CNI International News

စင်ကာပူ၊ ဇွန်လ ၁၁

တရုတ်သည် စစ်စတင်ရန် တွန့်ဆုတ်နေမည်မဟုတ်ကြောင်း၊ ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုတိုင်းကို မှုန့်မှုန့်ညက်ကြေအောင် ချေမှုန်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း တရုတ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှင့် ထိုင်ဝမ်၏မဟာမိတ် အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးတို့ စင်ကာပူနိုင်ငံ၌ ပထမဆုံးအကြိမ် မျက်နှာချင်းဆိုင် တွေ့ဆုံစဉ် တရုတ် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက ပြောကြားခဲ့သည်ဟု အယ်လ်ဂျာဇီးယားသတင်းတစ်ပုဒ်တွင် တွေ့ရသည်။

“တစ်စုံတစ်ယောက်က ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်နိုင်ငံထဲကနေ ခွဲထွက်ဖို့ သတ္တိရှိရှိလုပ်ဆောင်ရင်တော့ တရုတ်စစ်တပ်က ဘယ်လောက်ပဲကုန်ကုန် စစ်ပွဲစတင်ဖို့ တွန့်ဆုတ်နေမှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု တရုတ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဝေဖန်းဂျီး (Wei Fenghe) က ဇွန်လ ၁၀ ရက်၌ အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး လွိုက်အော်စတင် (Lloyd Austin) ကို ပြောကြားခဲ့သည်။

“PlA (တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်) ဟာ တိုက်ခိုက်ဖို့က လွဲလို့ တခြားရွေးချယ်စရာ ရှိတော့မှာ မဟုတ်ဘူး။ ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းမှုမှန်သမျှကို ချေမှုန်းဖို့၊ နိုင်ငံရဲ့အချုပ်အခြာအာဏာနဲ့ နယ်မြေစိုးမိုးရေး ကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဝေဖန်းဂျီးက ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ရန်စကားပြောနေသည့်ကြားမှ နောက်ပိုင်းတွင် ဝေဖန်းဂျီးသည် အော်စတင်နှင့်ဆွေးနွေးမှုများ အဆင်ပြေချောမွေ့ သွားခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့သည်။

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် ကျင်းပသည့် ရှန်ဂရီလာဆွေးနွေးမှု လုံခြုံရေးဆိုင်ရာထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် သီးခြား တွေ့ဆုံမှုအဖြစ် တရုတ်နှင့်အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးနှစ်ဦးတို့ တစ်နာရီနီးပါးကြာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြရာ မူလစီစဉ်ထားသည့်အချိန်ထက် နှစ်ဆ ပိုကြာသွားခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကြံစည်မှုမှန်သမျှကို ဖြိုခွင်းပြီး အမိမြေပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကို ပြတ်သားစွာ ထောက်ခံ သွားမည်ဟု ဝေဖန်းဂျီးက ကတိပြုခဲ့ကြောင်း တရုတ်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

“ထိုင်ဝမ်ဆိုတာ တရုတ်ရဲ့ထိုင်ဝမ်ပဲဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ထိုင်ဝမ်ကို အသုံးချရင် ဘယ်တော့မှ အောင်မြင်မှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ၎င်းထုတ်ပြန်ချက်ထဲတွင် ရေးသားထားသည်။

ထိုင်ဝမ်သည် မိမိ၏ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရပိုင်နက်နယ်မြေအဖြစ် ဘေဂျင်းအစိုးရက အခိုင်အမာပြောကြား ထားသော်လည်း ကျွန်းကို အင်အားသုံး သိမ်းပိုက်မည့်အစီအစဉ်မရှိကြောင်း ငြင်းပယ်ထားသည်။

ဘေဂျင်းအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်အပေါ် မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေသော လုပ်ရပ်များ ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း အော်စတင်က ဝေဖန်းဂျီးကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်ဟု ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်က သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ယခုဆွေးနွေးမှုတွင် အဓိကအားဖြင့် ထိုင်ဝမ်ကို အာရုံစိုက်ခဲ့ကြောင်း၊ ထိုင်ဝမ်အပေါ် ဝါရှင်တန်အစိုးရ၏ ရပ်တည်ချက်မှာ အပြောင်းအလဲမရှိကြောင်း အော်စတင်က ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး တရုတ်၏စစ်ရေးအရ ရန်လိုမှုကို ဝေဖန်ခဲ့ကြောင်း အမည်မဖော်လိုသူ အမေရိကန်အစိုးရတာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက အတည်ပြုခဲ့သည်။

Source: Aljazeera

CNI International News

မော်စကို၊ ဇွန်လ ၁၁

ရုရှားဇာဘုရင် နန်းဆက်တွင် ထင်ရှားခဲ့သည့် မဟာပီတာ (Peter the Great) ကို ဗလာဒီမာပူတင် ကြည်ညိုလေးစားခြင်းမှာ လူသိများလှသော်လည်း ယခုအခါ ပူတင်သည် သူ့ကိုယ်သူ တော်ဝင်ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် အတွေးရောက်နေပုံရကြောင်း ဘီဘီစီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းသတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

လွန်ခဲ့သော ၃ ရာစုခန့်က ရုရှားဇာဘုရင် ပီတာ၏ နယ်ချဲ့စစ်ပွဲများနှင့် ယနေ့ ၎င်းတိုက်ခိုက်နေသည့် ရုရှား၏ ယူကရိန်း ကျူး ကျော်စစ်ကို နှိုင်းယှဉ်ခဲ့ပြီး ယခုစစ်ပွဲသည်လည်း နယ်မြေသိမ်းပိုက်ရန် ဖြစ်ကြောင်း အတိအလင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုသို့ ပူတင်၏ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း အင်ပါယာ ထူထောင်ရေး ရည်မှန်းချက်များအတွက် ယူကရိန်းကို ဆိုးကျိုးသာ ဖြစ်စေပြီး ၎င်း၏ သဘောထား မှတ်ချက်ကို လုံးဝလက်မခံနိုင်ဟု အက်စတိုးနီးယား အပါအဝင် ရုရှား အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများက ဆန့် ကျင်ခဲ့ကြသည်။

