CNI Sport News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၅

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပရိသတ်အကြိုက်ဆုံး အားကစားနည်းလို့ ပြောလို့ရတဲ့ ဘောလုံးအားကစားနည်းကတော့ အခု နောက်ပိုင်း နှစ်တွေမှာ ပရိသတ်တွေရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေနဲ့ အလှမ်းဝေးနေတာကြာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

နည်းပြတွေ အပြောင်းအလဲပြုလုပ်၊ ကစားသမားတွေသာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပေမယ့် ဘာဆိုဘာမှ ဖြစ်မလာသေး တာ အားလုံးလည်း သိကြပါတယ်။ 

လက်ရှိအချိန်မှာ ပြည်ပထွက် ကစားသမားတွေ များလာတာနဲ့ နောက်ထပ် နည်းပြ အပြောင်းအလဲကြောင့် မျှော်လင့်လို့ ရကောင်းရနိုင်တယ်လို့ ပရိသတ်တွေက ထင်မှတ်ခဲ့ကြတာပါ။

ဒါပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ နီပေါအသင်းနဲ့ ကစားခဲ့တဲ့ ခြေစမ်းပွဲ ၂ ပွဲရဲ့ ခြေစွမ်းကို ကြည့်လိုက်တဲ့အချိန်မှာ မြန်မာအသင်းရဲ့ ခြေစွမ်းဟာ တော်တော်လေးကို ဆိုးရွားနေခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရတာပါ။

မြန်မာအသင်းနည်းပြ မိုက်ကယ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ခြေစမ်းပွဲမှာ အနိုင်ယူပြီး ကမ္ဘာ့အဆင့် မြင့်တက်ချင်လို့ မြန်မာအသင်းဟာ သူ့ထက် ကမ္ဘာ့အဆင့် သတ်မှတ်ချက် နိမ့်တဲ့ နီပေါအသင်းကို အိမ်ကွင်းမှာ ခေါ်ပြီးကန်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒီလိုအချိန်မှာ နီပေါအသင်းရဲ့ ခြေစွမ်းပိုင်းက တိုးတက်လာပြီး မြန်မာအသင်းဟာ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး ဘောလုံးပေးပို့ မှုတောင် မမှန်ဘဲ ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။ နီပေါအသင်းနဲ့ ပွဲအတွက် နည်းပြ မိုက်ကယ် ရွေးချယ်ထားတဲ့ လူစာရင်းဟာ မြန်မာအသင်းအတွက် တောင့်တင်းတဲ့လူစာရင်းလို့ ပြောလို့ရတယ်ဆိုတာ ငြင်းစရာ လုံးဝမရှိပါဘူး။

ပြည်ပထွက် ကစားသမားတွေဖြစ်တဲ့ မောင်မောင်လွင်၊ အောင်သူ၊ သန်းပိုင်၊ လွင်မိုးအောင်၊ ဝင်းနိုင်ထွန်း၊ ဟိန်းဖြိုး ဝင်း စတာတွေအပြင် ပြည်တွင်း အကောင်းဆုံးတွေဖြစ်တဲ့ နန္ဒကျော်၊ ကျော်ဇင်ဖြိုး၊ ရန်နိုင်ဦး စတဲ့ သူတွေ ပါဝင်ခဲ့ ကြတာပါ။ 

နီပေါအသင်းကို လူစာရင်း အင်အားအပြည့်နဲ့ အိမ်ကွင်းခေါ် ကန်တယ်ဆိုတော့ မြန်မာအသင်း ဂိုးပြတ်နိုင်ပွဲများ ရမလားလို့ မျှော်လင့်မိခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အထင်နဲ့ လက်တွေ့ဟာ လွဲချော်ခဲ့ပြီး ဂိုးသမား ကျော်ဇင်ဖြိုးသာ မကယ်ရင် မြန်မာအသင်းဟာ ၂ ပွဲစလုံး ရှုံးနိမ့်သွားနိုင်တာပါ။ 

တကယ်တော့ ပြည်ပထွက် ကစားသမားတွေကြောင့် မြန်မာအသင်းဟာ ပိုကောင်းသွားနိုင်မလားလို့ ထင်ခဲ့ပေမယ့် ပြည်ပထွက် ကစားသမားတွေထဲမှာ ပုံမှန်ကစားခွင့်ရတဲ့ ကစားသမားတွေဟာ လက်ချိုးပြီး ရေတွက်ရင်တောင် လက်တစ်ဖက်ပြည့်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ 

မြန်မာအသင်းကို တွေ့ရစဉ်

လေ့ကျင့်ခန်းပဲ ဆင်းရတာနဲ့ ပွဲကစားခွင့်ရတဲ့ အခြေအနေတွေဟာ ကွဲပြားခြားနားတဲ့အတွက် မြန်မာအသင်း နည်းပြ မိုက်ကယ်က အသင်းမှာရှိတဲ့ ကစားသမားအချို့ဟာ သူတို့ရဲ့ ကလပ်အသင်းတွေမှာ ပွဲကစားခွင့် နည်းတဲ့ အတွက် ကြံ့ခိုင်မှုပိုင်း ပြဿနာရှိနေတယ်လို့ ပြောထားတာပါ။

ပြည်တွင်းမှာ ရှိတဲ့ ကစားသမားတွေကတော့ ပြည်ပထွက် ကစားသမားတွေလို ပွဲထွက်ခွင့် ဆုံးရှုံးတဲ့သူတွေ မဟုတ်ပေမယ့် လက်ရွေးစင်အသင်းအတွက် ကစားရတဲ့အချိန်မှာ ကလပ်အသင်းအတွက် ကစားရသလိုမျိုး စွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ 

အဲ့ဒါကြောင့်လည်း မြန်မာအသင်းနည်းပြ မိုက်ကယ်က ဒီပွဲ ၂ ပွဲစလုံးကို သေချာပြန်သုံးသပ်ပြီး အကောင်းဆုံး ကစားနိုင်တဲ့ သူတွေကိုပဲ လက်ရွေးစင်အသင်းအတွက် ရွေးချယ်တော့မယ်လို့ ပြောထားခဲ့တာပါ။ 

မြန်မာအသင်းဟာ နောက်လထဲမှာ ၂၀၂၆ ကမ္ဘာ့ဖလားနဲ့ အရှဖလားခြေစစ်ပွဲ ပထမအဆင့်ပွဲစဉ်ကို ယှဉ်ပြိုင်ရ တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီအဆင့်မှာတော့ သူ့ထက် အင်အားနည်းတဲ့ မကာအိုအသင်းနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရမှာဖြစ်လို့ အမှားမလုပ်ခဲ့ရင် နောက် တစ်ဆင့်တက်ဖို့ မခက်တဲ့ အနေအထားမှာ ရှိပါတယ်။ 

မြန်မာအသင်းယှဉ်ပြိုင်နေစဉ်

ဒီအဆင့် ကျော်လွန်သွားပြီးရင်တော့ ထိပ်သီးအသင်းတွေနဲ့ အစမ်းသပ်ခံရတော့မှာဖြစ်လို့ မြန်မာအသင်းအနေနဲ့ အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ကို သေချာလေးပြင်ဆင်ဖို့ လိုအပ်နေတာပါ။

ကမ္ဘာ့ဖလား ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ အတွက်ကတော့ မဖြစ်နိုင်ပေမယ့် အာရှဖလားယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရဖို့ ကြိုးစားအားထုတ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မြန်မာအသင်းဟာ အာရှဖလားပြိုင်ပွဲကို ၁၉၆၈ က တစ်ကြိမ်ထဲသာ ပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ပြီး ဒီပြိုင်ပွဲမှာ ဒုတိယရခဲ့တဲ့ မှတ်တမ်းကောင်းကို ရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီပြိုင်ပွဲပြီးကတည်းက အာရှဖလားဆိုတာ မြန်မာအသင်းအတွက် အိပ်မက် မက်စရာသာ ရှိတော့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာအသင်းရဲ့ အာဆီယံပြိုင်ဘက်တွေဖြစ်တဲ့ ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ်၊ မလေးရှားနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားတို့ဟာ လာမယ့် အာရှဖလားပြိုင်ပွဲကို ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် လက်မှတ် ရရှိထားတာပါ။ 

သိပ်မကြာခင်မှာ ကမ္ဘောဒီးယားရဲ့ ကျော်တက်ခြင်းကိုပါ ခံရဖွယ်ရှိတဲ့ မြန်မာ့ဘောလုံးအနေနဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှု ကို ရာနှုန်းပြည့် မလုပ်ဘူးဆိုရင်တော့ မျှော်လင့်ချက်တွေက အလှမ်းဝေးနေဆဲ ဖြစ်နေဦးမှာပါ။

CNI Sport Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၉

ယူနိုက်တက်အသင်းကတော့ ၂၀၂၃-၂၄ ရာသီမှာ ဆုဖလားတွေ ရယူပြီး အောင်မြင်မှုတွေ ရယူနိုင်ဖို့ ပစ်မှတ်ထား နေပေမယ့် ရာသီအစမှာတင် အသင်းအတွက် အခက်အခဲ ဖြစ်စေနိုင်မယ့် အရာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။

