CNI Sport Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၉

တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တစ်ဦးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ဆားဘီးယားနိုင်ငံသား ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၂၀၂၄ အိုလံပစ် ပြိုင်ပွဲမှာ စပိန်နိုင်ငံသား အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ယူပြီး ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ 

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဟာ ဂျိုကိုဗစ်ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝမှာ မရယူနိုင်သေးတဲ့ တစ်ခုတည်းသော ကြီးမားတဲ့ ဆုတံဆိပ်ဖြစ်ပြီး အခုတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဒီဆုကိုရယူကာ သူ့အတွက်လိုနေတဲ့ ကွက်လပ်ကို ဖြည့်နိုင်ခဲ့ပြီလို့ ပြောရမှာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိပြီဖြစ်လို့ နောက်တစ်ကြိမ် အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ သူပါဝင်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ဆိုတာ မသေချာတော့ပါဘူး။ 

အဲဒါကြောင့် ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ပြင်သစ်အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာ အစွမ်းကုန် ကြိုးစားအားထုတ်ခဲ့ပြီး အယ်လ်ကာရက်ဇ်ကို အနိုင်ရပြီးချိန်မှာ ငိုကြွေးကာ ဒူးထောက်ပြီး အားပါးတရ အောင်ပွဲခံခဲ့တာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး ဒီပြိုင်ပွဲမှာ ကြေးတံဆိပ် ရယူ နိုင်ခဲ့ကာ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၆၊ ၂၀၂၀ ပြိုင်ပွဲတွေမှာ အောင်မြင်မှု ရခဲ့ခြင်းမရှိတာ ဖြစ်ပါတယ်။

၂၀၂၄ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲမှာတော့ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ၁၆ နှစ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ တင်းနစ် ကစားသမားဘဝကို ပြီးပြည့်စုံသွားစေခဲ့တာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုကို ရယူအပြီးမှာ သူ့ရဲ့ကစားသမားဘဝမှာ ရခဲ့ဖူးသမျှ အောင်မြင်မှုတွေထဲမှာ ဒါက အကြီးမားဆုံး အောင်မြင်မှု ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ်ရှိ ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်ခဲ့တာကြောင့် တင်းနစ်သမိုင်းမှာ ကစားသမား အနည်းစုပဲ ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ Golden Slam ရယူနိုင်တဲ့သူ အဖြစ်လည်း မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

Golden Slam ဆိုတာက ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံးနဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ် ရယူနိုင်တဲ့သူကို သတ်မှတ် ခေါ်ဆိုတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်နဲ့အတူ Golden Slam ကို ရယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သူတွေကတော့ တင်းနစ်လောကရဲ့GOAT တွေဖြစ်တဲ့ စတီဖီ ဂရပ်ဖ်၊ အဂ္ဂါဆီ၊ နာဒယ်လ်နဲ့ ဆရီနာဝီလျံတို့ ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ တင်းနစ်လောကမှာ စံချိန်ပေါင်းများစွာကို တင်ထားနိုင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့နံပါတ် ၁ နေရာကို ရက်သတ္တပေါင်းများစွာ အချိန်အကြာကြီး ရပ်တည်နိုင်ခဲ့တဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ ဂရမ်းဆလမ်း ဆုဖလားကို စံချိန်တင် ၂၄ ကြိမ်အထိ ရယူထားပြီး ATP Masters,ATP Tour ပြိုင်ပွဲ တွေမှာလည်း စံချိန်အများအပြားကို တင်ထားနိုင်ခဲ့တာပါ။

အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ဆုနဲ့ ဂျိုကိုဗစ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ Career Super Slam လို့ ခေါ်တဲ့ ဂရမ်းဆလမ်းဆုဖလား ၄ ခုစလုံး၊ATP Finals ချန်ပီယံဆုနဲ့ အိုလံပစ် ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူထားတာဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် စံချိန်ကောင်းတွေကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ အနာဂတ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မဆုံးဖြတ်ရသေးပေမယ့် သိပ်မဝေးတော့တဲ့ အချိန်တွေမှာ တင်းနစ် လောကဟာ GOAT ကြီးတစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးရဖို့ရှိနေတာပါ။

ဂျိုကိုဗစ်ဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ အိုလံပစ်ရွှေတံဆိပ်ကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်လို့ သူ့ရဲ့ကစားသမား ဘဝဟာ ပြီးပြည့်စုံသွားပြီဖြစ်ပေမယ့် နောက်ထပ် ဆုဖလားတွေ၊ စံချိန်အသစ်တွေ ထပ်မံရယူပြီး ကစားသမား ဘဝကို အဆုံးသတ်သွားမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၇

နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှ အခွင့်အရေး မရရှိသည့်အခါ သဘောထား ကွဲလွဲမှု များ ကနေတဆင့် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားလာကြသည်။ 

ထိုသဘောထား ကွဲလွဲမှုများအပေါ် တချို့နိုင်ငံများက ကြီးထွားခွင့် မပြုဘဲ အမြန်ဆုံး ဖြေရှင်းလေ့ ရှိကြသလို တချို့ နိုင်ငံများတွင်မူ မဖြေရှင်းနိုင်ပဲဖြစ်ကာ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ကျယ်ပြန့်သွားခဲ့ကြရသည်။

လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှမှု အခြေအနေအပေါ်  သဘောထား ကွဲလွဲခဲ့ကြပြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားသည့်အထိ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက်ပိုင်းကနေ ယနေ့ချိန်ထိ လူနည်းစု အခွင့်အရေးနှင့် လူများစု အခွင့်အရေးကြား သဘောထား ကွဲလွဲလျက်ရှိနေသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများလည်း ဖြစ်ပွားနေ သည်။

အဆိုပါ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ချုပ်ငြိမ်းရေးအပြင် လူနည်းစု အခွင့်အရေးများနှင့် လူများစု အခွင့်အရေး တန်းတူညီမျှရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ခြင်းဖြစ် ဖြေရှင်းသင့်ကြောင်း ဆုံမှတ်တခု အဖြစ် အများစုက လက်ခံ၍ ဆောင်ရွက်နေကြသည်။

ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးကို အစိုးရ၊ လွှတ်တော်၊ တပ်မတော်၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ တက်သိ ပညာရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးသမားများ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဥပဒေပညာ ရှင်များ၊ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူများ စသည့် အလွှာအသီးသီးက လူပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သော ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ- ၂၁ ရာစု ပင်လုံ အစည်းအဝေးမှာ ဆွေးနွေး အဖြေရှာနေကြသည်။

လက်ရှိမှာတော့ မည်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးပွဲ-ညီလာခံမှ မကျင်းပနိုင်သလို အကောင်အထည်ဖော်ရန် မဖြစ် နိုင်သော စစ်ဘောင်ကျယ်၍ နေပေသည်။

ထို့ကြောင့် ယနေ့ချိန်ထိ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး အခြေခံမူများပင် မရရှိသေးပေ။

အနောက်အုပ်စုနှင့် ဥရောပက လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဘယ်လိုဖြေရှင်းကြလဲ
********************************************************************
အနောက်တိုင်း နိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းမတူညီခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာ သော ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရာတွင် အချက်(၃)ချက်ကို အဓိကထား ဖြေရှင်းလေ့ရှိကြောင်း သိရသည်။

