CNI International News

ကဘူး၊ ဩဂုတ် ၁၅

အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံကို တာလီဘန်တို့ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်မှာ ၃ နှစ်ပြည့်ခဲ့ပြီဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် တာလီဘန်တို့သည် သူပုန်ဘဝမှ အာဏာပိုင်ဘဝအဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းခဲ့သည်။

ထို့နောက် နိုင်ငံအတွင်း အစ္စလာမ်မစ်ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ၏ အသိအမှတ်ပြုမှုကို ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု အေပီမှ ဖော်ပြခဲ့သည်။

တာလီဘန်တို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပြည်တွင်းစိန်ခေါ်မှုများ မရှိသကဲ့သို့ ပြည်ပနိုင်ငံများကလည်း တာလီဘန်တို့ကို ထောက်ပံ့ပေးရန် စိတ်ဝင်စားပုံ မပေါ်ကြပေ။ 

ထို့ကြောင့် တာလီဘန်တို့ အာဏာပြန်ရလာမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး သိရှိရမည့်အချက် ၅ ချက်ကို အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

အုပ်ချုပ်မှုပုံစံ
************
တာလီဘန်အဖွဲ့၏ အမြင့်ဆုံး ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့် ဟိုင်ဘာတူလာ အက်ခွန်ဇာဒါ (Hibatullah Akhundzada) သည် ပိရမစ်ပုံစံရှိသည့် အုပ်ချုပ်မှုစနစ်တွင် အမြင့်ဆုံးနေရာ၌ ရှိနေသည်။

တာလီဘန်အဖွဲ့၏ မူဝါဒအားလုံးကို အက်ခွန်ဇာဒါက ချမှတ်ခြင်းဖြစ်ပြီး ကျန်သည့် တာလီဘန်တစ်ဖွဲ့လုံးက လိုက်နာရသည်။

ဗလီများနှင့် ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များသည်လည်း အက်ခွန်ဇာဒါအောက်တွင် အရေးကြီးသည့် နေရာ၌ ရှိနေသည်။ 

တစ်နည်းဆိုရပါက တာလီဘန်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွင် တာဝန်ရှိသူများသည် အက်ခွန်ဇာဒါနှင့် ဘာသာရေး ဆရာများ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ပေးရခြင်းဖြစ်သည်ဟု Crisis Group ၏ တောင်အာရှ အစီအစဥ်မှ ကျွမ်းကျင်သူ အီဘရာဟင် ဘာဟစ် (Ibraheem Bahiss) ကပြောကြားခဲ့သည်။

တာလီဘန်နဲ့ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကိုတွေ့ရစဉ်

ရာထူးခန့်အပ်မှုများ
*****************
ယခု တာလီဘန် အစိုးရအဖွဲ့သည် မျက်မှောက်ခေတ် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် အင်အားအတောင့်တင်းဆုံး အစိုးရ ဖြစ်ပြီး ကျေးရွာအဆင့်အထိပင် အမိန့်ပြန်တမ်းများကို ထုတ်နိုင်သည်ဟု ဘာဟစ်က ပြောသည်။

ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများသည် ၎င်းတို့အုပ်ချုပ်သည့် ရာထူးနေရာများနှင့် ကိုက်ညီသည့် ပညာအရည်အချင်းနှင့် အတွေ့အကြုံများရှိသည်ဟု ထင်ရသည်။

သို့သော် တာလီဘန် ဦးဆောင်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများသည် ၎င်းတို့ ကိုင်တွယ်ရသည့် ဌာနများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကိုက်ညီသည့် ဗဟုသုတမရှိဘဲ ဘာသာရေးအဆုံးအမကိုသာ အားကိုးအားထား ပြုနေသည်ဟု အရှေ့အလယ်ပိုင်း အင်စတီကျု၏ ပညာရှင် ဂျာဗစ် အာမက် (Javid Ahmad) က ပြောကြားခဲ့သည်။

စီးပွားရေးအခြေအနေ
*********************
အာဖဂန်နစ္စတန်၏ စီးပွားရေးမှာ အားအင်ချိနဲ့နေပြီး ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ပြည်ပ၏ ကူညီထောက်ပံ့မှုများသည် နိုင်ငံ့ ဂျီဒီပီ၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ရှိသည်။

လွန်ခဲ့သည့် ၃ နှစ်အတွင်း ကုလသမဂ္ဂသည် နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့များမှတစ်ဆင့် အာဖဂန်ကို ဒေါ်လာ ၃ ဒသမ ၈ ဘီလျံ ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။

အမေရိကန်သည် အကြီးဆုံး အလှူရှင်နိုင်ငံဖြစ်ပြီး တာလီဘန်တို့ အာဏာရလာကတည်းက အကူအညီ ဒေါ်လာ ၃ ဘီလျံကျော် ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။

တာလီဘန်ခေါင်းဆောင်တွေကို တွေ့ရစဉ်

နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး
**********************
အာဖဂန်နစ္စတန်သည် ကြီးမားသည့် အိမ်နီးချင်းများစွာရှိသည့် သေးငယ်သည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ တာလီဘန်အဖွဲ့ကို အာဖဂန်နစ္စတန်၏ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် မည်သည့်နိုင်ငံကမျှ အသိအမှတ် ပြုမထားသေးပေ။ 

သို့သော် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် ရုရှားကို ဆက်ဆံရေးသည် တာလီဘန်အဖွဲ့အတွက် အလွန်အရေးကြီးသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ တာလီဘန်တို့ အာဏာပြန်ရလာသည့် အချိန်ကာလ ၃ နှစ် ကြာလာချိန်တွင် ပင်လယ်ကွေ့နိုင်ငံ များသည် တာလီဘန်အဖွဲ့နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ပြုလုပ်လာကြသည်။

လုံခြုံရေးအခြေအနေ
*********************
တာလီဘန်တို့သည် အာဏာပြန်ရလာကတည်းက စစ်ရေးဂိတ်များ ထူထောင်ခြင်း ကျည်ကာကားများနှင့် ကင်းလှည့်ခြင်း၊ သောင်းနှင့်ချီသည့် တိုက်ခိုက်ရေးသမားများကို နိုင်ငံတစ်ဝန်း ဖြန့်ကြက်ချထားခဲ့သည်။

သို့သော် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် လုံခြုံမှုမရှိသေးဘဲ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးများနှင့် လူနည်းစုများအတွက် အန္တရာယ်များရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် မကြာသေးမီက တာလီဘန်အဖွဲ့၏ ရန်ဘက်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် အိုင်အက်စ်အဖွဲ့သည် နိုင်ငံအတွင်း အသေခံ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

Source: အေပီ