CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၉

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အဝေးပြေး ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းများသည် ပွင့်လင်းရာသီ ရောက်ရှိချိန်ဆိုလျှင် ကုန်စည် ပေါများပြီး လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှု ကောင်းမွန်လေ့ ရှိသော်လည်း လက်ရှိတွင် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုများ နည်းပါးနေပြီး ကောင်းမွန်မှု မရှိသေးကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ အဝေးပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များထံမှ သိရသည်။

ပြီးခဲ့သည့် မိုးရာသီတွင် အဝေးပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းများသည် လမ်းပိုင်း အခက်အခဲ၊ ကုန်စည် ရှားပါးမှုနှင့် ကုန်ကျစရိတ် မြင့်တက်မှုများကြောင့် ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရပ်နားခဲ့ရကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ကုန်ကျစရိတ် ကြီးမြင့်နေမှုကြောင့် ရာနှုန်းပြည့် လည်ပတ်မှု မရှိသေးဘဲ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ လည်ပတ်လျက် ရှိနေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ အဝေးပြေးကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ပွင့်လင်းရာသီ ရောက်တာက ရောက်တာပဲ။ အခုဟာက မြဝတီဘက်ကလည်း ပြောင်းတွေ မသွားရဘူး လေ။ ပွင့်လင်းရာသီကို ကားကောင်းလိမ့်မယ်လို့ ထင်နေတာပေါ့ ကားအသွားအလာတွေ၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး တွေ။ အခုက လောလောဆယ်တော့ မကောင်းသေးဘူး အဲလိုဖြစ်နေတာ။ အကုန်လုံးက ဘယ်လိုခေါ်မလဲဆိုတော့ ရပ်တဲ့ကားက ရပ်နေတာ။ ပြေးတော့လည်းပဲ မကျန်ဘူး စရိတ်စကနဲ့ စရိတ်စကက ကြီးတော့လေ။ ရပ်ထားတဲ့ ကားက ရပ်ကြတုန်းပဲ။ တချို့ဆို ကား ၅ စီးရှိရင် ၂ စီးလောက်ပဲ သွားနေတာပေါ့။ ၃ စီး ရှိတယ်ဆိုလည်း ၁ စီး၊ ၂ စီး အဲလိုတွေပဲ သွားနေတာပေါ့။ အခုက ကားတစ်စီးကို တစ်လကို ၄ ခေါက်ရမယ်ဆိုရင် ၄ ခေါက် မရဘူး။ ၂ ခေါက် လောက်ပဲ ရနေတာ အဲလိုမျိုး။ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်၊ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် အဲလောက်ပဲ လည်ပတ်နေတာပေါ့။ အဲလောက်ပါပဲ သိပ်တအားကြီး မဖြစ်သေးဘူး။ တချို့ဆိုရင် ခုနကပြောသလို ၅ စီးရှိရင် ၂ စီးလောက်သွား။ ၁၀ စီး ရှိရင် ၅ စီးလောက်ထွက် အဲလိုလေးတွေပေါ့။ အလှည့်ကျနဲ့ ထွက်တာပေါ့။ မကိုက်ဘူးလေ ကုန်ကလည်း ရှားတယ် လေ” ဟု ပြောသည်။

ပြင်ဦးလွင်ကနေ မိုးကုတ်-လားရှိုးသွားနိုင်သော လမ်းပြ ဆိုင်းဘုတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

အဝေးပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းတွင် ပြည်ပနှင့်ဆက်စပ် လုပ်ကိုင်သော ပို့ကုန်/သွင်းကုန်ပစ္စည်းများကို နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး စခန်းများအရောက် သယ်ယူပို့ဆောင်ပေးနေခြင်းနှင့် တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်ကြား ချိတ်ဆက် ပို့ဆောင်သည့် ကုန်စည်များအား ပို့ဆောင်ခြင်းဟူ၍ နှစ်မျိုးရှိသည်။

လက်ရှိ ပို့ကုန်/သွင်းကုန် လုပ်ငန်းများသည် လည်ပတ်မှု နည်းပါးနေသလို တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်သို့ ပို့ဆောင်ရာတွင်လည်း ကုန်စည်ရရှိမှုများ နည်းပါးနေသေးကြောင်း သိရသည်။

ရန်ကုန်မှတဆင့် တောင်ကြီးသို့ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရာတွင် ကုန်စည်ရရှိမှု နည်းပါးကြောင်း၊ တောင်ကြီးမှ ရန်ကုန် သို့ ပို့ဆောင်ရာတွင် ကုန်စည်ပေါများသော်လည်း ဈေးနှုန်းရရှိမှု နည်းပါးခြင်းကြောင့် အကျိုးအမြတ် ရရှိမှု နည်းပါး နေကြောင်း ဘုရင့်နောင်ပွဲရုံမှ ရန်ကုန်နှင့် တောင်ကြီးသို့ ကုန်စည်ပို့ဆောင်နေသော အဝေးပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင် ရေး လုပ်ငန်းရှင် ဦးကျင်သိန်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မန္တလေးနဲ့ စစ်ကိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော ရတနာပုံတံတားကို ဖြတ်သန်းနေကြစဉ်

 ၎င်းက “ဒီက အတက်တွေကတော့ ကုန်က နည်းနည်း ပါးသွားတယ်။ ကုန်ချောတွေက စက်ရုံတွေက နည်းသေး တော့ ကုန်ကြမ်း အခက်အခဲ နည်းနည်းရှိတယ်။ ပြီးတော့ အားလုံးက ကားတစ်စီး တင်တဲ့သူက တစ်စီး မတင် နိုင်ဘူး။ အဆင်းက ကုန်ကပေါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဈေးက မရဘူး။ အတက်ကားခက ကျနော်တို့ အတက်ကားခနဲ့ ပြန်ဆင်းလာလို့ မရဘူး။ ၁ သိန်းတောင် ပြန်စိုက်ရသေးတယ်။ အဆင်းကားခက ၃ သိန်းလောက် ကျန်တယ်။ ကျန် တော့ အစိုက်ကားခ တစ်သိန်းလောက် စိုက်ရတာပေါ့နော်။ ၂ သိန်းလောက်ပဲ ကျန်တယ်။ ဒီအပေါ်မှာ ပြင်ဆင် စရိတ်တွေနဲ့ တာယာဖိုးတွေ၊ အင်ဂျင်ဝိုင်ဖိုးတွေ မပါသေးဘူး” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ကုန်စည်များ ပို့ဆောင်ရာ၌ တိုင်းဒေသကြီးနှင့်ပြည်နယ် တစ်ခုနှင့်တစ်ခုသို့ ဖြတ်သန်းရာ၌ အချိန် ကန့်သတ်ထားမှုများ ရှိခြင်းကြောင့်လည်း အချိန်ကြန့်ကြာမှုများ ဖြစ်နေကြောင်း သိရသည်။

သီးနှံများ လှိုင်လှိုင်ပေါ်သည့် နိုဝင်ဘာလနှင့် ဒီဇင်ဘာလများတွင် အဝေးပြေးကုန်စည် ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းများ ကောင်းမွန်သော်လည်း လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ကောင်းမွန်မှု မရှိသေးကြောင်း၊ လာမည့် ဒီဇင်ဘာလတွင် လုပ်ငန်း များ ကောင်းမွန်လာမည်ဟု မျှော်မှန်းထားကြောင်း လုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၈

ကြက်သွန်နီအသစ်များ ပေါ်ချိန်တွင် ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းလေ့ရှိသော်လည်း ကြက်သွန်ဒိုင်များနှင့် ကုန်စည်ဒိုင် များသို့ ကြက်သွန်ဝင်ရောက်မှု နည်းပါးနေခြင်းကြောင့် ဈေးနှုန်းကျဆင်းမှု မရှိဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ကြက်သွန်ကုန် သည်များနှင့် ပွဲရုံများထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ဘုရင့်နောင်ကုန်စည်ဒိုင်သို့ ကြက်သွန် ဝင်ရောက်မှုသည် ကုန်ချိန် ထောင်ကဏန်းမျှသာ ဝင်ရောက် သေးကြောင်း၊ ယခုလ ကုန်ချိန်မှသာ ကြက်သွန် အများအပြား ဝင်ရောက်နိုင်ပြီး ဈေးနှုန်းများလည်း တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာမည် ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ကြက်သွန်နီ၊ ကြက်သွန်ဖြူနှင့် စားဖိုဆောင်သီးနှံ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် ရောင်းချသူများအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးခင်ဟန်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “နည်းနည်းပါးပါး ဝင်တယ် ဟိုရက်ကတော့ နည်းနည်းပါးပါး ဝင်တယ်။ ထောင်ကဏန်းလောက်ပဲ ၁၀၀၀/ ၂၀၀၀ လောက်ပဲ ဝင်တယ်။ ကုန်ချိန် ၁၀၀၀/၂၀၀၀ ပဲ ဝင်သေးတယ်။ နယ်တွေမှာတော့ ၉၀၀၀/၁၀၀၀၀ လောက် ဝင်သေးတယ်။ ရန်ကုန်လာတာ နည်းနေသေးတယ်။ လာလိမ့်မယ်၊ အဝင် နည်းနေသေးလို့ ဝင်လိမ့်မယ်။ ဒီလကုန် လောက်ဆို များလာလိမ့်မယ်။ ရန်ကုန်ဈေး၊ ရန်ကုန်ရောက်တဲ့ မိုးကြက်သွန်ဈေး အမြင့်ဆုံးက ၃၅၀၀၊ အနိမ့်ဆုံးက ၂၄၀၀။ နယ်ဈေးကတော့ ၁၅၀၀ နဲ့ ၂၅၀၀ ကြားမှာ ရှိတယ်။ ကုန်ဝင်တဲ့အပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ ကုန်များလာရင် တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ကျသွားမှာပါ။ လကုန်လောက်ဆိုရင် များလာမယ်လို့ ယူဆတယ်” ဟု ပြောသည်။

 ကြက်သွန်နီအိတ်များကို သယ်ဆောင်နေစဉ်

ကြက်သွန်အသစ်များ ထွက်ပေါ်ချိန်တွင် နယ်ပေါက်ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၉၀၀ နှင့် ၁၀၀၀ ကြားသို့ ကျဆင်း နိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားမှုများ ရှိသော်လည်း လက်ရှိမှာ တစ်ပိဿာလျှင် ၁၅၀၀ မှ ၂၅၀၀ ကြား ဈေးနှုန်း ရရှိလျက် ရှိနေသည်။

အသစ်ထွက်ရှိလာသည့် ကြက်သွန်များသည် ကုန်စည်ဒိုင်များ အပြင် ပွဲရုံများနှင့် ကုန်သည်များထံသို့ ရောက်ရှိမှု နည်းပါးနေခြင်းသည် ပြည်ပ (ဗီယက်နမ်ကုမ္ပဏီများနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံ)သို့ တင်ပို့ရန်အတွက် မြဝတီမှ ကုမ္ပဏီများက ကြက်သွန်ယာခင်းကို အခင်းလိုက် ဝယ်ယူနေကြခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပခုက္ကူမြို့နယ် ကုန်သည်ပွဲစားများ အသင်းမှ ကြက်သွန်ကုန်သည် ဦးလှသောင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ယာခင်းတွေထဲမှာကိုက ယာခင်းအပြတ်တွေ ဝယ်ကြတာ။ ယာခင်းကို ကြည့်ပြီးတော့ ၂၅၀၀ တို့၊ ၂၇၀၀ တို့ အဲလိုတွေပေါ့။ ယာခင်းကြည့် ဝယ်ကြတော့တာ မိထ္ထီလာဘက်၊ မြစ်သားဘက်ဆိုလို့ရှိရင် သူတို့က ယာခင်းထဲ မှာပဲ အခင်းပြ ရောင်းကြတော့တာ။ ကုန်သည်လက်ထဲ မရောက်တော့ဘူး ကုမ္ပဏီလက်ထဲ ရောက်သွားတော့တာ ပေါ့။ ဗီယက်နမ်တို့၊ မြဝတီတို့၊ ကုမ္ပဏီလက်ထဲ ရောက်သွားတော့တာ။ ဝင်တာလည်း နည်းတယ်။ ပခုက္ကူဘက် ဝင်ဘာက ၃၀၀၀၀ လောက်၊ အမှန်တကယ်ဆို ၇ သောင်း၊ ၈ သောင်း၊ ၁ သိန်း အဲလို ဝင်ရမှာလေ။ အဲလို ဗီယက်နမ် သမားတွေက ယာခင်းထဲထိ ဝယ်တော့ ဒိုင်တွေကို မလာတော့ဘူး။ သူတို့လက်ထဲတင် ပြီးတော့တာ လေ” ဟု ပြောသည်။