မန်ချက်စတာကလပ်ဟာ တိုက်စစ်မှူး ဂရင်းဝုဒ်ရဲ့ အခြေအနေတွေကို ဖြေရှင်းပြီးသွားလို့ အေးဆေးဖြစ်တော့မယ် အချိန်ကျမှ နောက်ထပ် ဖြေရှင်းစရာတွေက ထပ်ပြီးရောက်ရှိလာခဲ့တာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ် ၄ ပွဲ ကစားပြီးချိန်မှာ ၂ ပွဲနိုင်၊ ၂ ပွဲရှုံးနဲ့ ရလဒ်တွေက မကောင်းခဲ့လို့ ဝေဖန်မှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဆန်ချိုကို တွေ့ရစဉ်

ဒီအချိန်မှာ တောင်ပံကစားသမားတွေဖြစ်တဲ့ ဆန်ချိုနဲ့ အန်တိုနီရဲ့ အခြေအနေတွေကို ဖြေရှင်းရဖို့ ရှိလာခဲ့တာပါ။

ဆန်ချိုကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ပွဲမှာ သူ့ကို လူစာရင်းကနေ ချန်လှပ်ခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်ရဲ့ ပြောဆိုမှုကို ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်မှာ ပြန်တုံ့ပြန်သွားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒတ်ချ်လူမျိုးနည်းပြဟာ ဆန်ချိုရဲ့ လေ့ကျင့်ရေးကွင်း စွမ်းဆောင်ရည်တွေကြောင့် ချန်လှပ်ခဲ့တာလို့ ပြောခဲ့တဲ့ အပေါ် ဆန်ချိုက သူဟာ လေ့ကျင့်ရေးကွင်းမှာ အကောင်းဆုံး ကြိုးစားခဲ့ပြီး လူတွေပြောတဲ့ အရာတိုင်းကို မယုံ ကြည်ကြပါနဲ့လို့ ပြောသွားခဲ့တာပါ။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ မနှစ်ကတည်းက ဆန်ချိုကို သူ့ရဲ့ အကောင်းဆုံး ခြေစွမ်းပြန်ရဖို့ စိတ်ရှည်ရှည်နဲ့ အချိန်တွေ ပေးခဲ့ပြီး တစ်ဦးထဲ လေ့ကျင့်မှုတွေ ပြုလုပ်စေခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆန်ချိုဟာ အခုအချိန်ထိ ပုံမှန်ခြေစွမ်းမျိုးကို မပြသနိုင်ခဲ့တာပါ။

အဲ့ဒါကြောင့်လည်း နည်းပြက ဆန်ချိုကို လူစာရင်းကနေ ချန်လှပ်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆန်ချိုကတော့ ဒီလို ပြန် တုံ့ပြန်ခဲ့တဲ့အတွက် ကစားသမားဟောင်းတွေရဲ့ ဝေဖန်မှုတွေခံခဲ့ရပြီး အသင်းဘက်က အရေးယူမှုတောင် ခံရနိုင် ဖွယ် ရှိနေပါတယ်။ 

အန်တိုနီကို တွေ့ရစဉ်

ဆန်ချို ဖြစ်ရပ်အပြီး ရက်အနည်းငယ်အကြာမှာ အန်တိုနီရဲ့ အဖြစ်အပျက်က ထပ်ပြီး ရောက်ရှိလာခဲ့တာပါ။

အန်တိုနီဟာ အိမ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှု ပြုလုပ်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး ရည်စားဟောင်းဖြစ်သူရဲ့ စွဲချက်တင်ခြင်းကို ခံထားရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အန်တိုနီဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အေဂျက်စ်ကနေ ရောက်ရှိလာပြီးကတည်းက ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ညာတောင်ပံမှာ ပုံမှန်ပွဲထွက်ခွင့် တစ်နေရာကို ရယူထားတဲ့သူ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်တိုနီရဲ့ ရည်းစားဟောင်းဖြစ်သူက ဘရာဇီးလ်ကစားသမားရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သူမရရှိခဲ့တဲ့ ဒဏ်ရာတွေကို ဘရာဇီးလ် သတင်းဌာနကနေ တစ်ဆင့် ဖော်ထုတ်ခဲ့တာပါ။ 

အဲ့ဒါကြောင့် အန်တိုနီဟာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး ဘရာဇီးလ်အသင်း လူစာရင်းကနေတောင် ချန်လှပ်ခံခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

အန်တိုနီကတော့ သူဟာ ရည်းစားဟောင်းဖြစ်သူကို ကိုယ်ထိလက်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့တာမျိုး မရှိဘူးလို့ ပြော ထားတာပါ။ 

ယူနိုက်တက် အသင်းကိုတွေ့ရစဉ်

အန်တိုနီရဲ့ အနေအထားဟာ ဂီတာဖေးအသင်းထံ အငှားချထားတဲ့ ဂရင်းဝုဒ်ရဲ့ ဖြစ်ရပ်နဲ့ ပုံစံချင်း သွားတူနေပြီး ယူနိုက်တက်အနေနဲ့ ဒီအခြေအနေတွေကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်မလဲဆိုတာကို အားလုံးက စောင့်ကြည့်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်တိုနီအနေနဲ့ ဂရင်းဝုဒ်လို ယူနိုက်တက်အသင်းမှာ ကစားခွင့်မရအောင် ကန့်ကွက်မှုတွေ ပြုလုပ်ခံရမယ်ဆိုရင် မန်ချက်စတာကလပ်အနေနဲ့ ရာသီအစမှတင် အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတော့မှာပါ။

ဒါပေမယ့် ယူနိုက်တက်အသင်းကတော့ ဆန်ချိုရော၊ အန်တိုနီကိုပါ ချန်ပီယံလိဂ် ပြိုင်ပွဲဝင်မယ့် အသင်းလူစာရင်း မှာ ထည့်သွင်းထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာပွဲစဉ်တွေ ယှဉ်ပြိုင်နေတဲ့အချိန်မှာ ဒီပြဿနာတွေကို ဦးစွာဖြေရှင်းဖို့ လိုနေတာဖြစ်ပြီး မကြာခင် ရက်သတ္တပတ်တွေ အတွင်းမှာ ပရီးမီးယားလိဂ်၊ ချန်ပီယံလိဂ်ပွဲစဉ်တွေ လာတော့မှာ ဖြစ်လို့ အသင်းလူ စာရင်း အင်အားကို အားကောင်းအောင် လုပ်ဖို့ လိုနေတာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်း ပရိသတ်တွေကတော့ ပိုင်ရှင် ဂလေဇာမိသားစုက အခုအချိန်ထိ အသင်းကို မရောင်းချလို့ စိတ်ပျက်နေတဲ့အချိန်မှာ ရာသီအစပိုင်းမှာတင် ပြဿနာတွေကို ဆက်တိုက် ကြားနေရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

မန်ချက်စတာကလပ်အနေနဲ့ ဒီပြဿနာတွေကို မဖြေရှင်းနိုင်ဘူးဆိုရင် အသင်းပရိသတ်တွေ မျှော်လင့်နေတဲ့ ဂန္ထဝင်နည်းပြကြီး ဆာအဲလက်စ် ဖာဂူဆန် လက်ထက်ကလို အောင်မြင်မှုမျိုး ပြန်ရဖို့ကတော့ အလှမ်းဝေးနေမယ် ဆိုတာ အသေအချာပါပဲ။

CNI Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၉

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၁၄ ရက် မွန်းလွဲပိုင်းက အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Dolnald Trump)၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အတွင်း စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ပြစ်မှုဆိုင်ရာ စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု ခံခဲ့ရသည်။

ထို့နောက် MSNBC သတင်းဌာန၏ အစီအစဉ်မှူး ရေချယ် မက်ဒိုး (Rachel Maddow)သည် အမေရိကန် နိုင်ငံခြား ရေးဝန်ကြီးဟောင်း ဟီလာရီ ကလင်တန် (Hillary Clinton) ကို ဖိတ်ခေါ်ပြီး ထရမ့်၏အမှုနှင့် ပြည်တွင်းရေး အခြေအနေများကို အင်တာဗျူး ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဂျော်ဂျီယာအမှုတွင် ထရမ့်သည် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲကို နှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြင့် အခြားလူ ၁၈ ဦးနှင့်အတူ စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည်။ မက်ဒိုး၏ ည ၉ နာရီ ထုတ်လွှင့်သည့် အင်တာဗျူး အစီအစဉ်သည် ကြည့်ရှုသူ ၃ ဒသမ ၉၃ သန်းနီးပါးအထိ ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။

