CNI Article News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၂၄

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်သည် ဘုံသဘောတူညီချက်၊ ဘက်စုံပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်ရေးတို့ကို ရှေးရှုလျက် စစ်အေးခေတ် စိတ်ဓာတ် ခဝါချရန်အတွက် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးကတိကဝတ် အစပျိုးမှုအစီအစဉ်ကို အလေးပေး အဆိုပြုခဲ့သည်။

ဧပြီ ၂၁ ရက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၊ ဟိုင်နန်ပြည်နယ်တွင် Boao ၂၀၂၂ အာရှနှစ်ပတ်လည်ဖိုရမ် ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတွင် အုပ်စုဖွဲ့ နိုင်ငံရေးနှင့် ထိပ်တိုက် ရင်ဆိုင်မှုအကြောင်း ဗွီဒီယိုလင့်ခ်မှတဆင့် ပြောကြားရင်း အထက်ပါအတိုင်း အဆိုပြုခဲ့သည် ဟု ဘေဂျင်းအစိုးရအာဘော် ဘလိုဘယ်တိုင်းမ် သတင်းစာ၏ ဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ယူကရိန်း အကျပ်အတည်းကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ထိခိုက်မည်ကို စိုးရိမ်နေကြပြီး ညီညွတ်မှု၊ လုံခြုံရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက် မှုများ လိုအပ်နေချိန်၌ ယခုကဲ့သို့ ရှီကျင့်ဖျင်၏ အဆိုပြုချက်သည် အရေးတကြီး အသုံးဝင်ကြောင်း သုံးသပ်လေ့လာသူများက ပြောကြသည်။

ရှီ၏ အဆိုပြုချက်တွင် စစ်အေးခေတ် စိတ်ဓာတ်ကို ရှောင်ပြီး လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သဘောတရားကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကျင့် သုံးရန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကို တောင်းဆိုထားပြီး ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ပြန်လည်ဦးမော့လာစေရန် ယုံကြည်မှုကို သွတ်သွင်းထား ကြောင်း သုံးသပ်လေ့လာသူများက ကောက်ချက်ချကြသည်။

ရှီကျင့်ဖျင်ရဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်

“တည်ငြိမ်မှုသည် နိုင်ငံကို သာယာဝပြောစေပြီး မတည်ငြိမ်မှုသည် ဆင်းရဲတွင်းသို့ တွန်းပို့သည်” ဟူသော ဂွမ်စီ၏ ရှေးဟောင်းစာပေမှ ဆိုရိုးစကားတစ်ခွန်းကို ရှီက ၎င်း၏မိန့်ခွန်းထဲတွင် ထည့်သွင်း ကိုးကားခဲ့ပြီး လုံခြုံရေးသည် ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုအတွက် ကြိုတင်သတ်မှတ်ချက်ဖြစ်ကြောင်း ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျနော်တို့ လူသားတွေဟာ ခွဲခြားလို့မရနိုင်တဲ့ လုံခြုံရေးအသိုက်အဝန်းမှာ နေထိုင်ကြပါတယ်။ စစ်အေးကာလတုန်းက အခင်းအကျင်းဟာ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးမူဘောင်ကို ဖျက်ဆီးပစ်ရုံသာ သက်သေပြခဲ့ပြီး အရင်းရှင်ဝါဒနဲ့ ပါဝါနိုင်ငံရေးအနေနဲ့ ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေပြီး အစုအဖွဲ့အလိုက် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုက လုံခြုံရေးကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမှာ ဖြစ်ပါ တယ်။ ၂၁ ရာစုမှာ စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်” ဟု ရှီက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဘုံသဘောတူညီချက်၊ ဘက်စုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲသော လုံခြုံရေးအမြင်ကို ဆက်လက် ထား ရှိရန် အလေးပေးသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအစပျိုးမှုအား ရှီက အဆိုပြုခဲ့သည်။

၎င်းသည် စစ်အေးခေတ် စိတ်ဓာတ်ကို ခဝါချစေပြီး တစ်ဖက်သတ်ဝါဒ ဆန့်ကျင်ကာ အုပ်စုဖွဲ့ နိုင်ငံရေးနှင့် အစုအဖွဲ့အလိုက် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုအား ငြင်းပယ်ကန့်ကွက်ထားသည်။