ရုရှား ဇာဘုရင် မဟာပီတာ (GETTY IMAGES)

ရုရှားသမ္မတ ပူတင်သည် ဇွန်လ ၉ ရက်တွင် လူငယ်စွန့်ဦးတီထွင်သူများ၊ သိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် တွေ့ဆုံ၍ စကားဝိုင်းတစ်ရပ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

၎င်းသည် အိုင်တီနှင့်နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးရေးအကြောင်း မပြောမီ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးဖို့ သူ့အမြင်အရ တိုက်ပွဲသစ်နှင့် နိုင်ငံရေး၊ တန်ခိုးဩဇာတို့ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ မဟာပီတာသည် မိမိအတွက် စံနမူနာ ယူရသူတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း စကားဝိုင်း ၌ ပါဝင်သူ လူငယ်များကို ပူတင်က အသိပေးခဲ့သည်။

“အဲဒီတုန်းက သူဟာ ဆွီဒင်ကို တိုက်ခဲ့ပြီး နယ်မြေချဲ့ထွင်ခဲ့တယ်လို့ ခင်ဗျားတို့ ထင်ကောင်းထင်လိမ့်မယ်” ဟု ၁၈ ရာစု ရုရှား အင်ပါယာသစ် ထူထောင်စဉ်က ပီတာဘုရင်၏ ဥရောပမြောက်ပိုင်း စစ်ပွဲများကို ပူတင်က ရည်ညွှန်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဒါပေမယ့် ဘာမှ မယူဘဲ သိမ်းပိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်တယ်” ဟု ဆလပ်ဗ်လူမျိုးများ ထိုဒေသ၌ နေထိုင်ခဲ့ပုံကို ပူတင်က စောဒက တက်ခဲ့သည်။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်းက ဖျက်စီးမှု

“ဒီနယ်မြေကို ပြန်လည်ရယူဖို့နဲ့က အားကောင်းဖို့က အလားအလာက ကျနော်တို့ဆီမှာလည်း ကျဆင်းသွားပုံရပါတယ်” ဟု ပူတင်က ယူကရိန်းနှင့် ၎င်း၏ရည်မှန်းချက်ကို ဦးတည်နေသယောင် သံသယဖြစ်ဖွယ် အပြုံးများဖြင့် စကားဝိုင်းကို နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။

ပီတာဘုရင် လက်ထက် ရုရှား၏ အင်ပါယာ ချဲ့ထွင်ခြင်း ခိုင်မာခဲ့ကြောင်း ပူတင်က သက်သေထူခဲ့သည်။

မျက်မှောက်ကာလ၌ ရုရှားက ၎င်း၏ အိမ်နီးချင်းကို ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်တွင် ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်သည့်အခါ ပူတင် က ၎င်းလုပ်ရပ်သည် ယူကရိန်း အရှေ့ပိုင်း ဒွန်ဘတ်စ်ဒေသတွင် နာဇီရှင်းလင်းရန်နှင့် လက်နက်ဖြုတ်သိမ်းရန် အထူးစစ်ဆင် ရေး ဖြစ်ကြောင်း၊ ရုရှားအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ခု လျှော့ချခြင်းဖြစ်ကြောင်း လှည့်စားပြောကြားခဲ့သည်ဟု ဘီဘီစီ အင်္ဂလိပ် ပိုင်း သတင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

Source: BBC

CNI International News

ပြုံယမ်း၊ဇွန်လ ၁၁

တိုင်းပြည်လုံခြုံရေးအခြေအနေ ပိုမိုဆိုးရွားလာပြီဖြစ်၍ မိမိတို့လက်နက်ထုတ်လုပ်တည်ဆောက်ရေး နှစ်ဆတိုးရန် မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်မ်ဂျုံအန်းက ပါတီအစည်းအဝေးတွင် ထပ်လောင်းအတည်ပြုခဲ့ကြောင်း အေပီ သတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြသည်။

မြောက်ကိုရီးယား၏ နျူကလီးယားစမ်းသပ်မှုအခြေအနေကို ပြည်ပ အစိုးရ များက စောင့်ကြည့်နေချိန်၌ ၎င်းနိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးဆုံးပါတီအစည်းအဝေး၌ ယင်းကဲ့သို့ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

မြောက်ကိုရီးယားအစိုးရပိုင် “ကိုရီးယားဗဟိုသတင်းဌာန” (KCNA) က ဇွန်လ ၁၁ ရက် (ယနေ့) ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော ကင်မ်ဂျုံအန်း၏သဘောထားမှတ်ချက်များတွင် အမေရိကန်(သို့မဟုတ်)ပြိုင်ဘက်တောင်ကိုရီးယားကို တိုက်ရိုက် ဝေဖန်မှုတစုံတရာ မပါဝင်ခဲ့ပေ။ ဇွန်လ ၁၀ ရက်တွင် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည့် ၃ ရက်ကြာဆွေးနွေးမှုများကို နျူကလီးယားအရေးနှင့် သံတမန်အရေး အဟန့်အတားဖြစ်နေသည့်ကြားမှ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အေပီက ဆက်လက်ရေးသားထားသည်။

လက်နက်ထုတ်လုပ်ရေးအရှိန်မြှင့်ခြင်းသည် မိမိကိုယ်ကိုခုခံကာကွယ်ရန်နှင့် အချုပ်အခြာအာဏာ ပိုင်ဆိုင်သည့် အခွင့်အရေးကို ကျင့်သုံးရန်တို့ဖြစ်ကြောင်း ကင်မ်ဂျုံအန်းက ပြောကြားခဲ့ပြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များနှင့် စစ်ရေး သိပ္ပံပညာရှင်များ ထပ်မံလိုက်နာရမည့် စစ်သွေးကြွလုပ်ငန်းစဉ်များကို ချမှတ်ပေးခဲ့ကြောင်း KCNA သတင်းအရ သိရသည်။