ထိုအင်တာဗျူး အစီအစဉ်၏ ဗွီဒီယိုအပိုင်းတစ်ခုကို MSNBC ၏ လူမှုမီဒီယာများတွင် တင်ခဲ့သည်။ ထိုဗွီဒီယိုထဲတွင် ဟီလာရီကလင်တန်က ထရမ့်၏ နေရာကို ဆက်ခံသည့် လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်(Joe Biden)သည် “နိုင်ငံရေး ကဇာတ်ခုံ” ပေါ်တွင် ဖျော်ဖြေရေးသမားတစ်ဦး မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန် ပြည်သူများသည် လူမှုမီဒီယာများပေါ်မှ သတင်းများကိုသာ ဖတ်ရှုနေကြသဖြင့် နိုင်ငံတစ်ဝန်းတွင် ဘိုင်ဒန်၏ အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများမှာ လူထုအကြား ထင်သလောက် ပျံ့နှံ့ခဲ့ခြင်းမရှိကြောင်း ဟီလာရီက ပြော သည်။

နိုင်ငံ၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများနှင့် အခြားအရေးကြီး အကြောင်းအရာများကို ဆွေးနွေးရာမှာတော့ ပျင်းစရာ ကောင်းသည်ဟု ပြည်သူများက ရှုမြင်နေသဖြင့် မီဒီယာများသည် ထရမ့် သို့မဟုတ် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးမရှိသည့် အကြောင်းအရာများကို အလေးပေး ဖော်ပြလာကြပြီး ထိုသတင်းများကို ပြည်သူများက နှစ်သက်ကြသည်ဟု ဆို သည်။

ရေချယ်မက်ဒိုးနဲ့ ဟီလာရီကလင်တန်ကို တွေ့ရစဉ်

MSNBC သတင်းဌာနသည် ထရမ့်၏ စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုများနှင့် ပတ်သက်သည့် သတင်းများကို ဆက်တိုက် ထုတ်လွှင့် နေသဖြင့် ထိုသတင်းများကို ကြည့်ရှုသူ အရေအတွက် ပိုမိုများပြား လာခဲ့သည်။ 

MSNBC သတင်းရုပ်သံလိုင်းအား ကြည့်ရှုသူ အရေအတွက်သည် လူပြိန်းကြိုက် သတင်းများနှင့် ပေါ်ပင်သတင်း များကိုသာ တင်ဆက်လေ့ရှိသည့် Fox News သတင်းဌာနထက်ပင် ကျော်လွန်သွားခဲ့သည်။ 

"MSNBC ဟာ ထရမ့်ရဲ့ စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုတွေနဲ့အတူ ပရိသတ်အများကြီးကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်" ဟု Vanity Fair မဂ္ဂဇင်းက ဖော်ပြခဲ့သည်။ 

သြဂုတ် ၁၄ ရက်က ဂျော်ဂျီယာတွင် ထရမ့်၏ စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု သတင်းကို MSNBC က ည ၉ နာရီမှ မနက် ၃ နာရီ အတွင်း ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်အတွင်း ကြည့်ရှုသူ အရေအတွက်သည် Fox News နှင့် CNN သတင်းဌာန နှစ်ခုပေါင်း ကြည့်ရှုသူ အရေအတွက်ထက် ပိုမိုများပြားခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၂၄ ရက်က ထရမ့် ယာယီဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည့် ဖြစ်စဉ်တွင်လည်း MSNBC သည် မက်ဒိုး၊ ခရစ် ဟေးစ် (Chris Hayes) နှင့် အခြား နာမည်ကြီး အစီအစဉ် တင်ဆက်သူများနှင့်အတူ တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ 

အတ္တလန္တာမြို့သို့ ထရမ့်၏ လေယာဉ် ဆင်းသက်ချိန်မှစပြီး ဖူလ်တန်ကောင်တီ (Fulton County) အကျဉ်းထောင် သို့ သွားရောက်သည့် တစ်လျှောက်လုံး MSNBC က အသေးစိတ် ထုတ်လွှင့်တင်ပြခဲ့သည်။

MSNBC အပြင် အခြားလစ်ဘရယ် မီဒီယာများကလည်း ထရမ့်၏ အဆုံးမသတ်နိုင်သည့် နိုင်ငံရေး ပြဇာတ်ကို ဘက်ပေါင်းစုံမှ ထုတ်လွှင့်တင်ပြခဲ့ ကြသည်။ 

ထရမ့်နှင့် မတည့်သည့်် CNN သတင်းဌာနပင်လျင် ထရမ့်၏ အမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။

အမေရိကန်သမ္မတ ဘိုင်ဒန်ကို တွေ့ရစဉ်

ဧပြီလက ငွေကြေး အရှုပ်တော်ပုံဖြင့် စွဲချက် ၃၄ ခုကို ရင်ဆိုင်ရန် မန်ဟတ်တန် တရားရုံးသို့ ထရမ့် ရောက်ရှိခဲ့ချိန် တွင် New Republic မဂ္ဂဇင်းမှ စီနီယာအယ်ဒီတာ တစ်ဦးဖြစ်သူ အဲလက်စ် ရှက်ဖတ် (Alex Shephard) က "ထရန့်လောက် ဘယ်သူကမှ သတင်းဌာနတွေရဲ့ သတင်းထုတ်လွှင့်မှု အစီအစဉ်ကို ဖြည့်ဆည်း မပေးနိုင်ပါဘူး"ဟု မှတ်ချက်ပေးခဲ့သည်။

CNN သတင်းဌာနသည် ထရမ့်၏ အမှုနှင့်ပတ်သက်သည့် တရားခွင် ကြားနာစစ်ဆေးမှုများ အကြောင်းကို အဓိက ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။ ရှက်ဖတ်ကမူ ထရမ့်သည် သမ္မတတစ်ဦးအဖြစ် အမြင့်ဆုံး အနေအထားတွင် ရှိမနေသည့်တိုင် လက်ရှိအချိန်ထိ ထရမ့်၏ လှုပ်ရှားမှုများသည် လူထုအကြားတွင် ရေပန်းစားနေဆဲဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ထရမ့်၏ ဟာသလုပ်ရပ်များသည် သတင်းတန်ဖိုးမရှိဟု ယူဆနိုင်သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ အမေရိကန်သမိုင်း တစ်လျှောက်တွင် သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ချိန်မှာရော သမ္မတရာထူးမှ ထွက်ခွာပြီးချိန်မှာပါ စွပ်စွဲ ပြစ်တင်ခံရသည့် ပထမဆုံး သမ္မတဖြစ်သည့် ထရမ့်အကြောင်းကို သတင်းထုတ်လွှင့်ခြင်းသည် ယုတ္တိရှိသည်ဟု လည်း ယူဆနိုင်သည်။

သို့သော် ထရမ့်အကြောင်းကို အလွန်အကျူး အသားပေး ဖော်ပြနေမှုသည် အမေရိကန်မီဒီယာများ၏ ပုံစံသစ် တစ်ခုကဲ့သို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အမေရိကန်တွင် အခြား ဆိုးရွားသည့် သတင်းများ၊ အကြောင်းအရာများစွာ ရှိနေသော်လည်း ထရမ့်၏ သတင်းများကသာ ပိုမိုဖုံးလွှမ်းနေသည်။

အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို တွေ့ရစဉ်

ဟီလာရီကလင်တန်၏ စကားလုံးကို ယူသုံးရမည်ဆိုပါက ဘိုင်ဒန်သည် “နိုင်ငံရေး ကဇာတ်ခုံ” ပေါ်တွင် ထရမ့်လောက် လူကြိုက်များခြင်း မရှိပေ။ 

သို့သော် ဘိုင်ဒန်သည် နိုင်ငံရေးပြဿနာများမှအစ ကပ်ရောဂါ ကာလအတွင်း အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ ဖြစ်ခဲ့သူများအတွက် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပေးရန် ဘတ်ဂျက်ကို စစ်အသုံးစရိတ်များထဲမှ ထုတ်ယူသုံးစွဲမှုများအထိ ကိစ္စရပ် တိုင်းကို ကောင်းမွန်စွာ စီမံခန့်ခွဲနိုင်ခဲ့သည်။ 

စင်စစ်တွင် လစ်ဘရယ်မီဒီယာများသည် ထရမ့်ကို ခုတုံးလုပ်ပြီး ၎င်းတို့၏ သတင်းလိုင်းများကို လူကြိုက်များ စေရန် ဖန်တီးတင်ဆက် နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ 

Fox News သတင်းဌာနကလည်း ထရမ့်ဘက်မှ ကာကွယ်ပေးသည့် သတင်းများ၊ ထရမ့်ကို ထောက်ခံသည့် သတင်းများကို ဆက်လက် တင်ပြနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ဖူလ်တန်ကောင်တီတွင် ယာယီဖမ်းဆီးခံခဲ့ရစဉ်က ထရမ့်ကို ရိုက်ကူးထားသည့် ရဲမှတ်တမ်း ဓာတ်ပုံနှင့်ပတ်သက် ပြီး Fox News က အပြုသဘောဆောင်သည့်ဘက်မှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထို ရဲမှတ်တမ်းဓာတ်ပုံသည့်် ထရမ့်၏ လူသိများထင်ရှားမှုကို ပိုမိုမြင့်တက်စေလိမ့်မည်ဟု Fox News က ဖော်ပြခဲ့ ပြီး လက်တွေ့တွင်လည်း ထိုဓာတ်ပုံကြောင့် ထရမ့်၏ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးအဖွဲ့သည် ရန်ပုံငွေ သန်းနှင့်ချီ ရှာဖွေ နိုင်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် လစ်ဘရယ် အမေရိကန်မီဒီယာများပေါ်တွင် ထရမ့်၏ သတင်းများနှင့် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများကသာ ဆက်လက် လွှမ်းမိုးထားဖွယ် ရှိနေသည်။

