CNI Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၇

မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းသည် ၅ နှစ်အတွင်းသို့ စတင် ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး အဆုံးသတ်မည့် အလားအလာကို မမြင်တွေ့ရသေးပေ။

နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (နစက) သည် ရေရှည် အစီအစဉ်ဆွဲခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲကို ပြုလုပ်ရန် မျှော်လင့်နေပြီး အောက်တိုဘာလထဲတွင် ရွေးကောက်ပွဲပြုလုပ်ဖွယ် ရှိနေသည်။

သို့သော် မြေပြင်တွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် အခင်းအကျင်း အပါအဝင် ပြောင်းလဲနေသည့် ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအခြေအနေများအရ ရွေးကောက်ပွဲကို လာမည့်နှစ်အထိ ရွှေ့ဆိုင်းရဖွယ်ရှိနေသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ရွေးကောက်ပွဲကို စီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း ကျင်းပနိုင်ခဲ့မည်ဆိုသည့်တိုင် အခက်အခဲများစွာဖြင့် ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိနေသည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က လာအို၏ အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ သက်တမ်းအတွင်း နစကသည် အာဆီယံအစည်းအဝေးကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် တက်ရောက်ရန်အတွက် နိုင်ငံရေးမနွယ်သည့် အမြင့်ဆုံးအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သော အမြဲတမ်း အတွင်းဝန်အဆင့် အရာရှိကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ဟောင်းဖြစ်သည့် ဦးအောင်ကျော်မိုးသည် နစက၏ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး အာဆီယံတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ထိုင်ခုံနေရာကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများနှင့် ပြုလုပ်သည့် အစည်းအဝေးတိုင်းတွင် ဦးအောင်ကျော်မိုးက ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ပြင်ဆင်မှု၊ နိုင်ငံရေးပါတီများကို ရွေးကောက်ပွဲ အာဏာပိုင်များထံ မှတ်ပုံတင်ခွင့်ပြုမှု၊ ထိုလုပ်ငန်းစဉ်းကို လေ့လာ ရန် နိုင်ငံတကာ လေ့လာသူများကို ဖိတ်ကြားမှုနှင့် လူဦးရေစာရင်း အပြီးသတ်ကောက်ခံမှု အပါအဝင် နစက၏ အနာဂတ် ဆောင်ရွက်မည့် အစီအစဉ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး နစက၏ လျော့ပါးခြင်းမရှိသည့် သန္နိဋ္ဌာန်ကို ထပ်တလဲလဲ ပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာကိုယ်စားလှယ် ထိုင်ခုံလွှတ်နေစဉ်

သို့သော် အာဆီယံ အသိုင်းအဝိုင်းသည် နစကထံမှ ပိုမိုခိုင်မာသည့် လုပ်ဆောင်ချက်ကို မြင်တွေ့ချင်နေကြသည်။

အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး၊ ပေါင်းစုံပါဝင်သည့် နိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ရေးတို့ကဲ့သို့ ကိစ္စရပ်များတွင် နစက၏ ခိုင်မာသော ဆောင်ရွက်ချက်ကို မြင်တွေ့ချင်နေကြသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် လူပေါင်း ၆၀၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး လူပေါင်း ၃ သန်းခွဲခန့် ပြည်တွင်းတွင် အိမ်ပစ်ရာပစ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရသဖြင့် အာဆီယံက ၎င်းတို့၏ တောင်းဆိုမှုများကို အကောင်အထည်ပေါ်လာစေရန် ဆန္ဒရှိနေကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ရက်ပိုင်းက မလေးရှား၏ မြန်မာ့အရေး အထူးသံတမန်ဖြစ်သည့် အိုသာသ်မန် ဟာရှင်မ် (Othman Hashim) သည် နေပြည်တော်သို့ သွားရောက်ပြီး နစကခေါင်းဆောင်များ အပါအဝင် အခြား သက်ဆိုင်သူများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

လက်ရှိ အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည့် မလေးရှားသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ချက်ချင်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သည် ဦးစားပေးကိစ္စဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် နှစ်ကုန်ပိုင်းက နစကသည် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

သို့သော် လက်ရှိအချိန်အထိ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအတွင်း နစက၏ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရေး ချဉ်းကပ်မှုအပေါ် မယုံကြည်နိုင်သေးပေ။

အင်အားတောင်တင်းသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကမူ ၎င်းတို့၏ နယ်မြေများနှင့် စီးပွားရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်ချင်နေကြသည်။

နစကနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ဆွေးနွေးရန် ဆန္ဒရှိနေကြသည့် အဖွဲ့များလည်းရှိသည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေ ထိုအဖွဲ့များသည် ၎င်းတို့၏ အနာဂတ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ၎င်းတို့အချင်းချင်း သဘောထားချင်း တိုက်ဆိုင်မှုများလည်း မရသေးပေ။

