CNI International Article

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၈

အကြမ်းဖက်ဝါဒကို ထောက်ပံ့မှု၊ ခိုလှုံခွင့်ပေးမှုနှင့် ဖြန့်ဖြူးမှုတို့တွင် ပါကစ္စတန်၏ နောက်ကြောင်း ရာဇဝင်သည် ကမ္ဘာပေါ်၌ အန္တရာယ်အရှိဆုံးနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို ပျက်ယွင်းစေသည့် အကြောင်းရင်းခံများထဲမှ တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်သည် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ ၎င်း၏မြေကို နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကြမ်းဖက်မှု၊ သောင်းကျန်းမှုနှင့် အစွန်းရောက် အယူအဆများ ဖြန့်သည့် ဒုံးပစ်စင်တစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်က ပါကစ္စတန်ဝန်ကြီးချုပ် နာဝက်ဇ် ရှရစ်ဖ် (Nawaz Sharif) ကလည်း ပါကစ္စတန်အခြေစိုက် အစ္စလာမ်မစ် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် Lashkar-e-Taiba အဖွဲ့က ပြုလုပ်ခဲ့သော ၂၀၀၈ ခုနှစ် မွမ်ဘိုင်း တိုက်ခိုက်မှုများတွင်  ပါကစ္စတန်အစိုးရ၏ အခန်းကဏ္ဍ ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ပါဗက် မူရှာရက်ဖ် (Pervez Musharraf) ကလည်း ၎င်း၏တပ်ဖွဲ့များသည် ကက်ရှ်မီးယားတွင် အိန္ဒိယကို တိုက်ခိုက်ရန်အတွက် စစ်သွေးကြွအုပ်စုများအား လေ့ကျင့်ပေးခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်အစိုးရသည် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများအတွက် အိန္ဒိယကို ဖိအားပေးလိုသဖြင့် စစ်သွေးကြွအုပ်စုများကို မျက်ကွယ်ပြုခဲ့ကြောင်းလည်း ၎င်းက ဝန်ခံခဲ့သည်။

မကြာသေးမီ ရက်ပိုင်းအတွင်းကလည်း ပါကစ္စတန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ခါဝါဂျာ မူဟာမက် အဆစ်ဖ် (Khawaja Muhammad Asif) ကလည်း ပါကစ္စတန်သည် လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ် သုံးစုကျော်အတွင်း အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များ ကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့ပြီး အမေရိကန်နှင့် ဆက်ဆံခဲ့ခြင်းသည် အမှားတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ပြောကြား ခဲ့သည်။

 အိန္ဒိယက ပါကစ္စတန်အတွင်းက နေရာ ၉ နေရာကို တိုက်ခိုက်ခဲ့စဉ်

အကြမ်းဖက်ဝါဒကို ကမ္ဘာအနှံ့ဖြန့်ခြင်း

အာဖဂန်နစ္စတန် တာလီဘန်နှင့် ဟက်ကာနီ ကွန်ရက် တိုက်ခိုက်မှုများ -

ပါကစ္စတန်၏ ISI ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့သည် အာဖဂန် တာလီဘန်အဖွဲ့နှင့် ဟက်ကာနီကွန်ရက် (Afghan Taliban and the Haqqani Network) ကို ရန်ပုံငွေများ၊ စစ်သင်တန်းများနှင့် ခိုလှုံစရာနေရာများ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့ သည့် မှတ်တမ်းများစွာ ရှိခဲ့သည်။

ထိုအဖွဲ့များသည် ကလ်ဘူးမြို့တော်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် အိန္ဒိယသံရုံးဗုံးခွဲမှု၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ်က အမေရိကန်သံရုံးဗုံးခွဲမှုတို့ အပါအဝင် အာဖဂန်အရပ်သားများ၊ အစိုးရပစ်မှတ်များနှင့် နိုင်ငံတကာတပ်ဖွဲ့များကို ကြိမ်ဖန်များစွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

