံ တနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းအပေါ် အသိအမှတ်ပြုရေးထက် မိမိနိုင်ငံ၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်လာသည်ဟု မှတ်ယူလေသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော ဂရိနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကို ကန့်ကွက် လိုခြင်းမဟုတ်ပဲ မက်ဆီဒိုးနီးယားဆိုသည့် အမည်နာမ်ကြောင့် ဂရိနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်ကြောင်း အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ စိုးရိမ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

အလားတူ မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အယ်ဘေးနီးယန်းများက ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ဘာသာ စကားနှင့် သင်ကြားမည့် တက္ကသိုလ်ထောင်ခြင်းသည် နိုင်ငံတော်၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်သည်ဟု သတ်မှတ် ကာ တီတိုဗိုရှိ တက္ကသိုလ်အား ဖြိုချခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများသည် အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်း နေ သည့် နိုင်ငံများနှင့် တရားမျှတမှု ရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေသော နိုင်ငံများ ကြားက ကွာခြားနေမှုများ ဖြစ်သည်။

အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေသော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု၏ အခွင့်အရေးများ တိုးပွားလာခြင်းက လူများစုအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုပဲဟု မှတ်ယူထားခြင်းကြောင့် လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခေတ်အဆက်ဆက်ကနေ ဖြစ်ပွားလာနေသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ၊ လူနည်းစုနှင့်လူများစု ကြား တန်းတူညီမျှရေး၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရှင်သန်ရေး၊ လူမျိုးကြီးဝါဒ ပပျောက်ရေး စသည့် အခြေအနေများကို ဘယ်လိုနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြေရှင်းကြမလဲဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့် ရပေအုံးမည်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ် ၊ ဩဂုတ် ၂

ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှစပြီး BRICS အဖွဲ့၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ရာထူးနေရာကို တောင်အာဖရိကမှ ရုရှားနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။

ရုရှားသည် "ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ပါဝင်ရေးဝါဒကို မြှင့်တင်ရေး" ဟူသည့် ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စများတွင် BRICS ၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အများ သဘောဆန္ဒအပေါ် အခြေခံသည့် မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးအား မြှင့်တင်ရန် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

BRICS သည် အစိုးရအချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့် ပလက်ဖောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့ကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လက ဘရာဇီးလ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့က အလွတ်သဘော ဖွဲ့စည်းသည့် အဖွဲ့အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ကာ မူလအမည်မှာ BRIC ဖြစ်သည်။

၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင်မူ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ ပါဝင်လာခဲ့ပြီးနောက် BRIC မှ BRICS တရားဝင် အမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင်မူ အီဂျစ်၊ အီသီယိုပီးယား၊ အီရန်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ယူအေအီး နိုင်ငံတို့သည် BRICS ၏ တရားဝင် အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပထမဆုံးအကြိမ် BRICS ညီလာခံကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ရုရှားနိုင်ငံ၊ ယီကတ်တာရင်ဘတ် (Yekaerinburg) မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။

BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုအချိန်မှစပြီး BRICS သည် မူဝါဒနှင့် လုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာဖလှယ်မှု အစရှိသည့် ကဏ္ဍ ၃ ခုအောက်တွင် လွှမ်းခြုံပါဝင်သော ကြီးမားကျယ်ပြန့်သည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ဆွေးနွေးပွဲ ယန္တရားများကို ထူထောင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အတွေးအမြင်များကို ဖလှယ်ရန်အတွက် အလွတ်သဘော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး ပလက်ဖောင်းတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိလာခဲ့သည်။

BRICS သည် တစ်နိုင်ငံခြင်းစီ ပါဝင်သည့် သမဂ္ဂတစ်ခုထက် ဆန်းသစ်သည့် အပြန်အလှန် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ပုံစံ ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ လက်တွေ့ကျသည့် အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းမှုကို မြှင့်တင်ရန် စုပေါင်းအားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုနှင့် တစ်နိုင်ငံချင်းစီ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှု၊ တစ်နိုင်ငံက ရွေးချယ်သည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းကို တစ်နိုင်ငံက လေးစားမှု၊ အချုပ်အခြာအာဏာ  ပိုင်မှုဆိုင်ရာ သာတူညီမျှရေး မူဝါဒများအပေါ် အခြေခံထားခြင်းဖြစ်သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် BRICS သည် မည်သူ့ကိုမျှ ဆန့်ကျင်ခြင်းမရှိဘဲ နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အားလုံးနှင့် အတူ အကျိုးအမြတ်ရှိပြီး သာတူညီမျှမှုရှိရေးကို ဖော်ဆောင်ရန် အဆင်သင့် အနေအထားတွင် ရှိနေသည်။

