CNI Article 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၂

ကရင်ပြည်နယ်အတွင်းက လှပသော မြဝတီမြို့လေးသည် ပြီးခဲ့သည့်လအတွင်းက လှပသော အိပ်မက်လား ၊ ကြောက်စရာကောင်းသော အိပ်မက်လား မသိသော်လည်း စစ်ပွဲ၏ သရုပ်သဏ္ဍန်ကို အိပ်မက်မက်ခဲ့ကြရသည်။

ထိုအိပ်မက်ထဲတွင် မြဝတီမြို့အတွင်းနှင့် မြဝတီမြို့အနီးမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် အတိုက်အခံတို့၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များကြား တိုက်ပွဲများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြသည်။

ထို့နောက် မြန်မာ့တပ်မတော်၏ မြဝတီမြို့အနီးက သင်္ဃန်းညီနောင် တပ်စခန်း သိမ်းပိုက်ခံလိုက်ရပြီး မြဝတီကို ဆက်လက်သိမ်းပိုက်နိုင်ရေးအတွက် အတိုက်အခံတို့၏ လက်နက်ကိုင်များက ထိုးစစ်ဆင်လာခဲ့ရာ မြဝတီ မြို့စောင့်တပ် ဖြစ်သည့် ခလရ ၂၇၅ လည်း ဆုတ်ခွာရင် ထိုင်း-မြန်မာ အမှတ်(၂) တံတားအနီးသို့ ရောက်သွား ခဲ့သည်။

တခြားတစ်ဖက်မှာတော့ မြဝတီမြို့မှာ နေထိုင်ကြသည့် အရပ်သားများသည် သောကအပူမီးများ တောက် လောင်နေပြီး ကလေးများကို ချီပိုးကာ မြစ်ကိုဖြတ်ကူးရင် စစ်ပွဲ၏ ဘေးလွတ်ရာ ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေး နေကြရသည်။

အဆိုပါ အဖြစ်အပျက်များကို ထိုင်းသတင်းဌာန တစ်ခုဖြစ်သည့် The Reporters သတင်းဌာနကလည်း အဆက်မဖြတ် တင်ဆက်နေသလို မြဝတီမြို့အတွင်းမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်၏ လုံခြုံရေးအဖွဲ့များ မရှိတော့ဘဲ အတိုက်အခံအင်အားစုများက မြို့အတွင်း ဝင်ရောက်ကာ ထိန်းချုပ်၍ လုံခြုံရေး ကင်းလှည့်နေသည်ဟုလည်း တင်ဆက်ခဲ့သည်။

 မြဝတီရှိ တပ်မတော် စစ်စခန်းတစ်ခုကို အတိုက်အခံ လက်နက်ကိုင်များ ဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့စဉ်

အလားတူ ခလရ ၂၇၅ ၏ တပ်ဌာနချုပ်ကို အတိုက်အခံတို့၏ လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများက ထိန်းချုပ် လိုက်ပြီးနောက် The Reporters ၏ သတင်းထောက် Mr.Thapanee Eadsrichai ကိုယ်တိုင် ခလရ ၂၇၅ တပ်ဌာနချုပ်ကို လုံခြုံရေး အစောင့်အရှောက်နှင့်အတူ သွားရောက်ခဲ့ပြီး အမှတ်တရ ဓာတ်ပုံများ ရိုက်၍ တင်ခဲ့သလို KNU အလံကိုပါ လွှင့်တင်နေသော ဓာတ်ပုံများကိုလည်း ထုတ်လွှင့်သည်။

ထိုပုံရိပ်လွှာများကို အွန်လိုင်း စာမျက်နှာပေါ်ကနေ စောင့်ကြည့်နေကြရသူများက မြဝတီမြို့ကို အတိုက်အခံများ ထိန်းချုပ် သွားနိုင်ခဲ့ပြီးဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ ယုံကြည်ခဲ့ကြရခြင်းကလည်း အတိုက်အခံများသည် သတင်းမီဒီယာကို အသုံးချ၍ ဝါဒဖြန့်ချီရေးကို စစ်ပွဲနှင့်အတူ ဆင်နွှဲကာ လူထု၏စိတ်ကို ဖမ်းစားခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

မြဝတီမြို့ကို အတိုက်အခံများ ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု အွန်လိုင်းစာမျက်နှာပေါ်က လူထုကြီး မြင်တွေ့ခဲ့ရသော နေ့က ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၅ ရက်နေ့ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့သည် မြဝတီမြို့ကို အတိုက်အခံများက ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီ ဟု ရေးသားထုတ်လွှင့်ခဲ့ကြသော အိပ်မက်နေ့စွဲလေး တစ်ခုဖြစ်သည်။

ဤသို့ လှပသော အိပ်မက်လေးကနေ လှန့်နိုးသွားခဲ့ပြီး အိပ်ယာကနေထ၍ အပြင်ကို ကြည့်လိုက်သည့် အချိန်မှာတော့ မြန်မာ့တပ်မတော်က မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး၊ သင်္ဃန်းညီနောင် ပြန်လည်ရရှိရေး၊ ခလရ ၂၇၅ ကို တပ်ကူစေလွှတ်ရေး စသည့် အခြေအနေများအတွက် ဒုတပ်ချုပ် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်း ဦးဆောင်ပြီး ဦးအောင်ဇေယျ စစ်ဆင်ရေးတစ်ရပ်ကို ဖော်ဆောင်နေသည်ကို ကြားလိုက်ရပြန်သည်။

ခလရ ၂၇၅ ထဲသို့ The Reporters ၏ သတင်းထောက် Mr.Thapanee Eadsrichai ရောက်ပြီး အမှတ်တရ ဓာတ်ပုံရိုက်နေစဉ်

ထို့နောက် မြဝတီမြို့၏ အတွင်း/အပြင် အပါအဝင် မြဝတီမြို့ကို သွားရောက်မည့် ကော့ကရိတ်လမ်းတစ် လျှောက်မှာ တိုက်ပွဲများ အပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားခဲ့ကြပြီး ဧပြီ ၂၁ ရက်နေ့မှာပဲ KNU- PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားကာ မြန်မာ့တပ်မတော်က မြဝတီမြို့စောင့်တပ် ခလရ ၂၇၅ မှာ နိုင်ငံတော်အလံပြန်လည် လွှင့်ထူ၍ မြဝတီမြို့ကို ထိန်းချုပ်လိုက်သည်။

မြဝတီမြို့ကို မြန်မာ့တပ်မတော် ပြန်လည် ထိန်းချုပ်လိုက်နိုင်ခြင်းက ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU) ခေါင်းဆောင်ပိုင်းများကြား သဘောထား ကွဲလွဲခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု KNU ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက ပြော သည်။

၎င်းက “ KNU ခေါင်းဆောင်အများစုရော၊ KNA ကရောက တည်ငြိမ်မှု ပျက်သွားမှာ စိုးရိမ်ကြတယ်။ ထိုင်းနဲ့ ချစ်ကြည်ရေး ပျက်သွားမှာလည်း စိတ်ပူကြတယ်။ တချို့ KNU ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကတော့ မြဝတီကို သိမ်းချင် တယ်။ အဲမှာ သဘောထားကွဲကြတာပါ။ ဒေသခံတွေကလည်း မြို့ပျက်သွားမှာကို စိုးရိမ်ကြတယ်”ဟု ပြော သည်။

မြဝတီမြို့သည် ထိုင်း-မြန်မာ ကုန်သွယ်ရေး၏ အဓိက ထွက်ပေါက်ဖြစ်ပြီး နေ့စဉ် ဒေါ်လာသန်းနှင့်ချီ ကုန်သွယ် မှု ရှိနေခြင်းကြောင့် နှစ်နိုင်ငံအစိုးရအကြား ချစ်ကြည်ရေး ဖြတ်တောက်သွားမည်ကို KNU ခေါင်းဆောင်ပိုင်း တချို့က မလိုလားကြသည့်အတွက် မြဝတီမြို့ထိုးစစ်ကနေ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့ကြကြောင်း သိရသည်။

ထို့အပြင် KNU ခေါင်းဆောင်ပိုင်း တချို့က တစ်ချိန်ချိန်မှာ မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးမှု ပြန်လုပ်ကို လုပ်ရမည်ဟု နားလည်ထားခြင်းကြောင့်လည်း မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး စစ်ဆင်ရေးကို နောက် ပြန်ဆုတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု KNU နှင့် နီးစပ်သူ တစ်ဦးက ရှင်းပြသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်က ခလရ ၂၇၅ မှာ မြန်မာနိုင်ငံအလံ ပြန်လည် လွှင့်တင်နေစဉ်

သို့သော် NUG နှင့် PDF တို့သည် အတိုက်အခံ အင်အားစုများဖြစ်သည့်အတွက် မြဝတီမြို့ကို ထိန်းချုပ်ပြီး လွတ်မြောက်ရေး ကြေညာကာ တခြားသော ဒေသများကို ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ရေး ကြိုးပမ်းသွားလိုကြရာမှာ လည်း စဉ်းစားပုံခြင်း မတူညီကြသည်ကို တွေ့ရသည်ဟု ၎င်းက ရှင်းပြသည်။

မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်ရေး စိတ်အားထက်သန်ကြသည့် တချို့သော KNU ခေါင်းဆောင်ပိုင်းများကတော့ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် AA-TNLA-MNDAA တို့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး အောင်မြင်မှုနှင့် ကိုယ်ရကိုယ်ယူ နယ်မြေသိမ်း စစ်ပွဲအပေါ် အားကျနေပြီး မြဝတီမြို့ကို ထိန်းချုပ်ရန် စိတ်ဆန္ဒများ ပြင်းပြလျက်ရှိနေသည်ဟု ထိုင်းနယ်စပ်တွင် ရောက်ရှိနေသော အတိုက်အခံတစ်ဦးက ပြောသည်။

၎င်းက “ မြောက်ပိုင်းက ကိုယ်ရကိုယ်ယူပုံစံကို တောင်ပိုင်းက EAO တွေနဲ့ အတိုက်အခံ (NUG)တွေက သဘောကျသွားတယ်။ သူတို့လည်း အားတက်သွားတယ်။ အဲမှာ မြဝတီမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကို ဖော်ဆောင်တာ ဒီလို ဖော်ဆောင်နိုင်ဖို့အတွက်ကိုလည်း နိုင်ငံကြီးတစ်နိုင်ငံက ထောက်ပံ့ပေးတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံကြီး တစ်နိုင်ငံက ပေးတဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ငွေကြေးအကူအညီက လက်နက်တွေ ဖြစ်သွားတယ်။ ဒီအချိန်မှာ KNU ခေါင်းဆောင် တချို့က မြောက်ပိုင်း EAO တွေလိုမျိုး စိတ်ကူးယဉ်လိုက်တာ။ အတိုက်အခံတွေကလည်း အားတက်နေတာပေါ့။ အဲဒီမှာ သတင်းသမားတွေကိုတောင် ခေါ်လာပြီးတော့ မြဝတီမြို့ သိမ်းလိုက်ပြီဆိုပြီး တော့ သတင်းတွေ ထုတ်လွှင့်ခဲ့သေးတယ်။ ဒါပေမယ့် ကရင်ပြည်နယ်က ရှမ်းမြောက်လို ပထဝီအနေအထားက မတူညီဘူးလေ။ ပြီးတော့ KNU ခေါင်းဆောင်တွေကြားမှာ စဉ်းစားပုံချင်းလည်း မတူညီဘဲ ကွဲလွဲနေကြတယ်လို့ လည်း သိရတယ်။ ဒါကြောင့် နောက်ပြန်ဆုတ်သွားရတာ”ဟု ပြောသည်။

မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး တိုက်ပွဲသည် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အတိုက်အခံများအတွက် ရည်မှန်း ချက် ပန်းတိုင်ကြီး တစ်ခုဖြစ်သည်။ အလားတူ လှပသော အနာဂတ် အိပ်မက်ကြီးတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

 မြန်မာနိုင်ငံအလံကို တွေ့ရစဉ်

မြန်မာ့တပ်မတော် အတွက်ကလည်း မြဝတီမြို့သည် တိုင်းပြည်၏ အဆုံးအဖြတ် တစ်ခုဖြစ်သွားနိုင်သည်ဟု နားလည်ထား၍ နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် မြဝတီမြို့ကို ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းနိုင်ကြောင်း မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့်နီးစပ်သူ တစ်ဦးက ရှင်းပြသည်။

ထို့နောက် တိုင်းပြည်၏ အဆုံးအဖြတ်ကို ထိုင်း-မြန်မာ အမှတ်(၂)ချစ်ကြည်ရေးတံတားက အဆုံးအဖြတ်ပေး သွားခဲ့သည်။

ထိုအဆုံးအဖြတ်မှာ ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF)ကနေ အသွင်ပြောင်းသွားသည့် ကရင်အမျိုးသားတပ်မ တော်(KNA)၏ အခန်းကဏ္ဍကလည်း အလွန်အရေးပါခဲ့သည်ဟု အတိုက်အခံတစ်ဦးက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားမှု ကျိုးပဲ့ပြီး အစိတ်စိတ် အမွာမွာကွဲနေလျှင် နိုင်ငံခြားစီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှု တစ်ခုတည်းက အုပ်ချုပ်ရေးကို ပြိုကွဲအောင် မလုပ်နိုင်သလို သူ့ဟာနှင့်သူ စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းဖြစ်ခြင်း ကလည်း အုပ်ချုပ်ရေးကို ပြိုကွဲအောင် မလုပ်နိုင်ပေ။

 မြဝတီမြို့ ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကို တွေ့ရစဉ်

ထို့အပြင် အတိုက်အခံများ၏ ဒီမိုကရေစီအင်အားစု ကြီးထားမှုမရှိလျှင် အတိုက်အခံများသည် ဘေဂျင်းဖြစ်ဖြစ်၊ ဝါရှင်တန်ဖြစ်ဖြစ် အင်အားကြီးအစိုးရ တစ်ရပ်အပေါ် အမြဲတမ်း မှီခိုအားထားနေရပြီး ၎င်းတို့ပြုသမျှ နုရလိမ့် မည်။ 

ထို့နောက် အင်အားကြီး နှစ်နိုင်ငံ၏ ပဋိပက္ခကြားမှာ မြန်မာနိုင်ငံ ပိတ်မိသွားမည်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်သော တိုင်းပြည်တစ်ပြည်ထက် ပိုမိုဆိုးဝါးသွားနိုင်သည်ကို အားလုံး သတိချပ်သင့်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ လက်ရှိမှာတော့ မြဝတီမြို့ကို တိုက်ပွဲကင်းပြီး စီးပွားရေးဇုန်အဖြစ်ထားရန်၊ ခလရ ၂၇၅ ကို မူလ တပ်စခန်းမှာ ပြန်လည် အခြေစိုက်ခွင့်ပြုရန်၊ အကောက်ခွန်နှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ထမ်းများ မူလ လုပ်ငန်းစဉ်များ ပြန်လည် လုပ်ကိုင်ရန်၊ ကုန်သွယ်ရေး ပြန်လည်စတင်ရန် စသဖြင့် သဘောတူညီမှုများ ရယူခဲ့ ကြပြီးဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် မြဝတီသည် အတိုက်အခံတို့၏ မျှော်လင့်ချက် သို့မဟုတ် အတိုက်အခံတို့၏ ပျက်စီးသွားသော အိပ် မက်မြို့လေး တစ်မြို့အဖြစ်သာ ကျန်ရှိခဲ့တော့သည်ဟု နယ်စပ်ရောက် အတိုက်အခံများက မှတ်ချက်ပြုခဲ့ကြ သည်။

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၈

အခုဆိုရင် မြန်မာ့တပ်မတော် ဖြုတ်ချရေး နိုင်ငံတဝှမ်း လက်နက်ကိုင် အင်အားစုများက ဖော်ဆောင်နေကြတာ အားလုံး အသိပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလို လက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေက မြန်မာ့တပ်မတော် ဖြုတ်ချရေး ဖော်ဆောင်တဲ့အထဲကမှ ကချင်လွတ် လပ်ရေး တပ်မတော်(KIA)အနေနဲ့ ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ ဖော်ဆောင်နေလဲဆိုတာကို လေ့လာကြည့်ရအောင်ပါ။

KIA ဟာ ကချင်ပြည်နယ်နဲ့ ထိစပ်နေတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးထဲက မြန်မာ့တပ်မတော်ကို တိုက်ခိုက်လိုစိတ် ရှိသူတွေကို စုစည်းပြီးတော့ ပထမဆုံး စစ်သင်တန်းပေးတာ၊ လက်နက်တပ်ဆင်ပေးတာ၊ လိုအပ်တဲ့ လက်နက် ခဲယမ်းတွေ ထောက်ပံ့ပေးတာနဲ့ စတင်ပါတယ်။

ဒီနောက်မှာတော့ စစ်ဆင်ရေးတွေမှာ ဦးဆောင်ပြီးတော့ အမိန့်ပေး ကွပ်ကဲတာ၊ ထောက်ပို့ လမ်းကြောင်းတွေ ကို ဖော်ဆောင်တာ၊ တခြားသော လက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေကို ချိတ်ဆက်တာတွေ ဆက်လုပ်ပါတယ်။

ဒီအခြေအနေတွေ အားလုံး သေချာ စီစဉ်ထားနိုင်တဲ့အခါမှာတော့ စစ်ကိုင်း တိုင်းဒေသကြီးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ အတွက် စစ်ဆင်ရေးမဟာဗျူဟာ ၃ ရပ်ကို ချမှတ် အကောင်အထည်ဖော်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်အတွင်းက ဒေသခံများက ရှမ်းနီနယ်မြေကာကွယ်ရေး  ဆန္ဒပြနေကြစဉ်