ပြည်တွင်း ကြက်သွန်နီများကိုတွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ယခုနှစ်တွင် မုန်တိုင်းနှင့် မိုးရွာသွန်းမှုများကြောင့် ကြက်သွန်ခင်းများသို့ ရေဝင်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ ပြီး ကြက်သွန်များ ပျက်စီးမှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ကြက်သွန် အထွက်နှုန်း အနည်းငယ် ထိခိုက်ခဲ့ကြောင်း တောင်သူများထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိ ကြက်သွန် ဈေးနှုန်းများသည် ကြက်သွန်အဟောင်း ဈေးနှုန်းသည် တစ်ပိဿာ ၃၇၀၀ ကျပ်နှင့် ကြက်သွန် အသစ် ဈေးနှုန်းသည် ၂၅၀၀ မှ ၃၀၀၀ ကြား ဈေးနှုန်း ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိနေသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၆

ရေထွက်ကုန်တင်ပို့ရန် MOU လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီးဖြစ်သည့် ရုရှားနိုင်ငံသည် မြန်မာဘက်မှ ပုစွန်အား ဝယ်ယူရန် သေချာပြီဖြစ်သဖြင့် ပုစွန်အား လစဉ် တန်ချိန်ရာနှင့်ချီ တင်ပို့မည်ဖြစ်ပြီး ထိုသို့ တင်ပို့နိုင်အောင်လည်း ဆောင်ရွက်နေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်မှ CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် တင်ပို့ရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး နှစ်နိုင်ငံ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးစရာများ ရှိနေသေးသည့်အတွက် စတင် တင်ပို့ မည့် အချိန်ကာလအတိအကျ မသိရသေးကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်မှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်တိုးနန္ဒာတင်က CNI သို့ ပြောသည်။

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးမှ ပုစွန်မွေးမြူရေးကန်များ

“ပုစွန်ကိုတော့ တန် ရာနဲ့ချီပြီး လောလောဆယ် ယူမှာပေါ့ လစဉ်ပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့် ဒါကလည်း ဈေးကွက်ရဲ့ ဈေးကိုက်တယ် မကိုက်တယ် အပေါ်မှာလည်း မူတည်သေးတာပေါ့။ ရုရှားဆိုတော့ သူက Trade Charges က များမယ်လေ။ သူ့ဆီ တိုက်ရိုက်သွားလို့ရတာမှ မဟုတ်တာ။ ဆိုတော့ သူက တစ်ဆင့်သွားရမှာလေ။ ကွန်တိန်နာ တွေနဲ့ ပို့တဲ့အခါကျတော့ တိုက်ရိုက်ရောက်တဲ့ နေရာ မဟုတ်တဲ့အတွက်ကြောင့် Trade Charges ကိုလည်း ကျမတို့က တွက်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ အကုန်လုံးကိုက်တယ်ဆိုရင်တော့ ကျမတို့လုပ်မှာပါ။ အေးခဲ တာလည်းပါမယ်။ တချို့တွေလည်း ပြုတ်ပြီးတော့ပေါ့နော်။ ပြုတ်ပြီး ခြောက်တဲ့ဟာမျိုးပေါ့။ အဲဒါကျတော့ သူက ဘယ်လိုပြောမလဲ။ အဲဒီလိုမျိုး ကြိုက်တဲ့လူတွေလည်း ရှိတာပေါ့။ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် အေးခဲပြီးပို့တာရော ခုနကလို ပြုတ်ပြီးပို့တာရော အကုန်ရှိမှာပေါ့။ ဘာလို့လဲဆို ဒါကတော့ သူတို့ရဲ့ ဈေးကွက်လိုအပ်ချက်အပေါ်မှာပဲ မူတည်ပြီး လုပ်ပေးရမှာပါ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ရုရှားက လက်ရှိတွင် ပုစွန်တစ်ခုတည်းကိုသာ လိုချင်သည့်အတွက် ပုစွန်ထုတ်လုပ်သည့် ဒေသများမှ ပုစွန်ကို အများဆုံးတင်ပို့မည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးမှ ထွက်ရှိသည့် ပုစွန်များကို အဓိကတင်ပို့မည် ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးရှိ ပနားမီးပုစွန်ဖြူများသည် တရုတ်ပွဲစားများထံတွင် တစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၀၀၀ ဝန်းကျင်ခန့် ပေါက်ဈေးရှိသည့်အတွက် ရုရှားသို့ တင်ပို့ရာတွင် ထိုပေါက်ဈေးထက် ပိုများမှသာ တင်ပို့မည့် သူများအတွက် ကိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး ငါးလုပ်ငန်း အဖွဲ့ချုပ်မှ အတွင်းရေးမှူး ဦးသက်စိုးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

"ဈေးနှုန်းက သူတို့ buyer က ပေးတဲ့အပေါ်မှာ ကျနော်တို့က တောင်းဆိုရမှာပေါ့။ buyer က ဘယ်လောက် ပေးမယ်။ ကျနော်တို့ကတော့ ဘယ်လောက်‌ ရောင်းနိုင်တယ်။ ဥပမာ ဒေါ်လာ ၆၀၀၀ နဲ့ သူပေးမယ်။ ကျနော်တို့က ၇၀၀၀ ဆိုတယ်၊ ၈၀၀၀ ဆိုတယ်။ ကျနော်တို့ဒီမှာ မွေးမြူတဲ့ ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ တွက်ချက်ပြီးတော့။ ဒါမှမဟုတ် သူတို့က ကျနော်တို့ကို ဈေးဖွင့်ခိုင်းရင်လည်း ဖွင့်ခိုင်းမှာပေါ့။ ဥပမာ သူတို့က တရုတ်ထက် ဈေးနည်းနေမယ်ဆို transport charges က ပိုများမယ်လေ။ တရုတ်ပြည်ထက် သူတို့က ဈေးများမှ ပို့လို့နိုင်မှာပေါ့။ အဓိကကတော့ ဈေးကွက်က အဲဒီလိုပဲဖြစ်မှာ။ များတဲ့လူ ရောင်းရမှာပဲလေ။ transport charges နဲ့ တွက်ချက်ပြီးတော့မှ သူတို့ ဈေးတွက်လို့ရမှာပေါ့။ အဲဒီမှာ ကွန်တိန်နာတစ်လုံးတင်ပို့ရင် ဘယ်လောက် ကုန်ကျမှုရှိမယ် သင်္ဘောလိုင်းနဲ့ပေါ့။ အဲဒီလိုတွက်ချက်မှုပါမှ ဒီက ဈေးခေါ်လို့ရမှာ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

တရုတ်သို့ တင်ပို့ရာတွင် တစ်နှစ်လျှင် တန်ချိန် ခုနှစ်ထောင် မှ ရှစ်ထောင်ခန့် တင်ပို့နိုင်ခဲ့ကြောင်းနှင့် တရုတ်သို့ တင်ပို့ရာတွင် ပွဲစားများမှ တဆင့်သာ တင်ပို့ရခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် တရားဝင် တိုက်ရိုက်တင်ပို့ခွင့်ရရန် လုပ်ဆောင်နေကြောင်းလည်း သိရသည်။

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသထွက် ပုစွန်များ

လက်ရှိတွင် ရုရှားသို့ ရေထွက်ကုန်တင်ပို့ရာတွင် ရေလမ်းကြောင်းဖြင့်သာ တင်ပို့မည်ဖြစ်ပြီး ထိုသို့ တင်ပို့သည့် အခါတွင် ဈေးကွက်ပေါ်မူတည်ကာ မြန်မာနိုင်ငံရှိ အခြားတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များတွင် တိုးချဲ့မွေးမြူနိုင်ရန် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်မှ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်တိုးနန္ဒာတင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“အရင်ဦးဆုံး ဈေးကွက်ပေါ့နော်။ ဈေးကွက်ရပြီးရင်တော့ အကုန်လုံးကို လုပ်ခိုင်းလို့ရတာပေါ့နော်။ ဈေးကွက် မရသေးဘဲနဲ့ ဈေးကွက်မသေချာသေးဘဲနဲ့တော့ လောလောဆယ်တော့ လုပ်ဖို့အစီအစဉ် မရှိသေးဘူးပေါ့။ ထုတ်နေတဲ့လူတွေပဲ ပုံမှန်ထုတ်နေတာပေါ့။ ရုရှားတစ်ခုတည်းမဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ ကျန်တဲ့ဈေးကွက်တွေလည်း ကျမတို့လုပ်ရမှာပေါ့။ ဖွင့်နိုင်အောင်လို့ လုပ်ပြီးတော့မှ ဈေးကွက်တွေအားလုံးကို နိုင်ငံတော်နဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ်က ဆောင်ရွက်ရမှာပေါ့။

ဈေးကွက်တွေအားလုံးက ဘယ်ဈေးကွက်မှာ ဘယ်လောက်လိုတယ် ဆိုတာ သိလိုက်လို့ရှိရင်တော့ ကျမတို့လည်း master plan တွေ ဆွဲလို့ရတာပေါ့နော်။ အခုတော့ ဈေးကွက် အနေအထားမျိုးက ကိုယ့်ဘက်ကလည်း မပြောနိုင်သေးတဲ့အတွက်ကြောင့် မွေးမြူတဲ့လူတွေကို ပုံမှန်ပဲ မွေးနေ တာပေါ့နော်။ တိုးချဲ့ပြီးမွေးတယ်ဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် ပနားမီးပုစွန်ဖြူများအား လက်ရှိ၌ ဧကနှစ်ထောင်ကျော် မွေးမြူနေခြင်းဖြစ်ပြီး ထားဝယ်ခရိုင်၊ မြိတ်ခရိုင်၊ ဘုတ်ပြင်းခရိုင်နှင့် ကော့သောင်းခရိုင်တို့တွင် ဧက (၆) သောင်းကျော် ထပ်မံ တိုးချဲ့ မွေးမြူရန် လျာထားကြောင်းလည်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၅

မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို တင်ပို့ရန်အတွက် ဟောင်ကောင်၊ ဒူဘိုင်း၊ စင်င်္ကာပူ၊ အိန္ဒိယနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့မှ အမှာစာ များ ရရှိထားကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ထောပတ်သီး တင်ပို့ ရောင်းချသူများ အသင်းထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတချို့က ပေ ၄၀ ကွန်တိန်နာတစ်လုံး စမ်းသပ်တင်ပို့ရန် ကမ်းလှမ်းထားကြောင်း၊ ထို့နောက် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှု ပမာဏနှင့် ထောပတ်သီး အရည်အသွေးကို သိရှိရန်အတွက် မှာယူသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံချင်းစီကို ထောပတ်သီး တစ်တန်စီ စတင်စမ်းသပ်တင်ပို့သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ထောပတ်သီး တင်ပို့ရောင်းချသူ များအသင်း အတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်စိုးမင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အမှာစာတွေ အများကြီး ရရှိထားတယ်။ ကျနော်တို့ ပို့ဖို့ အကြိတ်အနယ် ဆွေးနွေးပြီးမှ အနည်းဆုံးတော့ ကျနော်တို့ စမ်းသပ်တင်ပို့တဲ့ နိုင်ငံတိုင်းကို ကျနော်တို့ ပို့ဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။ အဲဒါမှ ကျနော်တို့ နောက်နှစ်အတွက် အဆင်သင့် ဖြစ်မှာပေါ့နော်။ ဒီနှစ် အနည်းဆုံး မပို့နိုင်ခဲ့ရင်တောင်မှ ကျနော်တို့ ကြံစည်ထားတာပေါ့။ တချို့ဆီက ပေ ၄၀ ကွန်တိန်နာကို တောက်လျှောက် ပို့ခိုင်းတယ် စမ်းသပ်တောင်မှ တစ်တန်ကို အားမရဘူး။ တစ်တန်နဲ့တော့ မလုပ်ဘူး အဲလိုလူတွေလည်း ရှိတယ်။ အဲဒါကို ပို့မလားဆိုတာ ကျနော်တို့ ဆွေးနွေးနေတုန်း ရှိသေးတယ်။ အခု လက်ရှိက ဟောင်ကောင်က ကွန်တိန်နာ တစ်လုံးလောက် ပို့ခိုင်းတယ်။ ဒူဘိုင်းကလည်း တစ်ပတ်ကို ၁၅ တန် လောက် လိုချင်တာ ကွန်တိန်နာ တစ်လုံး လိုချင်တာ။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ဘက်က အခြေအနေက သူတို့က ယတိပြတ် ဘာမှ မပြောနိုင်ဘူးပေါ့။ ၁၇ ရက်နေ့ကျ ဆွေးနွေး၊ ကုမ္ပဏီဘက်က ဘယ်လိုရှိလဲ၊ အားလုံးက ဝိုင်း ပို့မလား အဲလိုတော့ ကျနော်တို့ ဆုံးဖြတ်ရမယ်ပေါ့။ simple တော့ အနည်းဆုံး တစ်တန်တော့ ပို့မှာ ကျနော်တို့က မှာထားတဲ့ဟာတွေကို။ အဲတော့မှ ကျနော်တို့က ဘယ်လောက်ပျက်စီး၊ ကျနော်တို့ quality က ဘယ်လောက် ရှိတယ်ဆိုတဲ့ standard ကို ကျနော်တို့ ရမှာလေ” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့ထောပတ်သီး အပင်ကိုတွေ့ရစဉ်(GETTY IMAGES)

မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို ပြီးခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလနှင့် နိုဝင်ဘာလအတွင်း ပြင်သစ်နိုင်ငံနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အစားအသောက် အသီးအနှံပြပွဲများသို့ သွားရောက်ပြသခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဟောင်ကောင်၊ စင်င်္ကာပူ၊ ဒူဘိုင်း၊ ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို စိတ်ဝင်စားခဲ့ကြ ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံ၊ ပန်းမမ် နှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက် စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ် တင်ပို့ရောင်းချသူများအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်သူက ပြောသည်။

၎င်းက “ထောပတ်သီးကတော့ အခုနောက်ပိုင်းမှ စီးပွားဖြစ် စိုက်တာပေါ့နော်။ အခု ထွက်လာတဲ့အချိန်မှာ ဈေး ကွက် ကလည်း တရုတ်နဲ့ကလည်း GACC မှာ မပါသေးဘူးပေါ့နော်။ ကျန်တဲ့ ထိုင်းတို့၊ အိန္ဒိယတို့နဲ့ ရောင်းနေတယ် ဆိုတာကလည်း ကျနော်တို့ နယ်စပ်ကနေပြီးတော့ အောက်လမ်းကနေ ရောင်းရတဲ့ပုံစံမျိုး ဖြစ်နေတာပေါ့နော်။ တရားဝင် ဈေးကွက်တစ်ခု မရသေးဘူးပေါ့။ မရသေးတဲ့အချိန်မှာ EU လိုဟာမျိုးကို ပြနိုင်ပြီး။ ပြနိုင်တယ်ဆိုတာက အသီးတွေလည်း ပါသွားတယ်၊ လူတွေလည်း သေချာရှင်းပြပြီး သေချာလုပ်ပြနိုင်တဲ့အတွက် ဈေးကွက်တစ်ခု ရသွားတာပေါ့နော်။ အဲဒီအတွက် အကျိုးရှိတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီတုန်းက သွားတာက ၂ ပွဲပေါ့နော်။ တစ်ပွဲက ပြင်သစ် မှာ၊ တစ်ပွဲက ထိုင်းမှာပေါ့။ ၂ ပွဲလုံးမှာ ဝယ်လက်တွေ တော်တော်များများ ရခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ နိုင်ငံအစုံပဲ။ အဲဒီရတဲ့ ဝယ်လက် အကုန်လုံးကို လက်ရှိထွက်တဲ့ ထောပတ်သီးက ပို့နိုင်ဖို့ ကုန်မရှိဘူးပေါ့နော်။ အဲလောက်ထိကို အောင်မြင်ခဲ့တာပေါ့” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ပြင်ဦးလွင်မြို့ကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိတွင် မြန်မာ့ထောပတ်သီးကို နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှတဆင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့ကို တင်ပို့လျက်ရှိကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်နှစ်လျှင် ထောပတ်သီး တန်ချိန် ၁၀၀၀ ထွက်ရှိလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

လာမည့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ထောပတ်သီး ထွက်ရှိမှုနှုန်းသည် လက်ရှိထက် ပိုမိုများပြားလာနိုင်ပြီး တင်ပို့မှု ပမာဏ ထက် ပိုလျှံသွားမည်ဟု ထောပတ်သီး လုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

ထောပတ်သီးကို ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း)၊ ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)နှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး (ပြင်ဦးလွင်) တို့တွင် အများဆုံး စိုက်ပျိုးကြသည်။

ရှမ်းပြည်နယ်(တောင်ပိုင်း)တွင် တောင်ကြီး၊ ဟိုပုံး၊ ညောင်ရွှေ၊ ဆီဆိုင်၊ ကလော၊ ပင်းတယ၊ ရွာငံ၊ ရပ်စောက်၊ ပင်လောင်း၊ ဖယ်ခုံ၊ လွိုင်လင်တို့တွင် စိုက်ပျိုးကြပြီး ရှမ်းပြည်နယ် (မြောက်ပိုင်း)တွင် လားရှိုး၊ ကွတ်ခိုင်၊ ကျောက်မဲ၊ သီပေါ၊ နောင်ချိုနှင့် မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး (ပြင်ဦးလွင်)တို့မှာ စိုက်ပျိုးကြကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၀

ပြည်တွင်း ရော်ဘာဈေးကွက်တွင် ယခုတစ်ပတ်အတွင်း၌ အဝယ်လိုက်လာပြီး ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လျက် ရှိနေ ကြောင်း ရော်ဘာခြံပိုင်ရှင်နှင့် ရော်ဘာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများထံမှ သိရသည်။

ရော်ဘာ ဈေးနှုန်းများသည် ယခုတစ်ပတ်တွင် အနည်းငယ် ပြန်လည် ဦးမော့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး တစ်ပေါင်လျှင် ၁၃၃၀ ကျပ်အထိ ဈေးနှုန်းရရှိနေကြောင်း တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ထားဝယ်မြို့နယ်မှ ရော်ဘာစိုက်တောင်သူ မအိက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ဒီရက်ပိုင်းမှာ ဈေးတွေ နည်းနည်း ပြန်ကောင်းလာတယ်။ အဝယ်နည်းနည်း ပြန်လိုက်လာတယ်။ ဒီ တစ်ပတ်ထဲမှာ စစဖွင့်တဲ့ နေ့မှာက ၁၂၇၀၊ ၁၂၅၀ ကနေ ၁၃၃၀ အထိ ဖြစ်သွားတယ်။ ဒီအချိန်က ပစ္စည်းအထွက် များတဲ့အချိန်၊ လှိုင်တဲ့အချိန်ပေါ့။ ပစ္စည်းလှိုင်တဲ့ အချိန်မှာ ပုံမှန်ဆိုရင်တော့ ဈေးက မတက်ဘူး။ ဈေးမကစားဘူး။ ပုံမှန်ဈေးပဲ သွားတာပေါ့။ အခုကကျတော့ အတက်ဆိုလည်း အတက်ကြမ်းတယ်။ အကျဆိုလည်း အကျကြမ်း တယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ တစ်ပတ်က ဈေးအရမ်းကျတော့ ပစ္စည်းတွေကို မရောင်းနိုင်ဘူး။ ထုတ်လုပ်မှု ကုန်ကျစရိတ် လည်း များတယ်လေ။ ပစ္စည်းမရောင်းနိုင်ဘူး သိမ်းထားကြတယ်။ ဈေးနည်းနည်း ပြန်ကောင်းလာတော့ ပြန်ပြီး တော့ သိမ်းထားတဲ့ဟာတွေ ပစ္စည်းတွေ ပြန်ထွက်လာတာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ရော်ဘာကို အခြောက်ခံထားစဉ် (WWF)

မြန်မာပြည်တွင်း ရော်ဘာဈေးနှုန်းများသည် ကမ္ဘာ့ရော်ဘာဈေးနှုန်းနှင့် ပြည်တွင်း ဒေါ်လာဈေးနှုန်း အပြောင်း အလဲပေါ် မူတည်၍ ဈေးနှုန်းများ အတက်အကျ ရှိကြောင်း ရော်ဘာလုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

လက်ရှိ ရော်ဘာဝယ်ယူမှု များပြားလာခြင်းသည် ငွေကြေးတတ်နိုင်သည့် လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ကုန်သည်များက သိုလှောင်ရန်အတွက် ဝယ်ယူလာခြင်းကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

သို့သော် လှောင်ထားသူများသည် အလုပ်သမားစရိတ် ရှိခြင်းနှင့် ရော်ဘာများကို အခြောက်ပြန်ခံရန်အတွက် အသုံးပြုသည့် လောင်စာဆီများ ဈေးနှုန်းမြင့်တက်နေခြင်းကြောင့် ဈေးလျှော့ပြီး ဝယ်ယူမှုများ ရှိကြောင်း မွန် ပြည်နယ်၊ ပေါင်မြို့နယ်မှ ရော်ဘာလုပ်ငန်းရှင် ဦးဘုန်းမြင့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ဒီနှစ် ဈေးကောင်းတာပေါ့။ ဘယ်လောက်လောက် ကွာခြားလဲဆိုတော့ ၂၀၀ လောက်ကွာတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီနှစ်ကျတော့လည်း အလုပ်သမားတွေ ဈေးကြီးတယ်၊ လောင်စာတွေ ဈေးကြီးတဲ့ အခါကျတော့ အဝယ်ဒိုင်တွေက တအားလျှော့ထားတာပေါ့။ တစ်ပေါင်ကို ၂၀၀ လောက်အကွာကို လျှော့ထားကြတယ်။ ဈေးကွက်မှာ ၁၃၀၀ လောက် ရှိတယ်ဆိုရင် တောင်သူကို သူတို့ပေးတာ ၁၁၀၀ လောက်ပဲ သူတို့ပေးတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရော်ဘာစီးကို သယ်နေစဉ် (WWF)

ထို့နောက် ယခုနှစ်တွင် ရော်ဘာစိုက်ပျိုးထားသည့် ဧကများ တိုးမြင့်လျက်ရှိနေပြီး ရော်ဘာထွက်ရှိသည့် ဧက လည်း ယခင်နှစ်ထက် တိုးတက်လာခြင်းကြောင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့မှု မြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်း ရော်ဘာစိုက်ပျိုး ထုတ်လုပ် ရောင်းချသူများအသင်း အတွင်းရေးမှူး ဦးခိုင်မြင့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “မူဝါဒတွေက ခဏခဏ ပြောင်းနေတော့ ပြောရဆိုရတာ နည်းနည်းတော့ ခက်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဘာပဲ ပြောပြောပေါ့နော်၊ အထွက်တွေ အထွက်တိုးလာမယ်။ တင်ပို့မှုတွေ မြင့်တက်လာမယ်လို့တော့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။ နောက်ထပ် တိုးထွက်လာမယ့် ဧကတွေ ရှိမယ်။ ဥပမာ ကျနော်တို့ အခု အစီးလှီးနေတဲ့ ဧကက ၈ သိန်းလောက် ရှိတယ်။ နောက်ထပ် တိုးထွက်လာမယ့် ဧကက ၈ သိန်းခွဲကျော်လောက် ရှိတယ်။ အဲတော့ ၈ သိန်းခွဲ လောက် ဆိုတော့ ၈ သိန်းလောက်ထွက်တဲ့ တန်နဲ့ ၈ သိန်းခွဲက ထွက်တဲ့တန်နဲ့ ၈ သိန်းခွဲက ထွက်တဲ့တန်က မြင့်လာမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရော်ဘာကို မွန်ပြည်နယ်တွင် အများဆုံး စိုက်ပျိုးပြီး တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့ တွင်လည်း စိုက်ပျိုးကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ တစ်ဝှမ်းတွင် ရော်ဘာစိုက်ဧက ၁ သန်း ၆ သိန်းကျော်ရှိပြီး ရော်ဘာ အစီးလှီးနေပြီဖြစ်သည့် ဧကသည် ၈ သိန်းခွဲရှိကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၀