ထိုချဉ်းကပ်မှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအချက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၂၂ ရက်မှ ၂၄ ရက်အကြား ကျင်းပခဲ့သည့် ဂျိုဟန်နက်စဘတ်ချ် ညီလာခံ (Johannesburg Summit) က ရှင်းလင်းစွာ သက်သေပြခဲ့သည်။

 ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးနဲ့ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးကို တွေ့ရစဉ်

ထိုညီလာခံတွင် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းနှင့် အာဖရိကမှ နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်မှ ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ခဲ့ ကြသည်။ ထို့ပြင် ထိုင်းနိုင်ငံ အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၃၀ နီးပါးက BRICS အဖွဲ့အတွင်း ဝင်ရောက်လိုသည့် ဆန္ဒများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ကြသည်။

BRICS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလျှင်မြန်ဆုံး နိုင်ငံများဖြစ်သည်ဆိုသည့် ဝိသေသလက္ခဏာ များကို ထပ်တလဲလဲ ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ 

BRICS အဖွဲ့ဝင်အင်အား ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ကုန်ပိုင်းတွင် ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ငွေတန်ဖိုး တူညီမှုအပေါ် အခြေခံပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးသည် ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ မြင့်တက်ခဲ့သည်။

ထိုအချက်အလက်များအရ စက်မှုထိပ်သီး ၇ နိုင်ငံ (G-7) ထက်ပင် မြင့်တက်နေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

BRICS သည် လက်ရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ မရှိမဖြစ် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်လာပြီး ဝင်ရိုးစုံကမ္ဘာ အခင်းအကျင်းနှင့် သာတူညီမျှမှု၊ တရားမျှတမှုတို့ကို ထူထောင်ရန် အဓိကကျသည့် အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာခဲ့ သည်။

အထူးသဖြင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ပါဝင်ပြီး ဒီမိုကရေစီဆန်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံကို ပုံဖော်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ တောင်ခြမ်းတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ပြည့်စုံသော အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖြစ်လာခဲ့သည်။

 BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

BRICS သည် နိုင်ငံများ ပေါင်းစည်းထားသည့် အသင်းအဖွဲ့ထက်ပိုသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ BRICS ၏ အတွေးအမြင်သည် ပိုပြီး သာတူညီမျှမှု အနာဂါတ်ကို ပုံဖော်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအတွေးအမြင်သည် အနောက်အုပ်စု ဆန့်ကျင်ရေး မဟုတ်သော်လည်း အနောက်အုပ်စုက ကမ္ဘာကြီးကို ကြီးစိုး ထားခြင်း မရှိစေရန် ရည်ရွယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ စုပေါင်းအင်အားသည် မတူကွဲပြားမှု၊ ပေါင်းစုံပါဝင်မှု၊ စံတန်ဖိုးများကို ဖလှယ်မှုတို့အပေါ် အခြေတည်ထားသည်။

အနာဂတ် ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းသည် ကမ္ဘာကြီး တည်ငြိမ်လုံခြုံပြီး ချမ်းသာဝပြောစေရန်အတွက် တစ်ကိုယ် ကောင်းဆန်သည့် အကျိုးစီးပွားရှာမှု၊ လွှမ်းမိုးမှုတို့ထက် BRICS ကဲ့သို့ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ ပွင့်လင်းမှု၊ စည်းလုံးမှု၊ သာတူညီမျှမှု၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှု၊ တရားမျှတမှုတို့ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း တို့သာ ဖြစ်သင့်သည်။

BRICS သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဂျိုဟန်နက်စဘတ် ညီလာခံတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ တိုးလာမှုနှင့်အတူ ယုံကြည်မှုရှိရှိဖြင့် ရှေ့သို့ချီတက်နေသည်။ 

အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ပြင်လွယ်ပြောင်းလွယ်ရှိပြီး ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် နိုင်ငံတကာဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂

ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ရာသီလုံး ဒဏ်ရာပြဿနာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ် မစတင်ခင်မှာ လည်း ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို စတင်ကြုံတွေ့ နေခဲ့ရပါတယ်။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြတဲ့ အဓိက ကစားသမားအချို့ကို ရာသီသစ် ပြန်လည်စတင်ပြီး ကာလအတန်ကြာအထိ အနားပေးရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ခံလူသစ် ယိုရိုနဲ့ တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲမှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး တိုက်စစ်မှူး ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ တောင်ပံကစားသမား အန်တိုနီတို့ဟာ ဘက်တစ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲစဉ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ ရရှိခဲ့ကြတာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ အဓိကလိုအပ်နေတဲ့ ဗဟိုနောက်ခံလူ နေရာအတွက် ယိုရိုကို လိုင်လီ အသင်းကနေ ပေါင် ၅၉ သန်းပေးပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ၂ ပွဲသာ အသုံးပြုရသေးပြီး ၃ လကြာ အနားပေးရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက ၆ ပတ်ကြာအထိ အနားယူရမှာဖြစ်လို့ ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းကို အများကြီး ထိခိုက်စေမှာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာပဲ ကွင်းလယ်လူ ကိုဘီမိုင်နူးနဲ့ တောင်ပံ ကစားသမား အာမတ်တို့ကို ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ကာလရှည်ကြာ အနားပေးခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒဏ်ရာရသွားတဲ့ ယိုရိုနဲ့ ဟော့ဂျ်လန်းကို တွေ့ရစဉ်

အမေရိကန်ခရီးစဉ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် စီးပွားရေးအရ ကောင်းမွန်ပေမယ့် ကစားသမားတွေ ဒဏ်ရာ ရခဲ့တာကတော့ နစ်နာစရာတွေ ဖြစ်ခဲ့ရတာပါ။ 

ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ အန်တိုနီတို့လည်း ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူရဖွယ်ရှိနေလို့ နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အတွက် အဓိက ကစားသမား ၄ ဦး မပါဝင်ဘဲ ရာသီသစ်ကို စတင်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီမှာလည်း စံချိန်တင် ဒဏ်ရာရခဲ့တာကြောင့် ဆေးအဖွဲ့ကို အပြစ်တင်ရ မလား၊ ကစားသမားတွေရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှုပိုင်းကို ပြောရမလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာတွေ ဖြစ်နေတာပါ။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီက အချက်အလက်အချို့ကို ပြန်ကြည့်ရရင် ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဒဏ်ရာ အများဆုံးခံစားခဲ့ရတဲ့ အသင်းအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရာသီတစ်လျှောက်လုံးမှာ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ကစားသမား ၂၁ ဦးအထိ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ကစားသမားတွေကို ရက်ပေါင်း ၁,၆၂၀ အထိဆုံး ရှုံးခဲ့ရတာပါ။ 

ဒီစာရင်းထဲမှာ မပါဝင်တဲ့ ဘယ်နောက်ခံလူ မာလာစီယာဆိုရင် ရာသီမစခင်ကတည်းက ရရှိခဲ့တဲ့ဒဏ်ရာဟာ ရာသီ အကုန်ထိ သက်သာခြင်းမရှိသလို ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်မှု ပြုလုပ်တာမှာလည်း တစ်ဦးချင်း လေ့ကျင့်မှုတွေ သာ ပြုလုပ်နိုင်သေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရက်ဖို့ဒ် ဒဏ်ရာရသွားစဉ်

အဓိကနောက်ခံလူ လီဆန်ဒရိုမာတီနက်ဇ်ကတော့ ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ၂၁၄ ရက်အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ပွဲစဉ် အများအပြားကို လွဲချော်ခဲ့ရတာပါ။