သံရုံးဗုံးခွဲမှုသည် ISI အေးဂျင့်များက ကိုယ်တိုင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် စစ်ဆင်ရေးမဟုတ်ကြောင်း၊ ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေး၏ ထိပ်သီးအရာရှိများက ခွင့်ပြုပေးခဲ့ပြီး အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဝါရင့်ဂျာနယ်လစ် တစ်ဦးဖြစ်သည့် ကာလော့တာ ဂေါလ် (Carlotta Gall) က ၎င်း၏ စာအုပ်ထဲတွင် ရေးသားခဲ့ သည်။

ရုရှား

မော်စကိုကပွဲခန်းမ တိုက်ခိုက်မှု (၂၀၂၄ ခုနှစ်) – 

မော်စကို ကပွဲခန်းမတွင် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုသည် ပါကစ္စတန်နှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိကြောင်း ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ က စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။

ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို နောက်ကွယ်မှ ကြိုးကိုင်သူသည် တာဂျစ်ကစ္စတန် နိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ရုရှားအာဏာ ပိုင်များက ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး တိုက်ခိုက်သူများသည် ပါကစ္စတန်ကွန်ရက်များထံမှ ထောက်ပို့ သို့မဟုတ် အယူဝါဒ ရေးရာ ထောက်ပံ့မှုများ ရရှိခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်အဖွဲ့တွေ တိုက်ခိုက်မှုသမိုင်းကို ပြသထားစဉ်

အီရန်

Jaish ul-Adl အဖွဲ့၏ တိုက်ခိုက်မှုများ - 

ပါကစ္စတန်အခြေစိုက် ဆွန်နီအစွန်းရောက် Jaish ul-Adl အဖွဲ့သည် စစ္စတန်နှင့် ဘာလူချီစတန် (Sistan and Baluchestan) ပြည်နယ်တွင် အီရန်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို မကြာခဏ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည။

ထိုတိုက်ခိုက်မှုများကို တုံ့ပြန်သည့် အနေဖြင့် အီရန်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၁၆ ရက်က ပါကစ္စတန်၏ ဘာလိုချီစတန် (Balochistan) ပြည်နယ်ကို ဒုံးကျည်များ၊ ဒရုန်းများဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး Jaish ul-Adl အဖွဲ့၏ စခန်းများကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကြမ်းဖက်မှု -

ပါကစ္စတန်သည် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်နေသည့် ဆွန်နီစစ်သွေးကြွများကို ခိုလှုံခွင့် ပေးထား ပြီး ထိုအဖွဲ့များကို အရေးယူရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ကြောင်း အီရန်က မကြာခဏ စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ဗြိတိန်

၂၀၀၅ လန်ဒန် ဗုံးပေါက်ကွဲမှုများ -

၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၇ ရက်က ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် လန်ဒန်ဗုံးပေါက်ကွဲမှုများကို ပါကစ္စတန်နှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိသည့် ဗြိတိန် အစ္စလာမ်မစ် အကြမ်းဖက်သမား ၄ ဦးက ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဗုံးခွဲသမားလေးဦးအနက် ၃ ဦးဖြစ်သည့် မိုဟာမက် ဆစ်ဒစ် ခန်း (Mohammad Sidique Khan) ၊ ရှားဇက် တန်ဝီယာ (Shehzad Tanweer) နှင့် ဂျာမိန်း လင်ဆေး (Germaine Lindsay) တို့သည် ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၅ ခုနှစ်အတွင်း ပါကစ္စတန်တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။

ပါကစ္စတန်တွင် အိုစမာဘင်လာဒင် (Osama bin Laden) ခိုလှုံခဲ့ခြင်း

၂၀၁၁ ခုနှစ်က အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များသည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ အဘော့တာဘက် (Abbottabad) မြို့ရှိ အယ်ကေဒါ ခေါင်းဆောင် အိုစမာဘင်လာဒင်၏ နေအိမ်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းပြီး ချေမှုန်းခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်က ပါကစ္စတန်၏ အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ပျက်ကွက်မှုများ ရှိနေသည့်အချက်ကို သိသာထင်ရှားစေ ခဲ့သည်။

