CNI Interview

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ သြဂုတ် ၂၂

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် တပ်မ‌တော်မှ အာဏာရယူပြီးနောက် ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများနှင့်အတူ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

ထို့နောက် နစကနှင့် NUG ကြား တစ်ဖက်နှင့်တစ်ဖက် တရားဝင်အစိုးရများအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုလာနိုင်ရေး အားပြိုင်လာခဲ့ရာ တိုင်းပြည်၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ကျန်းမာရေး စသော ယန္တရားများလည်း အကျပ်အတည်းဖြင့် ရင်ဆိုင်လာနေရသည်။

အဆိုပါ အခြေအနေများကြောင့် တိုင်းပြည်မှာလည်း ပျက်သုဉ်းရေးသို့ ဦးတည်နေပြီဖြစ်ကြောင်း သုံးသပ်မှုများ လည်း ရှိနေသည်။

ထိုအခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ရခိုင့်ဦး‌ဆောင်ပါတီ (AFP) မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်ကို CNI သတင်း ဌာနက ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားပါသည်။

ဒေါက်တာအေးမောင်နဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီ ခေါင်းဆောင်များ အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့တွေ့ဆုံစဉ်

မေး ။ ။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေကို ဒီပြည်ပအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့တွေ့ဆုံပွဲ ကန့်သတ်လိုက်တဲ့အပေါ်မှာ ဆရာတို့ ဘယ်လိုမျိုး ယူဆမိလဲပေါ့၊ ဘာကြောင့် ကန့်သတ်လိုက်လဲပေါ့။

ဖြေ ။ ။ ဘာကြောင့်ဆိုတာတော့ သူတို့ပဲ UEC ကပဲ ဖြေနိုင်မယ်ထင်တယ်။ ဒါပေမယ့်လို့ ဖြစ်စဥ်လေးကို ကြည့်တဲ့အခါမှာလေ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကလည်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ထားတာကို တွေ့ရတာပေါ့။

နောက်တစ်ချက်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဘက်ကလည်း အခု ၆ လနဲ့ပတ်သက်လို့ ကာ/လုံကို တင်ပြတဲ့ အခါမှာ အာဆီယံဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့ အလေးအနက်ထားပြီး ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတာလေးတွေ ပါတယ်။ နောက် လာမယ့် စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်နေ့ ပတ်ဝန်းကျင်လောက်မှာ အာဆီယံရဲ့ အထူး သံတမန်လည်း ရန်ကုန်ကို လာမယ်ဆိုတာ ကြားတယ်။ အဲ့တာတွေနဲ့ ဆက်စပ်တွေးကြည့်နိုင်တာပါပဲ။

တစ်ခုက နိုင်ငံရေးမှတ်ပုံတင်ခြင်း ဥပဒေဆိုတာ ရှိတာပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီ ဥပဒေမှာတော့ ခုနက သူတို့ကြေညာသလိုပဲ ပြဋ္ဌာန်းထားတာ ရှိပါတယ်။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြခံဥပဒေမှာလည်း ပါပါတယ်။ အဓိကက အဲ့ဒီစာသားရဲ့လိုရင်းက နိုင်ငံ တကာ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နိုင်ငံတကာအစိုးရတွေ နိုင်ငံခြားနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အင်အားစုတွေက နိုင်ငံရေးပါတီများ အပေါ်မှာ လွှမ်းမိုးမှု မရှိစေလိုတဲ့ သဘောပဲဖြစ်ပါတယ်။

အဓိက ငွေရေးကြေးရေးဆက်နွယ်မှုကို အဓိကထားတယ်လို့ပဲ သုံးသပ်ပါတယ်။ သံရေးတမန်ရေး အမြင်ချင်း ဖလှယ်တာတို့၊ တွေ့တာပြုတာတို့၊ knowledge sharing လုပ်တာတို့ ဘာတို့ကတော့ဖြင့် အဲ့ဒီဥပဒေမှာ ဒီလိုပဲ ကန့်သတ်ထားတာ မဟုတ်ဘူးလို့ပဲ ထင်တယ်။ ဒါကျနော်တို့ သုံးသပ်တာပါ။

အဲဒီတော့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဘက်က အခုကာလမှာ ဒါမျိုးတင်းကြပ်ဖို့ လိုအပ်လား မလိုအပ်လားဆိုတာက ပထမတစ်ချက် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နဲ့ပဲ ပတ်သက်ပါတယ်။ ကျနော်တို့အမြင်နဲ့ ဆက်ပြီးတော့ ပြောရရင်တော့ဖြင့် အခုကာလက ခင်ဗျားတို့လည်း သိပါတယ်၊ လက်နက်ကိုင်တွေဘက်က တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် စစ်ရေး အရှိန် သိပ်များတာကိုးဗျ။

တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် ခေါင်းဆောင်များနဲ့ အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ် တွေ့ဆုံစဉ်