ဒီစစ်ဆင်ရေးမဟာဗျူဟာ ၃ ရပ်ကတော့ (၁) ဗန်းမောက်မြို့နယ်ကို ဗဟိုပြုစစ်ဆင်ရေး၊ (၂) ကသုံးလုံး (ကသာ-ကောလင်း-ကန့်ဘလူ) စစ်ဆင်ရေး၊ (၃) ထီးချိုင့်မြို့နယ်ကို ဗဟိုပြုစစ်ဆင်ရေးတို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

နံပါတ်(၁)အနေနဲ့ ဗန်းမောက်မြို့နယ်ကို KIA က ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီးဆိုရင် အင်းတော်၊ ကသာကို ဆက်လက် တိုက်ခိုက်လို့ ရပါမယ်။ ပြီးရင် ပင်လည်ဘူးမြို့ကို တိုက်ခိုက်လို့ရပါမယ်။ ပင်လည်ဘူးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီးဆိုရင် တော့ ဖောင်းပြင်၊ ရွှေပြည်အေး၊ ဟုမ္မလင်း စတဲ့ မြို့တွေကို အလွယ်တကူ တိုက်ခိုက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီမြို့နယ်တွေကို တိုက်ခိုက်နိုင်ဖို့အတွက် ဗန်းမောက်မြို့နယ်က KIA အတွက် စစ်ရေးမဟာဗျူဟာအရ အရေး ပါနေပါတယ်။ ပြီးရင်တော့ စစ်ကိုင်းတိုင်း အထက်ပိုင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့နဲ့ လက်နက်ခဲယမ်း အလွယ်တကူ သယ်ယူပို့ဆောင်နိုင်ရေးတွေကိုလည်း လုပ်နိုင်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

ဗန်းမောက်ကို လက်နက်ထောက်ပံ့နိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းကတော့ ကချင်ပြည်နယ်၊ မိုးညှင်းမြို့နယ်ကနေ မော်ဟန်၊ မော်လူး၊ အင်းတော်လမ်းကြောင်းကနေ ဖြစ်ပါတယ်။

နောက်ထပ် လမ်းကြောင်းတစ်ခုကတော့ ကချင်ပြည်နယ်၊ ရွှေကူမြို့နယ်ကနေ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း မှာရှိတဲ့ ကသာကို သယ်ယူနိုင်ပါတယ်။ ကသာကနေ တဆင့် အင်းတော်-ဗန်းမောက်လမ်းကြောင်း ဖြစ်ပါတယ်။

(၂) ကသုံးလုံး(ကသာ-ကောလင်း-ကန့်ဘလူ) စစ်ဆင်ရေးဖြစ်ပါတယ်။ 

ဒါကတော့ ကသာကို ပထမဆုံး ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီးဆိုရင် ကောလင်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ဆက်လက်ကြိုးပမ်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကောလင်းကနေ အောက်ဘက်ကိုဆင်းပြီး ကန့်ဘလူကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး KIA က ဆက်လက် ကြိုးပမ်းနိုင်ပါတယ်။

အခုဆိုရင် ကောလင်းကို ထိန်းချုပ်ထားပြီးတော့မှန် ပြန်လည် လက်လွတ်လိုက်ရတယ်ဆိုပေမယ့် အချိန်မရွေး ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းလာနိုင်ပါတယ်။ ဒီနောက်မှာတော့ ကန့်ဘလူမြို့နဲ့အနီးဖြစ်တဲ့ ကျွန်းလှမှာ KIA က ထောက်ထားပြီးတော့ ကောလင်းကို စစ်တပ်ဘက်က လာမတိုက်နိုင်အောင် ကာထားသလို ကန့်ဘလူကို လည်း ဖိအားပေးမည့် မဟာဗျူဟာကို ဖော်ဆောင်လာနိုင်ပါတယ်။

ဒီစစ်ဆင်ရေးကို အောင်မြင်ဖို့အတွက် လက်နက်ခဲယမ်းကိုတော့ ကချင်ပြည်နယ်၊ ရွှေကူ၊ မိုးညှင်း၊ အင်းတော် ဒီလမ်းကြောင်းတွေကနေ ဖြည့်တင်း ထောက်ပို့ လုပ်နိုင်ပါတယ်။

(၃) ထီးချိုင့်မြို့နယ်ကို ဗဟိုပြု စစ်ဆင်ရေးပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစစ်ဆင်ရေးကတော့ ထီးချိုင့်မြို့ကို KIA-PDF-AA တို့က တိုက်ခိုက်နေပြီးဖြစ်သလို ကျေးလက်ဒေသတွေကိုလည်း ထိန်းချုပ်ထားပါတယ်။

အဓိက ထီးချိုင့်ကို လက်နက်ခဲယမ်း ထောက်ပို့လုပ်နိုင်တာကတော့ ကချင်ပြည်နယ်၊ ရွှေကူမြို့နယ်ကနေတဆင့် လာနိုင်သလို ကသာကနေလည်း လာနိုင်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခုကတော့ မန္တလေးတိုင်းထဲမှာ ပါနေတဲ့ မဘိမ်း ဒေသဘက်ကနေလည်း ထောက်ပို့လုပ်နိုင်ပါသေးတယ်။

ထီးချိုင့်မြို့နယ် အားလုံးကို KIA-PDF-AA တို့ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီးဆိုရင်တော့ ဧရာဝတီမြစ်ကြောင်းနဲ့ စစ်ကိုင်း- မန္တလေး-ကချင် တို့ကို ဆက်သွယ်ထားတဲ့ လမ်းပိုင်းကိုလည်း ထိန်းချုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ 

PDF နဲ့ KIA အဖွဲ့ကိုတွေ့ရစဉ်

ဒီနောက်မှာတော့ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးကို KIA က စစ်ရေးအရ ဆက်လက် ဖိအားပေးလာနိုင်ပါလိမ့်မယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာ ပါဝင်နေတဲ့ တမူး၊ ခမ်းပတ်၊ ကလေး စတဲ့ မြို့နယ်တွေကိုလည်း CNF- CNDF- PDF- KNO Burma- ABSDF တို့က ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်လျက်ရှိပါတယ်။ ဒီအင်အားစုတွေကိုလည်း KIA က လက်နက်ခဲယမ်း ထောက်ပံ့ပေးခြင်းနဲ့ ချိတ်ဆက်ထားပြီးတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံး ထိန်းချုပ်နိုင် ရေး ကြိုးပမ်းလျက်ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ပါစေ ဒီစစ်ဆင်ရေး မဟာဗျူဟာ ၃ ရပ်ကို KIA ဟာ PDF- AA- ABSDF၊ CNDF၊ CNF၊ တို့နဲ့ ပူးပေါင်း ဖော်ဆောင်နေတာဖြစ်လို့ အောင်မြင်သွားခဲ့မယ်ဆိုရင်တော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံးကို ထိန်းချုပ် သွားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံးကို KIA က ထိန်းချုပ်သွားနိုင်ပြီးဆိုပါက စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးနဲ့ ဆက်စပ် ထားတဲ့ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ် စတဲ့ ဒေသတွေထဲကို လက်နက်ခဲယမ်း ထောက်ပို့ရေး လမ်းကြောင်းဟာ အတားအဆီးမရှိ သယ်ယူလာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီနောက်မှာတော့ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ချင်းပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တို့ တဆက်တည်း လွတ်မြောက်ရေးကို AA – CNF- CNDF- PDF တို့က ဆက်လက်ကြိုးပမ်းလို့ရသွားပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် KIA ရဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံး ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး မဟာဗျူဟာကနေ ချင်းပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးတို့ လွတ်မြောက်ရေး တိုက်ပွဲတွေဟာလည်း တချိန်တည်းမှာ ပေါ်ပေါက်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် လက်ရှိမှာ KIA ဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံး ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက် အကောင်အထည် ဖော်တာမှာ အတားအဆီးတွေ တချို့ကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ 

ဒါကတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး အလယ်ပိုင်းကနေ အထက်ပိုင်းဒေသဟာ ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသားတွေ နေထိုင် ပိုင်ဆိုင်ခဲ့တဲ့ နယ်မြေဒေသတွေဖြစ်လို့ ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)ဆိုတဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့က ဒေသတွင်း တည်ငြိမ် အေးချမ်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။

ရှမ်းနီအမျိုးသားများတပ်မတော်(SNA)ကို တွေ့ရစဉ်

အထူးသဖြင့် ရှမ်းနီလက်နက်ကိုင် SNA တပ်ဖွဲ့ဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးထဲက ထီးချိုင့်၊ ကောလင်း၊ ဝန်သို၊ ပင်လည်ဘူး၊ ကသာ၊ ရွှေပြည်အေး၊ တမူး၊ ကလေး၊ ဗန်းမောက်၊ အင်းတော်၊ ဖောင်းပြင်၊ ဟုမ္မလင်း၊ မော်လိုက်၊ သနန့် စတဲ့ ဒေသတွေမှာ လှုပ်ရှားနေပြီး ဒေသတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းဖို့နဲ့ ရှမ်းနီပြည်နယ် ရရှိရေး ကြိုးပမ်းနေ ပါတယ်။