Source: Al Jazeera

CNI Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၄

ယခင်တစ်ပတ်က နန်စောအင်ပါယာနှင့် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ ဖြစ်လာမည့် တိုင်း-တရုတ် ဘာသာစကားပြော သည့် ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတို့ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ ဆက်ဆံမှုသည် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထူထောင်ရာက စတင် ကြောင်း၊ ခုနှစ်အားဖြင့် အေဒီ ၇၂၂ ခုတွင် မိုင်းမောနိုင်ငံ၏ တဆင့်ခံမှုဖြင့် စတင်ထိတွေ့ကြောင်း၊ သို့သော် အေဒီ ၇၅၄ ခုတွင် မိုးကောင်းသည် နန်စောနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်ဆံသည့် အုပ်ချုပ်‌ရေးစနစ်ကို ပြောင်းခဲ့မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖြင့် သုံးသပ်တင်ပြခဲ့ပါသည်။ 

ယခုတစ်ပတ်တွင်မူ  မိုင်းမောနိုင်ငံမှ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံသို့  မင်းဆက် မပြတ်စေရန် အတွက် “ခမ်း- ရွှေအိမ် တော်”မျိုးရိုးကို ဆက်လက်စေလွှတ်၍ အုပ်ချုပ်စေခဲ့ပုံနှင့်  မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံတွင် မင်းရိုး အပြောင်း အလဲ ဖြစ်ခဲ့ပြီး “ဆေ-ကျားအိမ်တော်”မျိုးရိုးက ဆက်လက်အုပ်ချုပ်ပုံတို့ကို သုံးသပ်တင်ပြသွားပါမည်။ 

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို “အုန်းဘောင်မင်းဆက် ရာဇဝင်”နှင့် ဆက်စပ် လေ့လာရာတွင် မိုင်းမောနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သည့် မင်းဖြစ်သူ ခွန်လူးသည်  ဒုတိယသားတော်ဖြစ်သူ ခွန်ခမ်းထွန်းကို မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံအား အုပ်ချုပ်ရန် ခန့်ထားကြောင်း ဖော်ပြထားပါသည်။

ဤဖော်ပြချက်နှင့် ပတ်သက်၍ အရှင်သုခမိန္ဒ၏ “ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများ”ကျမ်းနှင့် တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးရာတွင် မိုင်းမောမင်းခွန်လူးသည် မိုင်းမောနယ်ဖြစ်လာမည့် ရွှေလီ မြစ်ဝှမ်းရှိ တိန်းခေါ်နယ်ကို အုပ်ချုပ်သည့်မင်းဖြစ်သူ ခွန်တောင်းခမ်း(အေဒီ ၇၆၄-၈၃၅)၏ သားတော်ဖြစ်ပြီး အေဒီ ၈၃၅ ခုတွင် မိုင်းမောနိုင်ငံ၌ မင်းဖြစ်လာသူ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရသည်။ 

ထို့အပြင် နန်စောအင်ပါယာ၏ မင်းဖြစ်သူ ခွန်ဖုန်းယုသည် လက်အောက်ခံဖြစ်သော မိုင်းမောမင်းခွန်လူး ၏ သားတော်ဖြစ်သူ ခွန်လူးလုံကို အေဒီ ၈၄၂ တွင် ဆစ်ဆောင်ပန္နားနယ်အား အုပ်ချုပ်ရန် ခန့်အပ်ကြောင်း တွေ့ရ သည်။ 

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ဆက်လက်အုပ်ချုပ်ရန် ခွန်ခမ်းထွန်းအား စေလွှတ်သည့် ခုနှစ်ကိုမူ “အုန်းဘောင် မင်းဆက်ရာဇဝင်”နှင့် “ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓလေ့ထုံးစံများ”ကျမ်းတို့တွင် မတွေ့ရ ပါ။ သို့သော်  နန်စော အင်ပါယာသည် မိုင်းမောမင်းခွန်လူး လက်ထက် အေဒီ ၈၃၅-၉၃၂ ခု ကာလအတွင်းမှာပင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ဆက်လက် အုပ်ချုပ်ရန် ခန့်အပ်သည်ဟု သုံးသပ်ရပေသည်။ 

ဤတွင် အေဒီ ၇၂၂ တွင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို စတင်ထူထောင်ခဲ့သည့် မိုင်းမောနိုင်ငံမှလာသော ပထမ မိုးကောင်းမင်းရိုးသည် အေဒီ ၈၃၂-၉၃၂ ခုတွင် မင်းဆက်ပြတ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆနိုင်ပါသည်။ 

သို့ဖြစ်၍ ပထမ မိုးကောင်း မင်းရိုးသည် မိုင်းမောနိုင်ငံကလာသည့် မင်းရိုးဖြစ်သဖြင့် နန်စောအင်ပါယာသည် မိုင်းမောမင်းရိုးကိုပင် ဆက်လက် ပို့ဆောင် အုပ်ချုပ်စေသည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

ရှမ်းမင်းရိုးတို့သည် မိမိတို့စိုးမိုးအုပ်ချုပ်ရာ နယ်မြေဒေသတွင် မင်းဆက်ပြတ်လျှင် မင်းရိုးတူသည့် မြို့ပြ နိုင်ငံက လာရောက် အုပ်ချုပ်ပေးသည့်စနစ် ရှိခဲ့သည်ကို မိုးမိတ်-မိုးနဲ သမိုင်း၊ မိုးမိတ်-ညောင်ရွှေသမိုင်းနှင့် မိုး ကောင်း- မိုးပင်းသမိုင်းကပင် သက်သေခံနေရာ မိုးကောင်းတွင် မိုင်းမော မင်းရိုး မပြတ်စေရန် မိုင်းမောနိုင်ငံက မင်းရိုးပေးပို့ခြင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် သုံးသပ်ချက်မှာ ယုတ္တိရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။ 

ထို့ကြောင့် “အုန်းဘောင်မင်းဆက်ရာဇဝင်”အရ တွေ့ရှိရသည့် မိုးကောင်းမင်းရိုးသည် နန်စော အင်ပါယာ ၏ လက်အောက်ခံနိုင်ငံဖြစ်သော မိုင်းမောနိုင်ငံမှ ဒုတိယအကြိမ် လာရောက်သည့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ ဒုတိယ မင်းရိုးဖြစ်သည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

ထို့အပြင် လာရောက် အုပ်ချုပ်သည့် မင်းဖြစ်သော ခွန်ခမ်းထွန်း၏ ဘွဲ့မည်ပါ “ခမ်း”ဝေါဟာရသည် ရွှေကို ရည်ညွှန်းသဖြင့် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမင်းရိုးသည် “ခမ်း- ရွှေအိမ်တော် မိသားစုမျိုးရိုး”က လာသည်ဟူ ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

 မိုးကောင်းမြို့အ၀င်ကိုတွေ့ရစဉ်

ထပ်မံ၍ လေ့လာရသည်မှာ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ တတိယမင်းရိုးဖြစ်သော ဆေကော်ဖမင်း၏ အကြောင်း ဖြစ်ပါသည်။ ထိုမင်းသည် တာလီအင်ပါယာကို အုပ်ချုပ်သည့်မင်း၏ အကူအညီဖြင့် မိုးကောင်းမြို့ပြ နိုင်ငံကို ထပ်မံထူထောင် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်ဟု မိုးကောင်း သမိုင်းမှတ်တမ်းက ဆိုပါသည်။ 

သို့သော် ထိုမင်းရိုး အကြောင်းသည် နှုတ်ပြောသမိုင်း ဆန်နေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ထို့အပြင် နှုတ်ပြောသမိုင်း ဖြစ်စေကာမူ ထင်ရှားသည့် လူပုဂ္ဂိုလ် အမည်များနှင့် ဆက်စပ်သည့် မြို့ပြနိုင်ငံအမည်များ ပါဝင်နေသည်ကိုလည်း တွေ့ရပြန်သည်။ 

အဓိကအားဖြင့် ကျားဖြူမင်းနှင့် တာလီမြို့တော်ရှိ တာလီအင်းကြီးကတဆင့် ရောက်ရှိလာသည့် ဝိဒေဟရာဇ် တိုင်းပြည့်ရှင် ဥတည်ဘွားမင်း၏ သမီးတော်စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှတို့၏ ဆက်စပ်မှုမှာ ထင်ရှားနေပေသည်။ 

ဝိဒေဟရာဇ်တိုင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သမိုင်းသုတေသနပညာရှင် ဦးရည်စိန်က “စိန့်တိုင်း(စိန့်ပြည်)၊ ဂန္ဓာလ ရာဇ်တိုင်း၊ ဥတည်ဘွား၊ တရုတ် တရက်ဟူသော အမည်များ၏ ဇစ်မြစ်”ဆောင်းပါးတွင်- “ဝိဒေဟတိုင်း၏ မြို့တော်သည် မိတ္ထီလာပြည် ဖြစ်သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။ ဤကား ယူနန်မြို့တော်ခွန်မင်း K’un Mingကို ရည်ညွှန်းသည်” ဟူ၍ ဖော်ပြထားပါသည်။ 