အဲ့ဒီတော့ လက်နက်ကိုင်တဲ့ အင်အားစု အချင်းချင်းပဲ ပြေလည်မှုရအောင် ညှိနှိုင်းယူကြတာရှိတယ်။ ဥပမာ ထိပ်သီး ချင်း တွေ့မယ်ဆိုရင်တောင်မှ နိုင်ငံရေးပါတီများဆိုတာကို နောက်ကိုပဲ ပို့တာကိုး။ ထိပ်သီးနိုင်ငံရေး အဖွဲ့ အစည်း များနဲ့တွေ့ပြီးမှ နိုင်ငံရေးအရ စစ်ရေးအရ ပြေလည်မှုကို ယူကြတာကိုး။ အဲဒီတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာက စစ်ရေးအရက ရှေ့ကိုရောက်တယ်ဗျ။ လက်နက်ကိုင် အင်အားစုတွေရဲ့ ခုနလိုလေ နိုင်ငံရေးအရ မပြေလည်တာ ကို လက်နက်ကိုင်နည်းနဲ့ ဖြေရှင်းတဲ့ကဏ္ဍက များတာကိုး။ အဲ့ဒီတော့ နိုင်ငံရေးကဏ္ဍက နောက်ကိုရောက်ရောက်သွားတာပေါ့။

အဲ့ဒီတော့ အားလုံးကလည်း ပြောပါတယ်၊ နိုင်ငံရေးကဏ္ဍ ပြန်ပြီးတော့ မြှင့်ဖို့လိုတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့ လိုတယ်ဆိုတာမျိုးလေ၊ အားလုံးက ဒီလိုမျိုးပဲ သုံးသပ်တဲ့ အခါကျတော့ မြန်မာနိုင်ငံရေး ပြသနာကို စဥ်းစားခိုင်းပါ။ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်မှာ နိုင်ငံတကာရဲ့ အမြင်ဆိုတာကိုလည်း ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ ကြည့်ဖို့ လိုအပ်တယ်။

ကိုယ့် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းချင်းများရဲ့ အမြင်အပြင် ပြည်သူလူထုရဲ့ အမြင်ကလည်းလိုတယ်။ အဲ့ဒီတော့ ပြည်သူလူထုရဲ့ အမြင်ခံယူချက်နဲ့ စပ်လျဥ်းတာ အများအားဖြင့်ကတော့ နိုင်ငံရေးပါတီများ ဘက်က ပိုလာတာ ကိုး လူထုကြားထဲမှာနေတယ်။ နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုရဲ့ ရပ်တည်ချက် ရည်ရွယ်ချက်ဆိုတာ တိုင်းရင်းသားဒေသ နဲ့ ပတ်သက်ရင် ပတ်သက်မယ်၊ အယူဝါဒနဲ့ ပတ်သက်ရင် ပတ်သက်မယ်၊ အမျိုးမျိုးကွဲနိုင်တာပေါ့ဗျာ။

ဆိုတော့ လူထုရဲ့အသံတို့ လူထုရဲ့ဆန္ဒတို့က နိုင်ငံရေးပါတီများဘက်က ပိုလေ့လာနိုင်တာပေါ့။ အဲ့ဒီအတွက်ကြောင့် မို့လို့ နိုင်ငံရေးပါတီများကဏ္ဍကို ကန့်သတ်ခြင်းဟာ အခုလိုကာလမျိုးမှာ အထူးတဖြင့် သတိပြုဖို့ လိုအပ်တာ။ အဲ့ဒီတော့ ဖြစ်စေချင်တာက အဲ့တာမျိုးဥပဒေတွေမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားရင်တောင်မှပေါ့ဗျာ။

အခုလိုနိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ သံတမန်ရေး အကျပ်အတည်း ကာလကို ရင်ဆိုင်နေရရင်တောင်မှ နိုင်ငံရေးပါတီများရဲ့ ကဏ္ဍကတော့ ဖွင့်ပေးဖို့လိုတယ်။ အဲ့ဒီတော့ မတွေ့ခင် သတင်းပို့ရမယ်ဆိုတာထက် ဖြစ်နိုင်ရင်ပေါ့ဗျာ တွေ့ တာပြုတာ လောက်ကိုတော့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် တွေ့ခွင့်ပေးသင့်တယ်။ နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေါ့ဗျာ၊ ငွေကြေး အကူအညီတို့ဘာတို့ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်ပါအတိုင်း ဆောင်ရွက်ကောင်းဆောင်ရွက် ဖို့ လိုအပ်သလို တွေ့တာပြုတာတွေကိုဖြင့် ဖွင့်ပေးဖို့လိုတယ်။

တစ်ခုရှိတာက နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ သံတမန်ရေးဆိုရင် တွေ့ပြီးတဲ့နောက်မှာ တွေ့တဲ့နိုင်ငံရေးပါတီတိုင်း တွေ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ် တွေ့တဲ့အကြောင်းအရာ တွေ့တဲ့ဖြစ်စဥ် ထူးခြားဖြစ်စဥ် တစ်ခုအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကို တင်ပြပါဆိုတဲ့ ညွှန်ကြားချက်မျိုးပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီလိုမျိုးပဲ ဒီကာလမှာ UEC ဘက်က ချဥ်းကပ်သင့်ပါတယ်။