ဒါကြောင့် KIA ရဲ့ စစ်ရေးမဟာဗျူဟာ ၃ ရပ် ဖော်ဆောင်တဲ့ ဒေသတွေထဲမှာ တည်ရှိနေတဲ့အတွက် KIA- PDF တို့နဲ့ SNA ကြား တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာခဲ့ရပါတယ်။ 

SNA ဟာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံးကို KIA ထိန်းချုပ်ဖို့ ဖော်ဆောင်နေတဲ့ စစ်ရေးမဟာဗျူဟာထဲမှာ အဓိက အရေးပါတဲ့ အနေအထားမှာ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် KIA က SNA ကို စည်းရုံးနိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အလွယ်တကူ အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အဲလိုမဟုတ်ဘဲ မစည်းရုံးနိုင်ရင်တော့ ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် KIA ဟာ SNA ကို စည်းရုံးနိုင်ဖို့ အရေးကြီး သလို တိုက်ထုတ်နိုင်ဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။

ဒီလိုပဲ မြန်မာ့တပ်မတော် အနေနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးကို KIA ထိန်းချုပ်မသွားနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နေတာ မှာလည်း SNA ကို စည်းရုံးနိုင်ရင် ခြေတစ်လှမ်း သာသွားနိုင်ပါတယ်။ 

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးကို KIA ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့မယ်ရင် KIA က ဟိုယခင်ကတည်းက ကသည်းနဲ့နာဂ လက်နက်ကိုင်တွေကို ထူထောင်ပေးနေပြီး အိန္ဒိယကို တရုတ်အကြိုက် ဖိအားပေးနေတာဖြစ်လို့ အခု ပိုပြီးတော့ ဖိအားပေးလာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဘာကြောင့်ဆို KIA ဟာ အိန္ဒိယကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်နေတဲ့ နာဂ လက်နက်ကိုင်တွေကို လက်နက်ခဲယမ်း ထောင်ပံ့ပေးထားသလို လိုင်ဇာမြို့မှာလည်း စစ်စခန်းတွေ အခြေစိုက်ခွင့် ပေးထားလို့ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် KIA သာ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံး ကို ထိန်းချုပ်သွားနိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အိမ်နီးချင်းဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးနဲ့ အကျိုးစီးပွားအတွက်လည်း ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ခံလာရပါလိမ့်မယ်။ 

မေးခွန်းထုတ်စရာ တစ်ခုဖြစ်နေတာကတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တစ်ခုလုံးထိန်းချုပ်နိုင်ရေးနဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးဒေသကြီးတို့မှာ တိုက်ပွဲများ ဆက်လက် ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး အတွက် KIA အနေနဲ့ လက်နက်ခဲယမ်း ထောက်ပံ့မှုစရိတ်ကို တက်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။

ထိုသို့ဆိုလျှင် မည်သည့် အင်အားစုက နောက်ကွယ်က ရှိနေနိုင်သလား ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်လာပါ တယ်။ စစ်ရေးအကဲခတ် တချို့ကတော့ KIA ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွင် တရုတ်က ကျောထောက် နောက်ခံပြုပေးထား နိုင်တယ်လို့ ဆိုကြသလို တချို့ကလည်း အမေရိကန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာ တချို့ပါနိုင်တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။

ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်နေပါစေ KIA ဟာ အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ သဘောထားကိုတော့ ဘယ်လိုမှ လွန်ဆန်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေးလည်း မပျက်အောင်၊ တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးလည်း မပျက် အောင် နှစ်ဖက်ခွ သံတမန်နည်းလမ်းကို အသုံးပါလိမ့်မယ်။

အခု တင်ပြခဲ့တဲ့ အခြေအနေတွေကတော့ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးဟာ မြန်မာ့တပ်မတော် ဖြုတ်ချရေး လက်နက် ကိုင် အင်အားစုတွေအတွက် ဘယ်လောက်ထိ အရေးပါတဲ့ ဒေသဖြစ်နေသလဲ၊ KIA အတွက် ဘယ်လောက် အရေး ပါတဲ့ ဒေသဖြစ်နေသလဲ၊  တရုတ်အတွက်ကရော ဘယ်လောက်ထိ အရေးပါတဲ့ ဒေသဖြစ်နေသလဲ၊ မြန်မာ့ တပ်မတော် အတွက်ရော ဘယ်လောက်ထိ အရေးပါတဲ့ဒေသ ဖြစ်နေသလဲဆိုတာတွေကိုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ ဖြစ်တည်လာမလဲဆိုတာကတော့ အားလုံး ဆက်လက် စောင့်ကြည့်ရတော့မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

CNI International Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၄

လက်ရှိတွင် ယူကရိန်း-ရုရှား၊ အစ္စရေး-ဟားမာ့စ်တို့အကြား ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် စစ်ပွဲနှစ်ပွဲသည် နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံကို ဖမ်းစားထားသည်။ 

သို့သော် ယခုလ အစောပိုင်းက မြောက်ကိုရီးယားနှင့် တောင်ကိုရီးယားနယ်စပ်တွင် နှစ်နိုင်ငံစလုံးက လက်နက် ကြီးများဖြင့် အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်ပြီး စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည့် အကြောင်းအရာသည် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ စစ်ပွဲများအတွင်း အမေ့လျော့ခံ စစ်မျက်နှာတစ်ခု ဖြစ်နေခဲ့သည်ကို နိုင်ငံတကာအား ပြန်လည်သတိပေးရာ ရောက်ခဲ့သည်။

မြောက်ကိုရီးယားသည် ပင်လယ်ရေကြောင်း နယ်စပ် သို့မဟုတ် NLL အနီးရှိ တောင်ကိုရီးယား၏ ကျွန်းနှစ်ကျွန်း အနီးကို လက်နက်ကြီးများဖြင့် အကြိမ် ၂၀၀ ခန့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ 

တောင်ကိုရီးယားစစ်တပ်ကလည်း ထိုနေရာအနီးတွင် ရေတပ်စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုများနှင့် ပစ်ခတ်မှုများ ပြုလုပ် ခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်စဉ်သည် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံအကြား ပြင်းထန်သည့် အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်မှုဖြစ်ခဲ့သည်။

ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်မဲ့ဇုန် (DMZ) မှ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များ အပါအဝင် ထောင်နှင့်ချီသည့် ကိုရီးယား နှစ်နိုင်ငံမှ စစ်သားများကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် သဘောတူခဲ့သော ၂၀၁၈ ခုနှစ် စစ်ရေးသဘောတူညီချက် ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်မ်ဂျုံအန် (Kim Jong Un)၏ နှစ်သစ်ကူးမိန့်ခွန်းတွင် ကင်မ်က တောင်ကိုရီး ယားနိုင်ငံ၌ ကြီးမားသည့် ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ပြုလုပ်ရန်အတွက် ပြင်ဆင်ထားရန် စစ်တပ်ကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ထို့အပြင် နျူကလီးယားအင်အား အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့များနှင့် စစ်လက်နက် ပစ္စည်းများအားလုံးကို စုရုံးပြီး တောင်ကိုရီးယား နယ်နိမိတ်တစ်ခုလုံးကို လက်အောက်ခံအဖြစ် သွတ်သွင်းရန် ပြောကြားခဲ့သည်။

ယူကရိန်းစစ်သားတွေကို တွေ့ရစဉ်

ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်၏ အခြေအနေကို လေ့လာစောင့်ကြည့်နေသူများကမူ မြောက်ကိုရီးယား၏ ရန်လိုသည့် ကြေညာချက်များကြောင့်သာမက တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းဆော့ရွဲ (Yoon Suk-yeol) ၏ ခက်ထန်သည့် သဘောထားကြောင့်ပါ တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာမည့် အန္တရာယ်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိသည်။

"၂၀၂၄ ခုနှစ်ဟာ ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်မဲ့ဇုန်နဲ့ ပင်လယ်ရေကြောင်းနယ်စပ်မှာ ရန်စမှုတွေ၊ တင်းမာမှုတွေ နဲ့ နည်းဗျူဟာမြောက် ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ နှစ်တစ်နှစ်အဖြစ် ပုံဖော်နေပါတယ်" ဟု ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် Heritage Foundation မှ ထိပ်သီး သုတေသီလည်းဖြစ် စီအိုင်အေ (CIA) ကျွမ်းကျင်သူဟောင်းလည်းဖြစ်သည့် ဘရုစ် ကလင်နာက (Bruce Klingner) က ပြောကြားခဲ့သည်။

ကိုရီးယားနှစ်နိုင်ငံအကြား ၂၀၁၈ ခုနှစ် စစ်ရေးသဘောတူညီချက် ပြိုကွဲသွားမှုသည် နှစ်နိုင်ငံလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ များအကြား အနီးကပ် ထိတွေ့မှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာမည့်သဘော ဖြစ်သည်။