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ဗဟိုနောက်ခံလူ အများအပြားရဲ့ ဒဏ်ရာကြောင့် ကတ်စမဲရိုးကို နောက်ခံလူ နေရာမှာ ပွဲအချို့ကို အသုံးပြုခဲ့ရသေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်က သူ့ရဲ့နည်းပြဘဝမှာ ဒီလိုမျိုးဒဏ်ရာ အများကြီး ရရှိတာကို အခုမှ မြင်တွေ့ခဲ့ဖူးတယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေဟာ ဆိုးရွားခဲ့တာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ အများကြီးမရဘဲ အောင်မြင်မှုတွေ ပြန်လည် ရယူနိုင်ဖို့ ပစ်မှတ်ထားနေပေမယ့် ခြေစမ်းပွဲတွေမှာတင် ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ဒီနွေရာသီမှာ ကစားသမားအချို့ကို ရောင်းချပြီး ကစားသမားသစ်တွေကို ပြန်လည် ခေါ်ယူဖို့ လုပ်ဆောင်နေပေမယ့် ဒဏ်ရာရရှိတာကြောင့် သူတို့ရဲ့အစီအစဉ်ကို ထိခိုက်မှုတွေရှိနိုင်တာပါ။

ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ရောင်းချဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ ကစားသမားတွေကို အသင်းမှာ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းသွားရနိုင် ဖွယ်လည်း ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ကစားသမားတွေရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်သွားမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းနဲ့ ၂၀၂၆ ခုနှစ်အထိ စာချုပ်သက်တမ်း တိုးထားပေမယ့် INEOS ရဲ့ လက်အောက် ပထမဆုံးရာသီအပြည့်မှာ ရလဒ်တွေ မကောင်းရင် သူ့ရဲ့ရာထူးအတွက်က စိုးရိမ်စရာတွေ ရှိနေပါတယ်။

ပူးတွဲပိုင်ရှင် ဆာဂျင်ရက်ကလစ်ဖ်ရဲ့INEOS ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့စီမံခန့်ခွဲမှု အပိုင်းတွေ အားလုံးကို ပြောင်းလဲထားပြီး အသင်းကို အရင်ကလို ပြန်ပြီးအောင်မြင်တာကို မြင်တွေ့ချင်နေတာပါ။

အဲဒါကြောင့် အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်း အကြီးအကဲတွေလိုချင်တဲ့ အောင်မြင်မှုတွေ၊ သူ သွားချင်တဲ့ ကစားပုံစံတွေအတိုင်း လုပ်ဆောင်ဖို့ဆိုရင် ဒဏ်ရာပြဿနာတွေကို အများကြီး မဖြစ်အောင် ကစားသမားတွေ၊ ဆေးအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ဖို့ လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၇

အမေရိကန်၏ ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီသည် တရုတ်အပေါ် တင်းမာသည့် သဘောထားကို ပြသခဲ့ပြီး ထိုင်ဝမ်ကို ထောက်ခံကြောင်း ပြောကြားချိန်တွင် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီ ကိုယ်စားပြု သမ္မတရွေးကောက်ပွဲဝင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းဖြစ်သော ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) ကမူ ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်က သိမ်းပိုက်မည့် အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိတ်ဝင်စားပုံပင်မပြခဲ့ပေ။

ထရမ့်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အတွေးအမြင်များတွင် အလုပ်သဘောဆန်မှုကြောင့် ထောက်ခံမှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း မကြာသေးမီက ထိုင်ဝမ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ၎င်း၏ မှတ်ချက်စကားများသည် အငြင်းပွားစရာ ကောင်းခဲ့သည်။

လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန် (Joe Biden) ကမူ တရုတ်က ထိုင်ဝမ်ကို တိုက်ခိုက်မည့်အချိန်တွင် ထိုင်ဝမ်ကို ကာကွယ်ပေးရန် အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များအား စေလွှတ်သွားမည်ဟု လေးကြိမ်တိုင်တိုင် လူသိရှင်ကြား ပြောကြား ခဲ့ပြီး ထိုင်ဝမ်အပေါ် အဓိပ္ပာယ် ၂ မျိုးထွက်သည့် မဟာဗျူဟာကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