ရုရှားနိုင်ငံသို့ နှစ်နိုင်ငံအစိုးရချင်း G to G စနစ်ဖြင့် ရေထွက်ကုန်တင်ပို့ရန် MOU လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး ဖြစ်ကာ ထိုသို့ တင်ပို့ရာတွင် ပုစွန်အား အဓိကအများဆုံး တင်ပို့နိုင်ခြေရှိကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်တိုးနန္ဒာတင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ရုရှားနိုင်ငံတွင် ပုစွန်လိုအပ်သည့်အတွက် ပနားမီးပုစွန်ဖြူအား ရောင်းချနိုင်သည်ဟု ကမ်းလှမ်းခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်တိုးနန္ဒာတင်က CNI သို့ ပြောသည်။

“ပုစွန်ဖြူပေါ့နော်။ ပနားမီးပေါ့။ ရေငန်မှာမွေးရတာပါ။ ငါးကတော့ သူတို့မှာရှိတယ်။ ပုစွန်ကျတော့ သူတို့ မွေးလို့မရဘူး။ သူတို့ဘက်က ရာသီဥတုက အရမ်းအေးတဲ့အခါကျတော့လေ။ ပုစွန်ကိုတော့ သူတို့ ပိုပြီး လိုတဲ့သဘောမျိုး ကျမတို့ သွားရင်းနဲ့ လေ့လာတာပေါ့။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ပုစွန်ကိုတော့ ဒီဘက်ကလည်း ရောင်းပေးနိုင်တယ်ဆိုတာ ပြောခဲ့တာပေါ့။ ပုစွန်အများဆုံး တင်ပို့ဖြစ်မယ်။ တခြားငါးတွေဘာတွေ သူတို့ လိုအပ်တယ်ဆိုရင် ကျမတို့ တင်ပို့လို့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လောလောဆယ် အဓိကကတော့ ပုစွန်ပဲ ဖြစ်ဖို့ များပါတယ်။ သွားမယ်ဆိုရင်တော့ သွားနိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုး ရှိနေတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ပုစွန်ဖြူကလည်း အမြဲတမ်းမွေးပြီးတော့ တင်ပို့နေတဲ့ ဟိုဥစ္စာ ပေါ့နော်။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ သူတို့ဘက်ကနေ protocol က ကျမတို့ လုပ်စရာမလိုဘူး။ ကျမတို့ လုပ်ထားတဲ့ protocol တွေကို သူတို့လက်ခံတယ်ဆိုရင်တော့ ချက်ချင်းပို့ ဆိုရင် တောင်မှ ပို့လို့ရတဲ့ အနေအထား ရှိပါတယ်။ သူတို့ဘက်က ဝယ်မယ့်လူရယ် ကျမတို့ဘက်က ရောင်းမယ့် လူရဲ့ အပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ ဒီကနေ ဘယ်လောက်ထုတ်ပေးနိုင်လဲ။ သူတို့ကလည်း ဘယ်လောက်ဝယ်နိုင်လဲ ဆိုတဲ့ အပေါ်မှာပဲ စကားပြောသွားမှာဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် နှစ်နိုင်ငံအစိုးရချင်း G to G စနစ်ဖြင့် ရေထွက်ကုန်တင်ပို့ရန် MOU လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး ဖြစ်သော်လည်း လုပ်ဆောင်ရန် လုပ်ငန်းဆောင်တာများ ကျန်ရှိနေသေးပြီး ရုရှားသို့ ရေထွက်ကုန်တင်ပို့ရာတွင် မည်သည့်ငွေကြေးဖြင့် ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်မည်ဆိုသည်ကိုလည်း ဆွေးနွေးရဦးမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

မြိတ်သဘာဝပင်လယ်ပိုက် ပုဇွန်ဖြူ

ပနားမီးပုစွန်ဖြူများသည် မြိတ်ကျွန်းစုဒေသထွက်များဖြစ်ပြီး ယခုကဲ့သို့ G to G စနစ်ဖြင့် တင်ပို့ရမည်ဆိုပါက မွေးမြူရေးလုပ်ငန်းများလည်း တိုးချဲ့လုပ်ကိုင်လာနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး ငါးလုပ်ငန်း အဖွဲ့ချုပ်မှ အတွင်းရေးမှူး ဦးသက်စိုးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“သူတို့ဆီ ဈေးကွက်ဖောက်နိုင်ရင်တော့ လုပ်ငန်းရှင်တွေ တိုးချဲ့မွေးမြူနိုင်တာပေါ့။ ပြီးတော့ နိုင်ငံတော်ကလည်း အခွန်အခတွေ ပိုရလာမှာပေါ့။ ပြီးတော့ ဒီမှာရှိတဲ့ ဒေသခံတွေလည်း အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ ပိုရလာ နိုင်တယ်ပေါ့။ ရုရှားကတော့ အခုမှ ထိုးဖောက်ကြည့်မှာပေါ့နော်။ အခုမှသူတို့တင်ပို့ကြည့်မယ် စမ်းသပ် အဆင့်ပဲ ရှိသေးတာ။ တရုတ်ကတော့ ဝယ်တယ်။ အရင်ကတည်းက ဝယ်တယ်။ တရားဝင် အစိုးရချင်း G to G ပေါ့။ ထိုးပြီး တော့ တင်ပို့မယ်ဆို ဒေသခံတွေ ပိုက်ဆံပိုရမှာပေါ့။ ဈေးနှုန်းပိုရမှာပေါ့။သူ့ရဲ့ ဈေးကွက်ကတော့ ဒီမှာ လက်ရှိ ကတော့ တရုတ်ကိုတဆင့်ခံပေါ့နော်။ တရုတ်တိုက်ရိုက်တော့ တင်လို့ မရသေးဘူးပေါ့။ တရုတ်ပွဲစားတွေကနေ တဆင့်တင်နေရတဲ့ အဆင့်တော့ရှိတာပေါ့။ အခုက တဆင့်ခံ ပွဲစားရောင်းနေရတော့ ဈေးနှုန်းက ကိုယ်ခေါ်တဲ့ ဈေးမရဘူးပေါ့။ သူတို့ပေးတဲ့ဈေးပဲ ဖြစ်နေတာပေါ့။ တိုက်ရိုက် တင်လို့ရအောင်လည်း မနက်ဖန်ဆို တရုတ် စီးပွားရေး သံမှူးတွေ မြိတ်ကိုလာလိမ့်မယ်။ သူတို့အဖွဲ့တွေက လာစစ်ဆေးပြီးတော့ နှစ်နိုင်ငံပေါ့ GACC ဘာညာ ခွင့်ပြုပြီဆိုတာနဲ့ သူတို့က တင်လို့ရပြီလေ။ သူတို့ဆီကလည်း ပညာရှင်တွေလာမယ်။ သူတို့ဆီက ထောက်ခံချက် ရပြီ။ တင်ခွင့်ရပြီဆိုရင် ဒီကလုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ တိုက်ရိုက်တင်ခွင့်ရမှာပေါ့ တရုတ်ပြည်ထဲ။ တရုတ်ပြည်က ဈေးကွက်ကြီးတာကိုး” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ပနားမီးပုစွန်ဖြူအား တရုတ်သို့ တင်ပို့ရာတွင် လက်ရှိပေါက်ဈေးမှာ တစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၅၀၀ မှ ၆၀၀၀ ခန့်အထိဈေးရှိကြောင်းသိရသည်။

ကျွန်းစုပုဇွန်ဖြူ မွေးမြူရေး

ပနားမီးပုစွန်ဖြူများအား တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတွင် လက်ရှိ၌ ဧက နှစ်ထောင်ကျော် မွေးမြူနေခြင်းဖြစ်ပြီး ထားဝယ်ခရိုင်၊ မြိတ်ခရိုင်၊ ဘုတ်ပြင်းခရိုင်နှင့် ကော့သောင်းခရိုင်တို့တွင် ဧက (၆) သောင်းကျော် ထပ်မံ တိုးချဲ့ မွေးမြူရန် လျာထားကြောင်းလည်း သိရသည်။

ပနားမီးပုစွန်ဖြူအား မွေးမြူသည့်အခါတွင် လိုက်နာကျင့်သုံးရမည့်အချက်များရှိပြီး ထိုအချက်အားလုံး ပြည့်စုံစွာ မွေးမြူမှသာ ပြည်ပသို့တင်ပို့နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည့်အတွက် စိတ်ချလက်ချ တင်ပို့နိုင်သော အနေအထားဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ငါးလုပ်ငန်းအဖွဲ့ချုပ် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်တိုးနန္ဒာတင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ကျမတို့က approve လုပ်ပြီးသားပေါ့။ protocol နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျမတို့ approve လုပ်ပြီးသား ကန် တွေ လည်း အဆင်သင့်ရှိပါတယ်။ နောက်ခုနကပြောတဲ့ စက်ရုံတွေလည်း အဆင်သင့်ရှိတော့ တကယ်လို့ သူတို့က နေပြီးတော့ ဒီ protocol က approve လုပ်ပြီး ကန်တို့၊ စက်ရုံတို့ကနေ ယူမယ်ဆိုရင် ချက်ချင်းပို့လို့ရပါတယ်။ ဒါက အခုမှ ကျမတို့လည်း တရုတ်နဲ့ စပြီး ဖြစ်တော့မှ ဒီ protocol တွေ ဒီ system တွေ အကုန်လုံး လုပ်ရတယ်။ နဂိုကတည်းကလည်း ကျမတို့က လုပ်ထားတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါတွေကို ကျမတို့က အစစ်ဆေးမခံတာပေါ့နော်။ အစစ်ခံလိုက်တော့ EU ဆိုရင် သူတို့ကိုယ်တိုင်လာလုပ်ပေးတယ် approve စက်ရုံတွေပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုးတွေ လာလုပ်ပေးတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျမတို့က protocol တွေကို လုပ်ထားပြီး MOU ထိုးထားလိုက်ရင်တော့ ပိုပြီးတော့ ကိုယ့်အတွက် ကိုယ့်နိုင်ငံအတွက် ပိုကောင်းတယ်။ အခု food safety ဆိုတာ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ အရေးကြီးဆုံးဖြစ်နေပြီလေ။ အဲဒီတော့ ခုနပြောသလိုပေါ့။ သူတို့စိတ်ချရတဲ့ farm တွေ မွေးမြူရေးကန်တွေ၊ processing လုပ်တဲ့ စက်ရုံတွေကလည်း စိတ်ချရတဲ့ စက်ရုံတွေဆိုရင် ဒါနိုင်ငံခြား ပိုပြီးတော့ ရောင်းလို့ဝယ်လို့ ကောင်းတဲ့သဘောရှိတယ်လို့ ဆရာမအနေနဲ့ သုံးသပ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ ရေထွက်ကုန်များအား EU အပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၄၀ ကျော်သို့ တင်ပို့လျက်ရှိပြီး စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ထုတ်ပြန်ထားသည့် စာရင်းများအရ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ ခုနှစ် ဘဏ္ဍာနှစ်အတွက် လက်ရှိတွင် ပြည်ပသို့ရေထွက်ကုန်တင်ပို့မှုမှ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄၀၇ သန်းကျော် ရရှိထားကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၈