ပင်လယ်ရေကြောင်း နယ်စပ်တွင် အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်မှု ဖြစ်စဉ်များသည် နှစ်ဖက်စလုံးက ၎င်းတို့သည် အားနည်း ခြင်းမရှိကြောင်း ပြသသည့် သဘောဖြစ်သည်ဟု တောင်ကိုရီးယား၏ ထိပ်သီးကျွမ်းကျင်သူ အန်ဒရီ လန်ကော့ဗ် (Andrei Lankov) က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

"နှစ်ဖက်စလုံးက သူ့ထက်ငါ အရင် အလျှော့ပေးမယ့်ပုံ မပေါ်ပါဘူး။ အဲဒါကြောင့် တင်းမာမှုကို ပိုပြီး မြင့်တက်ဖို့ပဲ ရှိပါတယ်။ မြောက်ကိုရီးယားဟာ ယွန်းဆော့ရွဲ အစိုးရအဖွဲ့ကို ရန်လိုတင်းမာတဲ့ မူဝါဒအတွက် သင်ခန်းစာပေးဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပုံပါပဲ" ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ကိုရီးယားစစ်ပွဲ နောက်တစ်ကြိမ် ဖြစ်ပွားလာမည့် အခြေအနေမျိုးတွင် မြောက်ကိုရီးယားကို ထောက်ခံထားသည့် ရုရှား၊ တရုတ်နှင့် တောင်ကိုရီးယားအား ထောက်ခံသော အမေရိကန်တို့အကြား တင်းမာမှုမြင့်တက်နေသည့် အချိန်နှင့် တိုက်ဆိုင်နေသည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ် စက်တင်ဘာလက ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင် (Vladimir Putin) နှင့် ကင်မ်တို့ တွေ့ဆုံးပြီး အစည်းအဝေး ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် နှစ်နိုင်ငံအကြား စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေး ဆက်ဆံရေးများကို တိုးမြှင့်ခဲ့ကြသည်။

 တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းဆော့ရွဲကို တွေ့ရစဉ်

မြောက်ကိုရီးယားသည် ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် ရုရှားအတွက် လက်နက်ခဲယမ်း အများအပြားကို ပေးပို့ခဲ့ပြီး ရုရှားသည် မြောက်ကိုရီးယားက ထောက်ပံ့ပေးထားသည့် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်များအား ပစ်ခတ်ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်အရာရှိများ က စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ထို့ပြင် မြောက်ကိုရီးယားသည် မကြာသေးမီက စစ်ဘက်သုံး စပိုင်ဂြိုဟ်တု လွှတ်တင်မှု အပါအဝင် ဒုံးကျည် စမ်းသပ်မှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး တိုက်ချင်းပစ် ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည် (ICBM) များကိုလည်း စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

တောင်ကိုရီးယား ထောက်လှမ်းရေး အရာရှိများကမူ ရုရှားသည် မြောက်ကိုရီးယား၏ ဒုံးကျည်စနစ်များကို ပြီးပြည့် စုံမှုရှိစေရန် ကူညီထောက်ပံ့ပေးနေပြီး ခေတ်မီ လေယာဉ်များနှင့် အခြားလက်နက် နည်းပညာများကိုလည်း ထောက်ပံ့ပေးဖွယ်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ရုရှား၊ တရုတ်နှင့် မြောက်ကိုရီးယား၏ မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုသည် ကင်မ်အတွက် မဟာဗျူဟာမြောက် ထိပ်တိုက်တွေ့မှု များ ပြုလုပ်ရန် ရဲဆေးတင်းပေးနိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိ ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးသော်လည်း ရုရှားအနေနှင့် ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာ သြဇာ အာဏာယှဉ်ပြိုင်မှုတွင် အမေရိကန်နှင့် နောက်ထပ် စစ်မျက်နှာဖွင့်ရမည့် အခြေအနေကို လိုလား မည်မဟုတ်ပေ။ 

ထို့ပြင် မြောက်ကိုရီးယားအား စီးပွားရေး အထောက်အပံ့ပေးနေပြီး ကုန်သွယ်မှုများ ပြုလုပ်နေသည့် တရုတ်နိုင်ငံ ကလည်း မည်ကဲ့သို့ တုန့်ပြန်မည်ကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။

တရုတ်သည် လက်ရှိ ရုရှားနှင့် မြောက်ကိုရီးယားအကြား ရင်းနှီးသည့် ဆက်ဆံရေး အခြေအနေကို လိုလားခြင်း မရှိနိုင်ကြောင်း ဆိုးလ်အမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှ အနာဂတ်မဟာဗျူဟာ အင်စတီကျူ၏ အကြီးအကဲဖြစ်သည့် မြောက်ကိုရီးယား ကျွမ်းကျင်သူ ကင်ဗြောင်ယွန် (Kim Byung-yeon) က ပြောကြားခဲ့သည်။

"ရုရှားရဲ့ ထောက်ပံ့မှုနဲ့အတူ ခေတ်မီနျူကလီယား လက်နက်တွေ ရရှိထားတဲ့ မြောက်ကိုရီးယားဟာ ရေရှည်မှာ တရုတ်ကို ခယနေတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ တရုတ်အနေနဲ့ မြောက်ကိုရီးယားကို ထိန်းချုပ်ဖို့ စီးပွားရေး အကူအညီ တွေကို လျှော့ချတဲ့နည်းနဲ့ ကြိုးပမ်းဖွယ်ရှိပါတယ်" ဟု ကင်မ်က ပြောကြားခဲ့သည်။  

လက်ရှိအချိန်တွင် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင် (Xi Jinping) ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ရန်လိုမှုများ မဟုတ်နိုင်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် ရှီသည် အမေရိကန်နှင့် တင်းမာမှုများကို လျှော့ချရန် ကြိုးပမ်းနေပြီး တောင်ကိုရီးယား၊ ဂျပန်တို့နှင့် ဆက်ဆံရေးများလည်း တိုးတက်နေကြောင်း လေ့လာသူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ 

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မြောက်ကိုရီးယားသည် တောင်ကိုရီးယားနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ရန် အခြားအကြောင်းရင်းများ ရှိနေပြီး အချို့အကြောင်းရင်းများမှာ လျှို့ဝှက်ထားဆဲဖြစ်သည်ဟု လန်ကော့ဗ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ 

 အစ္စရေးနဲ့ဟားမာ့စ်စစ်ပွဲကို တွေ့ရစဉ်

မြောက်ကိုရီးယားသည် လာမည့် တောင်ကိုရီးယား အမျိုးသားလွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် သြဇာလွှမ်းမိုးရန် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် တောင်ကိုရီးယားသမ္မတ ယွန်းနှင့် ၎င်း၏ အစိုးရအဖွဲ့ကို ထိပ်တိုက် တွေ့ဖွယ်ရှိပြီး တောင်ကိုရီးယား လူထုအကြား စစ်ပွဲအတွက် အကြောက်တရားများကို ရိုက်သွင်းနိုင်ခြေရှိသည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ မြောက်ကိုရီးယားသည် ခြိမ်းခြောက်သည့် စကားများကို ပြောကြားနေသည့်တိုင် ကင်မ်ဂျုံအန် သည် ယခုနှစ်စမှစပြီး နျူကလီးယား အကျပ်အတည်းကို အဆုံးစွန်း အခြေအနေအထိ တွန်းအားပေး လုပ်ဆောင် သွားနိုင်ခြေမရှိကြောင်း ဆိုးလ်တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခ ကင်မ်ဗြောင်ယွန်က ပြောကြားခဲ့သည်။

"ဘာလို့လဲဆိုတော့ လက်ရှိအချိန်မှာ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ် အားပြိုင်မှု၊ ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲတွေကြောင့် မြောက်ကိုရီးယားဟာ သူတို့ဆီမှာ အသာစီးရနေတဲ့ အခြေအနေရှိတယ်လို့ ယူဆထားလို့ ဖြစ်ပါတယ်" ဟု ကင်မ် က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ရုရှားကို လက်နက်များရောင်းချမှု၊ တရုတ်နှင့် ကုန်သွယ်မှုများ ပြန်လည်စတင်မှုတို့ကြောင့် စီးပွားရေး တိုးတက် ကောင်းမွန်လာသည့် အခြေအနေကို ချက်ချင်း ပြောင်းလဲသွားစေမည့် အခြေအနေမျိုးကို မြောက်ကိုရီးယားက လုပ်ဆောင်လိမ့်မည် မဟုတ်ကြောင်းလည်း ၎င်းက ဆိုသည်။

လာမည့် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲသည်လည်း မြောက်ကိုရီးယားက ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည့် အကြောင်း အရာတစ်ရပ် ဖြစ်နေသည်။ 

"ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump) နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရရင် အမေရိကန်နဲ့ မြောက်ကိုရီးယား အကြား ဆွေးနွေးပွဲ ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် မြောက်ကိုရီးယားဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ အချိန်ကို စောင့်ဆိုင်း နေနိုင်ပါတယ်" ဟု ကင်မ်ဗြောင်ယွန်က ပြောကြားခဲ့သည်။  

