CNI Article

၂၀၂၄ ခုနှစ် ၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလက တပ်မတော်မှ အာဏာကို ရယူခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းသည် ထုံးစံအတိုင်း စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများကို ချမှတ်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ (အီးယူ) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ အပါအဝင် အခြားနိုင်ငံများက မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ပစ်မှတ်ထားသည့်် ကုန်သွယ်ရေးပိတ်ဆို့မှုများနှင့် အခြားဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ တားမြစ်ပိတ်ပင်မှုများကို အသစ် ချမှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ပြန်လည်ချမှတ်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

တပ်မတော်က အာဏာကို ရယူခဲ့သည့်် ၃ နှစ်ပြည့််ဖြစ်သော ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင်လည်း အမေရိကန်က မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့မှုအသစ်များ ချမှတ်ခဲ့ပြန်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များအကြား ပြည်တွင်းစစ် ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေ ချိန်၌ အမေရိကန်၏ ပိတ်ဆို့မှုအသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းကို သိရှိထားသည့် အရှေ့အာရှနှင့် အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူများကမူ  အဆိုပါ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများသည် အချိန်ကာလတစ်ခုအထိ သက်ရောက်မှုမရှိနိုင် ကြောင်း ယူဆခဲ့ကြသည်။

လက်ရှိပိတ်ဆို့မှုများ

****************

လက်ရှိ ပိတ်ဆို့မှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီအစိုးရကို ပြန်လည်တင်မြှောက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည့် ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်မတိုင်မီ အချိန်များက ချမှတ်ခဲ့သော ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် အလားတူ အခြေအနေမျိုး ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက အမေရိကန်၊ အီးယူးနှင့် အခြားနိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့မှုများသည် တပ်မတော်၏ အင်အားကို လျော့နည်းလာစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ချမှတ်ခဲ့သည့် ပိတ်ဆို့မှုများသည် တပ်မတော်နှင့်် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းများအပေါ် သက်ရောက်မှု ရှိစေရန် ပစ်မှတ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အတိတ်ကာလက ပိတ်ဆို့မှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတစ်ခုလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေသည့် ပိုမို ကျယ်ပြန့်သော ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပိတ်ဆို့မှု အစီအစဉ်များဖြစ်သည်။

အမေရိကန်နဲ့ အီးယူ ပိတ်ဆို့မှု သရုပ်ဖော်ထားစဉ်

၂၀၂၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ချမှတ်သည့် အမေရိကန်၏ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှု Executive Order 14014 သည် မြန်မာလေတပ်နှင့် လောင်စာဆီ ထောက်ပံ့မှုတွင် ဆက်နွှယ်မှုရှိသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို တားမြစ်ကန့်သတ်ချက်များ အပါအဝင် ပစ်မှတ်ထားပိတ်ဆို့မှု အစီအစဉ်များဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် လူ့အခွင့်အရေးနေ့ဖြစ်သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်ကလည်း အမေရိကန်သည် ဗြိတိန်၊ ကနေဒါ၊ အီးယူတို့နှင့် ပူးပေါင်းပြီး မြန်မာနိုင်ငံကို ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

အတိတ်ကာလက ပိတ်ဆို့မှုများ

******************************

အတိတ်ကာလကလည်း အမေရိကန်သည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အလားတူ ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သမိုင်း ကြောင်း ရှိခဲ့ဖူးသည်။

မြန်မာ့အရေး လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများအကြား အတိတ်ကာလက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ချမျတ်ခဲ့သည့် ပိတ်ဆို့မှု များသည် ထိရောက်မှု ရှိ/မရှိဆိုသည့် အချက်အပေါ် ကာလကြာရှည် ငြင်းခုံခဲ့ကြသည်။

လေ့လာစောင့်ကြည်သူ အများစုကမူ ထိုပိတ်ဆို့မှုများသည် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းမှုနှင့် ပတ်သက် ပြီး  တပ်မတော်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်မှုအပေါ် အနည်းငယ်သာ  သက်ရောက်မှုရှိခဲ့ကြောင်း ကောက်ချက်ချခဲ့ကြ သည်။

ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ပွဲများသည် ပိတ်ဆို့မှုဖိအားများထက် တပ်မတော်၏ လမ်းပြမြေပုံထဲတွင် ပါဝင်သည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများက ယူဆခဲ့ကြသည်။

အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အတိတ်ကာလက ပိတ်ဆို့မှုများထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးအတွက် အဓိက အခန်းကဏ္ဍများထဲ၌ ပါဝင်သည့် အထည်ချုပ်နှင့် အထည်အလိပ် လုပ်ငန်းများလည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။

ထိုလုပ်ငန်းများသည် တပ်မတော်နှင့် ဆက်နွှယ်မှုမရှိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပုဂ္ဂိလိက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ထိခိုက်စေခဲ့သည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ထောက်ခံနေကြစဉ်

ယခုနောက်ဆုံးချမှတ်ခဲ့သည့် ပိတ်ဆို့မှုများမှာမူ မြန်မာ့စီးပွားရေးဦးပိုင် အများနှင့်သက်ဆိုင်သောကုမ္ပဏီ ၊ မြန်မာ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး လိမိတက် (MEC) ၊ မြန်မာ့