ဦးရည်စိန်သည် ဥတည်ဘွားဟူသော အမည်နှင့် ပတ်သက်၍လည်း နန်စောအင်ပါယာ၏ မင်းဖြစ်သူ- “ယီမိုရွန် သည် ခရစ်နှစ် ၇၇၉ ခုနှစ်တွင် တက်လာသည့်အခါ တိဘက်တို့နှင့် ဆက်လက် ပူးပေါင်းသဖြင့် တိဘက်တို့က ယီမိုရွန်အား ဥဒယရာဇာဟူသောဘွဲ့ကို ပေးနှင်းသည်။ တရုတ်တို့က ဤဘွဲ့အမည်ကို နေထွက်ဘုရင်ဟု အဓိပ္ပာယ် ပြန်သည်။ ဤဘွဲ့အမည်သည် နောင်အခါ မြန်မာတို့သိသော ဥဒည်ဖွား(ဥတည်ဘွား)နှင့် ဆက်နွယ်မှု ရှိသည်” ဟူ၍ ရှင်းလင်းထားပါသည်။ 

ထို့အပြင် အရှင်သုခမိန္ဒ၏ “ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့် ဓ‌လေ့ ထုံးစံများ”ကျမ်းတွင်လည်း  ဥတည်ဘွားမင်းသည် နန်စောနိုင်ငံ၏ Mong မင်းဆက်ပျက်အပြီး ထပ်မံပေါ်ပေါက်လာသည့် တာလီနိုင်ငံ၏ တွမ့် (Twan)မင်းဆက်မှ မင်းတစ်ပါးဖြစ်သည်ဟု ‌ဖော်ပြထားပါသည်။

ဤဖော်ပြချက်များအရ တာလီမင်းတို့သည် နန်စောမင်းတို့ ခံယူသော ဥတည်ဘွား(ဥဒယရာဇာ)ဘွဲ့ကို ဆက်လက် ခံယူကြခြင်းနှင့် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှ မင်းသမီးသည် ယူနန်နယ်ကို အုပ်ချုပ်လျက်ရှိသည့် တာလီ မင်းတစ်ပါး၏ သမီးတော်ဖြစ်ခြင်းမှာ ထင်ရှားလာပေသည်။ 

ဤနှုတ်ပြောသမိုင်းကို ပို၍ခိုင်မာစေသည့် အချက်မှာ မိုးကောင်းသမိုင်း မှတ်တမ်းပါ ဥတည်ဘွားမင်း၏ မျက်မမြင် သမီးတော် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှသည် တာလီအင်းကတဆင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်းသို့ ရောက်သည်ဟူသော ဖော်ပြချက်ပင် ဖြစ်ပါသည်။ 

ထိုတာလီအင်း၏ တည်နေရာကို လေ့လာရာတွင် တာလီနိုင်ငံ၏မြို့တော်၌ တည်ရှိသည့် အင်းကြီးဖြစ် သည်ကို Maha Sila Viravong ၏ “HISTORY OF LAO”သမိုင်း မှတ်တမ်းတွင် အထင်အရှား တွေ့ရှိရသည်။ 

သို့ဖြစ်၍ ထိုထင်ရှားခိုင်မာသည့် မှတ်တမ်း အချက်အလက်များသည် မိုးကောင်းသမိုင်း မှတ်တမ်းတွင် ပါဝင်နေသည့်အတွက် မိုးကောင်းသမိုင်း မှတ်တမ်းသည် နှုတ်ပြောသမိုင်းဖြစ်စေကာမူ လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ အချက်အလက်များမှာ ကိုက်ညီနေသည်ဟု သုံးသပ်ပါသည်။

ထို့အပြင် မိုးကောင်းသမိုင်း မှတ်တမ်းသည် နှုတ်ပြောသမိုင်း ဖြစ်စေကာမူ အချက်အလက် ခိုင်မာသည့် အတွက် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတို့၏ သမိုင်းကို လေ့လာရာတွင် ချန်ထား၍မရသော မှတ်တမ်းဖြစ်သည်ဟု မြင်မိ သည်။

ထို့နောက် မိုးကောင်းသမိုင်း မှတ်တမ်းတွင် ဒဏ္ဍာရီဆန်သည့် အပိုင်းဖြစ်သော ကျားဖြူမင်းကို တိရိစ္ဆာန် ဟု မမြင်ဘဲ ရဲစွမ်းသတ္တိရှိသည့် ဂုဏ်ပုဒ်ကို ကျားဘွဲ့နှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြည့်ပါက ကျားဖြူမင်းသည် ဟိန်းဆေ-Hein Hsao- ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုးက ဆင်းသက်လာသည့် မင်းရိုးဟူသည့် ပုံစံပေါ်လာမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး၏ တည်ရှိနေမှုကို ခိုင်မာသည့် စစ်တမ်းများတွင် လေ့လာသည့်အခါ သောင်သွပ် စစ်တမ်းအရ ခရစ်တော်မ‌ပေါ်မီ ကာလကပင် လက်ရှိ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများ နေထိုင်ရာဒေသတွင် မင်းအဖြစ် အုပ်ချုပ်နေခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ 

သို့ဖြစ်၍ တာလီမင်း၏ သမီးတော်ဖြစ်သူ စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှနှင့် လက်ဆက်သော ကျားဖြူမင်းသည် ကျားသတ္တဝါမဟုတ်ဘဲ ကျားဘွဲ့အမည် ခံယူထားသည့် ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုးက ဆင်းသက်လာသော မင်းတစ်ပါး ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။

ကျားဖြူမင်းနှင့် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှတို့ တွေ့ဆုံသည့်နေရာမှာ ခန္တီးဆရာတော် ဘဒ္ဒန္တသုဇနပြုစုသော “ဗျဂ္ဃနဂရ(ခေါ်) ဝန်းသိုရာဇဝင်သစ်”အရ တကောင်းမြို့အောက်၊ စမ္ပာယ်နဂိုရ်အထက်ရှိ အနောက်ဘက် မြစ်ကမ်း ဟု ဆိုထားရာ ကျားဖြူမင်းသည် ဧရာဝတီမြစ်ဝှမ်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုပါ အုပ်ချုပ်နေသည့် မင်းတစ်ပါး ဖြစ်သည် ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသေးသည်။ 

ရှမ်းနီလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားကြစဉ်

ထို့အပြင် ခမည်းတော် ကျားဖြူမင်းသည် ကျားအိမ်တော်ရှင် မျိုးရိုးဖြစ်၍သာ သားတော်များဖြစ်သော မိုးကောင်းမင်း၊ မိုးညှင်းမင်း၊ မိုးမိတ်မင်းနှင့် ဝန်းသိုမင်းတို့၏ အမည်များသည် “ဟိန်းဆေ-Hein Hsao- ကျား အိမ်တော်မျိုးရိုး”တို့၏ ထုံးစံအတိုင်း ဆေ-Hso များနှင့် အစပြုထားသည့် ဆေကော်ဖ၊ ဆေကျန်ဖှ၊ ဆေငံဖ၊ ဆေဟွမ်ဖဟူသော ဘွဲ့မည်များ ဆက်ခံသည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ 

ထိုမိုးကောင်းသမိုင်းမှတ်အရ သမီးတော် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှသည် ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုးဖြစ်သော ကျား ဖြူမင်းနှင့် လက်ဆက်နိုင်ခဲ့၍သာ မွေးဖွားလာသည့် မြေးတော်များကို ဘိုးတော်ဖြစ်သည့် တာလီမင်းက အုပ်ချုပ် ရေး နယ်မြေများကို ခွဲဝေပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

သမီးတော်၏ မျက်စိအလင်း မရရှာသည်ကိုပင် ရှက်ရွံ့သဖြင့် စွန့်ပယ်စေခဲ့သော တာလီမင်းသည် သမီးတော်နှင့် ကျားသတ္တဝါ၏ လက်ဆက်မှုကို အသိအမှတ်ပြုမည် မဟုတ်သကဲ့သို့ ကျားသတ္တဝါနှင့် ရလာသော မြေးများကိုလည်း နယ်မြေများ ခွဲဝေပေးစရာ အကြောင်းမရှိနိုင်ပါ။

ထို့အတူ လူသားနှင့် တိရိစ္ဆာန်တို့၏ ပေါင်းဖက်မှုသည် သိပ္ပံသဘောအရ သားသမီး မွေးဖွားနိုင်သည့် သဘာဝ မရှိပါသဖြင့် ဤဒဏ္ဍာရီ ဆန်နေသည့်အပိုင်းကို ယုတ္တိကျနစွာ လေ့လာသုံးသပ်မှသာ ခိုင်မာသည့် သမိုင်းမှတ်တမ်းကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပေသည်။ 