တွေ့ပြီးတဲ့နောက်မှ တင်ပြပါဆိုတာမျိုးလေ နိုင်ငံရေးပါတီ များနဲ့ ပြည်ပအစိုးရ၊ ပြည်ပအစိုးရအဖွဲ့အစည်း၊ ပြည်ပ ပါတီ စသဖြင့်ပေါ့ဗျာ။ ငွေရေးကြေးရေး ဆက်နွယ်မှုကတော့ဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းဥပဒေပါအတိုင်း ကင်းရှင်းစွာနေဖို့ ညွှန်ကြားတယ်ပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီလိုဆိုရင် ပိုပြီး အဆင်ပြေမလားလို့ဗျာ။ အဲ့သလောက်ပါ။

ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် တွေ့ဆုံစဉ်

မေး ။ ။ ဟုတ် ဆရာ။ အခု သူတို့တင်းကြပ်တဲ့ ညွှန်ကြားချက်တွေက သူတို့ပြောနေတဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်မနေဘူးလား။

ဖြေ ။ ။ ဆန့်ကျင်ဘက်ကတော့ ဖြစ်တာပေါ့ဗျာ။ သူတို့ပြောတဲ့ ငွေရေးကြေးရေးကတော့ဖြင့် ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်း ချက်ပါအတိုင်း တားမြစ်ဖို့ လိုကောင်းလိုနေမယ်။ အစိုးအရတစ်ရပ် အနေနဲ့ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းနဲ့ ဆက် သွယ်တဲ့ အခါမှာ အဲ့တာကတစ်မျိုး ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ နိုင်ငံတကာ ပြည်ပဆက်သွယ်မှု မရှိဖို့အတွက်က လိုအပ်ကောင်း လိုအပ်မယ်။ အစိုးရအာဏာရပြီးသွားရင်တော့ နိုင်ငံတော်နဲ့ ပတ်သက်သွားတာကိုး။ နိုင်ငံရေး ပါတီတစ်ခုကို ပြည်ပအဖွဲ့အစည်း ပြည်ပအစိုးရတစ်ခုက လက်သပ်မွေးပြီးမှ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို ဝင်ရှုပ်တာကို အုပ်ချုပ်ကြတာနဲ့ပတ်သက်လို့ ခုန ကလို ကြိုးကိုင်ခြယ်လှယ်တာတို့ မဖြစ်ဖို့အတွက်လည်း အဲ့လိုဥပဒေတွေကို ပြဋ္ဌာန်းထားတာမျိုးဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်တာပေါ့ဗျာ။

ဒါပေမယ့် အခုက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရမယ့် ကာလပေါ့ဗျာ။ စစ်ရေးက အဓိကဖြစ်နေတဲ့ ကာလမှာ နိုင်ငံရေး ကဏ္ဍကို ဖွင့်ဖို့လိုအပ်ရင် နိုင်ငံရေးကဏ္ဍဆိုတာ ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ လူထုဆီက အသံလည်းပဲ နားစွင့်ရသလို စစ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း နားစွင့်ရပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ သံတမန်ဆက်သွယ်မှု ဥစ္စာကိုလည်း နားစွင့်မှု အလေ့ အကျင့်လေး လုပ်ရတာပေါ့။ လောလောဆယ် နိုင်ငံရေးပါတီများကို နောက်အစိုးရလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်မယ့် ပါတီများလို့ပဲ အလေးအနက် အသိအမှတ်ပြုသိပါတယ်။
အဲ့ဒီတော့ ဥပဒေက နိုင်ငံရေးပါတီများကလည်း အလေ့အကျင့် လိုတယ်လေ။ သံတမန်နဲ့ တွေ့တာပြုတာ မိမိရဲ့ နိုင်ငံရေးအမြင် သူ့ရဲ့နိုင်ငံရေးအမြင် မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်မှာ သူတို့ရဲ့စေတနာ သူတို့ရဲ့ ခုနကလို ဘာခေါ်မလဲဗျ စေတနာရှိရင် ဝေဒနာလည်းပေးနိုင်တယ် စသဖြင့်ပေါ့ဗျာ။ ကောင်းခြင်းဆိုးခြင်းကို နိုင်ငံရေးပါတီများဘက်ကနေ လေ့လာဖို့ လိုအပ်တာပေါ့။ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်တွေပေါ့။