ထို့ကြောင့် လက်ရှိအချိန်တွင် အပြုသဘောဆောင်သည့် ရှုထောင့်မှ ကြည့်ရမည်ဆိုပါက မြောက်ကိုရီးယားသည် မဟာဗျူဟာမြောက် ဆုံးရှုံးနစ်နာမှုများကို ဖြစ်ပွားစေနိုင်မည့် အခြေအနေကို စတင်လုပ်ဆောင်လိမ့်မည် မဟုတ် ကြောင်း စီအိုင်အေ ကျွမ်းကျင်သူဟောင် ကလင်နာက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Asia Times

CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၇

အမေရိကန်တွင် လာမည့် နိုဝင်ဘာလ၌ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။ 

သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့် (Donald Trump)သည် များပြားလှသည့် တရားမမှု စွဲချက်များ၊ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ စွဲချက်များနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့်တိုင် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီ ကိုယ်စားပြုသည့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်မည့် အလားအလားရှိနေသည်။

လက်ရှိ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန် (Joe Biden) ကမူ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် နောက်ထပ် သမ္မတသက်တမ်းအတွက် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည် ဖြစ်သည်။ 

မဲဆန္ဒရှင်များကမူ ဘိုင်ဒန်၏ အသက်အရွယ်ကြောင့် သမ္မတအဖြစ် နောက်တစ်ကြိမ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း ရှိ/မရှိကို စိုးရိမ်နေသော်လည်း လက်ရှိတွင် အမေရိကန်၏ ခိုင်မာတောင့်တင်းသည့် စီးပွားရေးစွမ်းဆောင်ရည် များကြောင့် ထိုစိုးရိမ်မှုများကို အနည်းငယ် ပြေလျော့စေခဲ့သည်။

နိုင်ငံတကာ အခင်းအကျင်းနှင့် နိုင်ငံရေး အခြေအနေများ ရှုပ်ထွေးနေချိန်တွင် ၂၀၂၄ အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နှင့် တရုတ်၏ သြဇာလွှမ်းမိုးရေး ယှဉ်ပြိုင်မှု၊ အစ္စရေးနှင့် ဟားမာ့စ် ပဋိပက္ခ၊ ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် သြစတြေးလျ၊ ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်တို့ပါဝင်သည့် AUKUS အဖွဲ့နှင့် သြစတြေးလျ၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်နှင့် အမေရိကန်တို့ ဖွဲ့စည်းထားသည့် Quad အဖွဲ့များ၏ စီမံချက်များကြောင့် အာရှ-ပစိဖိတ် လုံခြုံရေးအခြေအနေ ပြောင်းလဲလာသည့် အချိန်တွင် အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကို ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။

ထရမ့်အနေနှင့် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိနိုင်မည့် အခြေအနေကို အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်များက စိုးရိမ်ပူပန်လျက်ရှိသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထရမ့်သည် နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်လည် ရွေးကောက်ခံရနိုင်မည့် အလားအလား ရှိနေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်သာ ပထမဆိုသော ကြွေးကြော်သံကိုတွေ့ရစဉ်

ထရမ့်သည် ရီပတ်ဘလစ်ကန်ပါတီ၏ ပြယုဂ်တစ်ခုဖြစ်နေပြီး ရွေးကောက်ပွဲအကြို လူထုသဘောဆန္ဒခံယူမှု စစ်တမ်းများတွင်လည်း ထရမ့်သည် ဘိုင်ဒန်နှင့် သူတင်ကိုယ်တင် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည့် ရလဒ်များ ထွက်ပေါ်နေသည်။ 

ထရမ့်၏ သမ္မတ ဒုတိယသက်တမ်းသည် ပထမသက်တမ်းထက် ပိုမိုပြင်းထန်ဖွယ် ရှိနေသည်။ ထရမ့်၏ မူဝါဒ များသည် ပြည်တွင်းရေးကို အဓိကထားသည်။

ထို့အတူ ဒီမိုကရက်များ၊ တိုးတက်ပြောင်းလဲရေးဝါဒီများ၊ မွတ်ဆလင်များ၊ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို နှိပ်ကွပ် မည်ဆိုပါက ၎င်းအား ထောက်ခံသူများ၏ မဲများကို တစ်ခဲနက် ရရှိလိမ့်မည်ကို ထရမ့်က သိရှိနားလည်ထားသည်။ 

ထရမ့်သည် ၎င်းအား သစ္စာခံသူများကို အစိုးရအဖွဲ့၏ ရာထူးနေရာများတွင် ခန့်ထားမည်ဟုလည်း မကြာခဏ ကတိပြုခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ 

သူကိုယ်တိုင်ကလည်း ပြည်တွင်းရှိ သူ့ ပြိုင်ဘက်များကို နှိမ်နင်းနိုင်မည့် ဖက်ဒရယ်အာဏာကို မည်သို့ အသုံးပြု ရမည်ဆိုသည့် အန္တရာယ်များသော အတွေးအမြင်များကို ချပြနိုင်မည့်သူများကို သူ့အနီးတွင် ခေါ်ထားရန် အစီအစဉ်များရှိကြောင်း စွပ်စွဲခံထားရသည်။ 

ပထမသမ္မတသက်တမ်းနှင့် မတူညီသည့်အချက်မှာ ၎င်း၏ ကံကြမ္မာသည် အမေရိကန်၏ အဓိက အင်စတီကျူး ရှင်းများကို ပြတ်သားစွာ ဆန့်ကျင်ရန် ၎င်း၏ လုပ်နိုင်စွမ်းများအပေါ် မူတည်နေသည့် အချက်ကို သိရှိနားလည် သွားခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ လုပ်ဆောင်ရန်အတွက်လည်း ထရမ့်တွင် ၎င်း၏ အထူးနိုင်ငံရေး အဖွဲ့ရှိထားသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်က လွှတ်တော်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး အမေရိကန်၏ ဒီမိုကရေစီကို ပြောင်းပြန်လှန်ရန် ကြိုးပမ်းမှု မအောင် မြင်ခဲ့ပြီးနောက် ထရမ့်သည် သမ္မတအုပ်ချုပ်ရေး အမိန့်ဖြင့် ထိုအခြေအနေကို ပြောင်းပြန်လှန်ရန် ကြိုးပမ်းဖွယ် ရှိသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အမေရိကန်၏ သံခင်းတမန်ခင်း ဆက်ဆံရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒများ သည် ဖက်ဒရယ်အစိုးရအပေါ်တွင် မူတည်နေသည်။ 

ထရမ့်နှင့် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင် (Vladimir Putin) အကြား ရင်းနှီးမှုများကြောင့် ထရမ့်သည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အရ ယူကရိန်းကို စွန့်လွှတ်ဖွယ် ရှိနေသည်ဟုလည်း ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ 

ဘိုင်ဒန်ကို တွေ့ရစဉ်

ဥရောပနှင့်ပတ်သက်ပြီး ထရမ့်အတွက် ရွေးချယ်စရာ များပြားလှသည်။ ထရမ့်အနေနှင့် အမေရိကန်ကို နေတိုး အဖွဲ့ထဲက ဆွဲထုတ်ခြင်း၊ ယူကရိန်းအတွက် စစ်ရေးအကူအညီများကို ရပ်တန့်လိုက်ခြင်း အစရှိသည့် အခြေအနေ များလည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ထရမ့်သည် အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်လည်း ပိုနေမြဲ ကျားနေမြဲ သို့မဟုတ် ရှိရင်းစွဲအခြေအနေကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းရန် ကတိပြုနိုင်ခြေမရှိပေ။ 

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထရမ့်သည် အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသအရေးကို မည်မျှ အရေးတယူ ကိုင်တွယ် ဆောင်ရွက် လိမ့်မည်ဆိုခြင်းကို ရှင်းလင်းတိကျစွာ မသိရသေးခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ် စစ်ပွဲသည် ထရမ့်၏ အရှေ့အလယ်ပိုင်း မူဝါဒကို ရှုပ်ထွေးသွားစေနိုင်သော်လည်း ထရမ့်သည် ထိုပဋိပက္ခအတွက် အဖြေရှာရန် အစ္စရေး၏ တစ်ယူသန်သည့်  အစွန်းရောက်အင်အားစုနှင့် ပူးပေါင်းသွားဖွယ်ရှိနေသည်။ 

ထိုအခြေအနေများထဲတွင် ဂါဇာဒေသပဋိပက္ခ၊ ဂျော်ဒန်မြစ် အနောက်ဘက်ကမ်း (West Bank) ဒေသတွင် ဂျူးရပ်ကွက်များ တည်ဆောက်မှုကြောင့် အကြမ်းဖက်မှုများ မြင့်တက်လာမှု၊ ပါလက်စတိုင်း အရပ်သားများ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်မှု၊ အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းနှစ်ပြည်ထောင် တူယှဉ်တွဲနေထိုင်မှုကို အဆုံးသတ်စေသည့် ဖြေရှင်း ချက်များလည်း ပါဝင်နေသည်။