ယခုနှစ် မိုးစပါးပေါ်ချိန်တွင် စပါးတင်း ၁၀၀ လျှင် ကျပ် ၁၂ သိန်းဝန်းကျင်ခန့် ပေါက်ဈေးရှိနေသော်လည်း စပါး စိုက်တောင်သူများအတွက် အကျိုးအမြတ် နည်းပါးနေကြောင်း လယ်သမားများနှင့် လယ်သမားအရေး ဆောင်ရွက် နေသူများက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ထို့အပြင် ယခုနှစ်တွင် စပါးဈေးနှုန်း မြင့်တက်သော်လည်း စိုက်ပျိုးထားသည့် စပါးများသည် အထွက်နှုန်း လျော့ကျ နေကြောင်း၊ တခြားသော အကြောင်းများကြောင့် လာမည့် နွေစပါးစိုက်ရာသီတွင် စိုက်ပျိုးမှုနှုန်းများ လျော့ကျ သွားနိုင်ကြောင်း တောင်သူလယ်သမားသမဂ္ဂ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသိန်းအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “စပါးဈေးနှုန်းက မဆိုးပါဘူး။ သို့သော်လည်းပဲ သွင်းအားစု သွင်းရမယ့်အချိန်မှာ တောင်သူတွေ လက်ထဲမှာ ငွေကြေး အခက်အခဲ ရှိခြင်း၊ သွင်းအားစု ရောင်းတဲ့မြေသြဇာ ဆိုင်တို့၊ ပိုးသတ်ဆေး ရောင်းတဲ့ဆိုင်တို့က အကြွေးမရခြင်းကြောင့် သွင်းအားစုကို ပြည့်မှီအောင် မထည့်နိုင်တဲ့အတွက် စပါးအထွက်နှုန်းက ပျမ်းမျှ ၃၅ ရာခိုင်နှုန်းလောက် လျော့သွားတယ်။ ခါတိုင်း ၁၀၀ ထွက်တဲ့လယ်က အခု ၆၅ တင်းပဲ ထွက်တော့တယ်လေ။ အဲဒီ အခြေအနေကြောင့် မို့လို့ အခုလက်ရှိ စပါးရှားဖို့ အခြေအနေလည်း ရှိပါတယ်။ သွင်းအားစု မသွင်းနိုင်တာလည်း ရှိပါတယ်။ အဲဒါ ကြောင့်မို့ အခု စပါးဈေးကတော့ ကြမ်းခင်းဈေးနဲ့ ၁၂ သိန်းလောက် ရှိပါတယ်။ လက်ရှိက ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ အခု စပါးဈေး သင့်သော်လည်းပဲ နွေစပါးစိုက်မယ့် တောင်သူတွေက ဥပမာ တစ်နှစ်လုံးမှာ တစ်သီးပဲ စိုက်တဲ့ လယ်တွေ ကတော့ မဖြစ်မနေ ပြန်စိုက်ကြမယ်။ တစ်နှစ်မှာ စပါးနှစ်သီးစိုက်တဲ့ လယ်တွေကျတော့ သွင်းအားစုက မြေဩဇာ ရဲ့ ကုန်ကျမှုက တစ်ဧကကို အနည်းဆုံး ၅ အိတ် သွင်းရတာ ဖြစ်တဲ့အတွက် လောလောဆယ် သွင်းအားစုစရိတ်ကို ကြောက်ရတယ်။ နောက်တစ်ခါ အကြွေး အလွယ်တကူ မရတာကြောင့်မို့လို့ အဲဒီမှာတော့ စိုက်ဧကတွေ လျော့ သွား နိုင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

စပါးခြွေနေသည်ကိုတွေ့ရစဉ်

စပါးစိုက်ပျိုးချိန်တွင် မြေဩဇာ၊ စက်သုံးဆီ၊ ပိုးသတ်ဆေး စသည့် သွင်းအားစုစရိတ်များ ကြီးမြင့်မှုကြောင့် စပါး အထွက်နှုန်းများ လျော့ကျခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

လက်ရှိတွင် စပါးတင်း ၁၀၀ လျှင် ကျပ် ၁၂ သိန်းဝန်းကျင် ရရှိသော်လည်း စပါးရိတ်သိမ်းရာ၌ လယ်တစ်ဧကလျှင် အလုပ်သမားစရိတ် အနေဖြင့် ၉ သောင်းကျပ် ကုန်ကျကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် လယ်တစ်ဧကလျှင် စပါးတင်း ၅၀ ခန့် ထွက်ရှိမှသာ တောင်သူများအတွက် အကျိုးအမြတ် ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း စပါးစိုက်တောင်သူ ဦးအေးနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “၁၂ သိန်းဈေးက တောင်သူတွေ အဖို့တော့ ဒီဈေးနှုန်းတော့ မဆိုးဘူးပေါ့။ တအားကြီးတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့ နော်။ အဆင်တော့ နည်းနည်း ပြေတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ၁၂ သိန်းသာ ပြောတယ်၊ နောက်က သွင်းရတဲ့ သွင်းအားစု စရိတ်၊ အလုပ်သမားခတွေလည်း မြင့်တယ်။ စပါးရိတ်ခဆိုရင် လယ်တစ်ဧကကို ၈ သောင်း၊ ၉ သောင်းရှိတယ်။ လယ်တစ်ဧကကို အခုက ၃၅ တင်းပဲ ထွက်တယ်ဆိုတော့ အဲဒီမှာ နေ့စားခ ရှိတယ်။ ထွန်ခ ယက်ခ ရှိတယ်ဆို တော့ မကျန်ဘူး။ ၃၅ တင်းထွက်ရင် မကျန်ဘူး။ အဲဒီမှာ လယ်တစ်ဧကကို ဥပမာ ၅၀ လောက်ထွက်ရင်‌တော့ သူတို့အတွက် ၁၀ တင်း၊ ၁၅ တင်း ဖိုးလောက်ပဲ ကျန်မယ်။ လယ်တစ်ဧကကို တစ်သိန်းကျော်ကျော်၊ တစ်သိန်း လောက် ကျန်မယ်” ဟု ပြောသည်။

ဆန်စပါးများကိုတွေ့ရစဉ်

ယခုရရှိသည့် စပါးဈေးနှုန်းသည် စပါးစိုက်ပျိုးချိန်၌ သွင်းအားစုစရိတ်၊ အလုပ်သမားစရိတ် စသည့် အထွေထွေ ကုန်ကျစရိတ်များ ကြီးမြင့်ခဲ့သည့်အတွက် အကျိုးအမြတ် နည်းပါးခြင်း ဖြစ်ကြောင်း တောင်သူများက ပြောသည်။

လာမည့် နွေစပါးစိုက်ရာသီတွင် စပါးစိုက်ပျိုးနှုန်းများ လျော့ကျနိုင်ကြောင်း၊ ဓာတ်မြေဩဇာများ ဈေးနှုန်း ကျဆင်း မှသာ စိုက်ပျိုးနှုန်းများ မြင့်တက်လာနိုင်သည်ဟု တောင်သူလယ်သမားများက ပြောသည်။

ယခုစပါးဈေးနှုန်းသည် ပြီးခဲ့သည့် စပါးပေါ်ချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော စပါးဈေးနှုန်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ကျပ် ၂ သိန်းနှင့် ၃ သိန်းခန့်သာ မြင့်တက်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် စပါးအထွက်နှုန်း လျော့ကျနေခြင်းကြောင့် ယခု ဈေးနှုန်းထက် ကျဆင်းသွားနိုင်ခြေ မရှိတော့ကြောင်း လယ်သမားအရေး ကျွမ်းကျင်သူများက သုံးသပ်ကြသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၄

ထိုင်းနယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးတွင် နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ကုန်ပစ္စည်းများကို တင်သွင်းရာ၌ ပို့ကုန်ရရှိ ငွေနှင့် တခြားဝင်ငွေ အထောက်အထားများ ပြနိုင်မှသာ သွင်းကုန်များကို တင်သွင်းခွင့်ပြုမည်ဟု သတ်မှတ် လိုက်ခြင်းကြောင့် တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှုများ ရှိလာနိုင်ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စီးပွားရေး ပညာ ရှင်များက ပြောသည်။

သို့သော်လည်း အဆိုပါ သတ်မှတ်ချက်ကြောင့် တစ်ဖက်မှာတော့ ပို့ကုန်သွင်းကုန် ညီမျှမှု ရှိလာနိုင်ကြောင်း သိရသည်။

ထိုသို့ ပို့ကုန်ရငွေကို တင်ပြနိုင်မှသာ ကုန်စည် တင်သွင်းခွင့် ရမည်ဆိုခြင်းကြောင့် ပို့ကုန်တင်ပို့မှုများလည်း မြင့် တက်လာနိုင်ကြောင်း အမည်မဖော်လိုသည့် စီးပွားရေးပညာရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဂိတ်ကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “ပို့ကုန်အရင်ပို့ အဲကနေ ရတဲ့ငွေကို ပို့ကုန်ပြန်သွင်း အဲဒီစနစ် အခု ထိုင်းနယ်စပ်မှာ လုပ်တာပေါ့လေ။ ဘာကြောင့် ထိုင်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကို သွားလုပ်လဲ မသိဘူး။ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးဆိုတာ အဲလိုမျိုး ပိတ်လို့ ရှိရင် အခုက Import ကို ကန့်သတ်လိုက်တဲ့ သဘောပေါ့။ ကန့်သတ်လိုက်ရင် မှောင်ခိုတွေက ဝင်လာမှာပဲ။ Border Trade က မှောင်ခိုဝင်ဖို့ အလွယ်ဆုံးပဲ။ ဘာလို့ဆို နယ်စပ်မှောင်ခို လမ်းကြောင်းတွေက အများကြီးလေ။ ဆိုတော့ မှောင်ခိုဘက်မှာတော့ အများကြီး တက်လာမှာပဲ။ အဲဒီမှောင်ခိုကို ဒီဘက်က ဘယ်လို ပြန်ထိန်း မလဲပေါ့ လေ။ တစ်ဖက်က ကြည့်ရင်တော့လည်း ဒါသည် Export ကို အားပေးတာပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ Export သမား က သူက Import သမားက Export earning ဝယ်ရတော့မယ်လေ။ ဝယ်ရတော့မယ်ဆိုတော့ Export earning ဈေးက တက်သွားမှာပေါ့။ အဲဒီ Export earning ဈေးက ကောင်းလို့ရှိရင် Export သမားက များများပို့မှာပေါ့။ ကောင်းကျိုးကတော့ Export တက်လာနိုင်တယ်။ နောက်တစ်ခု Trade မှာ balance ဖြစ်သွားနိုင်တာပေါ့။ Export ရှိမှ Import လုပ်ရမယ်ဆိုတော့။ Import တွေ မဟားတရား လုပ်လို့မရဘူး။ ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေ၊ လိုငွေမှာလည်း နည်းနည်းသက်သာသွားမယ် လိုငွေပြတဲ့ဟာ သက်သာသွားမယ်။ နောက် Export သမားတွေကိုလည်း အားပေးရာ ရောက်တယ်။ မကောင်းတဲ့ အချက်ကတော့ Import က မှောင်ခိုတွေ များလာမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ပို့ကုန်ရငွေ ပြနိုင်မှ သွင်းကုန် တင်သွင်းခွင့်ပြုသည့် စနစ်ကို ပြီးခဲ့သည့် ၁၉၉၇ ခုနှစ် ဦးသန်းရွှေ လက်ထက်တွင် ကျင့်သုံးခဲ့ကြောင်း၊ ထိုအချိန်က ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးတွင်သာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ရာ အောင်မြင်ခဲ့ပြီး ကုန်သွယ်ရေးပိုငွေပင် ပြခဲ့ကြောင်း၊ ယခု ထိုစနစ်ကို နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် ပြန်လည် ကျင့်သုံးခြင်း ဖြစ် ကြောင်း သိရသည်။

 ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေး သင်္ဘောကိုတွေ့ရစဉ်

ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးတွင် မှောင်ခိုတင်သွင်းရန် မလွယ်ကူကြောင်း၊ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် မှောင်ခိုလမ်းကြောင်းများ များစွာရှိကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် စစ်ဆေးရေးဂိတ်များတွင် တင်ပို့မှု လိုင်စင်များနှင့် ကုန်စည်များကို သေချာစစ်ဆေးရန် လိုအပ်ကြောင်း အထက်ပါစီးပွားရေးပညာရှင်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “မှောင်ခိုကတော့ မှောင်ခိုလမ်းကြောင်းတွေကို ထိန်းပေါ့။ နောက်ဆုံး ပြည်မထဲ ဝင်လာတဲ့အထိ ဒီဘက် မရမ်းချောင်ဂိတ်တို့၊ ပဲခူးအဝင်ဂိတ်တွေ ဘာတွေ ရှိတယ်လေ။ အဲဒီမှာ တစ်ခါတည်း Export လိုင်စင် ပါမပါ၊ သွင်း လာတဲ့ ကုန်တွေ ပါမပါ စစ်ရတော့မှာပေါ့။ Trade ကတော့ နည်းနည်း နှောင့်နှေးသွားမှာပေါ့လေ။ နှောင့်နှေးသွား မယ် ဒါပေမယ့် အဲလိုလုပ်မှ ရမယ်။ ဒါပေမယ့် ဘာကြောင့် Border Trade ကို သွားလုပ်လဲပေါ့လေ။ အမှန်က Normal Trade, Over sea trade ကို လုပ်ရမှာ။ Over sea trade ကို Export ရှိမှ Import သွင်းခွင့် ပြုမယ်လုပ်ရင် ဒီ Over sea က ဘယ်သူမှ တောလမ်းကနေ လာလို့ မရတော့ဘူးလေ။ ပင်လယ်ကြီးကို ဖြတ်လာရမှာ။ ဆိပ်ကမ်းရှိ တဲ့ ဆိပ်ကမ်းကို မဖြတ်ဘူးဆိုလို့ရှိရင် သူတို့ ဘယ်လိုမှ ဖြတ်လို့မရဘူး။ အရင်တုန်းက အောင်မြင်တယ်ဆိုတာ အရင်တုန်းက Normal Trade ကိုလုပ်တာ။ Border Trade ကို လုပ်တာ မဟုတ်ဘူး။ ဆိုတော့ အရင်တုန်းက အောင်မြင်တယ် ၁၉၉၇ နောက်ပိုင်းပေါ့။ ၉၇ နောက်ပိုင်းမှာ လုပ်တဲ့ဟာ အောင်မြင်တယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ လုပ်တဲ့ဟာက ၄/၅ နှစ်လောက် မြန်မာပြည်က ကုန်သွယ်မှု ပိုငွေတောင် ပြနေသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီစနစ် ပယ်ဖျက်လိုက်တာ လိုငွေပြတာ အခုချိန်ထိပဲ” ဟု ပြောသည်။

ထို့နောက် ယခုကဲ့သို့ ပို့ကုန်သွင်းကုန်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ကန့်သတ်လိုက်ခြင်းသည် ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်များအတွက် ပို၍ အကျိုးရှိနိုင်ကြောင်း၊ ထို့နောက် သွင်းကုန်တင်သွင်းမှုများလည်း လျော့နည်းသွားနိုင်ကြောင်း သုံးသပ်မှုများ လည်း ရှိသည်။

ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးကို တွေ့ရစဉ်

တရုတ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှ ကုန်သည် ဦးတင်မြင့်က “အဲဒါကတော့ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေကပဲ သွင်းကုန် သွင်းလို့ ရမယ်ဆိုတော့ သူတို့အတွက်ကတော့ အကျိုးရှိသွားတာပေါ့။ ဒါပေမယ့်လို့ ဒါက ပြည်ပကုန်သွယ်ရေးကို ပိုပြီးတော့ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ထိန်းချုပ်တဲ့သဘောပဲ။ ပိုဆိုးသွားမှာပေါ့ အခြေအနေကတော့။ ပို့ကုန်လုပ်ငန်းရှင် တွေကတော့ သူတို့ပို့ကုန်က ပိုက်ဆံရရင် အဲဒီရတဲ့ ပိုက်ဆံကနေ ပြန်ပြီးတော့ သွင်းကုန်အနေနဲ့ သွင်းလို့ရမယ်။ ဒါကလည်းပဲ ဒေါ်လာကို အစိုးရဆီကနေပြီးတော့ မထွက်ဘဲနဲ့ ရတဲ့ဒေါ်လာထဲကနေပဲ အစိုးရကို သွင်းပြီးတဲ့နောက် ပိုတဲ့ပိုက်ဆံကိုပဲ သွင်းကုန်အနေနဲ့ သွင်းလို့ရမယ်ဆိုရင်တော့ သွင်းကုန် ပိုပြီးတော့ ရှားသွားမယ့် အခြေအနေ ရှိပါတယ်။ အရင်တုန်းက ဦးနေဝင်း လက်ထက်ကလည်း မှောင်ခိုဈေးကွက်က အကြီးအကျယ် ရှိခဲ့တာပဲ။ အဲလို ပုံစံမျိုးတွေ ဖြစ်လာမှာပေါ့။ တိုင်းပြည်စီးပွားရေး ကောင်းစေချင်ရင် ဗဟိုကနေ အဲလို အတင်းအကျပ် ချုပ်ကိုင်တာ မလုပ်သင့်ဘူးလို့ ယူဆတယ်” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။
ကုန်သွယ်ရေး၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှ ရရှိခြင်းကြောင့် ယခု ကျင့်သုံးလိုက်သည့် ပို့ကုန် ရငွေ တင်ပြနိုင်မှ သွင်းကုန် တင်သွင်းခွင့်ပြုသော စနစ်သည် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးထက် ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်ရေးတွင် အသုံးပြုသင့်ကြောင်း စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

ထို့နောက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင် ယခုလို လုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက ရေတိုကာလ အတွက်သာ အထောက်အကူ ပြုနိုင်ကြောင်း၊ ရေရှည်တွင် ယခုစနစ်သည် ကုန်သွယ်ရေးကို ပိတ်ဆို့သည့်သဘော ဖြစ်နေခြင်းကြောင့် ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့အစည်း(WTO)က ကန့်ကွက်လာနိုင်ကြောင်း မြန်မာ့စီးပွားရေး လေ့လာသူများက သုံးသပ်ကြ သည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၃

မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ရှိသည့် မက္ကဒေးမီးယား အစေ့အဆံများကို နှစ်စဉ် တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့လျက်ရှိသော်လည်း ယခုနှစ်တွင် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်း အဆင်မပြေမှုကြောင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့မှု မရှိကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ မက္ကဒေးမီးယားအသင်းထံမှ သိရသည်။

ထို့နောက် ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာ့မက္ကဒေးမီးယား အဆံများကို အမြောက်အများ ဝယ်ယူလိုသည်ဟု ကမ်းလှမ်းလာကြောင်း၊ သို့သော် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးတွင် တည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းကြောင့် တင်ပို့ရာမှာ အခက်အခဲများ ရှိနေ သည့်အတွက် မတင်ပို့နိုင်ဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံမက္ကဒေးမီးယားအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝင်းအောင် ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဂိတ်ကိုတွေ့ရစဉ် (CGTN)

၎င်းက “ဘယ်မှကို မပို့ရဘူး။ မပို့ရဘူးဆိုတာက တရုတ်ဘက် ခါတိုင်းပို့တာ တရုတ်လမ်းတွေကလည်း ပိတ်တယ်။ ယိုးဒယားဘက်ကလည်း သူတို့သိပ်ပြီးတော့ အဆင်မပြေဘူးလေ ပို့ဖို့ ပြုဖို့လေ။ လမ်းကြော အခြေအနေအရရော အကြောင်းအမျိုးမျိုးပေါ့လေ။ ဒါတွေကြောင့်မို့လို့ အဆင်မပြေဘူး ပို့ရတာ။ ဒါပေမယ့် အခုဟာက သူတို့ ယိုးဒယား ဘက်က ပို့ဖို့ အဆင်ပြေပြန်တော့ ဘာဖြစ်ပြန်တုန်းဆိုတော့ သူတို့က အဆံလိုချင်တာပေါ့ အတွင်းဆံခွဲပြီးသား။ အမှာစာ မရှိဘူးဆိုတာက တရုတ်ကတော့ လမ်းကြောင်းဖွင့်ရင်တော့ ဝယ်ချင်တယ်။ ဒီကလည်း ပို့ချင်တယ်။ ဒါပေမယ့် လမ်းကြော အဆင်မပြေလို့။ ယိုးဒယားဘက်ကတော့ အခုမှ စပြီးတော့ ဖြစ်တာပါ။ အရင်တုန်းကတော့ နည်းနည်းပါးပါးပဲ ဝယ်တာ။ အခုမှ နည်းနည်း အင်နဲ့အားနဲ့ လိုချင်တဲ့အကြောင်း အကြောင်းကြားလာတာ” ဟု ပြောသည်။

မက္ကဒေးမီးယား တစ်တန်လျှင် မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၄၀ ခန့် ရရှိကြောင်း သိရသည်။

သို့သော်လည်း ကိုဗစ် ၁၉ အခြေအနေ များနှင့် လက်ရှိ ပြည်တွင်း၌ နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းတို့ကြောင့် ပြည်ပသို့ တင်ပို့နိုင်ခြင်း မရှိသည်မှာ ၃ နှစ်ခန့် ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဂိတ်ကိုတွေ့ရစဉ် 

ထို့နောက် ထိုင်းနိုင်ငံက မက္ကဒေးမီးယား အဆံများကို ဝယ်ယူလိုကြောင်း ကမ်းလှမ်းလာသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ မက္ကဒေးမီးယားများကို ခွဲခြမ်းရန် အရည်အသွေး ကောင်းမွန်သည့် စက်ကိရိယာများ မရှိသည့်အတွက် တင်ပို့မှု မပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ရွာငံဒေသမှ မက္ကဒေးမီးယားစိုက်ပျိုးသည့် တောင်သူ ဦးထွန်းလင်းက ပြောသည်။

၎င်းက “သူတို့က မခွဲချင်ဘူး အတွင်းအဆံအတိုင်း လိုချင်တာပေါ့။ နောက်ပြီးတော့ အတွင်းအဆံတိုင်း ဝယ်ရင် ဈေးကတော့ ပိုမြင့်တယ်။ ဒါပေမယ့် လုပ်ရတဲ့ လူဘက်ကလည်း မလွယ်ဘူးလေ။ မလွယ်ဘူးဆိုတာက ၁ တန်ခွဲလို့ ၃၀၀ Kg တောင် မထွက်ဘူး။ တကယ့်တကယ် အကောင်းက ၂၀၀ Kg လောက်ရှိတော့ ၁၀ တန်မှ ၂ တန်လောက် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ပေါ့ အဲလောက်ပဲ ထွက်တာ။ အဆံခွဲလို့ အတွင်းဆံက ကွဲသွားမယ် ကြေသွားမယ်ဆိုရင် လည်း အဲဒါမျိုးကျတော့ မဝယ်ပြန်ဘူး။ ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်နဲ့ အဆင်ပြေသလို ခွဲရောင်းပြန်တော့လည်း အဲဒါတွေ က အဆင်မပြေတော့ကျတော့ သိပ်မလွယ်ဘူးလေ။ ရှိတဲ့စက်ကလည်း Quality မမှီဘူးလေ။ အပြင်မှာ ၁ တန်ကို သိန်း ၄၀ လောက် ပေါက်နေရင် ၁၀ တန်ဝယ်မှ သိန်း ၄၀၀ ဖိုးဝယ်မှ ၂ တန်လောက်ထွက်မယ်။ အကျိုးအကြေတွေ များသွားတော့ မကိုက်တော့ ဘယ်သူမှ မပို့ကြတော့ဘူးပေါ့” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။
လက်ရှိတွင် မက္ကဒေးမီးယားကို ပြည်တွင်း ဈေးကွက်တွင်သာ ရောင်းချနေရပြီး အသားအရေကို ထိန်းသိမ်းပေးခြင်း ကြောင့် စားသုံးမှု များပြားလာကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာ့ မက္ကဒေးမီးယားအသီးနဲ့ တောင်သူအမျိုးသမီးများကိုတွေ့ရစဉ် (MYANMAR NUTS MACADAMIA)