ဘင်လာဒင်သည် ပါကစ္စတန် စစ်အကယ်ဒမီအနီးရှိ ခြံဝန်းတစ်ခုထဲတွင် နှစ်နှင့်ချီ နေထိုင်ခဲ့သဖြင့် ပါကစ္စတန်၏ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်းမှုများ ရှိခဲ့နိုင်သည်ဆိုသည့် သံသယများကို ကြီးထွားစေခဲ့သည်။

JMB အဖွဲ့၏ စစ်ဆင်ရေးများ

ပါကစ္စတန်၏ ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့သည် Jamaat-ul-Mujahideen Bangladesh (JMB) အမည်ရှိ စစ်သွေးကြွ အဖွဲ့ကို ရန်ပုံငွေနှင့် စစ်သင်တန်းများ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည်။

ထိုအဖွဲ့သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ဒါကာမြို့တော်ရှိ ကော်ဖီဆိုင်ကို အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် တားမြစ်ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသည့် အဖွဲ့ဖြစ်သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အာဏာပိုင်များသည် JMB အဖွဲ့အား ရန်ပုံငွေများ လွှဲပြောင်းမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပါကစ္စတန်သံတမန်များကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့သည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်က ထောက်လှမ်းရေးသတင်း တစ်ခုတွင်လည်း ISI သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ ကော့ဘဇား (Cox’s Bazar) ဒုက္ခသည် စခန်းများရှိ ရိုဟင်ဂျာ ၄၀ ကို JMB အဖွဲ့မှတဆင့် သင်တန်းများပေးခဲ့ကာ အိန္ဒိယကို စိမ့်ဝင် ထိုးဖောက်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

ပင်လယ်ကွေ့အခြေစိုက် NGO အဖွဲ့များနှင့် ပါကစ္စတန် ကြားပွဲစားများက ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည့် JMB ကွန်ရက် ၁၂ ခုသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ အိန္ဒိယအထိ ပျံ့နှံ့နေပြီး အနောက်ဘန်ဂေါ  (West Bengal) နှင့် ကီရာလာ (Kerala) ကဲ့သို့ အိန္ဒိယ၏ ပြည်နယ်များတွင် လျှို့ဝှက်စွာလှုပ်ရှားခဲ့ကြသည်။

ထိုအဖွဲ့နှင့် ပါကစ္စတန်ထောက်လှမ်းရေးတို့၏ ဆက်ဆံရေးသည် ဒေသတွင်း ပြိုင်ဘက်များကို တည်ငြိမ်မှု ပျက်ယွင်းစေရန် proxies များကို အသုံးချနေသည်ဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည့် ပါကစ္စတန်၏ အနေအထားကို ထင်ဟပ်စေခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်အဖွဲ့တွေ တိုက်ခိုက်မှုသမိုင်းကို ပြသထားစဉ်

လေ့ကျင့်ရေးစခန်းများကို စပွန်ဆာပေးထားခြင်း

ပါကစ္စတန် စစ်သားများသည် ဂျီဟတ် နည်းပြများအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားသည်ဆိုသည့် တောင်အာရှတစ်ဝန်းတွင် ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့မှုများကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်သည် ပန်ဂျပ် (Punjab)၊ ခိုင်ဘာ ပက်ထန်ခါဝါ (Khyber Pakhtunkhwa) ၊ ဝါဇီရစ္စတန် (Waziristan) နှင့် ပါကစ္စတန်တို့ သိမ်းပိုက်ထားသည့် ကက်ရှ်မီးယားဒေသ (PoK) ကဲ့သို့ နေရာဒေသများတွင် အကြမ်းဖက် လေ့ကျင့်ရေး စခန်းများကို လက်ခံပေးထားသည်။

