CNI Article News
ရေးသားသူ -ရဲထွဋ်
၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင် ၁၃
၂၀၂၂ ခုနှစ် အစပိုင်းထဲက စတင်လာတဲ့ သီရိလင်္ကာ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းဟာ ဒီနေ့ ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့ မနက်မှာ သမ္မတ ဂိုတာဘာယာ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ နိုင်ငံက ထွက်ပြေးသွား တာနဲ့ အဆုံး သတ်သွားခဲ့တယ်။
ကိုဗစ်၁၉ ကပ်ရောဂါ နဲ့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် နိုင်ငံတိုင်းလိုလို စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းနဲ့ ကြုံတွေ့ နေရချိန်မှာ သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံကတော့ ကြွေးပြန်မဆပ်နိုင်လို့ ဒေဝါလီခံရတဲ့အဆင့် ရောက်ပြီး နိုင်ငံစီးပွားရေးလည်း ပြိုလဲတဲ့အထိ၊ ပြည်သူ တွေရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေတောင် ဖြည့်ဆည်းမပေးနိုင်တော့တဲ့ အထိ ဖြစ်ခဲ့ရတယ်။
သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ အခုလို မွဲပြာကျရတဲ့ အခြေအနေရောက်ခဲ့ရတဲ့ အဓိက အကြောင်းအရင်းက ဆွေမျိုးတပည့် ကောင်းစားရေး ဝါဒကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ အကဲခတ်လေ့လာသူ တွေ က သုံးသပ် ကြတယ်။ သူတို့က ဆွေမျိုးတပည့်ကောင်းစားရေးဝါဒ ကြောင့် အဂတိလိုက်စားမှုတွေပိုများ၊ အရည်အချင်းမရှိတဲ့သူတွေကို အရေးကြီးတာဝန်ပေးတော့ မူဝါဒအလွဲအမှားတွေဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံး တိုင်းပြည်စီးပွားရေး ပြိုလဲတဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ရတာလို့ဆိုတယ်။
၂၀၀၄ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံရေးကို ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ မိသားစုက လက်ဝါးကြီးအုပ်ထား ခဲ့တယ်။ ညီအကို လေး ယောက်မှာ မဟင်ဒါ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာက ၂၀၀၄ ခုနှစ် မှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၅ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၁၅ ခုနှစ်အထိ သမ္မတ ဖြစ်ခဲ့ တယ်။
မဟင်ဒါက တမီလ်ပြောက်ကျားအဖွဲ့တွေကို အမြစ်ပြတ်အောင် ချေမှုန်းနိုင်တာကြောင့် လူကြိုက်များလာတာကို အခွင့် ကောင်းယူပြီး တတိယသက်တမ်း တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်ဖို့အတွက် အခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် အဂတိ လိုက်စားမှုတွေကြောင့် နာမည်ပျက်ပြီး ၂၀၁၅ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ရှုံးသွားတယ်။
သီရိလင်္ကာသမ္မတ ဂိုတာဘာယာ (AP)
၂၀၁၉ နိုဝင်ဘာ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ညီဖြစ်သူ ဂိုတာဘာယာ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ ဝင်ပြိုင်ဖို့ ဆုံး ဖြတ်ခဲ့တယ်။ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် ဧပြီ ၂၁ ရက်နေ့ အီစတာ ပွဲတော်နေ့မှာ အစ္စလမ် စစ်သွေးကြွ အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့က ကိုလံဘို မြို့တော်မှာ ရှိတဲ့ ဟိုတယ်သုံးခု နဲ့ ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်း သုံးကျောင်းကို အသေခံ ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်တဲ့အတွက် လူ ၂၆၉ ဦးသေဆုံးခဲ့ တယ်။
အဲဒီ တိုက်ခိုက်မှုကို အကြောင်းပြုပြီး ဂိုတာဘာယာက သူ့အစ်ကို လက်ထက်မှာ တမီလ်ပျောက်ကြားတွေကို နှိမ်နင်းခဲ့တာကို ပြန်ထောက်ပြပြီး အမျိုးသားလုံခြုံရေး အထိုင်ပေါ်က မဲဆွယ်ခဲ့တဲ့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရပြီး သမ္မတ ဖြစ်လာတယ်။
ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ မိသားစုတွေ အာဏာလက်ဝါးကြီးအုပ်ပုံက ရှားမှရှားလို့ ဆိုရမယ်ထင်တယ်။ မဟင်ဒါ သမ္မတဖြစ်ချိန်က သူ့ ညီ ဂိုတာဘာယာက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး တာဝန်ယူတယ်။ ညီ အငယ်ဆုံး ဘာဆဲလ်က စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုဝန်ကြီး တာဝန် ယူခဲ့တယ်။ အစ်ကိုအကြီးဆုံး ချမားလ်က ဆည်မြောင်းနဲ့ ရေအရင်း အမြစ်ဝန်ကြီး တာဝန်ယူတယ်။ ယောက်ဖ ဖြစ်တဲ့ သူကို နိုင်ငံပိုင်လေကြောင်းလိုင်း ဥက္ကဋ္ဌခန့်တယ်။
