CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄

မြန်မာ-တရုတ် နယ်စပ်ဂိတ်ပေါက်များမှ တစ်ခါသုံးကဒ်(TBP)ဖြင့် တရုတ်သို့ ဝင်ရောက်လာသည့် မြန်မာ လူဦးရေ မှာ တစ်ရက်လျှင် အနည်းဆုံး ၇၀၀ ဦးခန့်ရှိကြောင်း ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသော လူသားချင်းစာနာထောက် ထားမှု အကူအညီ ပေးအပ်ရေးကွန်ရက်မှဥက္ကဋ္ဌ ဦးဌေးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

နန်းတော်ဂိတ်-ဆင်ဖြူဂိတ်- မန့်ဝိန်းဂိတ်တို့တွင် စက်တင်ဘာ ၄ ရက်နေ့မှ စတင်ကာ ၇ ရက် သက်တမ်းရှိသည့် တစ်ခါသုံးကဒ်(TBP)နှင့် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သဖြင့် ယနေ့အထိ လူဦးရေ ၈၀၀၀ ကျော်ခန့် ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ဖြစ် ကြောင်း သိရသည်။

အဆိုပါကဒ်သည် အလည်အပတ် ဝင်ထွက်ခွင့်ပေးသည့် ကဒ်ဖြစ်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသားများမှာ အလုပ်သွား ရောက် လုပ်ကိုင်ရန် သွားကြခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် တရုတ်နိုင်ငံသို့ တစ်ခါသုံးကဒ်ဖြင့် ဝင်ရောက်ရန် စောင့်ဆိုင်းနေသည့် လူဦးရေမှာ ၁၀၀၀၀ နီးပါးခန့် ရှိနေသေးကြောင်း လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု အကူ အညီ ပေးအပ်ရေးကွန်ရက်မှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဌေးက ပြောသည်။

၎င်းက “စာအုပ်ရော ကဒ်ရောက အလုပ်လုပ်ခွင့်မရှိဘူး။ အလည်အပတ်နဲ့ အရောင်းအဝယ်အတွက်ပဲ ခွင့်ပြုထား တာလေ။ အခုတောင်မှ ဘယ်နှယောက် အဖမ်းခံထားရလဲဆိုတာ မသိနိုင်ဘူး။ အလုပ်ရှင်က အာမခံလို့ သူတို့ကို ပေးတယ်ဆိုရင်တော့ ဖြစ်နိုင်တာပေါ့။ အလုပ်လုပ်နေကြတဲ့ လူတွေလည်း ရှိတာပေါ့။ သူတို့ကလည်း လုပ်သား အင်အား လိုအပ်တဲ့အချိန်မှာ လိုအပ်သလို ဥပဒေကို ချိန်ဆမှာပေါ့။ အခုအချိန်မှာ လုပ်သားပေါလာပြီဆိုရင်တော့ အရင်တုန်းက ၃၀၀၀(ယွမ်) ရတဲ့လူက အခု ၁၅၀၀၊ ၂၀၀၀ လုပ်အားခတွေလည်း ကျလာတာပေါ့။ ကျွမ်းကျင် လုပ်သားတွေ အတွက်တော့ ဈေးကွက်တစ်ခု ရှိပေမယ့် သာမန်လူတွေကတော့ သိပ်မလွယ်ပါဘူး။ အစ်ကိုတို့ အနေနဲ့ကတော့ မသွားစေချင်ဘူး။ အဓိကကတော့ တည်းခိုခန်းမှာပဲ တည်းတည်း၊ ဟိုတယ်မှာပဲ တည်းတည်း၊ အိမ်ခန်းပဲ ငှားနေနေ သူ့ရဲ့ လုပ်ရမယ့် process တွေရှိတယ်။ သက်ဆိုင်ရာ ရပ်ကွက်၊ ရဲစခန်းကို ဧည့်စာရင်း တိုင် ကြားရတယ်။ ဧည့်စာရင်းတိုင်ရင် နှစ်နိုင်ငံ ဘာသာစကား မတူတဲ့အတွက် သူတို့ရဲ့ တရုတ်ဘာသာနဲ့ ဘာသာပြန် ပေးရတယ်"ဟု ပြောသည်။

မူဆယ်နယ်စပ်ဂိတ်ပေါက် မြန်မာနိုင်ငံသားများကိုတွေ့ရစဉ်

ထိုကဒ်အား ပြုလုပ်ရာတွင် မှတ်ပုံတင် မူရင်း အဓိကလိုအပ်ပြီး မှတ်ပုံတင်အမျိုးအစား မသတ်မှတ်ထားသဖြင့် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးမှ မှတ်ပုံတင်ရှိသူ မည်သူမဆို ငွေကျပ် ၂၀၀၀ ထက် မပိုသည့် နှုန်းထားဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။ 

ယခုကဲ့သို့ တစ်ခါသုံးကဒ် (TBP) ဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ ဝင်ရောက်ခွင့် ပြုလိုက်သည့်အတွက် လောက်ကိုင်၌ အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသူအချို့သည် ၎င်းကဒ်ဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံထဲသို့ ဝင်ရောက်ကာ လုပ်ငန်းခွင် ပြောင်းလဲခြင်းများ ပြုလုပ်နေကြကြောင်းလည်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များထံက သိရသည်။

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော်က “လောက်ကိုင်မှာလည်း လော လောဆယ်တော့ အဓိက လောက်ကိုင်ကတော့ ခရီးသွားလည်း နည်းနေတယ်ပေါ့။ နိုင်ငံခြားသားတွေလည်း လာခွင့် မရှိတော့တဲ့အတွက် လောက်ကိုင်မှာ နည်းနည်းတော့ အလုပ်သမားတွေ အတွက်ပါ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း နည်းနည်း နည်းသွားတယ်ပေါ့။ သူတို့လည်း တချို့တွေ ပြန်လွှတ်လိုက် တာလည်း ရှိပါတယ်။ တချို့ တွေလည်း အခုပြန်ပြီး ဘယ်ကို ဝင်တိုးကြလဲဆိုတော့ မူဆယ်ကိုပေါ့။ ရွှေလီ၊ ကျယ်ဂေါင်မှာ အလုပ်သွား လုပ်လို့ရ အောင် ဆိုပြီးတော့ မူဆယ်ဂိတ်ပေါက်မှာ ကျနော်တို့နိုင်ငံက မြန်မာလုပ်သားတွေပေ့ါလေ။ တော်တော်များများ ရောက်နေတယ်။ လောက်ကိုင်မှာ သွားတဲ့လုပ်သား တော်တော်များများလည်း အခု မူဆယ်ဘက်ကို ကူးနေတာ လေးတွေ ရှိပါတယ်။ ၇ ရက်ကဒ်နဲ့ပဲဝင်တယ်။ ပြီးလို့ရှိရင် ၇ ရက်ပြည့်ရင် ဒီဘက် ကဒ်ပြန်လာတိုးပေါ့” ဟု ပြော သည်။

မူဆယ်နယ်စပ်ဂိတ်ပေါက် မြန်မာနိုင်ငံသားများကိုတွေ့ရစဉ်

တစ်ခါသုံးကဒ် (TBP) အား နန်းတော်ဂိတ်ပေါက်နှင့် ဆင်ဖြူဂိတ်ပေါက်တွင်သာ ပြုလုပ်ပေးနေခြင်းဖြစ်ပြီး မန့်ဝိန်းဂိတ်ပေါက်တွင်မူ ကုန်တင်ယာဉ်မောင်း၊ ယာဉ်နောက်လိုက်များကိုသာ ပြုလုပ်ပေးနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ဂိတ်ပေါက်များမှ တစ်ခါသုံးကဒ်ဖြင့် ဝင်ရောက်ခြင်းကို နံနက် ၆ နာရီမှ ည ၈ နာရီခန့်အထိ စေလွှတ်နေခြင်း ဖြစ်သော်လည်း စက်ဖြင့် တစ်ဦးချင်းအလိုက် စာရင်းသွင်းရခြင်းများ ရှိသောကြောင့် သွားရောက်ချင်သူ ဦးရေ များပြားနေသော်လည်း ဂိတ်ပေါက်တစ်ခုလျှင် လူဦးရေ ၃၀၀ ခန့်သာ စေလွှတ်နိုင်ကြောင်း သိရသည်။

ထို့အပြင် ပွဲစားများ၏ တိုကင်ရောင်းစားခြင်းများ မရှိစေရန်လည်း လက်များတွင် တုံးထု၍ အမှတ်အသား ပြုလုပ်ပေးခြင်းများ ဆောင်ရွက်ကြောင်း သိရသည်။

စက်ပစ္စည်းများ ချို့ယွင်းမှု တစ်စုံတစ်ရာ ဖြစ်သွားပါက ပို၍ကြန့်ကြာ သွားနိုင်သည့်အတွက် မန့်ဟီရိုး ဂိတ်ပေါက်-ကျင်စန်းကျော့ ဂိတ်ပေါက်-ပန်ဆိုင်း ဂိတ်ပေါက်တို့တွင်မှာ ၎င်းကဒ်ပြုလုပ်ပေး၍ ဝင်ထွက်ခွင့် ပေးမည်ဆိုပါက ပို၍ အဆင်ပြေ ကောင်းမွန်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း အကြံပြုကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၄

စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအတွင်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားပြီး နယ်မြေတည်ငြိမ်မှု မရှိခြင်းကြောင့် ကလေးမြို့မှ တမူးမြို့သို့ သွားသည့် လမ်းကြောင်းသည် ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့် မရသည်မှာ ၃ လခန့် ရှိခဲ့ပြီးနောက် ယခု သီတင်းပတ်တွင် ပြန်လည်၍ ဖြတ်သန်းသွားလာရပြီဖြစ်သည်ဟု တမူးမြို့ ဒေသခံများထံမှ သိရသည်။

ကလေး - တမူးလမ်းကို ပြန်လည်ဖြတ်သန်း၍ ရပြီဆိုသော်လည်း လုံခြုံသည့် အခြေအနေတွင် မရှိသေးကြောင်း၊ ယခု ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ချိန်တွင် ဂိတ်ကြေး ပေးဆောင်ရသည့် နှုန်းထားသည် များပြားလျက်ရှိနေကြောင်း သိရသည်။

ထို့နောက် ကုန်စည်သယ်ဆောင်ရာတွင်လည်း သယ်ယူစရိတ်များ ကြီးမြင့်နေခြင်းကြောင့် ကုန်ဈေးနှုန်းသည် ယခင်ကထက် နှစ်ဆခန့် မြင့်တက်သွားသည်ဟု တမူးမြို့ဒေသခံ ကိုရဲလင်းအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အရမ်းကြီး ပြောလို့မရသေးဘူး။ အရင်လိုမျိုး လုံးဝ safe ဖြစ်လားဆိုတော့ ပြောလို့မရသေးဘူးဗျ အခု လောလောဆယ်တော့လေ။ ဒါပေမယ့် အခုလောလောဆယ်ကာလ ပွင့်နေပြီဆိုတဲ့ အနေအထားပါပဲ အခုလက်ရှိ အနေအထားကတော့။ လမ်းကြေးတွေကတော့ တော်တော်လေးကို အတောင်းကြမ်းတယ်ဗျ။ အခုလောလော ဆယ်တော့ တမူးကနေ ကလေး သွားမယ်ဆိုရင် ၃/၄ သိန်းလောက်တော့ ကုန်တာဗျ။ ကုန်ဈေးနှုန်းက ဆိုင်ကယ် သမားတွေက သယ်တဲ့အတွက် တန်ဆာခတွေ အများကြီး ပိုပေးရတာပေါ့ဗျာ။ ဆန်အိတ်တစ်အိတ်ကို ၃/၄ သောင်းတွေ အဲဒီလိုမျိုးတွေ ပေးရတဲ့ အခါကျတော့ ကျနော်တို့ ဆန်ဈေးနှုန်းတွေက ၃ ဆလောက်ကို တက်သွား တော့တာ။ ပစ္စည်းပြတ်တာတော့ မရှိဘူးဗျ။ ကုန်ဈေးနှုန်းက အရမ်းမြင့်သွားတာဗျ။ ဈေးကတော့ နှစ်ဆလောက် တက်သွားတာပေါ့ အရင်ထက်တော့” ဟု ပြောသည်။

ကလေး-တမူး လမ်းကြောင်းကို တွေ့ရစဉ်

ကလေး - တမူး သွားရာလမ်းကို လက်ရှိတွင် ပြန်ဖွင့်ပြီဆိုသော်လည်း နယ်မြေတည်ငြိမ်မှုသည် ကောင်းမွန်မှု မရှိသေး၍ ပြန်လည်ပိတ်သွားမည်ကိုလည်း ဒေသခံများက စိုးရိမ်နေကြသည်။