ထိုအချက် သုံးချက်မှာ (၁) နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခြင်း၊ (၂) လူနည်းစု၏ ဘာသာစကားကို သက်ဆိုင်ရာ ဒေသတွင်း တရားဝင် ရုံးသုံး ဘာသာစကားအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း၊ (၃) မူလတန်းကနေ တက္ကသိုလ်အဆင့်အထိ မိမိတို့ ဘာသာစကားနှင့် သင်ကြား ပေးနိုင်ရန်အတွက် ပညာရေးကို ထိန်းချုပ်ခွင့်များပေးခြင်း စသည့် အချက်များ ဖြစ်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးလိုက်ခြင်းဖြစ် လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများဖြစ် သဟဇာတဖြစ်ရေးနှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ 

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်လည်း  ပွာတိုရီကိုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးအပ်ထား သကဲ့သို့ စပိန်နိုင်ငံမှာ လည်း ကတ်တလန်သားများ၏ ကတ်တလိုနီးယားပြည်နယ် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် ဖြေရှင်းထားသည်။

ထို့နောက် အီတလီနိုင်ငံကို ကြည့်ပါကလည်း တောင်ပိုင်း တိုင်ရိုဒေသရှိ သြစတြေးလျ လူနည်းစုများကို ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးထားသလို ဖင်လန်တွင်လည်း အလန်ကျွန်းစုက ဆွီဒင်လူနည်းစုများအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားသည်။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံကို တွေ့ရစဉ်

ထို့ကြောင့် အထက်ပါ နိုင်ငံများသည် လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာအတွက် အဓိကကျ သော အချက်(၃)အနက် ပထမဆုံး အချက်ထဲမှာ ပါဝင် ဆောင်ရွက်ထားကြကြောင်း တွေ့ရသည်။

ဒုတိယ အချက်ထဲတွင် ပါဝင်နေသော နိုင်ငံများကမူ ဖင်လန်နိုင်ငံ၊ ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံတို့ ဖြစ်ကြသလို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများတွင်မူ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ ပါဝင်ကြသည်။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဖင်လန်နိုင်ငံသည် ဆွီဒင်စကားပြော ၂၈၅,၀၀၀ သာရှိသည့် လူနည်းစုများအတွက် ဆွီဒင်ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ပေးထားသလို ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံမှာတော့ ဂျာမန်၊ အီတလီ၊ ပြင်သစ်၊ ရိုမန်ဘာသာ စသည့် ဘာသာစကားများကို ရုံးသုံးဘာသာစကားအဖြစ် အသိအမှတ် ပြုထားသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံတွင်လည်း ပြင်သစ်စကားပြော လူနည်းစုများအတွက် ပြင်သစ် ဘာသာစကားကို ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင်မူ ဟိန္ဒူနှင့် အင်္ဂလိပ်စကားကို ဗဟိုက ရုံးသုံးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု ထားသလို ဒေသတွင်းရှိ လူနည်းစုများအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ ဘာသာစကား ၁၂ မျိုးကို ရုံးသုံး အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားကြောင်း သိရသည်။

လူနည်းစု သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုမှုကို ထည့်သွင်းခြင်း
******************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းရာတွင် အထက်ပါ အချက် (၃)ချက်က အဓိက အခြေခံ လိုအပ်ချက်ဆိုသော်လည်း နိုင်ငံ တနိုင်ငံတွင် လူမျိုးပေါင်းစုံ စုစည်းနေထိုင်ပါက ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်၍ လူနည်းစုများ ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေးသင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်းဖြစ်လည်း ဖြေရှင်း သင့်သည်။

ကနေဒါနိုင်ငံနှင့် သြစတြေးလျနိုင်ငံတို့တွင် ယဉ်ကျေးမှုပေါင်းစုံဝါဒ ပေါ်လစီကို ချမှတ်ပြီး လူနည်းစုများ၏ သမိုင်းနှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုခဲ့ပုံများကို ပညာရေး သင်ရိုးမှာ ထည့်သွင်း ဖော်ပြထားကြောင်း သိရသည်။

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အယူအဆကို တချို့က လက်မခံကြ
*************************************************
လူနည်းစု ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းရာတွင် နယ်မြေ ကိုယ်အုပ်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးသင့်သည်ဟု တချို့က ယူဆလေ့ ရှိကြ သလို တချို့ကလည်း ထိုအယူအဆကို လက်မခံကြပေ။ 

နယ်မြေ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ အယူအဆကို ပြင်သစ်နိုင်ငံနှင့် ဂရိနိုင်ငံတို့က လက်မခံကြသလို ဂျော်ဂျီယာ နိုင်ငံသည်လည်း အက်ခါးဇီးယားလူမျိုးများ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ တောင်းဆိုမှုအား လက်မခံပဲ ပယ်ဖျက် ထားသည်။

ကက်ရှ်မီးယားဒေသကို ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ဖျက်သိမ်းစဉ် 

ထို့ပြင် အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံသည် နာဂိုမို-ကရာဘက်ဒေသကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ အဖြစ်ကနေ ပယ်ဖျက် ထားသလို အသိအမှတ်လည်း မပြုပေ။

တချို့က ယခုမှ  ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြ
*******************************************************
တချို့သော နိုင်ငံများသည် ယခုမှ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရှိလာမည်ကို လက်မခံကြပေ။ အက်စတိုးနီးယားနိုင်ငံ သည် ရုရှားအများစုရှိသည့် နာဗာနယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးရန် ငြင်းဆန်လျက်ရှိသလို ကာဇက်စတန် နိုင်ငံသည်လည်း မြောက်ပိုင်းရှိ လူနည်းစု ရုရှားများကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးလိုကြပေ။

ဤသို့ အခြေအနေမျိုး ရှိနေစဉ်မှာပင် တချို့သော နိုင်ငံများက ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် မပေးရလေအောင် ဒေသ နယ်နိမိတ်များကို ပြန်လည်ရေးဆွဲ၍ တားဆီးလေ့ရှိသလို တခြားဒေသမှ လူမျိုးများကို လူများစု ရှိနေသော ဒေသတွင်းသို့ ရွေ့ပြောင်း အခြေချနိုင်ရေး ကူညီပေးခြင်းဖြင့် ဟန့်တားလေ့ရှိသည်။

ဆလိုဗေးကီးယားတွင် လူနည်းစု ဟန်ဂေရီများ ဒေသတခုတည်းမှာ လူများစု မဖြစ်လာအောင် နယ်နိမိတ်ပြန်ဆွဲ ၍ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကျော်လွှားထားသကဲ့သို့ ခရိုအေးရှားနိုင်ငံကလည်း ဆာဘီးယား လူနည်းစုများ တခြား လူမျိုးစုများနှင့် ရောသွားရေးအတွက် ကရန်ဂျီးနားနှင့် အနောက် ဆလိုဗေးနီး ယား နယ်နိမိတ်များကို ပြန်ဆွဲပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုလာမည့် အခြေအနေကို ကြိုတင် စီမံ၍ ကျော် လွှားထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသများ အသစ် မပေါ်ပေါက်လာရေးအတွက် ဟန့်တားမှု မရှိသော် လည်း ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်အာဏာ အပြည့်ပေးရန်နှင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု မပြုလုပ်နိုင်ရန်အတွက် ဖွဲ့စည်း ပုံ အခြေခံဥပဒေအရ လည်းကောင်း၊ ဒေသတခုတည်းအတွင်း လူမျိုးပေါင်းစုံ ရောနှော နေထိုင်နိုင်ရေး ဖော်ဆောင် ထားခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း စသည့် အခြေအနေများဖြင့် စီမံထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဥပမာ- ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်လျက်ရှိသော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မွန်ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ၊ ချင်းပြည်နယ် အတွင်း နေထိုင်သော လူမျိုးစု အခြေအနေ(ပလက်ဝဒေသကို ယှဉ်ကြည့်)စသည့် အခြေအနေများကို အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်ပါက တွေ့နိုင်ပါသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေကိုမျိုးတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံဗဟိုအစိုးရက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏  လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ခြင်းဖြစ် အကောင်အထည်ဖော်နေကြောင်း တွေ့နိုင်ပါသည်။