ထရမ့်ကမူ ထိုင်ဝမ်ကို ကူညီပေးရန် အမေရိကန်စစ်တပ်ကို စေလွှတ်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ခြင်း မရှိသည့်တိုင် ထိုင်ဝမ်အရေးတွင် အမေရိကန်၏ ကြားဝင်စွက်ဖက်မှုသည် ဆိုးရွားသော အကြံဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ဆောင်းပါးရှင် ဒေးဗစ် ပီ ဂိုးလ်မန်း (David P. Goldman) ကမူ ဇူလိုင် ၁၈ ရက်က Asia Times သတင်းစာတွင် ထိုင်ဝမ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ထရမ့်၏ မှားယွင်းနေသည့် အယူအဆ ၅ ချက်ကို ရေးသားဖော်ပြခဲ့သည်။

ပထမအချက်မှာ ထရမ့်သည် ထိုင်ဝမ်အနေဖြင့် အမေရိကန်၏ အကာအကွယ်ကို ရယူနေမှုအတွက် အခကြေးငွေ ပေးသင့်ကြောင်းနှင့် ထိုင်ဝမ်သည် အလွန် ချမ်းသာကြွယ်ဝကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်အရေးတွင် အမေရိကန်သည် အာမခံကုမ္ပဏီတစ်ခုကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်ဟုလည်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ထရမ့်သည် ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားကဲ့သို့ပင် အမေရိကန်၏ အကူအညီကို ရယူနေသည့် ထိုင်ဝမ်အပေါ် မှားယွင်းစွာ ယူဆနေပုံပေါ်သည်။ 

အမေရိကန်သည် တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်တို့နှင့် မဟာမိတ်စာချုပ် ချုပ်ဆိုထားသည်။ ထို့ကြောင့် ဂျပန်နှင့် တောင်ကိုရီးယားအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံများတွင် အမေရိကန်စစ်စခန်းများ ထားရှိမှု၏ ကုန်ကျစရိတ်အားလုံးကို ပေးသင့်ကြောင်း ယခင်ကတည်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် ထိုင်ဝမ်၏ အခြေအနေမှာ တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်တို့နှင့်မတူပေ။ ထိုင်ဝမ်သည် အမေရိကန်နှင့် မဟာမိတ် စာချုပ်ချုပ်ဆိုထားခြင်း မရှိသလို ထိုင်ဝမ်ကျွန်းပေါ်တွင်လည်း အမေရိကန်စစ်စခန်းများမရှိပေ။

ထို့ပြင် ထိုင်ဝမ်သည် အမေရိကန်၏ လက်နက်များကို အခကြေးငွေပေးပြီး ဝယ်ယူနေခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်အနေဖြင့် အမေရိကန်၏ အကာအကွယ်ကို ရယူမှုအတွက် အခကြေးငွေ ပေးသင့်သည်ဆိုသည့် ထရမ့်၏ ပြောကြားချက်မှာ အဓိပ္ပာယ်မရှိလှပေ။

ဒုတိယအချက်မှာ ထိုင်ဝမ်သည် အမေရိကန်၏ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းကို လုယူသွား သည်ဆိုသည့် ထရမ့်၏ အယူအဆဖြစ်သည်။ 

ထိုင်ဝမ်နှင့် တရုတ် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားပါက ထိုင်ဝမ်ကို ကူညီပေးမည် ဟုတ်/မဟုတ် မေးမြန်းခံရချိန်တွင် ထရမ့်က “သူတို့ (ထိုင်ဝမ်) က ကျနော်တို့ရဲ့ ချစ်ပြားထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းကို ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း ရယူသွားခဲ့ပါတယ်” ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အင်တာဗျူး တစ်ခုတွင်လည်း တရုတ်-ထိုင်ဝမ် ထိပ်တိုက်တွေ့မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းကို မေးမြန်းခံရချိန်တွင် ထရမ့်က ထိုင်ဝမ်၏ တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းအကြောင်းကိုသာ အဓိကထား ပြောကြားခဲ့ပြီး ထိုလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုင်ဝမ်ကို ဟန့်တားသင့် ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုင်ဝမ်သည် လွတ်လပ်သည့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်အတွင်း ကောင်းမွန်စွာ ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းဖြင့် ချစ်ပြားများကို ထုတ်လုပ်ကာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဈေးကွက်ကို လွှမ်းမိုးထားခြင်း ဖြစ်သည်။ 