ကျောက်မျက်ရတနာ ရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်း၊ မြန်မာ ကျွန်းသစ် ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်း နှင့် မြန်မာ့ ပုလဲ ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်းများကဲ့သို့ တပ်မတော်က ပိုင်ဆိုင်သည့် သို့မဟုတ် ဆက်နွှယ်မှုရှိသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံကို ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့ခြင်းမရှိသည့် ကုလသမဂ္ဂ၏ ဖိအားကင်းမဲ့နေသဖြင့် နိုင်ငံတကာ စံနှုန်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့မှုများသည် မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အီရန်ကဲ့သို့ အခြား နိုင်ငံ များအပေါ် ချမှတ်သည့် ကုလသမဂ္ဂ၏ ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် တူညီမှုမရှိခဲ့ပေ။

ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် ရုရှားသည် မြန်မာနိုင်ငံကို ရှုံ့ချခဲ့ခြင်းမရှိသဖြင့် လုံခြုံရေးကောင်စီသည် မြန်မာနိုင်ငံအား ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်နိုင်ခြေမရှိပေ။

ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ အရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၏ တုန့်ပြန်မှုများအပေါ် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း အကြား သဘောထား ကွဲလွဲမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

အနောက်နိုင်ငံများက ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေးပိတ်ဆို့မှုများဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ဖယ်ကြဉ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ချိန် တွင် အရှေ့အာရှနှင့် အာဆီယံနိုင်ငံများက မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး၊ ကုန်သွယ်မှု ဆက်ဆံရေး များကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။

ထို့ပြင် အာဆီယံနိုင်ငံများသည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပိတ်ဆို့မှုချသည့် နိုင်ငံများထဲတွင် ပါဝင်ခဲ့ခြင်းမရှိဘဲ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကုန်သွယ်မှု ဆက်ဆံရေးများ ခိုင်မာလာမည့် အလားအလာ၌ ရှိနေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပထမဆုံးအကြိမ် ချမှတ်သည့် ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခဲ့သော ၁၉၈၈ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ကာလ အတွင်း မြန်မာနှင့် အနောက်နိုင်ငံများအကြား ကုန်သွယ်ရေးများ ကျဆင်းခဲ့ပြီး မြန်မာနှင့် အာဆီယံအကြား စီးပွားရေးဆက်ဆံရေးများ ပိုမိုခိုင်မာလာခဲ့သည်။

အရှေ့အာရှနှင့် အာဆီယံနိုင်ငံများအတွက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေးများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းသည် စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းများကို အထောက်အကူ ရရှိစေရုံသာမက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းရေးကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့် နိုင်မည့် မဟာဗျူဟာတစ်ခုကိုလည်း ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ပိတ်ဆို့မှုများ အလုပ်ဖြစ်၊ မဖြစ်

*****************************

အမေရိကန်၏ ပိတ်ဆို့မှုများသည် တပ်မတော်ကို အထိနာစေနိုင်သည့် အလားအလာရှိသော်လည်း ထိုပိတ်ဆို့မှု များသည် တပ်မတော်ကို အညံ့ခံစေမည့် အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိစေမည် မဟုတ်ပေ။

အနောက်နိုင်ငံများအတွက် ၎င်းတို့၏ ပိတ်ဆို့မှုများတွင် စိန်ခေါ်ခံနေရသည့် အခြေအနေတစ်ခုမှာ ဂျက်လေယာဉ် လောင်စာဆီများ ရောင်းဝယ်မှုဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတကာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ (AI) ၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ်က Deadly Cargo အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာ့တပ်မတော် သည် အမေရိကန်၏ ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခံထားရသည့်တိုင် ဂျက်လေယာဉ် လောင်စာဆီများကို မည်ကဲ့သို့ ရရှိနိုင်သည်ဆိုသော အချက်ကို အလေးထားဖော်ပြခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအလံကို လွှမ်းခြုံထားသူ တစ်ဦးကိုတွေ့ရစဉ်

အကြောင်းရင်းမှာ ဂျက်လေယာဉ် လောင်စာအတွက် လိုအပ်သည့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သန့်စင်ပြီး ရေနံဆီများ၏ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်ဖက်နိုင်ငံများထံမှ ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက တရုတ်၊ ထိုင်း၊ စင်္ကာပူနှင့် ရုရှားတို့သည် မြန်မာ့တပ်မတော်အတွက် ဂျက်လေယာဉ် လောင်စာဆီများကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သဖြင့် တပ်မတော်သည် နိုင်ငံတစ်ဝန်း လေကြောင်းစစ်ဆင်ရေးများကို ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ဂျက်လေယာဉ် လောင်စာဆီကဏ္ဍအား ပိတ်ဆို့မှုများကို ချဲ့ထွင်ခဲ့သည့် တိုင် ထိုပိတ်ဆို့မှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပေ။

ထို့ကြောင့် ခြုံငုံသုံးသပ်ရမည်ဆိုပါက ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်စွမ်းရှိသေးသည့် အနာဂတ်တစ်ခုတွင် အာဆီယံသည် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်နိုင်ခြေမရှိသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပိတ်ဆို့မှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေနှင့် ဒီမိုကရေစီကို တိုးတက်စေမည်ဆိုသည့် အချက်အပေါ် သံသယများ မြင့််တက်စေလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။

Source: Asia Times