CNI Article News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၁

သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ ကဲ့သို့ပင် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတွင်လည်း စီးပွားရေး အကျပ်အတည်း၊ နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်း ရင်ဆိုင်နေရ သည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အီမရန်ခမ်းက ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပပေးခြင်း မရှိပါက မြို့တော် အစ္စလာမ္မာဘတ်သို့ ၎င်းကို ထောက်ခံသူများ ခြံရံလျက် ချီတက် ဆန္ဒပြမှုမည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ထားသည်။

အပြန်အလှန် စွပ်စွဲချက်များဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော နိုင်ငံရေး အငွေ့အသက်များကြားတွင် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသည်လည်း သီရိလင်္ကာ လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဒေဝါလီခံရကိန်းသို့ ဦးတည်လာနေသည်။

လာမည့် ရက်ပိုင်းအတွင်း ပါကစ္စတန် ပြည်တွင်းရေး တင်းမာလာပြီး နိုင်ငံရေး မတည်မငြိမ် ဖြစ်မည်ကို လေ့လာသုံးသပ်သူ များက စိုးရိမ်နေကြသည်။ ပါကစ္စတန်၏ နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းမှာ ယခင်က အခြေအနေမျိုး ပြန်လည် ဦးတည်လာလျှင် ပါကစ္စတန်၏ စီးပွားရေးကို တကျော့ပြန် ထိခိုက်စေလိမ့်ဦးမည် ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံခြား အရန်ငွေကြေး ကျဆင်းနေပြီး ငွေဖောင်းပွမှုနှုန်းနှင့် စားနပ်ရိက္ခာ ဈေးနှုန်းများ တက်နေသည်။ ပါကစ္စတန်သုံး ရူပီး ငွေကြေး၏ တန်ဖိုးမှာ လက်ရှိဘဏ္ဍာရေးနှစ်တွင် ၂၁ ဒသမ ၇၂ ရာခိုင်နှုန်း ထိုးကျသွားသည်။

ထိုသို့ အခြေအနေတွင် စီးပွားရေး ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် လေ့လာသုံးသပ်သူများက ပါကစ္စတန် ပြည်တွင်း ပေါ်ပေါက်လာသော စီးပွားရေး စိန်ခေါ်မှုများကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းရန်အတွက် ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အရေးပေါ် အခြေအနေ တစ်ရပ်ကို တောင်းဆို တိုက်တွန်းခဲ့ကြသည်။

ပါကစ္စတန် ငွေကြေး ဖောင်းပွမှု (GETTY IMAGES)

ကော်ပိုရိတ် စီးပွားရေးကဏ္ဍမှ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ရူပီး ၈၀၀ ဘီလီယံ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဒသမ ၁ ဘီလီယံ)ကို ရုပ်သိမ်း ရန်နှင့် မြေယာပိုင်ဆိုင်မှုများအတွက် အခွန်တိုးမြှင့်ကောက်ခံရန် ၎င်းတို့က အကြံပြုကြသည်။

1600cc (သို့မဟုတ်) ယင်းထက်ပို၍ မော်ဒယ်မြင့်သော ဇိမ်ခံကားများအတွက် အထူးအရေးပေါ် အခွန်စည်းကြပ်ရန်၊ ၈၀၀ စတုရန်းကိုက် (သို့မဟုတ်) ထို့ထက်ပိုသော လူနေအိမ်များအတွက် လျှပ်စစ်မီတာခ နှစ်ဆ တိုးကောက်ရန်နှင့် ဖက်ဒရယ် အစိုးရဌာနများ အရေအတွက်များ လျှော့ချရန်တို့ကို ပညာရှင်များက လိုလားကြသည်။

“တရုတ်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ယူအေအီး အပါအဝင် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးတဲ့ နိုင်ငံတွေဆီက ပံ့ပိုးတာမျိုး နည်းလာတဲ့အတွက် ပြည်တွင်း အရန်ငွေကြေး ဒေါ်လာတွေ ကျလာတယ်ဗျ။ အဲဒီမှာ ပါကစ္စတန်ရဲ့ ရူပီးအပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖိစီးတော့တာပဲ” ဟု အစ္စလာမ္မာဘတ် မြို့တော်အခြေစိုက် ပါကစ္စတန် နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင်၊ စီးပွားရေးပညာရှင်နှင့် ဘဏ္ဍာရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဖာရက်ဆလန်က အေရှားတိုင်းမ်သို့ ရှင်းပြသည်။

“နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (IMF) ရဲ့ ဒေါ်လာ ၆ ဘီလီယံ ထောက်ပံ့ရေး အစီအစဉ် ပြန်စလိုက်ပေမယ့် နှောင့်နှေးနေ တာကြောင့် ပါကစ္စတန်ရဲ့ အရန်ငွေကြေးလည်း ကျလာတယ်ပေါ့ဗျာ” ဟု ၎င်းက ဆက်လက် ရှင်းပြသည်။

ရူပီးငွေသည် ဒေါ်လာနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက စံချိန်တင် နိမ့်ကျခဲ့ပြီး ပါကစ္စတန်၏ စတော့အိတ်ချိန်းမှ အမှတ် ၉၀၀ ထပ်မံ ကျဆင်း သွားပြန်ကြောင်း၊ ငွေကြေးဈေးကွက် ပျက်ပြားပြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ယုံကြည်မှု လျော့နည်းလာ၍ ပါကစ္စတန် နိုင်ငံတော် ဘဏ်တွင် ဒေါ်လာ ၁၀ ဒသမ ၄၄ ဘီလီယံသာ ကျန်ရှိတော့ကြောင်း၊ ထိုပမာဏထဲတွင် တရုတ်၊ ဆော်ဒီအာရေဗျနှင့် ယူအေအီးတို့၏ ချေးငွေအဖြစ် အပ်နှံမှု ဒေါ်လာ ၆ ဘီလီယံ ပါဝင်ကြောင်း ဖာရက်ဆလန်က ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုအခြေအနေကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းရန် အလို့ငှါ ငွေကြေးအရေးပေါ် ကုစားရမည့် အစီအစဉ်အား ၎င်းက တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် မေလ ၁၁ ရက်တွင် ပါကစ္စတန် စတော့အိတ်ချိန်း (PSX) သည် လှုပ်လှုပ်ခတ်ခတ် အရောင်းအဝယ် ပွဲတစ်ခုအပြီး၌ KSE-100 အညွှန်းကိန်းသည် နေ့စဉ်ကုန်သွယ်မှု၏ ရမှတ် ၁,၁၀၀ ကျော် ဆုံးရှုံးလုနီးပါး ဖြစ်သွားခဲ့သည်။

PSX ဝက်ဘ်ဆိုက်၏ အဆိုအရ KSE-100 သည် ၁၄၄၇ ဒသမ ၆၇ မှတ် ဆုံးရှုံးသွားရာ PSX ယိုင်လာကြောင်း တွေ့ရှိရပြီး နှစ်ရက်အကြာ ယင်းသို့ ကျဆင်းလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် စီးပွားရေး လုပ်ဆောင်ချက်များ နှေးကွေးနေချိန်၌ နိုင်ငံရေး အရှိန်ကတော့ တဟုန်ထိုး မြင့်တက်လာနေသည်။

ပါကစ္စတန် ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အီမရန်ခမ်း(AFP)

ယခင်လ၌ လွှတ်တော်ထဲတွင် အယုံအကြည်မရှိ အဆိုတင်သွင်းခံရပြီး ရာထူး ဖယ်ရှားခံလိုက်ရသော ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အီမရန်ခမ်းသည် လူစုလူဝေး ဖန်တီးပြီး “အမေရိကန် စံနမူနာပြုမှုကို ဆန့်ကျင်ကြရန်နှင့် ဒီမိုကရေစီ နည်းလမ်းမကျ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေနှင့်လည်း မကိုက်ညီသော နည်းလမ်းများဖြင့် အစိုးရပြုပြင်လဲရေးကို ကန့်ကွက်ကြရန်” ပြည်သူများ အတွင်း လှုံ့ဆော်နေခဲ့သည်။