ထိုအခြေအနေများထဲမှ တစ်စုံတစ်ခု လွဲချော်သွားခဲ့မည်ဆိုပါက အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်များအကြား ဆက်ဆံရေး ကတောက်ကဆတ် ဖြစ်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို တွေ့ရစဉ်

ဘိုင်ဒန်၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒမှာမူ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှု၊ မျှတမှု ရှိနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ 

ဘိုင်ဒန်သည် နိုင်ငံပေါင်းစုံပါဝင်သည့် အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ယုံကြည်ချက်ရှိသည်။ အမေရိကန်သည် အမေရိကန် ပြည်သူများအတွက် လုံခြုံရေးနှင့် ချမ်းသာသုခကို ရရှိစေရန် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အခင်းအကျင်းတစ်ခုကို ထူထောင်ခဲ့ ထားကြောင်း ဘိုင်ဒန်က သိရှိနားလည်ထားသည်။ 

ထို့ပြင် ဘိုင်ဒန်သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေး အခြေအနေတွင် အလွန်ခက်ခဲသည့် အနေအထားမျိုး၌ပင် အမေရိကန်နိုင်ငံကို ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းကျောင်းနိုင်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများနှင့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများက စိုးရိမ်နေသည့်ကြားထဲမှ ထရမ့်သာ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရခဲ့မည်ဆိုပါက အမေရိကန်၏ မူဝါဒအပြောင်းအလဲသည် အဆိုးဘက်သို့လော သို့မဟုတ် အကောင်းဘက်သို့လော ဆိုသည့် အခြေအနေကို မြင်တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times

CNI Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၂

နိုဝင်ဘာလလယ်သည် အာရှဒေသ၌ အမေရိကန်၏ ပါဝင်မှုအခန်းကဏ္ဍတွင် အဓိကကျသည့် သမိုင်းမှတ်တိုင် တစ်ခု ဖြစ်လာဖွယ်ရှိသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဆန်ဖရန်စစ္စကိုတွင် နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်မှ ၁၇ ရက်အထိ ပြုလုပ်မည့် အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု (APEC) ခေါင်းဆောင်များ အစည်းအဝေးကို အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန် (Joe Biden) က သဘာပတိအဖြစ် ကြီးမှူးကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။

လက်ရှိ ဖြစ်ပွားနေသည့် ပထဝီနိုင်ငံရေး အခြေအနေများအရ အစည်းအဝေးကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပမည့် အမေရိကန်အတွက် အကျိုးရှိသော ရလဒ်ထွက်ပေါ်စေရန် အလွန်အရေးကြီးနေသည်။

ထို့ပြင် ထိုအစည်းအဝေးသည် အာရှဒေသကို အမေရိကန်က ဗဟိုပြုနေဆဲ ဟုတ်/မဟုတ်ဆိုသည့် အခြေအနေကို ထုတ်ဖော်ပြသရာလည်း ရောက်မည်ဖြစ်သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံများဖြစ်သည့် ရုရှားနှင့် တရုတ်မှလွဲပြီး APEC အစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ရန် အတည်ပြုထားသည့် နိုင်ငံပေါင်း ၂၀ ခန့် ရှိနေသည်။

ရုရှားအနေနှင့် ထိုအစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ဖွယ် မရှိသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာပင် မလိုပေ။

ယခင်ကတည်းက ရုရှား-ယူကရိန်းစစ်ပွဲသည် APEC အစည်းအဝေးများ၊ ဆွေးနွေးပွဲများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု များကို အဟန့်အတားဖြစ်စေခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ် စစ်ပွဲက "ဘူးလေရာ ဖရုံဆင့်" သကဲ့သို့ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အစိုးရဝန်ကြီး အဆင့်များနှင့် ထိပ်သီး အရာရှိအဆင့်များ ဆွေးနွေးပွဲများတွင် အမေရိကန်သည် ရုရှား၏ ထောက်ခံမှုကို မည်သည့်အချိန်ကမှ မရရှိခဲ့ပေ။

ထို့ကြောင့် လက်ရှိတွင် အမေရိကန်သည် တရုတ်၏ ထောက်ခံမှုကို မဖြစ်မနေ လိုအပ်နေသည့် အခြေအနေ၌ ရှိနေသည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ကမူ APEC အစည်းအဝေးကို သူကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ရန် ရှိ/မရှိ  အတည်ပြု ပြောကြားခြင်း မရှိသေးပေ။

ကမ္ဘာကြီးက သိထားသည့် တစ်ခုတည်းသော အချက်တစ်ချက်မှာ လက်ရှိတွင် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်သည် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ အေးခဲနေသည့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်နွေးထွေးစေရန် လုပ်ဆောင်နေသည့် အချက် ဖြစ်သည်။

မကြာသေးမီက တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်ကောင်စီဝင် ဝမ်ယိ (Wang Yi) သည် အမေရိကန်သို့ သွားရောက်ပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီ ဘလင်ကင် (Antony Blinken) နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကာ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

အရေးအကြီးဆုံးအချက်မှာ APEC အစည်းအဝေးကို တရုတ်က တက်ရောက်ရေး ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သည် ထိုအစည်းအဝေးကို တရုတ်က တက်ရောက်စေရန် ကြိုးပမ်းနေခြင်းဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ယခုနှစ်သည် အမေရိကန် ဦးဆောင်သည့် APEC အစည်းအဝေးတွင် တက်ရောက်မည့် နိုင်ငံများ အကြား သဘောထားချင်း တိုက်ဆိုင်မှုရှိသော အနေအထားမျိုး မဟုတ်ပေ။

ထို့ကြောင့် လာမည့် ရက်အနည်းငယ်အတွင်း အမေရိကန်သည် APEC အစည်းအဝေးတွင် မည်ကဲ့သို့ လုပ်ဆောင် မည်ဆိုခြင်းကို စောင့်ကြည့်ရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုအစည်းအဝေးသည် အာရှ-ပစိဖိတ် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ဘုံ သဘောထားကို စုစည်းတင်ပြရမည့် အခမ်းအနားတစ်ခု ဖြစ်လာမည် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်အတွက် ထိုထက် ပိုအရေးကြီးသည့် အချက်မှာ အာရှဒေသတွင် ၎င်း၏ ဗဟိုပြုလှုပ်ရှားနေသည့် အချက်ကို ဖော်ထုတ်ပြသရာ ရောက်မည့် အစည်းအဝေးတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲနှင့် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ်စစ်ပွဲသည် အာရှဒေသတွင် အမေရိကန်၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည့် နိုင်ငံတကာဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သည် APEC အစည်းအဝေးကို အကြောင်းပြုပြီး အာရှဒေသကို ဗဟိုပြုထားသည့် ၎င်း၏ မူဝါဒကို အလေးထားဖော်ပြဖွယ်ရှိနေသည်။

Source: ဘန်ကောက်ပို့စ်

CNI International Article

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁

အပြာသရုပ်ဆောင် မင်းသမီးဟောင်းကို နှုတ်ပိတ်နေရန် ငွေပေး ခိုင်းစေခဲ့မှုနှင့် ပတ်သက်သည့် ပြစ်မှုတစ်ခု ကြောင့် အမေရိကန်သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့် တရားစွဲခံခဲ့ရသည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန်သမ္မတအဖြစ် လေးနှစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသည့် ထရမ့်သည် တရားသူကြီးရှေ့ အစစ် ဆေးမခံရခင် လက်ဗွေနှိပ်ရန်၊ မှုခင်းဓာတ်ပုံ အရိုက်ခံရရန် ရက်ပိုင်း အလိုသာ လိုတော့သည်။

ယခု ကိစ္စများသည် ထရမ့်တစ်ယောက် လာမည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန် အတွက် မဲဆွယ်မှုများ လုပ်ဆောင်နေစဉ် ပေါ်ပေါက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ထရမ့်သည် သမိုင်းသစ်တစ်ခု တင်ရှိခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယင်းသည် ၎င်းအလိုရှိ သကဲ့သို့ ကောင်းမွန်သည့် မှတ်တမ်းမျိုးတော့ မဟုတ်ပေ။

ထရမ့်သည် ရာဇဝတ်မှု စွပ်စွဲချက်အတွက် တရားစွဲဆိုခံရသည့် ပထမဆုံးသော အမေရိကန်သမ္မတ ဆိုသည့် မှတ်တမ်းကို ရရှိသွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

တရားစွဲဆိုမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် သတင်းများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပြီးနောက် ထရမ့်ဘက်မှ ကြေညာချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ယင်းတွင် ယခု တရားစွဲဆိုမှုသည် ၎င်းအပေါ် တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ကြောင်း၊ သူ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မှုကို နှောင့်ယှက်ရန်အတွက် ဒီမိုကရက်တစ်များ၏ ကြိုးပမ်းမှုသာ ဖြစ်ကြောင်း ရေးသားဖော်ပြထားသည်။