သို့သော် ၎င်းသတင်းထုတ်လွှင့်မှုတွင် နျူကလီးယားဖောက်ခွဲစမ်းသပ်ခြင်းအပါအဝင် သီးခြားရည်မှန်း လုပ်ဆောင် နေမှုများ(သို့မဟုတ်)အစီအစဉ်များ ဖော်ပြထားခြင်း မတွေ့ရပေ။

မြောက်ကိုရီးယား၏ အာဏာရ အလုပ်သမားပါတီ၊ ဗဟိုကော်မတီ မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးတွင် ပြီးခဲ့သည့်လ၌ ပထမဆုံးအတည်ပြုခဲ့သည့် Covid-19 ဖြစ်ပွားမှုနှေးကွေးရန် ကြိုးပမ်းမှုအပါအဝင် တိုင်းပြည်အခြေအနေကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခဲ့ကြသည်။တင်းကျပ်သော ကပ်ရောဂါကန့်သတ်ချက်များကြားတွင် ၎င်း၏စီးပွားရေး ရည်မှန်း ချက်များ ဆက်လက်ရှင်သန်တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ရန် ကင်မ်ဂျုံအန်းက စိတ်အားထက်သန်နေသည်။

“မိမိကိုယ်မိမိ ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်သည် အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်ဖို့ဖြစ်ပြီး ပါတီ၏အာဏာအတွက် အသွင်မပြောင်းလဲနိုင်သည့် တိုက်ပွဲဝင်ရေးမူဝါဒကို ကင်မ်ဂျုံအန်း ထပ်လောင်းရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့ကြောင်း” KCNA သတင်း၌ ဆက်လက်ဖော်ပြထားသည်။

Source: AP

CNI International News

လော့အင်ဂျလိစ်၊ ဇွန်လ ၁၀

အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်က အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းအတွက် စည်းလုံးညီညွတ်သည့် အမြင်တစ်ရပ်ကို ဇွန်လ ၉ ရက်တွင် ကျင်းပသည့် အမေရိကနိုင်ငံများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအတွင်း တင်ပြရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း သဘောထား ကွဲလွဲမှုများမှာ ပွင့်လင်းမြင်သာစွာနှင့် မြန်မြန်ဆန်ဆန် ပြသခဲ့ကြကြောင်း အေပီသတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြသည်။
ထို့နောက် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု၊ စီးပွားရေးနှင့် ရာသီဥတုဆိုင်ရာ ရည်မှန်းချက်များ၊ မြောက်နှင့်တောင် အမေရိကနိုင်ငံများကို စုစည်းပုံဖော်ရန် ခဲယဉ်းပုံများအား ခေါင်းဆောင်တချို့က ထုတ်ဖော်ခဲ့ကြကြောင်း အေပီသတင်းဌာနက ဆက်လက် ရေးသား ဖော်ပြခဲ့သည်။

“အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းဟာ ရှေ့သို့ အမြော်အမြင်အရှိဆုံး၊ ဒီမိုကရေစီ အရှိဆုံး၊ အချမ်းသာဆုံး၊ အငြိမ်းချမ်းဆုံး၊ အလုံခြုံဆုံး မဖြစ်နိုင်စရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့ အလားအလာက အကန့်အသတ် မရှိပါဘူး” ဟု ဘိုင်ဒန်က ယခု ထိပ်သီး အစည်းအဝေး အဖွင့်မိန့်ခွန်းတွင် ထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်က ကျင်းပသည့် အမေရိကနိုင်ငံများ ထိပ်သီးအစည်းအဝေး

အထက်ပါ ဘိုင်ဒန်၏ သဘောထား မှတ်ချက်ကို မြောက်အမေရိကတိုက်၏ အစွန်အဖျားရှိ ဘလိဇ် (Belize) နိုင်ငံ၊ ဝန်ကြီးချုပ် ဂျွန်ဘရစ်ဆန်ညို (John Briceño) က လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်ခဲ့ပြီး ယခုအစည်းအဝေးမှ အမေရိကန်၏ ဖယ်ထုတ်ခြင်း ခံထားရ သည့် နိုင်ငံများနှင့် ကျူးဘားအပေါ် အမေရိကန် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ဆက်လက် ချမှတ်ထားခြင်းတို့ကို အများမြင်ကွင်း၌ ကန့်ကွက် သွားခဲ့သည်။

“ဒီထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲဟာ အမေရိက တိုက်ထဲမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံအားလုံးနဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဆွေးနွေးပွဲခန်းမထဲ ရောက်မလာနိုင်တဲ့ အမေရိကနိုင်ငံတွေ ရှိနေတဲ့အပေါ်မှာ ခွင့်မလွှတ်နိုင်ပါဘူး။ ဒါမျိုးက ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲရဲ့ အရှိန်အဝါကို လျော့စေပါတယ်” ဟု ဘလိဇ်ဝန်ကြီးချုပ် ဂျွန်ဘရစ်ဆန်ညိုက ပြောကြားခဲ့သည်။

“အရေးကြီးဆုံး အချိန်ကာလမှာ၊ ကျနော်တို့ အနောက်ကမ္ဘာခြမ်းရဲ့ အနာဂတ်အတွက် စိန်ခေါ်မှုရှိနေတဲ့ ကာလမှာ ကွဲကွဲပြား ပြား ရပ်တည်နေပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် အမေရိကတိုက်ရဲ့ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးမှာ အဲဒီနိုင်ငံတွေလည်း ပါဝင်သင့်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ နိုင်ငံရေးအရ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ပထဝီဝင် အနေအထားအရ တောင်နဲ့မြောက် အမေရိကတိုက်နှစ်တိုက်ကို အဓိပ္ပါယ် ဖွင့် ဆိုရအောင်ပါ” ဟု ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