- အဲ့တာကြောင့်မို့လို ပါတီစုံဒီမိုကရေစီကိုသွားမယ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီကို သွားမယ် န်ုင်ငံရေးပါတီများ အနေနဲ့ ပြည်ပ အဖွဲ့အစည်းများ ပြည်ပသံတမန်များနဲ့ တွေ့ဆုံခြင်း ဆွေးနွေးခြင်း ဖလှယ်ခြင်းကို မကန့်သတ်အပ်ဘူးဗျ မကန့်သတ်သင့်ဘူး။ ခုနက ပြောသလိုပေါ့ ငွေရေးကြေးရေးနဲ့ ကြိုးကိုင်မှုတို့ လက်သတ်မွေးမှုတို့ မရှိအောင်လို့ သေချာပြဋ္ဌာန်းထားတယ်။ လောလောဆယ်တော့ ဟုတ်ပါတယ်။
-
- မေး။ ။ ဟုတ်ဗျ။ နောက်တစ်ခုက အခု နစက ကျင်းပမယ့် လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ ဒီတိုင်းပြည်အတွက် နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်ဖြစ်လားပေါ့၊ တချို့ကတော့ နစကအတွက်ပဲ နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်ဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်အတွက် ကတော့ အကျိုးမရှိဘူးဆိုပြီး သုံးသပ်မှုတွေလည်း ရှိနေတယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ဘယ်လိုမျိုး သုံးသပ်မိပါလဲ။

- ဖြေ ။ ။ ထွက်ပေါက်ဆိုတာ နှစ်ဖက်အတွက် အကျိုးရှိအောင် ကျနော်တို့ ဆောင်ရွက်ပေးကြရမှာပေါ့။ နစကအတွက်လည်းပဲ ထွက်ပေါက်ကောင်း ဖြစ်ပါစေ။ ပြည်သူလူထု တစ်ရပ်လုံးအတွက်လည်း ထွက်ပေါက် ကောင်းဖြစ်ပါစေ။ ပြည်သူလူထုဆိုတဲ့ နောက်မှာ ပြည်သူလူထုကို ကိုယ်စားပြုပြီးတော့ နိုင်ငံရေး စည်းရုံးရေး စသဖြင့် လုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများ ကဏ္ဍလည်း ပါတာပေါ့။

ဒီမိုကရေစီအရေး တောင်းဆိုကြသူများ (ဖရွန်တီးယားမြန်မာ)

- နှစ်ဖက် အကျိုးပြုမယ့် ထွက်ပေါက်ကောင်းဖြစ်အောင်လို့ဖြင့် ကျနော်တို့ ကြိုးစားတည်ဆောက်ပေးရမှာ ပေါ့ဗျာ။ ဒါက လိုအပ်ချက်ကို ပြောတာပါ။ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲ ဆိုတာကို တွေးရင် ကျနော်တို့က ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်တွေးတယ်ဗျ။ အဲ့ဒါကြောင့် အချက်အလက်တွေ နည်းနည်းလေး အခြေပြုပြီးမှ တွေးကြ တာပေါ့။

- အဲ့တော့ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲသည် SAC အတွက် ထွက်ပေါက် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ ပေးထား ချက် ထွက်ပေါက်ဆိုရင် ကျနော်တို့ လူထုတစ်ရပ်လုံး လက်ရှိ ပဋိပက္ခအားလုံး စစ်ရေး နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခ အားလုံး မြန်မာနိုင်ငံတော် တစ်ခုလုံးရဲ့ ထွက်ပေါက်အဖြစ် ပြောင်းလို့ မရဘူးလားဆိုတာကို စဉ်းစားပြီးမှ ကျနော်တို့ ထွက်ပေါက်ကောင်းဖြစ်အောင် ဖန်တီးပေးကြဖို့လိုတာပေါ့။

- အဲ့တော့ ခဏခဏတော့ သူများတွေနဲ့ မေးရင်လည်း ပြောပါတယ်။ ကျနော်တို့ အခုလွတ်လပ်ရေးရတာ ၇၅ နှစ် လာမယ့်ကာလမှာ ပြည့်တော့မယ်လို့ ပြောကြတာကိုး။ ၇၅ နှစ်ဆိုတဲ့ အသက်ဟာ လူ့အသက်နဲ့ တွက်ရင် နောက်ဆုံး အရွယ်ပေါ့ဗျာ။ အလွန်တရာ အိုမင်းတဲ့ အရွယ်ဖြစ်သွားပြီလေ။ ဒီကာလအထိ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာကို လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲ အလွန်ကာလမှာ ဖြေရှင်းနိုင်အောင် ကျနော်တို့ အားစိုက်ကြမှာလားဆိုတာ တစ်ခု သို့မဟုတ် ဒီပြဿနာကိုပဲ ထပ်ပြီးတော့ နှစ်ပေါင်းဆယ်ချီပြီးတော့ ရာစု သို့မဟုတ် ဆယ်စုချီပြီးမှ ထပ်ပြီးတော့ သံသရာလည်ပတ်အောင် ဆက်ပြီးပေးကြမှာလား ဒါလေးက အခု ကာလလေးက ဒီထွက်ပေါက်လေးက ကျနော်တို့ အားလုံးအတွက် ထွက်ပေါက်ဖြစ်အောင် ဖန်တီးနိုင်မှာလား ဆိုတာ ကျနော်တို့ တွေးကြဖို့လိုတာပေါ့။

