CNI International Article

၂၀၂၅ ခုနှစ် ၊ ဩဂုတ် ၂၉

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ယာယီအစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အစီအစဉ်တစ်ခုကို  အကောင်အထည် ဖော်ရန် ပြင်ဆင်နေသည်။

ထိုအစီအစဉ်သည် ရခိုင်ပြည်နယ်ထက် ကျော်လွန်ပြီး အခြားနေရာများကိုပါ ဂယက်ရိုက်ခတ် လာစေနိုင်သည့် အလားအလာ ရှိနေသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ကော့ဘဇား (Cox’s Bazar) ခရိုင်တွင် ဘင်္ဂါလီ (မူရင်း- ရိုဟင်ဂျာဟုဖော်ပြ) ဒုက္ခသည် ၁ သန်း ကျော်ကို တာဝန်ယူထားရပြီး အခြားအရေးကိစ္စများ ပေါ်ပေါက်နေချိန်၌ ထိုအစီအစဉ်အား ပြင်ဆင်နေခြင်း ဖြစ် သည်။

ကော့ဘဇားတွင် ထိုဒုက္ခသည် အရေအတွက်သည် ၁၉၇၉ ပြည့်နှစ် ကုန်ပိုင်းကတည်းက တဖြည်းဖြည်း မြင့်တက်ခဲ့ သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် ပြစ်မှုများ၌ ဘင်္ဂါလီများ ပါဝင်ပတ်သက်နေသည့် မှတ်တမ်းများလည်း ရှိထားသည်။

 ရိုဟင်ဂျာစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့(RSO)ကို တွေ့ရစဉ် 

ဒုက္ခသည်စခန်းများတွင် လှုပ်ရှားနေသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၄ ဖွဲ့ထက် မနည်းရှိနေပြီး ထိုအဖွဲ့များအနက် ရိုဟင်ဂျာစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့(RSO)သည် ဩဇာအကြီးဆုံး အဖွဲ့အဖြစ် ယူဆခံထားရသည်။

ထိုကဲ့သို့ စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေများကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် ဘင်္ဂါလီများကို နေရပ်ပြန်ပို့ရန် အလော တကြီး လုပ်ဆောင်နေသော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် ၂ နှစ်အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အာရက္ခတပ်တော်(AA)နှင့် မြန်မာ့ တပ်မတော်တို့ကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင် AA သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် မောင်တောမြို့ အပါအဝင် ရခိုင်ပြည်နယ်၏ မြို့နယ် ၁၇ မြို့နယ်အနက် ၁၄ မြို့နယ်ကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဒုက္ခသည်များ ပြန်ပို့မည့် အစီအစဉ် မအောင်မြင်သေးသည့် အခြေအနေ ကို စိုးရိမ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သလို ထိုဒုက္ခသည် အရေးသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ဆိုးရွားစွာ ဂယက်ရိုက်ခတ်နေ ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် ကော့ဘဇားတွင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ် ၂၄-၂၆ ရက်၊ နယူးယောက်တွင် စက်တင်ဘာ ၃၀ ရက်နှင့် ဒီဇင်ဘာ ၆ ရက်တွင် ဘင်္ဂါလီအရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် သီးသန့်ဆွေးနွေးပွဲများကို ပြုလုပ်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ယာယီအစိုးရက "ရခိုင် စင်္ကြံ" (Rakhine Corridor) ဟုခေါ်သည့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေး လမ်းကြောင်းတစ်ခု ဖော်ဆောင်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။

ဘင်္ဂါလီဒုက္ခသည်များကို တွေ့ရစဉ်

ထိုစင်္ကြံလမ်းကို ဘင်္ဂလေားဒေ့ရှ်၏ ကော့ဘဇားခရိုင်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရခိုင်ပြည်နယ်ကြား ချိတ်ဆက်ရန် စီစဉ်ခဲ့ သည်။

နိုင်ငံတကာက အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ပြီး အကာအကွယ်ပေးထားမည့် ထိုစင်္ကြံလမ်းကို အကူအညီများ ပို့ဆောင် ရေး၊ ဒဏ်ရာရသည့် အရပ်သားများကို ကယ်တင်ရေးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ထွက်ပြေးလာသော ဘင်္ဂါလီ ဒုက္ခသည် များကို နေရပ်ပြန်ပို့ရေးတို့အတွက် အသုံးချရန် အိုင်ဒီယာဖြင့် အဆိုပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ကမူ ထိုစင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်ရေးကို ထောက်ခံကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပြီး ထိုစင်္ကြံလမ်းသည် တရုတ်၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိနေသည်။ ထိုဒေသတွင် အမေရိကန်အတွက် ခြေကုပ်ယူနိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ထားသည်။