နောက်ထပ် ဝေဖန်သံ ကျယ်လောင်စွာ ထွက်ပေါ်လာသည်က အာဂျင်တီးနားသမ္မတ အယ်လ်ဘာတို ဖာနန်ဒက်ဇ် ထံမှ ဖြစ် သည်။

“ကျနော်တို့ဟာ မတူညီမှုတွေနဲ့ ကိုယ်စီရှိကြမယ့် အမေရိကတိုက်ရဲ့ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးမျိုးကို တက်ချင်ခဲ့တာ အမှန်ပါပဲ။ တက်ရောက်ခွင့်မရတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ ကွက်လပ်နေရာတွေက ကျနော်တို့ကို စကားပြောနေကြတယ်ဗျ” ဟု ဖာနန်ဒက်က စပိန် ဘာသာစကားဖြင့် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။

ဘရာဇီးလ်သမ္မတနဲ့ အမေရိကန် သမ္မတ

၂၀၀၁ ခုနှစ်က ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ကွိဘက်မြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သည့် အလားတူ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးတွင် သဘောတူညီမှု ပေါ် ထွက် နိုင်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်း အမေရိကတိုက် နိုင်ငံများ၏ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးများတွင် ဒီမိုကရေစီ နည်းကျသော အစိုးရများ ပါဝင်ခွင့် မရတော့ပေ။

ထို့ကြောင့် မက္ကစီကိုသမ္မတ၏ သပိတ်မှောက်မှု အပါအဝင် အမေရိကန်၏ ချန်လှပ် ဖိတ်ကြားခြင်း အလေ့အထအပေါ် ဆန့်ကျင် ကန့်ကွက်မှုများစွာ ရှိလာခဲ့သည်။

ယခု အစည်းအဝေး နောက်ပိုင်းတွင် ဘိုင်ဒန်က စကားပြောဆိုရာ၌ ဖိတ်ကြားခံရသည့် ဧည့်သည် နိုင်ငံများ၏ စာရင်းထက် လက်ရှိ ပြဿနာများကို အာရုံစိုက်၍ ကွဲပြားခြားနားမှုကို စေ့စပ်ပြေလည်အောင် ကြိုးစားခဲ့ကြောင်း ပြောသည်။

“ကျနော်တို့ ဒီကနေ့ တွေ့ဆုံမှုကနေ အကြိတ်အနယ်၊ အခြေအတင် ပြောနိုင်၊ ဆိုနိုင်ပြီလို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အရေးကြီးတဲ့ အကြံဉာဏ်တွေ အများကြီး ထွက်ပေါ်လာတာကို ကျနော်တို့ နားထောင်ပါတယ်။ ဒီအစည်းအဝေးမှာ ပါဝင်ပတ်သက်ဖို့ သဘောထားကွဲလွဲမှု တချို့တွေ့ရပေမယ့် ကျနော်ကြားရတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရာတွေက တသမတ်တည်းနီးပါး ဖြစ်နေ ပါတယ်” ဟု ဘိုင်ဒန်က ပြောကြားခဲ့သည်။

ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် အမျိုးသားအကျိုးစီးပွား ကွာဟချက်များကြောင့် ၁၉၉၄ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ် အဖြစ် အမေရိကန်က အိမ်ရှင်နေရာမှ လက်ခံကျင်းပပေးသည့် အဆိုပါ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးတွင် သမ္မတဟောင်း ထရမ့် လက်ထက်က ဥရောပနှင့်အာရှတို့၌ စုစည်းခဲ့သော မိတ်ဖက်နိုင်ငံများသည် လက်ရှိသမ္မတ ဘိုင်ဒန်အတွက်တော့ စိန်ခေါ်မှု တစ်ရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Source: AP

CNI International News

ကိယက်ဗ်၊ ဇွန်လ ၁၀

ယူကရိန်းနိုင်ငံအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ရင်း ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည့် ဗြိတိန်နိုင်ငံသားနှစ်ဦးနှင့် မော်ရိုကိုနိုင်ငံသားတစ်ဦးတို့ကို ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းရှိ ရုရှားကိုယ်စားပြု ဒွန်နက်ဆက်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (DPR) တရားရုံးက ဇွန်လ ၉ ရက်တွင် သေဒဏ်ချမှတ်ခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာ သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဗြိတိန်နိုင်ငံသားများဖြစ်ကြသည့် အီဒင်အက်စလင် (Aiden Aslin) နှင့် ရှောင်ပင်နာ (Shun Pinner) ၊ မော်ရိုကိုနိုင်ငံသား ဘရာဟင်ဆာဒေါင်း (Brahim Saadoun) တို့ကို အာဏာသိမ်းရန်ကြံရွယ်မှု DPR ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ဖြုတ်ချရန် ကြိုးစားမှုတို့ဖြင့် ပြစ်မှုထင်ရှားကြောင်း အဆိုပါတရားရုံးက တွေ့ရှိခဲ့သည်ဟု တရားရုံးတာဝန်ရှိသူတစ်ဦး၏ ပြောကြားချက်ကို ကိုးကားလျက် အင်တာဖက်စ်က ဖော်ပြခဲ့သည်။
အဆိုပါ လူ ၃ ဦးကို ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက် ရုရှားကျူးကျော်သည့် ထိုးစစ် စတင်ပြီးနောက်ပိုင်း ၎င်းတို့သည် ယူကရိန်းဘက်မှ နေ၍ ရုရှားနှင့် ရုရှားကျောထောက် နောက်ခံ တပ်များကို တိုက်ခိုက်ပေးနေစဉ် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့သည်။