တစ်ဖက်သတ် ပိတ်ဆို့ အရေးယူမှုများနှင့် လက်တံရှည်ဖြင့် တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို လိုသလိုအသုံးချ၍ မိမိကိုယ်ပိုင် လုံခြုံရေး ကိုသာ ဦးစားပေးနေခြင်းကို ဆန့်ကျင်ပြီး ထိုစံနှုန်းနှစ်ရပ်ကို ပယ်ချကာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများဖြင့် နိုင်ငံအချင်းချင်း ကွဲပြားမှု နှင့် အငြင်းပွားမှုများကို ငြိမ်းချမ်းစွာဖြေရှင်းရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်း၊ အကျပ်အတည်းများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသော ကြိုးပမ်းမှုများကို ပံ့ပိုးပေးသွားမှာဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

ရှီ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးအစပြုမှု အဆိုပြုချက်သည် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ၊ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခများနှင့် ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မကြုံစဖူးသော စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရေရှည်တည်တံ့သော လုံခြုံရေး အမြင်ကို လက်ကိုင်ထားရန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအတွက် အချိန်နှင့်တပြေးညီ တောင်းဆိုချက်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

"ကမ္ဘာတဝန်းက နိုင်ငံတွေဟာ သင်္ဘောတစ်စင်းတည်းပေါ် လိုက်လာတဲ့ ခရီးသည်တွေနဲ့ တူပါတယ်။ နိုင်ငံအားလုံးဟာ သင်္ဘောတစ်စင်းတည်းပေါ် ရှိနေကြတာကြောင့် ကျနော်တို့အနေနဲ့ ခရီးသည်တင်အခန်း (နိုင်ငံ)တွေကို ဂရုစိုက်ရုံမကပဲ သင်္ဘောကိုလည်း ဂရုစိုက်ဖို့လိုပါတယ်။ သမ္မတရှီက အလေးပေးပြောထားတဲ့အတိုင်း နိုင်ငံစုံဝါဒကို ခိုင်ခံ့စေသင့်ပါတယ်” ဟု စင်ကာပူနိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် ကီရှိုးမာဘူဘနီက  ဂလိုဘယ်တိုင်းမ်သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

၎င်းသည် ယခု ဖိုရမ်တွင်လည်း တက်ရောက် ဟောပြောသူ ဖြစ်သည်။

ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ယူကရိန်းက ကယ်ဆယ်မှု

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ၇၆ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံသို့ ဗွီဒီယိုမှတဆင့် မိန့်ခွန်း ပြောနေစဉ် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ပဏာမခြေလှမ်းကို မျက်နှာမူကာ ဟန်ချက် ညီညီ ညှိနှိုင်းပြီး အားလုံးပါဝင်နိုင်သည့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အဆင့်သစ်ဆီသို့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဦးတည်သွားကြရန် အဆိုပြု ခဲ့သည်။

ထို့သို့ ဦးတည်ရာတွင် COVID-19 ကြောင့် ပြင်းထန်သော လှုပ်ခတ်မှုများကို ကျော်လွှားရန် ပါဝင်သည်။

မတူညီသော အုပ်စုများအကြား ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများကို ပယ်ချခြင်းဖြင့် ရှီက အဆိုပြုခဲ့သော နောက်ဆုံး လုပ်ဆောင်မှုမှာ လည်း ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေးကြား ဆက်နွှယ်မှုကို အလေးပေးသွားဖို့ ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးသည် ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေသည့်အပြင် တခြားသော ကိစ္စရပ်များနှင့် လည်း ဆက်စပ်နေပါသည်။ ကြီးမားလာသည့် လုံခြုံရေးပြဿနာများကို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတည်းက ဒိုင်ခံ မဖြေရှင်းနိုင်ဟု လေ့လာသုံးသပ်သူများက ပြောကြသည်။

ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခသည် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး အယူအဆသစ်အတွက် ရည်ညွှန်းသည့် အချက်ဖြစ် ကြောင်း ဘရာဇီးသမ္မတ၏ စီးပွားရေးအကြံပေး အရာရှိဟောင်း အလက်စန္ဒရို ဘိုလွန်ဘီဝါစကီ တိုက်ဆီရာ (Alessandro Golombiewski Teixeira) က ဂလိုဘယ်တိုင်းမ် သတင်းစာသို့ ဧပြီလ ၂၁ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