လမ်းကြောင်း ပိတ်ထားသည့် အချိန်ကာလအတွင်းတွင် တမူးမြို့ဒေသခံများအနေဖြင့် ကျန်းမာရေးနှင့် ပတ်သက် ၍ အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် လမ်းကြောင်း ပြန်လည် ပွင့်သွားပြီဖြစ်သည့်အတွက် တမူး ဒေသခံများအတွက် အဆင်ပြေသွားသည်ဟု တမူးမြို့ကုန်သည် ဦးခင်မောင်ဝင်းက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “လမ်းဖွင့်တာတော့ ကောင်းပါတယ်။ တမူးက လူတွေအတွက် လမ်းဖွင့်တာ ကောင်းတယ်။ ကျန်းမာရေး ကအစ သွားလို့လည်း ရသွားတယ်။ စောစောကဆို ကျန်းမာရေးလည်း သွားလို့မရဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ဒီမှာလည်း ဆရာဝန်ကောင်းကောင်း မရှိ။ သွားလို့လာလို့ မလွယ်ကူ ဖြစ်နေတာပေါ့။ အခုကတော့ လမ်းဖွင့်သွားတော့ တမူး အတွက်တော့ ကောင်းပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ကလေး - တမူး လမ်းကြောင်း ပိတ်ထားချိန်တွင် ကလေးမြို့မှ ကုန်စည်များကို သယ်ဆောင်ရာတွင် တခြားသော လမ်းကြောင်းများမှ သယ်ဆောင်ရကြောင်း၊ ထိုသို့ သယ်ဆောင်ရာမှာလည်း ကုန်တင်ယာဉ်များ သွားလာ၍ မရ ခြင်းကြောင့် ဆိုင်ကယ်ကယ်ရီဖြင့်သာ သယ်ဆောင်ရကြောင်း၊ ဆိုင်ကယ်ကယ်ရီဖြင့် သယ်ဆောင်ရာတွင် သယ်ယူ စရိတ်များ ပိုမိုကုန်ကျပြီး ကုန်ဈေးနှုန်း အဆမတန် ကြီးမြင့်မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

တမူးမြို့က နန်းဖာလုံဈေးကိုတွေ့ရစဉ်

လက်ရှိ တမူးမြို့၌ ဆန်ဈေးနှုန်းသည် တစ်အိတ်လျှင် ငွေကျပ် ၁ သိန်းခွဲခန့် ဖြစ်ပေါ်နေပြီး စက်သုံးဆီ တစ်ဂါလံ လျှင် ၂ သောင်းကျပ် ဖြစ်ပေါ်နေသည်ဟု ဦးခင်မောင်ဝင်းက ဆက်ပြောသည်။

၎င်းက “ဒီမှာတော့ စောစောက ဧရာမင်းတစ်အိတ်ကို ၁ သိန်း ၄ သောင်း၊ ၁ သိန်းခွဲလောက် ဖြစ်သွားတယ်။ စက်သုံးဆီ ဓာတ်ဆီ၊ ဒီဇယ်က၊ ဓာတ်ဆီကတော့ တစ်ဂါလံ ၂ သောင်းလောက် ဖြစ်သွားတယ်။ ၂ သောင်း အထက် လည်း တစ်ခါတလေ ဖြစ်သွားပါတယ်။ ပဲဆီ၊ စားအုန်းဆီတွေလည်း ပဲဆီလည်း ၂ သိန်း၊ စားအုန်းဆီလည်း ၁ သိန်း၊ ၁ သိန်းကျော် ဖြစ်သွားတယ် တစ်ပုံးကို” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကလေး - တမူးလမ်းကြောင်း ပြန်လည်ဖြတ်သန်း၍ ရပြီဆိုသော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပေါ်နေသည့် လူမျိုးရေး အဓိကရုဏ်းများကြောင့် တမူးမြို့နှင့် အိန္ဒိယ ကုန်သွယ်ရေးမှာ လုပ်ဆောင်မရသေးကြောင်း သိရသည်။

ကလေး - တမူးလမ်းကြောင်း ဖြတ်သန်းရာတွင် မနက် ၆ နာရီမှ ညနေ ၆ နာရီအထိသာ ဖြတ်သန်းခွင့်ရှိပြီး ဖြတ်သန်းရာ၌ နိုင်ငံသားမှတ်ပုံတင် ပါရှိမှသာ အဆင်ပြေနိုင်သည်ဟု တမူးဒေသခံများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၃

ဗီယက်နမ်နိုင်ငံက မြန်မာ့သကြား တန်ချိန် ၁၀၀၀၀ (တစ်သောင်း)ကို ဝယ်ယူလိုကြောင်း အမှာစာ ပေးပို့ ကမ်းလှမ်းလာသော်လည်း ပြည်တွင်းစားသုံးမှု ဖူလုံရေးကို ဦးစားပေးသည့်အနေဖြင့် လာမည့် သကြားတင်ပို့သည့် ရာသီမှသာ ဦးစားပေးတင်ပို့သွားမည် ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ သကြားနှင့် ကြံထွက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်းထံမှ သိရသည်။

လက်ရှိတွင် ကမ္ဘာ့သကြားဈေးနှုန်း မြင့်မားနေခြင်းကြောင့် နိုင်ငံပေါင်းစုံမှ မြန်မာ့သကြား ဝယ်ယူရန်အတွက် ကမ်းလှမ်းချက်များစွာ ရရှိထားကြောင်း၊ ယင်းကမ်းလှမ်းချက်များ၊ အဆိုပြုချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ကြံကြိတ် ဝါးရာသီ နောက်ပိုင်းတွင် ထွက်ရှိလာမည့် သကြားပမာဏနှင့်ချိန်၍ တင်ပို့သွားမည် ဖြစ်သည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ သကြားနှင့် ကြံထွက်ပစ္စည်းလုပ်ငန်းရှင်များအသင်း ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝင်းဋ္ဌေးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

 ကြံစိုက်တောင်သူများကိုတွေ့ရစဉ်

၎င်းက “အမှာစာတွေကတော့ တော်တော်များများ နိုင်ငံတွေက ကမ္ဘာမှာ သကြားဈေးတွေက မြင့်နေတာကိုး။ ၁ တန်ကို ဒေါ်လာ ၇၀၀  အထက်မှာ ရှိနေတော့ အမှာစာတွေကတော့ လာတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ဒီဘက်က ပြည်တွင်းစားသုံးမှုကို ဖူလုံဖို့ ဒီဘက်က လောလေ ာဆယ် မရောင်းနိုင်သေးဘူး။ ၂၀၂၃ - ၂၀၂၄ ကြံရာသီကျမှပဲ ရောင်းနိုင်မှာ။ အမှာစာတွေရယ်လို့တော့ မဟုတ်ဘူး၊ ကမ်းလှမ်းချက်တွေက အများကြီး ရှိတယ်။ နိုင်ငံတော်တော် စုံစုံ ရှိတယ်။ ကမ်းလှမ်းချက်က ဘယ်သူမှ လက်မခံနိုင်သေးဘူးလေ လောလောဆယ်က။ အဲဒီ ၁ သောင်းလည်း ကမ်းလှမ်းလည်း နောက်ကြံရာသီကျမှ ဦးစားပေးပြီး တင်ပေါ့။ ၁၀ လပိုင်း၊ ၁၁ လပိုင်းကျမှပဲ ကမ်းလှမ်းချက်တွေ ကို၊ အဆိုပြုချက်တွေကို နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းကြတာပေါ့။ ကြံရာသီ ကြိတ်ဝါးတဲ့ ဒီဇင်ဘာနောက်ပိုင်း ဇန်နဝါရီ၊ ဖေဖော်ဝါရီမှာ စပြီးတော့ တင်ပို့မှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာ့သကြားကို ဗီယက်နမ်နိုင်ငံက အများဆုံး ဝယ်ယူနေခြင်းဖြစ်ပြီး ယခုနှစ်တွင် သကြားတန်ချိန် ၉၀၀၀၀ ဝန်းကျင်ထိ တင်ပို့ထားကြောင်း သိရသည်။

 သကြား ချက်နေကြစဉ်

လာမည့်နှစ် သကြားတင်ပို့ရန်အတွက် သကြားစက်ရုံများက ကြံကြိတ်ဝါးမှုနှုန်းနှင့် သကြားထွက်ရှိမှု ပမာဏများ ကို တွက်ဆနေကြကြောင်း၊ ၂၀၂၃ - ၂၀၂၄ သကြားတင်ပို့မှုသည် ယခုနှစ်၏ တင်ပို့မှု ပမာဏထက် ပို၍ များမည် ဖြစ်သည်ဟု သကြားကုန်သည်တစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အခုကတည်းက ကြံစက်ရုံတွေက ကြိတ်ဝါးကြံတန်ကို ခန့်မှန်းသတ်မှတ်ပြီးပြီလေ။ အဲဒီတော့ ဘယ်လောက်ရောင်း၊ ပြည်တွင်း ဘယ်လောက်ရောင်း၊ နိုင်ငံခြား ဘယ်လောက် ရောင်းမယ်ဆိုတာ သူ့ဟာသူ ခွဲတမ်းလုပ်နေပြီပေါ့။ အဲဒီအချိန်ကျရင်တော့ ပြန်ပြီးတော့ ကွင်းဆင်းတိုင်းတာတာနဲ့ သူတို့ရဲ့ ခန့်မှန်းခြေနဲ့ တွက် ပြီးမှ သူ့ဟာသူ သူ့ရဲ့ သကြားထွက်နှုန်းကို တွက်ပြီးမှ နိုင်ငံခြားကို ဘယ်လောက်ရောင်း၊ ပြည်တွင်းကို ဘယ်လောက်ရောင်းမယ်ဆိုတာ စီမံခန့်ခွဲမှာပေါ့။ ဒီနှစ်ထက်များမှာ ၂၀၂၂ - ၂၀၂၃ ထက် ပိုပြီးတော့ ထွက်မှာ သေချာတယ်” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ပြည်တွင်း၌ သကြားလက်ကျန် တန်ချိန် ၅ သောင်းကျော် ကျန်ရှိကြောင်း၊ ထိုပမာဏသည် လာမည့် ကြံကြိတ်သည့် ရာသီမတိုင်ခင်အထိ လုံလောက်မှု ရှိသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ သကြားနှင့် ကြံထွက်ပစ္စည်း လုပ်ငန်းရှင် များအသင်းထံမှ သိရသည်။

မြန်မာပြည်နိုင်ငံတွင် တစ်နှစ်လျှင် သကြားတန်ချိန် ၄ သိန်းခွဲကျော် ထွက်ရှိပြီး ပြည်တွင်း စားသုံးမှုအနေဖြင့် တန်ချိန် ၃ သိန်းကျော်ရှိကာ ပိုလျှံသည့် သကြားကို ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ တင်ပို့လျက်ရှိသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၃

နိုင်ငံခြားသားခရီးသွားများအား မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဘုရားများကိုသာ လှည့်ပတ်ပြနေသရွေ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း တိုးတက်  လာမှာ မဟုတ်သည့်အပြင် ပြည်ပခရီးသွား ဝင်ရောက်မှုမှာလည်း တိုးလာမည် မဟုတ်ကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဇော် က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

မြန်မာ့ခရီးသွားကဏ္ဍတွင် အထင်ကရ ဘုရားစေတီပုထိုးများ၊ ဆယ့်နှစ်လရာသီပွဲတော်များမှာ ပုံမှန် လုပ်ဆောင် နေကြဖြစ်ရာ ပြည်ပခရီးသွားများအတွက် ငြီးငွေ့စေကြောင်း၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အား ဆွဲဆောင်ရန် နှစ်စဉ် မတူညီသည့် ပွဲတော်များ၊ အစီအစဉ်များ၊ ခရီးသွားဒေသများကို ဆန်းသစ်သင့်ကြောင်း ၎င်းက ပြောသည်။