ပြောရမည်ဆိုလျှင် အီမရန်ခမ်း သည်လည်း အငြင်းပွားဖွယ် ရွေးကောက်ပွဲများဖြင့် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အာဏာရလာသူ ဖြစ် သည်။ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်း ထောက်လှမ်းရေး အေဂျင်စီဖြစ်သော ပြည်တွင်း ထောက်လှမ်းရေး ဝန်ဆောင်မှုဌာန (ISI)၏ လှည့်ဖြားမှု၊ စောင့်ကြည့်မှုနှင့် နောက်ကွယ်မှ ကြိုးကိုင်မှုများသည် အီမရန်ခမ်း၏ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်နိုင်ရေးကို ဘေးတီးပေးခဲ့ကြကြောင်း ဝေဖန်ရေးသမားများက စွပ်စွဲကြသည်။

၎င်း၏ ရာထူးသက်တမ်းအတွင်း ၎င်းနှင့်ဆက်ဆံရေး အထူးကောင်းမွန်သော အင်အားကြီး စစ်တပ်က ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ပူးပေါင်း ကြံစည်သူများ၏ လုပ်နည်းလုပ်ဟန်များကို စိတ်ပျက်နေခဲ့ကြောင်း အီမရန်ခမ်းက အခိုင်အမာ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျနော်က စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ပြောခဲ့တာရှိပါတယ်။ စီမံကိန်း အောင်မြင်ရင် စီးပွားပျက်မှာမျိုး မဖြစ်စေရဘူးလို့ ကျနော့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးကို စစ်ခေါင်းဆောင်တွေဆီ လွှတ်ပြီး ပြောခိုင်းခဲ့တာပါ” ဟု ခမ်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

“အာဏာရလာပြီးနောက်ပိုင်း ခမ်းက သူ့ကို အာဏာရလာဖို့ လုပ်ပေးတဲ့ ကျေးဇူးရှင်တွေကို ဆန့်ကျင်ပြီး သူတို့ဘက် မလိုက် ဘူးလေ။ အဲဒီလူတွေက ကြားနေဖြစ်ရတာကို မကျေမနပ်ဖြစ်ပြီးတော့ သူ့အစိုးရကို ဖြုတ်ချလိုက်တာပဲ။ အမေရိကန် ကျော ထောက် နောက်ခံနဲ့ ချေးနေ၊ ငှားနေတာတွေလည်း ရပ်လိုက်တယ်ပေါ့ဗျာ” ဟု အဝါမိအမျိုးသားပါတီ (ANP) ပြောရေးဆိုခွင့် ရှိသူ ဇာဟစ်ခမ်းက အေရှားတိုင်းမ်သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်လ၌ အာဏာရလာခဲ့သော ညီညွတ်ရေးအစိုးရအတွက် အကြီးမားဆုံး စိုးရိမ်ပူပန်စရာ တစ်ခုမှာ အရန်ငွေကြေး တိုက်စားမှုကို ရန့်တန်ရန်နှင့် ယခင်ခမ်းအစိုးရလက်ထက်က ငွေသားမဟုတ်သော လောင်စာဆီ ထောက်ပံ့မှုများကို မည်သို့ မည်ပုံ ဆက်လက် လည်ပတ်မည့်အရေး လွှတ်တော်ထဲ မဲခွဲဆုံးဖြတ်ကြရန် ဖြစ်သည်။

ပါကစ္စတန်ပြည်သူများ (GETTY IMAGES)

ပုဂ္ဂလိကဘဏ် အပ်ငွေများ မပါဝင်သော ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတော်ဘဏ် (SBP) ၏ အသားတင် အရန်ငွေကြေးသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ မေလ ၆ ရက်တွင် ရက်သတ္တတစ်ပတ်စာအတွက် ဒေါ်လာ ၁၀ ဒသမ ၃ ဘီလီယံသာ ရှိပြီး တင်သွင်းကုန်များအတွက် လေး ပတ်စာ တောင်းခံလွှာကို ဖြေရှင်းရန် အခက်တွေ့သွားသည်။