ယခုတရားရုံး စီရင်ချက်ကို အယူခံဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းတို့ ၃ ဦး၏ ရှေ့နေက ပြောသည်။ ထိုစီရင်ချက်ကို အတုအယောင် စီရင်ချက်သာဖြစ်ကြောင်း ဗြိတိန်အစိုးရက ရှုတ်ချခဲ့သည်။

ဒွန်နက်ဆက်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ (DPR)အလံ (GETTY IMAGES)

“ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းမှာ ရုရှားကိုယ်စားပြုတဲ့သူတွေ ဖမ်းဆီးထားတဲ့ အီဒင်အက်စလင်၊ ရှောင်ပင်နာ (Shun နဲ့ ဘရာဟင်ဆာ ဒေါင်း တို့ကို အခုလို စီရင်ချက်ချတာကို အတိအလင်း ရှုတ်ချပါတယ်။ သူတို့ဟာ စစ်သုံ့ပန်းတွေပါ။ ဒါဟာ တရားမဝင်တဲ့ အတုအယောင် စီရင်ချက်ပါပဲ” ဟု ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး လစ်ဇ်ထရက်စ် (Liz Truss) က တွစ်တာလူမှုကွန်ရက်တွင် ရေးသား လွှင့်တင်ခဲ့သည်။

ဂျနီဗာ ကွန်ဗင်းရှင်းများအရ စစ်သုံ့ပန်းများသည် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ရပိုင်ခွင့်ရှိပြီး ရန်လိုမုန်းတီးမှု ကြောင့် တရားစွဲဆိုခြင်း မပြုသင့်ကြောင်း ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ဘောရစ်ဂျွန်ဆင်၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။

အီဒင်အက်စလင်၏ မိသားစု နေထိုင်ရာ ခရိုင်မှ လွှတ်တော်အမတ် တစ်ဦးဖြစ်သူ ရောဘတ်ဂျန်ရစ်ခ် (Robert Jenrick) က ယခု တရားစွဲဆိုမှုသည် ဆိုဗီယက်ခေတ်ဟောင်းမှ ဟန်ပြတရားစီရင်ရေး (Soviet-era show trial) သာဖြစ်ကြောင်း ဝေဖန်ခဲ့ သည်။

စီရင်ချက် ဖတ်ကြားရန် မတ်တပ်ရပ်ကြဖို့ မတောင်းဆိုမီ ၎င်းတို့ ၃ ဦးကို အနက်ရောင် သံတန်းများ ကာရံထားသည့် လှောင်အိမ် တစ်ခုထဲတွင် ထားရှိပြီး ဘေးပတ်ပတ်လည်ရှိ လက်နက်ကိုင် စစ်သားများက မျက်နှာဖုံး ကိုယ်စီ တပ်လျက် ရုရှား လိုလားသည့် ဇက် (Z) သင်္ကေတ လက်ပတ်များ ဝတ်ဆင်ထားကြောင်း တရားခွင် မှတ်တမ်း ဗွီဒီယိုဖိုင်ကို အာရ်အိုင် အေနိုဗို စတီ (RIA Novosti) သတင်းဌာနက ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။

Source: Reuters

CNI International News

မော်စကို၊ ဇွန်လ ၁၀

ရုရှားနိုင်ငံကို သီးခြား အထီးကျန်ဆန်စေရန် ခွဲထုတ်၍ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ခဲ့သည့် အနောက်အုပ်စု၏ ကြိုးပမ်းမှုများသည် ၎င်းလုပ်ရပ်၏ဒဏ်ကို ၎င်းတို့ ပြန်လည်ခံစားနေရကြောင်း ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်က ဇွန်လ ၉ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်ဟု အာရ်တီသတင်းဌာနက ဖော်ပြသည်။

မော်စကိုမြို့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် စွန့်ဦးတီထွင် လူငယ်အုပ်စုနှင့် စကားဝိုင်း၌ မိမိတို့အပေါ် ချမှတ်ထားသည့် အနောက်နိုင်ငံ များ၏ ရုရှား ဆန့်ကျင်ရေး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော စီးပွားရေးဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်များကို ပူတင်က ထောက်ပြခဲ့သည်။

“တစ်စုံတစ်ယောက်က ကျနော်တို့ကို ကိစ္စတစ်ခုခုမှာ အကျပ်ကိုင်ဖို့ ကြိုးစားရင်းနဲ့ နောက်ဆုံးမှာ သူတို့ပဲ ပြန်ပြီး အကျပ် တွေ့တာဗျ” ဟု ပူတင်က အဆိုပါ လူငယ်အုပ်စုကို ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆိုပါ လူငယ်အုပ်စုတွင် မကြာမီ ကျင်းပတော့မည့် နိုင်ငံတကာစီးပွားရေးဖိုရမ် (SPIEF) သို့ တက်ရောက်ကြရန် ရည်ရွယ် ထားသည့် သက်ငယ်ပိုင်း စွန့်ဦးတီထွင် သမားများ၊ အင်ဂျင်နီယာများနှင့် သိပ္ပံပညာရှင်များ ပါဝင်ကြသည်။

“ဥပမာ ဓာတ်မြေဩဇာကိစ္စကိုပဲ ကြည့်ဗျာ။ သူတို့က ကျနော်တို့ ဓာတ်မြေဩဇတွေကို တင်ပို့တာ ကန့်သတ်လိုက်တော့ ဈေး တက်သွားရော။ ကျနော်တို့ စွမ်းအင်တင်ပို့မှုကိုလည်း ကန့်သတ်ဖို့ ကြိုးစားလိုက်တော့ သူတို့ဆီမှာလည်း ဈေးတွေက မိုးပျံအောင် တက်သွားတယ်။ သူတို့ဘာသာ ငွေကြေးဖောင်းပွတာကို အ‌ကြောင်းပြဖို့ ကျနော်တို့ နာမည်ကိုတောင် သုံးဖို့ ကြိုးစား ကြပေမယ့် တကယ်လက်တွေ့မှာ ကျနော်တို့က အဲဒီကိစ္စနဲ့ ဘာမှမဆိုင်ဘူးဗျ” ဟု ပူတင်က ပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန် သမ္မတ ဘိုင်ဒန်ကို တွေ့ရစဉ်

