CNI International News

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေလ ၃

အီရန်တွင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသည့် အစီအစဉ် တစ်ခုရှိသည်။ 

ထိုအစီအစဉ်မှာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် ဥရောပကို ပြန်လည်ထူထောင်သည့် အမေရိကန်၏ Marshall Plan အမည်ရှိ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး အစီအစဉ်ကို ပုံတူကူးချရန် ကြံစည်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အီရန်သည် ပြည်တွင်းစစ်ဒဏ်ခံခဲ့ရသော ဆီးရီးယားကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်နှင့် ရင်းနှီးသော စီးပွားမိတ်ဖက် ဖြစ်လာရန် မျှော်လင့်ထားသည်။ 

အီရန်သည် ဆီးရီးယား ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း သမ္မတအာဆက် (Bashar al-Assad) အသက်ရှင် လွတ်မြောက်စေ ရန် ဒေါ်လာဘီလီယံ ပေါင်းများစွာ အသုံးပြုပြီး ကူညီပေးခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားရှိ အီရန်အထူးတာဝန်အဖွဲ့၏ စာမျက်နှာ ၃၃ မျက်နှာပါသည့် လေ့လာချက် အစီရင်ခံစာထဲတွင် ဆီးရီးယားနှင့်ပတ်သက်ပြီး အီရန်၏အစီအစဉ်များကို ရေးဆွဲခဲ့သည်။

ထိုလေ့လာချက်ထဲတွင် အမေရိကန်၏ Marshall Plan မဟာဗျူဟာကို ချီးကျူးခဲ့ပြီး ထိုမဟာဗျူဟာကြောင့် ဥရောပသည် အမေရိကန်ကို မှီခိုအားထားနေရသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အီရန်ကလည်း အလားတူ ရလဒ်များကို လိုလားနေပြီး ဆီးရီးယားက အီရန်ကို မှီခိုရသည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိ စေရန် အီရန်က ဆန္ဒရှိနေသည်။ ထို့ပြင် ဆီးရီးယားကို ဒေါ်လာ ၄၀၀ ဘီလျံ အခွင့်အလမ်းကြီး တစ်ခုဟုပင် ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။

သို့သော် ထိုအစီအစဉ်များသည် ခဲလေသမျှ သဲရေကျခဲ့ရသည်။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ဒီဇင်ဘာလက အီရန်ကို ဆန့်ကျင် သည့် သူပုန်များက အာဆတ်အစိုးရအဖွဲ့ကို ဖြုတ်ချခဲ့သည်။

အီရန်က ဆီးရီးယားမှာ ဖော်နေတဲ့ ပရောဂျက်တန်ဖိုးကို ပြသထားစဉ်

ထို့ကြောင့် အာဆတ်သည် ရုရှားသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရပြီး ဆီးရီးယားရှိ အီရန်နိုင်ငံသားများသည်လည်း ဆီးရီးယားမှ အလျင်အမြန် ထွက်ခွာခဲ့ရသည်။

ထို့ပြင် ဆီးရီးယားနိုင်ငံသားများသည် ဒမတ်စကတ် (Damascus) မြို့တော်ရှိ အီရန်သံရုံးကို ဝင်ရောက်လုယက်ပြီး ပစ္စည်းများကို ယူခဲ့ကြသည်။

အီရန်သံရုံးသို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနမှ ဂျာနယ်လစ်များ ရောက်ရှိသွားချိန်တွင် စာရွက်စာတမ်း အများအပြားကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ 

ထိုစာရွက်စာတမ်းများအရ အီရန်သည် ဆီးရီးယားအတွက် ကုန်ကျထားသည့် ငွေကြေးများကို ပြန်လည်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေပြီး ဆီးရီးယားတွင် ဩဇာလွှမ်းမိုးရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

သို့သော် လက်ရှိအခြေအနေအရ အီရန်၏ ထိုအစီအစဉ်များ အားလုံးသည် ကျရှုံးလုနီးပါး အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိ သွားခဲ့သည်။

အီရန်၏ စီးပွားရေးအင်ပါယာ ပြိုကွဲမှု
**********************************
အီရန်သည် ဆီးရီးယားတွင် အဓိက ပရောဂျက် ၄၀ နီးပါးကို ထောက်ပံ့ပေးထားသည်။ ထိုပရောဂျက်များထဲတွင် စွမ်းအင်စက်ရုံများ၊ ရေနံသိုက်များ၊ စက်ရုံများနှင့် ဘာသာရေး အဆောက်အအုံများပင် ပါဝင်နေသည်။