သတင်းရင်းမြစ်များကမူ ထိုစင်္ကြံလမ်း ဖော်ဆောင်ရေး အစီအစဉ်၏ နောက်ကွယ်တွင် ရှိနေသည့် ဘင်္ဂလားအစိုးရ ၏ စစ်မှန်သည့် ရည်ရွယ်ချက်မှာ ရခိုင်ပြည်နယ်မှ ဘင်္ဂါလီများအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံသော ဇုန်တစ်ခု ထူထောင် ရန်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့ကြသည်။

ထိုစင်္ကြံလမ်းကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ Teknaf မြို့နယ်မှ ဖြတ်ဖောက်ရန် စီစဉ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး AA ကမူ ထိုအစီအစဉ်ကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ အစီအစဉ်သည် အကူအညီများစွာ ပေးရန်ဖြစ်ပြီး ထိုအကူအညီများကို ဘင်္ဂါလီလက်နက်ကိုင်များ အား လုယက်ခွင့် ပြုလိမ့်မည်ဟု သတင်းရင်းမြစ်များက စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဘင်္ဂါလီများအတွက် လုံခြုံမှုမရှိသဖြင့် အကူအညီများကို လုယက်ယူနေရသည့် အခြေအနေမျိုး အဖြစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ပုံဖော်ရန် စီစဉ်ထားသည်ဟု သတင်းရင်းမြစ်များက ပြောသည်။

ထို့ပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းရေးတပ်ဖွဲ့များ ဖြန့်ကြက်ချထားရေး အစီအစဉ်လည်း ပါဝင်နေသည်။ 

အာရက္ခတပ်တော်(AA) ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင် ရခိုင်ပြည်နယ်ရောက်လာပြီး လူထုနဲ့တွေ့ဆုံနေစဉ် 

လက်ရှိတွင် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်စစ်သား ၅၆၁၉ ဦးသည် နိုင်ငံပေါင်း ၁၀ နိုင်ငံရှိ ကုလသမဂ္ဂ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းရေး တပ်ဖွဲ့များအတွင်း ပါဝင်နေသည်။

နောက်ထပ် အစီအစဉ်တစ်ခုမှာ လက်နက်ကိုင် ဘင်္ဂါလီကေဒါများကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က စစ်အင်အား ထောက်ပံ့ပေး ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်စေရန်ဖြစ်သည်။ 

တိုက်ဆိုင်မှု တစ်ခုမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ကလည်း ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် ဘင်္ဂါလီ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။

သို့သော် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ပြည်သူများကြား ထိုစင်္ကြံလမ်းသည် နိုင်ငံ့၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ထိပါးလာစေနိုင် ကြောင်း စိုးရိမ်စိတ်များ မြင့်တက်ခဲ့ပြီး အဓိက နိုင်ငံရေးပါတီများကလည်း ထိုအစီအစဉ်ကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက် ခဲ့သည်။

မေလကုန်ပိုင်းတွင်မူ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စစ်တပ်အကြီးအကဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဝါကာ အူဇ်ဇာဘန် (Waker-Uz-Zaman) က ထိုအစီအစဉ်ကို ပယ်ဖျက်ရန် အစိုးရကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် သတိပေးခဲ့သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် အမေရိကန်၏ ထောက်ခံမှုနှင့်အတူ ဘင်္ဂါလီများအတွက် ဘေးကင်း လုံခြုံသည့် ဇုန်တစ်ခု ထူထောင်ရန် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း လေ့လာသူများ ပြောကြားခဲ့သည်။

"ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရဲ့ အစီအစဉ်က လက်နက်အပြည့်အစုံ တပ်ဆင်ထားတဲ့ ဘင်္ဂါလီကေဒါတွေကို AA နဲ့ စစ်ပွဲဆင်နွှဲ ခိုင်းဖို့ ပြင်ဆင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်" ဟု အိန္ဒိယအစိုးရအရာရှိတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ဘင်္ဂါလီများအတွက် စစ်သင်တန်းများ လေ့ကျင့်နေသည့် နေရာများ များပြားလာပြီး ထိုနေရာ များအနက် Mymensingh မြို့ရှိ စစ်စခန်း တစ်ခုသည်လည်း လေ့ကျင့်ရေး နေရာများထဲတွင် ပါဝင်နေကာ အခြား လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများသည် ကော့ဘဇားနှင့် ဘာဂါဟတ် (Bagerhat) မြို့များတွင်လည်း ရှိနေသည်ဟု သတင်း ရင်းမြစ်များက ဖော်ပြခဲ့သည်။

