CNI International News
တီဟီရန်၊ ဇွန်လ ၉
၃၅ နိုင်ငံပါဝင်သည့် ကုလသမဂ္ဂ (UN) စောင့်ကြည့်ရေးဘုတ်အဖွဲ့သည် အီရန်အစိုးရကို ဝေဖန်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တခဲနက် အတည်ပြုခဲ့သဖြင့် အီရန်က ၎င်း၏ မြေအောက် ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေးကို ထပ်မံလုပ်ဆောင်လာခဲ့ပြီး UN အစီအမံအရ တပ်ဆင်ထားသော နျူကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေး ကင်မရာနှစ်လုံးကို ပိတ်ပစ်မည်ဟု ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းအရ သိရသည်။
အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အား အမေရိကန်၊ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိန်တို့ကို အဆိုပြု တင်သွင်းခဲ့ကြပြီး ရုရှားနှင့်တရုတ်တို့က ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။
အီရန်၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မလုံလောက်သဖြင့် မကြေညာရသေးသည့် နေရာ ၃ ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့ရသော ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေး လက်ရာခြေရာများကို စောင့်ကြည့်ရေးဘုတ်အဖွဲ့က စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြပြီး ၎င်းအဖွဲ့နှင့် အဆောတလျင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အီရန်အစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။
ထိုဆုံးဖြတ်ချက်များကို အီရန်အနေဖြင့် တင်းကျပ်စွာ ကိုင်တွယ်ပြီး လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု သတိပေးခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့ သတိပေး ချက်အရ အီရန်နျူကလီးယား သဘောတူညီချက် ပြန်လည် အသက်ဝင်စေမည့် ဆွေးနွေးမှုများ နောက်ထပ် ပျက်ပြားမည့် အလားအလာ များလာခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာက ဆက်လက် ဖော်ပြထားသည်။
နိုင်ငံတကာ အဏုမြူ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) ရုံးချုပ်တွင် တံခါးပိတ် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ နာရီပိုင်းအလိုတွင် အီရန်က ၎င်း၏ လက်တုံ့ပြန်မည့် အနေအထားကို ပြောကြားခဲ့သည်။
အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယား ထုတ်လုပ်မှု ပုံစံပြ(GETTY IMAGES)
“အခုအချိန်အထိ IAEA ဟာ အီရန်ရဲ့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အသိအမှတ်မပြုတာ မရှိတဲ့အပြင် သူ လုပ်ရမယ့် တာဝန်တစ်ရပ်လို့လည်း ယူဆထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီကနေ့ကစပြီး သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေက အွန်လိုင်း ကနေ စောင့်ကြည့်တဲ့စနစ်သုံး (OLEM) ကင်မရာတွေကို ပိတ်ပစ်ဖို့ အမိန့်ထုတ်လိုက်ပါတယ်” ဟု အချိန်နှင့်တပြေးညီ စောင့် ကြည့် တိုင်းတာနေသည့် ကင်မရာများကို ရည်ညွှန်းလျက် အီရန်အစိုးရပိုင် ရုပ်သံလိုင်းက ထုတ်လွှင့် ပြောကြားခဲ့သည်။
သို့သော် IAEA သည် ထိုသို့ကင်မရာများ (သို့မဟုတ်) OLEM စနစ်ဖြင့် စုဆောင်းထားသော အချက်အလက်များကို တစ်နှစ် ကြာ သည့်တိုင် ထုတ်ယူ သုံးစွဲခွင့် မရှိပေ။ အီရန်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသည့် နျူကလီးယားဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို နောက်ပိုင်းရက်များတွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဟု IAEA က မျှော်လင့်ထားသည်။
ယခု အပြောင်းအလဲကိစ္စ အီရန်ကြေညာခြင်းသည် IAEA အဆိုပြုသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် မချမီ ကနဦး သတိပေးချက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဥရောပသံတမန်တစ်ဦးက ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။
အီရန်သည် နက်တန်ဒေသ (Natanz) ရှိ မြေအောက် နျူကလီးယား သန့်စင်ရေးစက်ရုံတွင် လပေါင်းများစွာ မလုပ်ဆောင်ခဲ့ သည့် စီမံချက်ကို ယခုအခါ အဆင့်မြင့် IR-6 စက်ဒလက်များဖြင့် ပြန်လည် စတင်လည်ပတ်နေပြီဟု IAEA က အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များထံသို့ နောက်ပိုင်းတွင် အကြောင်းကြားခဲ့သည်။
အီရန်သည် ယခုအခါ ပထမ မျိုးဆက်ဖြစ်သည့် IR-1 စက်ဒလက်များထက် ပို၍ထိရောက်သည့် ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေးစက် များ တပ်ဆင်ရန် အစီအစဉ်ရှိကြောင်း IAEA သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ အဆိုပါ IR-1 သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ် သဘောတူညီချက်အရ အီရန်၏ နက်တန်စက်ရုံတွင် သုံးစွဲခွင့်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
Source: Reuters