J.George Scott ၏ “GAZETTEER OF UPPER BURAM AND THE SHAN STATE, PART-I, VOL-I”နှင့် Pu Loi Hom Hom and Pu Loi Tun တို့၏ “THE FOUNDING OF MONG KAWNG”ဆောင်းပါးတွင် ကျားဖြူမင်း နှင့် စဝ်နန်းလှ(ဝါ)စောလှတို့၏ သားတော်ဖြစ်သော ဆေကော်ဖမင်းသည် တာလီအင်ပါယာ၏ အဓိကကူညီမှုဖြင့် အေဒီ ၉၃၈ ခုတွင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထပ်မံတည်ထောင်အုပ်ချုပ်ကြောင်း ဖော်ပြကြပါသည်။

ဤသို့ဆိုလျှင် မိုးကောင်း မြို့ပြနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သော  ဒုတိယမင်းရိုးဖြစ်သည့် ခမ်း-ရွှေအိမ်တော်မျိုးရိုး သည် အေဒီ ၉၃၈ ခု မတိုင်မီကာလတွင် မင်းဆက်ပြတ်ခဲ့ပြီး မြို့ပြနိုင်ငံလည်း ပျက်စီးခဲ့ဟန်တူသည်။ 

မည်သည့်ဖြစ်ရပ်များကြောင့် ပျက်စီးခဲ့ရသည်ကို မသိနိုင်သော်လည်း အေဒီ ၉၃၈ ခုတွင် “ဆေ-ကျား အိမ်တော်မျိုးရိုး”က မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ထပ်မံထူထောင်ကာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်မှာ အခိုင်အမာ တွေ့ရှိရပေ သည်။ 

ထို့ကြောင့် ဒုတိယမိုးကောင်း မြို့ပြနိုင်ငံကို ထပ်မံထူထောင်သည့် မင်းရိုးမှာ “ဟိန်းဆေ-Hein Hsao- ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး”ဖြစ်သည်ဟူ၍ပါ သုံးသပ်နိုင်ပေသည်။ 

ဇမ္ဗူ့ဒီပ ဦးဆောင်းကျမ်းနှင့် မိုးမိတ် ရာဇဝင်တော်သစ်ကျမ်းပါ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်သည့် မှတ်တမ်းကလည်း မိုးကောင်းနှုတ်ပြောသမိုင်းပါ မှတ်တမ်းနှင့် တွဲဖက်လေ့လာ၍ ရသည်ကို တွေ့ရသည်။ 

အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဇမ္ဗူ့ဒီပ ဦးဆောင်းကျမ်း၊ မိုးမိတ်ရာဇဝင်တော်သစ်ကျမ်းတို့တွင် ဖော်ပြထားသည့် ကျိုင်းဟုံရွှေနန်းရှင်၏ သားတော်ဖြစ်သော မိုးကောင်းမင်း ဆေဟိုင်းဖသည်ပင် “ဟိန်းဆေ-Hein Hsao- ကျား အိမ်တော် မျိုးရိုး”ဖြစ်နေသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ 

ခုနှစ်အားဖြင့် တွက်ဆကြည့်လျှင်လည်း ဒုတိယမိုင်းကောင်း မြို့ပြနိုင်ငံသည် အေဒီ ၉၃၈ ခုတွင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကျိုင်းဟုံရွှေနန်းရှင်က သားတော်ဆေဟိုင်းဖအား မိုးကောင်းကို သွားရောက်အုပ်ချုပ်ရန် စီမံချိန်သည် အေဒီ ၉၉၁ ခုဖြစ်ရာ ကြားကာလအားဖြင့် (၅၃)နှစ်သာ ကွာဟနေပေသည်။ 

ထို့အပြင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ဆေဟိုင်းဖ မအုပ်ချုပ်မီ ဦးစွာအုပ်ချုပ်နေသည့်မင်းမှာ ဇမ္ဗူ့ဒီပ ဦးဆောင်းကျမ်း အရ “သိုဟိုခင်-ဆေဟိုခဲန့်”ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိရသဖြင့် ဆေကော်ဖ မင်းလက်ထက်က စတင်ခဲ့သော “ဟိန်းဆေ -Hein Hsao - ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး”သည် (၅၃)နှစ်ကြာသည်အထိ မင်းရိုးမပြတ်ခဲ့ကြောင်း သုံးသပ်နိုင်ပေသည်။ 

ထိုသို့ “ဟိန်းဆေ - Hein Hsao- ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး”ချင်း တူညီသောကြောင့်သာ မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို အုပ် ချုပ်ရန် ကျိုင်းဟုံရွှေနန်းရှင်၏ သားတော် ဆေဟိုင်းဖက သွားရောက် အုပ်ချုပ်ရခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ ရှမ်းအုပ်ချုပ်မှု ဓလေ့ ထုံးတမ်း ရှုထောင့်ကပါ သုံးသပ်နိုင်သည့်အပြင် တာလီမင်းတို့၏ သဘောတူညီချက်(သို့မဟုတ်) ခွင့်ပြုချက် ကလည်း ထိုသို့အုပ်ချုပ်နိုင်ရန်အတွက် အရေးပါသည်ဟု သုံးသပ်ပါသည်။ 

ထို့အပြင် ဒုတိယမိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမင်းရိုးသည် ကျိုင်းဟုံကလာသည့် ဆေ-ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး ဖြစ်သည်ဟူ၍ပါ အခိုင်အမာ သုံးသပ်နိုင်ပေသည်။

ခြုံငုံသုံးသပ်ရလျှင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံသည် နန်စော အင်ပါယာခေတ်တွင် ပထမအကြိမ် ထူထောင်ခဲ့ပြီး မင်းဆက်အားဖြင့် နှစ်ဆက်ရှိခဲ့ပါသည်။

ပထမမင်းဆက်၏ မင်းရိုးအမည်ကို မသိရသော်လည်း ဒုတိယမင်းရိုးအမည်မှာ ခမ်း-ရွှေအိမ်တော်ရှင်မျိုးရိုး ဖြစ်ပါသည်။ 

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို ဒုတိယအကြိမ် ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်းသည် တာလီအင်ပါယာ လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပါ သည်။ တာလီအင်ပါယာ၏ အကူအညီဖြင့် ထူထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး “ဆေ-ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး”က ပထမ မင်းရိုး အဖြစ် စတင်အုပ်ချုပ်ခဲ့ပါသည်။

 ရှမ်းနီလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားကြစဉ်

ဒုတိယမိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမင်းရိုးကလည်း “ဆေ-ကျားအိမ်တော်မျိုးရိုး”ပင်ဖြစ်၍ ကျိုင်းဟုံမြို့ပြ နိုင်ငံက လာရောက်သည့် မင်းရိုးဖြစ်ပါသည်။ 

မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သွားသည့် မင်းရိုးတို့သည် ရှမ်းဓလေ့ထုံးစံအတိုင်း မင်းရိုးတူညီမှုကို အဓိက ထားပြီး မင်းဆက်ပြတ်လျှင်ပင် မင်းရိုးတူသည့် မြို့ပြနိုင်ငံက လာရောက်အုပ်ချုပ်သည်ကို တွေ့နိုင်ပါသည်။

ဤသည်ကို ကြည့်လျှင် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားများနှင့် အခြားသော ရှမ်းမျိုးနွယ်စုတို့သည် သမိုင်းကြောင်းအရ ဆက် စပ်နေရုံသာမက အုပ်ချုပ်မှု ဓလေ့ထုံးတမ်းတို့မှာလည်း တူညီကြသည်ကို တွေ့ရှိနိုင်ပေသည်။ 

လာမည့် တစ်ပတ်တွင် မိုးကောင်းမြို့ပြနိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုနယ်မြေ ကျယ်ပြန့်လာမှုနှင့် ထိုသို့ ကျယ်ပြန့်လာစေ သည့် အခြေခံ အကြောင်းရင်းမြစ်များကို လေ့လာသုံးသပ်တင်ပြသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။

ကျမ်းကိုး-

၁။ ခေမိန္ဒ၊ ဦး(အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ)။ မိုးမိတ်ရာဇဝင်တော်သစ်။ ၁၉၄၈။ ပဒေသရာဇ်ပုံနှိပ်တိုက်။ တောင်ကြီးမြို့။ 

၂။ ဂျေအက်စ်ဖာနီဗဲလ်၊ ‌ဒေါက်တာ(သတိုးသီရိသုဓမ္မ)နှင့် ‌ဒေါက်တာဖေမောင်တင်။ ဇမ္ဗူ့ဒီပဦးဆောင်းကျမ်း။ ၁၉၆၀။ စာပေဗိမာန်ပုံနှိပ်တိုက်။ ရန်ကုန်။ 

၃။ မှူး၊ ဦး(တောင်ပိုင်မြို့ဝန်)။ အုန်းဘောင်မင်းဆက်ရာဇဝင်တော်။ www.Shanyoma.org. 

၄။ ရည်စိန်၊ ဦး။ စိန့်တိုင်း(စိန့်ပြည်)၊ ဂန္ဓာလ ရာဇ်တိုင်း၊ ဥတည်ဘွား၊ တရုတ် တရက်ဟူသော အမည်များ၏ ဇစ်မြစ်။ www.Shanyoma.org. 