လက်ရှိတွင် ထိုပရောဂျက်များအားလုံး စွန့်ပစ်ခံခဲ့ရသည်။

လက်တာကီယာ (Latakia) မြို့ရှိ ယူရို ၄၁၁ သန်း တန်ကြေးရှိသည့် စွမ်းအင်စက်ရုံတည်ဆောက်ရေး ပရောဂျက် သည် အပြီးမသတ်နိုင်ဘဲ ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် ဒေါ်လာ ၂၆ သန်း တန်ကြေးရှိသည့် ရထားလမ်းပါဝင်သည့် တံတားတစ်စင်းသည်လည်း အမေရိကန်၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။

ရေနံပရောဂျက်များသည်လည်း လက်ရှိအချိန်တွင် ဆီးရီးယား၏ သဲကန္တရထဲတွင် ဆက်လက် လုပ်ကိုင်မည့်သူ မရှိတော့ဘဲ ခြောက်ကပ်သွားခဲ့သည်။

အီရန်ကုမ္ပဏီများကမူ ၎င်းတို့သည် ဒေါ်လာသန်းချီ အကြွေးတင်ခဲ့ရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုန်သည်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဟက်ဆန် ရှာခီစီ (Hassan Shakhesi) ကမူ ဆီးရီးယား၏ ၎င်း၏ ကုန်စည်များ ပျောက်ကွယ်သွားချိန်တွင် ယူရို ၁၆ သန်း အရှုံးပေါ်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“အကုန် ကုန်သွားပြီ။ အလုပ်ကတော့ ဆက်လုပ်ရမှာပဲ” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ငွေကြေး စုစုပေါင်းအဖြစ် အီရန်သည် ဆီးရီးယားနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဒေါ်လာ ဘီလျံ ၃၀ ကျော် သုံးစွဲခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ ထိုငွေကြေးများထဲမှ အများစုမှာ ပြန်မရဘဲ ဆုံးရှုံးသွားခဲ့သည်။

ပြည်ပြေး ဆီးရီးယားသမ္မတ အာဆတ်နဲ့ အီရန်ခေါင်းဆောင်ပုံကို တွေ့ရစဉ်

မျက်နှာလွှဲနေသည့် ဆီးရီးယား အစိုးရသစ်
*************************************
အာဆတ်အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး ဆီးရီးယားနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်နေသည့် ခေါင်းဆောင်များကမူ အီရန်ကို ငွေကြေးများ ပြန်ပေးမည် ဟုတ်၊ မဟုတ်ကို ပြောကြားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

“အီရန်ကတော့ တော်တော် အထိနာသွားပါတယ်” ဟု ဆီးရီးယားသမ္မတသစ် အာမက် အယ်ရှာရား (Ahmed al-Sharaa) က ပြောကြားခဲ့သည်။

အယ်ရှာရားသည် တစ်ချိန်က အယ်ကေဒါအဖွဲ့နှင့် အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့ပြီး ဆီးရီးယား၏ Hayat Tahrir al-Sham (HTS) လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ပြီး အာဆတ်အစိုးရကို ဖြုတ်ချခဲ့သူဖြစ်သည်။

ဆီးရီးယားမှ အီရန်တပ်များ ထွက်ခွာသွားသည့်အတွက် ဆီးရီးယားနိုင်ငံသားအများစုက ဝမ်းသာနေကြသည်။ 

သို့သော် အီရန်၏ ပရောဂျက်များ၌ ဝင်ရောက် လုပ်ကိုင်ခဲ့သူများသည် လက်ရှိတွင် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်သွားခဲ့ ကြသည်။

“အီရန်ကတော့ ဆီးရီးယားကို ကူညီခဲ့တာပါပဲ။ ဒါပေမယ့် ငွေကြေးပြဿနာတွေနဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုတွေကြောင့် အောင်မြင်ခဲ့ခြင်းမရှိပါဘူး” ဟု လက်တာကီယာမြို့ရှိ စွမ်းအင်စက်ရုံမှ ဆီးရီးယားအင်ဂျင်နီယာတစ်ဦးက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားနိုင်ငံအတွင်းက လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများကို တွေ့ရစဉ်

ဆီးရီးယားရှိ အီရန်၏ အဓိကလူပုဂ္ဂိုလ်
***********************************
အီရန်၏ စီးပွားရေး အစီအစဉ်များကို ဦးဆောင် လုပ်ကိုင်နေသူမှာ အာဘက်စ် အက်ခ်ဘာရီ (Abbas Akbari) အမည်ရှိ အမျိုးသားတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် အီရန်၏ တော်လှန်ရေး အစောင့်တပ်ဖွဲ့အတွက် အလုပ်လုပ်ပေး ခဲ့သည်။

သူ့တာဝန်မှာ ဆီးရီးယားရှိ အီရန်၏ ငွေကြေးများ ပြန်ရရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုကို မြှင်တင်ရေးဖြစ်သည်။

အက်ခ်ဘာရီနှင့် ၎င်း၏ အဖွဲ့သည် အမေရိကန်၏ Marshall Plan နှင့် အီရန်၏ အစီအစဉ်တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ထားသည့် လေ့လာချက် အစီရင်ခံစာကို ရေးသားခဲ့သူများဖြစ်သည်။