ပူတင်၏ ပြောစကားအပေါ် နားထောင်နေသူများ ရယ်မောပြီး ပွဲကျသွားခဲ့သည်။ ပူတင်သည် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန် ၏ အခိုင်အမာ ပြောဆိုနေမှုများကို ရည်ညွှန်းလိုပုံ ရသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် စက်သုံးဆီ အရောင်းဆိုင်များ၌ ဆီဈေးနှင့်ဓာတ်ငွေ့ဈေး စံချိန်တင်အောင် တက်ခဲ့ရာ ပူတင်ကြောင့် ဈေးတက်ရသည်ဟု ဘိုင်ဒန်အစိုးရ ပြောသော်လည်း အမေရိကန်ပြည်တွင်း စစ်တမ်းများအရ လူထု မယုံကြည်ကြောင်း တွေ့ရသည်ဟု အာရ်တီ သတင်းဌာနက ဆက်လက် ရေးသားဖော်ပြသည်။

“ဒါဟာ သူတို့ ကိုယ်တိုင် လုပ်ခဲ့တဲ့ ကြီးကြီးမားမား အမှားတွေရဲ့ ရလဒ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုတော့ သူတို့က ကိစ္စတွေ အားလုံး အတွက် ရုရှားကို ပုံချ အပြစ်တင်နေပြီး တစ်ခုခုကို ဖုံးကွယ်ဖို့ ကြိုးစားနေကြတာဗျ”ဟု ပူတင်က ပြောသည်။

ယူကရိန်းတွင် မော်စကို(ရုရှား)၏ စစ်ဆင်ရေးသည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေး မပြေလည်မှုများနှင့် ဆက်စပ်နေ ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ အမေရိကန်နှင့် မဟာမိတ်များ ချမှတ်ထားသော ရုရှားပိတ်ဆို့ အရေးယူများကြောင့် ရေနံနှင့်သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့၊ ဓာတ်မြေဩဇာ၊ ဂျုံစပါးများ တင်ပို့နိုင်ရေး အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း ပူတင်က ထပ်ခါတလဲလဲ ထောက်ပြ ခဲ့သည်။

Source: အာရ်တီသတင်းဌာန

CNI International News

ကိယက်ဗ်၊ ဇွန်လ ၁၀

ယူကရိန်း ပင်လယ်နက် ဆိပ်ကမ်းများကို ရုရှားက ပိတ်ဆို့ထား၍ သန်းနှင့်ချီသည့် လူအများ အငတ်ဘေး ဆိုက်လာနိုင်ကြောင်း ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမီယာ ဇာလန်းစကီးက သတိပေးလိုက်သည်ဟု ရိုက်တာသတင်းအရ သိရသည်။

ရုရှားသည် ယူကရိန်းကမ်းရိုးတန်း၏ အစိတ်အပိုင်း အများအပြားကို သိမ်းယူခဲ့ပြီး လယ်ယာထွက်ကုန် ပစ္စည်းတင်ပို့မှု ပိတ်ဆို့ ထားသဖြင့် နိုင်ငံအသီးသီးအတွက် ဂျုံ၊ စပါးစရိတ်များ အဆမတန် တက်စေခဲ့သည်။

ယခုအခါ ယူကရိန်းသည် ဂျုံ၊ ပြောင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ဆီနှင့် အခြားလယ်ယာ ထွက်ကုန်များကို ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်သို့ တင်ပို့ နိုင်ခြင်း မရှိသေးကြောင်း ဇာလန်းစကီးက ပြောကြားခဲ့သည်။

“ရုရှားသည် ပင်လယ်နက်ဒေသကို ဆက်လက် ပိတ်ဆို့ထားမည်ဆိုပါက သန်းနှင့်ချီသော လူအများ အငတ်ဘေးကြောင့် ရတက်မအေး ဖြစ်ရတော့မည်”ဟု ဇွန်လ ၉ ရက်၌ ဇာလန်းစကီး ပြောကြားထားသော ဗွီဒီယိုဖိုင်ကို နယူးယောက်တွင် ကျင်းပ သည့် တိုင်းမ်ဟန်ဒွန်ဂါလာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် (TIME100 Gala 2022) အခမ်းအနားတွင် ပြသခဲ့သည်။

မော်စကို(ရုရှား)သည် စားနပ်ရိက္ခာအစား စစ်လက်နက်ဟူသော ရိက္ခာကိုသာ ကမ္ဘာကို ထောက်ပံ့နေသည်ဟု ယူကရိန်းနှင့် အနောက်အုပ်စု နိုင်ငံများက စွပ်စွဲထားသည်။

ယူကရိန်း စစ်သားများ (AP)

အခြားတစ်ဖက်ကလည်း ပင်လယ်နက်ဒေသ ရေပြင်တွင် ယူကရိန်းမိုင်းများ ချထားခြင်းနှင့် မော်စကိုအပေါ် နိုင်ငံတကာ အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုများကို ရုရှားက ယူကရိန်းနှင့် အနောက်အုပ်စုအား အပြစ်တင်နေခဲ့သည်။

ကိယက်ဗ်အစိုးရသည် ၎င်း၏ ကုန်စည်အများစုကို ဆိပ်ကမ်းများမှတဆင့် ယခင်က တင်ပို့လေ့ ရှိသော်လည်း ရုရှား ကျူးကျော်စစ် စတင်ပြီးနောက်ပိုင်း ယူကရိန်း အနောက်ပိုင်းနယ်စပ်မှ ရထားမှတဆင့် (သို့မဟုတ်) ဒန်းညု (Danube) မြစ်ကမ်းမှတဆင့် ဂျုံနှင့်စပါး ပို့နေရသည်။