၅။ သုခမိန္ဒ၊ အရှင်(တန့်ယန်း)။ ရှမ်းတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုနှင့်ဓ‌လေ့ထုံးစံများ။ ၂၀၁၃။ သာသ နာတော် ထွန်းကာပြန့်ပွားရေးဦးစီးဌာန။ ရန်ကုန်။

၆။ သုဇန၊ ဘဒ္ဒန္တ(ခန္တီးဆရာတော်)။ ဗျဂ္ဃနဂရ(ခေါ်) ဝန်းသိုရာဇဝင်သစ်။ ၁၉၉၇။ ကမ္ဘာလုံးစာပေ။ ရန်ကုန်။ 

7. Maha Sila Viravong, HISTORY OF LAO, U. S. Joint Publications Research Service by Paragon Book Reprint Corp., 1959.

6. Pu Loi Hom Hom and Pu Loi Tun, THE FOUNDING OF MONG KAWNG, www.Shanyoma.org.

7. Scott.J.George, GAZETTEER OF UPPER BURAM AND THE SHAN STATE, PART-I, VOL-I, Superintendent, Government Printing Press, 1900. 

ဆက်စပ်လေ့လာသည့် မှတ်တမ်းများ-

၁။ ခင်သိန်း၊ ‌ဒေါ်(ပါမောက္ခ၊ မြန်မာစာဌာန)။ ကချင်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့နယ်အမည်များ လေ့လာချက်။ မြစ်ကြီးနားတက္ကသိုလ်။ www.Shanyoma.org.

၂။ ပါတောင်ဆရာတော်၏ ပုရပိုက်မှတ်တမ်း။

3. G.E.HARVEY, HISTORY OF BURMA; From the Earliest Time to 10 March 1824, The Beginning of the English Conquest, FRANK CASS & CO. LTD, 1967.

4. Sai Aung Tun, History of The Shan State: From Its Origins To 1962, Silkworm Books, Illustrated edition, January7,2009.

5.  Sai Kham Mong, Selected Writings of Sai Kham Mong, Volume-1, Tri Awards Co., Ltd, 2023. 

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂

အာဏာရှင်အစိုးရဟူ၍ တံဆိပ်မကပ်ဘဲ ပြောရမည်ဆိုပါက ဝန်ကြီးချုပ် ဆရီသာ သာဗီဆင် (Srettha Thavisin) ဦးဆောင်သည့် ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့သစ်၏ သံတမန်ရေးရာ ရပ်တည်ချက်သည် ပိုမိုအားမာန်ပြည့်ဝပြီး ရှိရင်းစွဲ တိုးတက်မှုများနှင့် အောင်မြင်မှုများအပေါ်တွင် အခြေခံတည်ဆောက်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

အစိုးရအဖွဲ့၏ မူဝါဒများကို တရားဝင်ကြေညာချက် မထုတ်ပြန်ရသေးသည့်တိုင် ဖြူးထိုင်းပါတီ ဦးဆောင်သည့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အစီအစဉ်များ၏ အဓိက အချက်များထဲမှ အချို့ကိုသိရှိရန် မခက်ခဲလှပေ။

အစိုးရအဖွဲ့သစ်၏ ဦးစားပေးလုပ်ဆောင်မည့် အဓိကအချက် ၄ ချက်ရှိသည်။

၀န်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုအချက် ၄ ချက်မှာ အင်အားကြီး နိုင်ငံများနှင့်အတူ မဟာဗျူဟာမြောက် လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ အာဆီယံကို ရှုထောင့်ပေါင်းစုံမှ လုပ်ပိုင်ခွင့်ပေးခြင်း၊ ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများကို ထောက်ခံအားပေးခြင်းနှင့် စည်းမျဉ်းအခြေပြု ဒေသတွင်း အခင်းအကျင်းကို စိတ်ချသေချာစေခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။

ထိုအချက် ၄ ချက်သည် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ပထဝီစီးပွားရေး၊ ပထဝီမဟာဗျူဟာနှင့် ပထဝီနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အရေးကြီးသည့် အခြေအနေများတွင် ညင်သာသည့် အပြောင်းအလဲများနှင့် လျင်မြန်သည့် အပြောင်းအလဲများကို တုံ့ပြန်ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်း ရှိစေမည်ဖြစ်သည်။

ဖြူးထိုင်းပါတီမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးကမူ အစိုးရအဖွဲ့သစ်သည် နှစ်မျိုးစပ် သံတမန်ပရိယာယ်ကို ကျင့်သုံးသွားမည် ဟု ဆိုသည်။ 

ဆရီသာ၏ အစိုးရသည် အာဏာရှင်-ဒီမိုကရေစီ သဘောထားကွဲလွဲမှု အခြေအနေအတွင်းသို့ ကိုယ်ပိုင် အယူအဆ တစ်ခုနှင့်အတူ ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ 

ထိုင်းအလံကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် အစိုးရသစ်သည် လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်တစ်စုနီးပါးက ပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် မူဝါဒများကို ပိုမို မြှင့်တင်ပြီး အာဏာတည်ဆောက်ခွင့် ရမည်ဖြစ်သည်။

မကြာမီ ထွက်ခွာတော့မည့် ပရာယွတ် ချန်အိုချာ (Prayut Chan-o-cha) ၏ အစိုးရသည် ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံ့ပုံရိပ်နှင့် စီးပွားရေးလုံခြုံမှုကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ကို ဝန်ခံရမည်ဖြစ်သည်။

သို့သော် ပရာယွတ် အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများသည် မျှော်မှန်းထားသလောက် အောင်မြင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ အာဏာရှင်ဆန်သည့် အငွေ့အသက်များကြောင့် ပရာယွတ် အစိုးရအဖွဲ့၏ လုပ်ဆောင်မှုများအပေါ် အကောင်း မြင်မှုကို လျော့ကျစေခဲ့သည်။

ဆရီသာ၏ အစိုးရအဖွဲ့သစ်သည် အင်အားကြီးနိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အာဆီယံ၊ ဥရောပ သမဂ္ဂ၊ အိန္ဒိယတို့နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများကို ပရာယွတ် အစိုးရ၏ချဉ်းကပ်ပုံအတိုင်း ဆက်လက် လုပ်ဆောင် ဖွယ်ရှိသည်။

ထို့ပြင် ထိုင်းသို့ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင် ရှင်နာဝပ် (Thaksin Shinawatra) ပြန်လည် ရောက်ရှိလာသည့် အခြေအနေကြောင့် သက်ဆင်သည် ဖြူးထိုင်းပါတီကို နောက်ကွယ်မှ ကြိုးကိုင်ဖွယ် ရှိနေသည်ဟုလည်း ထင်ကြေးပေးမှုများ ထွက်ပေါ်နေသည်။

ယေဘုယျအားဖြင့် ထိုင်းသည် အမေရိကန်-တရုတ် အားပြိုင်မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အကျိုးဆက်များကို ကောင်းမွန်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ဆန္ဒရှိနေသည်။

ဆရီသာ၏ အစိုးရသစ်သည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ခိုင်မာသည့် ဆက်ဆံရေးကို ထူထောင်ဖွယ်ရှိသည်။ ပရာယွတ် ၏ အစိုးရကမူ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးကို လျစ်လျူရှုခဲ့သည်။ 

 ထိုင်းပြည်သူနဲ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့စဉ်

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အမေရိကန်ကလည်း ယူကရိန်း-ရုရှား စစ်ပွဲ သို့မဟုတ် တောင်တရုတ်ပင်လယ် ပြဿနာ နှင့် အခြားအရေးကိစ္စများ အပါအဝင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာနှင့် ဒေသတွင်း ပြဿနာများတွင် ထိုင်း၏ ကြိုးပမ်းအား ထုတ်မှုများကို လက်ခံကြိုဆိုဖွယ် ရှိနေသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံအရေးသည်လည်း ဆရီသာ အစိုးရအဖွဲ့အတွက် အဓိကကျသည့် အခန်းကဏ္ဍတွင် ပါဝင်လာဖွယ် ရှိသည်။ ထိုင်း၏ အိမ်နီးချင်းဖြစ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးသည် ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး၊ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါအလွန် စီးပွားရေးနာလန်ထူမှုများအတွက် အလွန်အရေးကြီးသည်။

ထို့ပြင် ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့သစ်သည် မဲခေါင်မြစ်ဝှမ်းဒေသတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို တိုးမြှင့်ရန် မူဘောင်များ ချမှတ်ရေးဆွဲရန် လိုအပ်လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ 

လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံသည် ပြည်တွင်း/ပြည်ပမှ ဝေဖန်မှုများကို ရင်ဆိုင် နေရသော်လည်း ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့သစ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ ဆိုးလ်မြို့ တော်၌ ကျင်းပမည့် တတိယအကြိမ်မြောက် ဒီမိုကရေစီညီလာခံကို တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားခံရဖွယ်ရှိသည်။