- အဲ့တာကြောင့် ကျနော်တို့ အများကိုလည်း ပြောပါတယ်။ သူများတွေနဲ့တွေ့ရင်လည်း ပြောတယ်။ သတင်းဌာန တွေ မေးရင်လည်းဖြေတယ်။ ကျနော်တို့ အခုလာမယ့် ထွက်ပေါက်ကို ကိုယ့်အတွက်ရော သူ့အတွက် ရော အကျိုးရှိအောင် ကျနော်တို့ ဖန်တီးပေးဖို့ ကြိုးစားတည်ဆောက်ပေးဖို့ လိုတယ်လို့ တွေးကြတာပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒီမှာ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုတာ ပေးထားချက်တစ်ခု ရှိတာပေါ့။ အဲ့တာကြောင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက် ပွဲ အကျပ်အတည်းအလွန်မှာ အခု SAC ဆိုတဲ့ ၂ နှစ်တာကာလ တာဝန်ယူ အုပ်ချုပ်ရတဲ့အပိုင်း ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေရဲ့ ပေးထားချက်အရ ဖြစ်လာတာပေါ့။

- အဲ့တော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လက်ရှိ နိုင်ငံရေး စစ်ရေးပြဿနာ အားလုံးကိုတွေးရင် ကျနော်တို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာဆိုတာကို အားလုံးနီးပါးလောက်က လက်ခံကြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံ ဆက်လက် တည်ရှိအောင်ကြိုးစားမှာလား ပြိုကွဲအောင် တမင်တကာ လိုက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ကိုယ်တိုင် က တွန်းအား ပေးကြမှာလား။ အဲ့ ၂ ခုကိုတွေးရင် အားလုံ နီးပါးလောက်က ပြိုကျ ပျက်စီးသွားတာကို လက်မခံဘူး မမြင်ချင် ဘူးဆိုတဲ့ဘက်က များမှာပါ။

- အဲ့တော့ ဘယ်လို တည်ဆောက်ပေးကြမှာလဲ လာမယ့် အခင်းအကျင်း တစ်နည်းအားဖြင့် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ အလွန်မှာဆိုတာကို စဉ်းစားကြည့်ရင် ပထမတစ်ချက် က လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများရဲ့ စနစ်သည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာကြောင့် အမျိုးသား တန်းတူရေး မရှိလို့ ဖြစ်လာတယ်ဆိုတာကို ပထမဒီဟာက ပွင့်ပွင်းလင်းလင်း ပြောရင် နာတာရှည် မြန်မာ နိုင်ငံရဲ့ ပြဿနာကြီး ဘယ်လိုဖြေရှင်းမှာလဲ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အရပဲ ဖြေရှင်းရမယ်ဆိုတာ တစ်ခုပေါ်လာတာပေါ့။

- အဲ့တော့ ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်ခွဲ ကာလလောက်က ပေါ်လာခဲ့တဲ့ NUG၊ CRPH တို့၊ PDF တို့ကို ပြန်ကြည့်ရင်လည်း လတ်တလော နိုင်ငံတော်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ အာဏာဆိုင်ရာ ပြဿနာပေါ့ဗျာ။ တို့ယူထားတဲ့ အာဏာကို သူယူသွားလို့ တို့ဆက်ယူရမယ့် အာဏာကို သူအတင်းယူသွားလို့ ဆိုတာနဲ့ အာဏာလွန်ဆွဲမှုတွေ ဖြစ်တာပေါ့။ ဟိုဘက် က identity လွန်ဆွဲပွဲပေါ့ဗျာ။