“အုပ်စုဖွဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ မဟာမိတ်အဖွဲ့တွေရဲ့ ပလက်ဖောင်းအမျိုးမျိုးနဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ပြီးနောက် ရုရှားကို ဝိုင်းဖွဲ့ဖို့ အမေရိကန်ရဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေကနေ မြင်နေရသလို၊ ဒီနိုင်ငံတွေဟာ သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို မမြင်နိုင်လို့ အန္တရာယ် များတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုတစ်ခုပါ။ ဒီသဘောနဲ့ဆိုရင် တရုတ်သမ္မတက နိုင်ငံတွေအပေါ် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အသုံးမပြုတော့ဘဲ ဒေသဆိုင်ရာ အကျိုးစီးပွားကို လေးစားဖို့ လိုအပ်ကြောင်း တိုက်တွန်းလာတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု တစ်ခုတည်းရဲ့ မတူညီတဲ့ အခြားတဖက်ကနေ လုံခြုံရေးအယူအဆကို ကျနော့်အတွက် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သဘောပေါက်လာပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

“တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်တို့လို ထိပ်တန်းနိုင်ငံတွေက သူတို့ကိုယ်သူတို့ ကြည့်ရုံတင်မကဘဲ ကမ္ဘာ့အခြေအနေကိုလည်း ထိန်းဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ တရုတ်က ပဋိပက္ခ မဖြစ်စေချင်ဘူးလို့ ရှင်းပြနေတယ်။ နိုင်ငံအလိုက် တစ်ကမ္ဘာလုံးက ဒါကို သေသေ  ချာ ချာ စဉ်းစားဖို့ လိုပါတယ်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ယူကရိန်းက ပျက်စီးမှုများ

ရုရှား-ယူကရိန်း ပဋိပက္ခသည် စစ်အေးခေတ် စိတ်ဓာတ်ကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေရုံ သာမက ကမ္ဘာ့တည်ငြိမ်ရေးကိုပါ ထိခိုက်စေသည့် ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေး ကစားနည်းလည်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုံခြုံ ရေး အစပျိုးမှု (Global Security Initiative) သည် မတူညီသော နိုင်ငံများနှင့် ဒေသများကြား လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များ အပေါ် ခြုံငုံရှုမြင်နိုင်ရန်နှင့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများမှ ရုန်းထွက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။

၎င်း၏ မိန့်ခွန်းအတွင်း သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က ယနေ့ ခေတ်ကာလတွင် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းသည် ခေတ်မီပြီး ပေါင်းစည်း သည့် ယန္တရားတစ်ခု ဖြစ်လာကြောင်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။

မည်သည့် အစိတ်အပိုင်းကိုမဆို ဖယ်ရှားရန် လုပ်ဆောင်မှုများသည် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာအတွက် ကြီးလေးသော ပြဿနာများကို ဖြစ်စေသည်ဟု ရှီက ထောက်ပြခဲ့သည်။ တကယ်တမ်း ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်၍ ထိုသို့ဖြစ်သောအခါ ကျူးလွန် ခံရသူနှင့် စတင်လုပ်ဆောင်သူ နှစ်ဦးစလုံးသည် အရှုံးပေါ်နေပါသည်။

“ဒါကြောင့် တန်းတူညီမျှမှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု၊ ယုံကြည်မှုကောင်းနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဂုဏ်ပြုတဲ့အနေနဲ့ စံနမူနာပြ နိုင်ငံကြီးတွေက ဦးဆောင်ဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်” ဟု ရှီက ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က "ပွင့်လင်းကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကို တည်ဆောက်ရန်၊ မက်ခရိုမူဝါဒ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုကို တိုးမြှင့်ရန်၊ ကမ္ဘာ့စက်မှုလုပ်ငန်းနှင့် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များ တည်ငြိမ်နေစေရန်အတွက် ကျနော်တို့ဟာ ဟန်ချက်ညီညီ ပေါင်းစပ် ညှိနှိုင်းပြီး ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဆွဲတင်သွားဖို့ သန္နိဋ္ဌာန်ချထားသင့်ပါတယ်” ဟု ယခုဖိုရမ်တွင် နှိုးဆော်ခဲ့သည်။

Source: Global Times

(တရုတ်အာဘော် ဂလိုဘယ်လ်တိုင်းမ်သတင်းဝက်ဆိုက်တွင် ဧပြီ ၂၁ ရက် ရက်စွဲဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သော ဆောင်းပါးကို CNI သတင်းဌာနက ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုတင်ဆက်လိုက်ပါသည်)