UWSA တပ်ဖွဲ့ကို တွေ့ရစဉ်

မကြာသေးမီက မလေးရှားနိုင်ငံ လန်ကာဝီ (Langkawi)ကျွန်းတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အစည်းအဝေးအတွင်း နစက အနေဖြင့် အနာဂတ်၌ မည်သို့လုပ်ဆောင်ရန် စီစဉ်နေသည်ဖြစ်စေ၊ ထိုအစီအစဉ်များသည် ပေါင်းစုံပါဝင်ရမည် ဖြစ်ပြီး အာဆီယံ၏ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်နှင့် ကိုက်ညီရမည်ဖြစ်ကြောင်း အာဆီယံအသိုင်းအဝိုင်းက ဦးအောင်ကျော်မိုးကို ပြောကြားခဲ့သည်။

နစကသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီလက သဘောတူခဲ့သည့် အာဆီယံ၏ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရာတွင် တိုးတက်မှုအနည်းငယ်သာ ရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ မလေးရှားနိုင်ငံက ပြောကြားခဲ့သည်။

မလေးရှား၏ ဥက္ကဋ္ဌသက်တမ်းတွင် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါ အီဘရာဟင် (Anwar Ibrahim) သည် မြန်မာ့အရေးကို တက်ကြွစွာ ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်သည်။

အန်ဝါသည် နစကနှင့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကို ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန်၊ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် နည်းလမ်းမျိုးစုံသုံးပြီး စည်းရုံးမည်ဖြစ်သလို တစ်ဖွဲ့ချင်းစီနှင့် တွေ့ဆုံချင်း၊ အဖွဲ့များအားလုံးနှင့် စုပေါင်းတွေ့ဆုံခြင်းတို့ ပြုလုပ်ရန် နည်းလမ်းရှာနေသည်။

အာဆီယံသည် NUG နှင့် အခြား အတိုက်အခံအဖွဲ့များ အပါအဝင် သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် တွေ့ဆုံရန် လည်း စီစဉ်နေသည်။

မြန်မာ၏အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံကလည်း ဆွေးနွေးပွဲများအတွက် အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် ဇွန်လမှာပင် ထိုင်းနှင့် NUG ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် မြန်မာ့အရေးကို ဖြေရှင်းရန် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး ခဲ့ကြသည်။

ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်က ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာရစ် ဆန်ဂျီယမ်ပွန်ဆာ (Maris Sangiampongsa) က သဘာပတိအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာ့အရေး အထူးလုပ်ငန်း တာဝန်အဖွဲ့သည် နယ်စပ် ဒေသလုံခြုံရေးနှင့် ရာဇဝတ်မှုများ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရန် အစိုးရအေဂျင်စီ ၂၀ ကျော်နှင့် စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည်။

ထိုအားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများသည် နစကနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ၊ လူသားချင်း စာနာထောက် ထားမှုဆိုင်ရာ အလှူရှင်နိုင်ငံများအကြား ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်မြောက်စေရန် လမ်းဖွင့်ပေးရာ ရောက်လိမ့်မည်ဟု ထိုင်းအာဏာပိုင်များက မျှော်လင့်ထားသည်။

အာဆီယံအစည်းအဝေးမှာ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်ကို တွေ့ရစဉ်

ထိုအချိန်အတောအတွင်း ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်တွင် ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများက တရုတ်သရုပ်ဆောင်တစ်ဦးအား ပြန်ပေးဆွဲခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်သည် လက်ရှိဖြစ်ပွားနေသည့် အခြေအနေကို ပိုမိုရှုပ်ထွေးစေခဲ့သည်။

ထိုဖြစ်စဉ်ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တည်ငြိမ်မှု ပျက်ယွင်းနေသည့် အခြေအနေအပေါ် စိုးရိမ်မှုများ ပြန်လည် မြင့်တက်စေခဲ့ပြီး နိုင်ငံပေါင်းစုံတွင် စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းထားသည့် ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများသည် နယ်စပ်ဒေသတွင် လှုပ်ရှားနိုင်စွမ်းရှိနေမှုအပေါ် မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာစေခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် နိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ လာအို၊ အန္ဒိယနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံတို့ သည် မကြာသေးမီက အစည်းအဝေး ၃ ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ဖြစ်မြောက်စေ ရေး သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးကို ပိုမိုတွန်းအားပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း သဘောတူခဲ့ကြသည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အား ပြန်လွှတ်ပေးပြီး NLD ပါတီအား ခွင့်ပြုရေး၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ရပ်နား ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းရေး အစရှိသည့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ တောင်းဆိုချက်များမှာလည်း ပြည့်မြောက်ခြင်း မရှိသေးပေ။

ထိုတောင်းဆိုချက်များ ပြည့်မြောက်ခြင်း မရှိပါက စီစဉ်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲသည်လည်း အဆင်ပြေချောမွေ့ လိမ့်မည်မဟုတ်ဘဲ အာဆီယံကလည်း ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အပေါ် မေးခွန်းထုတ်မည့် အလားအလာ ရှိနေမည် ဖြစ်ပေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်