- အဲ့နှစ်ခုကြားမှာ လက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့အခါကျတော့ ဒီကာလကို ဘယ်လို ခုနပြောသလို ထွက်ပေါက် ကောင်း ကောင်း ဖြစ်အောင် ဖန်တီးကြမလဲဆိုတာမှာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာအရ ဖြေရှင်းပေးဖို့ လိုမယ်။ လက်တလောဖြစ်နေတဲ့ အာဏာဆိုင်ရာ ပြဿနာအရ ဖန်တီးပေးဖို့လိုမယ်။ အဲ့တော့ ၂၀၀၈ ပေးထားချက် အရ ၂ နှစ်တာကာလကို SAC က ဖြတ်သန်းရတဲ့ အတွက်ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲသည် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ မဖြစ်ဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ရမယ်။ SAC မှာ တာဝန်ရှိတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲသည် ၂၀၀၈ ရဲ့ ထွက်ပေါက်၊ SAC ရဲ့ထွက်ပေါက်၊ အာဏာဆိုင်ရာ ပြဿနာရဲ့ ထွက်ပေါက် ဖြစ်နိုင် မဖြစ်နိုင်ပေါ့ဗျာ။ အာဏာဆိုင်ရာ ပြဿနာရဲ့ ထွက်ပေါက် ဟုတ်နိုင် မဟုတ်နိုင်ပေါ့ဗျာ။ ဒါကတော့ အာဏာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေဘက်က တွေးကြမှာပေါ့။
-
- ဒါကြောင့်လည်း 2020 election ကိုပဲ အသိအမှတ်ပြုတယ်၊ လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို အသိအမှတ် မပြုဘူးဆို တာကို နိုင်ငံကြီးများတွေက ဥပမာ US တို့လို နိုင်ငံကြီးတွေက ပြောလာတာပေါ့ဗျာ။ တချို့ အနောက်နိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နိုင်ငံတော်တော်များများကလည်း အဲ့တာကို ပြောတာပေါ့။ ဆိုတော့ ရွေးကောက်ပွဲသည် တချို့အတွက် ထွက်ပေါက်မဟုတ်ဘူး ရွေးကောက်ပွဲကို ပိတ်ပင်မှ ဖြစ်မယ်ဆိုတဲ့ အင်အားပြိုင်ပုံတွေ ရှိလာ တာပေါ့။ ဒါ လက်ရှိ အနေအထားကို ပြောတာပါ။
- အဲ့တော့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာပြဿနာ၊ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပြန်ပြီးတော့ ရေးတာဖြစ်ဖြစ် အသစ်လုပ်တာ ဖြစ်ဖြစ်ပေါ့။ လက်ရှိ ၇၅ နှစ်ကြာလာတဲ့ နာတာရှည် နိုင်ငံရေးပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်မယ်။ ဆိုတာက အရင် ကတည်းက ဖြစ်နေတဲ့ပြဿနာ အခုအာဏာဆိုင်ရာပြဿနာက ရွေးကောက်ပွဲ မဖြစ်ဖို့လိုတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကို မလုပ်ဖြစ်အောင် အရင်ရွေးကောက်ပွဲကို အသိအမှတ်ပြုဖို့ လိုတယ်ဆိုတဲ့ အင်အား အာဏာအရပြိုင်နေတဲ့ အင်အားစုလည်း ဖြစ်နေတာပေါ့။
-
- ဆိုတော့ အဲ့ နှစ်ခုကို ခင်ဗျားတို့ လိမ့်ပတ်လည်အောင် တွေးကြည့်ရင် ကျနော် ခုနကပြောတဲ့ ဒီထွက်ပေါက်ကို သူ့ဖက်ကိုယ့်ဖက် အကောင်းဘက်က ထွက်ပေါက်ဖြစ်အောင် ဖန်တီးဖို့ လိုတယ်ဆိုတဲ့ အခါမှာ ဘယ်လိုပဲ ဖြစ်ဖြစ် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအရ SAC သည် ဒီထွက်ပေါက်က ထွက်မှာပဲ။ ဒီထွက်ပေါက်ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲ ကို ဖန်တီးပေးမှာပဲ။ အဲ့တော့ ရွေးကောက်ပွဲ မဖြစ်ခင်ရယ်၊ ဖြစ်လာမယ့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အဟလို့ ခေါ်တာပေါ့။ အတင်းအကြပ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်း ဖြစ်တာပေါ့။
-
- အဲ့တော့ ခုံရုံးက ပြန်မေးရမယ်။ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်တယ် ရွေးကောက်ပွဲမဖြစ်ရင် SAC တစ်နည်းအားဖြင့် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ကို ဆက်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အာဏာအပ်ရမှာလား မအပ်ရတော့ဘူး လားဆိုတာကို ရွေးကောက်ပွဲအလွန်ကာလ ရွေးကောက်ပွဲ မဖြစ်ခင်ရယ် ဖြစ်လာမယ့် အခင်းအကျင်းပေါ့ဗျာ။ ခုနကလို ထွက်ပေါက်ကို မပေးလိုတဲ့ အင်အားစုများကြောင့် ထွက်ပေါက်ပိတ်အောင် ဖန်တီးရင် SAC သည် ဘာနဲ့ထွက်မှာလဲ။
-
- အခြေခံဥပဒေအရ နောက်ထပ် သက်တမ်းတိုးမှာလား တစ်နှစ်သွားမှာလား နှစ်နှစ်သွားမှာလား ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို မဖျက်သိမ်းဘဲနဲ့ ဘယ်လောက်ထိ သွားနိုင်လဲဆိုတာကို အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ခုံရုံးက ပဲ ရွေးကောက်ပွဲ မဖြစ်ခင်ရယ်၊ ဖြစ်လာမယ့် အခင်းအကျင်းပေါ့ဗျာ။ ဒါကတစ်ခု သွားမယ်။ အဲ့တော့ ကျနော် ခုနကပြောတဲ့ ဥစ္စာကို ခင်ဗျားကို လိမ့်ပတ်လည်အောင် ဟိုဘက်ဒီဘက် ရောက်အောင် ပြန်ပြောရတာက အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာလို့ ကျနော်တို့က သုံးသပ်ရင် ခုနက ပြောတဲ့ နာတာရှည်နိုင်ငံရေးပြဿနာလို့ သုံးသပ်ရင် အဲ့တာကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် အခုရွေးကောက်ပွဲသည် ထွက်ပေါက်တစ်ခု ဖြစ်သလို အဲ့ဒီ ရွေးကောက်ပွဲကြောင့် ဖြစ်လာမယ့် လွှတ်တော် ရွေးကောက်ပွဲကြောင့် ဖြစ်လာမယ့် အစိုးရ အဲ့ဒီဟာ နှစ်ခု အတွက် အခုကတည်းက SAC သည် ရွေးကောက်ပွဲဟာ သမာသမတ်ကျတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အားလုံးဝင်ပြိုင် နိုင်တယ် ဝင်ပြိုင်ဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ အခင်းအကျင်းဖြစ်အောင် အခုကာလကစပြီး ဖန်တီးပေးရမှာပေါ့။