တိုင်းမ်မဂ္ဂဇင်း၏ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွက် ဩဇာရှိသူ လူ ၁၀၀ စာရင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် ဇာလန်းစကီးက “ရုရှားခြိမ်းခြောက်မှု ပေါ်ပေါက်လာသည့်အခါ လွတ်လပ်သောကမ္ဘာ ပေါင်းစည်းပေးခဲ့သည့်အတွက် အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်ကို ကျေးဇူး တင်ကြောင်း” ၎င်း၏ ဗွီဒီယိုမိန့်ခွန်းတွင် ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။

ရုရှား၏ ရန်လိုမှုနှင့် Covid-19 ဂယက်တို့ကို ဇာလန်းစကီးက နှိုင်းယှဉ်ပြောကြားခဲ့ပြီး မိမိတို့ကို လက်နက် ပိုမိုပံ့ပိုးပေးဖို့ ယူကရိန်း၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

“လက်နက်နဲ့ ဒဏ်ပိတ်ဆို့မှုတွေက ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးပါပဲ။ ရုရှားအတွက် ကျနော်တို့ ဆောင်ထားရမယ့် Covid-22 ဆေးဆိုလည်း မမှားပါဘူး။ အမုန်းပွားတာဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးပါ။ အဲဒီပိုးက Covid-19 ထက် လူတွေ ပိုသေစေပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

Source: Reuters

CNI International News

အန်ကာရာ၊ ဇွန်လ ၉

ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဆာဂျေလာဗရော့နှင့် တူရကီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မီဘလက်ကာဘူဆိုဂလူတို့ နောက်ဆုံး တွေ့ဆုံခဲ့ မှုသည် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး ပုံမှန်အဆင့်ရှိကြောင်း အရေးတကြီး ပြသလိုက်သည့် လက္ခဏာရပ် တစ်ရပ်ဖြစ်ဟု ရုရှားဆိုင်ရာ တူရကီကုန်သွယ်ရေး ကိုယ်စားလှယ်ဟောင်း အေဒင်ဆီဇာက ရုရှား-တူရကီ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဆင့် ဆွေးနွေးပွဲများနှင့် ပတ်သက်၍ ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

“သူတို့နှစ်ဦး အဆက်အသွယ် လုပ်နေတာဟာ ရုရှားနဲ့တူရကီကြား ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်လည်ပတ်နေစေဖို့ အရေးကြီးတဲ့ လက္ခဏာ တစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်” ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားခဲ့သည်။

“မတူကွဲပြားတဲ့ ရှုထောင့်ကနေ ကြည့်ရင် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးအပြင် ဒေသတွင်း ကိစ္စတွေပါ ဝန်းရံကြဖို့ အရေးကြီးတယ် ဆိုတာ တွေ့ရမှာပါ။ ဒါဟာ ရုရှားရဲ့ စစ်ရေး ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ရဲ့ ရှေ့မှောက်မှာ ကောင်းကောင်းမြင်ရတဲ့ ရှုထောင့်ပါပဲ” ဟု အေဒင်ဆီဇာက ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

“တူရကီဟာ ယူကရိန်းအရေးတင် မဟုတ်ဘဲ ဆန်စပါး အကျပ်အတည်းကိုလည်း မြင့်တယ်။ နောက်ပြီး ရုရှားအမြင်ကိုလည်း ထည့်စဉ်းစားတယ်။ ထောက်ပံ့ ပို့ဆောင်ရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ အာမခံလုပ်ငန်း အပါအဝင် ရုရှားရဲ့ စိုက်ပျိုးရေး ပို့ကုန်တွေကို အနောက်အုပ်စုပိတ်ဆို့မှု ရုပ်သိမ်းဖို့ လိုတဲ့အကြောင်း တူရကီက အတိအလင်း ပြောခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ရှင်းပြခဲ့သည်။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်းက ပျက်စီးမှု

မဝေးလှသည့် အနာဂတ်တွင် ယူကရိန်း ငြိမ်းချမ်းရေးဆီသို့ မည်သည့် တိုးတက်မှုမဆို မြင်တွေ့နိုင်ခြေ နည်းပါးသည်ဟုလည်း ဆီဇာက ယုံကြည်ထားသည်။

“အကြောင်းရင်းကတော့ ယူကရိန်းသမ္မတ ဇာလန်းစကီးကို ဗြိတိန်နဲ့အမေရိကန် ခေါင်းဆောင်တွေ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုပါပဲ” ဟု ၎င်းက မှတ်ချက်ချသည်။

တူရကီနှင့် ပူးတွဲသတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် ယူကရိန်း သတင်းထောက်တစ်ဦးအား မေးခွန်းတစ်ခု မေးခွင့်ပြုခဲ့သည့် လာဗရော့ ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုလည်း ဆီဇာက ချီးကျူးခဲ့သည်။

“လာဗရော့ကနေ ယူကရိန်းသတင်းထောက်ကို မေးခွန်းတစ်ခု မေးခွင့်ပြုတယ်ဆိုတာ သိပ်ကိုအရေးကြီးပါတယ်။ ဒါဟာ ပညာသားပါပါ ချဉ်းကပ်မှုတစ်ခုပါပဲ” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

လာဗရော့နှင့် မီဘလက်ကာဘူဆိုဂလူတို့သည် တူရကီနိုင်ငံ၊ အန်ကာရာမြို့တော်ရှိ သမ္မတအိမ်တော်တွင် ဇွန်လ ၈ ရက်၌ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

ထို့နောက် သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲ ကျင်းပရာ မိမိတို့နှစ်ဦး၏ တွေ့ဆုံမှုတွင် ယူကရိန်း၊ ဆီးရီးယား၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် လစ်ဗျားအရေးတို့ကို ထည့်သွင်း ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း မီဒီယာများကို အသိပေး ပြောကြားခဲ့သည်။