ကတ်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် ကိုယ်ပိုင်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ၍ အုပ်ချုပ်နေသော ပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်အလံနှင့် ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်း ဥပဒေများကို ရေးဆွဲခွင့် ရရှိထားသည်။ အလားတူ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယား ပြည်နယ်မှာ အမြဲတမ်း နေထိုင်ခွင့်၊ အိမ်မြေပိုင်ဆိုင်ခွင့်၊ အခြေခံ လူ့အခွင့်အရေးများနှင့်ပတ်သက်သော စည်းမျဉ်းများအား ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲခွင့်ရှိသည်။

ထိုဥပဒေအရ ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်၏ အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံသားများ ထိုဒေသများမှာ အိမ်မြေ ဝယ်ယူခွင့်နှင့် လာရောက်နေထိုင်ခွင့်မရှိပေ။

သို့သော် ယခု အိန္ဒိယအစိုးရက ပုဒ်မ ၃၇၀ ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အတွင်းရှိ လူများစု မူစလင်များကို လူနည်းစု ဖြစ်သွားရန် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် အပြင်ဘက်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ သားများကို အိမ်မြေ ဝယ်ယူနိုင်ရေးနှင့် နေထိုင်နိုင်ရေး ဗဟိုအစိုးရက ဆောင်ရွက်ပေးကာ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆို မှုများကို ကျော်လွှားရန် ကြိုးပမ်းလာနိုင်သည်။

အတိတ်က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုခြင်းအား လက်မခံကြ
*******************************************************************
တချို့ နိုင်ငံများသည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပြန်ပေးရန် တောင်းဆိုလာမှုများကို လက်မခံလိုကြပေ။ ထို့ကြောင့် ပြန်လည် မပေးအပ်ရရေးအတွက် ပယ်ဖျက်ရန် ကြိုးပမ်းလာကြသည်။

၁၉၆၈ ခုနှစ်က ဖျက်သိမ်းခံခဲ့ရသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို ပြန်ပေးရန် ထရန်ဆိုင်ဗေးနီးယားက တောင်းဆို နေခြင်းအပေါ် ရိုးမေးနီးယားက လက်မခံကြောင်း ဆိုထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၁၉၄၇ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ အခန်း(၁၀)အရ ခွဲထွက်ခွင့်ရှိကြောင်း ရှမ်းနှင့် ကရင်နီကို ပေးအပ်ထားသည်။

သို့သော် ထိုအချက်ကို တောင်းဆိုရန် မဆိုနှင့် ထိုပြဋ္ဌာန်းချက်အပေါ် ဆွေးနွေး ငြင်းခုံ လာမည်ကိုပင် စိုးရိမ်မှုများ ရှိနေသကဲ့သို့ အတိတ်ကာလ အခွင့်အရေးကို ထောက်၍ နိုင်ငံရေး လိုလားချက်များ တောင်းဆိုမည်ကို စိုးရိမ်သည့် အတွက် ခွဲမထွက်ပါဟု ကတိပြုပေးရန် တောင်းဆိုလျက်ရှိနေသည်။

ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတို့သည် ၁၉၄၇ ခုနှစ်ကတည်းက ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ် ပိုင်ဆိုင်ရေး အငြင်း ပွားလာနေသည်မှာ ယနေ့ထိတိုင်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံသည် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို အထူးအခွင့်အရေးအနေဖြင့် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲခွင့်ပြုထားပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးအပ်ထားရသည်။ 

သို့သော် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လ ၆ ရက်က ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်ကို ပေးအပ်ထားသော အခွင့်အရေးကို ရုပ်သိမ်းရန်အတွက် ပုဒ်မ ၃၇၀ နှင့် ပုဒ်မ ၃၅(က)ပါ အခွင့်အရေးများကို ပယ်ဖျက်လိုက်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ကက်ရှ်မီးယားပြည်နယ်သည် အတိတ်ကာလက ရရှိခဲ့သော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် အိန္ဒိယ နိုင်ငံ အတွင်းရှိ မည်သည့် ပြည်နယ်မှ မရရှိခဲ့သော ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲ အုပ်ချုပ်နေသော အခွင့် အရေးများ ဆုံးရှုံးရတော့မည်ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း ဟောင်ကောင်ကျွန်းကို ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ဗြိတိသျှအစိုးရထံက လွဲပြောင်းရယူခဲ့စဉ်က ပေးအပ်ခဲ့သော လွတ်လပ်ခွင့်ကို ယခုအခါ မပေးလိုတော့ပဲ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုများ တိုးမြင့်နိုင်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်း လာနေသည့်အတွက် အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲ
*********************************************************
လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြားက တန်းတူညီမျှရေး ကွာဟချက်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းကြလို သော်လည်း တချို့သော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်သည့် အခါ မပေးရဲတော့ပဲ ဖြစ်သွားတတ်ကြသည်။

အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်အရ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲဖြစ်နေသော နိုင်ငံအများစုမှာ အရှေ့တိုင်း နိုင်ငံများ ဖြစ်သည်။ 

တနည်းအားဖြစ်ဆိုလျှင် ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ လွတ်မြောက်ပြီး အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံများအဖြစ် ရပ်တည်လာသော နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းလေ့ရှိ ကြသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကိုလိုနီစနစ်သည် သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လွတ်လပ်ရေးရယူပြီး အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် ရပ်တည်သည့်အခါ လူနည်းစုနှင့် လူများစုကြား တန်းတူညီမျှရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ငြင်းခုံ လာကြသလို လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအထိပါ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

MDY-PDF ကိုတွေ့ရစဉ်

မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာမှာ အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်က ကြည့်၍ ဖြေရှင်း နေခြင်းကြောင့် ယနေ့တိုင် မအောင်မြင်ပဲ ဖြစ်နေသလို တစ်ယောက်နှင့်တစ်ယောက်၊ တစ်ဖွဲ့နှင့် တစ်ဖွဲ့၊ လူမျိုး တစ်မျိုးနှင့် တစ်မျိုးကြား သံသယများ ကြီးထွားခဲ့ကြရသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံဖြစ်သည့် တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး ဖြေရှင်းလေ့ရှိကာ အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ရှင်ကျန်း ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက ဝီဂါလူနည်းစုအရေး ဖြေရှင်းနေပုံများနှင့် ဟောင်ကောင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသက လွတ်လပ်ခွင့် အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေမှုများက သက်သေဖြစ်သည်။

တချို့က လူနည်းစုအခွင့်အရေးကို တရားမျှတမှု ရှုထောင့်က ကြည့်ပြီး လက်ခံကြ
*********************************************************************
အနောက်တိုင်းနိုင်ငံများနှင့် ဥရောပ နိုင်ငံအများစုသည် လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို အမျိုးသားလုံခြုံရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်၍ ဖြေရှင်းမှု မလုပ်ဘဲ လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေးစည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှ  တမှု ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို လက်ခံကြသလို ပေးအပ်၍ ဖြေရှင်းလျက် ရှိကြသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသည် ကွီဘက်ပြည်နယ်သားများ၏ ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှုကို လွတ်လပ်မှု၊ တန်းတူညီမျှမှု၊ သွေး စည်းညီညွတ်မှု အယူအဆကို အခြေခံပြီး တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်းခဲ့ခြင်းကြောင့် ခွဲထွက်ရေး တောင်းဆိုမှု အဆုံးသတ်သွားခဲ့သလို ကွီဘက်ပြည်နယ်အတွင်းရှိ လူနည်းစု ပြင်သစ်လူမျိုးများနှင့် တခြားသော လူမျိုးများကြား သဟဇာတရှိရှိ နေထိုင်လျက်ရှိကြသည်။