ပြီးခဲ့သည့် အောက်တိုဘာလက ပြင်သစ်နိုင်ငံ ကုန်စည်ပြပွဲတွင် မြန်မာ့မက္ကဒေးမီးယားကို အထူးစိတ်ဝင်စားမှု ရရှိခဲ့ ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ သစ်သီးဝလံနှင့် ပန်းမန်စိုက်ပျိုး ရောင်းချသူများ အသင်းထံမှ သိရသည်။

မက္ကဒေးမီးယားကို မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ပြင်ဦးလွင်၊ ရှမ်းပြည်နယ် ရွာငံ၊ ရပ်စောက်၊ နောင်ချို စသည့် ဒေသများ တွင် စိုက်ဧက ၃ သိန်းကျော် စိုက်ပျိုးလျက်ရှိကြောင်း၊ ထပ်တိုး စိုက်ပျိုးလာမှုများလည်း ရှိကြောင်း၊ (၁)နှစ်လျှင် တန်ချိန် ၁၀၀၀၀(တစ်သောင်း)နီးပါး ထွက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၃

ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားများအား ဆွဲဆောင်ရန် တိုင်းရင်းသားရိုးရာ အစား အစာပြပွဲကို ယခုနိုဝင်ဘာလအတွင်း ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင် များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ယခုကျင်းပပြုလုပ်မည့် တိုင်းရင်းသားရိုးရာအစားအစာပြပွဲသည် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၌ ပထမဆုံးအကြိမ် ဖြစ်ကာ ကိုဗစ်ကာလနှင့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားဝင်ရောက်မှု နည်းခဲ့သည့် အတွက် လက်ရှိပွင့်လင်းရာသီတွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ ပြန်လည်မြှင့်တင်ရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော်က “အရင်တုန်းကတော့ ဒီလုပ်ငန်းတွေ အားလုံးကတော့ ပြည်ပခရီးသွားတွေကို ဦးတည်တာပေါ့နော်။ အခုကတော့ ပြည်ပ ခရီးသွား ဝင်ရောက်မှု အားနည်းနေတဲ့အတွက် လောလောဆယ်တော့ ပြည်တွင်းလည်း အဓိက Target လည်းထားပါ တယ်။ နောက် နိုင်ငံခြားသားဝင်ရောက်မှုရှိသလောက်ပေါ့ ဒါလေးတွေလည်း Target ထားပါတယ်။ ဒီ၂၀၁၉ တုန်းက ပြည်ထောင်စုနေ့မှာ တိုင်းရင်းသားရိုးရာ အဝတ်အထည်ပေါ့၊ တိုင်းရင်းသား ရိုးရာရဲ့ အသုံးအဆောင် ပစ္စည်းတွေ၊ သူတို့ရဲ့ ရိုးရာဝတ်စုံတွေပေါ့နော်။ သူတို့ရဲ့ ရိုးရာဓလေ့တွေကို ကျနော်တို့ ဟိုတယ် လုပ်ငန်းရှင် အသင်းက ဦးဆောင်ပြီး ပြခဲ့တာရှိတယ်။ အဲဒီတုန်းက လာတာကတော့ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ အများဆုံးလာတာ များတယ်။ အခုလက်ရှိ ရှိနေတဲ့ တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့အစည်းတွေဆိုရင် မြောင်ဇီး တို့၊ ဝ တို့၊ နောက် လားဟူတို့၊ လီဆူတို့၊ ကိုးကန့်တို့၊ ပလောင်တို့၊ ရှမ်းတို့၊ ကချင်တို့ ဆိုတာက အားလုံးက တရုတ်ပြည်မှာ ယူနန်ပြည်မှာလည်း ရှိကြတာကိုး။ အဲဒီတော့ သူတို့ဆီက ရိုးရာနဲ့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံကနေ ပြတဲ့ ရိုးရာကို သူတို့က ယှဉ်ပြီး သိချင်တာပေါ့။ အဲဒီတုန်းကတော့ တော်တော်လေးကို အောင်မြင်ခဲ့တယ်။ စိတ်ဝင်စားမှုလည်း အတိုင်းအတာ တော်တော်လေး မြင့်ခဲ့ပါတယ်။ အခု ဒီ အစားအစာပြပွဲလည်း ကျနော်ထင်တယ် နိုင်ငံခြားသားတွေသာ တကယ့်ကိုလာပြီး လေ့လာမယ်ဆိုရင်တော့ တော်တော်လေးလည်း သူတို့စိတ်ဝင်စားပြီး တော်တော် အောင်မြင်မယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ခရီးသွားလည်း တော်တော်ဆွဲဆောင်နိုင်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရှမ်းပြည်နယ် လားရှိုးမြို့အဝင်မုခ်ဦး

တိုင်းရင်းသားရိုးရာအစားအစာပြပွဲ ကျင်းပပြုလုပ်မည့်ရက်အား အတိအကျ အတည်မပြုရသေးသော်လည်း ၁ ရက်သာ ကျင်းပပြုလုပ်မည်ဖြစ်ကာ နေရာအား လားရှိုးမြို့တော်ခန်းမတွင်ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
ထို ရိုးရာ အစားအစာပြပွဲတွင် တိုင်းရင်းသား ၁၀ ဖွဲ့ ပါဝင်သွားမည်ဖြစ်ကာ ၎င်းတို့မှာ ရှမ်း၊ ကချင်၊ လီဆူ၊ ဗမာ၊ မြောင်ဇီး၊ ဝ၊ ပလောင်၊ လားဟူ၊ မုန်းဝန်း(ဗမာ)နှင့် ကိုးကန့်တို့ဖြစ်ပြီး တိုင်းရင်းသားတစ်မျိုး၌ အစားအသောက် အနည်းဆုံး ၃ မျိုးခန့်အား လူ ၁၀၀ စာအတွက် ချက်ပြုတ်ပြင်ဆင်ထားကြ၍ တည်ခင်းဧည့်ခံကျွေးမွေးမည် ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ရှမ်းပြည်နယ် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေး ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာနမှ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးစည်သူကျော်က “အစားအစာဆိုတာကတော့ ကျနော်တို့လည်း ခရီးသွားတဲ့အခါကျရင် ဒီဒေသ အစားအစာကိုပဲ စားချင်တာ ပေါ့လေ။ ပြောရရင် ရှမ်းပြည်နယ်ရောက်တယ်ဆိုလည်း ရှမ်းရိုးရာ အစားအစားပေါ့။ အဲဒီလိုမျိုးလေး စားချင်တဲ့ သဘောရှိတယ်။ ဒီမှာ မေးတဲ့အခါကျရင်လည်း ဘယ်လိုအသစ်အဆန်း အစားအသောက်လေးတွေ ရှိလဲ။ ဒါမျိုးလေးတွေပေါ့။ ဒီဘက်မှာ အစားအသောက်နဲ့ပတ်သက်လို့က တော်တော်လေးကို ကွဲပြားတဲ့ပုံစံတွေ ရှိတယ်။ အဲဒါတွေက အများသိဖို့လိုတာပေါ့နော်။ ဒါကတော့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ မတွင်ကျယ်သေးတာပေါ့။ နိုင်ငံခြားမှာဆိုရင်တော့ ဒါက Gastronomy Travel တို့ Tourism တို့ ဒါမျိုးတွေရှိတာပေါ့။ အစားအသောက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ကို သွားပြီး‌တော့ စားကြည့်သင့်တဲ့ အစားအစာမျိုးတွေ ဒါမျိုးလေးတွေပေါ့။ ဒါလေးတွေကို စိတ်ဝင်စားတဲ့လူတွေအတွက်ကတော့ ဒါလေး chance တစ်ခုဖြစ်မှာပေါ့လေ” ဟု ပြောသည်။

ရှမ်းပြည်နယ် သီပေါမြို့သို့ လာရောက်လည်ပတ်သည့် ခရီးသွားများ

ပြပွဲပြုလုပ်မည့်အကြောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ခရီးသွားကုမ္ပဏီများ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များ အစရှိသည့် ခရီးသွားနှင့်နှီးနွယ်သူများအား အကြောင်းကြားထားပြီဖြစ်ကြောင်းနှင့် တိုင်းရင်းသား ရိုးရာအစားအစာပြပွဲသို့ လာရောက်လေ့နိုင်ကြောင်း ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားများအား ၎င်းတို့မှတဆင့် အသိပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ကိုဗစ်မဖြစ်ပွားခင်ကာလ၌ ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းသို့ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားဝင်ရောက်မှု များပြားခဲ့ပြီး သီပေါမြို့သို့ အများဆုံးလာရောက်လည်ပတ်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် လက်ရှိပွင့်လင်းရာသီတွင် ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းသို့ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားများ ပိုမို ဝင်ရောက် ရန်အတွက် သဘာဝ ဒေသအရင်းအမြစ်များဖြစ်သည့် ရေတံခွန်များတွင် ခရီးစဉ်များ ဖော်ဆောင်လျက်ရှိပြီး နိုင်ငံရေးအခြေအနေ ယခုထက်ပိုမိုကောင်းမွန်ပါက သေချာလုပ်ဆောင်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ သိရသည်။

လက်ရှိ တန်ဆောင်တိုင်ပိတ်ရက်အတွက် လားရှိုးမြို့တွင် တန်ဆောင်တိုင်ပွဲတော်အား ၄ ရက်နေ့မှ ၇ ရက်နေ့အထိ ကျင်းပပြုလုပ်သွားဦးမည်ဖြစ်ကာ ဖျော်ဖြေရေးအစီအစဉ်များ၊ ရိုးရာကစားနည်းများ၊ စတုဒီသာများနှင့် မီးပုံးပျံ လွှတ်တင်ခြင်းများ ပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၂

ယခုနှစ် မိုးဖရဲရာသီတွင် မြန်မာ - တရုတ်နယ်စပ် ရွှေလီနှင့် ဝမ်တိန်မြို့တို့၌ လော့ဒေါင်း ချထားခြင်းကြောင့် ဖရဲတင်ပို့၍ မရသလို တရုတ်ကုန်သည်များမှာလည်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ကာ ဖရဲဝယ်ယူမှုများ မပြုလုပ် နိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ဖရဲသီးဈေးကွက်၌ အရောင်းအဝယ်မရှိ ဖြစ်နေသည်ဟု မူဆယ်သစ်သီးဝလံ ကုန်စည်ဒိုင်ထံမှ သိရသည်။

မိုးဖရဲ အနေဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ လော့ဒေါင်း အခြေအနေကြောင့် ဈေးကွက်မရှိဘဲ ဈေးကွက်ပျောက်နေသည့် အနေအထား ဖြစ်နေသည်ဟု ခွာညိုသစ်သီးပွဲရုံပိုင်ရှင် ဦးစိုင်းခင်မောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ပြောလို့မရဘူး တင်ပို့မှု အခြေအနေ။ ဟိုဘက်က လော့ဒေါင်းဝင်တာ များရင်တော့ အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ ဟိုဘက်ကုန်သည်တွေ ဈေးကွက်အတွင်းကို ဝင်မရဘူး။ လောလောဆယ်တော့ ဈေးကွက်တွေ မရှိဘူး။ ဘယ်လို လာမလဲဆိုတာ သုံးသပ်ဖို့လည်း ဒီလော့ဒေါင်းကြီး ရှိနေရင်တော့ အဆင်မပြေဘူးပေါ့။ လော့ဒေါင်း ပြီးသွားရင် တော့ ပုံမှန်ဖြစ်သွားမှာပေါ့။ လော့ဒေါင်းကလည်း ပြီးနိုင်ပါ့မလားဆိုတာ ရှိသေးတယ်။ တရုတ်ဘက်ကလည်း လော့ဒေါင်းပဲ ချပဲချနေတာဆိုတော့။ ဒီနှစ် မိုးဖရဲ ဈေးကွက်မရှိဘူး။ လောလောဆယ် အထိတော့ ဈေးကွက် ပျောက်နေတဲ့ အနေအထားပဲ။ ဒါကတော့ ပြည်တွင်း ဈေးကွက်ပဲ အားထားရမှာပဲ” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