“နိုင်ငံတကာက ကျနော်တို့နိုင်ငံကိုလာဖို့အတွက်က ဘာတွေလိုအပ်သလဲ၊ ဘာတွေသူတို့ လိုချင်သလဲ၊ ဒီကို လာရင် ကျနော်တို့ ဘုရားတွေပဲ လှည့်ပတ်ပြနေလို့ အဆင်မပြေဘူး။ ကျနော်တို့ရဲ့ အလှအပလေးတွေပြ၊ သူတို့ စိတ်ဝင်စားတဲ့ဟာလေးတွေက ကျနော်တို့နိုင်ငံက ဘာတွေဖန်တီးပေးနိုင်မလဲ။ ဥပမာ demand ပေါ့နော်။ တရုတ် နိုင်ငံရဲ့ demand လိုချင်ရင် တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ ဘာတွေကြိုက်သလဲ၊ ဒီနိုင်ငံကို သူတို့ဘာတွေ လိုအပ်သလဲ၊ ဘာတွေလာကြည့်ချင်လဲ ဒါတွေသိဖို့လည်းလိုတယ်။ နောက်ရုရှားဆိုလည်း ဒီလိုပဲ၊ ဒီအတိုင်းပဲ လာပါ လာပါ  ပြောနေပေမယ့် ဒီမှာ ဘာမှ မပြနိုင်ဘူးဆိုလည်း အဲဒီလိုပြတာထက်စာရင် ဒီမှာ ဘာမှမပြနိုင်သေးဘဲနဲ့ မခေါ်တာ က ပိုတောင်ကောင်းသေးတယ်။ ခေါ်လိုက်မှ ဒီကနေ ဘာမှမပြနိုင်သေးဘဲနဲ့ ရုရှားနိုင်ငံသားတွေ ခေါ်လိုက်တယ် လာလိုက်တယ်။ ဒီမှာဘာမှမရှိဘူးဆို ပြန်သွားရင် မြန်မာနိုင်ငံကဘာမှမရှိပါဘူးလေဆိုတဲ့စကား ဟိုကို သယ်သွား ရင် ဒါ နောက်လူလာဖို့တောင်မှ တားသလိုဖြစ်သွားတာပေါ့။ ဘာလို့ဆို သူသူ ကိုယ်ကိုယ်ပဲလေ။ ကျနော်တို့ဆီမှာ ဘုရားတွေပဲ လှည့်ပတ်ပြနေလို့လည်း အဆင်မပြေဘူး။ ပုဂံဆိုလည်း ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံတွေလောက်သာ ပုဂံဘုရား လာဖူးရင်းနဲ့ လာကြတာကို။ နိုင်ငံခြာသားခရစ်ယာန်တွေကြတော့ ပုဂံဘုရားလာတယ်ဆိုတာ ရောက်ဖူးအောင်ပဲ သူတို့လာတာ။ နောက်တစ်ခေါက်လာဖို့ဆိုတာကတော့ သူတို့လည်း လာမှာ မဟုတ်လောက်ဘူး။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံက ဘယ်နိုင်ငံသားကို များများလာစေချင်လဲပေါ့။ အဲဒီအပေါ်မှာမူတည်တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ထို့အပြင် ခရီးသွားဒေသ အသစ်အဆန်းများ ဖော်ဆောင်လိုသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များရှိပါက သက်ဆိုင်ရာ ဌာနဆိုင်ရာများအနေဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်းလည်း လုပ်ငန်းရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။

မန္တလေးတိုင်း အမရပူရမြို့ရှိ ဦးပိန်တံတားသို့ လာရောက်လည်ပတ်ကြသည့် ခရီးသွားများ

လက်ရှိတွင် နယ်စပ် ဝင်၊ ထွက်ပေါက်များမှ ပြည်ပခရီးသွားများ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာသည့်အခါတွင် နိုင်ငံတကာ၌အကျုံးဝင်သည့် ကျန်းမာရေးအာမခံကို ဝယ်ယူထားပါက မြန်မာ့အာမခံလုပ်ငန်းမှ ကျန်းမာရေး အာမခံကို ထပ်မံဝယ်ယူစရာမလိုအပ်တော့ဘဲ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုထားသည်။

ယခင်က နိုင်ငံတကာ၌ အကျုံးဝင်သည့် ကျန်းမာရေးအာမခံဝယ်ထားသူဖြစ်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ ထပ်မံ ဝယ်ယူရခြင်းဖြစ်သည့်အတွက် ထိုအချက်မှာ ပြည်ပခရီးသွားများအပေါ် အဆင်မပြေဖြစ်စေခဲ့ကြောင်း၊ ယခုကဲ့သို့ ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုလိုက်ခြင်းသည် ကောင်းမွန်သွားကြောင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များက ပြောသည်။

ယခင်က အချို့နိုင်ငံသားများ e-visa လျှောက်ရာတွင် ၎င်းတို့ ကန့်သတ်ထားသည့် ဘောင်ထဲမဝင်သဖြင့် ပယ်ချမှု များရှိသဖြင့် ပုံရိပ်ကျဆင်းစေခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ထို့ကြောင့် ဗီဇာပိုင်းနှင့်ပတ်သက်၍လည်း ဖြေလျှော့မှုများဆောင်ရွက်သင့်ပြီး ဆိုက်ရောက်ဗီဇာ (visa on arrival) ပေးသင့်ကြောင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးသက်လွင်တိုးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“visa on arrival လည်းပေးသင့်တယ်။ ဟိုတုန်းကလည်း ပေခဲ့တယ်ဆိုတော့။ အခုတော့ visa on arrival ကို တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယကိုတော့ ပေးမယ်ပေါ့။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဩဂုတ် ၃၀ ရက်နေ့က cabinet မှာ ခွင့်ပြုလိုက်တယ်ကြားတယ် ။ ဒီဟာကိုတော့ လ.ဝ.ကနဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တွေ လုပ်နေတယ်ပေါ့။ အဲဒီအထဲမှာတော့ visa fee က ၃၀ (ဒေါ်လာ) ဖြစ်မလား၊ အရင်လို ၅၀ ဖြစ်မလား မသိဘူးပေါ့။ ပုံမှန်အတိုင်းဆိုရင်တော့ ၃၀ ပဲ ရှိပါတယ်။ ဘာလို့ဆို အွန်လိုင်း ဗီဇာကြတော့ service ပါ ပါတော့ အွန်လိုင်းကနေ ဘာညာဆိုတော့ ၂၀ ပိုယူတယ်။ ဒီမှာကတော့ ၃၀ လောက်ပဲ ဖြစ်သင့်တယ်။ ၃၀ ဆိုတော့ ဘာပဲပြောပြောလေ နိုင်ငံကြီးတွေနဲ့တော့ မယှဉ်နဲ့ပေါ့နော်။ နောက်အေးဂျင့်တွေက service လုပ်မယ်ဆိုလည်း ဒါက သိပ်ဈေးမကြီးတော့ဘူးပေါ့ ဧည့်သည်တွေအတွက်။ နောက် တစ်ခုက visa on arrival ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီ ဧည့်သည်က ဗမာပြည်ကို ဗီဇာယူဖို့ အချိန်မရဘူး။ အွန်လိုင်းလည်း လျှောက်ဖို့ အခြေအနေမပေးဘူးဆိုရင် သူက လေယာဉ်ပေါ်တန်းတက်လာရမယ်။ ရန်ကုန်ရောက် မှ လေဆိပ်ကြမှ ဖြည့်ပြီး တော့ လျှောက်မယ်ဆိုလည်း ဒါတစ်မျိုးတော့ အဆင်ပြေတာပေါ့။ ထိုင်းကတော့ စောစောကတည်းက ဒါတွေကို သိလို့ လက်ခံလိုက်တော့ ထိုင်းက တရုတ်တွေ တော်တော် တက်သွားတယ်။ နောက်တစ်ခုက သံရုံးမရှိတဲ့ တိုင်းပြည်တွေ၊ သံရုံးရှိပေမယ့်လည်း သွားဖို့လာဖို့ ဗီဇာယူဖို့ခက်တဲ့ ဝေးလံတဲ့ ကျယ်ပြန့်တဲ့တိုင်းပြည်တွေကို လည်း ပေးသင့်တယ်လို့တော့ ပြောထားပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

လက်ရှိတွင် ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် ခရီးသွားကဏ္ဍ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလိုသူများကို ဖိတ်ခေါ် ဆောင်ရွက်သွားရန်လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားသား ပြည်ပခရီးသွားဝင်ရောက်မှုသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှ မေလအထိ ၃ သိန်း ကျော် ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်းများအရသိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၃

တရုတ်ပြည်၊ ကျယ်ဂေါင်နှင့်ရွှေလီမြို့များအတွင်းသို့ သွားရောက် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြမည့် မြန်မာနိုင်ငံသားများ ကို မူဆယ် နန်းတော်ဂိတ်တွင် တွေ့ရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှုနှင့်အတူ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးခြင်း၊ ငွေကြေးဖောင်ပွခြင်းတို့ကြောင့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ တရုတ်ပြည်ဘက်သို့ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ခွင့်လက်မှတ်ဖြစ် သွားရောက် အလုပ်လုပ် ကိုင်ကြ မည့် မြန်မာများ ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၂

ပြည်တွင်းစျေးကွက်တွင် စားအုန်းဆီကို သတ်မှတ်ရည်ညွှန်းဈေးအပေါ် အမြတ် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းထက် ပိုတင် ရောင်းချခြင်း မပြုရန် မြန်မာနိုင်ငံဆီကုန်သည်နှင့်ဆီလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းက ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ရပ်ကွက် အတွင်းရှိ စားအုန်းဆီ အရောင်းဆိုင်များတွင် ဝယ်ယူ၍ မရ ဖြစ်နေသည်ဟု ရန်ကုန်မြို့နေ ပြည်သူများထံမှ သိရသည်။

စားအုန်ဆီကို တစ်ပိဿာလျှင် ၄၀၀၀ ကျပ်ခန့် နှုန်းထားဖြင့် လူတဦးကို ၅၀ ကျပ်သားနှုန်းစီ ရန်ကုန်နှင့် နေပြည်တော် အပါအဝင် မြို့နယ်တချို့တွင် ဆီကုန်သည်အသင်းက လှည့်လည်ရောင်းချပေးနေသော်လည်း တချို့သော ဆိုင်များသည် ၁၀ သားလျှင် ၅၀၀ ကျပ်နှုန်းဖြင့် လူတစ်ဦးကို ၂၀ ကျပ်သားခန့်သာ ရောင်းချပေးနေ ကြောင်း၊ ဆိုင်အများစုတွင် စားအုန်းဆီ မရှိသည်က များနေကြောင်း ရန်ကုန်မြို့နေ အိမ်ရှင်မတစ်ဦးဖြစ်သည့် မခိုင်လွင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ဆီတွေက ဘယ်လိုဝယ်နေရလဲဆိုတော့ ဆိုင်တွေမှာ လာချပေးတယ်။ ချပေးတဲ့ဟာကို ၁၀ သားကို ၅၀၀ နဲ့ တစ်ဦးကို ၂၀ သားပဲ ရောင်းတယ်၊ ပိုမရောင်းဘူး။ မရှိတဲ့ဆိုင်တွေက များတယ်။ ရှိတဲ့ဆိုင်တွေကလည်း အုံပြီး လာချပေးသွားတာ။ အကန့်အသတ်နဲ့ လာချပေးပြီးတော့မှ အချိန် ၁၀ ဆို အချိန် ၁၀ လာချပေးတယ်။ အဲဒီ လာချပေးတဲ့ဟာကိုမှ သူတို့တွေက ၁၀ သားကို ၅၀၀ နဲ့ ၂၀ သား အဲဒါပဲ ရမယ်၊ ပိုမရောင်းဘူး။ ချက်ပြုတ်ဖို့ အတွက်ကို ဆီမရှိတဲ့အခါကျတော့ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်တာပေါ့။ ဟိုတလောကဆိုလို့ရှိရင် ဆီလိုက်ဝယ်တာ ဘယ်မှမရလို့ ချဉ်ပေါင်ကြော်ဖို့တောင် မကြော်လိုက်ရဘူး” ဟု ပြောသည်။

စားအုန်းဆီကို ဈေးကွက်အတွင်း လက်ကားရည်ညွှန်းဈေးအပေါ်တွင် အထွေထွေကုန်ကျစရိတ်များနှင့် အသားတင်အမြတ် ၂ ရာခိုင်နှုန်းထက် မပိုသည့် ဈေးဖြင့် ရောင်းချနိုင်ရေး၊ လက်လီဈေးကွက်တွင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း အမြတ်ထက်မပိုသည့် ဈေးနှုန်းဖြင့်သာ ရောင်းချရေးတို့ကို ကြီးကြပ်သွားရန် စီစဉ်ဆောင်ရွက်နေသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