-
- SAC သည် ပျော့ပျောင်းတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် ပျော့ပျောင်းတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုနဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများကဏ္ဍကို ညှိဖို့လိုတာပေါ့။ စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ တော်လှန်းရေး အဖွဲ့အစည်းတွေအားလုံးနဲ့ ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းပြီးမှ လာမယ့် ကာလ ပြည်ထောင်စုကို ဘယ်လိုတည်ဆောက်မှာလဲ ရွေးကောက်ပွဲ အလွန်ကာလမှာ ဘာလုပ်မှာလဲဆိုတဲ့ political package တစ်ခုပေါ့ဗျာ။ အဲ့တာကို ဥပဒေက ရအောင်ယူထားနိုင်ဖို့ လိုအပ် တာပေါ့။
-
- အဲ့တာကို ယူထားပြီးမှ အခုကာလ လာမယ့်လွှတ်တော် လာမယ့်ကာလ အစိုးရပေါ့ဗျာ။ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်မှာ ဖြစ်လာတဲ့ အခင်းအကျင်းအတွက် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ခုလုံးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့လူထု နိုင်ငံရေးပါတီ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း အားလုံးကို လာမယ့် အခင်းအကျင်း ကာလမှာ ဘာဘာဘာဆိုတာကို ကြိုပြီးချပြနိုင်ရင် တစ်နည်း အားဖြင့် နိုင်ငံရေးညှိနှိုင်းမှုတစ်ခုကို ဥပဒေက ညှိနှိုင်းပြီးမှ အဖြေရပြီဆိုတာကို ချပြနိုင်ခဲ့ရင် လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲသည် အားလုံးကလည်း လက်ခံနိုင်တဲ့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများဘက်ကလည်း လိုလိုလားလား ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများ ဘက်ကလည်း လိုလားတဲ့ ထွက်ပေါက်တစ်ခု ဖြစ်သွားတာပေါ့။
-
- အဲ့လိုဖြစ်အောင် ကျနော်တို့ အခုကတည်းက ကြိုးစားဖို့လိုတယ်။ SAC ဘက်က ကြိုးစားဖို့လိုတယ်။ အဲ့တာ ခုနက political package ပေါ့၊ နိုင်ငံရေး ပဋိညာဉ်တစ်ခုကို ဒီရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်မှာ ဘာတည်ဆောက်မယ် အဲ့တာ အရေးကြီးတယ်။ အဲ့တာဖြစ်ဖို့ SAC ဘက်ကလည်း သဘောထား ပျော့ပျောင်းဖို့လိုတယ်။ ကြိုပြီးတွေး ဖို့ ကြိုပြီးမြင်ဖို့ လိုတယ်။
-
- ကျနော်တို့ တွေးတာကတော့ဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲ အလွန်ကာလမှာ မြန်မာနိုင်ငံ လက်ရှိ ၇၅ နှစ်တာ ကြုံခဲ့ရတဲ့ အခင်းအကျင်း အားလုံးကို သုံးသပ်ပြီးမှ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အကျပ်အတည်းကို သဘောပေါက်ပြီး မှ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများဘက်က လိုလားနေတဲ့ အမျိုးသားတန်းတူရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ကို သဘောပေါက် နားလည်ပြီးမှ ပြေလည်အောင် ဖြေရှင်းနိုင်မှုသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ် တစ်ခုလို့ ပဲ နားလည်တယ်။
-
- အဲ့လို ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို လာမယ့်လွှတ်တော် လာမယ့်အစိုးရ ၅ နှစ်တာ သက်တမ်း ရွေးကောက်ပွဲအလွန် ဖြစ်လာမယ့်အစိုးရ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်မှာ ဖြစ်လာမယ့်လွှတ်တော် ရေးဆွဲနိုင်အောင် အခုကတည်းက သဘောထား ထပ်တူကျတဲ့ political package ကို SAC က EAO နဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီများနဲ့ တစ်ချက်ချင်း တစ်ချက်ချင်း သဘောတူညီချက်တွေကို ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် ထုတ်ပြန်ပေးဖို့ လိုတယ်။
-
- အဲ့ဒီမှာ ဖွဲ့စည်းပုံလက်ရှိ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရဲ့ rigid ဖြစ်တာ အဲ့တာတွေကို သုံးသပ်ပြီးမှ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအသစ်တစ်ခုကို အားလုံးလက်ခံတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံစံဖြစ်အောင် ကာလတိုမှာ လာမယ့်လွှတ်တော်က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဋ္ဌာန်းတဲ့ ဥပဒေကိုပြဋ္ဌာန်းပြီးမှ ရေးဆွဲခိုင်းတာနဲ့ အတည်ပြုတာပေါ့ဗျာ။ နိုင်ငံ ရေးထဲက တပ်မတော် နောက်ဆုတ်တာပေါ့ဗျာ။