တရုတ် ကုန်သွယ် ရေးအပေါက်ကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိတွင် မိုးဖရဲစိုက်ထားသည့် တောင်သူများအနေဖြင့် ပြည်တွင်း ဈေးကွက်ကိုသာ အားထားနေရပြီး ရန်ကုန်ရှိ သီရိမင်္ဂလာဈေးနှင့် ဒညင်းကုန်းဈေးတို့တွင်သာ ရောင်းချနေရသည်ဟု ဖရဲစိုက်တောင်သူများက ပြောသည်။

တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့ရောင်းချသည့်အခါ ၁၇ တန်ဆံ့ တွဲကားတစ်စီးလျှင် ယွမ်ငွေ ၆ သောင်း (မြန်မာကျပ်ငွေ သိန်း ၁၈၀) ခန့် ရရှိကြောင်း၊ သို့သော် ပြည်တွင်းတွင် ရောင်းချသည့်အခါမှာတော့ တွဲကားတစ်စီးလျှင် မြန်မာကျပ် ငွေ သိန်း ၃၀ ခန့်သာ ရရှိကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် မိုးဖရဲစိုက် တောင်သူများအနေဖြင့် အရှုံးပေါ်နေကြောင်း စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးမှ ဖရဲစိုက်တောင်သူ ကိုသစ္စာက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ဖရဲစိုက်ခင်းတစ်ခုကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “တရုတ်ကို ရောင်းတဲ့အချိန်မှာ Kg (ကီလို) ရောင်းတာဗျ၊ တစ် Kg ကို ၂ ယွမ်၊ ၃ ယွမ်၊ ၁.၅ ယွမ် အဲလို ရောင်းခဲ့ရတာလေ။ အဲလိုကျတော့ ကျနော်တို့ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု အပေါ်မှာ အရည်အသွေး ကောင်းနေတယ်၊ တရုတ်ရဲ့ စံချိန်စံညွှန်းနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ဟာ တစ်ခုဆိုရင် ကျနော်တို့က ဒီအပေါ်မှာ ဈေးကောင်းရဖို့အတွက် အာမခံ ချက် အပြည့်ရှိတယ်လေ။ အခု မြန်မာပြည်တွင်းမှာ ရောင်းတဲ့အခါကျတော့ ကျနော်တို့က ရောင်းနေတာ တစ်လုံး ချင်း ဈေးကို ရောင်းရတာ။ အလုံးကြီးကြီး၊ သေးသေးပေါ့နော်။ ကြီးရင် ကြီးတဲ့အလျောက်၊ သေးရင် သေးတဲ့ အလျောက် Kg နဲ့မဟုတ်ဘဲ ရောင်းနေရတာဗျာ။ ရောင်းနေရတာ ဥပမာ တရုတ်ကို ကျနော်တို့ တရုတ်ငွေ ကား တစ်စီးကို လက်ရှိပေါက်ဈေး ၆ သောင်းနဲ့ပဲ တွက်တယ်ပဲထားဦး။ တရုတ်ငွေ ၆ သောင်းနဲ့တွက်တယ်ပဲ ထားဦး၊ ၁၇ တန်ပေါ့နော် ၁၂ ဘီး ကားတစ်စီး။ ယွမ် ၆ သောင်းနဲ့ တွက်တယ်ဆိုရင် ၃၀၀ နဲ့ပဲ တွက်ကြည့်ပါဦး။ သိန်း ၁၈၀ ဖြစ် နေပြီ ။ အခု ကျနော်တို့ ပြည်တွင်းမှာ ရောင်းနေရတာက အဲဒီ ၁၂ ဘီး ကားတစ်စီးကို ၁၇ တန်ကို အလွန်ဆုံးရမှာ သိန်း ၃၀၊ ၃၅ သိန်းထက် မပိုပါဘူး။ အဲတော့ ဘယ်လောက်ကွာခြားသွားပြီလဲ။ အဲတော့ ဒီ ၆ ဆပေါ်မှာ တောင် သူတွေ ရင်းနှီးလုပ်ကိုင်မှုနဲ့ Investment နဲ့ ပြန်တွက်လိုက်တဲ့အခါမှာ အစ်ကိုတို့ တစ်ဧကရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်က ၄၅ သိန်းလောက် ကုန်နေတာ။ အခုပြန်ရတာက ၃၅ သိန်းဆိုတော့ တောင်သူတွေက အရှုံးပဲ ပြနေတာ” ဟု ပြော သည်။

တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့မည့် ဖရဲကားများကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိတွင် မိုးဖရဲများကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ ကုန်တင်ကား တစ်စီးစ နှစ်စီးစ တင်ပို့မှုများ ရှိနေသော်လည်း သယ်ယူ ပို့ဆောင်ရေး စရိတ်ပင် မရဘဲ ဖြစ်နေကြောင်း ဖရဲတင်ပို့သည့် ကုန်သည်များထံမှ သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံမှ တရုတ်နိုင်ငံသို့ ဖရဲတင်ပို့ရာတွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ မူဝါဒအပေါ် အခြေခံ၍ တင်ပို့နေရခြင်းကြောင့် မြန်မာကုန်သည်များနှင့် ဖရဲစိုက်တောင်သူများသည် ဆုံးရှုံးမှုများ နှစ်စဉ် ကြုံတွေ့နေရသည်။

ထို့ကြောင့် အဆိုပါကိစ္စများကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့ ဖရဲတင်ပို့မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး နှစ်နိုင်ငံ သဘောစာချုပ်များနှင့် လုပ်ဆောင်မည်ဆိုပါက ပို၍ အဆင်ပြေမည်ဖြစ်သည်ဟု ဖရဲကုန်သည်များနှင့် တောင်သူများက လိုလားနေကြသည်။

ယခုနှစ်တွင် သွင်းအားစုစရိတ် အဆမတန် ကြီးမြင့်နေခြင်းနှင့် နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းကြောင့် မိုးဖရဲစိုက်ဧက လျော့နည်းလျက်ရှိသည်။

ထို့နောက် လက်ရှိတွင် တရုတ်ဈေးကွက် ပျောက်နေခြင်းကြောင့် လာမည့် ဆောင်းဖရဲရာသီ၌ စိုက်ပျိုးမှုနှုန်းများ လျော့ကျသွားနိုင်ကြောင်း၊ ၃ ပုံ ၁ ပုံခန့်သာ စိုက်ပျိုးမှု ပြုနိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း ဖရဲစိုက်တောင်သူများက ပြောသည်။

မိုးဖရဲ စိုက်ဧကသည် ယခုနှစ်တွင် ထက်ဝက်နီးပါး လျော့ကျလျက်ရှိပြီး အထွက်နှုန်းသည်လည်း ယခင်နှစ်များ ထက် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကျဆင်းနေကြောင်း ဖရဲစိုက်တောင်သူများထံမှ သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁

အိန္ဒိယနိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တခြားသောနိုင်ငံများမှ တင်သွင်းလာသည့် ပဲစဉ်းငုံ ပုံသေအခြေခံဈေးကို ယခင်က တစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၀၀ ကျော်မှ လက်ရှိတွင် တစ်တန်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၆၅ ကျော် သတ်မှတ်လိုက်ကြောင်း သိရသည်။

ထိုသို့ ဈေးနှုန်း တိုးမြှင့် သတ်မှတ်ချက်ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ ပဲဈေးကွက်တွင်လည်း ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာလေ့ ရှိကြောင်း ဧရာကုန်သွယ်မှု ဗဟိုဌာနမှ တာဝန်ခံ ဦးနေဝင်းစိုးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “သူ့နိုင်ငံထဲမှာ MSP ပေါ့ maximun support price ဆိုတာ ရှိတယ်။ နှစ်တိုင်း သူတို့ သတ်မှတ်နေကျ။ သူတို့ဆီမှာ MSP ဈေးနှုန်း တိုးပြီးတော့ သတ်မှတ်တယ်။ ပုံမှန်အတိုင်းဆိုလို့ရှိရင် MSP ဈေးနှုန်း တိုးပြီးတော့ သတ်မှတ်တယ် ဆိုလို့ရှိရင် ကိုယ့်ဆီမှာလည်း ဈေးတက်လာတာပဲလေ။ ဒီကတောင်သူတွေအတွက် အဆင်ပြေ သွားကြတာပေါ့နော်” ဟု ပြောသည်။

သို့သော် လက်ရှိ၌ ကုန်သွယ်ဦးစီးဌာန၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပဲမျိုးစုံ ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရာတွင် တန်ဖိုးမြင့် ထုတ်ကုန် အနေဖြင့် လုပ်ဆောင်ပြီးမှသာ တင်ပို့ရမည်ဆိုခြင်းကြောင့် ပဲဈေးကွက်အတွင်း၌ ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းပြီး အရောင်းအဝယ် အေးနေကြောင်း ပဲကုန်သည်တစ်ဦးက ပြောသည်။

ပဲမျိုးစုံကို စစ်ဆေးကြည့်နေစဉ်

၎င်းက “ဒီရက်အတောအတွင်းမှာ ကျနော်တို့ မြန်မာပြည်မှာ ဈေးတွေ ကျနေတယ်။ ဈေးတွေ ကျနေတယ်ဆိုတာ က ကုန်သွယ်ဦးစီးမှာ ဝင်ဖတ်ရအုံးမယ်။ တစ်ခု ထုတ်ပြန်လိုက်တယ်လို့တော့ ကြားတယ်။ ဘာလဲဆိုတော့ ကျနော် တို့ ပြည်ပကို ထွက်နေတဲ့ ပဲတွေကို အဓိကအားဖြင့် Value added ထုတ်ပြီးတော့ သွားရမယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စ ထွက်လာ တယ်။ Value added ဆိုတာတော့ တန်ဖိုးမြင့် ထုတ်ကုန်ပေါ့။ တန်ဖိုးမြင့် ထုတ်ကုန်အဖြစ်နဲ့ သွားမှ လက်ခံမယ် ပို့ကုန်အဖြစ်နဲ့ လက်ခံမယ်ဆိုတဲ့သဘော ဖြစ်လာတယ် အဲဒီကိစ္စ ထွက်လာတယ်။ အဲဒီဟာကြောင့် လက်ရှိမှာ လက်ရှိပေါက်ဈေးထက်ကို ကျနေတယ်။ ဒီအတိုင်း Raw အတိုင်း ပို့လို့မရတော့ဘူး။ အနည်းဆုံးတော့ ခွဲခြမ်း လုပ် ပြီးမှ ပို့မှရမယ်။ အဲဒီအခါကျတော့ ဒီရက် အတောအတွင်းမှာ အရောင်းအဝယ် မဖြစ်ဘဲနဲ့ ဟိုဘက်နဲ့ ဒီဘက်နဲ့ စောင့်ကြည့် နေကြတဲ့ သဘောပဲ။ ဟိုဘက်နဲ့ ဒီဘက်နဲ့က မညှိရသေးဘူး” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ယခုကာလသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ စိုက်ပျိုးထားသည့် ပဲများသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံ ဈေးကွက်ထဲသို့ နေ့စဉ် ဝင်ရောက် နေခြင်းကြောင့် မြန်မာ့ပဲကို အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်မှ ဝယ်လိုအားများ ကျဆင်းလာကြောင်း၊ အောက်တိုဘာလ အတွင်း ပဲတင်ပို့မှုသည် ယခင်လများထက် နည်းပါးလျက်ရှိကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပဲဈေးကွက် အလားအလာအနေဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ပဲလက်ကျန် နည်းပါးချိန်မှ ပဲဈေးနှုန်းများ ကောင်းမွန် လာနိုင်ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ပဲတင်ပို့မည့် ကုန်သည်များအနေဖြင့် ကုန်သွယ်ဦးစီးဌာန၏ ပဲမျိုးစုံကို တန်ဖိုးမြင့် ထုတ်ကုန်အဖြစ် လုပ်ဆောင်ပြီးမှသာ တင်ပို့ရမည့် အကြောင်းနှင့် ပတ်သက်၍ စောင့်ကြည့် နေကြ ကြောင်း ပဲကုန်သည်များက ပြောသည်။