စားသုံးဆီများကို ချိန်တွယ်ရောင်းချပေးနေစဉ်

ထိုသို့ ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းကြောင့် ဆီအရောင်းဆိုင်များက တန်ပြန်မှုအနေဖြင့် ရောင်းချခြင်း မပြုကြခြင်းဖြစ်ကာ စားအုန်းဆီများကို ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်ခြင်းထက် ရပ်ကွက်တိုင်းတွင် သက်သာသောနှုန်းထားဖြင့် ပြည်သူများ လိုအပ်သလောက် ရောင်းချပေးနိုင်သည့် ပုံစံဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်မှသာ စားအုန်းဆီ ဝယ်ယူမရသည့် ပြဿနာသည် ပြေလည်သွားမည် ဖြစ်သည်ဟု လယ်သမားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးရေအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးသိန်းအောင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“သူတို့ဘက်ကလည်း ဒါက back ပြန်မှုပေါ့။ အဲဒါနဲ့ မရောင်းနိုင်ဘူး။ မရောင်းနိုင်တဲ့အတွက် မရှိဘူးဆိုပြီးတော့ နေလိုက်တဲ့ သဘောမျိုးပဲ။ အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ဖြစ်နိုင်ရင်တော့ ဘယ်ဈေးကနေ ပိုမရောင်းရဘူးဆိုရင် သူတို့က လည်း back ပြန်မှာပဲလေ မရှိဘူးပြောရင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။ အဲဒါတွေကို ကြိုတွေးပြီးတော့ အစောထဲက သူတို့ကို ဘယ်ဈေးနဲ့ ရောင်းပါလို့ ပြောတာထက်စာရင် တစ်ဖက်ကနေပြီးတော့ တကယ်ကို လက်တွေ့ကျကျ ပကတိ အခြေအနေမှာ အဲဒီလိုဈေးနဲ့ ရောင်းပေးနိုင်တဲ့ ဈေးဆိုင်တွေပေါ့၊ ရောင်းပေးတဲ့စနစ်ကို တည်ဆောက်လိုက်မှ သာလျှင် အဲဒီ back ပြန်မှုတွေကို ကျော်လွှားနိုင်မှာပေါ့။ အလွန် ၄ သောင်းဈေးနဲ့ မလိုပါဘူး။ ဆိုလိုတာက သူ့ဟာသူ ၆ သောင်းဈေးလောက်နဲ့ကို တကယ်ကို လုံလုံလောက်လောက်နဲ့ လိုချင်တဲ့အချိန် မြန်မြန်ဆန်ဆန် ရောင်းပေးနိုင်ဖို့၊ အခု ဥပမာ တစ်ပိဿာ ၄ ထောင်အစားပေါ့ ၆ ထောင်ဆို ၂ ထောင်ပဲ ပိုများမယ်။ ဒါပေမယ့် သူလိုချင်သလောက် ရောင်းပေးနိုင်ရင် အဲဒီပြဿနာ မတက်တော့ဘူးလေ” ဟု ပြောသည်။

လက်ရှိ ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အခြေအနေသည် ပြည်တွင်းစားအုန်းဆီလက်ကျန် နည်းပါးခြင်းကြောင့် ဈေးကွက် အတွင်း လိုအပ်ချက်ကို ခွဲတမ်းဖြင့် ဝေမျှနေရကြောင်း၊ စားအုန်းဆီနှင့် ပတ်သက်၍ သွင်းကုန်ပါမစ်လိုင်စင်ကို ကုမ္ပဏီတချို့ကိုသာ ပေးထားသည့်ပုံစံဖြင့် မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံခြားငွေ ရှိသူများမှ စားအုန်းဆီကို လွတ်လပ်စွာ တင်သွင်းနိုင်ရန်အတွက် သက်ဆိုင်ရာမှ ခွင့်ပြုပေးပါက ကုန်စည်ရှားပါးခြင်းနှင့် ဈေးနှုန်းမြင့်တက်ခြင်းကို ထိန်းနိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူတစ်ဦးက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“စားအုန်းဆီမှ မဟုတ်ဘူး။ ဘယ်ကုန်ပစ္စည်းတိုင်းမဆိုပေါ့ policy maker တွေကို ဘောဂဗေဒ သဘောတရား တွေကို သင်ပေးဖို့ လိုနေပြီလို့ တွက်ရတယ်။ အဓိက supply များများရှိရင် ဈေးက သူ့ဟာသူ ဘယ်လိုမှ ဆွဲမတင် နိုင်ဘူး။ အခုက မူဝါဒအရကို စားအုန်းဆီ တင်သွင်းတဲ့ကုမ္ပဏီဆိုပြီးတော့ အဲဒီလို ပါမစ်တွေ, လိုင်စင်တွေနဲ့ ထိန်းချုပ်ထားတယ်။ ဘယ်လိုမှ supply မြှင့်လို့မရဘူး။ တကယ်လို ဒီဟာတွေသာ ကျစေချင်လို့ရှိရင် နိုင်ငံခြားငွေ ရှိတဲ့သူတွေကို အကုန်လုံး စားအုန်းဆီ သွင်းချင်တဲ့သူ လွတ်လွတ်လပ်လပ် သွင်းခွင့်ရှိတယ်လို့သာ ကြေညာလိုက် တန်းကျတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး supply ကို များများ ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်အောင် လုပ်ရမှာပေါ့။ ဒီ shorten မှာတော့ နည်းနည်း ဒေါ်လာဈေး ဘာညာ ဈေးကွက်ပေါ်မှာ ထိခိုက်ကောင်း ထိခိုက်နိုင်မယ်။ ဒါပေမယ့် စားအုန်းဆီ မလုံ လောက်တဲ့ ပြဿနာ၊ စားအုန်းဆီကို ဈေးကစားတဲ့သူတွေက ဖွက်ထားတဲ့ ပြဿနာတွေကိုတော့ ရေတိုအတွင်းမှာ ဖြေရှင်းနိုင်မယ်ပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ထို့နောက် စားအုန်းဆီနှင့် ပတ်သက်၍ ရန်ကုန်မှတဆင့် တခြားသော တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များသို့ သယ်ဆောင်ရာတွင်လည်း စစ်ဆေးမှုများ ရှိနေခြင်းနှင့် နယ်ကျော်ဝယ်ယူမှုများအတွက် ရန်ကုန်ရှိ အရောင်းဆိုင် များက မရောင်းပေးခြင်းများလည်း ရှိနေသည်ကို တွေ့ရသည်။

ဆီကုန်သည်အသင်းက ဦးဆောင်၍ စားအုန်းဆီများကို သက်သာသောနှုန်းထားဖြင့် ရောင်းချပေးနေသော်လည်း အချိန်ကြာမြင့်စွာ တန်းစီပြီးမှသာ ဝယ်ယူ၍ ရခြင်းကြောင့် အလုပ်သမားများနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများအတွက် အခက်အခဲ ရှိနိုင်ကြောင်း၊ တချို့သော မိသားစုများက တန်းစီပြီး ပြန်လည်ရောင်းချနေမှုများ ရှိနေခြင်းကြောင့် အမှန်တကယ် လိုအပ်သူများအတွက် အဆင်မပြေ ဖြစ်ကြရသည်ဟု ပြည်သူများက ပြောသည်။ 

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၂

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျွမ်းကျင်လုပ်သားများသာမက အခြားသော လူငယ်၊ လူရွယ်များမှာ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ထွက်ခွာ နေကြသဖြင့် လူသားအရင်းအမြစ် ဆုံးရှုံးမှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုကဏ္ဍအား တိုးချဲ့ရန် မလွယ် ကူလှကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်များက သုံးသပ်ကြသည်။

ကုန်ထုတ်လုပ်မှု မတိုးချဲ့နိုင်ပါက ပို့ကုန်တင်ပို့မှု နည်းပါးသွားနိုင်ကြောင်း၊ ပို့ကုန်မတင်ပို့နိုင်ပါက နိုင်ငံခြားဝင်ငွေ ရရှိမှု နည်းပါးသွားနိုင်သည့်အတွက် ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ လုပ်သားအင်အား ယိုစိမ့်မှု မဖြစ်စေရန် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်များ အနေဖြင့် နည်းလမ်း စဉ်းစားသင့်ကြောင်း ၎င်းတို့က ထောက်ပြကြသည်၊

နိုင်ငံခြားဝင်ငွေရရှိမှု နည်းပါးသွားပါက ပြည်တွင်း၌ သွင်းကုန်နှင့်ပတ်သက်၍ အခက်အခဲများ ဖြစ်လာနိုင်ပြီး အကျိုးသက်ရောက်မှု အများအပြား ရှိနိုင်သည်ဟု စီးပွားရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးသက်ဇော်က CNI သတင်း ဌာနသို့ ပြောသည်။

လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးလုပ်နေကြသူများကို တွေ့ရစဉ်

၎င်းက “strategy ကို မတိုးဘဲနဲ့တော့ income တိုးလာဖို့ ခက်တာပေါ့။ income နည်းတာက export earning ရဖို့ ခက်တာပေါ့။ export earning ရဖို့က လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတစ်ခုနဲ့ပဲ သွားနေရတာတွေက များတယ်။ အခု နောက်ပိုင်းက အရေအတွက်နဲ့ လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ တစ်ခုတည်းပဲ အားကိုးနေရတာကို။ ကျန်တာက တော့ gas ပေါ့နော် gas ကတော့ ဘယ်အချိန် ကုန်လာမလဲ မသိဘူးပေါ့။ လယ်ယာ စိုက်ပျိုးရေးဌာနကနေပြီး တော့ အားကိုးရတဲ့ဟာတွေ မထုတ်နိုင်ရင်တော့ အခက်အခဲအများကြီး ရှိလာနိုင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံသားများသည် စားဝတ်နေရေးများကြောင့် ဝင်ငွေကောင်းသည့် ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ ထွက်ခွာကြခြင်း အား တားဆီး၍ မရနိုင်သဖြင့် ယခုကဲ့သို့ လုပ်သားအရင်းအမြစ် ဆုံးရှုံးနေသော ပြဿနာအား ဖြေရှင်းနိုင်ရန် အတွက် အချို့နေရာတွင် စက်ကရိယာများကို အစားထိုးသင့်ကြောင်းလည်း ဦးသက်ဇော်က ဆက်ပြောသည်။

၎င်းက “မထိုးနိုင်ရင်တော့ လုပ်ငန်းတိုးချဲ့ ဖို့ကတော့ အခက်အခဲ ရှိသွားမှာ အမှန်ပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာက ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းက တောင်သူလယ်သမား ဦးရေကို။ စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ မွေးမြူရေးမှာတော့ အဓိက လုပ်သား အများဆုံး သုံးနေရတဲ့ အနေအထားမှာရှိပါတယ်။ စက်မှုကဏ္ဍမှာကတော့ လုပ်သားဦးရေက အများကြီး မရှိသေးဘူး ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ။ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍမှာက မျိုးရယ်၊ စိုက်နည်းပညာ technology တွေက အရေးကြီးတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ရိတ်သိမ်းတဲ့ နည်းပညာတွေကလည်း အရေးကြီးတယ်။ ဒါတွေကို အကုန်လုံး  ခေတ်မီ နည်း စနစ်နဲ့အညီ ပြောင်းလဲနိုင်ရင်တော့ တစ်ဧက အထွက်နှုန်းတွေ တိုးလာမယ်။ လက်ရှိနည်းပညာအတိုင်း သွားနေ ရင်တော့ သိပ်ပြီးတော့ တိုးတက်လာစရာ အကြောင်းမရှိဘူး” ဟု ပြောသည်။

 ပြည်ပထွက်မည့် မြန်မာအလုပ်သမားများကိုတွေ့ရစဉ် 

မြန်မာနိုင်ငံ၌ လူသားအရင်းအမြစ် ဆုံးရှုံးနေရခြင်း အကြောင်းများထဲတွင် လုပ်ခလစာ နည်းပါးမှုသည်လည်း တစ်ခု အပါအဝင်ဖြစ်ပြီး ကျွမ်းကျင်သည့် လူငယ်၊ လူရွယ်များ ပြည်ပထွက်ခွာမှု နည်းပါးစေချင်ပါက အလုပ်အကိုင် များ ဖန်တီးပေးခြင်းအပြင် လုပ်ခလစာပါ တိုးမြှင့်ပေးသင့်ကြောင်း သုံးသပ်ကြသည်။

စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လုပ်ဆောင်သူများက ကုန်ကြမ်းများ ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ် သူများက ထုတ်ကုန်များ ဆောင်ရွက်ကြခြင်းဖြင့် ပြည်ပသွင်းကုန်များ အစားထိုး နိုင်ရေးအတွက် ပြည်တွင်း ကုန်ထုတ်လုပ်မှု လုပ်ငန်းများ တိုးမြှင့်နိုင်ရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လက နစကဥက္ကဋ္ဌမှ ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အနေအထားအရ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးမြှင့်ရန်မှာ မဖြစ်နိုင်သေးကြောင်း စိုက်ပျိုး ရေးနှင့် စီးပွားရေးအကြံပေး ကိုဇော်မင်းနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အဓိကကတော့ ထုတ်လုပ်မှုပိုင်းက တက်မလာဘူးပေါ့။ မတက်လာနိုင်တဲ့ အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ငွေကြေး ဖောင်းပွမှုတွေက ဖြစ်လာတယ်လို့ ထင်တယ်။ လက်ရှိ အနေအထားမှာလည်း ထုတ်လုပ်မှုအပိုင်းကို တက်လာ စရာလည်း မရှိဘူးပေါ့။ အခြေအနေ အကြောင်းကြောင်းတွေပေါ့ တစ်နိုင်ငံလုံးမှာဖြစ်နေတဲ့ conflict တွေအရ၊ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေအရက ဘယ်လိုမှကို ထုတ်လုပ်မှုကို တိုးဖို့ဆိုတာက ခက်ခဲတာပေါ့ လုပ်ရကိုင်ရသူတွေ အနေနဲ့။ အခုဆိုရင် မြန်မာပြည်က ဘက်ပေါင်းစုံမှာ အကုန်လုံးက ကျဆင်းနေတယ် အခက်အခဲတွေ အများကြီး ရင်ဆိုင်နေရတယ်။ 