ဂိုတာဘာယာ သမ္မတဖြစ်တော့ အစ်ကိုဖြစ်တဲ့ မဟင်ဒါက ဝန်ကြီးချုပ်လုပ်တယ်။ ညီအငယ်ဆုံး ဘာဆဲလ်က ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီး လုပ်တယ်။ အကိုအကြီးဆုံး ချမားလ်က စိုက်ပျိုးရေးဝန်ကြီး လုပ်တယ်။ မဟင်ဒါရဲ့ သားနှစ်ယောက်မှာ တစ်ယောက် က အားကစားဝန်ကြီးလုပ်တယ်။ တစ်ယောက်က ဝန်ကြီးချုပ်ရုံး ညွှန်ချုပ်လုပ်တယ်။
ဒါက ဝန်ကြီးအဆင့်တွေပဲ ပြောတာပါ။ Indian Express သတင်းစာ အဆိုအရ အစိုးရဌာနတွေ၊ ဘုတ်အဖွဲ့တွေ၊ ကော်ပိုရေး ရှင်းတွေက အရေးကြီးတဲ့ နေရာတွေမှာ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ မိသားစုဝင်နဲ့ ဆွေမျိုး လေးဆယ်ကျော်ရှိတယ်လို့ဆိုတယ်။
အစိုးရအဖွဲ့ထဲမှာ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာတွေ ဘယ်လောက်များလဲဆိုရင် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံကို ပထမဆုံး ရောက်ဖူးတဲ့ နိုင်ငံခြား သံတမန် တစ်ယောက်ဟာ ထုံးစံအတိုင်း ဝန်ကြီးတွေ၊ အရေးပါတဲ့ ဌာန အကြီးအကဲတွေကို လိုက်တွေ့တဲ့အခါ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ တွေများလွန်းလို့ “သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသားတွေက ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ ဆိုတဲ့ နာမည်ကို အရမ်းကြိုက်ပါလား” ဆိုပြီး မှတ်ချက်ချ တယ်ဆိုတဲ့ နိုင်ငံရေးပြက်လုံးတောင် ခေတ်စားခဲ့ဖူးတယ်။
သီရိလင်္ကာဝန်ကြီးချုပ် (AP)
၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီလကစပြီး နိုင်ငံရေးစီးပွားရေး အကျပ်အတည်း ပြင်းထန်လာတော့ မဟင်ဒါ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးက နုတ်ထွက်ပေးရတယ်။ နောက်တော့ ဘာဆဲလ်နဲ့ ချမားလ် ဝန်ကြီး ရာထူးတွေကနေ နုတ်ထွက်ပေးရတယ်။ သမ္မတ ဂိုတာဘာယာကတော့ နုတ်ထွက်ပေးဖို့ ငြင်းဆန်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် အသစ်ခန့်၊ အစိုးရအဖွဲ့ အပြောင်းအလဲလုပ်ပြီး အသက် ဆက်ဖို့ ကြိုးစားတယ်။ ဒါပေမယ့် စီးပွားရေး အခြေအနေက ကောင်းမလာတဲ့အပြင် လူထုရဲ့ သည်းခံနိုင်စွမ်းကလည်း ကုန်ဆုံး လာတယ်။
နောက်ဆုံးတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ စနေနေ့ ဇူလိုင်လ ၉ ရက်နေ့မှာ ဆန္ဒပြသူတွေက သမ္မတ အိမ်တော်နဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် နေအိမ်တွေကို ဝင်ရောက်စီးနင်းတဲ့အထိ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။
အဲဒီနောက်မှာ သမ္မတ ဂိုတာဘာယာ က ဇူလိုင်လ ၁၃ ရက်နေ့မှာ ရာထူးက နုတ်ထွက်ပေးမယ်လို့ ကတိ ပေးထား ခဲ့တယ်။
အခုတော့ ရာထူးက နုတ်ထွက်ကြောင်း ကြေညာမယ့် မနက်စောစောပိုင်းမှာ သမ္မတ ဂိုတာ ဘာယာ နဲ့ ဇနီးဟာ မော်လဒေ့ဗ် နိုင်ငံကို လေယာဉ်နဲ့ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားခဲ့တယ်။ ကျန်တဲ့ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာ မိသား စုဝင်တွေလည်း သတင်းပျောက်နေ တယ်။ သီရိလင်္ကာ လွှတ်တော်ကတော့ သမ္မတ အသစ်ရွေးချယ်ဖို့ လုပ်နေတယ်။
ကမ္ဘာ့သမိုင်းမှာ ဆွေမျိုးတပည့် ကောင်းစားရေးဝါဒနဲ့ တိုင်းပြည်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့တာ ရာဂျာပါ့ခ်ဆာတွေက ပထမဆုံး မဟုတ် သလို နောက်ဆုံးလည်းမဟုတ်ဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ကိုယ့်အတတ်နဲ့ ကိုယ်စူးပြီး တိုင်းပြည်က ထွက်ပြေးရတဲ့ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် တွေထဲမှာ သီရိလင်္ကာသမ္မတ ဂိုတာဘာယာဟာ ပထမဆုံးမဟုတ်သလို နောက်ဆုံးလည်း ဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူး။
(ဦးရဲထွဋ်သည် ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် ဝန်ကြီးဟောင်း ဖြစ်သလို လက်ရှိ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။)