ထို့ကြောင့် တစ်ပိုင်းလျှပ်ကူးပစ္စည်း ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍတွင် လွှမ်းမိုးထားသည်ဆိုသည့် အချက်သည် တရုတ်နှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ပါက ထိုင်ဝမ်ကို ပစ်ပယ်ရမည့် ခိုင်လုံသော အကြောင်းပြချက်တစ်ခု မဟုတ်ပေ။

တတိယအချက်မှာ ထိုင်ဝမ်ကို ထောက်ပံ့ပေးနေခြင်းဖြင့် အမေရိကန်အတွက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် စစ်ရေး မဟာဗျူဟာတွင် ရှေရှည်အကျိုး ဖြစ်ထွန်းမှုများ ရှိနေသည့်အချက်ကို ထရမ့်က အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းပယ်နေ ခြင်း ဖြစ်သည်။

လူ့အခွင့်အရေးများနှင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေများကို လေးစားလိုက်နာပြီး ဒီမိုကရေစီ စနစ်ကျင့်သုံးသည့် ထိုင်ဝမ်သည် နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့်အတွက် အတုယူစရာကောင်းသည့် ဥပမာတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားမျှတမှုမရှိသော လူ့အဖွဲ့ အစည်းများ အထူးသဖြင့် တရုတ်ပြည်မကြီးအတွင်းရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်းများအတွက် မျှော်လင့်ချက်ရောင်ခြည်တစ်ခု ဖြစ်နေသည်။

ထိုင်ဝမ်ကျွန်း၏ တည်နေရာ အနေအထားအရ စစ်ပွဲဖြစ်ပွားချိန်တွင် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ အနောက်ဘက်သို့ တရုတ် ၏ ဝင်ရောက်မှုများကို ဟန့်တားရန် အချက်အချာကျနေသည်။

တရုတ်ပြည်မကြီး အစိုးရနှင့် မတူသည့်အချက်မှာ ထိုင်ဝမ်သည် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိခဲ့ကာ ထိရောက်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး ကြိုတင် သတိပေးချက်စနစ်၏ အဓိက အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်က ထိင်ဝမ်ကို ပစ်ပယ်လိုက်မည်ဆိုပါက အာရှ-ဖိတ်ဒေသတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှု လျော့ကျစေနိုင်ပြီး ဒေသတွင်း အမေရိကန်၏ ခေါင်းဆောင်မှုကဏ္ဍကို လျော့ကျစေမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ထိုင်ဝမ်ကို ပစ်ပယ်မည်ဆိုလျင် အမေရိကန်သည် ၎င်း၏ ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးအတွက်သာမကဘဲ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားများကိုပါ လက်လွတ်ဆုံးရှုံးရဖွယ်ရှိနေသည်။

စတုတ္ထအချက်မှာ တရုတ်က ထိုင်ဝမ်ကို အင်အားသုံးပြီး အလွယ်တကူ သိမ်းပိုက်နိုင်သည်ဟု ထရမ့်က စောင်းပါး ရိပ်ခြေပြောဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ 

ထိုင်ဝမ်နဲ့တရုတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်နှင့် နီးကပ်စွာ တည်ရှိနေပြီး ထိုင်ဝမ်သည် အမေရိကန်နှင့် မိုင်ပေါင်း ၉၅၀၀ ခန့် ကွာဝေးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ထရမ့်က ပြောကြားခဲ့သည်။

စင်စစ်တွင် ထိုင်ဝမ်သည် အမေရိကန်၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းမှ မိုင် ၆၇၀၀ သာ ကွာဝေးပြီး အမေရိကန် အရှေ့ဘက် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် မိုင်ပေါင်း ၇၉၅၀ ကွာဝေးသည်။

“သူတို့ (တရုတ်) က ဗုံးကြဲချလိုက်ရုံပါပဲ။ သူတို့က လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ ပစ်ခတ်နိုင်ပါတယ်” ဟု ထရမ့်က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်၏ အရေးကြီးသည့် အစိုးရ အဆောက်အအုံများနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အခြေခံ အဆောက်အအုံများကို ဒုံးကျည်များဖြင့် ဖောက်ခွဲဖျက်ဆီး ပစ်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ထရမ့်က ယူဆထားပုံပေါ်သည်။