သို့သော် ၎င်း၏ အားထုတ် ကြိုးပမ်းမှုများလည်း အရာမထင်ခဲ့ဘဲ သဘောတူညီချက် အများစုသည် ပိတ်ဆို့မှုများ၊ စစ်ပွဲများနှင့် အဂတိလိုက်စားမှုများကြောင့် ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။

အီရန်၏ ထိပ်တန်း စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီ Mapna သည် ဆီးရီးယားနှင့် ကြီးမားသော သဘောတူညီချက်များ လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။

သို့သော် နှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှုများ၊ စာချုပ်များ ပြောင်းလဲမှုနှင့် ဆီးရီးယား၏ တောင်းဆိုမှုများကြောင့် ငွေကြေးများကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။

ထိခိုက်နစ်နာခဲ့သည့် အီရန်ကုမ္ပဏီများ
***********************************
အီရန်၏ လျှပ်စစ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Copper World သည် ဒေါ်လာ သန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ 

ပစ္စည်းများ ခိုးယူခံရခြင်း၊ ငွေပေးချေမှု လမ်းကြောင်းများ ပိတ်ဆို့ခံရခြင်း၊ အဂတိလိုက်စားမှုများ ဖြစ်ပွားခြင်းတို့ ကြောင်း ငွေကြေးပိုင်းတွင် ဆုံးရှုံးနစ်နာမှု အခြေအနေ ဆိုးရွားခဲ့သည်။

အီရန်အစိုးရ ထိုကုမ္ပဏီများကို ကူညီရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အက်ခ်ဘာရီကလည်း အီရန်ကုမ္ပဏီများကို ပေးစရာ ရှိသည့် အကြွေးများကို ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန် ဆီးရီးယားအရာရှိများကို ပေးစာများပေးပို့ပြီး တောင်းဆိုခဲ့သည်။ 

သို့သော် အကြွေးအနည်းငယ်ကိုသာ ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည်။

အီရန်၏ ပရဟိတ ပရောဂျက်များသည်လည်း အခြေအနေ မကောင်းလှပေ။ အီရန် ဘာသာရေး အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည့် ရထားလမ်းပါသည့် တံတားတစ်စင်းသည် ဗုံးကြဲခံခဲ့ရသဖြင့် ပျက်စီးသွားခဲ့သည်။

ဆီးရီးယားနယ်မြေအခြေအနေကို ပြသထားစဉ်

ဆက်လက်ပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနေသည့် အီရန်
****************************************
အထက်ဖော်ပြပါ ပြဿနာများ တန်းစီရှိနေသည့်တိုင် အီရန်သည် သဘောတူညီချက်များကို ဆက်ပြီး လက်မှတ် ရေးထိုးခဲ့သည်။

အီရန်သည် ဆီးရီးယားတွင် စိုက်ပျိုးရေး၊ ရေနံ၊ သတ္တုတွင်းနှင့် မိုဘိုင်းဖုန်း ကွန်ယက်များအတွက် ကန်ထရိုက်များ ရယူခြင်း၊ ချေးငွေများ ထုတ်ပေးခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း ထိုပရောဂျက်များသည် အောင်မြင်ခြင်းမရှိဘဲ ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် အီရန်သည် လက်တာကီယာမြို့ရှိ ဆိပ်ကမ်းတစ်ခုအား ထိန်းချုပ်ထားမှုကိုလည်း ပြင်သစ်ကုမ္ပဏီတစ်ခု အား လွှဲပြောင်းပေးလိုက်ရသည်။

နိဂုံးတွင် ဆီးရီးယားကို ဆုံးရှုံးသွားခဲ့သည့် အီရန်
*****************************************
ဆီးရီးယားတွင် အာဆတ်အစိုးရပြုတ်ကျမှုသည် အီရန်၏ မျှော်လင့်ချက်များအားလုံး ပြိုလဲသွားခြင်းဖြစ်သည်။

အီရန်သံရုံးသည်လည်း ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ အီရန် အင်ဂျင်နီယားများလည်း ဆီးရီးယားမှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။

အီရန်၏ စာရွက်စာတမ်းများနှင့် စစ်သုံးပစ္စည်းများလည်း ဆီးရီးယားတွင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။

အီရန်သည် ဆီးရီးယားကို အီရန်အတွက် အောင်မြင်မှု အကြောင်းရင်းခံတစ်ခုအဖြစ် မျှော်လင့်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားမှု၊ ပိတ်ဆို့မှုများ၊ အဂတိလိုက်စားမှုများနှင့် အာဆတ် အစိုးရအဖွဲ့ ပြုတ်ကျမှုများ သည် အီရန်၏ မျှော်လင့်ချက်များကို ဆုံးရှုံးသွားစေခဲ့သည်။

Source: ရိုက်တာ