ထိုစခန်းများကို Lashkar-e-Taiba (LeT) ၊ Jaish-e-Mohammed (JeM) ၊ Hizbul Mujahideen (HM) နှင့် ISIS-Khorasan ကဲ့သို့ အဖွဲ့များက ကိုင်တွယ်ခဲ့ပြီး အစွန်းရောက်ဝါဒ၊ လက်နက်သင်တန်းနှင့် အသေခံမစ်ရှင်များ အတွက် ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်သည့် နေရာများဖြစ်သည်။

ပါကစ္စတန်စစ်တပ်မှ အရာရှိဟောင်းများသည် လေ့ကျင့်ရေးတွင် မကြာခဏ ကူညီပေးကြပြီး စစ်ဆင်ရေး စွမ်းဆောင်ရည်များကို ပိုမိုတိုးတက်စေရန် စစ်ရေးကျွမ်းကျင်မှုများရှိစေရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံ့ ကြေညာချက်တွင် ပါကစ္စတန် နိုင်ငံကို "ဒေသတွင်း အာရုံစိုက်လုပ်ဆောင်သည့် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့များအတွက် ခိုလှုံခွင့် ဆက်လက်ပေးထားသည့် နိုင်ငံ" အဖြစ် သတ်မှတ်ဖော်ပြခဲ့သည်။

Pakistan Army and Terrorism: An Unholy Alliance ဆိုသည့် ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ဖော်ပြသည့် အစီရင်ခံစာထဲ တွင်လည်း ပါကစ္စတန်စစ်တပ်၊ ထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီ (ISI) နှင့် အစွန်းရောက်ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင် များကြား နက်ရှိုင်းသည့် ဆက်ဆံရေးကို တောင်အာရှ လေ့လာရေးဆိုင်ရာ ဥရောပဖောင်ဒေးရှင်းက အလေးထား ဖော်ပြခဲ့သည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလကလည်း ပါကစ္စတန် ဗိုလ်မှူးချုပ် ရှား (Shah) သည် ပါကစ္စတန် ပုဂ္ဂလိက သတင်း ချန်နယ် Hum News က ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည့် နိုင်ငံပိုင် ရုပ်သံနှင့် အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် အံ့အားသင့်ဖွယ် ဝန်ခံ ထွက်ဆိုမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ရှားသည် ထိုအင်တာဗျူးတွင် ဂျာနယ်လစ် နာဒင်းမ် မာလစ် (Nadeem Malik) နှင့် စကားပြောဆိုချိန်တွင် ပါကစ္စတန်သည် Jamaat-ud-Dawa (JuD) အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အတွက် ရူပီး သန်းချီ သုံးစွဲခဲ့ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။

အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင်လည်း မူရှာရက်ဖ်က ကက်ရှ်မီးယား ဒေသခံများသည် ဂျမူးနှင့် ကက်ရှ်မီးယားဒေသတွင် အိန္ဒိယစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်ရန် မူဂျာဟစ်ဒင်များအဖြစ် ပါကစ္စတန်တွင် လေ့ကျင့်ခဲ့ကြကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည်။

ထိုဂျီဟတ်များသည် ပါကစ္စတန်၏ သူရဲကောင်းများဖြစ်သည်ဟု မူရှာရက်ဖ်က ပြောကြားခဲ့ပြီး အိုစမာဘင်လာဒင်၊ အိုင်မန် အယ်ဇဝါဟီရီ (Ayman al-Zawahiri) နှင့် ဂျာလာလူဒင် ဟက်ကာနီ (Jalaluddin Haqqani) တို့သည် ပါကစ္စတန်က သူရဲကောင်းများအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသူများထဲတွင်ပါဝင်သည်ဟုပင် အမည်များကို ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခဲ့သည်။