စီးပွားရေး အရေးပေါ် အခြေအနေ ဖြစ်လာခြင်းနှင့် နိုင်ငံ့ စီးပွားရေး အသွင်သဏ္ဌာန် ဆိုးရွားလာခြင်း သတိပြုမိသော ပါကစ္စတန် မွတ်ဆလင်အဖွဲ့ချုပ် (PML-N) ပါတီ၏ ဩဇာအကြီးဆုံး ခေါင်းဆောင် နာဝပ်ရှရက်ဖ်သည် ဝန်ကြီးချုပ် ရှာဘတ် ရှရက်ဖ်နှင့် ဝန်ကြီးများ၊ ပါတီထိပ်ပိုင်း လူကြီးများကို မေလ ၁၀ ရက်တွင် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးဖို့ လန်ဒန်မြို့သို့ ဆင့်ခေါ်ရတော့၏။

လက်ရှိ အာဏာရပါတီ PML-N သည် လူကြိုက်နည်းသည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်များ ချမိပြီး ချောင်ပိတ်မိနေပြီ မဟုတ်ပါ လား။

အဆိုပါ ပါတီ၏ ထိပ်ပိုင်းမှလာသော အမိန့်သည် ခမ်း အာဏာရသည့် နှစ်များအတွင်း နိုင်ငံရေးအရ ကုန်ကျစရိတ်များကို ပေး ချေမည့်အစား ပွဲလမ်းသဘင်အချို့ကို ဖျက်သိမ်းပြီး အသစ်တဖန် ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ပေးစေလိုကြောင်း အတွင်းလူများ၏ ပြောကြားချက်အရ သိရသည်။

လက်ရှိ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်၏ ပထမ ၉ လ (ဇူလိုင်မှ မတ်လ) အတွင်း စုစုပေါင်း ကွာဟချက်ကို ကြည့်လျှင် မတ်လတွင် နှစ်ဆနီး ပါး တိုးလာပြီး လက်ရှိ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်၏ ဒေါ်လာ ၁၃ ဘီလီယံ ကျော်အထိ ရှိသည်။ SBP ဘဏ်က ပြုစုထားသော အချက် အလက်များအရ ၉ လတာ ကာလအတွင်း သွင်းကုန် တိုးတက်မှုသည် ၄၁ ဒသမ ၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး ယမန်နှစ် အလားတူ ကာလမှ ၁၁ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့် နိုင်သည်။

သွင်းကုန် တန်ဖိုးမှာ ဇူလိုင်လမှ မတ်လအတွင်း စုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၂ ဒသမ ၁၃၇ ဘီလီယံ ရှိခဲ့သော်လည်း ပို့ကုန် ဒေါ်လာ ၂၈ ဒသမ ၈၅၅ ဘီလီယံသာ ရှိသည်။ ထိုနှစ်ခုကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်နိုင်သည်။ သွင်းကုန်များ မြင့်တက်လာခြင်းသည် ကုန် သွယ်မှု လိုငွေကို ကျယ်ပြန့်စေပြီး လက်ရှိ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်တွင် ဒေါ်လာဝယ်လိုအားမှာ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ လွန်စွာ မြင့်မားနေ သဖြင့် ငွေလဲလှယ်နှုန်းကို ပျက်စီးစေသည်။

ပါကစ္စတန်နိုင်ငံက ဘဏ်တစ်ခု(GETTY IMAGES)

လက်ရှိ ဘဏ္ဍာရေးနှစ်၏ ပထမ ၉ လ (ဇူလိုင်လ-မတ်လ) ကာလတွင် စုစုပေါင်း ကုန်သွယ်မှု လိုငွေမှာ ဒေါ်လာ ၃၅ ဒသမ ၅၂ ဘီလီယံရှိပြီး ယခင်ဘဏ္ဍာနှစ် အလားတူ ကာလတုန်းကတော့ ဒေါ်လာ ၂၀ ဒသမ ၈ ဘီလီယံဖြင့် တိုးခဲ့သေးသည်။