ဒီမိုကရေစီအရေး တောင်းဆိုကြသူများ (ဖရွန်တီးယားမြန်မာ)

- လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခ ချုပ်ငြိမ်းဖို့အတွက် EAO များ အားလုံးသည်လည်းပဲ လက်နက်ကို စွန့်တာပေါ့ဗျာ။ အဲ့တော့ ကျနော်တို့ ပြည်ထောင်စု မြန်မာနိုင်ငံတော်ကို ဘယ်လို တည်ဆောက်မယ်ဆိုတဲ့ package တစ်ခုပေါ့။ အဲ့ဒါကို ဒီကာလကစပြီးတော့ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်မှာ ညှိနှိုင်းတိုင်ပင်နိုင်တဲ့ အချက်အလက်အားလုံးကို ပြည်သူလူထုသိအောင် ကမ္ဘာကသိအောင် SAC နဲ့ သဘောတူညီမှုတစ်ခု လုပ်နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ ရွေးကောက်ပွဲ သည် SAC အတွက် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ ထွက်ပေါက်ဖြစ်သလို ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ သည်လည်းပဲ ပြည်ထောင်စုတစ်ခုလုံးအတွက် foundation တစ်ခုဖြစ်သွားတာပေါ့။
-
- ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်အရ လာမယ့် နိုင်ငံအသစ် ပြည်ထောင်စုအသစ်ကို ဘယ်လိုသွားမယ် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်လိုသွားမယ်ဆိုတဲ့ ထွက်ပေါက်တစ်ခုဖြစ်အောင် ကျနော်တို့ အားလုံးက ကြိုးစားတည်ဆောက်နိုင်မယ်ဆိုရင် လက်နက်ကိုင်နွံထဲကနေ တပ်မတော်ကလည်း နောက်ဆုတ်သွားနိုင်တယ်။ န်ုင်ငံရေးထဲမှာ ပါလာတဲ့ နွံထဲမှာပါလာတဲ့ တပ်မတော်ရဲ့ နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုက လည်း နောက်ကို ရောက်သွားနိုင်တယ်။
-
- လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေးကို စစ်ရေးနဲ့ တည်ဆောက်ကြတဲ့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်း များ အားလုံးရဲ့ အမျိုးသားတန်းတူရေး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး ပြဋ္ဌာန်းနိုင်ခွင့်ကလည်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အသစ် တစ်ခုကို ရေးဆွဲ ပြဋ္ဌာန်းပြီးမှ သူတို့လည်း လက်နက်စွန့် သွားနိုင်တယ်။ အဲ့လို အခင်းအကျင်းဖြစ်အောင် အခုကတည်းက တည်ဆောက်နိုင်ရင် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲအလွန်သည် သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် ထွက် ပေါက် ကောင်းတစ်ခု ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။
-
- SAC အတွက် ထွက်ပေါက်ဖြစ်သလို ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေရဲ့ ထွက်ပေါက်လည်း ဖြစ်သွားနိုင်တာ ပေါ့။ နောက် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများ၊ ပြည်ထောင်စုတစ်ခုလုံးရဲ့ ထွက်ပေါက်လည်း ဖြစ်သွားနိုင်တာပေ့ါ။
-
- အဲ့တော့ ကျနော်တို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အနေနဲ့လည်း လာမယ့်ကာလမှာ ပြည်ထောင်စု တစ်ခုလုံးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပဋိပက္ခအားလုံးကို ချုပ်ငြိမ်းနိုင်မယ့် တစ်ခုတည်းသော ဥစ္စာသည် အားလုံး လက်ခံ တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အသစ်တစ်ခုလို့ ယုံကြည်ပြီးတော့မှ ရေးဆွဲခဲ့မယ်ဆိုရင် စတုတ္ထမြောက် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပေါ့ဗျာ။
-
- ဒါကြီးက ၇၅ နှစ်တာ ပြည်တွင်းစစ်မီး အဟုန်ကို ချုပ်ငြိမ်းနိုင်မယ် လွတ်လပ်ရေး အရသာကို အားလုံးခံစား နိုင်အောင် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်အရသာကို ခံစားနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မယ်ဆိုရင် ထွက်ပေါက် ကောင်း တစ်ခုအားလုံးအတွက် ဖြစ်သွားတာပေါ့။ ဒါသုံးသပ်တာပါ။