အလားတူ ဗြိတိန်နိုင်ငံက စကော့တလန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံက ပွာတိုရီကို၊ စပိန်နိုင်ငံက ကတ်တလန် စသည့် ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများအပေါ် သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံများက လက်ခံကာ တရားမျှတမှု ရှုထောင့်ကနေ ဖြေရှင်း ခဲ့ကြသည်။

တချို့က ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှု- မိမိနိုင်ငံ တည်ငြိမ်ရေး ထိခိုက်ဟုမြင်
**************************************************************

ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တောင်းဆိုခြင်းကို တချို့နိုင်ငံများက လက်ခံကြသလို၊ တချို့နိုင်ငံများက လက်မခံကြပေ။ 

တချို့နိုင်ငံများက အမျိုးသားလုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ မပေးလိုကြသလို တချို့နိုင်ငံများက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးမှုက မိမိနိုင်ငံတည်ငြိမ်ရေးကို ထိလိုက်လာနိုင်ဟု ယူဆကြသည်။

ဂရိနိုင်ငံသည် ယူဂိုဆလားဗီးယားကနေ ခွဲထွက်ပြီး မိမိနိုင်ငံ နယ်နိမိတ်အနီး မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံအဖြစ် နိုင်ငံ တနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းအပေါ် အသိအမှတ်ပြုရေးထက် မိမိနိုင်ငံ၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်လာသည်ဟု မှတ်ယူလေသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော ဂရိနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတနိုင်ငံ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းကို ကန့်ကွက် လိုခြင်းမဟုတ်ပဲ မက်ဆီဒိုးနီးယားဆိုသည့် အမည်နာမ်ကြောင့် ဂရိနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်ကြောင်း အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ကာ စိုးရိမ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

အလားတူ မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံသည်လည်း လူနည်းစု အယ်ဘေးနီးယန်းများက ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် ဘာသာ စကားနှင့် သင်ကြားမည့် တက္ကသိုလ်ထောင်ခြင်းသည် နိုင်ငံတော်၏ တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်သည်ဟု သတ်မှတ် ကာ တီတိုဗိုရှိ တက္ကသိုလ်အား ဖြိုချခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေများသည် အမျိုးသား လုံခြုံရေး ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ပြီး လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်း နေ သည့် နိုင်ငံများနှင့် တရားမျှတမှု ရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို ဖြေရှင်းနေသော နိုင်ငံများ ကြားက ကွာခြားနေမှုများ ဖြစ်သည်။

အမျိုးသား လုံခြုံရေးရှုထောင့်အရ ကြည့်၍ လူနည်းစု အခွင့်အရေးကို မပေးရဲဘဲ ဖြစ်နေသော နိုင်ငံများသည် လူနည်းစု၏ အခွင့်အရေးများ တိုးပွားလာခြင်းက လူများစုအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုပဲဟု မှတ်ယူထားခြင်းကြောင့် လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခေတ်အဆက်ဆက်ကနေ ဖြစ်ပွားလာနေသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ၊ လူနည်းစုနှင့်လူများစု ကြား တန်းတူညီမျှရေး၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရှင်သန်ရေး၊ လူမျိုးကြီးဝါဒ ပပျောက်ရေး စသည့် အခြေအနေများကို ဘယ်လိုနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြေရှင်းကြမလဲဆိုတာကိုတော့ စောင့်ကြည့် ရပေအုံးမည်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ် ၊ ဩဂုတ် ၂

ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှစပြီး BRICS အဖွဲ့၏ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ရာထူးနေရာကို တောင်အာဖရိကမှ ရုရှားနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့သည်။

ရုရှားသည် "ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအတွက် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ပါဝင်ရေးဝါဒကို မြှင့်တင်ရေး" ဟူသည့် ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စများတွင် BRICS ၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အများ သဘောဆန္ဒအပေါ် အခြေခံသည့် မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံရေးအား မြှင့်တင်ရန် ဆက်လက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

BRICS သည် အစိုးရအချင်းချင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သည့် ပလက်ဖောင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့ကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လက ဘရာဇီးလ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့က အလွတ်သဘော ဖွဲ့စည်းသည့် အဖွဲ့အဖြစ် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ကာ မူလအမည်မှာ BRIC ဖြစ်သည်။

၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင်မူ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ ပါဝင်လာခဲ့ပြီးနောက် BRIC မှ BRICS တရားဝင် အမည်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင်မူ အီဂျစ်၊ အီသီယိုပီးယား၊ အီရန်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ယူအေအီး နိုင်ငံတို့သည် BRICS ၏ တရားဝင် အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ပထမဆုံးအကြိမ် BRICS ညီလာခံကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ရုရှားနိုင်ငံ၊ ယီကတ်တာရင်ဘတ် (Yekaerinburg) မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။

BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုအချိန်မှစပြီး BRICS သည် မူဝါဒနှင့် လုံခြုံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူသားချင်း စာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာဖလှယ်မှု အစရှိသည့် ကဏ္ဍ ၃ ခုအောက်တွင် လွှမ်းခြုံပါဝင်သော ကြီးမားကျယ်ပြန့်သည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ဆွေးနွေးပွဲ ယန္တရားများကို ထူထောင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အတွေးအမြင်များကို ဖလှယ်ရန်အတွက် အလွတ်သဘော ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေး ပလက်ဖောင်းတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိလာခဲ့သည်။

BRICS သည် တစ်နိုင်ငံခြင်းစီ ပါဝင်သည့် သမဂ္ဂတစ်ခုထက် ဆန်းသစ်သည့် အပြန်အလှန် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ပုံစံ ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများ၏ လက်တွေ့ကျသည့် အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းမှုကို မြှင့်တင်ရန် စုပေါင်းအားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုနှင့် တစ်နိုင်ငံချင်းစီ၏ အကျိုးစီးပွားများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှု၊ တစ်နိုင်ငံက ရွေးချယ်သည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းကို တစ်နိုင်ငံက လေးစားမှု၊ အချုပ်အခြာအာဏာ  ပိုင်မှုဆိုင်ရာ သာတူညီမျှရေး မူဝါဒများအပေါ် အခြေခံထားခြင်းဖြစ်သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် BRICS သည် မည်သူ့ကိုမျှ ဆန့်ကျင်ခြင်းမရှိဘဲ နိုင်ငံတကာ အရေးကိစ္စများတွင် အားလုံးနှင့် အတူ အကျိုးအမြတ်ရှိပြီး သာတူညီမျှမှုရှိရေးကို ဖော်ဆောင်ရန် အဆင်သင့် အနေအထားတွင် ရှိနေသည်။

ထိုချဉ်းကပ်မှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အများအပြားကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအချက်ကို ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၂၂ ရက်မှ ၂၄ ရက်အကြား ကျင်းပခဲ့သည့် ဂျိုဟန်နက်စဘတ်ချ် ညီလာခံ (Johannesburg Summit) က ရှင်းလင်းစွာ သက်သေပြခဲ့သည်။

 ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးနဲ့ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံခြားရေး၀န်ကြီးကို တွေ့ရစဉ်

ထိုညီလာခံတွင် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်းနှင့် အာဖရိကမှ နိုင်ငံပေါင်း ၆၀ ကျော်မှ ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ခဲ့ ကြသည်။ ထို့ပြင် ထိုင်းနိုင်ငံ အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၃၀ နီးပါးက BRICS အဖွဲ့အတွင်း ဝင်ရောက်လိုသည့် ဆန္ဒများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ကြသည်။