အတိအလင်း ထောက်ပြရသော် ကုန်သွယ်မှု လိုငွေသည် ဒေါ်လာ ၁၅ ဘီလီယံကျော် တက်လာပြီး ပိုဆိုးလာသည့် အနေ အထားကို ညွှန်ပြနေပေသည်။ ဤသို့ လိုငွေပြမှုများစွာဖြင့် လုံးချာလည်နေသော ပါကစ္စတန် စီးပွားရေးသည် လာမည့်လများ အတွင်း ပြည်ပသို့ ငွေပေးချေမှု အကျပ်အတည်း ဆိုက်ရောက် သွားတော့မည်ဖြစ်သည်။

အထူးကြပ်မတ် ကုသဆောင် (ICU) ထဲ ပို့လိုက်ရသည့် ပါကစ္စတန် စီးပွားရေးသည် ယခင် အီမရန်ခမ်း အစိုးရ၏ အဓိပ္ပာယ်မဲ့ စီးပွားရေး မူဝါဒများကြောင့် အသက်ရှူ ကျပ်ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း PML-N ပါတီမှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ မိုရီယမ်နာဝပ်က မာဒန်မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် လူထုတွေ့ဆုံပွဲအတွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

သူမက “ခမ်း ရဲ့ ကျရှုံးမှုတွေကနေ အနံ့အသက်ဆိုးတွေကို ဆက်ပြီးမယူသွားဖို့ ကျမတို့ပါတီနဲ့ မဟာမိတ် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် တွေကို အကြံပြုချင်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ သုံးနှစ်ခွဲ အုပ်ချုပ်တဲ့ အတောအတွင်း သူနဲ့အတူ တပါတည်း ဖြေရှင်းသွားရမယ့် အပုပ် အသိုင်း ကိစ္စတွေပါ” ဟု ယခင်အစိုးရကို လွှဲချခဲ့သည်။

ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ခမ်းက ဖန်တီးခဲ့သော နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး အရှုပ်အထွေးများကို ပြင်ဆင်ဖို့ လနှင့်ချီပြီး ကြာစရာ မလို ကြောင်း မိုရီယမ်နာဝပ်က ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

PML-N ပါတီမှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ မိုရီယမ်နာဝပ် (AFP)

ခမ်းသည် နိုင်ငံကို ပိုင်းခြားပြီး စီးပွားရေးကို အားနည်းစေခဲ့ကြောင်း၊ အစိုးရပိုင် အဖွဲ့အစည်းများကို အပုပ်ချကာ ပြည်သူများ အဆမတန် အခွန်ပေးဆောင်ဖို့ ငွေကြေး အဖွဲ့အစည်းများထံမှ ဖြတ်တောက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း သူမက စွပ်စွဲခဲ့သည်။

ပါကစ္စတန်၏ ပြည်တွင်းမျက်နှာစာတွင် စားနပ်ရိက္ခာ ဈေးနှုန်းများ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်း တက်လာခြင်းသည် ခက်ခဲသော အခြေအနေများ၌ ရုန်းကန်နေရသော ဆင်းရဲသားနှင့် လူလတ်တန်းစားတို့၏ ဘဝရပ်တည်ရေးကို များစွာ အနှောင့်အယှက် ပေးခဲ့သည်။

အစိုးရက ရှေ့ဆက်၍ လောင်စာဆီ တင်သွင်းနိုင်မှု ရုပ်သိမ်းလိုက်မည်ဆိုလျှင် ငွေကြေးဖောင်းပွမှု လှိုင်းလုံး အသစ်က တစ်နိုင်ငံလုံး ရိုက်ခတ်ဖုံးလွှမ်း၍ ဒေဝါလီ ခံရကိန်း ဆိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများက စိုးရိမ် နေကြသည်။ 

Source: Asia Times

(အေးရှားတိုင်းမ်ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် မေလ ၁၆ ရက် ရက်စွဲဖြင့် လွှင့်တင်ထားသော မူရင်းဆောင်းပါးရှင် FM Shakil ၏သတင်းဆောင်းပါးကို CNI သတင်းဌာနက ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆို တင်ဆက်ပေးလိုက်ပါသည်)