ပြည်တွင်း ထုတ်ကုန်များကိုတွေ့ရစဉ်

တောင်သူဆိုလည်း တောင်သူအလျောက်၊ ကုန်သည်ဆိုလည်း ကုန်သည်အလျောက်ပေါ့။ အဲဒီ လို အများကြီး ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ဟာတွေကို တစ်ခုချင်း save လုပ်နိုင်မှသာလျှင် production တက်ဖို့ဆိုတဲ့ဟာကို သွားလို့ရမှာပေါ့။ လက်ရှိ အနေအထားနဲ့က production ကို ဆွဲတင်ဖို့ဆိုတာက အရမ်းကို ခက်ခဲလွန်းတယ်။ မဖြစ် နိုင်ဘူး။ တည်ငြိမ်တဲ့ အခြေအနေတစ်ခု ရောက်သွားမှသာလျှင် ဒီဟာအပေါ်မှာ ပြန်ပြီးတော့ လုပ်နိုင်မယ်လို့ထင် တယ်။ ကုန်ထုတ်လုပ်မှုအပိုင်း တက်ဖို့ဆိုတာကတော့ လတ်တလော အခြေအနေက ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ထင်တယ်”ဟု ပြောသည်။

ထို့အပြင် ၎င်းကုန်ထုတ်လုပ်မှု ပစ္စည်းများအား ပြည်တွင်း၌ ဖူလုံမှုရှိစေရန် ဦးစွာ လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်းတွင် ဖူလုံမှသာ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ တင်ပို့သင့်ကြောင်း၊ ပြည်တွင်း မဖူလုံဘဲ ပြည်ပသို့ တင်ပို့မည် ဆိုပါက ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း၊ မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာများလည်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် လိုအပ် ကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

သို့သော်  S&P Global မြန်မာထုတ်လုပ်မှု PMI(Purchasing Managers’ Index) အညွှန်းကိန်းများ အစီရင်ခံ စာတွင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဧပြီလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်ထုတ်လုပ်မှု PMI အညွှန်းကိန်းအမှတ်မှာ ၅၇ ဒသမ ၄ သို့ တက်လှမ်းလာနိုင်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

PMI အညွှန်းကိန်း အမှတ်များသည် သုညမှ ၁၀၀ အထိရှိနိုင်ပြီး အညွှန်းကိန်းအမှတ် ၅၀ အထက်တွင် ရှိနေပါက တိုးတက်မှုကိုပြကာ အညွှန်းအမှတ် ၅၀ အောက်တွင်ရှိလျှင် ယေဘုယျအားဖြင့် ကျဆင်းမှုကို ညွှန်ပြနေခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၁

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံခြားငွေ လိုအပ်ချက်ကြောင့် ပို့ကုန်သွင်းကုန်များ ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်လာသည့် အတွက် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် အားနည်းလာကာ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ကို အကောင်အထည် မဖော်နိုင်ပါက ပြည်တွင်းစီးပွားရေးသည် မည်ကဲ့သို့ ဖြစ်လာမည်ကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင် နှင့် စီးပွားရေးပညာရှင်များအကြား ဆွေးနွေးသုံးသပ်မှုများ ရှိနေသည်။

ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို မသွားနိုင်ပါက တရားမဝင်လမ်းကြောင်းမှတဆင့် ကုန်စည်တင်သွင်းမှုများ ပြုလုပ် လာပြီး ပြည်တွင်းတွင် ကုန်ဈေးနှုန်းများ ပို၍ မြင့်မားလာမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် တိုင်းပြည်၏ စီးပွားရေး တည်ငြိမ်မှသာ ဖြစ်နိုင်ကြောင်း စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးသက်ဇော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဆိုတာက လွတ်လပ်သော ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းနဲ့ ရောင်းဝယ်ခြင်းပေါ့နော်။ လွတ်လပ်သော ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းနဲ့ ရောင်းဝယ်ခြင်းမှာ Criteria တွေ သိပ်မရှိဘူးပေါ့နော်။ လွတ်လပ်စွာ တင်သွင်းမယ်၊ လွတ်လပ်စွာ ရောင်းချမယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ကလည်း တိုင်းပြည်တစ်ခုလုံးရဲ့ စီးပွားရေးစနစ်ငြိမ်မှ ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ဆိုတာ လုပ်လို့ရတာလေ။ တိုင်းပြည်စီးပွားရေးစနစ်က unstable ဖြစ်တယ်ဆိုရင်တော့ ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်က လုပ်လို့မရဘူး။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ အခုချိန်မှာ ကြည့်လိုက်ရင်တော့ earning ရှားပါးတယ်ပေါ့နော်။ earning ရှားပါးတော့ သွင်းကုန်သွင်းဖို့ ခက်တယ်။ သွင်းကုန်ခက်တဲ့အခါကျတော့ ကုန်သည်တွေက ရတဲ့နည်းနဲ့ သွင်းမယ်။ တရားဝင် မရရင် တရားမဝင် သွင်းမယ်။ တရားမဝင် သွင်းတယ်ဆိုတာက မှောင်ခိုဈေးကွက်ပေါ့နော်။ မှောင်ခိုဈေးကွက်ဆိုတာ ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။ လူတွေကလည်း တအားလိုချင်တယ်၊ ပစ္စည်းကလည်း တရားဝင် သွင်းဖို့ ခက်ခဲလာတယ်။  နိုင်ငံတော်မှာလည်း earning ဖြစ်တဲ့အခါကျတော့ သူကလည်း ခွင့်ပြုချက်နဲ့ အကန့် အသတ်နဲ့ ခွင့်ပြုရတဲ့အခါကျတော့ သွင်းကုန်ခက်လာတယ်။ ခက်လာတော့ ပြည်သူကလည်း လိုချင်တဲ့ အတိုင်း အတာ ရှိတယ်၊ ကုန်သည်ကလည်း ဒါသူ့အတွက်ပေါ့နော်။ တစ်ကျပ်တန်ကို သူငါးကျပ်ရအောင် ရောင်းမယ်၊ သူရတဲ့နည်းနဲ့ သွင်းမယ်ဆိုတဲ့ဟာတော့ စီးပွားရေးသမားတွေတော့ ဒါက လုပ်မှာပဲ။ အဲဒီတော့ ဈေးကွက် စီးပွားရေးစနစ်က ပျက်သုန်းလာတာပေါ့နော်။ ပျက်သုန်းလာပြီးတော့ ဒါကို ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု စနစ်ကလည်း ပြန်လည်ပြီးတော့ အသက်ဝင်သလို ဖြစ်လာတာပေါ့နော်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ဆန်ဆိုင် တစ်ဆိုင်ကိုတွေ့ရစဉ်

အစိုးရမှ ပို့ကုန်တင်ပို့ခြင်းနှင့် သွင်းကုန်တင်သွင်းခြင်းတို့တွင် ကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်ရာ၌ လိုင်စင်ချထားပေးမှု များ နည်းပါးခြင်းကြောင့် ပြည်ပမှတင်သွင်းနေရသည့် ကုန်စည်များ ရှားပါးလာပြီး ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း သိရသည်။

အလားတူ ပို့ကုန်များ တင်ပို့ရာတွင်လည်း ပို့ကုန်ရငွေနှင့် ပတ်သက်၍ ထိန်းချုပ်မှုများ ရှိနေပြီး ကုန်သည်များ အတွက် အခက်တွေ့လာသည်ဟု သိရသည်။

သွင်းကုန်ကန့်သတ်ချက်များကြောင့် ဒေသတွင်း ကုန်စည်ရှားပါးမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာနေသလို သွင်းကုန်များကို အခြေခံသည့် စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်များလည်း ဈေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာ သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ထို့ကြောင့် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ဖော်ဆောင်ရန် လိုအပ်လာကြောင်း၊ သို့သော်လည်း လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး အခြေအနေ မတည်ငြိမ်မှုကြောင့် စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု ဖြစ်ပေါ်နေသည့်အတွက် ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ် ကျင့်သုံးရန် မလွယ်ကူကြောင်း စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက ထောက်ပြကြသည်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း ပြောင်းလဲမှသာ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို တည်ဆောက်၍ ရနိုင်သည်ဟု စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်တစ်ဦးက CNI  သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “ကုန်သည်တွေ ဈေးကစားလို့ ဈေးတက်လို့ရှိရင် အဲဒီဈေးကစားတဲ့ ပစ္စည်းပဲ တက်ရမှာပေါ့။ အခုက အထွေထွေကုန်စည် အကုန်လုံးကို တက်နေတာ။ အဲဒီရှားပါးမှုရယ်၊ နောက် ရှားပါးမှုတွေဖြစ်တော့ အလုပ်တွေ မလုပ်နိုင်၊ ကုန်ပစ္စည်းတွေ မပို့နိုင်၊ မသွင်းနိုင်၊ အဲဒီမှာ အခွန်က မရ။ အစိုးရ ဘတ်ဂျက်က မရှိ။ ဘတ်ဂျက် မရှိ တော့ ငွေတွေရိုက်ထုတ်။ ငွေတွေရိုက်ထုတ်တော့ ပိုပြီးတော့ ဈေးတွေတက်။ အဲဒီလို လုံးချာလည် လိုက်နေတာ။ အခုက ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်လို့လည်း ပြောလို့မရဘူး။ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ဆိုရင် ဗဟိုက သူတို့လိုလားချက်အတိုင်း လုပ်နိုင်ရမယ်။ ဆိုရှယ်လစ်ခေတ်တုန်းကဆိုလို့ရှိရင် သူတို့ ဗဟိုချုပ်ကိုင်ထားတယ်။ ပြည်သူလူထုကို သမချန်နယ် ကနေပြီးတော့ ပြန်ပြီးတော့ ဝေပေးရတယ်လေ။ လောက်တာမလောက်တာ အသာထားပေါ့။ တစ်အိမ်ထောင်ကို ဘယ်လောက်ဆိုပြီးတော့ သပ်သပ်မတ်မတ် လုပ်ပေးနိုင်တယ်။ အခုက ဗဟိုက ချုပ်ကိုင်တဲ့သဘောမျိုး ဖြစ်နေတာ ပဲလေ။ ဒါပေမဲ့ လောက်လောက်လားလား သူတို့လိုလားချက်အတိုင်း လုပ်ပေးနိုင်လားဆိုတော့လည်း အဲဒီလို လည်း မလုပ်ပေးနိုင်ဘူး။ ဆိုတော့ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် ဖြစ်ဖို့ကတော့ နိုင်ငံရေးပါ ပြောင်းမှရမယ်။ လက်ရှိ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းနဲ့တော့ ဘယ်လိုမှ လုပ်လို့မရဘူး။ အစိုးရက လုပ်ပေးလည်း အတိုက်အခံဘက်ကရော ဒီဟာကို လက်မခံဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ နိုင်ငံရေးပြောင်းမှပဲ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ် တည်ဆောက်လို့ရမယ်”ဟု ပြောသည်။

ငါးဒိုင်တစ်ခုကိုတွေ့ရစဉ်

နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမူဝါဒသည် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတော်မှ စီးပွားရေးဆိုင်ရာမူဝါဒများကို ချမှတ် ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြစ်၍ ဗဟိုမှချုပ်ကိုင်သော စနစ်မဟုတ်ကြောင်း နစကဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် က ပြောကြားထားသည်။

သို့သော်လည်း ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုကို ထိန်းချုပ်သည့်အနေဖြင့် အစိုးရက ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုဖြင့် ကုန်စည်များကို ဈေးနှုန်းသတ်မှတ်မှုများ ပြုလုပ်လာခြင်းကြောင့် ဈေးကွက်အတွင်း ကုန်ဈေးနှုန်းများ ကျဆင်းလာသော်လည်း ကုန်စည်ရှားပါးမှုနှင့် ကြုံတွေ့နေရသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

လက်ရှိ နိုင်ငံတော်အာဏာကို ရယူထားသည့် နစကအစိုးရအပေါ် စီးပွားရေးအရ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ ထားမှုများရှိနေ ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာမှ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် ဝင်ရောက်လာမည် မဟုတ်သည့်အတွက် ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ်ကို ကျင့်သုံး၍ မရနိုင်ကြောင်း၊ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးမည်ဆိုပါက နိုင်ငံတော်အနေဖြင့် နိုင်ငံခြားအရန်ငွေ လုံလောက်စွာ ရှိမှသာ အဆင်ပြေနိုင်မည်ဟု စီးပွားရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများက ပြောသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၁၁