BRICS အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အလျှင်မြန်ဆုံး နိုင်ငံများဖြစ်သည်ဆိုသည့် ဝိသေသလက္ခဏာ များကို ထပ်တလဲလဲ ပြသနိုင်ခဲ့သည်။ 

BRICS အဖွဲ့ဝင်အင်အား ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ကုန်ပိုင်းတွင် ဝယ်ယူနိုင်စွမ်း ငွေတန်ဖိုး တူညီမှုအပေါ် အခြေခံပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးသည် ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းသို့ မြင့်တက်ခဲ့သည်။

ထိုအချက်အလက်များအရ စက်မှုထိပ်သီး ၇ နိုင်ငံ (G-7) ထက်ပင် မြင့်တက်နေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

BRICS သည် လက်ရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ မရှိမဖြစ် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်လာပြီး ဝင်ရိုးစုံကမ္ဘာ အခင်းအကျင်းနှင့် သာတူညီမျှမှု၊ တရားမျှတမှုတို့ကို ထူထောင်ရန် အဓိကကျသည့် အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လာခဲ့ သည်။

အထူးသဖြင့် ဘက်ပေါင်းစုံ ပါဝင်ပြီး ဒီမိုကရေစီဆန်သည့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံကို ပုံဖော်ရာတွင် ကမ္ဘာ့ တောင်ခြမ်းတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် အပြုသဘောဆောင်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ပြည့်စုံသော အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖြစ်လာခဲ့သည်။

 BRICS ကိုတွေ့ရစဉ်

BRICS သည် နိုင်ငံများ ပေါင်းစည်းထားသည့် အသင်းအဖွဲ့ထက်ပိုသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ BRICS ၏ အတွေးအမြင်သည် ပိုပြီး သာတူညီမျှမှု အနာဂါတ်ကို ပုံဖော်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအတွေးအမြင်သည် အနောက်အုပ်စု ဆန့်ကျင်ရေး မဟုတ်သော်လည်း အနောက်အုပ်စုက ကမ္ဘာကြီးကို ကြီးစိုး ထားခြင်း မရှိစေရန် ရည်ရွယ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ BRICS ၏ စုပေါင်းအင်အားသည် မတူကွဲပြားမှု၊ ပေါင်းစုံပါဝင်မှု၊ စံတန်ဖိုးများကို ဖလှယ်မှုတို့အပေါ် အခြေတည်ထားသည်။

အနာဂတ် ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်းသည် ကမ္ဘာကြီး တည်ငြိမ်လုံခြုံပြီး ချမ်းသာဝပြောစေရန်အတွက် တစ်ကိုယ် ကောင်းဆန်သည့် အကျိုးစီးပွားရှာမှု၊ လွှမ်းမိုးမှုတို့ထက် BRICS ကဲ့သို့ မဟာဗျူဟာမြောက် မိတ်ဖက်ဆက်ဆံမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ ပွင့်လင်းမှု၊ စည်းလုံးမှု၊ သာတူညီမျှမှု၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှု၊ တရားမျှတမှုတို့ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခြင်း တို့သာ ဖြစ်သင့်သည်။

BRICS သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဂျိုဟန်နက်စဘတ် ညီလာခံတွင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ တိုးလာမှုနှင့်အတူ ယုံကြည်မှုရှိရှိဖြင့် ရှေ့သို့ချီတက်နေသည်။ 

အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအကြား ပြင်လွယ်ပြောင်းလွယ်ရှိပြီး ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် နိုင်ငံတကာဘဏ္ဍာရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI Sport Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂

ပြီးခဲ့တဲ့တစ်ရာသီလုံး ဒဏ်ရာပြဿနာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ် မစတင်ခင်မှာ လည်း ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို စတင်ကြုံတွေ့ နေခဲ့ရပါတယ်။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြတဲ့ အဓိက ကစားသမားအချို့ကို ရာသီသစ် ပြန်လည်စတင်ပြီး ကာလအတန်ကြာအထိ အနားပေးရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ခံလူသစ် ယိုရိုနဲ့ တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက အာဆင်နယ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲမှာ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး တိုက်စစ်မှူး ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ တောင်ပံကစားသမား အန်တိုနီတို့ဟာ ဘက်တစ်အသင်းနဲ့ ခြေစမ်းပွဲစဉ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ ရရှိခဲ့ကြတာပါ။

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ အဓိကလိုအပ်နေတဲ့ ဗဟိုနောက်ခံလူ နေရာအတွက် ယိုရိုကို လိုင်လီ အသင်းကနေ ပေါင် ၅၉ သန်းပေးပြီး ခေါ်ယူခဲ့ပေမယ့် ၂ ပွဲသာ အသုံးပြုရသေးပြီး ၃ လကြာ အနားပေးရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

တိုက်စစ်မှူး ဟော့ဂျ်လန်းက ၆ ပတ်ကြာအထိ အနားယူရမှာဖြစ်လို့ ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်းကို အများကြီး ထိခိုက်စေမှာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အမေရိကန်ရာသီကြို ခရီးစဉ်မှာပဲ ကွင်းလယ်လူ ကိုဘီမိုင်နူးနဲ့ တောင်ပံ ကစားသမား အာမတ်တို့ကို ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ကာလရှည်ကြာ အနားပေးခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒဏ်ရာရသွားတဲ့ ယိုရိုနဲ့ ဟော့ဂျ်လန်းကို တွေ့ရစဉ်

အမေရိကန်ခရီးစဉ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းအတွက် စီးပွားရေးအရ ကောင်းမွန်ပေမယ့် ကစားသမားတွေ ဒဏ်ရာ ရခဲ့တာကတော့ နစ်နာစရာတွေ ဖြစ်ခဲ့ရတာပါ။ 

ရက်ရှ်ဖို့ဒ်နဲ့ အန်တိုနီတို့လည်း ဒဏ်ရာကြောင့် အနားယူရဖွယ်ရှိနေလို့ နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အတွက် အဓိက ကစားသမား ၄ ဦး မပါဝင်ဘဲ ရာသီသစ်ကို စတင်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီမှာလည်း စံချိန်တင် ဒဏ်ရာရခဲ့တာကြောင့် ဆေးအဖွဲ့ကို အပြစ်တင်ရ မလား၊ ကစားသမားတွေရဲ့ ကြံ့ခိုင်မှုပိုင်းကို ပြောရမလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာတွေ ဖြစ်နေတာပါ။ 

ပြီးခဲ့တဲ့ရာသီက အချက်အလက်အချို့ကို ပြန်ကြည့်ရရင် ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ပရီးမီးယားလိဂ်ပြိုင်ပွဲမှာ ဒဏ်ရာ အများဆုံးခံစားခဲ့ရတဲ့ အသင်းအဖြစ် ရပ်တည်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရာသီတစ်လျှောက်လုံးမှာ ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ကစားသမား ၂၁ ဦးအထိ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ကစားသမားတွေကို ရက်ပေါင်း ၁,၆၂၀ အထိဆုံး ရှုံးခဲ့ရတာပါ။ 

ဒီစာရင်းထဲမှာ မပါဝင်တဲ့ ဘယ်နောက်ခံလူ မာလာစီယာဆိုရင် ရာသီမစခင်ကတည်းက ရရှိခဲ့တဲ့ဒဏ်ရာဟာ ရာသီ အကုန်ထိ သက်သာခြင်းမရှိသလို ရာသီသစ်အတွက် ပြင်ဆင်မှု ပြုလုပ်တာမှာလည်း တစ်ဦးချင်း လေ့ကျင့်မှုတွေ သာ ပြုလုပ်နိုင်သေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ရက်ဖို့ဒ် ဒဏ်ရာရသွားစဉ်