ထို့အပြင် ဝန်ကြီးနှစ်ဦးတို့သည် ယူကရိန်းဆိပ်ကမ်းများမှ ကောက်ပဲသီးနှံ တင်ပို့နိုင်ရေး ဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း အလေးပေး ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း တာ့စ်သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့သည်။

Source: တာ့စ်သတင်းဌာန

CNI International News

တီဟီရန်၊ ဇွန်လ ၉

၃၅ နိုင်ငံပါဝင်သည့် ကုလသမဂ္ဂ (UN) စောင့်ကြည့်ရေးဘုတ်အဖွဲ့သည် အီရန်အစိုးရကို ဝေဖန်သည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို တခဲနက် အတည်ပြုခဲ့သဖြင့် အီရန်က ၎င်း၏ မြေအောက် ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေးကို ထပ်မံလုပ်ဆောင်လာခဲ့ပြီး UN အစီအမံအရ တပ်ဆင်ထားသော နျူကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေး ကင်မရာနှစ်လုံးကို ပိတ်ပစ်မည်ဟု ဇွန်လ ၈ ရက်တွင် ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းအရ သိရသည်။

အဆိုပါ ဆုံးဖြတ်ချက်အား အမေရိကန်၊ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဗြိတိန်တို့ကို အဆိုပြု တင်သွင်းခဲ့ကြပြီး ရုရှားနှင့်တရုတ်တို့က ကန့်ကွက်ခဲ့ကြသည်။

အီရန်၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မလုံလောက်သဖြင့် မကြေညာရသေးသည့် နေရာ ၃ ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့ရသော ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေး လက်ရာခြေရာများကို စောင့်ကြည့်ရေးဘုတ်အဖွဲ့က စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိကြောင်း ပြောကြားခဲ့ကြပြီး ၎င်းအဖွဲ့နှင့် အဆောတလျင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အီရန်အစိုးရကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ထိုဆုံးဖြတ်ချက်များကို အီရန်အနေဖြင့် တင်းကျပ်စွာ ကိုင်တွယ်ပြီး လက်တုံ့ပြန်မည်ဟု သတိပေးခဲ့ကြောင်း၊ ထိုသို့ သတိပေး ချက်အရ အီရန်နျူကလီးယား သဘောတူညီချက် ပြန်လည် အသက်ဝင်စေမည့် ဆွေးနွေးမှုများ နောက်ထပ် ပျက်ပြားမည့် အလားအလာ များလာခဲ့ကြောင်း ရိုက်တာက ဆက်လက် ဖော်ပြထားသည်။

နိုင်ငံတကာ အဏုမြူ စွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) ရုံးချုပ်တွင် တံခါးပိတ် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခြင်းမပြုမီ နာရီပိုင်းအလိုတွင် အီရန်က ၎င်း၏ လက်တုံ့ပြန်မည့် အနေအထားကို ပြောကြားခဲ့သည်။

အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယား ထုတ်လုပ်မှု ပုံစံပြ(GETTY IMAGES)

“အခုအချိန်အထိ IAEA ဟာ အီရန်ရဲ့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အသိအမှတ်မပြုတာ မရှိတဲ့အပြင် သူ လုပ်ရမယ့် တာဝန်တစ်ရပ်လို့လည်း ယူဆထားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီကနေ့ကစပြီး သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေက အွန်လိုင်း ကနေ စောင့်ကြည့်တဲ့စနစ်သုံး (OLEM) ကင်မရာတွေကို ပိတ်ပစ်ဖို့ အမိန့်ထုတ်လိုက်ပါတယ်” ဟု အချိန်နှင့်တပြေးညီ စောင့် ကြည့် တိုင်းတာနေသည့် ကင်မရာများကို ရည်ညွှန်းလျက် အီရန်အစိုးရပိုင် ရုပ်သံလိုင်းက ထုတ်လွှင့် ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် IAEA သည် ထိုသို့ကင်မရာများ (သို့မဟုတ်) OLEM စနစ်ဖြင့် စုဆောင်းထားသော အချက်အလက်များကို တစ်နှစ် ကြာ သည့်တိုင် ထုတ်ယူ သုံးစွဲခွင့် မရှိပေ။ အီရန်တွင် ကျန်ရှိနေသေးသည့် နျူကလီးယားဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို နောက်ပိုင်းရက်များတွင် ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဟု IAEA က မျှော်လင့်ထားသည်။

ယခု အပြောင်းအလဲကိစ္စ အီရန်ကြေညာခြင်းသည် IAEA အဆိုပြုသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် မချမီ ကနဦး သတိပေးချက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဥရောပသံတမန်တစ်ဦးက ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။

အီရန်သည် နက်တန်ဒေသ (Natanz) ရှိ မြေအောက် နျူကလီးယား သန့်စင်ရေးစက်ရုံတွင် လပေါင်းများစွာ မလုပ်ဆောင်ခဲ့ သည့် စီမံချက်ကို ယခုအခါ အဆင့်မြင့် IR-6 စက်ဒလက်များဖြင့် ပြန်လည် စတင်လည်ပတ်နေပြီဟု IAEA က အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ များထံသို့ နောက်ပိုင်းတွင် အကြောင်းကြားခဲ့သည်။

အီရန်သည် ယခုအခါ ပထမ မျိုးဆက်ဖြစ်သည့် IR-1 စက်ဒလက်များထက် ပို၍ထိရောက်သည့် ယူရေနီယံ သန့်စင်ရေးစက် များ တပ်ဆင်ရန် အစီအစဉ်ရှိကြောင်း IAEA သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ အဆိုပါ IR-1 သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ် သဘောတူညီချက်အရ အီရန်၏ နက်တန်စက်ရုံတွင် သုံးစွဲခွင့်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

Source: Reuters