ထိုင်းနိုင်ငံရှိ MOU ၄ နှစ်ပြည့်သည့် မြန်မာလုပ်သားများအတွက် U-Turn စနစ်ဖြင့် ထိုင်းသို့ ရက်တိုတို အတွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်နိုင်ရေးသည် အချိန်ကာလအားဖြင့် ၄ ရက်ခန့်သာ ကြာမြင့်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဘန်ကောက်ရှိ မြန်မာသံရုံးက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

၎င်းအစီအစဉ်အား ယနေ့ စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်မှစတင်ကာ ပြုလုပ်ပေးသွားမည်ဖြစ်ပြီး အလုပ်သမားအေဂျင်စီတို့ ၏ ရုံးလုပ်ငန်းများ ပြီးစီးပါက MOU လုပ်သားများသည် ၃ ရက် သို့မဟုတ် ၄ ရက်သာ အချိန်ပေးခြင်းဖြင့် အချိန်တို ငွေကုန်ကျမှု သက်သာစွာဖြင့် ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ယခုကဲ့သို့ သံရုံး၏ ထုတ်ပြန်ချက်အတိုင်း အချိန် ၄ ရက်ခန့်ဖြင့် ထိုင်းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်နိုင်မည်ဆိုပါက ကောင်းမွန်ကြောင်း Labour Rights Foundation မှ ဦးအောင်ကျော်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“အစိုးရလုပ်ငန်းစဉ်ဆိုတာ အဲဒီလိုမဟုတ်ဘူး။ ငွေကြေးကုန်ကျစရိတ်သက်သာအောင် ဆောင်ရွက်ပေးပါမယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို သုံးတာထက်စာရင် ထိုင်းနိုင်ငံကလုပ်တဲ့ပုံစံမျိုး သွေးစစ်တယ်၊ စစ်ပြီးရင် ဘောက်ချာ ၅၀၀ ထွက်လာ မယ်။ လ.ဝ.ကမှာ ဗီဇာသွားထုမယ်၊ ဘယ်လောက်ကုန်ကျတယ်ဆိုတာကို ဘောက်ချာ ချက်ချင်းပေးရတယ်။ ပြီး ရင် အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက အလုပ်လုပ်ခွင့်လက်မှတ် သွားလုပ်တယ်ဆိုလည်း ဘောက်ချာတန်း ထွက်တယ်။ အဲဒါမျိုးတွေနဲ့ ဘောက်ချာစနစ်တကျနဲ့ စနစ်တကျနဲ့ မှန်ကန်စွာ အစိုးရက ကိုင်တွယ်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ထောက်ပြ ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ MOU process ကလည်း အလုပ်သမားတွေ ကိုယ်တိုင်သိတယ်။ ရက် ၆၀ နဲ့လည်း မပြီးဘူး။ ရက် ၉၀ နဲ့လည်း မပြီးဘူးဆိုတော့ အဲဒီလောက်အကြာကြီး မြန်မာပြည် ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေကြားမှာ သွားမနေချင် တဲ့အတွက်ကြောင့် မပြန်ချင်တဲ့ လုပ်သားတွေကို အဲဒီလိုမျိုး ပြန်စရာမလိုတော့ဘူး နယ်စပ်ဒေသမြို့လေး တစ်မြို့ မှာပဲ သွားရမယ်။ လုပ်ငန်းစဉ်ကို အစောတလျင် မြန်ဆန်ပြီးစီးအောင် လုပ်ဆောင်ပေးမယ် ဆိုတဲ့အခါကျတော့ လုပ်သားတွေက အဲဒါဆိုရင် ပြန်မယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးပေါ့။ လုပ်သားတွေကလည်း ဒီအခွင့်အရေးကို စောင့် ဆိုင်းနေတာ အင်မတန်ကြာပြီလို့ သုံးသပ်တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ပြည်ပအလုပ်အကိုင် ရှာဖွေရေး အေဂျင်စီ တစ်ခုကိုတွေ့ရစဉ်

ယခင်က MOU ၄ နှစ်ပြည့်များသည် U-Turn စနစ်ဖြင့် ထိုင်းသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ရေးအတွက် ရန်ကုန်သို့ပြန်၍ လုပ်ငန်းစဉ်များအား ဆောင်ရွက်ရခြင်းဖြစ်ပြီး အချိန်ကာလကြာမြင့်စွာ စောင့်ဆိုင်းရခြင်းများ ဖြစ်ခဲ့သည်။

ယခုအခါတွင် ရန်ကုန်သို့ ပြန်ရန်မလိုအပ်တော့ဘဲ မြဝတီမြို့၌ တစ်ရက်လျှင် မြန်မာလုပ်သား ၇၀၀ ခန့်၊ ကော့သောင်းမြို့၌ ၃၀၀ ခန့်အား နေ့ချင်းပြီး U-Turn ပြုလုပ်ပေးရေး စီစဉ်လျက်ရှိကြောင်းလည်း သိရသည်။

ထို့အပြင် အမည်ပျက်စာရင်း(Blacklist) ဝင်သွားသည့် ကုမ္ပဏီများမှ ပို့ဆောင်ထားသော MOU လုပ်သားများ အနေဖြင့်လည်း အလုပ်ရှင်နှင့် ၎င်း MOU လုပ်သား၏ သဘောဆန္ဒအတိုင်း အခြားကုမ္ပဏီတစ်ခုသို့ အမည်သွင်း၍ U-Turn ပြုလုပ်နိုင်သည်။

FED မှ အလုပ်သမားတာဝန်ခံ ဦးမင်းဦးက “ဒီဘက်မှာရောက်နေတဲ့ အလုပ်သမားတွေက လုပ်မလား၊ မလုပ် မလား သိပ်မကျိန်းသေဘူး။  မသိဘူး။ မသိဘူးဆိုတာက ဥပမာ မောင်ဖြူကုမ္ပဏီက Blacklist ဖြစ်သွားတယ်။ အဲဒါဆိုတော့ ဒီအလုပ်သမားက မောင်မဲဆိုတဲ့ ကုမ္ပဏီကို ရှာရမယ်။ အဲဒီအဆင့်အထိကို အလုပ်သမားက လုပ်နိုင် မှ။ ဒီဟာတွေက ဘာလဲဆိုတော့ ဗမာပြည်ကုမ္ပဏီတွေကကြတော့ ပြန်ပြီးတော့ ဆက်သွယ်လုပ်ကိုင် ရဦးမှာကို။ ဒါပေမဲ့ တချို့တွေတော့လည်း ရှိတော့ရှိမှာပေါ့ ကိုယ့်အဆက်အသွယ်နဲ့ကိုယ်။ ဒီနေရာမှာ  အဆင်မပြေဘူးဆိုရင် နောက် ဘယ်ဟာနဲ့လုပ်မလဲဆိုတဲ့ဟာ ရှိကောင်းရှိမယ်။ အစကနေပြန်ပြီး အဲဒီလို အသစ်လိုမျိုး ကုမ္ပဏီအသစ်၊ အေဂျင်စီအသစ်နဲ့ ပြန်လုပ်ဖို့က ဒီဘက်မှာ ရောက်နှင့်နေပြီးသား လူတွေအတွက် တော်တော်လေး အခက်အခဲ ရှိမယ်။ ကုန်ကျစရိတ် ကျတော့လည်း သူကလည်း အစကနေပြန်ပြီးတော့ ကုမ္ပဏီအသစ်နဲ့ အစကနေ ပြန်လုပ် ရတယ် ဆိုပိုပြီးများနိုင်တယ်။ အဲဒီလို ဘယ်နှစ်ယောက် လုပ်မလဲပေါ့” ဟု CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

 မြန်မာအလုပ်သမားများကိုတွေ့ရစဉ် 

လက်ရှိတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိနေသည့် သက်တမ်းပြည့် MOU မြန်မာလုပ်သားများထဲ၌ MOU လုပ်ငန်းစဉ် အား ပယ်ဖျက်ပြီး အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်(ဘတ်ပန်းရောက်ကဒ်)များ ပြောင်းလဲပြုလုပ်၍ နေထိုင် အလုပ်လုပ် ကိုင် နေကြသူများ ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် မြဝတီနှင့် ကော့သောင်းမြို့ ၂ ခုတွင် ယနေ့ စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်မှ စတင်ကာ ပြုလုပ်ပေးသွားမည့် U-Turn စနစ်အား MOU လုပ်သားများ၏ သွားရောက် လုပ်ဆောင်မှု အခြေအနေနှင့် ၎င်းတို့ဘက်မှ ဆောင်ရွက်ပေးမှု အခြေအနေများအား စောင့်ကြည့်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ‌ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအရေး ကူညီဆောင်ရွက် ပေးနေသူ များက သုံးသပ်ကြသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၉

လာမည့် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့မှစတင်၍ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ခရီးသွားရာသီ စတင်တော့မည်ဖြစ်ပြီး လက်ရှိတွင် ပြည်ပသို့ ထွက်ခွာသွားကြသည့် ကျွမ်းကျင်လုပ်သားများပြားနေခြင်းကြောင့် မြန်မာ့ခရီးသွားဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း တွင် ကျွမ်းကျင်သည့် Guide(ဧည့်လမ်းညွှန်)များ ရှားပါးမှုက စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ် ဖြစ်နေသည်ဟု ခရီးသွားလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများထံမှ သိရသည်။

ဟိုတယ်ဝန်ဆောင်မှုတွင် လုပ်သားရှားပါးမှုကို ကျန်ရှိနေသည့် ကျွမ်းကျင်လုပ်သားများနှင့်လက်တွဲ၍ သင်တန်း များပေးကာ ပြန်လည်ဖြည့်တင်းနိုင်ပြီး ယခုလို ခရီးသွားဧည့်လမ်းညွှန်များနှင့် ဘာသာပြန် Guide များ ရှားပါး မှုသည် အနာဂတ် ခရီးသွားလုပ်ငန်းအတွက် စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်နေသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း (ပုဂံဟိုတယ်ဇုန်) ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ဝိတ်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“ရှိတာပေါ့ အန်ကယ်တို့ Tourism က ဝန်ထမ်းတွေက နိုင်ငံခြား ထွက်သားကြတာပဲဆိုတော့၊ နောက်အရင်လို ဧည့်သည်တွေ ပြန်ဝင်လာမယ်ဆိုရင်တော့ ဒါတွေကို ပြန်ပြီးတော့ ဖြည့်တင်းဖို့ဆိုတာ သင်တန်းတွေ အများကြီး လုပ်ပေးရအုံးမယ်။ အဓိက ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းတွေဖြစ်တဲ့ Guide တွေ၊ FO မန်နေဂျာတွေ၊ Reception ကဟာတွေ အဲဒါမျိုးတွေ အများကြီး ထွက်သွားကြတယ်။ အဲဒါတော့ ဒါက Challenge တစ်ခုပေါ့ Tourism မှာ။ 
အကယ်၍သာ Tourism က regular ပြန်ဖြစ်လာပြီဆိုရင် ဒါတွေကို ပြန်ပြီးတော့ အစားထိုး ဖြည့်တင်းဖို့ရန်အတွက် သင်တန်း တွေ အများကြီး ပေးရမယ်။ နောက်ထပ် လူသစ်တွေ အများကြီး မွေးရမယ်။ ဧည့်သည်တွေ ပြန်ဝင်လာပြီ ဆိုလို့ ရှိရင်လည်းပဲ အန်ကယ်တို့ နောက်ထပ် လူသစ်တွေကို ဒီလိုပဲ သင်တန်းတွေ ပြန်ပေးရမှာပေါ့နော်။ ကျွမ်းကျင်ပြီး သား ဝန်ထမ်းတွေနဲ့ တွဲပြီးတော့ ခေါ်ရမှာပေါ့။ အရင်ကလည်း ဒီလိုပဲ အန်ကယ်တို့ လုပ်ခဲ့ကြတာပါ။ ကြီးမားတဲ့ စိန်ခေါ်မှု အကြီးကြီးတော့ မဟုတ်ဘူး။ လူတွေ လျော့တာတော့ မှန်တယ်။ အများကြီး ထွက်သွားကြတယ်။ အဲဒီတော့ ပြန်မွေးတဲ့နေရာမှာ နည်းနည်း ခက်ခဲတာတော့ Guide က နည်းနည်း ခက်ခဲတာပေါ့။ Guide လို ကျွမ်းကျင်ဝန်ထမ်းကျတော့ ဘာသာစကားနဲ့ ပတ်သက်ရင်တော့ ပြင်သစ်လို တတ်တဲ့သူ၊ ဂျာမန်လို တတ်တဲ့သူ၊ အီတလီလို တတ်တဲ့ Guide တွေ အဲဒါတွေကလည်း တော်တော်များများ ပြည်ပထွက်သွားကြတာ များတယ်။ နောက်တစ်ခါ ကိုဗစ်ကာလမှာ ဆုံးရှုံးသွားတဲ့ Guide တွေ အများကြီး ရှိတယ်။ နောက် အသက်တွေ ကြီးသွား ကြတဲ့ Guide တွေ အများကြီး ရှိတယ်။ ဒါတွေကတော့ အန်ကယ်တို့အတွက် အနာဂတ်အတွက်တော့ စိန်ခေါ်မှု တွေပဲပေါ့။ ဒါပေမယ့် စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိပေမယ့် ဒါတွေကိုတော့ အန်ကယ်တို့ နိုင်အောင်တော့ အများကြီး လုပ်ရမှာ ပေါ့။ သင်တန်းတွေ ပြန်ပေးရမှာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