အဓိကနောက်ခံလူ လီဆန်ဒရိုမာတီနက်ဇ်ကတော့ ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ၂၁၄ ရက်အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ပွဲစဉ် အများအပြားကို လွဲချော်ခဲ့ရတာပါ။

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ဗဟိုနောက်ခံလူ အများအပြားရဲ့ ဒဏ်ရာကြောင့် ကတ်စမဲရိုးကို နောက်ခံလူ နေရာမှာ ပွဲအချို့ကို အသုံးပြုခဲ့ရသေးတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်က သူ့ရဲ့နည်းပြဘဝမှာ ဒီလိုမျိုးဒဏ်ရာ အများကြီး ရရှိတာကို အခုမှ မြင်တွေ့ခဲ့ဖူးတယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့အထိ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေဟာ ဆိုးရွားခဲ့တာပါ။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ရာသီသစ်မှာ ဒဏ်ရာတွေ အများကြီးမရဘဲ အောင်မြင်မှုတွေ ပြန်လည် ရယူနိုင်ဖို့ ပစ်မှတ်ထားနေပေမယ့် ခြေစမ်းပွဲတွေမှာတင် ဒဏ်ရာထိုးနှက်ချက်တွေကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ယူနိုက်တက်အသင်းဟာ ဒီနွေရာသီမှာ ကစားသမားအချို့ကို ရောင်းချပြီး ကစားသမားသစ်တွေကို ပြန်လည် ခေါ်ယူဖို့ လုပ်ဆောင်နေပေမယ့် ဒဏ်ရာရရှိတာကြောင့် သူတို့ရဲ့အစီအစဉ်ကို ထိခိုက်မှုတွေရှိနိုင်တာပါ။

ဒဏ်ရာတွေကြောင့် ရောင်းချဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ ကစားသမားတွေကို အသင်းမှာ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းသွားရနိုင် ဖွယ်လည်း ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

နည်းပြ အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ကစားသမားတွေရဲ့ ဒဏ်ရာအခြေအနေကို ဘယ်လို ကိုင်တွယ်သွားမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။ 

အဲရစ်တန်ဟတ်ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းနဲ့ ၂၀၂၆ ခုနှစ်အထိ စာချုပ်သက်တမ်း တိုးထားပေမယ့် INEOS ရဲ့ လက်အောက် ပထမဆုံးရာသီအပြည့်မှာ ရလဒ်တွေ မကောင်းရင် သူ့ရဲ့ရာထူးအတွက်က စိုးရိမ်စရာတွေ ရှိနေပါတယ်။

ပူးတွဲပိုင်ရှင် ဆာဂျင်ရက်ကလစ်ဖ်ရဲ့INEOS ဟာ ယူနိုက်တက်အသင်းရဲ့စီမံခန့်ခွဲမှု အပိုင်းတွေ အားလုံးကို ပြောင်းလဲထားပြီး အသင်းကို အရင်ကလို ပြန်ပြီးအောင်မြင်တာကို မြင်တွေ့ချင်နေတာပါ။

အဲဒါကြောင့် အဲရစ်တန်ဟတ်အနေနဲ့ ယူနိုက်တက်အသင်း အကြီးအကဲတွေလိုချင်တဲ့ အောင်မြင်မှုတွေ၊ သူ သွားချင်တဲ့ ကစားပုံစံတွေအတိုင်း လုပ်ဆောင်ဖို့ဆိုရင် ဒဏ်ရာပြဿနာတွေကို အများကြီး မဖြစ်အောင် ကစားသမားတွေ၊ ဆေးအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ဖို့ လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Sport News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၆

၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားဗိုလ်လုပွဲ အပြီးကနေ စတင်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနား အသင်းတို့ရဲ့တိုက်ပွဲဟာ အခု ကျင်းပနေတဲ့ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲအထိ ကူးစက်လာခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ 

အပျော်အောင်ပွဲခံမှုတွေကနေ စတင်ခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေဟာ အပျက်ဘက်ကို ဦးတည်ကာ မီးတောက်တစ်ခုလို တောက်လောင်လာခဲ့တာပါ။ 

မကြာသေးခင်က အာဂျင်တီးနားအသင်းနဲ့ မော်ရိုကိုအသင်းတို့ ကစားခဲ့တဲ့ အိုလံပစ်အမျိုးသား ဘောလုံးပြိုင်ပွဲ မစတင်ခင် အာဂျင်တီးနားအသင်းကို ပြင်သစ်အသင်း ပရိသတ်တွေက ပစ်မှတ်ထားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အာဂျင်တီးနားအသင်း နိုင်ငံတော်သီချင်း သီဆိုချိန်မှာ ပြင်သစ်အသင်း ပရိသတ်တွေက ကျယ်လောင်စွာ လှောင်ပြောင်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။ 

ဒီအဖြစ်အပျက်တွေရဲ့ အစဟာ အာဂျင်တီးနားနဲ့ ပြင်သစ်အသင်းတို့ရဲ့ ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲ ဗိုလ်လုပွဲစဉ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာလို့ ပြောရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အီမီမာတီနက်ဇ်ရဲ့ အောင်ပွဲခံနေစဉ်

အာဂျင်တီးနားအသင်းက ပင်နယ်တီနဲ့ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ဒီပွဲစဉ်မှာ အာဂျင်တီးနားဂိုးသမား အီမီမာတီနက်ဇ်ရဲ့ လွန်လွန် ကျူးကျူး အောင်ပွဲခံဟန်တွေကို ပြင်သစ်အသင်းက စိတ်ပျက်ခဲ့တာပါ။ 

ဆုဖလားရယူအပြီး အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံအတွင်း အောင်ပွဲခံချိန်မှာလည်း အီမီမာတီနက်ဇ်က ပြင်သစ်တိုက်စစ်မှူး ဘတ်ပီရဲ့ မျက်နှာပါဝင်တဲ့ အရုပ်ကိုကိုင်ပြီး အောင်ပွဲခံခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

အာဂျင်တီးနားအသင်း ကမ္ဘာ့ဖလားရခဲ့ချိန်မှာ အသင်းခေါင်းဆောင် မက်ဆီဟာ ပြင်သစ်ကလပ် ပီအက်စ်ဂျီအသင်း မှာ ကစားနေခဲ့တာပါ။ 

ပီအက်စ်ဂျီအသင်းဟာ မက်ဆီအတွက် ကမ္ဘာ့ဖလားအောင်ပွဲ မလုပ်ပေးခဲ့သလို ပရိသတ်တွေကလည်း မက်ဆီကို လှောင်ပြောင်မှုတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အဲဒါကြောင့် မက်ဆီဟာ ပီအက်စ်ဂျီအသင်းနဲ့ စာချုပ်ကုန်ဆုံးချိန်မှာ ထွက်ခွာခဲ့တာပါ။ ဒီကြားထဲမှာ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲဟာ အနည်းငယ် ငြိမ်သက်သွားခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲကို ပြန်လည် စတင်သလို ဖြစ်ခဲ့တာပါ။ 

ဒါကတော့ အာဂျင်တီးနားအသင်း ကိုပါအမေရိကဖလားပြိုင်ပွဲမှာ ချန်ပီယံဆုကို ရယူနိုင်ခဲ့ချိန်မှာ အန်ဇိုဖာနန် ဒက်ဇ် အပါအဝင် ကစားသမားအချို့ဟာ ပြင်သစ်လူမည်း ကစားသမားတွေကို လူမျိုးရေးခွဲခြား လှောင်ပြောင်တဲ့ သီချင်းသီဆိုခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ကို တွေ့ရစဉ်

