CNI Article

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၃

ပြီးခဲ့သည့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်၌ ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်ခဲ့သည့် ဂယက်ကြောင့် အာရှတိုက်၏ ပထဝီဝင် နိုင်ငံရေးနှင့် အငြင်းပွားစရာ လမ်းကြောင်းများ၊ အသွင်သဏ္ဌာန်များကို အခြေခံကျကျ ပြန်လည်ပုံဖော် အားဖြည့် ပေးခဲ့သော်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအတွက် ဦးတည်ချက် အသစ်ကတော့ ဝေဝါးနေခဲ့သည်။

အမေရိကန်-တရုတ် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး မဟာဗျူဟာပြိုင်ဆိုင်မှုနှင့် ပြင်းထန်လာခဲ့သော်လည်း ယခင်ဆယ်စုနှစ် များအထိ နိုင်ငံတကာအစီအစဉ်မှာ အချိုးပြေပြစ်နေခဲ့သည်။

သို့သော် ယိုယွင်းလာသော စနစ်များနှင့်အတူ ခေတ်ရေစီးကြောင်းအရ နိုင်ငံတကာ ပတ်ဝန်းကျင်သည် မကြာမီကပင် မတွေးဝံ့စရာ ယူဆခဲ့သော အကြောင်းအရာများက အမှန်တကယ် အန္တရာယ်ရှိသည့် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုဆီသို့ ရောက်ရှိလို့ လာခဲ့သည်။

၎င်း၏ အထူးစစ်ဆင်ရေးဟု တံဆိပ်ကပ်ထားသော ပူတင်၏ ကျူးကျော်စစ် မတိုင်မီက နိုင်ငံအချင်းချင်းကြားတွင် ရှိနှင့်ပြီးသား ယုံကြည်မှုများသည် အမေရိကန်-တရုတ် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်သည့် အခါဝယ် သိသိသာသာ လျှော့ကျ သွားခဲ့သည်။ ယခင်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်တို့ လက်ထက်တွင် ဝါရှင်တန်သည် အင်ဒို-ပစိဖိတ် မဟာဗျူဟာကို ပိုမိုချဲ့ထွင်လာခဲ့သည်။

ဘိုင်ဒန်၊ ရှီကျင့်ဖျင်၊ ပူတင်တို့ကိုတွေ့ရစဉ်

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ကလည်း လွန်စွာ ရည်မှန်းချက်ကြီးမားသည့် Belt & Road စီမံချက် ကို ခင်းကျင်းလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၀-၂၀၂၁ ကပ်ရောဂါသည် စူပါပါဝါ နှစ်နိုင်ငံအတွက် ပထဝီဝင် နိုင်ငံရေးဗျူဟာများ တင်းမာနေမှု ပိုဆိုးလာစေခဲ့သည်။ ကပ်ရောဂါကို ပူးပေါင်းတိုက်ဖျက်ရမည့်အစား ကိုယ်ပိုင်နည်းလမ်းများဖြင့် ကာကွယ်ဆေး ဖော်စပ်ကြသည်။ သီးခြားစီ ကာကွယ်ဆေးဖြန့်ဖြူးကြသည်။

ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အမေရိကန်သည် ကပ်ရောဂါကြောင့် တုံ့ဆိုင်းခဲ့သော ၎င်း၏ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ တရုတ်ကတော့ ၎င်း၏နယ်စပ်တချို့ ကန့်သတ်ထားဆဲဖြစ်ပြီး အချို့နေရာများကို လုံးဝပိတ် ထားသည်။ တရုတ်သည် ပြည်တွင်း ကပ်ရောဂါ အတားဆီးကြောင့် ပြည်ပနှင့် အပြည့်အဝ ပြန်လည် ဆက်ဆံနိုင် သေးခြင်း မရှိသေးပေ။

ထိုစဉ် ထိုင်ဝမ် ရေလက်ကြားကိစ္စက တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှ အရှေ့တောင်အာရှအထိ သက်ရောက်လာခဲ့သည်။ အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ နန်စီပလိုစီ၏ ပြီးခဲ့သည့်လ တိုင်ပေမြို့တော်သို့ လာရောက်မှုကြောင့် ဘေဂျင်းအစိုးရသည် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှုတ်ချခဲ့ပြီး ရုတ်တရက် စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများ စတင်ခဲ့သည်။

ရုရှားတပ်ဖွဲ့များကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့အပြင် ယူကရိန်းတွင် ရုရှား၏ရန်လိုမှု၊ အာရှတွင် တရုတ်၏ ဩဇာချဲ့ထွင်မှုတို့သည် ကပ်ရောဂါ အကျပ် အတည်းနှင့်အတူ မော်စကို(ရုရှား)-ဘေဂျင်း(တရုတ်)ဝင်ရိုးကို ချောင်ချောင်ချိချိ မလည်ပတ်နိုင်ခဲ့ပေ။

ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး အရွေ့သည် အာရှရှိ အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်များအကြား မလွဲမသွေ တန်းစီနေခဲ့ပြီး အခြား တဖက်တွင်လည်း ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် နေတိုးတို့က ရှိနေသည်။ တရုတ်၊ ရုရှားနှင့် ၎င်းတို့၏ စိတ်တူကိုယ်တူ မိတ်ဖက်နိုင်ငံကတော့ ကျန်သည့် တဖက်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။

စူပါပါဝါများ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုသည် အာဆီယံ၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ထိုင်ဝမ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဩစတြေးလျနှင့် နယူးဇီလန်တို့ အပါအဝင် အခြားဒေသတွင်း နိုင်ငံများအတွက် ကြီးမားစွာ အကျိုးသက်ရောက်ခဲ့သည်။

အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသရှိ အလယ်အလတ်နှင့် သေးငယ်သော နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် အချုပ်အခြာ အာဏာနှင့် အမျိုးသား အကျိုးစီးပွားအတွက် စူပါပါဝါနိုင်ငံကြီးများ၏ ပြိုင်ဆိုင်မှုကို စီမံခန့်ခွဲရန် ရွေးချယ်စရာ ဖိအားများ ရှိလာခဲ့သည်။ သို့ဖြစ်လင့်ကစား အင်ဒို-ပစိဖိတ်ဒေသတွင်း နိုင်ငံများအဖို့ နက်ရှိုင်းသော ပိုင်းခြားမှုများကတော့ ရှိနေဆဲ ဖြစ်ပါသည်။

ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်ကတည်းက တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် ဖိလစ်ပိုင်နှင့်ဗီယက်နမ်တို့သည် ဘေဂျင်းအစိုးရ၏ လူလုပ်ကျွန်းအတုများ၊ ကျွန်းပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားရင်း သဘောထား ကွဲလွဲနေခဲ့သည်။