သို့သော် ဒုံးကျည်များဖြင့် မည်မျှပင် တိုက်ခိုက်စေကာမူ ထိုင်ဝမ်အစိုးရအနေဖြင့် လက်နက်ချ အညံ့မခံမချင်း စစ်ပွဲပြီးဆုံးလိမ်မည် မဟုတ်ပေ။

ထို့ပြင် အမေရိကန်သမ္မတ တစ်ဦးအတွက် ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်က တိုက်ခိုက်လာချိန်တွင် အမေရိကန်စစ်တပ်က တရုတ်၏ တိုက်ခိုက်မှုကို ဟန့်တားရန် အလွန်ခက်ခဲလိမ့်မည်ဆိုသည့်အတွေးကို တွေးတောစရာပင် မလိုပေ။

တည်နေရာ အသာစီးရမှုများ ရှိနေသည့်တိုင် ထိုင်ဝမ်ကို သိမ်းပိုက်ရန် တရုတ်အတွက် အလွန်အန္တရာယ်များပြီး အလွန်ခက်ခဲလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ 

ထို့ပြင် စစ်ပွဲကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာ စေနိုင်သည့် စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းသည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွက် လည်း အလွန်အန္တရာယ်ကြီးစေနိုင်မည့် အခြေအနေဖြစ်သည်။

နောက်ဆုံးအချက်မှာ တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်ရှိ ချစ်ပြားစက်ရုံ အားလုံးကို မဆုံးရှုံးချင်သဖြင့် ထိုင်ဝမ်ကို ကြမ်းကြမ်း တမ်းတမ်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းလိမ့်မည်မဟုတ်ဟု ထရမ့်က ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို တွေ့ရစဉ်

ထရမ့်သည် ထိုင်ဝမ်အရေးကို စီးပွားရေးဆန်ဆန် တွေးတောထားပြီး ထိုင်ဝမ်ဟု ပြောလိုက်သည်နှင့် တစ်ပိုင်းလျှပ် ကူး ပစ္စည်းများအကြောင်းကိုသာ ရှေ့တန်းတင်ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် တရုတ်ခေါင်းဆောင်များအတွက် ထိုင်ဝမ်သည် သမိုင်းကြောင်းအရရော၊ နိုင်ငံရေးအရပါ အရေးကြီးနေ သည်။ 

ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အောင်ပွဲတွင် မပြည့်စုံမှုရှိနေသည့် သင်္ကေတတစ်ခု ဖြစ်နေသည်။

ထို့ပြင် ထိုင်ဝမ်သည် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ မဟာတရုတ်နိုင်ငံတော်ကြီး၏ ပျောက်ဆုံးနေသည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်နေသည်။

ထို့ပြင် ထရမ့်သည် ရှီကျင့်ဖျင်ကို လေးစားသူဖြစ်သည်။ ကပ်ရောဂါ ကာလအတွင်းက အမေရိကန်-တရုတ် အားပြိုင်မှုများရှိခဲ့ပြီးနောက် ထရမ့်က ရှီကို “စမတ်ကျသူ၊ ထူးချွန်ထက်မြက်သူ” ဟု ပြောခဲ့သည်။ 

ထို့ပြင် သူသည် သမ္မတရှီကို အလွန်သဘောကျကြောင်းလည်း ထရမ့်က ပြောကြားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် ပြင်ဆင်နေသည့် ထရမ့်အတွက် ၎င်း၏ အကြံပေးများက Project 2025 အမည် ရှိ လမ်းပြမြေပုံတစ်ခုကို ရေးဆွဲပေးထားပြီး ထိုလမ်းပြမြေပုံတွင် အမေရိကန်သည် ထိုင်ဝမ်ကို ထိရောက်စွာ ကာကွယ်ပေးခြင်းထက် တရုတ်ကိုသာ အာရုံပိုစိုက်သင့်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ 

သို့သော် ထိုအချက်သည် ထရမ့်က ရေးသားခြင်း မဟုတ်ဘဲ အကြံပေးများ၏ သဘောထားများသာဖြစ်သဖြင့် လာမည့် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် ထရမ့်သာ အနိုင်ရခဲ့ပါက အမေရိကန်၏ ထိုင်ဝမ်အပေါ်ထားရှိသည့် မူဝါဒများ ပြောင်းလဲလာမည် ဟုတ်၊ မဟုတ်ကို စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times