ဘဂ္ဂဒက်၊ဖေဖော်ဝါရီ - ၃

အမေရိကန်သည် အီရတ်နိုင်ငံပိုင် ဒေါ်လာများရရှိခွင့်ကို လပေါင်းများစွာ ကန့်သတ်ထားကြောင်း အေပီ သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

ထို ကန့်သတ်ထားခြင်းကြောင့် အီရန်နှင့်ဆီးရီးယားတို့ကို အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည့် ငွေကြေးခဝါချမှုများ ဖြစ်ပေါ် လာပြီး အီရတ်ကို ဖိနှိပ်နေသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိအောင် လုပ်နေသည်ဟု အီရတ်အာဏာပိုင်များက ပြော သည်။

ထို့ကြောင့် အီရတ်တွင် ငွေကြေးတန်ဖိုးကျ ဆင်းလာခြင်း၊ ဝန်ကြီးချုပ်အပေါ် ပြည်သူများ၏ ဒေါသထွက်ခြင်း စသော ထိလွယ်ရှလွယ်သည့် အနေအထားသို့ ရောက်ရှိလာစေသည်။

အီရတ်နိုင်ငံသုံး ဒီနာငွေကြေး (Iraqi dinar) လဲလှယ်နှုန်းသည် တစ်ဒေါ်လာကို ၁၇၅၀ အထိ မြင့်တက်လာ ကြောင်း၊ ယခင်က ၁၄၆၀ သာရှိသည်။

ကြာသပတေးနေ့တွင် ဘဂ္ဂဒက်(Baghdad)ရှိ နိုင်ငံခြားငွေလဲ လုပ်ငန်းများကို ပိတ်ခဲ့ရပြီး ကာဒစ်စတန် (Kurdistan)ဒေသ အစိုးရသည်လည်း ဆူလိုင်မာနီယာ့ (Sulaimaniyah) ရှိ ငွေလဲကုမ္ပဏီများကို ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှု မလုပ်ရန် တားမြစ်ခဲ့သည်။

အီရတ် ငွေကြေး ဒီနာကိုတွေ့ရစဉ်(AP)

နိုင်ငံတွင်း ငွေမာ ရှားပါးမှုကို လျှော့ချရန် ဗဟိုဘဏ်အနေဖြင့် သီးသန့် ဖက်ဒရယ်ငွေဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များကို ပြည့်မှီရမည်ဟု အီရတ်လွှတ်တော် ဘတ်ဂျက် ကော်မတီအဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးက ပြောသည်။

ငွေကြေးအသုံးပြုခွင့် မြင့်တင်ရေး ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းစဉ်များကို ထုတ်ပြန်မည်ဖြစ်ကာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ လုပ်ဆောင်ရန် အီရတ်ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့တစ်ခုသည် သောကြာနေ့တွင် အမေရိကန်သို့ သွားရောက်မည်ဟု လည်း ၎င်းက ပြောသည်။

ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းလာခြင်းကြောင့် ဆန္ဒပြမှုများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ဆက်ဖြစ်နေမည်ဆိုလျှင် ယင်းက အောက်တိုဘာလတွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် အီရတ်အစိုးရ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့်အတွက် စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်စေနိုင်သည် ဟုလည်း လေ့လာသူများက သုံးသပ်သည်။

ရေနံဈေး မြင့်တက်လာမှုကြောင့် အီရတ်၏ နိုင်ငံခြား အရံငွေပမာဏသည် စံချိန်တင် အမြင့်ဆုံး အနေအထားတွင် ရှိနေသော်လည်း ဒီနာ(အီရတ်ငွေကြေး) တန်ဖိုးကျဆင်းမှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရခြင်း ဖြစ်သည်။

သို့သော် ထိုငွေကြေးကို ရယူအသုံးပြုခွင့်တွင် အခက်အခဲများ ရှိနေသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ် အမေရိကန် ကျူးကျော်မှု ကတည်းက အီရတ်၏ နိုင်ငံခြားအရံငွေများသည် အမေရိကန် ဗဟိုဘဏ်သို့ ရောက်ရှိသွားကာ အမေရိကန်ဘက် က အီရတ်၏ ဒေါ်လာ ဝင်ရောက်မှုကို သိသိသာသာ ထိန်းချုပ်ခွင့် ရရှိခဲ့သည်။

ငွေကြေးတန်ဖိုးကျဆင်း၍ အီရတ်မှာ မကျေမနပ်မှုများဖြစ်ပေါ်နေစဉ်(AP)

အီရတ်ဗဟိုဘဏ်က အမေရိကန်ထံမှ ဒေါ်လာများကို တောင်းယူကာ ယင်းတို့ကို ဒေါ်လာလေလံဟု ထင်ရှားသော လုပ်ငန်းစဉ်တွင် တရားဝင် ငွေလဲနှုန်းဖြင့် စီးပွားရေးဘဏ်များ၊ ငွေလဲလုပ်ငန်းများသို့ ရောင်းချရသည်။

ယခင်က ထိုသို့ လေလံဖြင့် ရောင်းချမှုသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် တစ်နေ့အတွင်း ဒေါ်လာသန်း ၂၀၀ ကျော်အထိ မြင့်တက်ခဲ့သည်။

အပြင်ပန်းအားဖြင့် လေလံတွင် ရောင်းချသော ဒေါ်လာအများစုသည် သွင်းကုန် ကုမ္ပဏီးများထံ ရောက်ရှိသွား သည်ဟု ယူဆနိုင်သော်လည်း ယင်းတွင် အားနည်းချက်များနှင့် အလွဲသုံးစားမှုများစွာ ရှိနေသည်ဟု အီရတ်ဘဏ် လုပ်ငန်းနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အရာရှိများက အေပီသို့ ပြောသည်။

Source: AP