RSO နှင့် ARSA အဖွဲ့များ၏ လူမှုမီဒီယာများတွင် တင်သည့် ပို့စ်များအရ ၎င်းတို့၏ လက်နက်ကိုင် အင်အားကြီး ထွားလာမှုကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

ဩဂုတ် ၂၀ ရက်က RSO အဖွဲ့၏ Facebook တွင် လက်နက်ကိုင်ကေဒါများ ချီတက်လမ်းလျှောက်နေသည့် ဗွီဒီယိုဖိုင်ကို တင်ခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ပြောင်းလဲနေသည့် နိုင်ငံရေး အခြေအနေက ပါကစ္စတန်အတွက် အစွန်းရောက်အဖွဲ့များကို ထောက်ခံပေးရန် အခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုရရှိစေခဲ့သည်ဟု သတင်းရင်းမြစ်များတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဇူလိုင် ၂၉ ရက်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ ရောက်ရှိလာသည့် ပါကစ္စတန် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လုံခြုံရေးအေဂျင်စီဖြစ်သည့် DGFI ၏ အရာရှိများနှင့်အတူ Teknaf မြို့မှ Shah Porir Dwip ကျွန်းအထိ လေ့လာ ရေး ခရီးထွက်ခဲ့ကြသည်။ 

ထိုခရီးစဉ်၏ အသေးစိတ် အချက်အလက်ကိုမူ ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။

အာရက္ခတပ်တော်(AA) ခေါင်းဆောင်များကို တွေ့ရစဉ် 

အိန္ဒိယအစိုးရ၏ အရာရှိများကမူ ပါကစ္စတန်၏ ရည်ရွယ်ချက်သည်ဘင်္ဂါလီများ ရခိုင်ပြည်နယ်သို့ ပြန်လည် ပို့ဆောင်ရေးထက် အိန္ဒိယတွင် ဆူပူသောင်းကျန်းမှုများ ဖြစ်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ယူဆထားကြသည်။

မကြာသေးမီက The Economist ဂျာနယ်နှင့်ပြုလုပ်သည့် အင်တာဗျူး တစ်ခုတွင် ပါကစ္စတန် စစ်တပ်၏ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတစ်ဦးက "ကျနော်တို့ အရှေ့ဘက်ကနေ စတင်သွားမှာပါ" ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။

ထိုပြောကြားချက်၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ပါကစ္စတန်သည် အရှေ့ဘက်မှ အိန္ဒိယကို ဆန့်ကျင်သည့် စစ်ဆင်ရေးများကို ပြုလုပ်ရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို အသုံးချမည့် သဘောမျိုးဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် အိန္ဒိယနှင့် ဆက်ဆံရေး အဆင်ပြေသည့် ရှိတ်ဟာဆီနာ (Sheik Hasina) အစိုးရအဖွဲ့ ပြုတ်ကျခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် ပါကစ္စတန် ဆက်ဆံရေးသည် သိသိသာသာ မြင့်တက်ခဲ့ သည်။

ထိုအချိန်အတောအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် AA သည် စစ်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်မှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်နေသည်။

AA ၏ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည့် ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်(ULA)သည် အသက် ၄၅ နှစ်အောက် လူငယ်များကို စစ်မှုထမ်းရန် စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး စစ်မှုထမ်းဆောင်နိုင်သည့် အသက် အပိုင်းအခြားအတွင်း ရှိနေသည့် လူငယ်များကို ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှ ထွက်ခွာခွင့် ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရသည် လွန်ခဲ့သည့် ၂ နှစ်တာ ကာလအတွင်း AA နှင့် ပုံမှန် ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့ပြီး မောင်တောရှိ ဘင်္ဂါလီများ နေရပ်ပြန်ပို့ရေး နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေခဲ့သည်။

AA ကမူ ဘင်္ဂါလီများ နေရပ်ပြန်ပို့ရေးသည် ဘဏ္ဍာရေး အထောက်အပံ့၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး အစီအစဉ်များ မပါရှိဘဲ လက်ရှိ အနေအထားများအရ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ရခိုင်စင်္ကြံလမ်း အစီအစဉ် ပျက်သွားခဲ့သော်လည်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရသည် ဘင်္ဂါလီများကို နေရပ် ပြန်ပို့ရန် ဆက်လက် ကြိုးပမ်းနေဆဲဖြစ်ပြီး အသစ်ပြင်ဆင်နေသည့် နည်းဗျူဟာများသည် ဒေသတွင် မတည်ငြိမ် မှုများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများကိုသာ ပိုမိုဖြစ်ပွားစေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

Source: The Diplomat