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ဟာ ဒီရုပ်သံဖိုင်ကို သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်မှာ တင်ခဲ့တာကြောင့် ပြဿနာတွေဟာ ပိုကြီး ထွားခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ ချယ်လ်ဆီးအသင်းဖော် ပြင်သစ်ကစားသမားတွေက သူ့ကို ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေ Unfollow လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။

ပြင်သစ်ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်ကလည်း လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ပြုလုပ်တယ်ဆိုပြီး ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်(ဖီဖာ)ထံ တိုင်ကြားမှု ပြုလုပ်ခဲ့တာကြောင့် အခြေအနေတွေဟာ ပိုပြီးဆိုးရွားလာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ဟာ ဒီအဖြစ်အပျက်ကြောင့် သူ့ရဲ့ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေ ပြန်တောင်းပန်ခဲ့ပေမယ့် ဝေဖန်မှု  အများအပြားကို ခံခဲ့ရတာပါ။

ချယ်လ်ဆီးအသင်းနည်းပြ မာရက်စ်ကာကတော့ အန်ဇိုဖာနန်ဒက်ဇ်ကို ကာကွယ်မှု ပြုလုပ်ခဲ့ပေမယ့် သူဟာ ချယ်လ်ဆီးအသင်းနဲ့ ပြန်လည်ပူးပေါင်းရင် ပြင်သစ်ကစားသမားတွေနဲ့ ဘယ်လိုရင်ဆိုင်မလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းနေပါတယ်။

ကိုပါအမေရိကဖလား အောင်ပွဲခံမှုကနေ ပြန်စတင်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ မီးတောက်ဟာ ပြင်သစ်မှာ ကျင်းပနေတဲ့ အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကိုပါ ဆက်ပြီး တောက်လောင်လာခဲ့တာပါ။

မက်ဆီကို တွေ့ရစဉ်

အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲကို အာဂျင်တီးနား အားကစားသမားတွေ လာရောက် ယှဉ်ပြိုင်နေကြလို့ အိမ်ရှင်ပြင်သစ် ပရိသတ်တွေရဲ့ပစ်မှတ်တွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ 

အမျိုးသားဘောလုံးပြိုင်ပွဲနဲ့ ရပ်ဘီပြိုင်ပွဲတွေမှာ အာဂျင်တီးနားအသင်း နိုင်ငံတော်သီချင်း သီဆိုချိန်မှာ ပြင်သစ် ပရိသတ်တွေက လှောင်ပြောင်ခဲ့ကြပါတယ်။

အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲ တစ်လျှောက်လုံးမှာသာ ဒီလိုမျိုး ထပ်ပြီးဖြစ်ခဲ့ရင် ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနားအသင်းတို့ရဲ့ တိုက်ပွဲ ဟာ ပိုပြီးပြင်းထန်လာဖို့ပဲ ရှိနေတာပါ။

အဲဒါကြောင့် ကမ္ဘာ့ဘောလုံးအဖွဲ့ချုပ်(ဖီဖာ)နဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒီအခြေအနေကို အမြန်ဆုံး ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ 

ဒါမှလည်း အားကစားသမားတွေအနေနဲ့ လှောင်ပြောင်မှုတွေကို ရှောင်ပြီး ပြိုင်ပွဲကို အေးအေးဆေးဆေး ယှဉ်ပြိုင် လို့ ရမှာပါ။ 

ဒါကြောင့် ပြင်သစ်နဲ့ အာဂျင်တီးနား အသင်းတို့အကြား အမြန်ဆုံး အဆင်ပြေသွားမလားဆိုတာကို စောင့်ကြည့်ရ မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၂၀

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလက မြန်မာ့တပ်မတော်မှ အာဏာကို ရယူခဲ့သည်မှာ သုံးနှစ်ခွဲနီးပါး ကြာမြင့်လာခဲ့သည်။

သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျပ်အတည်းမှာ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် အရိပ်အယောင် ထွက်ပေါ်လာခြင်း မရှိသေးပေ။ 

နစကနှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့(EAO) များအကြား ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများသည် လည်း အဆုံးသတ်မည့်လမ်း မမြင်တွေ့ရသေးပေ။

EAO အဖွဲ့များအကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားနေမှုနှင့်အတူ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေသည် ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ 

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ကုန်ပိုင်းက မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်(AA-TNLA-MNDAA)၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး စတင်ခဲ့ချိန်ကစပြီး မြန်မာ့တပ်မတော်သည် တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယ နယ်စပ်အနီးရှိ နေရာဒေသများ အပါအဝင် မြေပြင်ထိန်းချုပ်မှု ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ၁၀ လကျော်အတွင်း EAO များသည် တိုက်ပွဲများကို အသာစီး ရယူတိုက်ခိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ 

လာအိုနိုင်ငံ၊ ဗီယန်ကျင်း (Vientiane) မြို့တော်တွင် ဇူလိုင် ၂၁ ရက်မှ ၂၇ ရက်အထိ အာဆီယံဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေး (AMM) ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ထားမှုနှင့်အတူ အာဆီယံအဖွဲ့သည် မြန်မာ့အရေးကို မည်ကဲ့သို့ ချဉ်းကပ် လုပ်ဆောင်မည်ဆိုသည့် အချက်အပေါ် အဖြေရှာရန် ရုန်းကန်နေရသည်။

လက်ရှိ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည့် လာအိုကမူ မြန်မာ့အရေးအတွက် အာဆီယံ၏ အချက် ၅ ချက်ပါ သဘောဆန္ဒ ထုတ်ပြန်ချက် (5PC)ကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံထားသည်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် အချို့ကလည်း အနာဂတ်တွင် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးမှုများကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ရန်အတွက် မြန်မာ့အရေးနှင့် သက်ဆိုင်သည့် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်ရန် ဆန္ဒရှိနေကြသည်။

 မြန်မာလူထု အာဆီယံကို တောင်းဆိုနေစဉ်

လာအိုနိုင်ငံသည် 5PC အကောင်အထည်ဖော်မှုကို ပြန်လည်စိစစ်သုံးသပ်ရန် ယခင်အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌနိုင်ငံနှင့် အနာဂတ်အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံများဖြင့် အလွတ်သဘော အစည်းအဝေးများ ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး အဆိုပြုချက်ကို တင်သွင်းခဲ့သော်လည်း အများသဘောဆန္ဒအရ ထောက်ခံမှု မရခဲ့ပေ။ 

ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင်မူ ထိုင်းနှင့် မြန်မာအကြား လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အစီအစဉ် အကောင်အထည်ဖော်မှုအပြီးတွင် နိုင်ငံရေးအရ သုံးပွင့်ဆိုင်အဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရေးကို စိစစ်သုံးသပ်ခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ထိုင်း၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်သည့် ပန်ပရီ ဘာဟစ်ဒါ နျူကာရာ (Parnpree Bahiddha-Nukara) သည် မေလက နုတ်ထွက်သွားခဲ့သဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်များကို ရှေ့ဆက်ဆောင်ရွက်မည့် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများ ကြန့်ကြာခဲ့သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကို စေ့စေ့စပ်စပ် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးမည့် အထူးကော်မတီ အတွက် အကြီးအကဲအသစ်ကို ခန့်အပ်ရခြင်း မရှိသေးပေ။ ယခင်က ထိုကော်မတီကို မစ္စတာ ပန်ပရီက ဦးဆောင် ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ငံများ၏ အစည်းအဝေးများသည် ၎င်းတို့၏ သက်ဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်များအောက် တွင် တိုးတက်မှု အလားအလာကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။