ထရမ့်နှင့် ပတ်သက်၍ ဘာတွေ ဖြစ်နေတာလဲ

******************************************

ထရမ့်ကို တရားစွဲဆိုရန် နယူးယောက်တွင် ရှိသော တရားသူကြီးများ အဖွဲ့တစ်ခုက ကြာသပတေးနေ့ ညတွင် မဲပေး ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ရရှိထားသော သက်သေများသည် သမ္မတဟောင်းအပေါ် တရားစွဲဆိုရန် လုံလောက်မှု ရှိသည်ဟု ၎င်းတို့အနေဖြင့် ယုံကြည်ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

သို့သော် လက်ရှိ အချိန်အထိ မည်သို့ စွဲချက်တင်ထားသည် ဆိုသည်ကိုတော့ မသိရပေးပေ။

တရားသူကြီးများဘက်က ထရမ့်သည် စတိုမီဒန်နီယဲလ် ဟုခေါ်သော အပြာမင်းသမီးဟောင်း တစ်ဦးကို နှုတ်ပိတ် နေစေရန် ငွေပေးခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်နေကြပြီး ယင်းနှင့်ပတ်သက်သည့် သက်သေများအား ကြားနာစစ်ဆေးမှုကို သီတင်းပတ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

ထိုကိစ္စသည် ထရမ့် ဟီလာရီကလင်တန်ကို အနိုင်ရကာ သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည့် ၂၀၁၆ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ယခု တရားစွဲဆိုမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် အသေးစိတ် အကြောင်းအရာများကို အသက် ၇၆ နှစ်အရွယ် ထရမ့် လာရောက် အဖမ်းခံကာ မန်ဟက်တန် တရားသူကြီး တစ်ဦးရှေ့မှောက်သို့ ရောက်ရှိလာမည့် အင်္ဂါနေ့တွင်မှ သိရမည် ဖြစ်သည်။

အပြာမင်းသမီး စတိုမီဒန်နီယဲလ်ကိုတွေ့ရစဉ်

ထရမ့်အပေါ် ဘာတွေ စွပ်စွဲထားသလဲ

*************************************  

ထရမ့်နှင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် လိင်မှုရေးရာအရ ပတ်သက် ဆက်နွယ်မှု ရှိခဲ့သည်ဟု ဒန်နီယဲလ်က ပြောခဲ့သော်လည်း  ထရမ့်ကတော့ ယင်းကို အစဉ်တစိုက် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

ဒန်နီယဲလ်သည် သူမနှင့် ထရမ့်တို့အကြား ဘာဖြစ်ခဲ့သလဲ ဆိုသည်နှင့်ပတ်သက်၍ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် သတင်း မီဒီယာများကို သတင်းအချက်အလက် ရောင်းချရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ထရမ့်၏ ရှေ့နေဖြစ်သူ မိုက်ကယ်ကိုဟန်က သူမကို နှုတ်ပိတ်ရန် ဒေါ်လာ ၁၃၀,၀၀၀ ပေးခဲ့ရပြီး ထိုသို့သော ငွေပေးချေမှုကို နှုတ်ပိတ်ခဟု သတ်မှတ်သည်။

ထိုသို့ ငွေပေးမှုသည် တရားမဝင်ဟု သတ်မှတ်၍ မရနိုင်သော်လည်း ထရမ့်အတွက် ပြဿနာဖြစ်စေသည်မှာ ကိုဟန်က ယင်းအတွက် ငွေပြန်လည် ထုတ်ယူမှုကို သူ၏ အကောင့်တွင် မှတ်တမ်းအဖြစ် ရှိနေခြင်း ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ထရမ့်သည် နှုတ်ပိတ်ရန် ငွေပေးချေမှုအား စီးပွားရေးအတွက် အသုံးစရိတ်ဟု လိမ်လည် ထွက်ဆိုခဲ့ သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသည်။

ထိုကိစ္စသည် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများ မဲပေးမှု မတိုင်ခင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်း ဖြစ်သောကြောင့် ယင်းက ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ်မှုဆိုင်ရာ ငွေပေးချေမှု ဥပဒေကိုလည်း ချိုးဖောက်ရာ ရောက်နေသည်။

ထို့ကြောင့် ထရမ့်သည် ထိုငွေပေးချေမှု ကိစ္စအတွက် တရားရင်ဆိုင်ရတော့မည် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထရမ့်ဘက်က ၎င်းအနေဖြင့် မည်သည့် အမှားမှ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းမရှိဟု ငြင်းဆိုထားကာ ယခုစွဲချက်သည်လည်း နိုင်ငံရေးအရ နှိပ်ကွပ်မှု ဖြစ်သည်ဟု ချေပထားသည်။

ထရမ့်ရဲ့ ရှေ့နေ ကိုဟန်ကိုတွေ့ရစဉ်

ပြစ်မှုထင်ရှားလျှင် ထရမ့် ထောင်ကျမည်လား

*******************************************

ယခု စွဲချက်များအတွက် ထရမ့် တစ်ယောက် အပြစ်ရှိကြောင်း စစ်ဆေးတွေ့ရှိခဲ့လျှင်ပင် ၎င်းအတွက် ဒဏ်ငွေ ပြစ်ဒဏ် ကျခံရနိုင်ခြေ ပိုများသော်လည်း ထရမ့်အနေဖြင့် ထောင်ကျနိုင်ခြေလည်း ရှိနေသေးသည်။

၎င်းအပေါ် စွဲဆိုထားသည့် စွဲချက်များထဲကို ရာဇဝတ်ပြစ်မှုကြီးဟု သတ်မှတ်လျှင်ပင် ထရမ့်သည် အမြင့်ဆုံး ထောင်ဒဏ် လေးနှစ်အထိ ကျခံရနိုင်ခြေရှိမှုနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခုကိစ္စများတွင် ထရမ့် အနေ ဖြင့် ထောင်ဒဏ် ပြစ်ဒဏ် ကျခံရနိုင်ခြေမှာ မရှိသလောက် နည်းပါးသည်ဟု တရားရေးရာ ကျွမ်းကျင် သူများက သုံးသပ်ထားသည်။

ဒီမိုကရက်တစ် သမ္မတ ဘိုင်ဒန်ကိုတွေ့ရစဉ်

ထရမ့် သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ ဆက်ပြိုင်ခွင့် ရပါ့မလား

*************************************************

ထိုမေးခွန်းအတွက် အဖြေမှာ ရပါမည်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ လက်ရှိ အချိန်အထိ အမေရိကန် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ တွင် ထိုသို့သော ကန့်သတ်ချက်မျိုး မရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် ထရမ့်သည်ပင် တရားစွဲခံထားရချိန်တွင်ပင် ယင်း၏ ရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ်မှုများကို ဆက်လက် ပြုလုပ် သွားနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံး ထောင်ချခံထားရသည့် အခြေအနေတွင်ပင် ထရမ့်သည် သဘောတရားရေးရာ အရ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲကို ဆက်လက် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့် ရှိနေကာ ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရခွင့်လည်း ရှိနေသည်။

သို့သော် ထိုသို့ ဖြစ်လာနိုင်ခြေသည်လည်း များများစားစား ရှိနေသည်တော့ မဟုတ်ပေ။

ရှည်လျားသော တရားစွဲဆိုမှု၊ ရုံးတင် စစ်ဆေးမှုများက ထရမ့်အတွက် အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေမည် ဖြစ်ကာ ၎င်း၏အချိန်၊ စွမ်းအင်နှင့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လူထုတွေ့ဆုံပွဲများ ပြုလုပ်ရေးအတွက် အချိန်သတ်မှတ်ခြင်း စသည့် ကိစ္စရပ်များအတွက် ကြီးမားစွာ အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေမည်မှာလည်း သေချာနေသည်။

ထရမ့်အတွက် ပထမဆုံး တရားစွဲခံရမှုလား

****************************************

ယခုဖြစ်ရပ်သည် ထရမ့်အတွက် ပထမဆုံးအကြိမ် တရားစွဲခံရမှုတော့ မဟုတ်ပေ။ ထရမ့်သည် သမ္မတအဖြစ် ရှိနေ စဉ် ကွန်ဂရက် လွှတ်တော်၏ စစ်ဆေးမေးမြန်းမှုနှင့် နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။

ယင်းကို နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များအပေါ် စွပ်စွဲပြစ်တင်ခြင်း၊ သံယရှိခြင်းဟု ခေါ်သည်။ သို့သော် ထိုနှစ်ကြိမ်လုံးကို ဆီးနိတ်လွှတ်တော်က တရားသေလွှတ်ပေးခဲ့သည်။

လက်ရှိ အချိန်တွင် သမ္မတအဖြစ် ဆက်မရှိနေတော့သည့်အတွက် ၎င်းသည် စွပ်စွဲပြစ်တင်ခြင်း ထပ်မံခံရတော့ မည် မဟုတ်သော်လည်း တရားစွဲဆိုမှုနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ခြေရှိနေကာ ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပေါင်းများ စွာကိုလည်း ကြုံတွေ့ရတော့မည် ဖြစ်သည်။

Source: BBC