ပုဂံဒေသသို့ လာရောက်ကြသည့် နိုင်ငံခြားသား ခရီးသွားများ

လက်ရှိတွင် ဟိုတယ်များသည် ရာနှုန်းပြည့် ဖွင့်လှစ်နိုင်ခြင်း မရှိခြင်းကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များနှင့် ဟိုတယ် လုပ်ငန်းများအနေဖြင့် ဝန်ထမ်းခန့်ထားမှုအပိုင်းတွင် ခရီးသွားဝင်ရောက်မှု ပမာဏနှင့် ညီမျှသည့် ဝန်ထမ်း ပမာဏကို ခန့်ထားကြောင်း၊ လက်ရှိ ရှိနေသည့် ဝန်ထမ်းသည် ဝင်ရောက်လာမည့် ခရီးသွား အရေအတွက်နှင့် သင့်တင့်မျှတသည့် ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်သည့် အနေအထားတွင် ရှိနေကြောင်း ဟိုတယ်နှင့်ခရီးသွားဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးအောင်အေးဟန်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ 

“ပြည်ပထွက်ခွာမှုတွေလည်း ရှိတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ဒီမှာကျန်တဲ့သူတွေကလည်း ကျန်နေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ မိမိနေရပ်ဒေသကနေ စွန့်ခွာပြီးတော့မှ အပြင်ထွက်ပြီး အလုပ်လုပ်ဖို့ အဆင်မပြေတဲ့သူတွေကလည်း ကျန်သေးတယ်လေ။ နောက်တစ်ပိုင်းကကျတော့လည်း ဧည့်သည်ရောက်ရှိမှု အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီးတော့မှ ဟိုတယ်တွေရဲ့ အလုပ်အကိုင် ခန့်ထားမှုကလည်း အရင်လို ရာနှုန်းပြည့် ခန့်ထားတာမျိုးလည်း မရှိဘူးလေ။ ရာနှုန်းပြည့် ခန့်ထားတာ မရှိဘူးဆိုတာက အရင်လို လူ ၁၀၀ ခန့်ထားပေမယ့် အခု ၁၀၀ လုံး ခန့်ချင်မှ ခန့်ထား မယ်။ ၅၀၊ ၆၀၊ ၇၀ ဒါမျိုး သူ့ဟိုတယ် လည်ပတ်ဖို့ အဆင်ပြေတဲ့ အနေအထားလောက်အထိပဲ ခန့်ထားတာတွေ လည်း ရှိတယ်။ ဒီအတွက်ကြောင့်မို့လို့ လုပ်သားအင်အား ရှားပါးမှုပြဿနာက အခုချိန်ထိတော့ အခက်အခဲတော့ မရှိသေးဘူး။ မနိုင်ဝန်ထမ်းတဲ့အနေအထားမျိုး မဟုတ်ဘူး။ နိုင်နိုင်နင်းနင်းနဲ့ တာဝန်ထမ်းဆောင်တဲ့ အနေအထား မျိုး မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဟိုတယ်တွေကလည်း သူ့လုပ်ငန်းနဲ့သူ အားလုံးက ပြင်ဆင်ထားကြတာပေါ့နော်။ သူတို့ လည်း သူတို့ဟာသူတို့ တွက်ဆပြီးတော့ ပြင်ဆင်ထားတာတွေ ရှိတယ်။ ဟိုတယ်တွေမှာ အနိမ့်ဆုံး လိုအပ်ချက် ရှိတာကိုး။ အနိမ့်ဆုံး လိုအပ်ချက်ရှိတော့ ဝန်ထမ်းက မခန့်လို့မရ ခန့်ထားတာတွေ ရှိတယ်။ နဂိုကတည်းကိုက အနိမ့်ဆုံး လိုအပ်ချက်ကို ခန့်ထားပြီးသားဖြစ်တဲ့အတွက် တအားကြီးတော့ မလိုအပ်ဘူး။ လိုရင်လည်း နည်းနည်း ပါးပါးလိုတော့ အလုပ်အကိုင် တအားကြီး အကျပ်အတည်း ဖြစ်သွားလောက်တဲ့အထိတော့ မရောက်နိုင်ဘူး။ ဧည့်သည်တွေလည်း ဝင်ရောက်လာနိုင်တယ်။ ဝင်ရောက်လာနိုင်တဲ့ ဧည့်သည်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှ သင့်တင့်လျောက်ပတ်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်တဲ့ အနေအထား ရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။

ထို့နောက် တရုတ်နှင့်အိန္ဒိယ ခရီးသွားများကို ဆိုက်ရောက်ဗီဇာ ပေးထားခြင်းနှင့် ရုရှား-မြန်မာ တိုက်ရိုက် လေ ကြောင်း ပျံသန်းမှုများ ရှိနေခြင်းကြောင့် လာမည့် ခရီးသွားရာသီတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ခရီးသွားဝင်ရောက်မှု များပြား လာမည်ကို မျှော်မှန်း၍ ခရီးသွားလုပ်ငန်းတချို့က ပြင်ဆင်နေမှုများ ရှိနေပြီး ပိတ်ထားသည့် ဟိုတယ်များမှာလည်း ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ရန် လုပ်ဆောင်နေမှုများလည်း ရှိကြောင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်သူများထံမှ သိရသည်။

သို့သော်လည်း ကျွမ်းကျင်လုပ်သား ရှားပါးခြင်းနှင့် လုံခြုံရေးပိုင်းဆိုင်ရာ အခြေအနေများကြောင့် တချို့သော ခရီးသွားလုပ်ငန်းများ ပြန်စရန် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း သိရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၈

မြန်မာနိုင်ငံ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းသည် ဈေးကွက်အတည်တကျမရှိမှု၊ ပင်ပန်းမှု၊ စိုက်ပျိုးရေး မဖြစ်ထွန်းမှု အစ ရှိသည်တို့ကြောင့် လယ်ယာမြေများကို စွန့်ခွာကာ ပြည်ပထွက်ခွာခြင်း၊ လုပ်ငန်းခွင်ပြောင်းလဲခြင်းတို့ ပြုလုပ် လာကြသဖြင့် လက်ရှိတွင် လယ်လုပ်သားရှားပါးမှု ပြဿနာနှင့် အဓိကရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေကြရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍအား လက်မှုလယ်ယာမှ စက်မှုလယ်ယာစနစ်သို့ ပြောင်းလဲထားသော်လည်း စက်ပစ္စည်းများ တွင်ကျယ်စွာ အသုံးမပြုနိုင်ခြင်း၊ ထောက်ပံ့ပေးမှု မရှိသလောက် နည်းပါးခြင်းတို့ကြောင့် လူသား အရင်းအမြစ်များကိုသာ အသုံးပြုနေရခြင်း ဖြစ်သည်။

ယခုကဲ့သို့ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာ၏ အကျိုးဆက်သည် လက်ရှိတွင် မသိသာသော်လည်း ရေရှည်တွင် ဆိုရွားသော အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိကာ ပြည်တွင်းစားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုအထိကိုပါ ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စီးပွားရေးအကြံပေး ကိုဇော်မင်းနိုင်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

“လုပ်သားရှားပါးလာတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ပုံမှန်ပေါင်းလိုက်ရမယ့် ကိစ္စတွေ၊ မြေဩဇာကျွေးရမယ့် ကိစ္စတွေ၊ လူတွေနဲ့ ကောက်စိုက်ရမယ့်ကိစ္စတွေ ဒါတွေကို မလုပ်နိုင်တော့တဲ့အခါကြတော့ ထုတ်လုပ်မှု စိုက်ပျိုးမှုကို လျှော့ချလိုက်ရတဲ့ အနေအထားတွေရှိတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့် အလုပ်သမား လုံလုံလောက်လောက် ရတယ်ဆိုရင် ဧကတစ်ရာ စိုက်နိုင်မယ်ဆိုရင် အလုပ်သမားရှားပါးလာတဲ့အတွက်ကြောင့် ဧက ၅၀ တောင် စိုက်ချင်မှ စိုက်နိုင် တော့မယ့် အနေအထားဖြစ်သွားတာပေါ့။ အခုလက်ရှိ နိုင်ငံရေးအနေအထားနဲ့ရော လူငယ်တွေက ပိုကောင်းတဲ့ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းတွေ၊ ပိုပြီး‌တော့ ကောင်းတဲ့ သက်သောင့်သက်သာနဲ့ ပိုက်ဆံများများရတဲ့ အလုပ် တွေကို ပိုပြီးစိတ်ဝင်စားလာကြတယ်။ ဒါတွေကြောင့်မို့လို့ လယ်ယာပေါ်မှာ ထိခိုက်မှုက production တွေ ကျ လာမယ်၊ ထုတ်လုပ်မှုတွေ ကျလာတဲ့အခါမှာ ပြည်ပကိုတင်ပို့နိုင်မှုတွေ နည်းသွားမယ်။ နည်းသွားရင် နိုင်ငံခြား ဝင်ငွေရရှိမှု နည်းလာမယ်။ နောက်ဆုံး ဘာကို သွားပြီး စိုးရိမ်ရလဲဆိုရင် ပြည်တွင်း စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမှုအထိပါ ခြိမ်းခြောက်နိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုးတွေအထိ impact ဖြစ်သွားနိုင်တယ်လို့ မြင်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ထို့အပြင် တောင်သူများအတွက် လယ်ယာသုံးစက်ကရိယာပစ္စည်းများမှာ ဈေးအဆမတန်ကြီးမြင့်သဖြင့် အသုံး မပြုနိုင်ကြခြင်းကြောင့် ဘဏ်များနှင့်ချိတ်ဆက်၍ အရစ်ကျစနစ်ဖြင့် ဝယ်ယူမည်ဆိုပါကလည်း ယခင်ကာလ များကဲ့သို့ မလွယ်ကူတော့ကြောင်း တောင်သူများထံက သိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ၌ ၎င်းစက်ပစ္စည်းများအား ငှားရမ်းအသုံးပြုနိုင်သည့် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများသည်လည်း မရှိ သလောက် နည်းပါးသဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၌ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာအား ဖြေရှင်းနိုင်ရန် အစိုးရပိုင်းမှ လယ်ယာသုံး စက်ပစ္စည်းများ ထောက်ပံ့ပေးရန် လိုအပ်ကြောင်း ထောက်ပြကြသည်။ 
လက်ရှိတွင် လယ်ယာလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်လိုသူ ရှားပါးလာသဖြင့် လုပ်သားခေါ်ယူရာတွင် ၎င်းတို့ လိုအပ်ချက်များ အား ဖြည့်ဆည်းပေးပြီး ခေါ်ယူနေရကြောင်း ရခိုင်တောင်သူ ဦးအောင်ကျော်မြက CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