ထိုအစည်းအဝေးများသည် အနာဂတ်တွင် မြန်မာ့အရေး၌ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မလေးရှားတို့ ပါဝင်လာမှု၏ အခန်း ကဏ္ဍကို ဖော်ပြပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က အင်ဒိုနီးရှားသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစည်းအဝေးပေါင်း ၁၀၀ ကျော် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ 

လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကူညီမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုင်းသည် ကုလသမဂ္ဂ၏ အထူးအေဂျင်စီများ၊ အထူးသဖြင့် အစားအသောက်၊ ကျန်းမာရေးလုံခြုံမှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့များ ပါဝင်လာစေရန် ရည်မှန်းထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်အသစ် ဂျီလီ ဘစ်ရှော့ (Julie Bishop) သည် အာဆီယံအနှံ သွားရောက်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်ပြီး မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ လေ့လာခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံသို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် လာရောက်ခဲ့သည့် ၎င်း၏ခရီးစဉ်တွင် ဘစ်ရှော့က မြန်မာ့အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့များအားလုံးနှင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး မာရစ် ဆန်ဂီယမ်ပွန်ဆာ (Maris Sangiampongsa) ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ဦးသိန်းစိန်နဲ့ရှီကျင့်ဖျင် လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်နေစဉ်

AMM အစည်းအဝေး မတိုင်မီ လက်ရှိ အာဆီယံ အထူးသံတမန်ဖြစ်သည့် အလွန်ကီယို ကစ်တီခွန်း (Alounkeo Kittikhoun) သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ပြန်လည်လွတ်မြောက်ရေးကဲ့သို့ နစကထံမှ လိုက်လျောချက်များ ပိုမိုရရှိရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သလို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေး အစီအစဉ်များကို ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။

ထိုကိစ္စရပ်များတွင် ထိရောက်သည့် တိုးတက်မှုများမရှိဘဲ မြန်မာထိပ်သီး အရာရှိတစ်ဦးအား အာဆီယံ၏ နှစ်စဉ် ညီလာခံကို တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားမှုသည် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌအတွက် ခက်ခဲစေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

ဇန်နဝါရီလက လာအိုသည် အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန မှ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်ကို အစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၂၀၂၆ ခုနှစ် အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ နေရာမှ ဖယ်ရှားခံရပြီး ထိုဥက္ကဋ္ဌနေရာကို ဖိလစ်ပိုင်က ရယူမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံအချို့သည် NUG ၏ ပြည်ပရောက် ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ဆက်သွယ်မှုများကို တိုးမြှင့်ပြုလုပ်ခဲ့ကာ နစကကို ဖိအားပေးခဲ့သည်။

သို့သော် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသည် NUG ကို အသိအမှတ်ပြုရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးပေ။ 

ရှေ့ဆက်မျှော်မှန်းကြည့်ရှုရမည်ဆိုပါက  5PC သည် အာဆီယံ၊ အာဆီယံ၏ အင်အားကြီး မိတ်ဖက်နိုင်ငံများ ဖြစ်သည့် အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ရုရှား အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများ လိုက်နာ ရမည့် ထိရောက်သော မူဘောင်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက် တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ 

မကြာသေးမီက အရှေ့အာရှနှင့် ပစိဖိတ်ရေးရာ အမေရိကန် ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒန်နီယယ် ခရစ်တန် ဘရင့် ( Daniel Kritenbrink) သည် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ၊ ဟနွိုင်းမြို့တွင် မြန်မာထိပ်သီး အရာရှိများနှင့် ဒုတိယ အကြိမ် အစည်းအဝေး ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် အမေရိကန်အစိုးရအနေဖြင့် နစကနှင့် ချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်လိုသည့် ဆန္ဒကို ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

ပထမအကြိမ် အစည်းအဝေးကို ဖေဖော်ဝါရီလက ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့တော်တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ထိပ်သီး အဆင့် မဟုတ်သည့် အရာရှိများနှင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၁၁ ခုနှစ်မှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အကြား မြန်မာနှင့် အမေရိကန်အကြား ပုံမှန်ဆက်ဆံရေးရှိခဲ့သည်။ 

လက်ရှိတွင် နစကနှင့် အစည်းအဝေးများ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် ဒေသတွင်း အဓိကကျသည့် နိုင်ငံများနှင့်အတူ ၎င်း၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်လိုသည့် အမေရိကန်၏ စိတ်အားထက်သန်မှုကို ပြသခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း စိစပ်နေသည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့ကလည်း ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများကို ထိန်းသိမ်းရန် နစက၊  EAO များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဇွန်လက တရုတ်သည် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်မှုဆိုင်ရာ မူဝါဒ ၅ ချက်၏ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ပြည့် နှစ်ပတ် လည်ကို တက်ရောက်ရန် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမ္မတဟောင်း ဦးသိန်းစိန်ကို ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းသည်လည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဖိုရမ်ကို တက်ရောက်ရန် ရှန်တုံ (Shandong) ပြည်နယ်၊ ချင်တောင်း ( Qingdao) မြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက်ပိုင်းတွင် တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေချိန်တွင် အဆိုပါ ထိပ်သီးအဆင့် ခရီးစဉ်များ ပေါ်ပေါက် လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

 ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုး၀င်း တရုတ်ကို သွားစဉ်

အနာဂတ်တွင် ထိုထိပ်သီး ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးသည် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ဖိတ်ကြားမှုစာရင်းတွင် ပါဝင်လာနိုင်ခြေရှိသည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ နယူးဒေလီမြို့တော်တွင် ပြုလုပ်သည့် Bimstec နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး၌ အိန္ဒိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အက်စ် ဂျိုင်ရှန်ကာ (S Jaishankar) သည် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဦးသန်းဆွေနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် အိန္ဒိယ၏ ကူညီ ထောက်ပံ့မှုကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

အိန္ဒိယသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် နိုင်ငံများအတွက် တရားမဝင် မူးယစ်ဆေးဝါးများ၊ လက်နက်များ ကုန်ကူးမှုနှင့် အိမ်ပစ်ရာပစ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင် လာသူများကဲ့သို့ အဓိက ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ထိုင်းနိုင်ငံက စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် Track 1.5 အစည်းအဝေးကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံခဲ့သည်။

Bimstec အစည်းအဝေးတွင် ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ သီးသန့်တွေ့ဆုံခဲ့ကာ ၎င်းတို့၏ စိုးရိမ်မှုများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

ထို့ပြင် အာဆီယံသည် မြန်မာ့အရေးတွင် ရုရှား၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း အနီးကပ် စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။ အစော ပိုင်းက ရုရှားသည် 5PC ကို အလေးထား ထောက်ခံခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ မြန်မာ့အရေးတွင် ထဲထဲဝင်ဝင် မပါဝင်ခဲ့ပေ။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် နိုင်ငံတကာ၏ ဖယ်ကြဉ်မှုခံနေရချိန်တွင် ရုရှားသည် ကမ္ဘာ့တောင်ခြမ်း၊ အထူးသဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးများကို မြှင့်တက်လျက်ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ပထဝီနိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲများနှင့်အတူ အာဆီယံ၊ အမေရိကန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ရုရှားတို့သည် 5PC ကို အပြည့်အဝ အကောင်အထည်ဖော်ရန် မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ဖိအားပေးနိုင်သည့် အင်အားစုများအဖြစ် ရှိနေသည်ဟု ယူဆနိုင်ပေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်