CNI International News
ဂျနီဗာ၊ စက်တင်ဘာ ၁၃
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ စုံစမ်းစစ်ဆေးနေသော ကုလသမဂ္ဂ (UN) အကြီးအကဲတစ်ဦးက လက်ရှိပြည်တွင်း၌ ဖြစ်ပွားနေသည့် နိုင်ငံတကာစည်းမျဉ်း ချိုးဖောက်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ အတိုင်းအတာသည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ထက် သိသာစွာ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်ဟု အယ်လ်ဂျာဇီးယားသတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြသည်။
မြန်မာပြည်တွင်း၌ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီးနောက် စစ်တပ်သည် ၎င်း၏ထိန်းချုပ်မှု ကို အခိုင်အမာ ကြိုးပမ်းနေခဲ့သည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အနောက်မြောက်ပိုင်းတွင် စစ်တပ်၏ ဖြိုခွင်းမှုကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လွတ်လပ်သည့် စုံစမ်းရေးယန္တရားတစ်ခု (IIMM) ကို UN က ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။
မွတ်ဆလင်ဘာသာဝင် ထောင်နှင့်ချီ၍ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ထွက်ပြေးခဲ့ကြရာ ယခုအခါ နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုတရားရုံး (ICJ) တွင် လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ စွဲချက်တင်ခံထားရသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ တိမ်းရှောင်သွားသည့် မွတ်ဆလင်ဘာသာဝင်များ (GETTY IMAGES)
IIMM ယန္တရားသည် နိုင်ငံ၊ ဒေသဆိုင်ရာ (သို့မဟုတ်) နိုင်ငံတကာ တရားရုံးများတွင် တရားစွဲရန်အတွက် အထောက်အထားများ စုဆောင်းရန်နှင့် အမှုတွဲများ တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်၍ ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။
IIMM ၏ အကြီးအကဲ နီကိုလပ်ကွမ်ဂျီယန် (Nicholas Koumjian) သည် မြန်မာနိုင်ငံ၌ စစ်တပ်အာဏာရယူ ပြီးနောက် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ဖြစ်ရပ်များသည် ၎င်းတို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု၏ အဓိကအာရုံစိုက်မှု ဖြစ်လာကြောင်း UN လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီထံသို့ အစီရင်ခံခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်နက်ကိုင် တွန်းလှန်မှုအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည့် လူထုဆန္ဒပြမှု ပေါ်ပေါက်ခဲ့ရခြင်းမှာ မြန်မာ့တပ်မတော် အာဏာရယူမှုကြောင့်ဖြစ်ပြီး ထိုအာဏာရယူမှုလုပ်ရပ်သည် တိုင်းပြည် အကျပ်အတည်းထဲသို့ ထိုးကျသွားစေခဲ့သည်။
ဒီမိုကရေစီအရေး တောင်းဆိုကြစဉ် (ဖရွန်းတီးယားမြန်မာ)
လူပေါင်း ၂,၂၇၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၁၅,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရကြောင်း အခြေအနေ စောင့်ကြည့်နေသည့် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (AAPP) ထံမှ သိရသည်။
“အဆိုပါ ဖြစ်ရပ်များသည် သက်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုများ အတိုင်းအတာ၊ သဘာဝ၊ ကော်မရှင်ပုံစံနှင့် ထိခိုက်နစ်နာ သူများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့ပုံ ပဏာမ အကဲဖြတ်ချက်အပေါ် အခြေခံ၍ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်ခဲ့ ကြောင်း၊ အဆိုပါ ကျူးလွန်ခဲ့မှုများအပေါ် တရားရုံး (သို့မဟုတ်) ခုံရုံးက စီရင်နိုင်ခဲ့သည့် အခွင့်အာဏာရှိကြောင်း” ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လကုန်အထိ မြန်မာ့အခြေအနေဆိုင်ရာ IIMM ၏ နောက်ဆုံး ထွက်ရှိထားသော အစီရင်ခံစာထဲတွင် နီကိုလပ်ကွမ်ဂျီယန်က ပြောကြားခဲ့သည်။
IIMM ၏ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာတွင် အစောပိုင်း တွေ့ရှိချက်များကို ကိုးကား၍ ဆက်လက် ရေးသားထားရာ “စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အရပ်သားများအပေါ် ကျယ်ပြန့်စွာ စနစ်တကျ တိုက်ခိုက်မှုများကို အဖွဲ့အစည်း နည်းလမ်းဖြင့် ရာဇဝတ်မှုများ ဆက်တိုက်ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း၊ သံသယရှိသော ရာဇဝတ် ကျူးလွန် မှုများမှာ ပထဝီဝင် နယ်ပယ်နှင့် ရာဇဝတ်မှု သဘောသဘာဝ ကျယ်ပြန့်ကြောင်း” ဖော်ပြထားသည်။
Source: Aljazeera