ပရာယွတ် အစိုးရအဖွဲ့သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်က ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဒီမိုကရေစီညီလာခံတွင် ဖိတ်ကြားခြင်း မခံရသဖြင့် ဆရီသာ၏ အစိုးရအဖွဲ့သည် တောင်ကိုရီးယားတွင် ပြုလုပ်မည့် အဆိုပါ ညီလာခံကို တက်ရောက် မည် မတက်ရောက်မည်ကို ချင့်ချိန်တွေးဆရမည် ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ် သြဂုတ်လကမူ ထိုင်းအစိုးရသည် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၇ ခုနှစ်အထိ နေရာတစ်နေရာ ရရှိရေးအတွက် လျှောက်ထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

ထိုင်းတွင် ၂၀၁၄ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ငါးလအကြာတွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီတွင် နေရာတစ်နေရာ ရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

ထို့ကြောင့် ဖြူးထိုင်းပါတီ ဦးဆောင်သည့် ထိုင်းအစိုးရအဖွဲ့သစ်၏ သံတမန်ပရိယာယ်ကို မျှော်တွေးရမည်ဆိုပါက ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများနှင့်အတူ နိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်ရေး၊ ပြည်သူများ လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးများအတွက် နိုင်ငံပေါင်းစုံနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများကို ပိုမိုတိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိနေသည်ကို  မျှော်လင့်ရမည်ဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article 

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂

စပိန်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၃ အမျိုးသမီး ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ အင်္ဂလန်အသင်းကို ၁ ဂိုး- ဂိုးမရှိနဲ့ အနိုင်ရပြီး ကမ္ဘာ့ဖလားချန်ပီယံဆုကို ပထမဆုံးအကြိမ် ရယူနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပွဲအပြီး ဆုပေးပွဲစင်မြင့်ပေါ်မှာ စပိန်အသင်းကွင်းလယ်လူ ဟာမိုဆိုရဲ့နှုတ်ခမ်းကို စပိန်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ် အကြီးအကဲ ရူဘီယာလက်စ်က နမ်းခဲ့တဲ့ သတင်းဟာ ဆုဖလားအောင်ပွဲခံခဲ့တဲ့ စပိန်အသင်းရဲ့ သတင်းတွေကို ဖုံးလွှမ်းသွားခဲ့တာပါ။

အခုဆိုရင် လူတိုင်းက ဒီအဖြစ်အပျက်အကြောင်းကို ပြောနေကြပြီး အားကစားသတင်း စာမျက်နှာတွေမှာလည်း ဒီအကြောင်းအရာတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နောက်ဆုံးရ သတင်းတွေက နေရာယူနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

စပိန်အသင်းနဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလား ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ ဂိုးသမား ကာတာလီနာက ဒီအဖြစ်အပျက်က သူမတို့ရဲ့ အောင်ပွဲကို ဖုံးလွှမ်းသွားတဲ့အတွက် အလွန်စိတ်ပျက်မိတယ်လို့ BBC နဲ့ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အင်တာဗျူးမှာ ပြောသွားခဲ့တာပါ။

 ကာတာလီနာကို ဖက်နေတဲ့ ရူဘီယာလက်စ်ကို တွေ့ရစဉ်

ကာတာလီနာက "ဘောလုံးသမားတွေဟာ လူတွေရဲ့ အာရုံစိုက်ခြင်း မခံရလို့ ကျမတို့ စိတ်မကောင်း ဖြစ်မိပါ တယ်။ အခုလမ်းပေါ်ထွက်ပြီး ရပ်နေတဲ့သူတိုင်းက ရူဘီယာလက်စ်ရဲ့ အဖြစ်အပျက်ကို ပြောနေပြီး ကမ္ဘာ့ဖလား ချန်ပီယံဆု ရယူနိုင်တဲ့အတွက် ဂုဏ်ယူပါတယ်လို့ မပြောတာကို ကျမစိတ်ပျက်မိပါတယ်"လို့ ပြောပါတယ်။

ကာတာလီနာက သူမ အခုလို ပြောနေပေမယ့် ဟာမိုဆိုရဲ့ဘက်မှာ ရှိနေတယ်လို့လည်း ပြောခဲ့တာပါ။

စပိန်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ဥက္ကဋ္ဌ ရူဘီယာလက်စ်က နှစ်ဦးသဘောတူ ကြည်ကြည်ဖြူဖြူနဲ့ နမ်းခဲ့တဲ့အတွက် သူ့ရဲ့ ရာထူးကနေ မနုတ်ထွက်နိုင်ဘူးလို့ အခိုင်အမာ ပြောထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ စပိန်အစိုးရရှေ့နေတွေကတော့ ဒီဖြစ်ရပ်က လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားမှုလားဆိုတာကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ ပြုလုပ်နေတာပါ။

ကာတာလီနာ အပါအဝင် စပိန်ကစားသမားတွေဟာ ဒီအဖြစ်အပျက်ကြောင့် သူတို့ရဲ့ဂုဏ်ယူဖို့ ကောင်းတဲ့ အခိုက်အတန့်တွေဟာ မေ့ပျောက်နေသလို ခံစားရနေကြရပါတယ်။

ကာတာလီနာ စပိန်အသင်းအတွက် ကစားနေစဉ်

ကာတာလီနာက "ကျမရဲ့အိမ်ရှိတဲ့ မာယော့ကာမှာ အောင်ပွဲခံမှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။ နွေးထွေးတဲ့ ဧည့်ခံ မှုတွေကိုလည်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ကျမတို့ရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေအတွက် ပျော်ရွှင်မိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်ပျက်နေတာ တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျမအတွက် စိတ်မကောင်းဖြစ်ရတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကျမဟာ ဒီ အကြောင်းတွေကို မပြောချင်ဘဲ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ကျမဘယ်လိုတွေ လုပ်ခဲ့လဲဆိုတာကို ပြောပြချင်တာပါ"လို့ ပြောပါတယ်။
ကာတာလီနာဟာ စပိန်သက်တမ်းလိုက် အသင်းတွေဖြစ်တဲ့ ယူ-၁၇၊ ယူ-၁၉ ဥရောပပြိုင်ပွဲတွေမှာ အောင်မြင်မှု တွေကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး အခု အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ်မှာ လက်ရွေးစင်အသင်းနဲ့အတူ ကမ္ဘာ့ချန်ပီယံဆုကို ကိုင်မြှောက် နိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကာတာလီနာဟာ ရူဘီယာလက်စ် ရာထူးက မနုတ်ထွက်မချင်း စပိန်လက်ရွေးစင် အသင်းအတွက် ပါဝင် မကစားမယ့် သူတွေထဲမှာ တစ်ဦး အပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။

ရူဘီယာလက်စ် စပိန်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်မှာ ဆက်ပြီး တာဝန်ယူနေမယ်ဆိုရင် ဟာမိုဆိုနဲ့အတူ ကစားသမား ၈၁ ဦး ဟာ နိုင်ငံအသင်းအတွက် ပါဝင်ကစားတော့မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ လက်မှတ် ရေးထိုးထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

စပိန်အသင်းသားတွေကိုတွေ့ရစဉ်

ကာတာလီနာက "ကျမတို့ အချင်းချင်း အဆက်အသွယ်တွေ ရှိပါတယ်။ ဟာမိုဆို ဆုံးဖြတ်သမျှ သူမဘက်ကနေ ရပ်တည်သွားမယ်လို့ ကျမတို့ ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့်လည်း ဒါကို ကျမတို့လုပ်ခဲ့တာပါ။ ဒါက ကျမတို့ ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြစ်ပြီး ဒါကအတည်ဖြစ်ပါတယ်။ အခုအချိန်က ဟာမိုဆိုအတွက်လည်း မလွယ်ကူတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်ပြီး သူမအတွက် ဘယ်လောက် ခက်ခဲမယ်ဆိုတာကို ကျမတွေးကြည့်လို့ရပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ကျမတို့ သူ့အနားမှာ ရှိနေပါတယ်"လို့ ပြောခဲ့တာပါ။
ဒီအရှုပ်တော်ပုံဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရဲ့ အာရုံစိုက်မှု အများအပြားကို ရရှိခဲ့ပြီး လူအများအပြားက ရူဘီယာလက်စ် ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ကာတာလီနာက ဒီအဖြစ်အပျက်ကို အမြန်ဆုံး ဖြေရှင်းစေချင်နေပြီး ဖြေရှင်းနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြောင်း ပြောခဲ့တာပါ။ 

ကာတာလီနာက "ကျမတို့ ဆုဖလားတွေကို ဆက်ပြီး ရယူချင်ပါတယ်။ ကျမတို့က ဘောလုံးသမားတွေ ဖြစ်တဲ့ အတွက် ဘောလုံးကစားချင်ပါတယ်။ ဒါက ကျမတို့ နှစ်သက်တဲ့ အရာတွေပါ။ ကျမတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို လေးစားဖို့လိုအပ်ပြီး ဒီလိုမျိုးထပ်ပြီး မဖြစ်ချင်ပါဘူး"လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ 

အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ်ရှိ ကာတာလီနာဟာ ဘာစီလိုနာအသင်းမှာ ကစားနေပြီး ချန်ပီယံလိဂ်ဖလား ၂ ကြိမ် အပါအဝင် ပြည်တွင်း ဆုဖလား အောင်မြင်မှုတွေကို ရယူနိုင်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Source: BBC