ကောက်စိုက်နေကြသူများ

“လယ်ကွက်က သူတို့နေတဲ့နေရာနဲ့ အသွားအလာနီးသလား၊ နီးတဲ့ဟာမှ သူတို့ကသွားမယ်။ နောက်ပြီးတော့ အရင်ဆိုရင် ကျနော်တို့က တစ်နေ့ကို ရှစ်နာရီလောက် အလုပ်ချိန်ပေါ့နော်။ အခုကြတော့ သူတို့က တစ်နေ့ကို ၇ နာရီလောက်ပဲ အလုပ်ခွင်မှာ အလုပ်လုပ်တယ်။ အဲဒါကိုလည်း ကျနော်တို့ဘက်က လက်လျော့ပေးရတယ်။ စက် တွေက ဈေးတက်လာတာနဲ့အမျှ ကျနော်တို့ တောင်သူလယ်သမားတွေက လက်ငင်းစနစ်နဲ့ ပေးဝယ်ဖို့ဆိုတာ ကလည်း တော်တော် မလွယ်ကူတဲ့ ကိစ္စတစ်ခုပဲ။ အဓိကအခြေခံဖြစ်တဲ့ လယ်ယာလုပ်ငန်းမှာ လုပ်သားပြဿနာ ရှားပါးတာကို စိန်ခေါ်ခံနေရတဲ့ အချိန်အခါမျိုးမှာ ကျနော်တို့ အခုလို တောင်သူတွေလက်ထဲကို စက်ယန္တရားတွေ၊ လယ်ယာသုံးစက်ကရိယာတွေ ချောချောမောမော ရောက်နိုင်အောင်၊ ကျနော်တို့ တောင်သူတွေ ဝယ်ယူနိုင်အောင် ပေါ့ နိုင်ငံတော် တာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များက စီစဉ်ပြီးတော့မှ လုပ်ပေးနိုင်ရင်တော့ ပိုပြီး အဆင်ပြေမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ စက်ကရိယာဆိုတာ ရိတ်သိမ်းခြွေလှည့်စက်တွေလိုတယ် အဓိက။ ထွန်စက်တွေ လိုတယ်။ ထွန်စက် အသေးစား ရှိမယ်၊ အကြီးစားရှိမယ်။ ဒီနှစ်ခုက လိုအပ်တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ယခုကဲ့သို့ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ၌ လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာဖြင့် ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရခြင်းအား သက်ဆိုင်ရာ ဌာနဆိုင်ရာများအနေဖြင့် ကုစားရမည့်နည်းလမ်းများအား ရှာဖွေရန်လိုအပ်ပြီး လုပ်သားများ လယ်ယာမြေ စွန့်ခွာသွားကြခြင်း၏ အကြောင်းအရင်းကိုလည်း အဖြေရှာသင့်ကြောင်း စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စီးပွားရေးအကြံပေး ကိုဇော်မင်းနိုင်က CNI သို့ ပြောသည်။

၎င်းက “စိုက်ပျိုးရေးမှာက လူလုံးဝမလိုတဲ့ဟာမျိုး လုပ်လို့မရသေးဘူး။ နိုင်ငံခြားမှာဆိုရင် အနီးဆုံး ထိုင်းပေါ့လေ။ ထိုင်းမှာဆိုရင် AI နဲ့တောင် စိုက်ပျိုးရေးမှာစပြီ။ ဥပမာ ဆေးဖြန်းတဲ့ကိစ္စလိုမျိုးပေါ့။ ဆေးဖြန်းမယ်ဆို လူသုံးမယ်ဆို အရမ်းအန္တရယ်များတယ်။ အဲဒီတော့ သူတို့က ဘာလုပ်လဲဆိုတော့ ဒရုန်းတွေနဲ့ ဆေးဖြန်းတာလုပ်တယ်။ နောက် တစ်ခုက စိုက်ပျိုးမှု ဧရိယာတွေကို ဒရုန်းတွေနဲ့ မှတ်တမ်းတင်တယ်။ ဒါ အနီးဆုံး အိမ်နီးချင်း ထိုင်းမှာတောင် အဲဒီလိုလုပ်နေပြီဆိုတဲ့အခါကြတော့ အဲဒီလိုဖြစ်လာမယ်ဆိုရင်တော့ ပိုကောင်းတာပေါ့။ ဒါပေမယ့် လူမလိုဘူး လားဆိုတော့လည်း မဟုတ်ဘူးပေါ့။ လူလုပ်ရမယ့်အပိုင်းလေးတွေလည်း ရှိတော့ရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် စက်ပစ္စည်း ကသာ လုပ်နိုင်မယ်ဆိုရင်တော့ လုပ်သားလိုအပ်ချက်က အရမ်းကြီး မရှိတော့တဲ့အတွက် Production က တိုးလာ နိုင်တဲ့အနေအထားရှိတယ်။ ပိုပြီး မြန်ဆန်လာနိုင်တဲ့အနေအထားရှိတယ်” ဟု ပြောသည်။
နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲဖြစ်ပွားပြီးနောက်ပိုင်း၌ လယ်ယာလုပ်ငန်းခွင်များအား စွန့်ခွာကာ ပြည်ပထွက်ခွာခြင်းနှင့် ဝင်ငွေပိုမိုကောင်းမွန်သည့် လုပ်ငန်းခွင်များ ပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်ကြခြင်းတို့မှာ ပို၍ များပြားလာကြောင်း သိရသည်။

မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတွင် လုပ်သားရှားပါးမှုပြဿနာအပြင် အချို့ဒေသများ၌ နယ်မြေမတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် စိုက်ပျိုးရေး မလုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်းတို့ပါ ကြုံတွေ့နေရကာ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် စပါးအထွက်နှုန်း နည်းပါးမှုကြောင့် လက်ရှိတွင် ဆန်ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုဖြင့် ပြည်သူများ တွေ့ကြုံခံစားနေကြရသည်။

CNI News

၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၈

ပြည်တွင်းရွှေဈေးနှုန်းသည် တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာနေပြီး ယခု စက်တင်ဘာလ ဒုတိယပတ်တွင် အကယ်ဒမီ မီးလင်းရွှေ တစ်ကျပ်သားလျှင် ငွေကျပ် ၂ သိန်းခန့်အထိ ကျဆင်းသွားခြင်းကြောင့် ဝယ်ယူမှုထက် လာရောက် ရောင်းချမှု များပြားနေသည်ဟု ရန်ကုန်ရွှေဈေးကွက်အတွင်းမှ သိရသည်။

ဘာ ၄ ဘာဟု ဆိုသည့် စက်တင်ဘာလမှစတင်၍ ဒီဇင်ဘာလအထိသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ရွှေဈေးနှုန်းများ ကျဆင်း သည့် ကာလဖြစ်ခြင်းကြောင့် ပြည်တွင်းရွှေဈေးနှုန်းသည် ကျဆင်းလာခြင်းဖြစ်ကြောင်း ၊ ထပ်မံ၍လည်း ရွှေဈေး နှုန်းသည် အကျပိုင်းသို့ ဦးတည်သွားနိုင်သည်ဟု ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမျိုးမြင့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။

၎င်းက “အရောင်းပြန်များလာတယ်ဗျ။ အရင်တုန်းက တက်တယ်ဆိုတဲ့သူတွေက လုဝယ်ကြတာ။ အခု ကျမယ်ဆို တော့ အကုန်လုံး စုပြုံ ရောင်းလာကြတယ်။ ရန်ကုန်မှာ ရွှေအိုင်နေတယ်ပေါ့။ အဝယ်မရှိဘူး အရောင်းတွေပဲ လာနေတယ်။ နှစ်စဉ်က ဘာလေးဘာပေါ့၊ ဒီဇင်ဘာ၊ အောက်တိုဘာ၊ နိုဝင်ဘာ ဒီ ၄ လက ကျနော်တို့ ရွှေဈေးကျ တဲ့ ရာသီပဲလေ။ အားလုံးက ဒီဇင်ဘာမှာ လချုပ် ချုပ်တာကိုး။ နှစ်ချုပ်တွေ ချုပ်ကြတာ။ နှစ်ချုပ်တွေ ချုပ်ကြတဲ့ အခါကျတော့ အရောင်းအဝယ်တွေ လျှော့သွားကြပြီးတော့ ရောင်းစရာရှိတဲ့သူတွေက အကုန်လုံး ထုတ်ရောင်းကြ တာပေါ့။ ဒါတစ်ကမ္ဘာလုံး ထုံးစံပေါ့၊ ကမ္ဘာ့ရွှေဈေးကျတာလည်း အဲဒါကြောင့် ကျတာ။ ရွှေအိုင်နေတယ်ဗျာ ရန်ကုန် မှာ။ ဈေးက အရောင်းများတယ်၊ အဝယ်နည်းတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့လို့ ဈေးက အကျပိုင်းကိုပဲ သွားမှာပါပဲ” ဟု ပြော သည်။

လက်ရှိ ပြည်တွင်းရွှေဈေးနှုန်းသည် ပြီးခဲ့သည့် စက်တင်ဘာ ၅ ရက်နေ့တွင် အကယ်ဒမီ မီးလင်းရွှေ တစ်ကျပ်သား လျှင် ၃၇ သိန်း ၆ သောင်းကျပ် ရှိရာမှ စက်တင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ၃၆ သိန်း ၆ သောင်းကျပ်သို့ ကျင်းသွားခဲ့ သည်ကို တွေ့ရှိရသည်။

ရွှေထည်များကို တွေ့ရစဉ်

ထို့နောက် ယနေ့(စက်တင်ဘာ ၈ ရက်နေ့)ဈေးနှုန်းများအရ ၃၄ သိန်း ၅ သောင်းကျပ် ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။

ရွှေဈေးနှုန်းသည် ပြီးခဲ့သည့်လတွင် တစ်ကျပ်သားလျှင် ငွေကျပ် သိန်း ၄၀ ခန့် ရှိရာမှ လက်ရှိတွင် ၃၄ သိန်းကျော် သာ ရှိတော့ခြင်းကြောင့် အကျကြမ်းသည့် အခြေအနေ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း၊ ဆက်လက်၍ တစ်ကျပ်သားလျှင် ၃၃ အထိ ကျဆင်းနိုင်ခြေရှိနေကြောင်း ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသုံးသပ်သူ ကိုနေလင်းခန့်က CNI သတင်းဌာနသို့ ပြော သည်။
၎င်းက “အခုလက်ရှိကတော့ ဘယ်လောက်ထိ ကျနိုင်မလဲဆိုတော့ လောလောဆယ်တော့ ၃၆ အောက်အထိကို ရောက်သွားပြီဖြစ်တဲ့အတွက် အများဆုံး ၃၃ နီးပါးလောက်အထိ သွားနိုင်သေးတယ်။ ၃၃ အောက်ကတော့ ရောက် နိုင်ခြေကတော့ နည်းသွားပါပြီ။ တကယ်လို့ ရောက်သွားရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဟိုး ၄၀ ဝန်းကျင်ကနေ ဒီလောက်ထိ ကျဖို့က မလွယ်ဘူး။ ဒါပေမယ့် တစ်ခုရှိတာက အဲဒီဝန်းကျင်လောက် သွားတာက အကျကြမ်းရင် ကျနော်တို့က ရွှေဆိုင်တွေက ဘယ်လောက်အထိ ရောင်းပေးနိုင်မှာမို့လို့တုန်း၊ ဘယ်လောက်ထိ ပြန်ဝယ်နိုင်မှာမို့လို့လဲ၊ သူတို့မှာလည်း အကန့်အသတ်ဆိုတာ ရှိတယ်လေ။ ဝယ်ရောင်းသမားကလည်း ပြန်ဝယ်ရင် ဝယ်မှာ။ အစ်ကိုတို့ တော်ရုံတန်ရုံလူတောင် ၃၅ လောက်ဆို ဝယ်ရင်ဝယ်မှာ။ မနေ့ကဆို အရောင်းသမားတွေ များ တာတောင်မှ တချို့ ဝယ်တဲ့သူတွေလည်း ရှိတယ်။ လောလောဆယ် အရောင်းများနေတာ။ ဒါပေမယ့် အခုလက်ရှိ မှာ ဘာဖြစ်နေလဲဆိုတော့ အကျရော၊ အတက်ရော လှော်တဲ့သူတွေ ရှိတယ်။ တက်ပြီဟေ့၊ ကျပြီဟေ့ဆိုရင် ကျနော်တို့က လှော်တာတော့ မကြိုက်ဘူး။ သူ့ဟာသူ ဖြစ်သင့်တဲ့ ဈေးတန်းလေးကို ပုံမှန်လေး သွားနေတာတော့ ပိုအဆင်ပြေတယ်” ဟု ပြောသည်။

ရွှေထည်များကို တွေ့ရစဉ်

ရွှေဈေးနှုန်း ပြန်လည်ကျဆင်းခြင်းသည် ကောင်းမွန်သော်လည်း ရွှေဈေးနှုန်း ကျဆင်းခြင်းကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ ဈေးနှုန်းကစားရန် စောင့်ဆိုင်းနေသည့် ရွှေကုန်သည်နှင့် ရွှေလုပ်ငန်းရှင်များ ရှိနေခြင်းကြောင့် ဈေးနှုန်းများ ထပ်မံ မြင့်တက်သွားမည်ကို ထိန်းညှိရန် လိုအပ်ကြောင်း ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသူများက ပြောသည်။

ရွှေဈေးနှုန်း အတက်မြန်ခြင်းနှင့် အကျမြန်ခြင်းသည် ဈေးကွက်အတွင်းရှိ ရောင်းသူဝယ်သူများအတွက် အခက် တွေ့နေရကြောင်း၊ ရွှေဈေးနှုန်းကို အကြောင်းပြု၍ တခြားသော ကုန်ဈေးနှုန်းများလည်း လိုက်ပါမြင့်တက်နေ မှုများ ရှိခြင်းကြောင့် သတိထားပြီး ရောင်းဝယ်ကြရန် လိုအပ်သည်ဟု ရွှေဈေးကွက် လေ့လာသူများက ထောက်ပြ ကြသည်။